Yaflanabilir Gelecek - Harita ve Kadastro MÃ¼hendisleri OdasÄ±

8. Yaz E¤itim Kamp›nda 

“YEN‹DEN” birlikteydik… 

Odam›z›n sürekli e¤itim etkinliklerinden 

olan ve ‹zmir fiubemizin yürütücülü¤ünde 

yap›lan Yaz E¤itim Kamp›‘n›n sekizincisi 

bu y›l 22 - 30 A¤ustos tarihlerinde Foça/‹zmir‘de 

gerçeklefltirildi. 

Yaz E¤itim Kamp›, üniversitelerin Jeodezi ve 

Fotogrametri Mühendisli¤i (Harita Mühendisli¤i), 

di¤er mühendislik ve mimarl›k bölümleri ö¤rencilerinin 

yan› s›ra Odam›z yöneticileri ile birlikte 

TMMOB ve di¤er Oda bileflenlerinden de kat›l›m› 

ile gerçekleflti. 

Yaz E¤itim Kamp›n›n düzenlenmesi ile yak›n 

gelecekte meslektafl›m›z ve Odalar›m›z›n üyesi 

olacak mühendis ve mimar adaylar›n›n, Türk 

Mühendis ve Mimar Odalar› Birli¤i ve bilefleni 

Odalar›n görevlerini, yetki ve sorumluluklar›n›, 

çal›flma anlay›fl› ve uygulamalar›n› tan›malar›, 

bunun yan›nda mühendis ve mimarlar›n yaflamdaki 

yeri ve meslektafllar›na bak›fl›n›n önemini 

kavramalar›, tamamlay›c› nitelikteki teknik ve 

uygulamal› e¤itim ve atölye çal›flmalar›yla sürece 

katk› verilmesi; bununla birlikte ülkemizde ve 

dünyada yaflan›lmakta olan ekonomik, sosyal ve 

kültürel geliflmelere iliflkin konunun uzmanlar›yla 

tart›flma, de¤erlendirme ve bilgi paylafl›m›yla 

gelece¤e dair de¤erler hakk›nda bilinçlendirme 

amaçlanmaktad›r. 

Bu etkinlikte ayr›ca farkl› üniversitelerde ve 

farkl› bölümlerde okuyan ve ileride meslektafl olacak 

mühendis, mimar ve flehir planc›s› 

adaylar›n›n, birbirleriyle tan›flmalar›, birlikte 

planlama, karar alma, üretim, yönetim ve paylaflma 

sürecini yaratmalar›, mesleki, sosyal, 

kültürel ve toplumsal geliflmeleri birlikte 

de¤erlendirmeleri, gelece¤e yönelik umutlar›n› 

diri tutmalar› ve yaflamla güçlü bir ba¤ kurmalar›na 

katk› verilmesinin üzerine durulmufltur. 

Ana temas› "Yaflanabilir Gelecek" olarak 

seçilen bu y›l ki Yaz E¤itim Kamp›nda; ö¤renci, 

akademisyen, sanatç›, yazar, gazeteci ve 

TMMOB‘a ba¤l› meslek odalar›n›n yöneticileri ile 

bu konu çerçevesinde düflüncelerin paylafl›ld›¤› 

ve tart›fl›ld›¤› mesleki ve teknik e¤itimlerin 

yan›nda, güncel ve toplumsal geliflmelerin, 

ekonomik, sosyal ve kültürel sorunlar›n ele 

al›nd›¤› forum, konferans, panel ve söylefliler 

gerçeklefltirildi. Ayr›ca; e¤itmenler eflli¤inde 

teknik, bilimsel, sosyal, kültürel etkinlikler, spor 

turnuvalar›, müzik, fliir, tiyatro ve do¤açlama, 

halkoyunlar› ve dans, foto¤raf, resim ve karikatür, 

sinema ve belgesel, yaz›n, heykel ve seramik, cin 

fikirler ve kamp gazete atölyelerinde ö¤renciler 

ve kat›l›mc›lar atölye çal›flmalar›n› gerçeklefltirerek 

birlikte üretmenin heyecan›n› yaflad›lar. 

HKMO 9. Yaz E¤itim Kamp›nda ‘Yeniden’ 

buluflmak üzere… 

TMMOB 

Harita ve Kadastro Mühendisleri Odas› 

‹zmir fiubesi 

11. Dönem Yönetim Kurulu

P R O G R A M 

8. Yaz E¤itim Kamp› Program› 

1. GÜN 22 A¤ustos 2009 Cumartesi (Aç›l›fl) 

8:00 Karfl›lama ve Kay›t 

12:0 Ö¤le yeme¤i 

13:00 Çad›rlar›n Kurulmas› 

15:30 Kamp Bilgilendirme Toplant›s› ve 

Çal›flma Gruplar›n›n Belirlenmesi 

17:00 Dinlenme ve Deniz 

18:00 Kamp Aç›l›fl 

Aç›l›fl Konuflmalar› 

HKMO Tan›t›m Filmi ve Yaz E¤itim 

Kamp› Film Gösterimi 

20:30 Akflam Yeme¤i 

22:00 Kamp Atefli 

0:00 Uyku Zaman› 

2. GÜN 23 A¤ustos 2009 Pazar 

7:30 Günayd›n 

8:00 Sabah Sporu ve Deniz 

9:00 Kahvalt› 

10:30 1. OTURUM / FORUM: 

Yaflanabilir Gelecek ‹çin Haklar ve 

Özgürlükler 

Yürütücü: Ali Fahri ÖZTEN 

(HKMO Genel Baflkan›) 

12:00 Ö¤le Yeme¤i 

13:00 Oryantiring Teorik E¤itimi ve Yar›flmas› 

18:00 Atölye Çal›flmalar› Ön Haz›rl›k 

Toplant›s› 


21:30 Kamp Atefli 


3.GÜN 24 A¤ustos 2009 Pazartesi 




10:30 2. OTURUM / PANEL: 

Yaflanabilir Gelecek ‹çin Kent 

Prof.Dr. Hülya KOÇ 

(DEÜ fiehir ve Bölge Planlama) 

Hüseyin Ülkü 

(HKMO Eski Genel Baflkan›) 

Hasan ZENG‹N 

(HKMO Adana fiube Baflkan›) 



Yaflanabilir Gelecek ‹çin Su ve Enerji 

Prof. Dr. Kamil Okyay SINDIR 

(Bornova Belediyesi Baflkan›-Ziraat Müh.) 

Muzaffer Salih ERTAN 

(Elektrik Mühendisleri Odas› ‹zmir fiube) 

16:30 Arazi Çal›flmas› 

Heykel ve Seramik Atölyesi 

Yunus ÖN (Seramik Sanatç›s›) 

Spor Turnuvalar› 


21:00 Atölye Çal›flmalar› 


4.GÜN 25 A¤ustos 2009 Sal› 




10:30 Atölye Çal›flmalar› ve Turnuvalar 



Yaflanabilir Gelecek ‹çin Ekonomi ve 

Siyaset 

Prof. Dr. Hayri KOZANO⁄LU 

(Marmara Ün. ‹ktisadi ve ‹dari 

Bilimler Fakültesi) 

Prof. Dr. Aziz KONUKMAN 

(Gazi Üni. ‹ktiradi ve ‹dari Bilimler Fak.) 

Adnan BOSTANCIO⁄LU 

(Yazar - Gazeteci - NTV) 

16:30 Spor Turnuvalar› 



Belgesel gösterimi ve Sohbet 

Köy Enstitüleri 

Deniz YEfi‹L (Yönetmen-Araflt›rmac›) 


5. GÜN 26 A¤ustos 2009 Çarflamba 




Yaflanabilir Gelecek ‹çin Çevre ve Do¤a 

Prof. Dr. Tanay S›dk› UYAR 

(Marmara Üniversitesi Müh. Fak.) 

Güneflin AYDEM‹R 

(Bu¤day Derne¤i-Atlas Dergisi Yazar›) 


13:00 Gezi-Tekne Turu 



Film Gösterimi (Sonbahar) 


6. GÜN 27 A¤ustos 2009 Perflembe 




2 

Harita ve Kadastro Mühendisleri Odas› ‹zmir fiubesi 8. Yaz E¤itim Kamp› - 2009 Foça/‹zmir

P R O G R A M 

10:30 6. OTURUM / SÖYLEfi‹: 

Yaflanabilir Gelecek ‹çin Kültürel 

De¤erler 

Prof. Dr. fiadan GÖKOVALI 

(fiair-Yazar-Gazeteci) 



Spor Turnuvalar› 


Sinema Atölyesi 

Belgesel çekim Teknikleri 

Özcan ALPER 

(Sonbahar Filmi Yönetmen) 

Senem AYTAÇ 

(Editör-Sinema Yazar›) 




7. GÜN 28 A¤ustos 2009 Cuma 





Yaflanabilir Gelecek için Mühendislik 

Prof. Dr. Haluk KONAK 

(Kocaeli Ün. Jeodezi ve Fotogrametri 

Mühendisli¤i Bölüm Baflkan›) 

Prof. Dr. Dursun Z. fiEKER 

(Gifu University - ‹TÜ Jeodezi ve 

Fotogrametri Mühendisli¤i) 

Doç. Dr. Haluk ÖZENER 

(Bo¤aziçi Üniversitesi) 



Yaflanabilir Gelecek için Örgütlülük 

Mehmet SO⁄ANCI 

(TMMOB Baflkan›) 

Nail GÜLER 

(TMMOB II. Baflkan›) 

Ali Fahri ÖZTEN 

(HKMO Genel Baflkan›) 


Yaflanabilir Gelecek ‹çin E¤itim 

Prof. Dr. Muhammed fiAH‹N 

(‹stanbul Teknik Üniversitesi Rektörü) 




8. GÜN 29 A¤ustos 2009 Cumartesi 





Yaflanabilir Gelecek ‹çin Medya ve 

‹letiflim 

Enver AYSEVER 

(Yazar-Edebiyatç›-TV Programc›s›) 

‹lyas BAfiSOY (Yazar-Reklamc›) 



Yaflanabilir Gelecek ‹çin Sinema ve 

Belgesel 

Özcan ALPER 

(Sonbahar Filmi Yönetmeni) 

Orhan ESK‹KÖY (Belgesel Yönetmeni) 

Senem AYTAÇ (Editör-Sinema Yazar›) 


Spor Turnuvalar› Final 

19:30 Ayr›l›k Yeme¤i 

20:30 Kat›l›m Belgelerinin Verilmesi ve Atölye 

Çal›flmalar› Ödül Töreni 


9. GÜN 30 A¤ustos 2009 Pazar 

(9. Kampta Buluflmak Üzere) 




10:30 Çad›rlar›n Toplanmas› 

13:00 Ö¤le Yeme¤i, Dinlenme ve Deniz 

14:00 Çevre Temizli¤i 

15:00 Kamp Kapan›fl› 

ATÖLYE ÇALIfiMALARI 

Sinema Atölyesi (Belgesel çekim teknikleri) 

Özcan ALPER (Yönetmen) 

Orhan ESK‹KÖY (Yönetmen) 

Senem AYTAÇ (Editör-Sinema Yazar›) 

Yaz›n Atölyesi (Edebiyat üzerine) 

Enver AYSEVER (Yazar-Edebiyatç›) 

Düflün Atölyesi (Cin Fikirler Atölyesi) 


Belgesel Atölyesi-(Köy Enstitüleri üzerine) 

Deniz YEfi‹L (Araflt›rmac›-Yönetmen) 

Heykel ve Seramik Atölyesi 

Yusuf ÖN (Seramik Sanatç›s›) 

Dans Atölyesi 

Ozan FIRAT (Dans E¤itmeni) 

Resim ve Karikatür Atölyesi 

S. Selçuk SAVCI (HKMO ‹zmir fiube 

Yönetim Kurulu Üyesi) 

Kamp Gazete Atölyesi 

A. Ülkü KUTLU (HKMO Gen. Sayman›) 

Foto¤raf Atölyesi 

fiiir Atölyesi 

Tiyatro ve Do¤açlama Atölyesi 

Forum Atölyesi 

Halk Oyunlar› Atölyesi 

Müzik Atölyesi 

Harita ve Kadastro Mühendisleri Odas› ‹zmir fiubesi 8. Yaz E¤itim Kamp› - 2009 Foça/‹zmir 3

Ö Z G E Ç M ‹ fi 

KATILIMCI ÖZGEÇM‹fiLER‹ 

2. Gün Sabah Oturumu 


HKMO Genel Baflkan› 

1963 y›l›nda Trabzon’un Maçka ilçesinde 

do¤du. ‹lk, orta ve lise ö¤renimini 

Trabzon’da tamamlad›. 1986’da 

Karadeniz Teknik Üniversitesi’ nden 

mezun oldu. Ayn› y›l yüksek lisans›na 

bafllad›. 1987 y›l›nda ‹ller Bankas›nda 

göreve bafllad›.1992-1995 y›llar›nda 

Kamu Emekçileri Sendikas› Kurucu 

Üyeli¤i ve Yönetim Kurulu Üyeli¤i 

yapt›. 2003-2005 tarihleri aras›nda ‹ller 

Bankas› Mensuplar› Sosyal Yard›mlaflma 

ve Emeklilik Vakf› Baflkanl›k 

görevini yürüttü. 

HKMO 34 ve 35’ inci dönem Örgütlenme 

Sekreterli¤i, 36,37,38’ inci dönem 

Genel Sekreterli¤i, 39 uncu dönem 

Yönetim Kurulu üyeli¤i ve 40’›nc› 

dönem Oda Baflkanl›¤› görevlerinde 

bulundu. 1995-2005 y›llar› aras›nda 

HKMO Bülten Yay›n Kurulu Üyeli¤i 

ve Genel Yay›n Yönetmeli¤i görevlerini 

sürdürdü. 2003-2006 y›llar› aras›nda 

HKMO Jeodezi, Jeoinformasyon ve 

Arazi Yönetimi Dergisi Genel Yay›n 

Yönetmenli¤i görevini yürüttü. 

HKMO ve TMMOB’nin çal›flma grubu 

ve komisyonlar› ile panel, forum, 

sempozyum ve kongrelerinde çeflitli 

görevler alarak çal›flmalara kat›ld›. 

Halen HKMO Genel Baflkanl›¤› görevini 

yürütmektedir. 


Prof. Dr. Hülya KOÇ 

Dokuz Eylül Üniversitesi 

Ege Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi 

Mimarl›k Bölümü mezunu. 

Yüksek lisans›n› ayn› üniversitenin 

flehir planlama bölümünde flehir mimarl›¤› 

bölümünde tamamlad›. DEÜ 

Fen Bilimleri Enstitüsü fiehir ve Bölge 

Planlama Ana Bilim Dal›nda doktoras›n› 

1989 y›l›nda tamamlad›. Tez konusu 

“Kentsel Konut Sunumuda Konut 

Kooperatiflerinin Etkinlikleri 

Üzerine Bir Araflt›rma: ‹zmir örne¤idir.” 

1983 y›l›nda DEÜ Mühendislik 

ve Mimarl›k Fakültesi fiehir ve Bölge 

Planlama Bölümünde Araflt›rma Görevlisi 

olarak göreve bafllad›. 1991 y›- 

l›nda yard›mc› doçent, 1995 y›l›nda 

doçent, 2002 y›l›nda profesör oldu. 

Konut politikalar›, toplu konutlar, 

sosyal konutlar, yaya mekanlar›, engelsiz 

mekan tasar›m›, k›y› düzenlemeleri 

özellikle ilgilendi¤i konular 

aras›nda. Halen DEÜ Mimarl›k Fakültesi 

fiehir Bölge Planlamada Bölümünde 

ö¤retim üyesi olarak görev 

yapmaktad›r. 

Hüseyin ÜLKÜ 

HKMO Eski Genel Baflkan› 

1943’te Mu¤la-Paflap›nar Köyü’nde 

do¤du. ‹lkokulu Bay›r’da Erkek Sanat 

Enstitüsü’nü Mu¤la ve Ankara’da bitirdi. 

‹stanbul Yüksek Teknik Okulu’ndan 

(YTÜ) 1963 y›l›nda mezun 

oldu. TODA‹E’de Yönetim Bilimi Uzmanl›k 

E¤itimi gördü. 1963-1973 y›llar›nda 

Bergama ve Mu¤la Tapulama 

Bölge Müdürlükleri’nde Kontrol Mühendisli¤i 

yapt›. 1971-1973 y›llar›nda 

HKMO Yönetim Kurulu Üyeli¤i ve 

Genel Sekreterlik, 37, 38 ve 39. dönem 

Oda Baflkanl›¤› görevlerinde bulundu. 

Varl›k, Dost, Su, Beflkaza, Ferayi 

ve Güç adl› dergilerde fliirleri yay›mland›. 

1973-1980 y›llar› aras›nda 

iki dönem Mu¤la Belediye Meclis 

Üyeli¤i, 1989-1994 y›llar› aras›nda 

Mu¤la ‹l Genel Meclis üyeli¤i yapt›. 


HKMO Adana fiube Baflkan› 

1963 y›l›nda Trabzon’da do¤du. 1985 

y›l›nda KTÜ’den mezun oldu. fiube 

yazmanl›¤› ve baflkanl›¤› görevlerinde 

bulundu. Halen ‹ller Bankas› 8. 

Bölgede görev yapmaktad›r. 

3. Gün Son Oturum 

Prof.Dr. Kamil Okyay SINDIR 

Bornova Belediye Baflkan› 

1962 y›l›nda Bornova’da do¤an SIN- 

DIR, 1984 y›l›nda Ege Üniversitesi 

Ziraat Fakültesinde Lisans, 1988 y›- 

l›nda EÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Tar›msal 

Mekanizasyon Anabilim Dal›nda 

Yüksek Lisans, 1989-1993 y›llar›nda 

Freedon From Hunger (Açl›kla 

Mücadele) bursu ile ‹ngiltere, 

Cranfield Üniversitesinde doktora 

çal›flmas›n› tamamlam›flt›r. 1997 y›- 

l›nda yard›mc› doçent, yine ayn› y›lda 

doçent ve 2004 y›l›nda profesör ünvan›na 

hak kazanm›flt›r. 

TMMOB Ziraat Mühendisleri ‹zmir 

fiubesi Yönetim Kurulu Baflkanl›¤›, 

TMMOB il koordinasyon kurulu sekreterli¤ini 

yürütmüfl, ‹nsan Haklar› ‹l 

Kurulunda TMMOB il temsilcisi, Güneydo¤u 

Avrupa Ziraat Mühendisleri 

Birli¤i 2007-2010 dönem baflkan› kurucu 

koordinatörlü¤ü, 2008’den itibaren 

Ulusal Zeytin ve Zeytinya¤› 

Konseyi yönetim kurulu üyeli¤i devam 

etmekte olan S›nd›r halen Bornova 

Belediye Baflkan›d›r. Birçok 

konsey ve kurulda görev alm›fl S›nd›r 

alt›s› kitap, biri uluslararas› kitap olmak 

üzere ço¤u uluslararas› olmak 

üzere 120 varan eseri bulunmaktad›r. 

Ayr›ca çeflitli gazete ve dergi, sanat 

yay›n organlar›nda köfle yaz›lar› ve 

makaleleri bulunmaktad›r. 


Elektrik Mühendisleri Odas› ‹zmir 

fiubesi 

ODTÜ Elektrik Mühendisli¤i Bölümü 

mezunu olan Ertan Elektrik Mühendisleri 

Odas› ‹zmir fiubesinde, Bölgemizde 

uygulanan enerji politikalar›n› 

izleyerek, elektrik enerjisi konusunda 

kamuoyunu do¤ru bilgilendirecek 

görüfl ve önerilerini içeren 2008 ve 

2009 y›l› enerji raporunu oluflturmak 

olan Enerji Kurulunun üyesidir. Önceki 

dönemlerde nükleer enerji izleme 

komisyonu, yenilenebilir enerji 

kaynaklar› üzerinde çal›flmalar› vard›r. 


Prof. Dr. Aziz KONUKMAN 

Gazi Üniversitesi ‹‹BF 

1955 Sinop do¤umlu, 1978’de ODTÜ 

‹ktisat bölümünü bitirdi, araflt›rma 

görevlisi olarak çal›flt›. Daha sonra 

kamu kurumlar›nda üst düzey görevlerde 

bulundu. Halen Gazi Üniversitesi 

‹ktisat bölümünde profesör olarak 

görev yap›yor. Türk-‹fl’de dan›flmanl›k 

yapan Konukman Emek Platformuna 

kat›larak çal›flmalarda bulunuyor. 

4 



Prof. Dr. Hayri KOZANO⁄LU 

Marmara Üniversitesi ‹‹BF 

1956 y›l›nda Adana’da do¤ru. ODTÜ 

Endüstri Mühendisli¤i bölümünü bitirdikten 

sonra Marmara Üniversitesi 

‹flletme bölümüne araflt›rma görevlisi 

olarak girdi. Yüksek Lisans ve doktoras›n› 

‹flletme Finansman› konusunda 

yapt›. 1992 y›l›nda Marmara Üniversite 

‹ngilizce ‹ktisat bölümüne girdi, 

halen ayn› bölümde iktisat bölümü 

profesörüdür. Profesör Doktor Hayri 

Kozano¤lu iki dönem Özgürlük ve 

Dayan›flma Partisi Baflkanl›¤›nda bulunmufltur. 


Yazar, Gazeteci, NTV 

1961 y›l›nda Ankara’da do¤du. OD- 

TÜ ‹ktisat bölümünde okudu. Baz› 

bas›n yay›n organlar›nda çal›flt›. fiu 

anda NTV’de çal›flmakta olan Bostanc›o¤lu, 

ayr›ca Birgün gazetesinde yaz› 

yazmaktad›r. 

5. Gün Oturumu 

Prof. Dr. Tanay S›dk› UYAR 

Marmara Üniversitesi Müh. Fak. 

Marmara Üniversitesi görevli. Bo¤aziçi 

Mühendislik Fakültesinden 1976 

y›l›nda elektrik mühendisi olarak mezun 

oldu. 1991-94 y›llar› aras›nda 

TÜB‹TAK Marmara Bilimsel Araflt›rma 

Merkezinde Uzman araflt›r›c› olarak 

çal›flt›. 1989 y›l›nda Türkiye ‹statistikleri 

projesini tamamlayarak Türkiye’deki 

önemli rüzgar gücünden 

elektrik üretme potansiyelinin bulundu¤unu 

kan›tlad›. 1990 Y›l›nda Y›ld›z 

Teknik Üniversitesi Makina Mühendisli¤inden 

doktora tezini ald›. Tezini 

Türkiye linyitlerinden s›v› kar›fl›m› 

kar›fl›mlar›n›n haz›rlanmas› ve yak›lmas›n›n 

incelenmesi konusunda tamamlad›. 

1994-2000 y›llar› Kocaeli 

üniversitesi Teknik E¤itim Fakültesinde 

yard›mc› doçent olarak görev 

yapt›. Halen Marmara Üniversitesinde 

Yenilenebilir Enerji dal›nda profesör 

olarak çal›flmaktad›r. Marmara 

Üniversitesi Yeni Teknolojiler Araflt›rma 

ve Uygulama Merkezi Müdürüdür. 

TMMOB Çevre Koruma Platformu 

Koordinasyonu ve EMO Enerji 

Komisyonu Üyesidir. 


Bu¤day Derne¤i 

Atlas Dergisi Yazar› 

Bu¤day Derne¤i, Atlas Dergisi yazar›. 

Aktivist do¤a koruma kimli¤i ile tan›nmaktad›r. 

Bu¤day Derne¤i ve Do- 

¤a Derne¤i üyesi. 1990 y›l›ndan itibaren 

Bu¤day Derne¤i ile birlikte birçok 

aktivitelerde bulunmufltur. Ekolojik 

dengeyi sa¤lamak ad›na çal›flmalar›na 

devam etmektedir. 


Prof. Dr. fiadan GÖKOVALI 

fiair, Yazar, Gazeteci, 

fiadan GÖKOVALI ço¤umuzun bildi- 

¤i bir isim. Kendisi 2009’da “Alt›n 

Y›l”›n› yafl›yor. Çünkü, gazetecilik ve 

ard›ndan iletiflim bilimleri dal›nda yar›m 

yüzy›l› doldurdu. 

fiadan, soyad›¤›ndan da belli: Gökova’l›. 

‹zmir ‹ktisadi Ticari ‹limler Akademisini 

bitirdikten sonra “Turizm” 

dal›nda “Üniversite Doktoru”, “‹letiflim” 

dal›nda “Üniversite Doçenti” ve 

“Profesörü” ünvan ve yetkisine hak 

kazand›. 1980’den bu yana ‹zmir üniversitelerinde 

ö¤retim üyeli¤i yap›- 

yor. 

Araflt›rma, dizi yaz›, turizm vb dallar›nda 

birçok ödülü var. “Y›l›n Gazetecisi” 

seçildi. “Efes”, “Fethiye” ve 

“Bergama”y› en iyi anlatan yazar ünvanlar›n› 

kazand›. Türk Dil Kurumu 

“Radyo-TV Dil Ödülü”nü ald›. Kültür 

Bakanl›¤› taraf›ndan “Anadolu Uygarl›¤›na 

Katk›” ödülüne lay›k görüldü. 

Halikarnas Bal›kç›s› ve Azra Erhat taraf›ndan 

“manevi evlat” edildi. Bal›kç›’m›z›n 

tüm yap›klar›n› bas›ma haz›rl›yor. 

Kendisinin, çeflitli dillerde 

yay›nlanm›fl kitaplar›n›n say›s› 30’u 

buluyor. 

6. Gün Söyleflisi 

Özcan ALPER 

Yönetmen-Senarist 

1975 Artvin-Hopa do¤umlu. Trabzon 

Lisesi'nden mezun oldu. 1992 y›l›nda 

‹stanbul Üniversitesi Fen Fakültesi 

Fizik Bölümü'ne bafllad›. 1996 y›l›nda 

ise ‹stanbul Üniversitesi Bilim Tarihi 

bölümüne girdi ve 2003 y›l›nda mezun 

oldu. 1996 y›l›ndan itibaren Mezopotamya 

Kültür Merkezi, Naz›m 

Kültür Merkezi gibi yerlerde sinema 

atölyesi çal›flmalar›na kat›ld›. 2000 

y›l›ndan aralar›nda Yeflim Ustao¤lu'nun 

filmlerinin de oldu¤u çeflitli 

sinema filmlerinde asistanl›k yapt›. 

Yönetmenin di¤er çal›flmalar›: "Momi" 

K›sa Hemflince çekilen ilk filmdir. 

"Tokai City'de Melankoli ve Rapsodi" 

ise Japonya'da çekilmifl bir belgeseldir. 

"Bir Bilimadam›yla Zaman 

Enleminde Yolculuk" imza att›¤› di- 

¤er belgeselidir 

Senem AYTAÇ 

Editör-Sinema Yazar› 

1978’de Ankara’da do¤an Senem Aytaç, 

ODTÜ Psikoloji Bölümü’nde lisans 

e¤itimini tamamlad›. Üniversite’den 

mezun olduktan sonra ‹stanbul’a 

tafl›n›p bir y›l çeflitli ifllerde çal›flt›ktan 

sonra, 2000 y›l›nda Bilgi 

Üniversitesi Sinema-TV Bölümü’nde 

yüksek lisans e¤itimine bafllad›. Ayn› 

bölümde 2001-2005 y›llar› aras›nda 

‘Araflt›rma Görevlisi’ olarak çal›flt›. 

2004’ten itibaren yaz›lar›yla katk›da 

bulundu¤u Altyaz› Ayl›k Sinema Dergisi’ndeki 

yay›n kurulu üyeli¤ini ve 

2006’dan itibaren yürüttü¤ü içerik 

koordinatörlü¤ü görevini halen sürdürmekte. 


Prof.Dr. Haluk KONAK 

Kocaeli Üni. JFM Bölüm Baflkan› 

1960 y›l›nda Maçka’da do¤du. 1982 

y›l›nda lisans, 1986 y›l›nda yüksek lisans 

ve 1995 y›l›nda doktora e¤itimini 

tamamlayan KONAK 1996-2001 

y›llar› aras›nda Yrd. Doç. olarak Karadeniz 

Teknik Üniversitesi Mühendislik 

ve Mimarl›k Fakültesi Jeodezi ve 

Fotogrametri Mühendisli¤inde görev 

yapt›. 2001 y›l›nda Kocaeli Üniversitesi 

Mühendislik Fakültesi, Jeofizik 

Mühendisli¤i Bölümü Uygulamal› Jeofizik 

Anabilim Dal›’nda Doçentlik 

ünvan›n› ald›. 2005 y›l›nda Kocaeli 

Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri 

Mühendisli¤i Bölümünde Profesör 

ünvan›n› alan KONAK, 2006 y›l›ndan 

bu yana Bölüm Baflkanl›¤› görevini 

sürdürmektedir. 



Prof. Dr. Dursun Z. fiEKER 

G‹FU Un., ‹TÜ Geomatik Müh. 

1985 ‹TÜ ‹nflaat Fakültesi Jeodezi ve 

Fotogrametri Müh. Bölümünden mezun 

oldu. 1988 y›l› ‹TÜ Fen Bilimleri 

Enstitüsü Yüksek Lisans›n› tamamlad›. 

Doktoras›n› 1993 y›l›nda ‹TÜ 

Fen Bilimleri Enstitüsünde bitirdikten 

sonra ayn› üniversitede profesörlük 

ünvan›n› ald›. Araflt›rma konular› 

yersel fotogrametri, CBS, Digital Fotogrametri. 

Japonya’da G‹FU Üniversitesinde 

River Basin Researc Center’da 

“Su Havzalar›nda CBS kullan›- 

m›” konusunda araflt›rma yapmak ve 

seminerler vermek üzere misafir ö¤retim 

üyesi olarak görev yapmaktad›r. 

Prof.Dr. Haluk ÖZENER 

Bo¤aziçi Üniversitesi 

1984 y›l›nda ‹stanbul Vefa Lisesinden 

mezun oldu. Lisans e¤itimini ‹stanbul 

Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve 

Fotogrametri Mühendisli¤i Bölümünde 

1984-1988 y›llar› aras›nda tamamlad›. 

1988-1989 y›llar› aras›nda 

Bo¤aziçi Üniversitesinde yabanc› dil 

e¤itimi ald›. 1989-1992 y›llar›nda Bo- 

¤aziçi Üniversitesinde yüksek lisans 

e¤itimini tamamlad›. Bo¤aziçi Üniversitesi 

Kandilli Rasathanesi ve Deprem 

Araflt›rma Enstitüsü Jeodezi 

Anabilim dal›nda görev yapmaktad›r. 

7. Gün ‹kinci Oturum 

Mehmet SO⁄ANCI 

TMMOB Baflkan› 

1958 Samsun Ladik do¤umlu. 1985 

y›l›nda ODTÜ Makina Mühendisli- 

¤inden mezun oldu. 1994-2002 Makina 

Mühendisleri Odas› Yökenit Kurulu 

Baflkanl›¤› görevinde bulundu. 

2004 y›l›ndan bu yana TMMOB Yönetim 

Kurulu Baflkanl›¤›n› yürütüyor. 

Özel sektörde tesisat mühendisli¤i 

alan›nda proje yöneticisi olarak 

çal›flmaktad›r 

Nail GÜLER 

TMMOB II. Baflkan› 

1959 y›l›nda Tokat Aktepe do¤umlu. 

1983 y›l›nda Y›ld›z Teknik Üniversitesi- 

Harita ve Kadastro Mühendisli¤i 

Bölümü’nden mezun oldu. 1983’de 

‹stanbul Belediyesi Mesken ve Gecekondu 

‹flleri Müdürlü¤ünde Harita 

Mühendisi olarak bafllad›. 1988-1990 

TMMOB-HKMO ‹stanbul fiubesi Yönetim 

Kurulu Üyeli¤i, 1990-1992 

TMMOB-HKMO ‹stanbul fiube Yönetim 

Kurulu Yazman Üyeli¤i yapt›. ‹stanbul 

Büyükflehir Belediyesi Mesken 

ve Gecekondu ‹flleri Müdürlü¤ü yapt›. 

1998-2000 TMMOB-HKMO ‹stanbul 

fiubesi Yönetim Kurulu II. Baflkan 

Üyeli¤i, TMMOB Yönetim Kurulu 

Üyeli¤i yapm›flt›r. Bu dönem 

TMMOB II. Baflkan› olarak görevini 

sürdürmektedir. 

7. Gün Akflam Söylefli 

Prof. Dr. Muhammed fiAH‹N 

‹TÜ Rektörü 

Prof. Dr. Muhammed fiahin, 1965 y›- 

l›nda Rize, Pazar'da do¤mufltur. 1987 

y›l›nda ‹TÜ ‹nflaat Fakültesi jeodezi 

ve fotogrametri mühendisli¤i bölümünden 

mezun oldu. 1991'de University 

College London'dan master ve 

1994 y›l›nda University of Newcastle 

upon Tyne'dan Doktora derecelerini 

ald›. 1996'da doçent ve 2002 y›l›nda 

profesör oldu. 2008 y›l›ndan itibaren 

‹TÜ rektörlü¤ü görevine bafllam›flt›r. 


Enver AYSEVER 

Yazar, Edebiyatç›, TV Programc›s› 

1971 ‹stanbul do¤umlu. Mimar Sinan 

Üniversitesi Sosyoloji Bölümü mezunu. 

Uzun y›llar Tiyatro Çisenti’nin 

Sanat Yönetmenli¤i’ni yapt›. “Durdurulmufl 

Zaman›n Foto¤raf›”, “Renkler 

ve Günce”, “Ya¤murla Gelen Yüzler”, 

“Yabanc›’da Camus”, “Aç›k Evlilik”, 

“Dilekçe”, “Frankie and Johnny”, 

“Bir ‹stanbul Masal›”, “fiimdi Yafla 

Sonra Öde”, Attilâ ‹lhan fliirlerinden 

oyunlaflt›rd›¤› “Ne Kad›nlar Sevdim” 

sahneye koydu¤u oyunlardan baz›lar›. 

“Bebifller Karnaval›”, “Renkler 

Cumhuriyeti”, “Beyaz Difller Ülkesi”, 

“Günefli Güldüren Soytar›”, “Kakaolu 

Olsun”, “Yaflamak Güzel Arkadafl›m” 

adl› çocuk oyunlar›n› yazd›, yönetti. 

Bu oyunlar› “Çocuk Oyunlar› 

1” adl› bir kitapta toplad›. TV8’de 

“Lacivert”, NTV Radyo’da “Kurflun 

Kalem” adl› edebiyat programlar›n› 

haz›rlay›p sundu. Finansal Forum gazetesinde 

köfle yazarl›¤› yapt›. Varl›k, 

Gösteri, ‹nsanc›l, Cumhuriyet gibi 

gazete ve dergilerde makale, deneme, 

araflt›rma yaz›lar› yay›nlad›. Halen 

Do¤ufl Üniversitesi Kültür Sanat Yönetmenli¤i’ni 

yürütmekte, ayn› üniversitede 

yazarl›k atölyesi çal›flmalar›n› 

sürdürmektedir. “Televizyon Gazetecili¤i”, 

“Sahne Sanatlar›” derslerini 

de veren yazar, Remzi Kitap Gazetesi’nin 

Genel Yay›n Yönetmenli¤i’ni 

sürdürmektedir. Akbank Kültür Sanat 

Merkezi’nde “Ay›n Güncesi” ad› 

alt›nda halka aç›k kültür, sanat tart›flmalar› 

düzenlemifltir. Uzun süre TV8 

“Haber Aktif” program›n›n içinde 

“Yaz›n Aktif” köflesinin sürekli konu- 

¤u olarak yorum ve elefltiriler yapan 

yazar›n; “Geç Kalm›fl Romantik” adl› 

öykü, “Bir An Bin Parça” adl› roman, 

“Nas›l Yazar Olunur”, “Yaral›s›n Türkiye” 

adl› deneme kitaplar› bulunmaktad›r. 

Halen Skytürk televizyonunda 

“Ayk›r› Sorular” ve “Lacivert” 

adl› siyasal tart›flma ve edebiyat programlar›n› 

haz›rlay›p, sunan yazar, 

2007 Yunus Nadi Roman Ödülü sahibidir. 

‹lyas BAfiSOY 

Yazar, Reklamc› 

1983 y›l›nda F›rt dergisinde ilk mizah 

yaz›s› yay›nland›. Bu tarihten 

sonra G›rg›r, Avni, H›b›r, Piflmifl Kelle 

dergilerinde yaz›lar› ve öyküleri 

ç›kt›. Limon Dergisi’nde düzenli yaz›lar› 

da ç›kan ‹lyas Baflsoy çeflitli 

edebiyat dergilerinde kitap elefltirilerinde 

bulundu. 1985 y›l›nda Bursa’daki 

yerel bir gazeteye girdi ve 

gençlik köflesi ç›kartt›. Arabesk ve 

Heavy Metal müzikleri ile ilgili yapt›- 

¤› yaz› dizileri ‹stanbul bas›n›n da ilgisini 

çekti. 1989’da Cumhuriyet Gazetesi’nde 

haber merkezinden ifle kabul 

edilme flans›n› yakalam›fl olmas›- 

na ra¤men, e¤itim gerekçesiyle bu ifli 

sürdüremedi. Radikal ‹ki gazetesinde 

yaz›lar› yay›nlanm›flt›r. Halen her pazartesi 

Birgün Gazetesi'nde gün›fl›¤›- 

n› aramaktad›r. Yaz›, yorum ve kitaplar›nda 

Metin Ünkazanan ve Tayfun 

Y›lmaz takma isimlerini de kullanm›flt›r. 

Yüksek Volüm adl› bir öykü 

kitab›, ÖSS Matematik’te 20 Soru Garanti 

adl› bir ders kitab› ve Reklamc› 

Nedir Nas›l Reklamc› Olunur adl› 

deneysel bir çal›flmas› yay›nland›. 

6 


KATILIMCILAR 

Ö⁄RENC‹LER 

JEODEZ‹ VE FOTOGRAMETR‹ 

MÜHEND‹SL‹⁄‹ BÖLÜMÜ 

Afyon Kocatepe Üniversitesi 

Rabia Reyhan KOCAKAYA 

Seda YILDIZ 

Erciyes Üniversitesi 

Fatmagül GÜZEL 

Hasan Ali SALMAN 

Kemal GENÇ 

Gümüflhane Üniversitesi 

Koray U¤ur GÜNEfi 

Mahmut Sami ÖZBEK 

Sad›k EREZER 

Sedat SEVER 

Yaflar F‹DANCI 

‹stanbul Teknik Üniversitesi 

Ahmet Engin ERKAN 

Do¤a DEM‹RTAfi 

M. Kadri O¤uzhan ULUTAfi 

Mustafa Onur G‹R‹fiKEN 

Karadeniz Teknik Üniversitesi 

Ali ‹PEK 

Baflak ERNEZ 

Burcu YURT 

Cem ÖZENTÜRK 

Ça¤r› ADA 

Emre KARAGÖZ 

Ferda YANIK 

Gizem fiARLAK 

Kerim ATAMAN 

Özer AKYÜREK 

Sinem YAVUZ 

Tu¤ba AKDA⁄ 

Ufuk KANSU 

Volkan B‹LG‹N 

Yusuf AYDIN 

Kocaeli Üniversitesi 

Berivan YA⁄IZ 

Efe ERTEK‹N 

Gökçe Deniz KINAY 

Mahir SEVER 

Pelin ÇA⁄AN 

Ondokuz May›s Üniversitesi 

Ayfle Gülcan GÜNER 

Damla ERDO⁄AN 

Emrah TEPE 

‹hsan EGEMEN RE‹S 

Selçuk Üniversitesi 

Alper ÖZGÜR 

Ba¤›fl Tayyip YILMAZ 

Bilge TUMAN 

Burcu ÇEL‹KBAfi 

Esra SONEL 

‹brahim ÖZDEM‹R 

Mehmet Ali YÜCEL 

Y›ld›z Teknik Üniversitesi 

Dicle Özge ÖZTÜRK 

Eylem TURAN 

Fatih KORKMAZ 

Fatma AKBABA 

Güliz TAfiKIRAN 

‹shak ALTAY 

Kemal AKBULUT 

Ça¤r› KAYNAR 

Ulafl F‹L‹Z 

Zonguldak Karaelmas 

Üniversitesi 

Melih KARAASLAN 

Serap ÖZADA 

Sercan DO⁄ANAY 

ÇEVRE MÜHEND‹SL‹⁄‹ 

BÖLÜMÜ 


Mustafa Kemal AK 

ELEKTR‹K ELEKTRON‹K 



Serhat ÖZTÜRK 

ENDÜSTR‹ MÜHEND‹SL‹⁄‹ 

BÖLÜMÜ 


Özlem fiAH‹N 

ODTÜ 

Utkucan ARI 

JEOLOJ‹ MÜHEND‹SL‹⁄‹ 

BÖLÜMÜ 


Erman B‹RBEN 

K‹MYA MÜHEND‹SL‹⁄‹ 

BÖLÜMÜ 

Ege Üniversitesi 

Tayfun EVC‹L 

MADEN MÜHEND‹SL‹⁄‹ 

BÖLÜMÜ 


Reha SEZEN 

Ozan AYKURT 

MAK‹NE MÜHEND‹SL‹⁄‹ 

BÖLÜMÜ 

Çukurova Üniversitesi 

Cem AVfiAR 

‹stanbul Teknik Üniversitesi 

Umut Ça¤lar UZUN 

Mersin Üniversitesi 

Salih KARA 

SU ÜRÜNLER‹ 


Çukurova Üniversitesi 

Mehmet Yunus KIZILTAfi 

fiEH‹R VE BÖLGE PLANLAMA 

BÖLÜMÜ 


Adem KARABÖRKLÜ 

Ali GÜNGÖRMÜfi 

‹zmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü 

Ezgi KUNDAKÇI 


KATILIMCILAR 

KATILIMCILAR 

AKADEM‹SYEN 

Prof.Dr. Aziz KONUKMAN (Gazi Üniversitesi ‹ktisadi ve 

‹dari Bilimler Fakültesi) 

Prof.Dr. Hayri KOZANO⁄LU (Marmara Üniversitesi ‹‹BF 

- Endüstri Mühendisi) 

Prof.Dr. Hülya KOÇ (Dokuz Eylül Üniversitesi fiehir ve 

Bölge Planlama) 

Prof.Dr. Kamil Okyay SINDIR (Bornova Belediyesi 

Baflkan›-Ziraat Mühendisi) 

Prof.Dr. Tanay S›tk› UYAR (Marmara Üniversitesi 

Mühendislik Fakültesi) 

Prof. Dr. Dursun Z. fiEKER (Gifu University - ‹TÜ Jeodezi 

ve Fotogrametri Müh.) 

Prof. Dr. Haluk KONAK (Kocaeli Ünv. Jeodezi ve 

Fotogrametri Müh. Bölüm Bflk.) 

Doç. Dr. Haluk ÖZENER (Bo¤aziçi Üniversitesi) 

Doç. Dr.Çetin CÖMERT (KTÜ JFM Bölümü, HKMO CBS 

Komisyon Baflkan›) 

Doç. Dr. Ali Can DEM‹RKESEN (‹YTE fiBP-Harita Müh.) 

Prof.Dr.Onur GÜRKAN (Bo¤aziçi Üniversitesi) 

Prof.Necla ULU⁄TEK‹N (‹TÜ, Geomatik Mühendisli¤i) 

GAZETEC‹ - YAZAR 

Adnan BOSTANCIO⁄LU (Yazar-Gazeteci-NTV msnbc 

Yay›n Yönetmeni) 

Prof. Dr. fiadan GÖKOVALI (fiair-Yazar-Gazeteci) 

Enver AYSEVER (Yazar-Edebiyatç›-TV Programc›s›) 


Güneflin AYDEM‹R (Bu¤day Derne¤i-Do¤a Korumac› - 

Atlas Dergisi Yazar›) 

SANATÇI - ATÖLYE E⁄‹TMEN‹ 

Özcan ALPER (Yönetmen) 

Orhan ESK‹KÖY (Yönetmen) 

Senem AYTAÇ(Editör-Sinema Yazar›) 

Deniz YEfi‹L (Araflt›rmac›-Yönetmen) 

Yusuf ÖN (Seramik Sanatç›s›) 

Ozan FIRAT (Dans E¤itmeni) 

TMMOB YÖNET‹M KURULU ve BA⁄LI ODALAR 

Mehmet SO⁄ANCI (TMMOB Yönetim Kurulu Baflkan›) 

Nail GÜLER (TMMOB Yönetim Kurulu II. Baflkan›) 

Muzaffer Salih ERTAN (Elektrik Müh. Odas›-‹zmir fib.) 

HKMO GENEL MERKEZ YÖNET‹M KURULU 

Ali Fahri ÖZTEN (HKMO Genel Baflkan›) 

Fazl› Yaflar ÇET‹NTAfi (HKMO II. Baflkan) 

Ertu¤rul CANDAfi (HKMO Genel Sekreteri) 

Asiye Ülkü KUTLU (HKMO Genel Sayman›) 

Özkan TALAY (HKMO Yönetim Kurulu Üyesi) 

Ufuk Serdar ‹NC‹ (HKMO Örgütlenme Sekreteri) 

Ayhan B‹NGÖL (HKMO Genel Merkez Yedek Üye) 

HKMO ‹ZM‹R fiUBE YÖNET‹M KURULU 

Muhittin SELV‹TOPU (HKMO ‹zmir fiube Baflkan›) 

Servet ALABALIK (HKMO ‹zmir fiube II. Baflkan›) 

Lütfi ÜNAL (HKMO ‹zmir fiube Sekreteri) 

‹brahim AYKOL (HKMO ‹zmir fiube Sayman›) 

S. Selçuk SAVCI (HKMO ‹zmir fiube Yönetim Kur. Üyesi) 

Okan ÖZEGE (HKMO ‹zmir fiube Yönetim Kur. Üyesi) 

Ömer GÜNGÖRMÜfi (HKMO ‹zmir fiube Yön. Kur. Üyesi) 

Mahmut Celalettin KIZILTAfi (HKMO ‹zmir fiube Ydk. 


Zerrin ERTAN (HKMO ‹zmir fiube Ydk. Yön. Kur. Üyesi) 

Özhan KAYNARCA (HKMO ‹zmir fiube Ydk. Yön. Kur. Ü.) 

Asl› TOPAL (HKMO ‹zmir fiube Ydk. Yön. Kur. Üyesi) 

HKMO KURULLARI 

Atakan SERT (HKMO Ankara fiube II.Baflkan›) 

Cemil CANDAfi (HKMO Temsilci) 

Do¤an Kamil AKSOY (HKMO Temsilci) 

Gürkan ÖZ (HKMO Denetleme Kurulu Üyesi) 

Halil ERKAYA (HKMO Onur Kurulu Üyesi) 

Halil KAYNARCA (HKMO Onur Kurulu Üyesi) 

Hasan ZENG‹N (HKMO Adana fiube Baflkan›) 

Hüseyin ÜLKÜ (HKMO Eski Genel Baflkan›) 

Mustafa ERDO⁄AN (HKMO Ankara fiube Yön. Kur. Üyesi) 

Prof. Hüseyin ERKAN (HKMO Kadastro Komis. Bflk.) 

Prof.Dr. Ahmet YAfiAYAN 

Rabia SATIR (HKMO Ankara fiube Sayman›) 

Yard.Doç.Dr.M.Tevfik ÖZLÜDEM‹R (HKMO ‹stanbul 

fiube Baflkan›) 

Yusuf B‹LEN (HKMO Diyarbak›r fiube Baflkan›) 

Zafer BEYD‹LL‹ (HKMO Denetleme Kurulu Üyesi) 

Zeynel Abidin ÖZTÜRK (HKMO Diyarbak›r fiube Ydk. 


KATILIMCILAR 

Atilla AYDIN 

Aysu DE⁄‹RMENC‹ (Harita Mühendisi) 

Ayflegül ÖZTÜRK (Ö¤retmen) 

Betül ÇET‹NTAfi (Ö¤renci) 

Birgül GENÇ KONAK (Jeoloji Mühendisi) 

Bora KUTLU (Ö¤renci) 

Can TALAY (Ö¤renci) 

Deniz KONAK (Ö¤renci) 

Diyar SARAÇO⁄LU (Bilgisayar Mühendisi) 

Fügen SELV‹TOPU (Mimar) 

Hatice KIZILTAfi (Ev Han›m›) 

Hüseyin EVRAN (Harita Mühendisi) 

‹dil Ada ÜNAL (Ö¤renci) 

Kubilay YILDIRIM (Harita Mühendisi) 

M.Yahya SARAL 

Mehmet GÜNGÖRMÜfi (Emekli Kadastro Teknisyeni) 

Melek AYDIN 

Mert Direnç ERDO⁄AN (Ö¤renci) 

Mine ERDO⁄AN (Emekli) 

Murat CESUR (Harita Mühendisi) 

Nevzat YILDIRIM (Seferihisar Kadastro Müdür) 

Saadet TOKDEM‹R (Harita Mühendisi) 

Semih KIZILTAfi (Ö¤renci) 

Semiha ERKAYA 

Suzan ÜNAL (E¤itimci) 

Tolunay YAfiAYAN 

Zengül ÜLKÜ (Emekli Ö¤retmen) 

Ziya Can KEÇEL‹ (Harita Mühendisi) 

Ece YELKENC‹O⁄LU (Ö¤renci) 

8 



A Ç I L I fi 

8. Yaz E¤itim Kamp› Aç›l›fl› 

Odam›z›n sürekli e¤itim etkinliklerinden 

olan ve ‹zmir 

fiubesinin yürütücülü¤ünde 

gerçeklefltirilen Yaz E¤itim Kamp›’n›n 

sekizincisi 22/30 A¤ustos 

2009 tarihlerinde ‹zmir‘in flirin tatil 

beldesi Foça’n›n güzel koylar›ndan 

biri olan, Polen Tatil Köyü’nde 

gerçeklefltirildi. 

Ana temas› “Yaflanabilir Gelecek” 

olarak seçilen bu y›lki Yaz 

E¤itim Kamp›nda; ö¤renci, akademisyen, 

sanatç›, yazar, gazeteci ve 

TMMOB’a ba¤l› meslek odalar›n›n 

yöneticilerinin kat›l›m› ile ana tema 

çerçevesinde düflüncelerin paylafl›ld›¤› 

ve tart›fl›ld›¤› mesleki ve 

teknik e¤itimlerin yan›nda, güncel 

ve toplumsal geliflmelerin, ekonomik, 

sosyal ve kültürel sorunlar›n 

ele al›nd›¤› seminerler, konferanslar 

ve sunumlar gerçeklefltirildi. 

Aylarca süren çal›flmalar bitmifl, 

kampla ilgili tüm ön haz›rl›klar 

tamamlanm›flt›. Kamp alan›na 

bir gün önceden gelen, HKMO ‹z- 

HKMO ‹zmir fiube Sekreteri 

Lütfi ÜNAL 

HKMO ‹zmir fiube Baflkan› 

Muhittin SELV‹TOPU 

mir fiubesi Yönetim Kurulu Üyeleri, 

Kamp Komisyonu üyeleri, 

HKMO Genel Merkez Yönetim Kurulu 

Üyeleri, gönüllü meslektafl ve 

ö¤rencilerin iflbirli¤iyle ile erzak 

ve malzemeler tafl›nd›, toplant› ve 

etkinlik alanlar› düzenlendi. 

Aç›l›fl toplant›s›nda ilk konuflmay› 

yapan HKMO ‹zmir fiube 

Yazman› Lütfi Ünal, kamp›n amac›n› 

anlatt›ktan sonra gelen telgraflar› 

okudu. 

fiube Baflkan› Muhittin SELV‹- 

TOPU aç›l›fl konuflmas›nda, Yaz 

E¤itim Kamplar›n›n sürecine de¤inerek 

kamp›n önemini dile getirdi 

10 


A Ç I L I fi 

ve yaflanabilir gelecek için gençlerin 

bu süreçteki yerini ve önemini 

vurgulad›. Kamp Yürütme Kurulu 

olarak gençler için her türlü haz›rl›klar›n 

tamamland›¤›n› belirtti ve 

bu y›lki kamp›n da baflar›l› bir flekilde 

tamamlanaca¤›n› ifade ederek 

kamp için eme¤i geçenlere teflekkür 

etti. 

SELV‹TOPU’nun ard›ndan konuflmay› 

yapmak üzere mikrofono 

davet edilen HKMO Genel Baflkan› 

Ali Fahri Özten flunlar› söyledi: 


HKMO Genel Baflkan› Ali Fahri 

ÖZTEN 

Sevgili ö¤renci arkadafllar›m, 

bir önceki y›l turuncu, geçen y›l 

beyaz idi bu y›l mor renk size çok 

yak›flm›fl. Arkadafllar güzel bir 

renk seçmifl. Sizler ad›na buradan 

ben teflekkür ederim. 

Bu y›l sekizincisini düzenledi- 

¤imiz yaz e¤itim kamp›n› Türkiye’de 

ilk kez hayata geçiren Oda 

Harita ve Kadastro Mühendisleri 

Odas›d›r. Daha sonra baz› Odalar›n 

k›smi çal›flmalar› oldu. 

Mutlaka buraya geldi¤iniz gibi 

konferans salonunun önündeki 

merdivenlerden ç›kmayacaks›- 

n›z. Herfley çok de¤iflecek, sürece 

çok farkl› bakacaks›n›z. Kamp›- 

m›z›n bu y›l ki temas› “Yaflanabilir 

gelecek”... 1980 darbesinden 

sonra bizi baflka bir fleye al›flt›rmaya 

çal›flt›lar... Bas›nda, televizyonda 

neoliberal politikalar›n 

egemen oldu¤u siyaset kurumunda, 

üniversitelerde, “yaflanabilir 

gelecek” yerine, “sürdürülebilir 

gelecek” kavram›n› yerlefltirmeye 

çal›flt›lar. O dönem bir furya idi 

ve bu kelimelere tak›ld› herkes. 

Asl›nda 80’lerde bize kabul ettirilmeye 

çal›fl›lan olgu; ülkenin 

sömürülmesinin önünü açmakt›. 

Yaflanabilir bir gelece¤i yakalayabilmek 

için flunlar› sormam›z 

gerekiyor. Bu ülkelede gençlerin 

kaçta kaç› iflsiz Yüzde 30’u. Bu 

ülkede üniversiteye al›nan ö¤renci 

say›s›, üniversite say›s› ne kadar 

90’›n üzerinde devlet üniversitesi, 

30’un üzerinde vak›f üniversitesi 

olmak üzere toplam 

140’a yak›n üniversite ve üç milyon 

üniversite ö¤rencisi var. Donan›m 

uygun mu diye bakmadan 

her ilçeye bir üniversite aç›l›yor. 

Elbette e¤itimin çok önemli 

oldu¤unu yads›m›yoruz, ama donan›m 

ve altyap› yeterli olmadan 

gerçekleflebilir mi Önceki kamplar›m›za 

kat›lan baz› arkadafllar›- 

n›z; “profesör görmeden okuldan 

mezun olduklar›n›” söylediler. Bilimi 

ve teknolojiyi uygulamaya 

dönüfltüren mühendislerin nitelikli 

ve donan›ml› olmas› gerekiyor. 

Gençlerimize bunu verebiliyor 

muyuz Bunun için neler yap›yoruz 

As›l soru olmas› gereken 

budur... 

Son çeyrek as›rda o kadar çok 

yasa de¤ifltiki bu ülkede, gelece- 

¤imizi o nedenle sorgulamak zorunday›z. 

Bunun için mühendisler 

sorgulayan, araflt›ran, düflünen, 

inceleyen insanlar olmak zorundad›r. 

Üniversite ö¤rencileri 

olarak; belletmeye, ezbere karfl› 

ç›kmal›; düflünen, araflt›ran, irdeleyen 

bir kimlikle donan›ml› olarak 

yüksek ö¤renimi bitirmek zorunday›z. 

Çünkü alana ç›kt›¤›- 

m›zda üzerinde çal›flaca¤›m›z 

uzun bir süreç var. 

Üniversiteler özerk ve demokratik 

olmal›. Harçlar›n yüzde 

500’e varan bir oranda art›r›lmas› 

üzerine ö¤renciler bir karfl› ç›k›fl 

bafllatt›lar. TMMOB ve ö¤renciler 

harçlar›n art›r›lmas›na karfl› mücadele 

verdiler Ankara’da. Bu 

oran yüzde 8’lere kadar indirildi. 

Bu ülkede her koflulda e¤itimin 

paras›z olmas› gerekmiyor mu 

Bir de yaz okullar› var. E¤itimin 

paras›z, üniversitenin özerk ve 

demokratik olmas› gerekiyor. 

Üniversiteler, akademisyenler, 

bilim insanlar› ve ö¤rencile- 


A Ç I L I fi 

rin alan›d›r. Bir araya gelip ortak 

üretim sürecinde olmak zorundalar. 

Üniversiteler ticarethane olmamal›. 

Bilim insanlar› üniversitelerde 

bilim üretmek zorundalar. 

Yaflam koflullar› o kadar zor 

ki farkl› alanlara kayabiliyor. E¤itimin 

gelecekle ilgisini çok iyi irdelemek 

zorunday›z. 

Yaflanabilir gelecek noktas›na 

do¤adan bakt›¤›m›zda; ç›kart›lan 

yasalarla bu ülkenin k›y› alanlar› 

ya¤malan›yor, mera ve tar›m 

alanlar›, hazine arazileri yok ediliyorsa 

gelecek konusunda bunlar› 

sorgulamak zorunday›z. Bütün 

meslek odalar› ormanlar›n ve mera 

alanlar›n›n yok olmas›na karfl› 

direniyor. Bir bak›yorsunuz siyasi 

kararlarla ve uluslararas› flirketlerin 

arac›l›¤› ile bu alanlar›n talan› 

gündemde. 

Bu noktada odam›z›n mühendisli¤i, 

tekni¤i, teknolojiyi emekten 

ve halktan yana bu toplumun 

geliflmesi için her zaman kulland›¤›n› 

söylemek istiyorum. 

Sorunlar›m›z çok ama mutlaka 

tart›fl›n. Mutlaka soru sorun. 

Burada çok de¤erli insanlar var. 

Bilim insanlar›, gazeteciler, deneyimli 

uzmanlar var. Akl›n›za ne 

geliyorsa özgürce soracaks›n›z. 

Asla çekinmek yok. 

Hem özgürlü¤ün haritas›n› çiziyoruz 

diyece¤iz hem de özgürlükten 

yana s›k›nt› duyaca¤›z, 

böyle bir fley olamaz. Kamp süresince 

‹zmir fiubemiz bütün olanaklar› 

sizlere sunuyor. Burada 

bütün yöneticilerin farkl› görevleri 

var. Farkl› yerlerde çal›flmaktay›z. 

Çal›flma saati d›fl›ndaki bütün 

vaktimizi Oda çal›flmalar›nda, 

komisyonlarda, bilimsel toplant›larda 

bir araya gelerek üretmeye 

çal›fl›yoruz. Sizler de bu 

odan›n yöneticileri olacaks›n›z. 

Sizlerin de gelecekte bu bayra¤› 

tafl›yaca¤›n›za inan›yoruz. Sizlere 

çok teflekkür ediyorum, bu güzel 

yaz gününde buraya geldiniz, bu 

çal›flmalara kat›lacaks›n›z, sonra 

okula döneceksiniz. Bu yaflad›klar›n›z› 

arkadafllar›n›zla paylaflman›z› 

diliyorum. Teflekkürler. 

Lütfi ÜNAL 

Onur konu¤umuz Osman 

Yurtseven burada. Eski Yeni Foça 

Belediye Baflkan›, Yeni Eski Foça 

Belediye Baflkan Yard›mc›s› diye 

tan›taca¤›m. Foça’da bu üçüncü 

kamp›m›z, baflkan›m›z ciddi destekler 

sa¤l›yor. Yeni Foça bir belde 

ama bedelini a¤›r ödedi. Böyle 

bir turizm beldesinin kapat›lmas› 

ne kadar do¤ru Foça’dan 20-30 

km uzakta, kopuk bir yerleflim 

alan› ve Foça’dan oraya hizmet 

götürülmeye çal›fl›l›yor. Foça Belediye 

baflkan yard›mc›m›z Osman 

Yurtseven’i konuflmas›n› 

yapmas› için davet ediyorum. 

Osman YURTSEVEN 

Say›n baflkan›m, Diyarbak›r 

ve ‹zmir fiube baflkanlar›, odam›- 

z›n de¤erli yöneticileri ve gelece- 

¤in temsilcileri, sizlerle birlikte 

böyle güzel bir temada, böyle güzel 

bir ortamda bulunmaktan 

mutluluk duydu¤umu ifade etmek 

istiyorum. Hepiniz hoflgeldiniz. 

fiu anda Foça’da bir söylefli 

var. CHP grup baflkanvekili Kemal 

K›l›çdaro¤lu’nun bir söyleflisi 

devam etmekte. Kemal Anadol, 

Foça Belediye Baflkan› Gökhan 

Demira¤, CHP ‹l Baflkan› R›fat 

Nalbanto¤lu’nun sizlere selamlar›n› 

getirdim. Kamp›m›z› düzenleyen 

‹zmir fiubemizi bir kez daha 

kutluyorum. Son derece keyifli 

ve güzel bir çal›flmaya imza att›- 

lar. 

Sevgili arkadafllar baz›lar›n›z 

belki ilk kez geliyorsunuz ilçemize. 

Son yasa ile birlikte Yeni Foça 

Beldesi kapat›larak Foça ilçesine 

ba¤land›. Foça’n›n bir mahallesi 

haline geldi. Bunu niye gündeme 

getiriyoruz Gelece¤imizi flekillendiren 

kararlardan bir örnekti 

bu. Biliyorsunuz yerel yönetimlerin 

temel amac›, yerinden yönetimdir. 

Yani o ilçede, o beldede ya 

da o ilde yaflayan insanlar›n en temel 

hizmetlerini en yak›n yerden 

almalar› gereken bir anlay›flt›. 

Maalesef hiç kimsenin böyle bir 

talebi olmad›¤› halde, buralarda 

yaflayan halk›n böyle bir iste¤i olmad›¤› 

halde, b›rak›n iste¤ini, 

muhalefetine ra¤men bir oldu 

bittiyle, ‘ben yapt›m, oldu’ zihniyetiyle 

Yeni Foça, Gerenköy, Ba- 

¤aras›, Türkelli, Helvac›, Seyrek 

ve daha birçok beldede belediyeler 

kapat›l›p ilçelere ba¤land›. 

Bunun üzerinde flunun için 

duruyorum; bu ülkenin yönetimi, 

bu ülkede yaflayanlara ra¤men 

sürdürülüyor. Bu nas›l bir gelecekle 

karfl› karfl›ya oldu¤umuz ya 

da nas›l bir gelece¤i oluflturdu¤umuz, 

bize ra¤men nas›l bir gelecek 

oluflturuldu¤una küçük bir 

örnek. Onun için siz gençlerin, 

sizler için haz›rlanan gelece¤i çok 

iyi görmeniz bunun için gereken 

donan›ma sahip olman›z, yeterli 

12 


A Ç I L I fi 

birikimi oluflturabilmeniz için bu 

tür çal›flmalar bu nedenle, say›n 

baflkana ve ‹zmir fiube yönetimine 

bir kez daha teflekkür ediyorum. 

Gençlerimizi bu gelece¤e 

haz›rlanmalar›nda bu kampla hayati 

derecede önemli bir görev yap›ld›¤› 

inanc›nday›m. Burada sizlerin 

bir yandan e¤lenirken, dinlenirken 

ayn› zamanda çok 

önemli fleylerle donanaca¤›n›za 

da inan›yorum. fiubemizin gelecek 

y›llarda bu yaz kamplar›n› 

devam ettirece¤i konusunda eminim. 

Bizler de Foça Belediyesi 

olarak, Foçal›lar olarak sizleri 

tekrar tekrar burada görmekten 

ve a¤›rlamaktan mutlu olaca¤›z. 

Hepinize sayg› ve sevgilerimi sunuyorum. 

Teflekkür ederim. 

Lütfi ÜNAL 

fiimdi sözü bir ö¤renci arkadafl›ma 

vermek istiyorum. Geçen 

sene en çok konuflan arkadafl›m›z 

Onur’a söz vermifltim. Tan›ma- 

d›ysan›z en k›sa sürede tan›yaca- 

¤›n›za eminim. Bu y›l, geçen sene 

yine aram›zda olan bir ö¤renci 

arkadafl›m›z var; Gizem fiARLAK. 

Gizem fiARLAK, KTÜ 

Hepinize hoflgeldiniz diyorum 

arkadafllar. Yeni yüzler görüyorum. 

Ben 7. Çeliflkiler Yaz 

Kamp›na kat›lm›flt›m. Umar›m 

bu kamp›n amac›n› ve bu kamp 

için verilen eme¤i görürsünüz. 

Burada gerçekten karfl›l›ks›z bir 

emek var. Tek istenilen örgütlenmeyi 

sa¤lamak. Gelece¤e daha 

ayd›nl›k bakabilmek. Burada toplanmam›z›n 

temel sebeplerinden 

biri, hepimizin benzer meslektafllar 

olmas›. Do¤al olarak çal›flma 

hayat›m›zda birbirimizle s›k karfl›laflaca¤›z. 

Bu nedenle ortak 

alanlar›m›zda hem gelecekte 

emek mücadelesi verirken, hem 

de ö¤renciyken hakk›m›z› savunmal›y›z. 

Umar›m yeni gelen arkadafllar 

kamp›n de¤erini anlarlar. 

Çünkü takdir edilecek emek ve 

özveri var. Teflekkür ederim. 

Lütfi ÜNAL 

Biz teflekkür ederiz. Gizem’i 

geçen seneden tan›yoruz, özü sözü; 

saz›, sözü bir arkadafl›m›z. 

Teflekkür ediyoruz eme¤e verdi¤i 

önem için. fiimdi on dakikal›k 

mesleki tan›t›m filmimiz ve kamp 

tan›t›m filmimiz var onu izleyece¤iz. 


1 . O T U R U M 

FORUM 

Yaflanabilir Gelecek ‹çin Haklar ve Özgürlükler 

Moderatör: Ali Fahri ÖZTEN 

Kamp›n ilk oturumunda 

“Yaflanabilir Gelecek ‹çin 

Haklar ve Özgürlükler” 

konulu forum yap›ld› ve 

halk›n e¤itim, sa¤l›k, 

bar›nma gibi k›sacas› onurlu 

bir yaflam için hak ve 

özgürlükleri tart›fl›ld›. 

Bunun yan›nda, üniversite 

harçlar›, kentsel dönüflüm, 

orman, mera ve k›y› alanlar› 

gibi konulara da de¤inildi. 

Haklar›m›z›n çeflitli 

mücadeleler verilerek 

kazan›labilece¤i ve umudun 

hiçbir zaman tükenmemesi 

gerekti¤i dile getirildi. 

14 



Vecihi Timuro¤lu sa¤l›k sorunu 

oldu¤u için gelemedi. Bizler 

sevgili hocam›z›n yazd›¤› kitaplardan 

da yararlanarak bu forumda 

neler düflünüyoruz Neler düflünmemiz 

gerekiyor Sürece 

elefltirel bakabilecek miyiz Dünyada 

ve ülkede yaflanan nelerdir 

Yaflananlar› sadece kabullenmek 

mi gerekiyor yoksa sorgulamak 

m› gerekiyor, bunlar› birlikte konuflal›m. 

Sorunun soruyu açaca¤› 

forumda bütün arkadafllar özgürce 

konuflsun. 

Sizler üniversiteleri de konuflmal›s›n›z, 

üniversiteler için mevcut 

durum nedir, ne olmal›d›r 

Üniversitelerde bilgi üretimi var 

m› Akademisyenler bilim sürecine 

özgürce yaklaflabiliyor mu 

Elefltirel bak›fl aç›lar› var m› 

Yoksa onlar da egemen güç dedi- 

¤imiz kesimin istemleri do¤rultusunda 

sadece belirli bir yönden 

mi bakabiliyorlar Bunlar› birlikte 

konuflal›m. 

Tarihsel sürece bakt›¤›m›z zaman 

flunu sorgulamam›z gerekiyor; 

okullarda tarih derslerinde 

Birinci Dünya Savafl› ard›ndan 

‹kinci Dünya Savafl›n› okuttular. 

Bunlar›n arkas›ndaki sosyal ve 

politik nedenler nelerdi Ya da 

gündemde olan konu Ortado¤u 

ve Irak’ta ABD ve emperyal güçlerin 

Ortado¤uya özgürlük getirme 

ad›na bir giriflimi oldu. Gerçekten 

egemen güçler özgürlük ve 

1 . O T U R U M 

demokrasi için mi oraya gittiler 

Yoksa t›pk› sömürgeleflme sürecinde 

oldu¤u gibi kendi varl›klar›n› 

sürdürmek için mi oradalar 

Oradaki halklar gerçekten özgürlefltirildi 

mi 

Sorunu çözme noktas›nda var 

olan süreci meflrulaflt›rmak m›d›r 

önemli olan yoksa o sürece elefltirel 

bir bak›flla m› bak›lmal› Hep 

flunu söyleriz; sokak çocuklar› 

için yard›m edilmeli, Sosyal Hizmetler 

Kurumu de¤iflsin, bu çocuklar›n 

bak›m ve beslenme sorunlar› 

giderilsin mi denilmeli ya 

da bu çocuklar›n sokakta olma 

nedenleri, toplumsal ve sosyal 

koflullar› m› irdelenmeli Bu bak›fl 

aç›s›nda flöyle söyleyebiliriz, 

t›pk› ABD’nin Ortado¤u’daki özgürlefltirme 

mücadelesindeki yaratt›¤› 

savafl ve bak›fl aç›s›yla 

Irak’taki bir annenin; çocu¤unu, 

kocas›n› kaybetti¤i koflullarda, 

ABD’ye bak›fl› nedir ABD’nin Ortado¤u’ya 

yaklafl›m› nedir 

Üniversitelerde harçlarda 

özellikle ikinci ö¤retimde astronomik 

bir yükselme var. Neredeyse 

özel üniversitelerin paras›- 

na denk gelebilecek bir noktada. 

Bu harçlar ne zaman konuldu, gerekçesi 

neydi Bizim dönemde 

katk› pay› diye al›n›yordu ve biz 

son s›n›ftayken konmufltu. Ancak 

bugün harç ad› alt›nda astronomik 

rakamlar al›n›yor. E¤itimin 

ve sa¤l›¤›n paras›z olmas› devletin 

görevi olmal›. Bu astronomik 

rakamlar› herkesin kabul etmesi 

mi gerekir ya da e¤itim neden paras›z 

de¤il, bunu mu sorgulamak 

gerekir 

Sürece nas›l bakt›¤›m›zdan 

çok nereden bakt›¤›m›z önemli. 

Özgürlük ve haklar konusuna da 

böyle bakal›m. Vecihi hocan›n 

sorgulay›c› yöntemini uygulayal›m. 

Biz ö¤rendiklerimizi onlardan 

ald›k. Onun da akl› burada 

kalmas›n. Düflüncelerinizi paylaflman›z› 

istiyorum. Eski oda 

baflkan›m›z Hüseyin Ülkü; “dünyada 

sevgi ve bilgi paylaflarak ço- 

¤al›r” der. Ben de buna inan›yorum. 

Biz de burada bunu yapmal› 

ve bilgimizi paylaflarak ço¤altmal›y›z. 

Üniversitedeki harç konusunu, 

e¤itimi, yurt ve staj sorununu 

ya da Türkiye’de yaflanan özgürlükler 

konusunda üniversite ö¤rencilerinin 

yaflad›klar› s›k›nt›lar› 

paylaflabilirsiniz. Demokrasi nedir, 

demokrasi ile özgürlükler 

yan yana nas›l durabilir Demokrasiden 

ne anl›yoruz Kapitalist 

ve sosyalist sistem vard›r, bunun 

d›fl›nda baflka bir sistem yoktur, 

arada bir yerde demokrasi olmaz. 

Demokrasiden çok demokratikleflme 

önemli. Bunu yakalayam›- 

yorsak bunun çok da bir anlam› 

yok. 

Frans›z devrimini an›msay›n, 

milyonlarca insan›n o dönemki 

verdi¤i mücadele ki buna burjuva 

devrimi denir. Demokrasi ad›na 

dünyada bugüne kadar milyonlarca 

insan›n can›n› feda etti¤ini 

görürsünüz. Hiç bir zaman demokrasi 

zembille inmemifltir. 

T›pk› konufltu¤umuz kavramlar›n 

gökten zembille inmedi¤i 

gibi. Verilen bir mücadele vard›r. 

Verilmeyen mücadeleyle al›nan 

haklar bir gecede bir yasa düzenlemesiyle 

al›n›r. Türkiye’ye bakt›- 

¤›m›zda çok önemli bir mücadele 

verildi¤i söylenemez. Onun için 

bugün teker teker bu haklar yasal 

düzenlemeleriyle elden al›nd›¤›- 

na bakt›¤›n›zda hiç tepki göremiyorsunuz. 

Türkiye’de hiç bir mücedele 

verilmeden 60’l› y›llarda 

sendikal süreç bafllam›flt›r. Bugün 

sendikalar›n geldi¤i noktaya bak›n 

sadece hükümetle pazarl›k 

yapma aflamas›ndalar. Hele Türk- 

‹fl genel baflkan›n›n son ücret pazarl›¤›ndaki 

tutumuna bakt›¤›- 

n›zda; ekonomik ç›karlar›n› temsil 

etti¤i iflçi s›n›f›n› terk etti¤ini 

görürsünüz. Bulundu¤u koltu¤u 

b›rak›p, %3’lük bir zamm› dayatan 

karfl› tarafa geçmifltir. Toplam 

% 7’lik ücret art›fl›yla hükümetle 

anlaflm›fl, ancak iflçi s›n›f› karfl› 

ç›kmam›flt›r. Çünkü iflçiler bu 

haklar›n› mücadele vererek almad›¤› 

için bunun de¤erini bilmi- 


1 . O T U R U M 

yorlar. Onun için % 7’lik art›fl› 

kabul ediyorlar. Halbuki üniversitelerde 

% 400’e varan harç art›fl› 

var. 

fiunu aç›klayay›m sonra konuflmalara 

geçeriz, kapitalizm ve 

emperyalizmin ortaya ç›k›fl süreci 

çok tart›fl›l›yor. Emperyalizmin 

yaflad›¤› bunal›mlar ve arkas›ndan 

yaflanan savafllar çok ciddi 

boyutlarda oldu. 80’lerde bu kavramlar 

de¤ifltirilip yerine baflka 

fleyler konuldu. Emperyalizmin 

yerine küreselleflme, globalleflme 

denildi. Kula¤a çok hofl gelen bir 

kelime. Kapitalizmin yerine serbest 

piyasa denildi. Tam da özgürlükler 

gibi serbest piyasa ne 

güzel de¤il mi Bugün gelinen 

noktada emperyalizm bir oluflum 

ve bunlar› hayata geçirecek birimleri 

vard›r. Bunlar›n bir tanesi 

Dünya Bankas›, di¤eri IMF, Dünya 

Ticaret Örgütü. Emperyalizmin 

hayata geçmesine yard›mc› 

olan örgütlerdir. Art›k 40’lardaki 

yaflanan savafl sürecinden sonra 

bu kurumlarla ülkelere giriliyor. 

Türkiye’de özellefltirme öyle 

anlat›ld› ki, herkes bunun çok güzel 

bir fley oldu¤unu devlet denen 

ayg›t›n yok olaca¤›n›, herkesin 

özgürleflece¤ini, mutlu olaca¤›n› 

sand›. Bu tam bir balondur. Özellefltirme 

ile Türkiye 80 y›lda kazand›¤› 

bütün de¤erlerini elinden 

ç›kard›. Tüm bunlar 40 milyar 

dolara sat›ld›. fiimdi bu tesisleri 

almaya kalksan›z gücünüz yetmez. 

Bu süreçler görülmeden demokratikleflmeden 

söz etmek hiç 

de kolay de¤il. Bütün bunlar birbirine 

paralel yürüyecek fleyler. 

Buyurun sizlere söz vermek istiyorum. 

Hüseyin EVRAN 

Harita mühendisiyim. ‹zmir’de 

serbest çal›fl›yorum. Baflkan›n 

söylediklerine elbette kat›- 

l›yorum. Fabrikalar›, Telekom’u 

satt›k. Gerekçe, zarar ediyoruz. 

Politikac›lar›m›z, beflyüz kiflinin 

çal›flmas› gereken fabrikaya beflbin 

kifli koydular. Bu fabrika elbette 

çal›flamaz. 

Harita mühendisli¤i bütün 

teflkilatlarda çal›fl›yor. Siz harita 

mühendisli¤inde ölçme tekni¤ini, 

mühendisli¤ini bilmiyorsan›z, 

mesleki bir gücünüz yoksa masa 

bafl›nda baflka ifller yapars›n›z. 

Bilgi olmazsa bulundu¤unuz yerde 

baflka insanlar› ayd›nlatabilir 

misiniz 


Bilgi olmadan fikir sahibi olamazs›n›z. 

Gerçek bilgiyi, bilimsel 

bilgiyi yakalamak zorunday›z. 

Sinem YAVUZ, KTÜ 

Ben üniversitelerdeki özgürlüklerden 

bahsetmek istiyorum. 

Bunun asl›nda teoride kald›¤›n› 

biliyoruz. Sadece bizim taraf›m›zdan 

de¤il, bunun mücadelesi önceki 

kuflaklarca da verilmifl. Belki 

bizim çocuklar›m›z da bunun 

mücadelesini vermek zorunda 

kalacak. Belki de bu yaln›zca bir 

amaç olarak kalacak. Bu kadar 

olumsuz olmamak laz›m belki 

ama ben böyle görüyorum. 


Üniversitelerde öyle bir bask›- 

c› yaklafl›m var ki YÖK yasas›nda 

çok ciddi yapt›r›mlar› getirmifller. 

Mutlaka bu yasan›n de¤iflmesi 

gerekiyor. 

Emre KARAGÖZ, KTÜ 

Tart›flmay› bafllatabilmek için 

bu kavramlar› incelememiz gerekiyor. 

Hak denince benim akl›- 

ma, insan›n insan oldu¤u için sahip 

olmas› gereken baz› haklar 

akl›ma geliyor. Mesela sa¤l›k, e¤itim, 

bar›nma hakk›... Günümüzde 

görüyoruz ki bu haklar›n hepsi 

tahrip ediliyor. ‹nsanlara bu 

haklar›ndan yararlanmalar› için 

önkoflul konuyor. Bu da ücretlendiriliyor. 

Paran varsa e¤itim al›- 

yorsun, sa¤l›ktan yararlan›yorsun, 

bar›n›yorsun. Bence irdelenmesi 

gereken fley bu benim aç›mdan. 

Bu da sistem elefltirisine tekabül 

ediyor. Bu hükümetin en 

güzel yapt›¤› fley, kentsel dönüflüm 

ad› alt›nda her yeri y›k›p 

geçmesidir örne¤in. ‹nsanlar›n 

bar›nma hakk› kalm›yor. 

Bak›yoruz e¤itimde paras› 

olan daha iyi e¤itim al›yor ve bilgiye 

daha kolay ulafl›yor. Bilgi bir 

flekilde tekellefliyor. Bizim mücadele 

etmemiz gereken fley bence 

bilginin toplumsallaflt›r›lmas› 

olabilir. E¤itim paral› flu an, ama 

paras›z e¤itim için mücadele etmek 

gerekiyor. 

Haklar verilmez kazan›l›r, Ali 

Fahri hocam›z›n dedi¤i çok do¤ru. 

Bir yerden bafllay›p, hak mücadelesini 

ö¤renmemiz gerekir. 

Bizler de üniversitelerde bir yerden 

bafllamam›z laz›m. Bugünden 

yar›na belki birfleylerin de¤iflmesi 

kolay olmayacak ama de¤iflmesi 

16 


1 . O T U R U M 

için u¤raflmak, güzel fleyler için 

çaba sarfermek, onurlu bir durufl 

bence. Sa¤l›k için de ayn› para 

odakl› bir durufl var. 

Özgürlük konusunda ise bugün 

herkes özgür asl›nda. Ancak 

sizin özgürlü¤ünüz baflkas›n›n 

özgürlü¤ünü engelliyor mu Kapitalizmde 

özgürlük çok s›n›rl› 

bir kesimin özgürlü¤üdür. Sermayenin 

egemenli¤ini sürdürmesi 

için belirlenmifl bir özgürlük 

bence. Özgürlük asl›nda çok ince 

bir çizgi. Baz›lar› için özgürlük 

olan, baz›lar› için özgürlük olmuyor. 


Kentsel dönüflümün konusuna 

flöyle bakmam›z gerekiyor. 

Avrupada ortaya ç›kan bir kavram. 

Bir dönem kent d›fl›nda 

planlanan fabrikalar ve buna benzer 

tesisler, kentlerin büyümesi 

ile art›k kent içinde kal›yor. O 

dönem kent planc›lar› veya benzer 

meslek gruplar› bunlar›n kente 

kazan›lmas› yaklafl›m›yla dönüflüm 

planlar› yap›yorlar. 

Ancak Türkiye’de kentsel dönüflüm 

Emre’nin dedi¤i gibi rantsal 

dönüflüm oldu. Var olan alanlar›n 

kente kazand›r›lmas› yerine 

ranta aktar›ld›; yeflil alanlar azalt›l›p 

yap› yo¤unlu¤u artt›r›ld›. O 

yerlerde yaflayan insanlar›n kültürü 

de yok edilmeye bafllan›ld›. 

‹stanbul’da Sulukule bunun bir 

örne¤idir. Bu bir anlamda yaflam 

hakk›n›n yok edilmesidir. Bu 

hakk›n nas›l talan edildi¤ini ve 

edilmeye devam etti¤ini görüyoruz. 

Biliyorsunuz dünyada da bu 

böyledir emek vermeden en kolay 

rant alanlar›ndan biri mülkiyettir. 


Kentsel dönüflüm ile ilgili iktidar›n 

bir gerekçesi var. Sadece 

rant de¤il söz konusu olan. Gerekçe 

olarak depremi söylüyorlar, 

iki katl› evler befl katl› olmufl. Alt 

yap›, kanalizasyon, su, elektrik 

gibi hizmetler tam gidemiyor deniliyor. 

Kaçak yap›laflma neticesinde 

bir flehirleflme olufltu. Avrupadaki 

gibi de¤il. ‹flimiz zor. Meslek 

olarak bizi çok fleyler bekliyor. 

Bunun bilincinde olmam›z 

laz›m. Kentsel yenileflmenin içinde 

ranttan daha ziyade önem verilecek 

fleylere dikkat edelim. 


TMMOB olarak kentsel dönüflüm 

konusunda Hüseyin Beyle 

ayn› bak›fl aç›s›ndan bak›yoruz, 

farkl›l›k yok. Siz bir bölgeyi yenilerken 

oradaki kültürü yok edemezsiniz. 

Oradaki insanlar› kentin 

d›fl›na ç›karamazs›n›z. Kenti 

bütüncül olarak ele al›p yorumlama 

flehir planc›lar›n›n iflidir. Bir 

alan, tüm planlama anlay›fllar› hiçe 

say›larak, tamamen dikey anlamda 

planlan›yor; yap› yo¤unlu- 

¤u, trafik, altyap›s› düflünülmeden 

ticaret merkezi haline dönüfltürülüyor. 

Buna haklar› yok tabii. 

Do¤a DEM‹RTAfi, ‹TÜ 

1950-60’l› y›llarda sanayinin 

geliflmesi ve fabrikalar›n kurulmas›yla 

birlikte köyden kente göç 

bafllam›flt›. Belediyeler bu yo¤un 

göçü karfl›layamad›. Yüksek yo- 

¤unlukla gelen göçmenlerin bar›nma 

ihtiyaçlar›n› hemen karfl›- 

lamak zordu. Bunun için belediyeler 

gelen iflçilere konut yaps›n 

diye malzeme verdi. Böylece ilk 

gecekondu bölgesi Etiler’de olufltu, 

sonra Zeytinburnu’na gelindi. 

Bu tip plans›z yap›laflma devlet 

politikas›d›r. Sonra Etiler flehir 

merkezinde kald› ve paras› olan 

kapitalistler için ilgi oda¤› haline 

geldi. Burada oturanlar da Tozkoparan’a 

gönderildi. Bu bölgenin 

zemininde deprem riskinin 

az oldu¤u görülünce bu kez Tozkoparan 

gözde semtler aras›na 

girdi. Emre’nin dedi¤i gibi burada 

da paras› olan bar›n›yor, paras› 

olmayan ikinci s›n›f vatandafl 

muamelesi görüyor. 


Do¤a’n›n kurultayda suyun 

özellefltirilmesi ile ilgili sunumu 

çok güzeldi. Su ve yaflam hakk› 

konusunda verilen bir mücadele 

örne¤i var. Suyun özellefltirilmesi 

sonras› Bolivya’da ‹ngiliz flirketi 

suyun fiyat›n› yüzde 300 artt›r›- 

yor. Yine özellefltirmede oldu¤u 

gibi vatandafltan ses yok. Ard›ndan 

bir fiyat art›fl›, vatandafl›n suya 

ödeyece¤i para kalm›yor. Çat›- 

lara variller koyup, ya¤mur suyunu 

kullanacaklar. Özellefltirmeyi 

yapan ‹ngiliz flirketi ya¤mur suyunun 

kullan›lmas›n› yasaklayan 

yasa ç›kart›yor. Damlardan bidonlar› 

toplat›yor. Sonra halk isyan 

etti ve flirket ülkeyi terk etti. 

Bolivya o flirketin zarar›n› büyük 

fiyatlarla ödedi. Bu rakamlar› da 

halk ödüyor. fiirketi ülkeden 

kovmakla bu ifl bitmiyor. O flirket 

ülkeyi terk etti do¤ru ama tazminat› 

yine halktan ald›. 

K›y›larla ilgili bir yasa ç›kt› biliyorsunuz 

çok mücadele ettik. 

K›y› fleridi var, k›y› var bu alanlar 

ç›kan mevzuat gere¤i halk›n kullan›m›ndad›r. 

K›y›dan sonra ilk 

yüz metre içinde kumsal alan tamamen 

halk›n kullan›m›ndad›r. 

Asla iflgal edilemez, halka kapat›- 

lamaz. May›s ay›nda bir yasa ç›- 

kart›ld›, k›y› alanlar›n› iflgal 

edenler, iflgal paras› ödeyerek iflgale 

devam edebiliyorlar. Dolay›- 

s›yla siz art›k k›y› alan›ndan geçemezsiniz. 

Bunlar bir günde olmuyor. 

Süreç içinde yasalar parça parça 


1 . O T U R U M 

de¤ifltiriliyor. K›y› alanlar›n›n 

kullan›m›nda iflgal yasakt›, bir flekilde 

kald›r›l›yordu. Son yasa de- 

¤iflikli¤i ile k›y› alanlar›n›n iflgali 

serbest oldu. Siyasal iktidar k›y› 

alanlar›nda planlama arac›l›¤›yla 

yap›laflmay› yasaklad›. Belediyeler 

bu tür giriflimlere giremeyecek, 

art›k siyasal iktidar söz sahibi 

olacak. Bunu da tart›flabiliriz. 

Do¤a’n›n söyledi¤i gibi bir 

kentte fabrikalar kuruldu¤unda 

oralarda insanlar›n çal›flmas› gerekir. 

Bu ucuz iflgücü nereden gelecek 

Köylerden kentlere bir 

ak›fl olacaksa, bu insanlar nerede 

yaflayacaklar fiehir merkezlerinde 

lüks apartmanlarda yaflayacak 

de¤iller, fabrikalar›n hemen yan›nda 

ulafl›m›n kolay oldu¤u gecekondularda 

yaflamalar›na bilerek 

izin verildi. Mülkiyet hakk› 

elde edildi. Kentlerin geliflmesiyle 

buradaki mülkiyetler çok de¤er 

kazand›. Dolay›s›yla bunun bir 

flekilde elde edilmesi gerekiyordu. 

‹flçilerden buralar›n geri al›nmas› 

amac›yla kentsel dönüflüm 

planlamas› yap›ld›. 

Avrupa’da bu böyle de¤il. 

Malmö’ye Avrupa Sosyal Formu 

için gitti¤imizde gördük ki bir çikolata 

fabrikas›n› kültür merkezine 

dönüfltürmüfller. Dönüflüm 

budur asl›nda. 

Gizem fiARLAK, KTÜ 

Konu hak ve özgürlüklerdi. 

Türkiye’de akflamlar› bütün evlerde, 

kahvelerde, ülkenin hali 

konuflulur ancak eyleme hiç bir 

zaman geçilmez. Herkesin mutlaka 

yapaca¤› birfleyler vard›r. Ev 

han›m› bir annenin çocu¤una verece¤i 

karakter özellikleri büyüdü¤ünde 

o ülkeye geri dönecektir. 

Herkesin belli oranda yapaca- 

¤› bir fley olaca¤›n› düflünüyorum. 

Hak ve özgürlüklere ne kadar 

gereksinimimiz var 

Türkiye’de flu anda her tuttu- 

¤umuz fley elimizde kal›yor. E¤itimden 

sa¤l›¤a, imardan herfleye 

kadar. ‹nsanlar belli bir mevkiye 

geldi¤inde eskiyi unuturlar. Cebine 

para gelince kendi gibi olmayan 

insanlar› d›fllarlar ve onlar 

ne yaparsa yaps›n, denir. 

Hak ve özgürlüklerimizi ne 

kadar koruyoruz Hepimiz ö¤renciyiz, 

hepimiz ileride bir koltu¤a 

oturdu¤umuzda, sorumlu 

bir mevkiye geldi¤imizde “ne kadar 

yararl› olaca¤›m Ma¤dur insanlar› 

ne kadar savunaca¤›m” 

diye kendimize sormal›y›z. Buna 

kaç›m›z ‘evet’ cevab›n› verebilir 

Bence özgüven ve vatan sevgisinin 

eksikli¤inden buna olumlu 

cevap verilemiyor. Tarih bilgimizin 

eksik olmas›ndan kaynaklan›- 

yor. Bugün hala “üniversitede siyaset 

olmas›n” diyen arkadafl›m›z 

varsa, durup düflünmeliyiz. ‹nkilap 

dersine ne gerek var diyen insanlar 

varsa durup düflünmeliyiz. 

Herkes ÖSS’yi kazan›p bir yere 

gelebilir, ama ünivesiteyi do¤ru 

kullan›p gelifltirmek elimizde. 

Küçük ya da büyük haklar›- 

m›z› ne kadar savunuyoruz Örne¤in 

her gün geçti¤imiz sokakta 

lamba patlam›fl, yanm›yor, hangimiz 

belediyeye dilekçe yaz›yor. 

Ya da yemekhanede yemekten 

tafl ç›kt›¤›nda kaç›m›z flikayet 

ediyor. Çok küçük gibi görünen 

bu tür hak aramalara bile üniversitede 

izin verilmiyor. 

Bizim fakülteden örnek vereyim. 

S›nav sonuçlar› itirazdan 

sonra aç›klan›yor. Zaman›nda 

hak özgürlük verilmeyen hocalar›m›z 

taraf›ndan yap›l›yor. Bunu 

oturup düflünmemiz gerek. Hak 

ve özgürlük diyen hocalar›m›z›n 

bizim hakk›m›z› yedi¤inde kaç 

kifli karfl› ç›kabiliyor 

Bizde çiftçi para etmeyen ürününü 

›rmaklara dökerek protesto 

ederken Türk hükümetinin k›l› 

k›p›rdama†e; hükümet bir gecede 

çiftçinin iste¤i yerine getirdi. 

Kaç›m›z yolda giderken yanl›fl 

gördü¤ümüzü düzeltmek ad›na 

küçük de olsa bir fley yap›yoruz 

Bunlar› tart›flma yarats›n diye 

söyledim. Dilekçe verdi¤imizde 

karfl›laflt›¤›m›z sorunlar varsa 

paylafl›n arkadafllar. Yapt›klar›n›- 

z› veya yapamad›klar›n›z›, karfl›- 

n›za ç›kan engelleri paylafl›n. Hocaya 

karfl› ç›k›yorsunuz, o da sizi 

mezun etmemekle tehdit ediyor. 

Bu tür olaylar var, paylafl›rsan›z 

sevinirim. Teflekkür ederim. 


Güzel bir konuflmayd›, teflekkür 

ediyorum. Konuflmay› flöyle 

bütünlefltirmede yarar var. Çok 

güzel örnekler verdi, özellikle tar›m 

ve Yunanistan çok iyi bir örnekti. 

Türkiye’de bu bilinçlenme 

süreci ne zaman bafllat›ld› Özellikle 

e¤itimle ilgili ç›kan yasa, arkas›ndan 

toprak reformu, tar›m 

de¤il dikkat edin, 1945. Arkas›ndan 

köylünün ve toplumun bilinçlenmesiyle 

birlikte köy enstitülerinin 

kuruluflu var. Ö¤retmen 

okullar› zaten var. Köy enstitülerinin 

kuruluflunun amac›, köyden 

çocu¤u alarak befl y›ll›k e¤itimden 

sonra tekrar köye dönen 

kifli tar›mdan sa¤l›¤a kadar köylüyü 

bilinçlendirme amac›n› güdüyordu. 

Kooperatifleflmenin 

bafllamas› da bu dönemdir. Köylüyü 

bilinçsiz b›rak›rsan›z ne 

beklersiniz, üretti¤i ürünü nereye 

tafl›yacakt›r. Bu birinci boyut... 

‹kinci boyut toprak reformu 

denildi. Hala a¤al›k, fleyhlik, fl›hl›k 

varsa hala topraks›z köylüler 

varsa hala topraks›z çiftçiler varsa 

bunu da sorgulamak gerekiyor. 

Bunlarla bütünlefltirerek, emper- 

18 


1 . O T U R U M 

yal dönem içinde nas›l bir oluflum 

gündeme gelmeli bu küresel 

sald›r›ya karfl› nas›l cevap verilebilmeli 

fiimdi yavafl yavafl oluflumlar 

oluyor. Biliyorsunuz her güç karfl› 

gücünü de oluflturuyor. fiu anda 

Avrupa Sosyal Formu ‘Savafla 

Hay›r’ diye ortaya ç›kt›. Küresel 

iflgale karfl› küresel direnifl var. 

Ülkelerin demokratik kitle örgütleri, 

sivil kurulufllar, sendikalar, 

meslek örgütleri bu süreçte 

yer al›yor. Biz Atina’da bir mitinge 

kat›ld›k, yaklafl›k yüzbin kifli 

vard›. Bu anlatt›¤›m›z sömürüye 

iflgale karfl› bir oluflumdu ve devam 

ediyor. 

Tar›m konusuna gelince, AB 

bize tar›m üretimini yüzde dokuzlara 

kadar düflüreceksiniz, tar›m 

alanlar›n› yap›laflmaya açacaks›n›z 

ya da üretmeyin, biz size 

dönüm bafl›na flunu verelim diyor. 

Teflvik primi ad› alt›nda AB 

fonlar›ndan para verildi. fiu anda 

üretmiyoruz. Verilen paralar› 

köylü bir günde harcad›, bugün 

üretim yok. Biz size bunu pazarl›- 

yoruz, sat›yoruz, diyorlar. Özal 

flunu söylüyordu; sizin üretti¤iniz 

pirinç flu kadara mal oluyor, 

Çin’den daha ucuza al›yoruz, 

üretmeyin, oturun demiflti. O 

gün bu gündür pirinç üreticileri 

oturuyor. 

fiimdi f›nd›k için bu söyleniyor. 

Avrupa ve dünyada f›nd›k 

üretiminin yüzde 75’i Türkiye’de. 

F›nd›¤›n çikolatadaki de¤erini 

yükseltemiyoruz. F›nd›¤›n da 

içinde bulundu¤u kuruyemifl birli¤inin 

bafl›nda Zapsu var. Kimin 

dan›flman› Baflbakan›n, flimdi 

milletvekili. Piyasada bu adam 

söz sahibi. F›nd›klar›n›z› sökün 

çiçek ekin, daha çok kazan›rs›n›z 

diyor. ‹nsanlarla dalga geçiyorlar. 

Üretim araçlar›n›n hakimiyeti 

kimde ise sizi de sat›n alacakt›r. 

Bu forumun bitiminde tabloya 

bütün olarak bakmak gerek. 

Üniversitede dilekçe hakk›. 

Dilekçeyi verdi¤inizde ö¤retim 

üyesi sürece elefltirel bakabiliyor 

mu Verileni kabul etme ve sadece 

var olan sistem içinde yürümek 

mi Hiç bir ö¤retim üyesinin 

paral› e¤itime hay›r deyip ö¤rencileriyle 

kol kola alana ç›kt›¤›n› 

görmedim. 


Hocalar da bu sistem içinde 

bask› alt›nda. Ekonomik s›k›nt› 

içinde olduklar› için onlara da 

hak vermek laz›m, onlar da bask› 

alt›nda. 


Biz hocalar› de¤il, sistemi 

elefltiriyoruz. Hepimizin ba¤l› oldu¤u 

kurumlar var, bu kurumlarda 

sürgünler de yoluyor. Biz olaya 

elefltirel bakmak zorunday›z. 

Biz üniversiteleri bilimsel bilginin 

üretildi¤i mekanlar olarak 

görmek istiyoruz. Biz üniversiteleri 

ticarethane olmaktan ç›kartmak 

istiyoruz. Ö¤rencilerin müflteri 

olarak görülmesini istemiyoruz. 

O yüzden hocalar›m›z›n da 

bizim yan›m›zda olmas› gerekiyor. 

Zafer BEYD‹LL‹ 

Ö¤renci arkadafllar›mdan 

özür diliyorum. Bu ö¤renci forumu 

olarak bafllad› ama ben pratik 

bir örnek vermek istiyorum. 

Ben ‹ller Bankas›nda çal›fl›yorum. 

Haklar ve özgürlükler aras›ndaki 

iliflkinin günlük yaflamda çok içiçe 

oldu¤una örnek vermek istiyorum. 

Gölmarmara ve Saruhanl›’ya 

s›k s›k giderim. Buralar tar›mla 

u¤rafl›lan yerler. Her gitti- 

¤imde çiftçiyle konufluyoruz. Her 

gitti¤imizde giderlerin çok fazla 

olmas›ndan dolay› zarar ettiklerini 

söylüyorlar ama toplumsal bilinçimiz 

olmad›¤› için hak arama 

noktas›nda tav›r konmuyor. Tepkisiz 

kal›n›yor. Bu durum iki üç 

y›ld›r devam ediyor. Geçen hafta 

gittim. Domatesleri, karpuzlar› 

hep derelere dökmüfller. Bu nedir, 

tepki verilmiyor, herkes burnundan 

soluyor ama tepki yok. 

Sanki sihirli bir de¤nekle tepki 

verilecek. Çiftçiye kredi verilmifl 

ama üretim paraya dönüflmedi¤i 

için kredi için ipoteklenen topraklara 

el konacak. Gördü¤ünüz 

gibi iflgal topla tüfekle olmuyor. 

IMF, Dünya Bankas› böyle iflgal 

ediyor. Çok yak›n bir süre içinde 

Söke, Ödemifl, Saruhanl›, Gölmarmara 

gibi verimli ovalar bu 

bankalar el koyacak. Kendi hakk›n›z› 

aram›yorsan›z topra¤›n›zda 

da özgür olamayacaks›n›z. 


Denizbank kimin biliyor musunuz 

Dexia grubun yani Frans›z 

ve ABD ortakl›¤›. ‹smi Denizbank 

ama Türk bankas› de¤il, 

Türktelekom gibi. Bu banka çiftçiye 

kredi veriyor. Kredi karfl›l›- 

¤›nda topra¤› ipotekliyor. AB sürecinde 

dayat›lan bir uyum paketi 

var. Toprak burada nas›l iflgal 

edecek denilebilir. Tahkim yasas› 

diye bir fley ç›kard›lar. Bu yasa ile 

ortaya ç›kan anlamazl›klarda 

Türk yasalar› de¤il uluslararas› 

yasalar geçerlidir. Küresel sermayenin 

avukatlar› vard›r. Onlar 

tahkim üyesi diye atan›rlar. Onlar›n 

verdi¤i kararlarla hareket edilir. 

Çokuluslu flirketler bir ülkeye 

girerken yap›sal, hukuksal 

de¤iflikliklerle birlikte geliyor. 

Kamu ihale yasas› Türkiye’ye 

geldi, en büyük amac›ndan bir tanesi 

de kamu ihalelerinin uluslararas› 

flirketlere verilmesiydi. Yasa 

5 y›lda 17 kez de¤iflti. Tutmu- 


1 . O T U R U M 

yor, yap› oluflmuyor, bunun için 

sürekli de¤ifliyor. 

Özlem fiAH‹N, DEÜ 

Haklar, özgürlükler, bilinçten 

söz ediyoruz. Hak ve özgürlü¤ün 

birbiriyle iliflkili oldu¤u söylendi. 

Ben de ayn› flekilde düflünüyorum. 

Bu iki sözcük neden bir arada 

kullan›l›yor diye düflündüm, 

özgürlükler haklardan do¤ar. ‹nsanlar›n 

özgürlükleri varsa bu 

haklar›ndan do¤ar. ‹nsan›n öncelikle 

yaflama hakk› vard›r. ‹nsan, 

insan oldu¤u için yaflama hakk› 

vard›r. Bir çocuk savaflta ölüyorsa, 

bu daha çocukken yaflama 

hakk› elinden al›n›yor demektir. 

Afrikada ölmek üzere olan bir çocu¤u 

bekleyen akbaban›n foto¤raf› 

çekilirken nas›l haklardan 

bahsedilir. Daha biz yaflama hakk›n› 

oturtamam›fl›z. Yaflama hakk›ndan 

sonra e¤itim, sa¤l›k hakk› 

gelir. Bunlar çok temel haklard›r, 

bunlar› sa¤layabilirsek, özgürlük 

bundan sonra daha do¤al kavramlard›r. 

‹nsanlar›n haklar› varsa 

özgürce düflünebilirler. ‹nsanlar 

niye yaflar, mutlu olabilmek 

için. Ben kendi ad›ma nas›l bir gelecek 

istiyorum Nas›l mutlu olabilece¤im 

bir gelecek yaratmal›- 

y›m Üniversitede kaç›m›z istedi- 

¤imiz bölümlerde okuyoruz Yaflanabilir 

gelecek diyoruz, bunun 

için ben endüstri mühendisli¤i 

okuyorum. Belki gelecek kayg›s› 

y›l›na kadar biz iki darbe gördük. 

‹spanya hala diktatörlükle yönetiliyordu. 

74’de ‹spanya bir halk 

hareketiyle diktatörlü¤ü y›kmay› 

baflard›. 77-78 y›llar›nda AB üyesi 

oldu. Bu ara dönem içinde ‹spanya’da 

herkes sosyalizme yak›n bir 

süreç yafland›¤›n›, eflit do¤up, eflit 

yaflan›lan bir dönem oldu¤unu 

söylüyordu. En temel e¤itim, sa¤l›k, 

bar›nma, ulafl›m, iletiflim gibi 

haklar›n devlet taraf›ndan karfl›- 

land›¤› gibi. O günden bugüne 

‹spanya yeni yeni tar›mda geliflme 

sa¤l›yor. Ancak AB’nin sömürgeci 

tavr›n› biliyoruz, flimdi 

bunun etkisi alt›nda. 

Biz ne yapt›k 60, 70 ve 80 darbelerini 

gördük. Örgütlü mücadelelerin 

yükseldi¤i dönemlerde 

biz darbelerle karfl›laflt›k. Hak ve 

özgürlük talebinin doru¤a ç›kt›¤› 

noktalarda kendisine zarar gelece¤ini 

düflünen sermaye sahipleri, 

devlet odaklar›, erkler bunu 

bir flekilde bast›rmak zorundalard›. 

Özellikle ABD ve emperyalizmin 

arkas›nda bulunan darbeler 

bütün dünyada oldu¤u gibi bizde 

de böyle yafland›. 90’larda Sovyetlerin 

y›k›lmas›yla toplumsal kurtulufl 

ve bir arada yaflama umutlar› 

bir anda tükendi. 

Bunlar›n hepsi tabii ki Sovyet 

Rusya’ya ba¤l› de¤ildi veya o 

ayakta tutmuyordu. Bu temel sebep 

de¤il, sonuç asl›nda. Tek kutuplu 

dünyan›n ilan› gerçekleflti. 

ABD ve emperyalizmin veya yeni 

ad›yla neoliberalizmin egemenli- 

¤ini ilan etmesiydi. Özelefltiri yatafl›masayd›k 

çok daha farkl› 

alanlarda, kendimizi daha iyi ifade 

edebilece¤imiz alanlarda birfleyler 

yapabilece¤imizi düflünüyorum. 

Bizim üniversitede, ayd›n ve 

bilinçli bir flekilde gelece¤e dair 

birfleyler yapmam›z› istiyorlar. 

Önemli olan üniversiteye gelinceye 

kadar geçen süreç, yoksa bir 

anda üniversiteye gelince ayd›nlanaca¤›z 

diye bir fley olamaz. 

Çocuklukta kaç kifli kitap okuyor, 

kitap okuma oran› ne kadar 

Daha temel fleyler üzerine düflünmeliyiz 

bence. ‹nsanlar kar›nlar› 

açken nas›l haklar›n› savunabilir 

ki Öyle bir bilince ulaflmam›fl. 

‹nsanlar eflit olarak do¤muyorlar. 

Baz› insanlar bir ad›m geriden hayata 

bafll›yor, karn›n› doyurma 

kayg›s› olunca hangi hak ve özgürlükten 

bahsediyorsunuz. 

Bence konuflulmas› gereken 

daha temel konu eflitlik... Yaflama 

eflit flartlarda bafllam›yoruz. Bir 

çiftçinin hakk›n› aramas›n› ne kadar 

bekleyebiliriz ki Eflit koflullarda 

do¤mam›fllar. Daha temel 

sorunlar var, bunun üzerine 

odaklanmal›y›z diye düflünüyorum. 


Özlem’in katk›lar› için de teflekkürler. 

Bir tar›m iflçisinin sürece 

bak›fl› nas›l, bizim buna bak›fl›m›z 

nas›l Olay yine bilinçlenmeye 

gelip dayan›yor. Bilinçlenme 

ve örgütlenme. Hak ve özgürlüklerin 

örgütlenmeden geliflemeyece¤inin 

tan›m›d›r bu. 

Salih KARA, Mersin 


Tart›flman›n geldi¤i nokta 

önemli; örgütlenme. Bunun da 

bafllang›ç noktas› bakt›¤›m›zda 

darbeler süreci geçirmifl bir ülkeyiz. 

‹spanya’da Franco dönemini 

örnek vermek istiyorum. San›yorum 

1944-74 y›llar›, yani yaklafl›k 

30 y›ll›k diktatörlükle yönetildi 

‹spanya. Biz ayn› y›llarda daha 

demokratik bir süreçteydik. 74 

20 


1 . O T U R U M 

p›lmas› gerekiyor burada bence. 

Çünkü hak ve özgürlüklerden 

bahsediliyordu. Ancak anlad›k ki 

belli bir s›n›fa, erklere hak ve özgürlük 

idi. S›n›rs›zlaflt›r›lan dünya 

de¤il, sermaye idi. Sermaye 

hak ve özgürlüklerini en üst düzeyde 

yaflamaya bafllad›. Liberalizm 

denen fley en çok o dönem 

ortaya ç›kt›. Bugün ÖSS en büyük 

örne¤idir bence. Omuz omuza 

de¤il de birbirinin omzuna basarak 

yükselmeye çal›flan bir süreç 

yaflan›yor. ‹nsanlar haklar› talep 

etmek yerine çal›p, öldürüp, gasp 

ederek baflkas›ndan almay› tercih 

etti. Bunu bir erkten, egemen 

odaktan beraberce de¤il de birbirbirinden 

karfl›lamaya bafllad›lar. 

Bu da toplumsal dejenerasyonun 

bafllang›c› oldu. Örgütlülü¤ün liberalizmle 

çözülmeye bafllad›¤› 

nokta oldu. Bugün örgütlü mücadele 

çok zor bir fley görüyor. Bu 

liberalizm ve bireysel kurtulufl 

düflüncesiyle beslenen toplumda 

umut olarak yaflamas› bile unutuldu. 

Geçen gün babam üniversitenin 

nüfusunu sordu, ’27 bin’ diye 

cevap verdim. ‘Kaç› günlük gazete 

okuyor’ diye sordu. ‘En fazla ikiüç 

bini’ dedim iyimser tahminlerle. 

Babam, o günlerde iki-üç gazete 

okuduklar›n› söyledi. Babam 

üniversite okumad›, lise mezunu. 

Bir üniversite ö¤rencisi, o gün ülkede 

bir yasa m› tart›fl›l›yor, üstü 

örtülü bir fley mi tasarlan›yor, kritik 

birfleyler mi var, bilmiyorsa 

‹nönü’nün söyledi¤i gibi o ülkede 

kurtulufl çok zordur. 

Tart›flma örgütlü mücadele 

noktas›na geldiyse bu çok güzel. 

Bu noktada birbirimizin s›rt›na 

basarak de¤il, birbirimize s›rt vererek 

bu toplumda birfleyler yapmak 

gerekir diye düflünüyorum. 


Çok güzel konuflmalar gelmeye 

bafllad›, ben çok mutlu oluyorum. 

Neoliberal politikalar bireysellefltirir, 

ç›k›fl yolu bireyselleflme 

de¤il, örgütlenme olmal›d›r. 

Arkadafl›m›z çok güzel özetledi. 

Kapitalizm yoksulluk yaratmadan 

yol alamaz. Yoksulluk yaratacak 

ki birileri zenginleflsin. Bunun 

karfl›s›ndaki mücadele nas›l olmal› 

Bu e¤itim ve bilinçle olur. 

Bilincimiz özgürleflmeli. Bilinç 

özgürleflmiyorsa orada s›k›nt› var 

demektir. Umudu yok etmemek 

gerekiyor. Toplumun mutlaka bilinçlenmesi 

gerekiyor. Burada ayd›n 

dedi¤imiz, baflta üniversiteler 

ayd›n kimli¤ini korumak zorunda. 

Örgütlenmeden bu duruma 

karfl› koymalar› mümkün de¤il. 

Demek ki örgütlü mücadeleyi 

hep birlikte yürütmek gerekiyor. 

Dicle ÖZTÜRK, YTÜ 

Harçlar ile ilgili ben de birkaç 

fley söylemek istiyorum. Bu y›l birinci 

ö¤retimlere yüzde 8, ikinci 

ö¤retimlere yüzde 500 olmak 

üzere zamlar yap›ld›. Birçok gösteri 

yap›ld›, pekçok arkadafl›m›z 

destek verdi. Bizler koyun de¤iliz, 

gelece¤in umutlar›y›z bizler gelecekte 

mühendis, flehir planc›s›, 

mimar, avukat, doktor olaca¤›z. 

Bizlerin okuma hakk›n› elimizden 

al›yorlar. ‹kinci ö¤retimde 

okuyan birçok arkadafl›m harçlar›n› 

ödeyemeyecek duruma geldi. 

Bizlerin haklar›m›z› savunmas› 

gerekiyor, ne yapal›m demekle 

olmuyor. Annelerimiz, babalar›- 

m›z nas›l mücadele etti, bizler bu 

ruhu kaybetmemeliyiz. Biz buralara 

kolay yollarla gelmedik. 

Bizim Y›ld›z Teknik Üniversitesi 

olarak Davutpafla ve Befliktafl 

olmak üzere iki kampüsümüz 

var. Befliktafl kampüsü Sabanc›ya 

ait ve bizim orada bar›nmam›z 

gerekti¤ini söylemifl. Bizi Davutpafla’ya 

tafl›yacaklar. Geçen sene 

bizi okulun aç›lmas›na bir hafta 

kala apar topar tafl›d›lar. ‹nsanlar 

Befliktafl’ta ev tutmufl Davutpafla’ya 

okul tafl›n›yor bir haftada. 

Bir baflka örnek de bizi Davutpafla’ya 

yollad›lar iyi güzel ama 

binalar ile girifl aras›nda uzun bir 

yol var. Servis konulmufl ama paral›. 

E¤er bizi öyle bir yere gönderiyorsan 

paras›z servis sa¤lamal›- 

s›n. ‹yilik yapt›klar›n› söyleyip 

250 bin liradan 100 bin liraya 

düfltüklerini söylüyorlar utanmadan. 

Durum çok vahim. Ö¤retim 

üyesi hocalar›m›z da bu konuda 

bizleri desteklemedi. Bu durumlara 

tepki koymazsak ve iflte flu 

dersten flu notu al dersek daha 

çok koyun olmay› sürdürürüz. 

Lütfen içimizdeki gençlik heyecan›n› 

kaybetmeyelim. 


Dicle’nin söyledi¤i çok do¤ru, 

umut asla yok olmayacak. Gelecek 

gençlerde ve sizin elinizde. 

Slogan›m›z da o, gelecek, yaflanabilir 

gelecek. 

Odam›z›n Onur Kurulunda 

görevli Halil a¤abeye söz vermek 

istiyorum. 

Halil KAYNARCA 

Örgütlülük deyince sanatç› 

Timur Selçuk akl›ma geliyor. ‹nsan›n 

kendisine, ülkesine yararl› 

olabilmesi için öncelikle bir ifli 

olmas› laz›m. Ad› olta ile bal›k tutucusu 

olsa bile insan›n benimsedi¤i 

bir ifli olmas› laz›m. Ve daha 

sonra bu iflinin örgütlülü¤ünün 

içinde olmas› laz›m. Yani örgütlenmesi 

gerekir. Ben buna mühendis 

olarak flunu ilave etmek 

istiyorum. Bir mühendisin yapt›- 

¤› iflin neye yarayaca¤›n› bilmesi 

gerekir. Bir baflka fley de bütün 

bunlar›n gerçekleflebilmesi için o 

bireyin mensubu oldu¤u ulusun 

dünya kamuoyunda egemenli¤i- 


1 . O T U R U M 

nin kendi ulusuna ait olmas› gerekir. 

‹flte haklar ve özgürlükler deyince 

örgütlenme özgürlü¤ünü 

düflünüyorum. HKMO 1954 y›- 

l›nda, gerekçesi içinde yaz›l› oldu¤u 

gibi yani ilim ve fenni art›- 

rarak ülkemizin geliflmesini sa¤lamak 

için kuruldu. O günkü hükümet 

bu yasay› ç›kararak örgütlenmemizi 

sa¤lam›fl. Bugün karfl› 

örgütlenme veya örgütlü olmama 

konusunda bir hak varm›fl gibi 

günümüzün hükümetleri bu örgütlenme 

hakk›n› bertaraf edebilmek 

için kurulufl s›ras›nda asker 

mühendisleri ve kamuda çal›flan 

meslektafllar›m›z›n üye olma zorunlulu¤unu 

kald›rd›lar. Bu örgütlü 

mücadelenin önüne geçebilmenin 

yeter olmasa da flartlar›ndan 

biri oldu¤u için. 

‹smet Pafla, ‹nönü savafl›n›n 

y›ldönümünde ‘Yunanl›lar da çarp›fl›yorlard›, 

askerce say›lar› üstündü, 

teknolojileri üstündü. 

Ama bizim bir üstünlü¤ümüz 

vard›. Özgürlü¤ümüz için çarp›- 

fl›yor olmam›zd›’ sözünü söylemifltir. 

Dolay›s›yla Mustafa Kemal’in 

kazand›rmak istedi¤i hak 

ve özgürlükler içinde Kurtulufl 

Savafl› özgür olman›n bir flart› idi. 

Ama Kurtulufl Savafl› kazan›ld›ktan 

sonra hak ve özgürlükleri yerli 

yerinde yaflayabilmek için Mustafa 

Kemal’in getirdi¤i bir dizi özgürlük 

önlemleri vard›. Yapt›¤› 

devrimin ad›, tek adam hakimiyetine 

son vermek, ikincisi düflünmenin 

önündeki engelleri kald›rmak. 

Yani hilafeti kald›rmak. 

‹flte Vecihi Timuro¤lu hocam 

gelseydi kurgulayaca¤›n› düflündü¤üm 

olay buradan bafllayacakt›. 

Hak ve özgürlükler ‹zmir’de 

noktalanan savaflta kazan›ld› diyebiliyor 

muyuz Hay›r, hemen 

o gün karfl› devrim süreci bafllad›. 

Bugün odalar olarak özgürlüklerimiz 

için kendi meslek yarar›m›z 

için, dolay›s›yla ülke yarar› için, 

çal›flmalar›m›z›n ortadan kald›r›lmas› 

için, varl›k nedenlerimiz günün 

hükümetleri taraf›ndan ortadan 

kald›r›lmak isteniyor. 

Terakki Perver Cumhuriyet 

F›kras› Partisinin kuruluflundan 

günümüze kadar bu karfl› devrimciler 

Mustafa Kemal zaman›nda 

uyur gibi gözüktüler, onun 

ölümüyle hortlad›lar. ‹flte her arkadafl›mdan 

benim rica etti¤im 

odam›z›n bundan önceki y›llar›nda 

da¤›tt›¤›, tüm ö¤retmen okullar›nda 

demirbafl olarak verilen, 

tüm harb okulu mezunlar›na demirbafl 

olarak verilen Mustafa Kemal’in 

kendi kaleminden ç›km›fl 

Nutuk’u okumalar›d›r. 

Bütün arkadafllar›m›n olana¤› 

vard›r, karfl› devrim kronolojisi 

olarak google’den t›klad›¤›n›zda 

ç›kacak iki-üç sayfal›k metni haklar 

ve özgürlüklerde hepimizi ilgilendiren 

konusunun tamam›n› 

içermektedir. H›fz› Veldet Velidedeo¤lu 

hocam›z›n ‘1980-1990 

Karfl› Devrim’ yap›t›nda bütün 

bunlar› anlatt›ktan sonra hocam›z 

flunlar› söylüyor. Bir sürü tan›m› 

yap›yor, pekçok koyunu bar›nd›- 

ran, bafl›nda çoban› olan, bir a¤aya 

ba¤l› olan, saati geldi¤inde otlayan 

ve sadece a¤alar› için var oldu¤unu 

bilen varl›kt›r sürü. Hatta 

topluca mezbahaya giderlerken 

bile olay›n fark›nda de¤illerdir. 

Topluca bir yerlere götürülmemek 

için hakk›n›z›n özgürlü- 

¤ünüzün ne oldu¤unu bilin. Örgütlü 

yap›n›zla bunun mücadelesini 

vermeniz gerekir diye düflünüyorum. 

Mustafa Onur G‹R‹fiKEN, 

‹TÜ 

Hepimiz ö¤renciyiz ve ulafl›m 

konusunda s›k›nt› çekiyoruz. Büyükflehirlerde 

neden indirimli bilet 

uygulamas› yap›l›yor, bunu bilen 

var m› ‹ETT y›llar önce 

tramvay› özellefltirdi¤inde ö¤rencilere 

ücretsiz olan ulafl›m bir anda 

ücretli hale gelmifl. Bunu ‹stanbul 

T›p Fakültesi ö¤rencileri 

Bayaz›t Meydan›nda protesto etmifl 

ve iki t›p fakültesi ö¤rencisi 

bu protesto gösterisinde can vermifl. 

Daha sonra bu indirimli uygulama 

konulmufl. Ö¤renciler 

her zaman en korkulan s›n›f olmufl. 

Çünkü genç beyinler, iradeleriz. 

Gücümüzün fark›nda olmal›y›z. 

‹lerde karfl›lafl›lacak s›k›nt›- 

lar› engelleyebilmek için bugünden 

ad›mlar atmam›z gerekiyor. 

Ben içinizdeki ›fl›¤›n ve bilincin 

fark›na var›n diyorum. Temel 

hak ve özgürlükler istiyorsak o 

bilinci kaybetmeyelim. 


Osmanl› 1860’l› y›llarda ekonomik 

bunal›mdan dolay› ‹ngiliz 

bankalar›ndan ve Galata bankerlerinden 

ilk borcunu almaya bafllam›flt›r 

ve ard›ndan tramvay iflletmesini 

özellefltirmifltir ve arkas›ndan 

da Osmanl› çökmüfltür. 

Muhittin SELV‹TOPU 

Tart›flt›¤›m›z konu ülkemiz 

aç›s›ndan kaydade¤er konulardan 

biridir. Hak ve özgürlükleri 

ülkenin kurulufl tarihinden, ekonomik 

yap›s›ndan ba¤›ms›z düflünemezsiniz. 

Bunun için bir ülkedeki 

hak ve özgürlükleri iyi anlayabilmek 

için ülkenin tarihini 

iyi bilmek gerekir. Maalesef bizim 

ülkemizin e¤itim sisteminde 

bu bizlere do¤ru dürüst anlat›lm›yor. 

Daha sonra gerçek yaflam- 

22 


la karfl› karfl›ya kald›¤›m›zda ülkemizdeki 

tarihsel geliflmeleri, 

ancak özel ilgi duyarsak ve 

araflt›rarak ö¤renebiliyoruz. Burada 

benim size söyleyebilece¤im 

fley, ülkenizin tarihini çok iyi ö¤renin. 

Kurtulufl Savafl›n› çok iyi 

anlamam›z gerekir. Osmanl›daki 

yap›y› çok iyi anlamam›z gerekir. 

Cumhuriyetin bugünlere nas›l 

geldi¤ini çok iyi kavramam›z gerekir. 

Rahmetli U¤ur Mumcu’nun 

bir sözü var: “Bizim ülkemizde insanlar 

bilgi sahibi olmadan fikir 

sahibi oluyor”. Öncelikle kendimizi 

bilgi ile donatmam›z gerekiyor. 

Bundan sonra ülkemizde çok 

fleyi de¤ifltirebiliriz. Herfley de¤iflmeye 

mahkumdur. De¤iflikli¤in 

önünde hiç bir güç bulunamaz. 

Önemli olan de¤iflimi do¤ru yönlendirmektir. 

Ülkemizde haklar ve özgürlükler 

yeterli midir Örne¤in ö¤rencilerin 

harçlara karfl› tepkisi 

çok fliddetli bast›r›l›yor. Ama ülkenin 

rejimini de¤ifltirecek eylemlere 

bak›yorsunuz çok yumuflak 

önlemler al›n›yor. Ülkede yap›lmak 

isteneni iyi görürsek çok 

iyi anlayabiliriz. Önemli olan 

bunlar› objektif inceleyebilmektir. 

Sadece bizim söylediklerimizin 

de etkisinde kalmay›n, araflt›- 

r›n, okuyun. Bu olanaklar var. 

Bir arkadafl›m›z ‹spanya’n›n 

1 . O T U R U M 

tarihsel geliflimine de¤indi, biraz 

da ülkemizden bahsetti. Bana göre 

tarihsel sürecimiz eksik kald›. 

Bugün ülkenin baflka sorunlar›n› 

parça parça tart›flt›k ama ülkenin 

tarihsel geliflimine fazla de¤inemedik. 

Bu geliflmeyi çok iyi alg›- 

lad›¤›m›z zaman bu ülkede neler 

yap›lmas› gerekti¤ine de çok rahat 

karar verebileceksiniz. 

Kentsel dönüflüm plan› sosyal 

dönüflüm ile bütünleflmeden sa¤l›kl› 

bir noktaya varmaz. Dünyada 

bu böyle baflar›ya ulafl›yor. 

E¤er bir kentsel dönüflüm projesi 

yan›nda sosyal dönüflümü koymazsan›z 

insanlar ma¤dur olur, 

zarar görür, sonuçta da rant kazan›r. 

Mustafa ERDO⁄AN 

fiöyle bir tespit yapmak istiyorum. 

Kapitalizm kendini var edebilmek 

ve kal›c›l›¤›n› sürekli hale 

getirebilmek için bütün sermayesini 

ortaya koyarak mücadele ediyor. 

Bunu üçüncü dünya ülkelerinde 

yap›yor. Hindistan, Laos, 

Kamboçya, Vietnam, Güney 

Amerika ülkelerinin bir ço¤unda 

bunu ya sermaye aktar›m› ya da 

militarizmle yap›yor. Bizim ülkemizde 

hem sermaye aktar›m›, 

hem de e¤itimle yapt›. Dünyada 

iki türlü e¤itim var, materyalist 

ve idealist e¤itim flekli. Bizde 

idealist e¤itim flekli uygulan›yordu. 

Nedir aralar›ndaki temel fark. 

‹dealist felsefe kabul edilmifl, yani 

toplumlardaki akil insanlar›n, 

genel geçer söylenenleri kabul 

etmesi. Materyalist felsefe ise dinsiz, 

imans›z, allahs›z felsefe. Bunun 

din ve imanla hiç bir alakas› 

yok. Fark nedir, sorgula! Biz sorgulayacak 

e¤itime Köy Enstitüleriyle 

bafllad›k. Kapitalizm bunun 

fark›na vard› ve 1950’de kapatt›rd›. 

Biz 80’li y›llardan önce bunu 

çok düflündük, ama sonra bize de 

size de düflünme f›rsat› vermediler. 

Ne yapmam›z laz›m Kapitalizmin 

bütün sermayesini ortaya 

koyarak örgütlendi¤i zaman biz 

de karfl› örgütlenmemizi yapmam›z 

laz›m. Yoksa yaflama flans›- 

m›z yok. Biz teknik eleman olarak 

yetifliyoruz. Bizim için Odalar 

çok önemlidir. Yaflam alanlar›nda 

birer mevzi olarak görmeliyiz 

Odalar›. Yaflamlar›m›z› özgürlefltirmek 

ve güzellefltirmek için 

bunlar› kullanmal›y›z. Bunun 

için size çok görev düflüyor. Bunu 

da yapaca¤›n›za inan›yorum. 

Diyar SARAÇO⁄LU 

Geçen y›l Elektrik Mühendisleri 

Odas› arac›l›¤›yla gelmifltim 

bu kampa. Bizim de çarflamba günü 

kamp›m›z vard›, ba¤›ml›l›k 

yapt› san›r›m günü birlik u¤rad›m. 

Yaln›zca özgürlük, hak, demokrasi, 

eflitlik üzerinden konuflursak 

bir yere varamay›z. Bugün 

tekelci burjuvazi de söylemlerini 


1 . O T U R U M 

bu kelimeler üzerinden yap›yor. 

Bizim sistem üzerinden konuflmam›z 

gerekiyor. fiu anda mevcut 

sistem tekelci kapitalizm oldu¤u 

için bunun ekonomik ve sosyal 

olgular›n› iyice alg›lay›p ona karfl› 

verilecek mücadele yani örgütlü 

yap›y› gündeme getirmemiz 

gerekiyor. Örgütlenme bir süreçtir 

ve yaln›zca ö¤rencilikle s›- 

n›rl› de¤ildir. Örgütlü çal›flmalar› 

daha sonra odalar ve sendikalarda 

da sürdürmeliyiz. Örgütlü mücadele 

bilinci kazand›¤›m›z andan 

bütün hayat›m›z›n sonuna kadar 

devam ettirmek için elimizden 

geleni yapmam›z gerekiyor. 


Tekelci kapitalizmin oldu¤u 

bir süreçte demokrasi, insan haklar›, 

özgürlü¤ün ne kadar olaca¤›- 

n› sorgulamak zorunday›z. Çünkü 

sistemin tart›fl›lmas› gerekmektedir. 

Emperyalizmin yaratt›- 

¤› savafl› kimin üzerine y›kt›¤›na 

bakmam›z laz›m. Emperyalizmin 

bugün yaflad›¤› bunal›m›n yükü 

yine emekçiye, köylüye çal›flan s›- 

n›fa y›k›lmakta. Biraz önce arkadafl›m›z 

internetten bak›p ikinci 

ö¤retimde harçlar›n 3.5 milyar 

liray› buldu¤unu söyledi. Hatta 5 

milyar harç bedeli olan bölümler 

de var. Kapitalizmin ruhunda var 

bu sömürü. 

Yar›n sizler Odalarda mutlaka 

yer almal›s›n›z. Odalar emekten 

ve halktan yanad›r. Hiç kimsenin 

etkisi alt›nda de¤ildir. Biz bunu 

1954 y›l›ndan bu yana söylüyoruz, 

söylemeye devam edece¤iz. 

Sizlerin de yar›n bu söylemi kullanaca¤›n›z› 

görüyoruz. 

Biz bayra¤› hocalar›m›zdan ald›k. 

Hüseyin Erkan hocam›z 

1974 y›l›nda Oda baflkanl›¤›m›z› 

yapt›, emekli profesörlerimizdendir. 

Bugün hiç konuflmad›. Bir 

merhaba der misiniz 

Hüseyin ERKAN 

Sizi dinlemeyi tercih ediyorum. 

Sizlere güveniyorum, sizlerden 

eminim. Sizleri bu gönüllü 

çal›flmalar›n›zdan dolay› kutluyorum. 

Baflar›lar diliyorum. 


Biz bayra¤› sevgili hocalar›- 

m›zdan ald›k. Sizlere ve di¤er 

meslektafllar›m›za iletece¤iz. fiunu 

bilmenizi istiyorum TMMOB 

1954’den bu yana mücadelesini 

sürdürmektedir. Siyasal iktidarlar›n 

ürktü¤ü bir örgütlenmedir 

TMMOB. 400 bin üyesi var. Mimar, 

mühendis ve flehir planc›s› 

var. Bu müthifl bir beyindir. Tabii 

ki korkulacak beyindir. Düflünen, 

sorgulayan, araflt›ran bir beyin. 

Bu yap›lanmay› birileri mutlaka 

parçamak isteyebilir. Bizler 

bir floförler odas› de¤iliz. O da bir 

oda ama biz öyle bir oda de¤iliz. 

Türkiye’de tabipler, eczac›lar, baro, 

mühendisler TMMOB, mali 

müflavirler gibi bunlar›n d›fl›nda 

mesleki örgütlenmeler olabilir, 

ama e¤itim anlam›nda bu seviyede 

bir yap›lanmaya sahip de¤iller. 

O nedenle TMMOB’nin bu yap›s› 

çok önemli. Her y›l 25 bine yak›n 

mezun gelmektedir. Bu flu demektir; 

on y›l sonra bu ülkede 

mühendis ve mimarlar›n say›s› 

bir milyon olacak. Dolay›s›yla bir 

milyon düflünen, bu ülkenin 

mutlulu¤u için çal›flmay› bafllatt›klar›nda 

ülkemizi özgürlefltirebiliriz; 

tabiiki örgütlü olabilirsek. 

Bu süreç, tarladan, fabrikadan da 

geçiyor. Demin çok güzel örnek 

verdi Gizem çiftçi örgütlü de¤ilse, 

üretimini yok pahas›na satmak istemiyorsa, 

alana ç›km›yorsa sorun 

var demektir. Ç›kmal› ama 

örgütlü olarak tabi. 

Kamp süresince katk›lar›n›z› 

sunmaya devam edin. Konufltukça 

beyninizde özgürleflme konusunda 

geliflmeler oldu¤unu göreceksiniz. 

Oturumu burada kapat›- 

yorum, teflekkürler. 

24 


2 . O T U R U M 

PANEL 

Yaflanabilir Gelecek ‹çin Kent 

Hülya KOÇ 



Üçüncü gün, "Yaflanabilir Gelecek ‹çin Kent" ve "Yaflanabilir 

Gelecek ‹çin Su ve Enerji" panelleri yap›ld›. Yürütücülü¤ünü 

HKMO Eski Genel Baflkan› Hüseyin ÜLKÜ’nün yapt›¤› 

"Yaflanabilir Gelecek ‹çin Kent" panelinde, Dokuz Eylül 

Üniversitesi fiehir ve Bölge Planlama Ö¤retim Üyesi Prof.Dr. 

Hülya KOÇ, HKMO Adana fiube Baflkan› Hasan ZENG‹N 

yaflanabilir kent tan›mlanarak ilkeleri vurguland›. Mevcut konut 

çevrelerinde yaflanabilirli¤i ve niteli¤i art›rmak üzere neler 

yap›labilece¤i hakk›nda bilgiler verildi. Yaflanabilir bir kentin, 

yaln›zca do¤ru tasar›mlar ve etkin uygulamalar ile de¤il; 

tasarlay›c›lar›, uygulay›c›lar›, denetleyicileri ve kullan›c›lar›n›n 

tümünün katk›lar› ile gerçekleflebilece¤i vurguland›. Uygulanan 

neo-liberal politikalar sonucu k›rdan kentlere yap›lan bilinçsiz 

ve zorunlu göçler nedeniyle kentlerde afl›r› nüfus art›fl› ve buna 

karfl›l›k planlama, arsa stoku, sosyal konutlar vb. konular›nda 

yaflanan eksiklikler ayr›ca gecekondulaflmadaki politik bak›fl ve 

beraberinde çarp›k kentleflmenin h›zla artmas› ve sa¤l›ks›z 

altyap›n›n anlat›ld›¤› oturumda ayr›ca siyasi rantlar ve oy 

kayg›s›yla yap›lan imar aflar›n›n kentleri içinden ç›k›lmaz, 

çarp›k bir konuma soktu¤u dile getirildi. 

Oturumun sunumu Dokuz Eylül 

Üniversitesi ö¤rencisi Özlem 

fiAH‹N taraf›ndan yap›ld›. 


2 . O T U R U M 


De¤erli gençler, Odam›z›n de- 

¤erli yöneticileri ve konuklar›- 

m›z, HKMO ad›na hepinize hoflgeldiniz 

diyorum. Kat›l›m›n›z 

için teflekkür ederken bu panele 

katk›lar›n›z› bekledi¤imi özellikle 

vurgulamak istiyorum. 

HKMO ‹zmir fiubesinin ve genel 

merkezinin böylesine güzel 

bir etkinli¤i sekizinci kez baflar›yla 

gerçeklefltirmesinden ötürü 

kendilerini kutluyorum. Bu etkinli¤in 

TMMOB’de özel bir yeri 

oldu¤unu biliyorum. Di¤er odalar›m›z›n 

da ayn› etkinlik konusunda 

ad›m atmalar›ndan dolay› sevinç 

duydu¤umuzun alt›n› çizmek 

istiyorum. Say›n Hülya Koç 

ve Hasan Zengin’e panele kat›l›m 

ve katk›lar› için flimdiden teflekkür 

ediyorum. Sözü Hülya Han›m’a 

b›rak›yorum. 

Hülya KOÇ 

Zaman› iyi kullanmak ad›na 

iki slaytla bafllamak istiyorum. 

Dünyam›zdan gidecek baflka bir 

yerimiz de yok. Yaflanabilir bir 

kent dedi¤imizde yaflanabilirlik 

bizim akl›m›z› çokça meflgul ediyor. 

Yaflanabilirli¤in özelli¤inin 

ne oldu¤unu tan›mlamak konusunda 

yap›lan çal›flmalar var. Gerek 

yurt içi, gerekse yurtd›fl› literatürde 

birçok çal›flma var. 1996 

y›l›nda ‹stanbul’da yap›lan Habitat-2 

konferans›nda Türk heyeti 

taraf›ndan yaflanabilirli¤in, bir 

yerleflimin amaçlar› aras›nda olmas› 

gerekti¤i ilkesi ortaya kondu. 

Sürdürülebilirlik yan›nda yaflanabilirlik 

ilkesini, Türk heyeti 

bir yerleflmenin gerçeklefltirmesi 

gereken koflullar aras›nda say›- 

yor. Yine Türk delegasyonu taraf›ndan 

bir y›ll›k bir süreçte haz›rlanan 

kitapta ortaya konuyor. 

Yaflanabilirli¤in kentlerle ba¤lant›s› 

nedir ‹nsanlar›n yaflant›- 

s›nda nas›l etkisi vard›r Buna de- 

¤inmeye çal›flaca¤›m. Bir aç›dan 

bakt›¤›m›zda, yaflanabilir kent 

dedi¤imizde insan›n mekana geçmesi 

olarak tan›mland›¤›n› söyleyebiliriz. 

‹nsan haklar›n› düflündü¤ümüzde 

en temel olan›n› yaflama 

hakk› olarak görüyoruz. 

Havadaki belirli bir orandaki kükürtdioksit 

oran›n› tan›mlamak 

yaflam hakk›n›n belirli bir ortamda 

olmas›n›n hayata geçmesini 

gösteriyor. 

1948 y›l›nda ‹nsan Haklar› Beyannamesi 

yay›nland› biliyorsunuz. 

Sadece fizyolojik yaflam hakk›n› 

biraz ötesinde tan›ml›yor, 

onurlu yaflam hakk› olarak vurguluyor. 

Do¤rudan do¤ruya yaflam 

kalitesiyle iliflkili bir mesele. 

Örne¤in tarihsel de¤erleri korumakla, 

kimlik sorunun korunmas› 

onurlu yaflama hakk›n›n bir 

parças› olarak görülebilir. Onurlu 

yaflam hakk›n›n bir bölümü de 

yönetim ile ilgili konular. Kentin 

herhangi bir performans›n›n, örne¤in 

birçok hizmetin birilerinin 

taraf›ndan sunulmas› de¤il, bunun 

etkileflim ile, insanlar›n kendi 

katk›lar› ile birlikte yaflama geçirilmifl 

olmas› ve insanlar›n buna 

kolayca ulaflmas› yaflanabilirlik 

kapsam›nda düflünülmesi gerekiyor. 

Maslow gereksinmeler hiyerarflisini 

duymuflsunuzdur. Psikolojiyle 

ilgili pek çok kitapta 

vard›r. Fizyolojik düzeyden bafll›- 

yor, güvenlik, sevgi, ait olma, sayg›, 

kendini gerçeklefltirme olarak. 

Her bir insan›n bir aflamay› tamamlad›ktan 

sonra bir üst gereksinmeye 

ihtiyaç duydu¤unu belirtiyor. 

Ancak kabul edilen fludur 

ki onurlu bir yaflam hakk› için bu 

gereksinmelerin tümünün sa¤lanmas› 

gereklidir. 

Fizyolojik gereksinmeler olarak 

bildi¤imiz yiyecek ve su olmaks›z›n 

yaflam›m›z› sürdüremeyece¤imizi 

biliyoruz. ‹ç ortam 

dengesinin, yani hava, s›cakl›k, 

nem gibi koflullar›n uygun olmas› 

gerekiyor. Bunun sa¤lanm›fl olmas› 

yeterli de¤il; beden, ifl, kaynaklar, 

aile, sa¤l›k, mülk konular›nda 

da güven içinde olmak istiyorlar. 

Korku, bask› ve güvenlik 

halinin olmas› diye tan›mlan›yor 

sözlükte ve böyle bir ihtiyac› var 

insan›n. ‹nsanlar kendi bafllar›na 

bir yerde var olma ötesinde bir 

toplum içinde yer almay› istiyorlar. 

Aile, arkadafll›k, dostluk, samimiyet 

gibi gereksinmeleri var 

bunun da sa¤lanm›fl olmas› gerekiyor. 

Ayn› zamanda sayg› görme, 

sayg› gösterme, özgüven, bir 

ifli baflarmak, bunun da bir üst 

kademede gerçekleflmesi gerekiyor. 

Bütün bunlar›n yan› s›ra 

kendini gerçeklefltirme, moral, 

yarat›c›l›k, spontanl›k, problem 

çözme, gerçeklerin kabullenilmesi, 

önyarg›n›n kalkmas› gibi gereksinmelerin 

gerçekleflmesi gerekiyor. 

Bu gereksinmelerin karfl›lanmas› 

yaflam kalitesiyle ilgili 

bir durum. Yaflam kalitesi günlük 

ihtiyaçlar›n karfl›lanmas›ndan, 

hayatta kalman›n ötesinden bir 

varl›k içinde yer alma kademesinden 

söz edebiliriz. Alt düzeylerin 

tatmin edilmesi yeterli de¤il, insan›n 

sa¤l›k içinde, güvenlik içinde 

olmas› yeterli de¤il. Ayn› zamanda 

var olmas›, kendini gerçeklefltirmesi, 

üst düzeyde varolufl 

fleklinde de ortaya ç›k›yor. 

Varl›k içinde olma ayn› zamanda 

bir yerde tüketmeyi de 

içermiyor, onun oluflumuna katk›da 

bulunmay› içeriyor. Bu 

kentlerimiz aç›s›ndan çok önemli. 

Kentlerimizin planlanmas› aç›- 

s›ndan çok önemli, çünkü insanlara 

tüketebilece¤i bir fleyleri 

sunman›n ötesinde onlar›n üretebilece¤i, 

yarat›c› olabilece¤i, katk›da 

bulunabilece¤i ortamlar›n 

haz›rlanm›fl olmas›n› da gerekti- 

26 


2 . O T U R U M 

ran canl› ve cans›z varl›klar›n da 

dengede bulundu¤u bir ortam› 

yaflanabilir bir ortam olarak niteleyebiliyoruz. 

Yaflanabilir bir kentin niteli- 

¤inden söz ederken de insanlar›n 

tüm eserlerine ve fiziksel geliflimine 

katk›da bulunan bir kentsel 

sistemden söz ediyoruz. Bu temaya 

güç katan temel ilkeler ise adalet, 

insanl›k onuru, eriflebilirlik, 

canl›l›k, kat›l›m ve yetkilendirme 

gücü olarak ortaya ç›k›yor. 

De¤iflik yaflanabilir kent tan›mlar› 

var. Bunlardan bir kaç tanesini 

buraya getirebildim. Yaflanabilir 

kent “sa¤l›kl› bir yaflama 

sahip olunan; bisiklet, kamu toplu 

tafl›m ya da araba d›fl›nda baflka 

bir alternatifin oldu¤u kenttir” diyor 

bir tan›m. Yaflanabilir kent 

tüm insanlar›n kentidir. Bu yaflanabilir 

kentte çocuklar, yafll›lar 

için de çekici ve güvenli bir yer 

oldu¤u anlam›na geliyor. Yine yaflanabilir 

kentin ilkelerini ortaya 

koyan yazarlar var. Herkesin birbirini 

duyabildi¤i, görebildi¤i, 

tüm kamusal alan›n yaln›zca insan 

olmak nedeniyle, birçok aktivitenin 

(kutlamalar, e¤lenceler, 

anmalar) tüm hemflehrilerin bir 

araya gelmesini mümkün k›lan 

bir alan›n oldu¤u kentten söz ediyor. 

Yaflanabilir bir kentten, kor- 

riyor. Herfleyin birlikte olmas›, 

hem bir yer - mekan, hem de 

onun içinde yaflayacaklar›n birlikte 

olmas› anlam›na geliyor. 

Demokratik, insanlar›n kendilerini 

kamusal özne olarak hissettikleri, 

o yerin oluflmas›nda kendilerinin 

katk›lar›n›n oldu¤u ortamlar 

istiyor; böyle bir yaflam gereksinmesi 

duyuyoruz. O zaman 

yaflanabilir bir çevreye insanlar›n 

yaln›zca fizyolojik gereksinmelerinin 

de¤il, güvenlik, sevgi, ait olma, 

sayg› görme ve kendini gerçeklefltirmenin 

tümünün sa¤lanabildi¤i 

bir çevre olarak görüyoruz. 

Yap›l› bir çevreyi de ancak bu 

gereksinimlerinin sa¤lanabildi¤i 

sa¤l›k bir ortam olarak niteleyebiliyoruz. 

Tasar›m› yön verecek ilkeler 

ele al›nd›¤›nda sa¤l›¤›n› koruyabilece¤i 

bina ve donat›lara 

sahip, do¤al ve insandan kaynaklanacak 

tehlikelere karfl› sa¤lam, 

eriflilebilir, kullan›c›lar›na kendilerini 

ifade olana¤› verebilen, kullan›c›lar›n 

geçmifl ve bugün ile 

ba¤lant›lar›n› kurabilen do¤a ile 

ba¤lant›lar›n› kurabilen özel ve 

yar› özel d›fl mekanlar›n bütünleflebildi¤i 

yerel ve kendine özgü 

kimli¤ini yans›tabilen, ortak iletiflim 

alanlar›n›n sa¤lanm›fl oldu¤u 

insanlar kadar, ekosistemi olufltukunun 

hakim olmad›¤› bir kent 

anl›yoruz. Kamusal alan› çocuklar 

ve gençler için vazgeçilmez 

bir toplumsal mekan olarak sunuyor 

yaflanabilir kent. Yaflayanlar 

birbirlerini onayl›yor ve birbirlerine 

de¤er verebiliyorlar. 

Fiziksel çevrenin estetik durumu 

yaflanabilir kentte ne kadar 

önemlidir Yani kaba, sert, davetkâr 

olmayan bir kentin iyi bir yaflam 

sunmas› yan›lg›s›n› tafl›m›- 

yor yaflanabilir kent. Tüm kent 

sakinlerinin ak›l ve bilgilerinden 

de¤erleniyor, yararlan›yor. Bu flekilde 

yaflanabilir bir kenti bir insan›n 

organlar›na benzeten benzetimler 

var. Benzetimler tehlikelidir, 

ama burada çok uygun düfltü¤ü 

kan›s›nday›m. 

‹nsan› sinir sistemi, kalbi, organlar› 

ve dolafl›m sistemi ile tan›ml›yor. 

Beyin ve sinir sistemi, 

yönetiflim, kat›l›m, izleme, ölçme 

ve de¤erlendirmeyi öngörüyor. 

Kalbi, ortak de¤erlerimizi, kimlik 

duygumuzu, yer duygumuzu ortaya 

koyuyor. Yaflanabilir kentin 

organlar› aras›nda tüm yerleflimlerin 

bütünü var. Kentin merkezi, 

sanayi alanlar›, yeflil alanlar 

var. Dolafl›m sistemi de bir insan›n 

dolafl›m sistemi gibi do¤al 

kaynak ak›fllar›n›n, yeflil koridorlar›n, 

enerji a¤lar›n›n, iletiflim, 


2 . O T U R U M 

ulafl›m›n oldu¤u bir alandan söz 

ediyoruz. 

Beyin ve sinir sistemi dedi¤imizde 

kentte yaflayan tüm gruplar›n 

izleme, planlama ve sonuçlar› 

gözleme bak›m›ndan planlama ve 

mekansal sorunlara aktif olarak 

kat›labilmesine olanak sa¤layan 

bir kentten söz ediyoruz. Yine fikirlerin 

denenmesi, geliflimi ölçmek, 

deneyimden ö¤renmek, dinamikleri 

göz önünde bulundurmak, 

stratejileri uygulamak ve 

f›rsat vermek, yaflanabilir bir kent 

gelifltirme yolunda ad›m at›yor. 

Yaflanabilir bir kentin kalbi 

kendi özünü yans›tmak, ortak bir 

kimlik yaratmak, ortak de¤erler 

konusunda diyalog oluflturmak, 

tarihi hat›rlamak, çocuk ve gençlerin 

toplumsallaflmas› için aktif 

bir kamu alan› bulunduruyor. 

Yaflanabilir kentin organlar›nda, 

al›flverifl, istihdam, kültür 

merkezi, yaya dostu eriflim a¤lar› 

var. Ödenebilir ve karma konut 

olarak gerçeklefltirmifl konut var. 

Ortak altyap›s›, tar›m alanlar›, sanayi 

öbekleri ile eksiksiz kentleflmeyi 

ihtiva ediyor. Su, malzeme, 

at›k çöp dahil aktiviteleri sürdürebilen 

kaynak ak›fllar› var. Enerji 

kaynaklar›na eriflim var. Biyolojik 

çeflitlili¤e sahip yeflil koridorlar 

var. Bilgi ve haber teknolojilerine 

dahil eriflim sistemleri var. Ulafl›m 

a¤lar› ile, özellikle yaya dostu 

ulafl›m a¤lar› ile ba¤lant›land›r›lm›fl 

bir kenti ifade ediyor. 

Yaflanabilir bir kente ulaflmak 

için ne yapabiliriz Asl›nda logolardan 

oluflan bir set var, bunlar› 

pek çok yerde görüyoruz. Bu setler 

ile internette araflt›rma yapt›- 

¤›n›zda çokça karfl›n›za ç›kacakt›r, 

ben bir tanesini ald›m ve ne 

yap›labilece¤ini az çok biliyorum. 

Örne¤in fiehir Planc›lar› Odas›, 

Makina Mühendisleri Odas› belki 

Harita Kadastro Mühendisleri 

Odas› da zaman zaman de¤iflik 

vesilelerle kentlerin yaflanabilir 

olmas› için ne yap›lmas› gerekti- 

¤ine de¤iniyor. Ekolojik planlama, 

temiz, do¤al enerji sistemleri, 

günefl mimarisi, do¤al enerjiden 

yararlan›lmas›, do¤al alanlar›n 

korunmas›, kamu alanlar›n güçlendirilmesi, 

su tasarrufunun yap›lmas›, 

temiz ulafl›m sistemleri 

gibi de¤iflik öneriler getiriliyor. 

Yap›labilecekleri çokça biliyoruz, 

ama herhalde yap›labilecekleri 

bir kez daha hat›rlatmak, görevimdir 

diye düflündüm. Burada 

sunaca¤›m öneriler ‹zmir Kent 

Sempozyumunda, ça¤dafl, planl›, 

sa¤l›kl›, güvenli bir ‹zmir için görüfl 

ve öneriler kapsam›nda kentsel 

mekana yönelik öneriler olarak 

sunulmufltu. Acaba biz mevcut 

konut çevrelerimizde yaflanabilirli¤i 

ve niteli¤i artt›rmak üzere 

neler yapabiliriz Bu önerileri belki 

hemen uygulanabilecek, basit 

olduklar› için gündeme getirdim. 

Yap›labileceklerin yelpazesine 

bakt›¤›m›zda; bir çiçek dikmekten 

bafllayan, muslu¤u uygun bir 

flekilde kullanmaya giden basit 

önerilere kadar gidiyor. Konut 

çevrelerimizde site baz›nda örgütlenme, 

toplu konut bak›m ve 

organizasyona yönelik düzenlemelerin 

teflviki olabiliyor. Yüksek 

yo¤unluklu parsel baz›nda 

gerçekleflmifl konut alanlar›, ada 

baz›nda organizasyonlar aray›fl›- 

na girmemiz mümkün olan alanlar 

olarak görülüyor. 

Kullanmad›¤›m›z yan bahçelerimiz 

var. Yan bahçeleri ortak 

kullan›m alan› olarak de¤erlendiren, 

buradaki sert zeminleri azaltan, 

yeflil alanlar›n artt›r›lmas›n› 

teflvik eden uygulamalar öncelikle 

denenebilir. Biz bunu de¤iflik 

vesilelerle öneriyoruz. Örne¤in 

Kalk›nma Planlar› ve Yerleflme 

fiuras›’nda yan bahçelerin yeflil 

alan olarak artt›r›lmas› yerine neden 

otopark olarak önermedi¤imi 

insanlar sormufltu. Dengeli 

yap› ve nüfus yo¤unluklar›n›n 

belirlenmesi konusunda derinlemesine 

müzakere süreçleri gerekli, 

Habitat 2 raporumuzda yer al›- 

yor. Özel veya kamusal kullan›m 

ile yeflil alanlar ve yap›l› çevre ile 

dengeli arazi kullan›lmas› konu- 

sunda müzakere süreçlerinin 

oluflturulmas› gerekti¤ine inan›- 

yorum. 

Engelsiz fiziksel çevreler oluflturulmas› 

konusunda fiziksel 

çevrenin düzenlenmesi olarak 

uluslararas› örneklere uygun ve 

ülke koflullar›na göre tasarlanan 

rehberler haz›rlayabiliriz. Bunun 

örnekleri o kadar çok var ki, bizim 

yönetmeliklerimizde de zaman 

zaman bunlara de¤inmekle 

birlikte uygulamaya geldi¤imizde 

çok basit önlemlerin sa¤lanamad›¤›n› 

görüyoruz. Üniversitemiz 

ne kadar eriflilebilir diye bir anket 

haz›rlam›fl, bina girifllerinde yüzde 

6 e¤imli rampalar var m›, diye 

sormufltuk. Yüzde 6’y› nas›l ölçece¤iz 

diye geri bildirimler oldu. 

Bunun nas›l ölçülece¤i konusunun 

bile problem oldu¤u görüldü. 

Bu çok basit deneyimlerden 

geçiyor. Konut alanlar›nda trafik 

durultma ile, öncelikli yol uygulamalar› 

teflvik edilebilece¤ini düflünüyorum. 

‹mar yönetmeliklerimizde 

bizim yaya yollar› var, tafl›t 

yollar› var. Bu yollara iliflkin bir 

lejant›m›z bile yok. Bu yollar gösterilip 

gelifltirilebilir. 

Bisiklet yollar›n›n artt›r›lmas›- 

na yönelik çal›flmalar yap›labilece¤ini 

düflünüyorum. 

‹klime duyarl›, enerji korunumlu 

bina ve yerleflim alan› teflvik 

edilebilir. Bu konuda yönetmeliklere 

bir tak›m maddeler ilave 

edilmesini önerdi¤inizde, genellikle 

mimar arkadafllar›m›z, 

“biz zaten biliyoruz, ne gerek var 

bu kadar ayr›nt›l› yazmaya” diyorlar. 

Biliniyorsa neden yap›lm›- 

yor Biraz daha bildiklerimizi uygulamaya 

dökmemiz gerekiyor. 

Yerleflim esteti¤ine önem vermemiz 

gerekli. Bunun da müzakere 

sonucu oluflmufl bir dengeyi 

gözeten bir yöntemle oluflturulmas› 

gerekiyor. Baz› belediyeler 

kendi yönetmeliklerini oluflturuyor. 

Ancak bunlar›n nas›l bir döneme 

tafl›nd›¤› da ayr› bir tart›flma 

konusu olarak gündeme geliyor. 

28 


Benzer flekilde arazi kullan›fllar› 

konusunda dengelerin müzakere 

edilmesi gerekti¤ini düflünüyorum. 

Yönetmeliklerimiz var, 

rehberlerimiz olabilir diye düflünüyorum. 

Bu rehberlerin daha 

çok kat›l›mla ve tasar›mla hemfikir 

olarak gelifltirilebilece¤ini düflünüyorum. 

Kentsel tar›m bizim gündemimizde 

pek olmayan bir konu. Tar›msal 

aktivitelerin d›fl›nda aktivitelerin 

oldu¤unu tan›ml›yoruz. 

Kentlerde tar›m›n da yap›labilece- 

¤ini düflünüyorum. Bu birçok geliflmekte 

olan ülke genelinde, 

özellikle beslenme aç›s›ndan önerilen 

çözümler, baflka geliflmifl ülke 

kentlerinde ise rekreasyon anlam›nda 

hobi bahçeleri ölçe¤inde 

önerilen çözümler geçerli. Toplu 

konutlarda flu kadar metrekare 

kifli bafl› yeflil alan ay›r›rken neden 

insanlar›n kendi ihtiyaçlar›n› 

yetifltirebilecekleri yerler olarak 

düflünmeyelim. Bunu imar yönetmeliklerimizde 

neden belirtmeyelim. 

Çat› bahçelerimiz yine gündeme 

gelmeyen konular aras›nda. 

Semt baz›nda topluluk merkezleri 

kurulabilir. Bizim korunakl› 

sitelerimiz son zamanlarda 

çok artt›. Lüks konut satmak isteyenlerin 

de özellikle yapmak istedikleri 

bir fley var; hemen her siteye 

bir yüzme havuzu öneriliyor. 

Asl›nda diflimizi f›rçalarken 

bile muslu¤u çok açmamam›z 

önerilirken, bu yüzme havuzlar›- 

n›n ne kadar su gideri oldu¤u düflünüldü¤ünde 

her site için bir 

yüzme havuzu yapmak yerine 

kent baz›nda topluluk merkezleri 

kurarak, hem okuma hem de bedensel 

geliflim ile ilgili tesisleri 

oluflturabilir miyiz diye düflünüyorum. 

Korunakl› siteler yerine güvenli¤i 

sa¤lamak yönünde neler 

yapabiliriz, bu konuda insanlar›n 

nas›l e¤itilebilir, görülebilir Buyulabilir 

olmas› sa¤lanabilir bunun 

için müzakere edilmesi gerekti¤ini 


2 . O T U R U M 

En önemlisi ekosistem duyarl›l›¤›na 

dayanan bir yaflam kültürü 

sa¤lanmas› yönünde kampanyalar 

yap›labilir. Temiz çevreler, 

yaya öncelikli sokaklar gibi kampanyalar 

teflvik edilebilir. 

Eriflilebilir tesislerimizin olmas› 

ve bunlara nas›l eriflilebilece¤ini 

bildi¤imiz rehberler haz›rlanabilir 

diye düflünüyorum. 

Do¤al afetler ve yang›nlar karfl›s›nda 

engellilerin ve yafll›lar›n 

güvenli bir flekilde tahliye edilebilecekleri 

gerekli düzenleme ve 

bilgilendirme çal›flmalar› yap›labilir. 

Özellikle kentlerimizde yaflanabilirlik 

ve güvenlik dedi¤imizde 

çok katl› binalarda yang›n 

merdiveni bulunmamas›n›n ö- 

nemli bir sorun teflkil etti¤ini düflünüyorum. 

Sa¤l›kl› ve nitelikli yerleflmeler 

konusunda e¤itimin desteklenebilece¤ini 

düflünüyorum. Psikiyatristler 

yaflam çevresinin kalitesinin; 

kullan›c›lar›n yaflad›klar› 

mekana kök salmas›, kendisini 

ifade etmesi ve sahiplenmesi ile 

mümkün oldu¤unu söylüyor. ‹nsan 

bir kilometre tafl› gibi bir yere 

oturmuyor. Burada oturdu¤umuzda 

bile, flu masay› kendimizin 

olmas› için acaba kalemim nerededir, 

suyum nerededir, ka¤›- 

d›m nerededir diye bir düzenleme 

yap›yoruz. Her gitti¤imiz yerde 

bunu yap›yoruz. Dolay›s›yla insan›n 

çeflitli mekanlarda kendine 

ait bir mekan bulundu¤unu hissetmesi 

bu çevrenin oluflumuna 

bir flekilde katk›da bulunmas›yla 

mümkün oldu¤u söyleniliyor. 

Bunun için ne gerekli ‹letiflimi 

güçlendirecek örgütlenme gerekli. 

Yerel yönetim ile halk aras›nda 

do¤rudan aç›k ve eriflilebilir 

bir iletiflim ortam› olmas› önemli. 

‹letiflimin veya kat›l›m›n sadece 

bilgilendirmekten öte, projeler 

hakk›nda görüfl alma ve de¤erlendirmeyi 

kapsamas› da önemli. 

Mutlaka geri bildirimler yapmam›z 

gerekiyor. Yani mevcut çevrelerimizin 

kullan›m›na iliflkin ne 

sorunlar›m›z var, kullan›m sonras› 

de¤erlendirmeleri yapmam›z 

gerekiyor. Bu özellikle kooperatifler 

eliyle TOK‹ gibi, gerçeklefltirilmifl 

konut aç›s›ndan daha da 

önemlidir diye düflünüyorum. 

Yaflanabilir bir kent sadece 

do¤ru tasar›mlar, etkin uygulamalarla 

olmaz. Tasarlay›c›, uygulay›c›, 

denetleyici, kullan›c›lar›n 

ortak katk›s›yla gerçekleflebilece- 

¤i aç›k. Daha yaflanabilir kentlerin 

oluflmas›nda toplumdaki herkesin 

etkisi ve çabalar›n›n yönlendirilmesi 

gerekir. Bu yönlendirmede 

yerel yönetimler, kitle 

iletiflim araçlar›, sivil toplum kurulufllar›n›n 

rollerinin bulundu- 

¤unu biliyoruz. Yaflam çevresi ile 

kalitesi, toplumsal yap› birbiriyle 

karfl›l›kl› etkileflim içinde olmal›. 

Çevrenin niteli¤inde ve yaflamda 

olumlu geliflmeler de mekandaki 

olumlu etkide bulunacak unsurlar. 

Bu etkileflimin giderek etkili 

nitelik konusunda duyarl› bir yaflam 

kültürü konusunda deneyim 

zenginli¤i sa¤layaca¤› da umuluyor. 

Teflekkür ederim. 


‹zmir fiubesinin de¤erli yöneticileri, 

de¤erli ö¤renciler, de¤erli 

kat›l›mc›lar, hepinizi sayg›yla selaml›yorum. 

Y›llardan beri TMMOB olsun 

yerel yönetimler olsun kentleflme 

ile ilgili etkinlikler yaparlar. 

HKMO olarak da bu konuda birçok 

etkinlik yapt›k. Kentleflme 


2 . O T U R U M 

sorunu, teknik altyap› sorunu devam 

etmekte. Hep çözüm yollar› 

ar›yoruz ama gelinen noktada bu 

sorunlar bilinçli olarak çözülmüyor. 

Bunu söyleyerek konuflmama 

bafllad›m, zira konuflmam›n 

ileriki bölümlerinde, gerçekten 

bu iflin de siyasete nas›l alet edildi¤ini 

anlatmaya çal›flaca¤›m. 

Öncelikle teknik altyap› hakk›nda 

sizlere bilgi vermek istiyorum. 

Teknik altyap› temiz su, pis 

su, havagaz›, do¤algaz, telefon, 

kablolu televizyon, ›s›tma gibi 

hatlar ile su kazanma, ar›tma çöp 

yok etme tesislerinin verilen genel 

isimdir. Bilindi¤i gibi Türk 

Medeni Kanunu’nun 704. Maddesine 

göre tafl›nmaz mal olarak 

nitelendirilmeyen altyap› sistemleri 

kent planlaman›n önemli bileflenleridir. 

15 Haziran 2006 tarih ve 

26199 say›l› Büyükflehir Belediye 

ve Koordinasyon Merkezleri Yönetmeli¤i 

ve Altyap› Koordinasyon 

Merkezi (AKOME) ve Ulafl›m 

Koordinasyon Merkezi 

(UKOME) yönetmeli¤i diye de 

adland›r›l›yor. Altyap› tesislerini 

de kapsayan teknik altyap› tesisleri 

orada flöyle tarifleniyor: ‹çme 

suyu ve kanalizasyon projeleri 

elektrik do¤algaz, kablolu televizyon 

ba¤lant› hatlar› gibi telekomünikasyon 

projeleri hafif 

rayl› toplu tafl›ma ve metro projeleri, 

termal ›s›nma ve enerji besleme 

projeleri ve benzerleri gibi 

rayl› toplu tafl›ma sistemleri yollar 

ve kaplamalar›. 

Bilindi¤i gibi, özellikle 80’li 

y›llar›n bafllar›nda kentlere çok 

büyük göç yaflanm›flt›r. Asl›nda 

50’lerde bafllad› ama yo¤un olarak 

80’lerde k›rsalda yaflayan insanlar›m›z 

ekonomik s›k›nt›lar›- 

na çare bulmak, aile fertlerine daha 

iyi e¤itim ortam› yaratmak, bir 

baflka neden olarak da köy boflaltma 

ve terör nedeniyle kentlere 

göç etmifltir. 

70’li y›llarda nüfusumuzun 

yüzde 30’u kentlerimizde yaflarken 

son 20-30 y›lda bu tersine 

döndü. Göç hareketi bildi¤iniz 

gibi bilinçli bir flekilde planlama 

dahilinde olmam›flt›r. Oradaki 

vatandafllar›m›z yoksullu¤unu 

kentlerde telafi etmek, orada daha 

iyi e¤itim olanaklar› bulabilmek 

amac›yla bu göç hareketi olmufltur. 

Son 20-30 y›l içinde oluflan 

göç ile kentlerde var olan sorunlar 

katlanarak artm›flt›r. Geliflen 

süreçte h›zl› nüfus art›fl› göç 

ve benzeri nedenlerden sonra 

yüzde 70’lere varan ruhsats›z kaçak 

yap›, altyap› eksikli¤i, çarp›k 

kentleflmeyi oluflturmufl elbette 

bu sorun ülkemizin temel sorunu. 

Burada hiç bir kesim biz bundan 

sorumlu de¤iliz diyemez. 

Acilen çözülmelidir diyoruz. 

Son y›llarda Mera Kanunu, 

Yerel Yönetimler Kanunu, ‹mar 

Kanunu gibi kanunlarda yap›lan 

birçok de¤ifliklik ile özellefltirmeler 

ile kent alanlar› ve topraklar› 

ticari de¤er haline dönüfltürülmüfltür. 

Siyasetin de yo¤un olarak 

bu rantlardan beslendi¤i ülkemizde 

çarp›k kentleflmeye göz 

yumulmufltur. Hatta teflvik edilmifltir. 

Büyükflehir Kanununa göre 

kurulan AKOME ve UKO- 

ME’ler hiç çal›flt›r›lmam›fl, dolay›- 

s›yla bir çözüm olmam›flt›r. Siyasi 

iktidarlar kaçak yap›laflmadan yararlanarak 

imar aflar›yla süreci siyasi 

ranta tafl›m›fllar, çarp›k kentleflmeyi 

çözmek yerine daha da 

katmerlefltirmifllerdir. 

Buna bir örnek vermek istiyorum; 

yak›n bir tarihte temmuz 

ay›nda bu konuda Odam›z›n bir 

çal›flmas› oldu. HKMO olarak 

Adana Havaalan› manea planlar›- 

n› yapt›k. Kontrol ve muayenesini 

de yapt›k. Türkiye’de bir ilk olmufltu. 

Burada idarecilerle iliflkilerimiz 

gayet iyi oldu¤undan, 

Mart Yerel Seçimleri öncesi; “flu 

bölgenin tamam›na yak›n› hazine 

arazisi” diye bizi uyard›lar. Bu 

30 


2 . O T U R U M 

bölgede mantar gibi binalar yap›ld›¤›n› 

gördük. Hem hazine arazisi 

olmas›na hem de tel örgüye 

ra¤men binalar yükseliyordu. Havaalanlar›n› 

koruma band›n›n 

400 metre olmas› gerekiyor. Belediyeyi 

uyard›k, dikkat edilmedi. 

Adana Valili¤i’ne gittik, izinle burada 

resimler çektik. Uça¤›n neredeyse 

kanatlar› binalara de¤ecek 

durumda yap›laflma var. 

Burada biz çözümler ar›yoruz. 

Altyap› eksikli¤inden, çarp›k 

kentleflmeden bahsediyoruz. Süreç 

böyle devam etti¤i sürece, konuflaca¤›m 

ve çözüm olmayaca¤›- 

n› söylemek durumunday›m. 

Bay›nd›rl›k Bakanl›¤›’nca 

26.06.2008 tarihinde Kentleflme 

fiuras› ‹stiflare toplant›s› yap›ld›. 

HKMO olarak biz de kat›ld›k. 

Kentsel Teknik Alyap›, Ulafl›m, 

Kentsel Dönüflüm, Konut ve Arsa 

Politikalar›, Afetlere Haz›rl›k gibi 

bafll›klar alt›nda on adet komisyon 

kuruldu. fiûrada bu komisyonlar 

görüfllerini dile getirdiler. 

Genel Baflkan›m›z da Kentsel 

Teknik Altyap› ve Ulafl›m Komisyonunda 

görev ald›. Kendisiyle 

görüfltü¤ümde, deprem fluras› gibi 

mi olacak diye sordum. Bunu 

müsteflara iletmifl ve “Görüfllerimizi 

topluyorsunuz, deprem fluras› 

gibi olacaksa hiç görüfl bildirmeyelim” 

demifl. Orada önemli görüfller 

bildirildi, bunlardan birkaç›n› 

sizlere aktaraca¤›m. fiûra kararlar› 

bütünleflik kentsel geliflme 

stratejisi, eylem plan› ve projesi 

kentin temelini oluflturacak, bakan›n 

bizzat burada sözü var. Bakal›m 

ne kadar gerçekleflecek. 

Kentsel geliflim altyap›s› yaflanabilir 

kent ve kentsel çevreler 

yarat›lmas› do¤rultusunda son 

derece önemli bir konudur. Kentsel 

altyap› sistemlerinin de¤erlendirilmesi 

ve planlanmas› yap›l›rken 

kent geliflimi, planlar›, ekonomisi, 

kentsel çevrenin korunmas›, 

kent sa¤l›¤›, yaflanabilirlik 

ve kentsel hizmet altyap›s› olarak 

nitelikli altyap›s›n›n kentlilere 

adil bir flekilde ulaflt›r›lmas› gibi 

eden iklim de¤iflikli¤i süreciyle 

birlikte de¤erlendirildi¤inde su 

rejiminin temelini oluflturan bu 

alanlara mutlaka özen gösterilmesi 

gerekmektedir. 

Kent ölçe¤inde parçac› yaklafl›mlar 

tüm kentin ortak olmas› 

gerçe¤ini yok saymakta plan bütünlü¤ünü 

ve tüm altyap› de¤erlerini 

yok etmektedir. 

Bu komisyonda özellikle Ulusal 

Co¤rafi Veri Altyap›s› ve Kent 

Bilgi Sistemlerine de vurgu yap›ld›. 

Bu bizim mesle¤imiz aç›s›ndan 

da çok önemli. 

Altyap› hizmetlerinde günümüzün 

temel gereksinimi olan 

Co¤rafi Bilgi Sistemi özetle bilginin 

yönetimi olarak tan›mlanmaktad›r. 

Söz konusu bilgilerin 

yüzde 80’ini mekansal konumsal 

bilgi oluflturmaktad›r. Ülkemizde 

son y›llarda belediyeler kamu kurum 

ve kurulufllar› CBS çal›flmalar›n› 

yürütmekle de görevlendirdi. 

Her kurum kendi CBS’ini kurmaktad›r. 

Bu bilimsel bir yaklafl›m 

de¤ildir. Olmas› gereken kamu 

kurum ve kurulufllar›n kullan›labilir, 

standart anl›k veri üretmesi 

daha do¤ru olacakt›r. Ulusal 

konumsal veri altyap›s›n›n hayata 

geçmesi gerekmektedir. 

Belediyelerin oluflturdu¤u altyap› 

verileri daha çok proje ve yat›r›m 

bilgilerini kapsamaktad›r. 

Bu bilgiler di¤er bilgilerle entegre 

durumda de¤ildir. Mevcut tesislerin 

konumsal bilgileri, iflletme 

planlar› bulunmad›¤›ndan altyap› 

hizmetlerinin yönetimi bilgi ça¤› 

olarak adland›r›lan günümüzde 

halen yar›m as›r öncesi yöntemlerle 

yap›lmaktad›r. Hepimiz biliyoruz 

belediyelerde su ustas› 

emekliye ayr›lm›flsa, vefat etmiflse 

altyap›ya ait bilgiler, ba¤lant›- 

lar kopmaktad›r. 

Teknik altyap› tesisleri birbirinden 

zarar görmeyecek flekilde 

ve belirli bir düzen içinde konumland›r›lmal›d›r. 

Bunun için 

6.2.1972 tarihinde 1797 say›l› 

Türk Standartlar›yla ilgili kanun 

haz›rlanm›fl; fakat var olan tesisilkelerin 

yan› s›ra, ülkedeki nüfusun 

kentsel ve k›rsal alandaki da- 

¤›l›m› nüfus yo¤unluklar›, nüfusun 

k›rsal ve kentsel hareketlili¤i, 

yerli-yabanc› turizm hareketlili¤i 

çok çeflitli alanlarda sürece dahil 

edilerek karfl›m›za hem teknik 

hem de sosyal boyutlara sahip disiplinler 

aras› bir alan ç›kmaktad›r. 

Kentsel teknik altyap› ve ulafl›m 

komisyonundan ald›¤›m 

önemli bafll›klar bunlar. 

Kentsel ve mekansal geliflme 

ve kent planlama ile kentsel teknik 

altyap› aras›nda önemli bir 

iliflki vard›r. Dolay›s›yla kent 

planlama ile kentsel teknik altyap› 

planlamas›n›n eflgüdüm içerisinde 

yürütülmesi önemlidir. 

fiimdiye kadar hiç böyle bir fley 

yap›lmam›flt›r. 

Ülkemizde yaflanan h›zl› kentleflme, 

plans›z yap›laflma ve kontrolsuz 

mekansal büyüme plan de- 

¤ifliklikleri ile asl›nda plans›z olarak 

artt›r›lan nüfus yo¤unluklar›; 

aranan bu eflgüdüm koflullar›n›n 

ve bütünleflik planlama yaklafl›- 

m›n›n hayata geçirilememesine 

neden olmaktad›r. 

Kaçak yap›laflman›n yüksek 

oranlarda gerçekleflti¤i kentlerimizde 

bu kontrolsuz, plans›z ve 

denetimsiz yap›laflmaya hangi yasalar 

çerçevesinde ve ne flekilde 

altyap› hizmetlerinin götürülece- 

¤i bafll›ca sorun alanlar›ndan biridir. 

Bunun yan› s›ra mekansal ve 

kontrolsuz h›zl› yay›lan kentlerde 

teknik altyap›n›n bu geliflmeyi takip 

etmek zorunda kalmas› büyük 

maliyetler yan›nda verimlili- 

¤i de olumsuz etkilemektedir. 

Plan de¤ifliklikleri de teknik altyap› 

üzerinde son derece olumsuz 

bir etki yaratmakta, yetersizli¤ine 

yol açmaktad›r. 

Ülkemizde yeni yerleflim alanlar›n›n 

planlanmas›nda özellikle 

korunmas› gereken tar›m arazileri, 

mera alanlar› ve yeflil alanlar 

dikkate al›nsa da, süreç içinde 

mevzuat de¤ifliklikleriyle bu alanlar 

da yap›laflmaya aç›labilmektedir. 

Tüm dünya gündemini iflgal 


2 . O T U R U M 

ler daha önce yap›ld›¤›ndan, daha 

sonra buna uyulmad›¤›ndan dolay› 

telefon hatlar›, yüksek gerilim 

hatlar›ndan, içme suyu kanalizasyon 

hatlar›ndan zarar görebilmektedir. 

Bu nedenle say›sal 

iflletme planlar›n›n yap›lmas› zorunludur. 

2007’de yürürlü¤e giren 

bilgi toplumu stratejisinde 

co¤rafi verilere iliflkin de¤iflim 

stantardlar›n›n belirlenmesine 

yer verilmifl ve ilk kez belediyeler 

bu uygulamadan sorumlu tutulmufltur. 

Bu durumda ‹ller Bankas› 

hakk›nda bilgi vermek istiyorum. 

Çok önemli bir kurum. 3225 belediye 

81 il özel idaresi ve 16 su 

ve kanalizasyon idaresi olmak 

üzere 3322 adet mahalli idareye 

do¤rudan hizmet vermekte olan 

bir kurumdur. Ayr›ca köylere de 

destek olmaya devam etmektedir. 

Özellikle belediyelerin çok büyük 

teknik kadrosu ve donan›m› olmad›¤› 

dikkate al›nd›¤›nda, tamamlanan 

tüm altyap› ve üstyap›da 

‹ller Bankas›n›n rolü göze 

çarpmaktad›r. Ancak gelinen süreçte 

küresel sermaye ‹ller Bankas›n› 

kendisine engel olarak görmüfltür. 

1932 y›l›ndan beri belediyelere 

bu sayd›¤›m hizmetleri 

yapman›n yan›nda teknik yard›m 

da yapan ‹ller Bankas› belediye 

hisselerinden kesilen yüzde 5’leri 

belli bir hesapta tutarak belirli 

program dahilinde projeleri, halihaz›r 

haritalar›, imar planlar›n› ve 

baz› projeleri hibe fonundan yapan 

bir kurum. Ama gelinen süreçte 

‹ller Bankas› da özellefltirme 

kapsam›na al›nd›. Süreç biraz 

uzad› ama özellefltirilmese de de- 

¤iflen bir durum olmayacak çünkü, 

fon deste¤i kald›r›ld› ve içi 

boflalt›ld›. ‹flletme giderleri olarak 

‹ller Bankas›n›n 2000 y›l›nda 

deprem bölgesinde bafllad›¤› bir 

çal›flma olmufltur. Sonra Türkiye 

genelinde bu iflletme planlar›n› ‹ller 

Bankas› tüm yerel yönetimlerde 

uygulamaya koymufltur. Bunun 

için Büyük Ölçekli Harita 

Yap›m Yönetmeli¤i kapsam›nda 

Hülya Han›m bize genifl bir 

perspektif çizdi. Hasan Zengin 

arkadafl›m›zda verdi¤i teknik altyap›lar 

konusunda bize sundu¤u 

bilgiler için kendilerine teflekkür 

ediyorum. 

De¤erli gençler, kat›l›mc›lar, 

hepimiz demokrasiden, demokratikleflmeden, 

yaflanabilir kentlerden 

söz ederiz. TMMOB ve 

meslek odalar› da kendileri Anayasal 

bir kurulufl oldu¤u için demokratik 

kitle örgütleri, demoratik 

meslek örgütleri deyimleri 

içinde adland›r›rlar. Yani sivil 

toplum örgütleri ad›nda adland›rmazlar. 

Bunun temel nedenlerini 

mutlaka kendi aran›zda tart›- 

fl›yorsunuzdur, tart›flmal›s›n›z. 

TMMOB ve Odam›z demokratik 

meslek örgütleri oldu¤u için demokraside 

de bir hesap verme bir 

de hesap sorma kural› var. Biz 

Oda olarak sizlere hesap verme, 

siz gençler de bize hesap sorma 

durumundas›n›z. O nedenle konuyu 

bu aç›dan de¤erlendirmek 

istiyorum. Özellikle flunu belirtmek 

istiyorum, dünümüzü ve 

bugünümüzü iyi bilmez isek, gelece¤imizi 

do¤ru flekillendirebilir 

miyiz Madem yaflanabilir geleyeni 

bir flartname haz›rlam›flt›r. 

Bu flartname içme suyu, kanalizasyon 

koruma ve toprak alt› 

enerji nakil hatt› tesislerinin yasal 

iflletme planlar› düzenlenmesine 

ait teknik flartname, normal 

halihaz›r harita yap›l›yormufl gibi 

iflletme planlar› ‹ller Bankas› taraf›ndan 

gerçeklefltirilmekte. 

Bir de 15.02.2007 tarihinde 

yay›nlanm›fl Afet Yönetmeli¤inde 

“Proje inflaat aflamas›nda imalat› 

tamamlanm›fl olan tesisler inflaat 

bitim projeleri koordinatl› olarak 

say›sal olarak idareye teslim edilir” 

deniliyor. ‹ller Bankas›n›n çal›flmalar› 

ile ilgili birkaç foto¤raf 

gösterece¤im, kanalizasyon tesisleri, 

içme suyu tesisleri, koordinatland›r›p, 

kodlanmaktad›r. Sonunda 

yap›lan ölçümler imar paftalar›na 

aktar›larak bir cilt halinde 

belediyesine teslim edilmektedir. 

Sonuç olarak flunlar› söyleyebiliriz. 

Teknik altyap› tesislerinin 

say›sal girifllerinin yap›lmas› ve 

CBS ortam›na entegre edilmesi 

gerekmektedir. Altyap› yat›r›m 

maliyetlerinin fizibilite raporlar› 

do¤rultusunda gerçekçi yap›lmas› 

gerekmektedir. Teknik altyap› 

tesislerinin tamamlanmas›nda topografik 

yap› göz önüne al›nmal›d›r. 

Kent planlama ile teknik 

altyap› planlamas› aras›nda eflgüdüm 

sa¤lanmal›d›r. Kent planlama 

karar alma süreçlerinde kentlilerin 

kat›l›m›n›n sa¤lanmas› gerekir. 

Burada flüra toplant›lar›nda 

oldu¤u gibi sadece oturup görüflleri 

sunum gibi de¤il de, ilgililerin 

direkt sürece kat›lmas› gerekmektedir. 

Kentsel teknik altyap›- 

ya iliflkin olarak ülkemizde mevzuat 

da¤›n›kl›¤›n›n ortadan kald›- 

r›lmas› gerekir. Birçok yat›r›mc› 

kurulufl, belediyeler ayr› ayr› 

kentsel altyap› projeleri yapmakta 

ve uygulamakta, burada mevzuat 

da¤›n›kl›¤› var ve bunun 

kald›r›lmas› gerekir. 

Yat›r›mlar›n planlanmas› ve 

finansman› aç›s›ndan önemli bir 

kurulufl olan ‹ller Bankas›’n›n 

özellefltirilmesi çal›flmalar›ndan 

vazgeçilmesi gerekir. AYKO- 

ME’ler çal›flt›r›lmal› ayr›ca teknik 

altyap› tesisleri sürekli olarak denetlenmelidir. 

Teflekkürler. 


32 


2 . O T U R U M 

cek için kentleri burada konuflaca¤›z, 

o zaman bu kentlerin dününü, 

bugününü çok iyi irdelelememiz 

gerekiyor. Kendi düflüncemizin 

ötesinde meslek odalar›- 

m›z bugüne kadar bu konuda 

acaba ne dedi, diye birkaç araflt›rma 

yapt›m. 

Elinize geçerse Kent Topraklar› 

Sorunu diye bir kitap var. 

1973 y›l›nda Mimarlar Odas› taraf›ndan 

yay›nlanm›fl. Kitab›n giriflinde 

flöyle deniyor: “Önümüzdeki 

10-15 y›l içinde 20 milyondan 

fazla kifli kentlerimize yeniden 

yerleflecektir. Bu ülkemizin yap›sal 

de¤ifliminde en önemli olaylardan 

biridir. Böyle bir de¤iflmenin düzensiz, 

plans›z kamu aleyhine gerçeklefltirilmesi 

bizim oldu¤u kadar 

gelecek kuflaklar›n da alt›ndan kalkamayacaklar› 

önemli sorunlar 

yaratacakt›r.” Yani sorunlar› 

TMMOB bileflenleri daha 70’li 

y›llar›n bafl›nda dile getiriyorlar. 

Bu kitab›n önemli bir yan› 1928- 

30 y›llar›n›n Ankaras›ndaki imar 

hareketlerini de inceleyerek bu 

küçük hacminin içine çok önemli 

bilgileri koymas›. 

Falih R›fk› Atay’dan bir al›nt›- 

da: “Büyük Millet Meclisinin bugünkü 

yerini almak için 20 bin lira 

gibi bir ödenek gerekir” demek istiyor. 

“Kabul etmediler.” Kimler 

TBMM’dekiler. “Biz meclisi oraya 

yapt›rmayaca¤›z” dediler. 

Proje tatbik edilince TBMM’ 

nin orada yap›lmas› gerekmiflti. 

Fakat y›llar geçti¤i için 2.5 milyon 

liradan fazla kamulaflt›rma 

paras› harcanm›flt›r. Ankara’n›n o 

bölümünde flimdiki bakanl›klar›n 

oldu¤u yerde bakanl›klar› bir araya 

meclisin hemen yan›na toplamak 

isteyen imar planc›s›na karfl› 

milletvekilleri arsa rant› için farkl› 

yerlerden yer kapatt›klar›ndan 

bakanl›klar›n da¤›lmas› gerekti- 

¤ini bunun da gerekçesi olarak 

herhangi bir sald›r›da bir topla 

hepsi yok edilir, korunmas› için 

farkl› yerlerde olmas› gerekir. Yani 

her bakanl›¤›n etraf›ndaki rant›n 

art›r›lmas› gerekir deniyor, güvenlik 

aç›s›ndan ortaya koyuyor. 

Konu afl›lamad›¤›ndan Atatürk’e 

gidiliyor. Elbette topluca tamam›- 

n› bir yerde savunuruz. Ondan 

sonra TBMM ve bakanl›klar›n ayn› 

yerde planlanmas› yap›l›yor, 

ama kamulaflt›rma bedelinin nereden 

nereye ç›kt›¤›n› baflta söylemifltik. 

Ankara örne¤inde 1952-68 

y›llar› aras›nda onyedi senede 21 

bin hektarl›k imar s›n›r›na ulaflt›- 

r›l›yor. Sürekli artt›r›l›yor. Burada 

meydana gelen 40 milyar TL’lik 

arsa spekülasyonunun 30 milyar› 

kent merkezindeki 900 hektarl›k 

alanda meydana geliyor. fiöyle bir 

de¤erlendirme yap›yor Mimarlar 

Odas›: “Kentsel arsa spekülasyonu 

toprakta özel mülkiyetin ortaya 

koyaca¤› ya¤ma miktar›n› göstermektedir. 

Bu mertebede do¤acak 

de¤eri almak için ortaya ç›kacak 

politik bask›n›n ne kadar fliddetli 

olaca¤› aç›kt›r.” Böylece güçlü 

politik bask› içinde kent planlamas› 

bir oyuncak, bir k›l›f haline 

gelir. Ayn› rantlar›n bütün kentlerimizin 

merkezlerinde özellefltirme 

sonras› –ki özellefltirmenin 

ne için yap›ld›¤› yafl›n›z itibariyle 

bilmeyebilirsiniz ama okumuflsunuzdur. 

K‹T’ler zarar etti¤i için 

kamburlar›n ortadan kalkmas›, 

devletin bunlardan kurtulmas› 

için özellefltirme yap›l›yordu. Bir 

allah›n kulu da flunu size söyledi 

mi; Sümerbank, Et-Bal›k Kurumu’nun 

yerleri sat›lacak sonra o 

fabrikalar bir baflka yere tafl›nacak 

kentin ortas›nda kalan bu büyük 

araziler kent topraklar›na dönüfltürülecek, 

ortas›na al›flverifl 

merkezleri kurulacak, dünya pazarlar›nda 

pazarlanacak, imar 

plan› parça parça yap›lacak, plan 

kararlar›na uyulmamas› için özel 

imar plan› yapma yetkisi aktar›lacak, 

denmifl miydi Denmemiflti. 

Bütün bunlar›n nas›l geliflti¤ini 

bir özellefltirmenin nerelerle iliflkisi 

oldu¤unu, kararlar›n nereye 

vard›¤›n›, 1973 y›l›nda bu kitapta 

mimarlar›m›z, TMMOB görmüfl 

oluyor. 

Yine ayn› kitapta flöyle bir de- 

¤erlendirme yap›l›yor: “Türk ka- 

pitalist burjuva s›n›f› üretim güçlerini 

d›fla ba¤›ml› olmadan gelifltirip, 

örgütleyemedi¤i gibi üst yap› 

de¤erlerini de bu arada güzellik 

anlay›fl›n› da d›flar›dan nakletmeye 

çal›flmaktad›r. Kent arazisini 

kullanma ve mekan› düzenleme 

tekni¤inde bu nakilcili¤in ve ezbercili¤in 

izleri aç›kt›r.” Bu 1973 

y›l›nda yaz›lm›fl. Bugün bütün 

büyük kentlerimizde yap›lan bütün 

büyük yat›r›mlar›n rezidans, 

al›flverifl merkezi, siteler gibi tesislerin 

planlar›, mimari projeleri 

nereden kopya ediliyor de¤erli 

arkadafllar. Yabanc›lar sadece burada 

ruhsat alabilmek için Türk 

mimarlarla birlikte çal›fl›yorlar. 

Bu tespit son derece do¤rudur. 

fiöyle bir tespit daha yap›l›- 

yor. Özel mülkiyetin varl›¤› ve 

spekülasyonlar Türkiye gibi zengin 

tarihi dokulara, tarihi kentsel 

mahallelere, tarihi eserlerin ve 

do¤a de¤erlerinin korunmas›n› 

olanaks›z hale getirmektedir. O 

güzelim dokular rant gözüyle bak›ld›¤› 

için art›k bu binalar eskidi, 

y›kal›m yenisini yapal›m. Bunun 

en tipik örneklerinden biri 

kentsel dönüflüm projeleri aras›nda 

en çok tart›fl›lan Sulukule 

örne¤idir. Son zamanlarda buras› 

ile ilgili olumlu haberler okunuyor, 

dilerim bu gerçekleflir. 

Bu örnekleri verirken sizlere, 

sadece kente bakt›¤›m›z zaman, 

orada birçok güzel hülyam›z›n 

gerçekleflmesinin önündeki en 

büyük engelin mülkiyet iliflkileri 

oldu¤unu bilmek zorunday›z. 

E¤er kent topraklar›nda mülkiyeti 

çözemezsek hiçbir zaman yaflanabilir 

gelece¤imizde güzel kentleri 

kurmam›z mümkün de¤ildir. 

Bir kitapç›¤›m›z daha var: 

“Kentleflme Sorunlar› ve ‹stanbul”. 

HKMO’nun haz›rlad›¤› bir 

kitapç›k. Biz tabii ki mülkiyet 

aç›s›ndan bak›yoruz kentlere. 

An›s› önünde sayg›yla e¤ildi¤im 

Dr. Haldun Özen sundu¤u bildiride 

Anayasa Mahkemesinden bir 

al›nt› yap›yor. Burada kadastro 

müdürlü¤ünde görev yapm›fl ar- 


2 . O T U R U M 

Baflbakan iken Celal Bayar 

1.11.1937 tarihli TBMM hükümet 

program›n› okurken Türkiye’de 

topraks›z çiftçinin kalmayaca¤›n› 

belirtiyor flu cümleyi söylüyor: 

“Her Türk çiftçisinin çal›flabilece¤i 

topra¤a malik olmas›n› vatan 

için sa¤lam bir temel saymaktay›z.” 

Bunu söyleyen Celal Bayar 

1945’de toprak reformuna karfl› 

1946 seçimlerine girmek üzere 

CHP’den ayr›l›p DP’yi kuruyor. 

Bir gruba göre bu Türkiye’nin demokrasiye 

geçifli anlam›n› 

tafl›yor. T›pk› flimdi DTP’nin baflkan› 

Ahmet Türk arkadafl›m›z›n 

köy sahibi olup, ayn› zamanda 

demokrasinin önderli¤ini sürdürmesi 

gibi. ‹kisi birbirine ne kadar 

benziyor. 

fiunu özellikle yorumlaman›z› 

istiyorum; Güneydo¤u’da zilliyetlikten 

elde edilmifl topraklar›n 

bugün GAP’ta sulamas› gerçekleflecek... 

Oysa bölgede topraks›z 

köylülerin sorunlar› çözülmedi¤i 

için ad› ne olursa olsun, ister Güneydo¤u, 

ister Kürt sorunu densin 

bu sorun devam edecektir. Bu 

bölgenin sulamas› ile ilgili yeni 

yat›r›mlar yap›ld›¤›nda o topraklar›n 

de¤eri artacak m› Bir toprak 

reformu yapacak olsak, devletin 

yat›r›mlar› sonucu elde edilen 

de¤er art›fl› kimin cebine gidecek 

Elbette toprak a¤as›n›n! 

Bütün bu ifller böyle giderken 

devletin gelirleri arts›n diye ö¤rencilerin 

harc› ne olacak; artacak. 

Sizin giderleriniz art›yor, sistemde 

baz› kifli ve s›n›f›n gelirleri 

art›yor. Arsa vurguncular›n›n, 

toprak a¤alar›n›n, komisyoncular›n, 

mafyatik iliflkilerin cepleri flirek 

tapuya tescil edildi¤inden bugün 

yaflanabilir bir kentin planlamas› 

yap›ld›¤›nda trilyonlarca lira 

kamulaflt›rma paras› ödemek 

zorunda kal›yor belediyelerimiz. 

Yaflanabilir gelecek için elimizdeki 

arazileri önce siyaset yapanlar, 

kendi gelecekleri aç›s›ndan birilerine 

verip oy al›yorlar. Sonra 

bak›yorlar bu da çok iyi de¤il, 

kentsel dönüflüm planlar› ad› alt›nda 

onlarla pazarl›k yap›p ‘size 

flu kadar daire verece¤iz, biz de burada 

flunlar› yapaca¤›z’ diyerek 

ikinci bir ad›m› atarak kentleri 

kendi ç›karlar› ve rant u¤runa yeniden 

flekillendirip gelecek için 

olumsuz noktalara do¤ru ad›m 

at›yorlar. 

Haldun Özen ayn› bildiride 

flöyle de¤erlendirme yap›yor: 

“Arsa mülkiyetinin toplum yarar›- 

na düzenlenmemesi, kent planlamas›n›n 

kiflisel planlar›n›n arac› 

haline dönüflmesine kentsel yap›- 

n›n özel ç›karlar› maksimize eden 

bir biçim kazanmas›na neden olmaktad›r. 

Bu nedenle kent topraklar› 

kamulaflt›r›lmal›d›r”. Bunu 

mimarlar da harita kadastro mühendisleri 

de söylüyor. Hiç bir 

zaman böyle bir ifllem yap›lm›- 

yor. 

Kentlerimizi yine do¤rudan 

etkileyen, Hasan arkadafl›m›z›n 

belirtti¤i k›rdan kente h›zl› göç 

olay› var. Odam›z 1978’de Toprak 

Reformu Kongresi yapm›fl, bu 

kongrede belli konular› ele alm›fl. 

Burada birkaç noktaya de¤inmek 

istiyorum. 

Türkiye’de Osmanl› ‹mparatorlu¤u 

döneminde 1858’lerde 

bafllayan ve Cumhuriyet Döneminde 

de devam eden egemen bir 

süreç vard›r. Bu süreç kamu topraklar›n›n 

yasal ve yasad›fl› ya¤malanmas›yla 

simgelenmektedir. 

Bunun karfl›s›nda güçsüz bir süreç 

vard›r. Çiftçiyi toprakland›rma 

ve toprak reformu süreci. Kadastro 

birinci sürecin içindedir. 

Yani biraz önce belirtti¤im zilliyetlik 

hükümleri kadastro yasas›nda 

yer ald›¤› sürece bu aleyhte 

kadafllar var, zilliyetli¤in ne anlama 

geldi¤ini onlar daha iyi bilir. 

Anayasa Mahkemesi zilliyetlikle 

edinme noktas›nda tapulama kanununun 

o maddesine aç›lan dava 

konusunda flöyle bir karar veriyor. 

“fiüphesiz kanun koyucu, 

devletin tasarrufu alt›nda bulunan 

sahipsiz yerlerin mutlaka kifliler 

taraf›ndan iflgal, ihya ve imar 

yollar›yla veya baflka biçimlerde 

mal edinebilmesinin sebep ve 

flartlar›n› tesis etme zorunlu¤unda 

de¤ildir. Hatta bir kanunla bu 

hükümlerin tümünü ilga ederek 

zilliyetlik yoluyla bir hak do¤mayaca¤›n› 

inkar da edebilir.” Yani 

aç›lan davada o maddeyi iptal etmiyor, 

Anayasaya ayk›r› bulmuyor 

ama meclisin yetkisi içindedir, 

tersi bir yasay› da ç›karsa, engellese 

de, o da Anayasaya uygundur, 

böyle bir yasa da düzenleyebilirsiniz 

diye yol ve yön gösteriyor. 

Ayn› bildirinin sonunda dördüncü 

befl y›ll›k plan›n birinci y›- 

l›nday›z, diyor Haldun Özen. 

1979’da bu bildiri yaz›lm›fl, planda 

konut bölümüne konmufl bir 

hüküm var. “Kazand›r›c› zaman 

afl›m› ve zilliyetlik hükümleriyle, 

imar ve ihya yollar›yla devletin hüküm 

ve tasarrufu alt›ndaki arazilerin 

özel mülkiyete geçirilmesi yasal 

düzenlemeler yap›larak önlenecektir, 

deniliyor. Güzel ancak sorun, 

bunlar› planlara, kitaplara, Anayasaya 

geçirmek de¤il, sorun bunlar› 

hayata geçirmektir” diyor 

Haldun Özen. 

Y›l 1979, ard›ndan 12 Eylül 

1980 Darbesi, ard›ndan devletin 

hüküm ve tasarrufunda bulunan 

iflgal edilen yerlerin tümünün tapular› 

bu hükmün tersine devredilmifltir. 

Bugün örnek ‹zmir kentinin 

en iyi uygulamalar›ndan biridir 

2981. Gecekondu ile ilgili 

yaflanan ›slah, imar planlar›nda 

yeteri kadar yol geniflli¤i, yeflil 

alan, otopark, yani kentin teknik 

ve sosyal altyap›lar› yap›lmadan 

›slah planlar› düzenlendi¤i için o 

parsellerden yüzde 10-15 kadar 

düzenleme ortakl›k pay› düflüleiflledi¤ini 

belirtmektedir. Ayn› 

toprak reformu kitapç›¤›m›zda 

bugünkü Oda baflkan›m›z›n bas›n 

aç›klamas›nda flöyle bir de¤erlendirme 

yap›lm›fl: “Urfa bölgesinden 

elde edilen verilere göre bölgede tapulanan 

16 milyon 600 bin dönüm 

arazinin 8 milyon 525 bin dönümü 

zilliyetlik hükümlerine göre büyük 

toprak sahiplerine tapulanm›flt›r, 

yani yar› yar›ya.” 

34 


2 . O T U R U M 

flerken, sizin harçlar›n›z da, gelecekteki 

iflsizli¤inizle birlikte art›- 

yor. 

Bu nedenle biz gelece¤imizi 

flekillendirirken gerçekten daha 

iyi düflünerek ad›m atmak zorunday›z. 

2005’de HKMO ve Ziraat 

Mühendileri Odas› sekretaryalar› 

aras›nda TMMOB ad›na, fianl›urfa’da 

yine toprak reformu kongremiz 

oldu. Orada bir belirtme yapm›flt›m, 

flu tarih çak›flmas›n› özellikle 

an›msatmak istiyorum. Burjuva 

devrimlerinin baflkenti Paris 

27 Ekim günü, saat 18.15’de yan›yordu. 

Nedeni 15 yafl›ndaki 

Mari ile 17 yafl›ndaki Tunuslu Ziyed 

polisten kaçarken sakland›klar› 

trafoda 20 bin volt ile yan›p 

kül olmufltu. Ne raslant› 21 yafl›ndaki 

fianl›urfal› Muhittin yaral› 

kurtulmufltu. Üzüntümüz ölenler, 

sevincimiz Muhittin içindir. 

Muhittinler bugün Türkiye’ye dayat›lan 

AB uyum yasalar›, ‹MF ve 

Dünya Bankas› programlar› do¤rultusunda 

uygulanan tar›m politikalar› 

sonucu kentlere savrulanlardan 

ve yaflamlar›n› sürdürebilecekler 

mi diye sormuflum. 

Art›k k›rsal yaflam›n desteklenmesi, 

kentlere göçün geciktirilmesi, 

sonuçta sa¤l›kl› yaflanabilir 

kentler için zorunlu oldu¤u 

kadar, o insanlar›n sa¤l›kl› biçimde 

yaflamalar› için de zorunludur. 

Türkiye’de söylenen de flu, tar›m 

topraklar› küçüktür, mutlaka büyütülmesi 

gerekir, iflletme baz›nda 

ele al›nmas› söz konusudur, bu AB 

uyum yasalar› ad› alt›nda uygulanan 

programd›r. 

Ülkemizde tar›m unutulmufltur, 

ama 2006’da iktisat tarihi 

profesörü Huricihan ‹slamo¤lu 

araflt›rma yap›yor; genç bir ekiple 

TÜB‹TAK bu araflt›rmay› destekliyor. 

Sonuç; tar›m politikalar›n›n 

küçük iflletmeleri tasfiye etti¤i 

söylenenlerin aksine küçük iflletmelerin 

verimsiz olmad›¤›n›, onlar›n 

örgütlendi¤i ve iyi organize 

olmalar› durumunda baflar›l› olabildiklerini 

ortaya koyuyor. 

Biz her söylenene inanmak 

zorunda de¤iliz. Zaten odalar›m›z 

ve TMMOB de böyle yapt›¤› için 

sevimsiz odalar oluyoruz. Neden 

böyle oluyoruz, an›msayacaks›- 

n›z: ‹stanbul Sal›pazar› liman› 

Galataport özellefltirilmek istenmiflti, 

onun özellefltirilmesi öncesi 

k›y› yönetmeli¤imizde de¤ifliklik 

yap›lm›flt›. Cruisier Liman tan›m› 

getirilmiflti. K›y› yönetmeli- 

¤inin bu maddelerinin iptali için 

fiehir Planc›lar› Odas› ve HKMO 

olarak dan›fltaya baflvurduk. Kufladas› 

liman› da özellefltirilmiflti. 

Ofer ve Kutman alm›flt›. Dava sürecinde 

yürütmeyi durdurma karar› 

vermiflti Dan›fltay. Ofer ve 

Kutman’a soruldu¤unda, ‘Ne olacak 

bugünkü yönetmelik yak›nda 

yasa olarak gelir.’ dedi. Aynen yasa 

olarak geldi. Ormanlarla ilgili 

Dan›fltay’›n bir karar› oldu. fiimdi 

o yönetmelik iptalini yasaya çevirip 

ayn› flekilde uygulanmas› yönünde 

TBMM’ne yasa geçiyor. 

Bu, Türkiye’nin bütün ormanlar› 

içinde madenciler istedikleri kadar 

maden arama ifllemleri yapabiliyorlar. 

Art›k ÇED raporu anlams›z 

noktaya geliyor. 

Siz k›y›lar›n›z›, ormanlar›n›z›, 

yasal olarak elden ç›kar›labilir 

noktaya getirebiliyorsan›z, yaflanabilir 

kentleri kurmam›z mümkün 

olur mu Olmad›¤› için odalar›m›z 

Dan›fltaya baflvuruyor. Bu 

Anayasaya hukuk kurallar›na ayk›r› 

oldu¤u için Dan›fltay yürütmeyi 

durdurma kararlar› veriyor, 

yönetmelikleri iptal ediyor. Türkiye’de 

parmak demokrasisi, yasa 

demokrasisi noktas›na geliyor. 

De¤erli gençler yasa demokrasisinden 

korkun. Bütün diktatörlükler 

kendi ç›kard›klar› yasalarla 

toplumlar› yönetmifller, o yasalarla 

insanlara iflkence etmifller, asm›fllar, 

kurfluna dizmifllerdir. 

Y›llar önce ‹nsan ve Kent diye 

bir kitap okumufltum. Burada 

kent ile ilgili güzel bir de¤erlendirme 

yap›lm›fl. Henri Laborit 

ad›nda bir bilim insan›, ‘kent sanayi 

uygarl›¤›ndan önce de vard›. 

Ama ça¤dafl kent yap›s› pazar eko- 

nomisinin zorunlu sonucundan 

baflka bir fley de¤ildir.’ diyor. Bu 

kitab›n bas›m tarihi rastlant› belki 

1971. Di¤eri 1973 idi. fiöyle diyor, 

‘son on y›l içinde Paris’in 13. 

Bölgesi gibi kimi esenli¤e ayk›r› 

mahallelerin y›k›l›fl›na, burada 

oturanlar›n d›fl mahalalelere itilifline, 

eski kulubelerin yerine orta s›- 

n›f için toplu konutlar›n dikilifline 

tan›k olduk. Bu evrim kuflkusuz en 

yüce insanl›k maskesi alt›nda olufluyor. 

Konut al›flveriflini çekip çevirenler, 

bankalar serbest u¤rafllarla, 

tecimsel ticari u¤rafllar gibi 

konut yap›lacak alanlardaki de¤ifliklerle 

yak›ndan ilgili kesimler bu 

iflten kar sa¤l›yorlarsa bu kuflkusuz 

sa¤l›¤a ve esenli¤e ayk›r› bir 

yeri hoflça yaflanacak bir alana dönüfltürmenin 

ödülü olmaktad›r. 

Ama kimin hoflça yaflayaca¤›n›, 

mallar›na el konmasa da al›n›p 

baflka yerlere tafl›nan insanlar›n bu 

konuda ne düflündüklerini sormamaktad›r.’ 

Bize Avrupada kentler flekillendirilirken 

topluma sorulup 

onlar›n görüflleri al›n›r, deniliyor. 

Baz› büyükflehirde arkadafllar›- 

m›z Paris’in atölyelerinden ithal 

ettiklerini söylüyor, ama öyle olmad›. 

Bu yazar›m›z, kentte ne yap›- 

l›r diye soruyor, ‘Kentte herfley al›- 

n›r, sat›l›r. Dostluklar, onurlar, 

rütbeler, unvanlar, görüfller.’ Burada 

bafl uygulay›c›n›n yetkisi nedir 

denildi¤inde: ‘En küçük bir 

karar gücü yoktur. Tasar›mlar› gerek 

uzam içindeki yeri, gerek harcanacak 

para aç›s›ndan paray› verenlerin 

isteklerine boyun e¤mek 

zorundad›r. Bay›nd›rl›k Bakanl›- 

¤›’nda çal›flan mühendisler de parasal 

ve siyasal güçlerin boyunduru¤undad›r. 

Ayr›ca siyasal erk de 

parasal gücün dile gelmesinden 

baflka bir fley de¤ildir. Do¤ada açl›k 

güdüsü olmadan öteki canl›lar› 

öldüren tek varl›k olan insano¤lu 

iflledi¤i suçlar› kendi soyunu tüketmeden 

durdurabilir mi’ diye soruyor. 

‘Yasaya gelince o da her zaman 

daha sald›rgan ve güçlü ola- 


2 . O T U R U M 

n›n yasas›d›r. Gerçekten bafl›ndan 

sonuna yasa özel mülkiyetin savunulmas›na 

adanm›flt›r. ‹nsano¤lu 

ilke olarak herkesin olmas› gereken 

bir dünyada birbiri ard›ndan 

eline geçirdiklerini koruma yollar›- 

n› yasallaflt›r›p düzene koymaktan 

baflka bir fley yapmam›flt›r.’ Yani 

arsa mafyas›, spekülatörler, para 

babalar› ellerine geçirdikleri bu 

topraklar›, ellerinde tutabilmenin 

yasalar›n› ç›kartarak kendi geleceklerini 

kurmufllar ve korumufllard›r. 

Biz böylesine bir terslik 

içinde gerçekten demokratik bir 

siyasal iktidar› oluflturabilme becerisini 

yakalayamad›¤›m›z sürece 

ister merkezi, ister yerel yönetimlerde 

yaflanabilir gelecek için 

özledi¤imiz kentleri kurmam›z›n 

mümkün olmad›¤›n› düflünüyoruz. 

TMMOB, odalar, bizler bunu 

söyleye söyleye geldik. 

Gizem fiARLAK 

Sayg›de¤er konuklar›m›za teflekkür 

ediyoruz. Soru cevaplar 

bölümüne geçiyoruz, buyurun arkadafllar. 

Ça¤r› KAYNAR, YTÜ 

Türkiye, Adnan Menderes döneminde 

tar›m reformunu da gördü. 

Nas›l bir reformdu ki devlet 

hazine arazilerini fakir köylüye 

verdi, baflka birfleyleri olmad›¤› 

için köylü de topraklar›n› a¤alara 

satmak zorunda kald›. Tar›m reformu 

ad› alt›nda yap›lm›fl olan 

fley yine zenginlere, toprak a¤alar›na 

yarad›. 

Bir belgeselde izlemifltim, 

ABD ekonomi suikastçileri ülkelere 

önce gidiyorlar borç para vereceklerini 

söylüyorlar. Borç paray› 

kabul etmezseniz ikinci fl›kka 

geçeriz tehdit ederiz, bunu da 

yemezseniz, suikast giriflimi olur, 

darbe yapt›r›r›z. Bunlar da ifle yaramazsa 

askerimiz topumuz, tüfe¤imizle 

gireriz. O ülkeyi tamamen 

y›kar›z, bizim inflaat flirketlerimiz 

var, bu y›k›lan flehirler 

yeniden kurulur. Böyle bir mant›kla 

yönetilen dünyada yafl›yoruz. 

Kentsel dönüflüm, toprak reformu 

herfley mülkiyetten kaynaklan›yor. 

Sorunlar vard›r, çözümü 

de bu sistemin içinde aramal›y›z. 

Tar›m reformu yap›l›p 

sonucunun ne oldu¤unu gördük. 

Özellefltirmeler iyilefltirme denildi 

bunun da nas›l sonuçland›¤›n› 

gördük. 

Hülya hocam ve Hasan Beye 

tekrar sormak istiyorum nas›l bir 

çözüm öneriyorsunuz. Yunus 

Emre, bozuk düzende do¤ru gidifl 

olmaz, diyor. Siz ne öneriyorsunuz 


Öncelikle ö¤renci arkadafllar›- 

m›n konuflmas›n› isterdim. Ama 

konuflmad›klar› için söz ald›m. 

Kat›l›m çok önemli, sorular gelsin 

isterdim. Hülya hocam bizim 

daha önce de kadastro kongrele- 

rimize kat›lan de¤erli hocalar›- 

m›zdand›r, bize verdi¤i, gösterdi- 

¤i ufuktan dolay› teflekkür ediyorum. 

Biliyorum ki Türkiye kentleri 

de bundan sonra verdi¤iniz bu 

hayal kentler biçimine dönüflür. 

Ben göremem ama dilerim sizler 

görürsünüz. Hasan Zengin arkadafl›ma 

sormak istiyorum. Teknik 

altyap› gerçekten kentlerin damarlar›, 

sinirleri, yaflam kaynaklar›. 

Ancak çok pahal› tesisler. Bu 

tesislerin yap›lmas› yaflat›lmas› 

konusunda söylediniz, ama bizim 

mesle¤imizle ilgili benim bekledi¤im 

konulara girmediniz. 

Biliyorsunuz Türk Standard› 

70’li y›llarda yürürlü¤e konmufl 

hala uygulanm›yor. Bu standart 

uyar›nca yeralt› tesislerini üretti- 

¤imiz yapt›¤›m›z› düflünemeyiz, 

yap›lmam›flt›r. 1960’l› y›llardan 

itibaren yeralt› kadastrosunu söylemeye 

bafllad›k. Bugün farkl› adlarla 

tan›mlayabiliriz. Bunun Almanya’daki 

uygulamalar›n› iyi biliyorum. 

1875 y›l›nda Göttingen 

isimli o y›llarda küçük bir kent, 

yeralt› tesislerinin kadastrosu düzenlenmeye 

bafllam›flt›r. Ayn› y›llarda 

Türkiye’de düflünülemez 

çünkü ne elektrik, ne merkezi 

›s›tma sistemlerinin olmad›¤› dönemlerde 

yeralt› tesisleri ve kadastrosu 

da yok. Zaman içinde 

elektrikler yeralt›na al›nm›flt›r. 

Merkezi ›s›tma sistemleri gelmifltir, 

birçok iletiflim hatt› yeralt›ndad›r. 

Dolay›s›yla giderek artan 

yeralt›na al›nan tesislerdir. 1097 

ile bunu bir ölçüde önlemek istemifl 

ama mevcut yap›laflm›fl alanlarda 

kullan›lmas› mümkün de- 

¤il. O zaman mevcut tesisleri ölçüp 

planlar›n› haz›rlamak bunlar› 

herhangi bir ar›za halinde kolayca 

bulunmalar›n› sa¤lamak gerekirdi. 

Sizin de örnek verdi¤iniz 

gibi Ankara’da Vedat Dalokay’›n 

baflkanl›¤› döneminde bir Mustafa 

Efendi vard›, adam› emekli 

edememifllerdir. Bu adam bütün 

tesisleri çok iyi bilir. 

Bunun yan›nda yeralt› tesisle- 

36 


2 . O T U R U M 

rinin de bir ömrü vard›r. Ekonomik 

ömrünün doldu¤u zaman, 

yar›n sorunlar yaflanmas›n diye 

de¤ifltirmeniz gerekir. Yeralt› tesislerinin 

planlar›n› kadastroda 

teknoloji deste¤inde üretmenin 

çok kolay oldu¤unu düflünüyorum. 

Kadastronun bir alt katman› 

olarak bunlar›n saklanabilece¤ini, 

mülkiyet iliflkileri kurmak bak›- 

m›ndan da gerekli oldu¤unu düflünüyorum. 

Bu konuya neden 

girmedi¤inizi ö¤renmek istiyorum. 

Hüseyin Ülkü arkadafl›mla 

çok uzun y›llar kent topraklar›n›n 

mülkiyeti konusunu tart›fl›yoruz, 

konufluyoruz. Dünyada birkaç 

kent var Avustralya’n›n Sdyney ve 

Melbourn kenti topraklar› kamu 

mülkiyetidir. Bu konuyu sizden 

ö¤renmek istiyorum. 

Ferda YANIK, KTÜ 

Alper ÖZGÜR, Selçuk 


Hasan Zengin’e sorumu sormak 

istiyorum. Avrupal›lar y›llar 

önce altyap›ya önem verip elektrik, 

kanalizasyon gibi hatlar›n› 

yeralt›na alm›fllard›r. Biz hala 

bunlar› günü kurtarmak amac›yla 

hiç bir flekilde onlar› yeralt›na 

alamad›k. Bir yerde ifl yap›laca¤› 

zaman kepçenin yan›nda mutlaka 

jeneratör filan da gidiyor; çünkü 

elektrik tesislerine veya baflka bir 

hatta zarar veriliyor. fiu anda 

CBS, KBS’yi ö¤reniyoruz bu ö¤rendiklerimiz, 

saf duygular›m›z 

mezun olduktan sonra de¤iflecek 

mi 

Ça¤r› ADA, KTÜ 


‹zmir fiubesi bülteninin her 

say›s›nda bir belediye baflkan›yla 

söylefliyoruz. Baflkanlara y›llard›r 

sordu¤um bir soru var: “Kente 

iliflkin kararlar al›rken, kentte yaflayan 

halk› bu sürece nas›l kat›- 

yorsunuz” diye. Tüm belediye 

baflkanlar› birbirinden farkl› fleyler 

söylüyorlar. Bu soruyu flöyle 

de¤ifltirerek size sormak istiyorum. 

Yaflanabilir bir kent yarat›rken 

kentliyi bu sürece katabiliyor 

muyuz Bunun bir yolu yöntemi 

var m›d›r Benzer flekilde bizim 

d›fl›m›zdaki ülkeler bu süreci nas›l 

yafl›yorlar 


Hülya hocama, Türkiye’deki 

flehir bölge planlama hakk›nda 

görüflünün neler oldu¤unu sormak 

istiyorum. Do¤al yaflama 

alanlar›n azl›¤›na neden olan insanlar 

yeterli özeni gösteriyorlar 

m› Biz toplumsal, bireysel olarak 

neler yapabiliriz 

Belki alakas›z bir konu olacak 

ama ‹stanbul’a yap›lacak üçüncü 

köprü olay› var. Bunun hakk›nda 

ne düflünüyorsunuz Buna da de- 

¤inirsek iyi olur. 

Yaflanabilir kent olarak, çok 

fazla göç oldu¤unu söylüyoruz. 

Göç veren flehirlerin bafl›nda, 

Tunceli, Gümüflhane, fi›rnak gibi 

kentler geliyor. Bu kentleri yaflanabilir 

kent haline getirmek çok 

mu zor 

Benim gördü¤üm kadar›yla 

kentler, günümüzde yaflad›¤›m›z 

sistemin yans›d›¤›, yani tüketim 

toplumunun aynas› fleklinde. Bunu 

da fluradan anl›yoruz, kentin 

birçok merkezi noktas›nda herkesin 

ulaflabilece¤i noktalara al›flverifl 

merkezleri yap›l›yor, bu 

merkezler gereksinimlerin d›fl›n- 


2 . O T U R U M 

da, gereksiz tüketim koflullar›n› 

sa¤layan yerler haline geliyor. 

Bunlar bizler dahil birçok insan› 

olumsuz yönde etkiliyor. Bunun 

karfl›s›nda sizin de de¤indi¤iniz 

gibi daha insan ve üretim odakl› 

sosyal bir kentleflmeyi nas›l oluflturabiliriz 

Sadece yerel yönetimler 

üzerinden mi olabilir, yoksa 

devlet üzerinden köklü dönüflümlere 

mi ihtiyac›m›z var 

Hülya KOÇ 

Sorular ve katk›lar için teflekkür 

ederim. Asl›nda baz› sorular›n 

cevaplar›n› vermek o kadar 

kolay de¤il. S›rayla ald›¤›m notlara 

göre gitmeye çal›flay›m. 

‹lk soru soran Ça¤r› arkadafl›- 

m›z, “yanl›fl sistemde do¤ru ifl yoktur. 

Çözümü bu sistemde ararken 

ne yapabiliriz“ diye bir soru sormufltu. 

fiöyle bir bak›fl aç›s›na sahip 

oldu¤umuzu itiraf etmeliyim. Sistemi 

de¤ifltirmek için birfleylerin 

de¤iflmesi gerekiyor. Buna psikiyastristler 

kitaplarda flöyle diyorlar: 

“Birfleyleri çözme çabam›z ayn› 

sorular›n yinelenmesiyle sonuçlan›yorsa, 

de¤iflim çok zorlay›c›d›r.” 

De¤iflim zorlay›c›, sistemi 

bütünüyle de¤ifltirmek ise zor 

bir ifl. Demek ki gücümüzün yetti¤i 

kadar›yla, de¤ifltirebildi¤imiz 

kadar›yla yetinmek, bafllang›çta 

gerekli olur diye düflünüyorum. 

Biz birfleyleri de¤ifltirirken, biz 

ne yapabiliriz diye sormakta yarar 

var. Bizim d›fl›m›zda yanl›fl birfleyler 

oluyor ama biz bunlar› do¤ruya 

döndürmek ya da yanl›fl ifller 

oluflmamas› için birfleyler yapmak 

ad›na sormam›z gerekiyor. 

Benim önerilerim, o sorudan ç›- 

kan önerilerdir. Biz çevremizde 

küçük de olsa de¤ifliklikler oluflturabilirsek, 

bunlar mutlaka baflka 

olumlu de¤iflikliklere neden 

olacakt›r. Bu giderek katlanarak 

artacakt›r. Ben kendi yap› alan›m, 

mahallemde olumlu birfleyler gerçeklefltirebiliyorsam, 

di¤er insanlar 

da bundan etkilenerek olumlu 

bir flekilde yola ç›kabilirler diye 

düflünüyorum. Bireysel olarak 

kendi tüketimlerimizden geri dönüflümü 

gerçeklefltirebiliriz. Ben 

okulda stüdyoya girdi¤imde ö¤renci 

pet fliflesini masan›n üzerinde 

b›rak›p gidiyor. Onlar› toplay›p 

bir geri dönüflümü gerçeklefltirebilirsek, 

dönüflüm ad›na 

önemli bir fley yapm›fl oluruz. 

Kendi çevremize bakarak bir 

izolasyon yaparken kendi konutumuzla 

ilgili belki ›s›tma sistemini 

veya klimay› daha az kullanmak 

durumunda kalabiliriz. 

Yapt›¤›m›z her küçük ya da büyük 

eylemin bir etkisinin olaca¤›- 

n› düflünüyorum. Bu iyimser bir 

bak›fl aç›s› olabilir ama bunu da 

yapmak zorunday›z gelece¤imiz 

için. Kendimizi gerçeklefltirmek 

ad›na örne¤in markete bez torba 

ile gitti¤imde bir poflet daha harcamam›fl 

oldu¤um için mutlu 

hissediyorum. 

Her bireyin küçük de olsa katk›s› 

olacakt›r. Bu katk›lar giderek 

artacakt›r ve bu sorular› kendimize 

sormal›y›z diye düflünüyorum. 

Fark›ndal›k çok moda bir tabir, 

bunun oluflmas› gerekiyor. Çevremizde 

ne olup bitiyor, bunun 

için biz ne yapabilirizin fark›nda 

olmak gerekiyor. Bir baflka önerim, 

meslek insanlar›n›n bilinçlenmesi. 

Asl›nda mutlaka geri bildirimlerin 

olmas› gerekir. Bir flehir 

planc›s›na deseniz ki, sana bir 

alan veriyorum, burada bir mülkiyet 

problemi yok, bu alan› en 

iyi yaflanabilir flekilde tasarla, acaba 

bunun için yeterli birikimimiz 

var m› Asl›nda var demek istiyorum 

ama, TOK‹ taraf›ndan gerçeklefltirilen 

yeni konut alanlar›n› 

düflünüyorum. Çok katl› ve daireli 

apartmanlardan oluflmufl, mülkiyet 

sorunu olmayan alanlar. Konutlar›n 

ço¤u için uygun yönlenme 

sa¤lanm›fl m› Dört daireli ve 

her dairesi baflka yöne bakan konutlardan 

en az›ndan yüzde 25 

için sa¤layamazs›n›z. Belki farkl› 

bir plan uygulayabilirdik. Acaba 

insanlar aç›s›ndan örne¤in 48-50 

dairenin ayn› girifli kullanmas›, 

komfluluk iliflkileri aç›s›ndan daha 

iyi yaflanabilirlik sunuyor mu 

Bunu mimarlar›m›z›n ve planc›lar›m›z›n 

da mevcut çevrelerimizi 

inceleyerek birazc›k daha tart›flmas› 

gerekti¤ini düflünüyorum. 

Diyelim ki baz› s›n›rlamalar› kald›rd›k, 

bizim meslek insanlar› 

olarak birikime sahip olmam›z 

gerekiyor. Hem ne tür çözümler 

üretebilece¤imiz konusunda, hem 

de belirli s›n›rlamalar olmaks›z›n 

da ideali bulmak ad›na neler yapabilece¤imiz 

konusunda birikimimizi 

art›rmam›z gerekti¤ini düflünüyorum. 

Bir yerleflmeye gidiyorsunuz, 

rant filan bir yana; mesela Isparta 

Yalvaç’a örne¤in. ‹ki katl›lardan 

oluflan harika bir doku var. Buraya 

üç kat getirilmifl. Bir kat art›fl›- 

n›n hemen hemen rant sa¤lamaya, 

o konutlar›n yenilenmesi aç›- 

s›ndan getirece¤i çok bir fley yok. 

Üç kat ve bitiflik nizam›n oradaki 

yaflama getirece¤i çok olumsuz 

fleyler var. Günlük yaflant›m›z 

aç›s›ndan bakt›¤›m›zda daha insanca 

yaflanabilir çevreler haline 

gelmesi ad›na ne yapabiliriz, bunun 

mekansal ipuçlar›n› nas›l bulabiliriz, 

bunu sorgulamak gerekiyor. 

Parselasyon planlar› diyelim, 

bu da mülkiyetle ilgili ama yaflanabilirlik 

ad›na yapabilece¤imiz 

bir fley var m› Güney cepheli 

parsellerimizin eni ve boyunun 

ya da parsellerin geniflli¤i ve üzerine 

verdi¤imiz yap›laflma nizam›n›n 

binalar aras› gölge aç›s›ndan, 

enerji korunumlu parselasyon 

plan›m›z var m›, bunu tart›flmam›z 

gerekiyor. Çünkü yurtd›- 

38 


2 . O T U R U M 

Bir arkadafl›m›z Adnan Menderes 

döneminde köylüye toprak 

verildi¤i, baflka bir fley verilmedi- 

¤i ve köylünün daha sonra topraklar›n› 

a¤aya satmak zorunda 

kald›¤›n› söyledi. Köylüye toprak 

verip onun örgütlenmesi önündeki 

engelleri kald›rmazsan›z, üretim 

araçlar›n› vermezseniz, a¤aya 

teslim olacakt›r. Köylünün, çiftçinin 

örgütlü olmas› gerekir. Bize 

flu söylenmifltir; köylüyü örgütlemeyin 

yoksa, gelir ülkeyi bafl›n›za 

y›kar. Bu görüfl hakim oldu¤u 

için sonuç da bu olacakt›r. 

Avrupada her kurum tüm altyap› 

sürecini tamamlam›fl, biz bunu 

niye yapamad›k Biz bir kez 

kent topraklar›na ticari meta olarak 

bakt›k. Kentlerimizi gelip hep 

birileri planlad›. Kent topraklar›- 

n› istedi¤i gibi al›p satt›, birçok 

suç ifllendi. Bizde bunun cezas› da 

yok. Hiç bir zaman planlama ile 

birlikte altyap› çal›flmalar› birlikte 

düflünülmedi. Sanki planlama 

farkl› bir fley altyap› çal›flmalar› 

farkl› bir fleymifl gibi bak›ld›. ‹kisini 

yani altyap› ile üstyap›y› bir 

arada düflünmezseniz bu tip sorunlar 

do¤ar. 

Altyap›, üstyap› tesislerinin 

entegre edilmesinden bahsediyoruz, 

çarp›k kentleflmenin önlenebilmesi 

için do¤ru dürüst haritalar›n 

olmas›n› söylüyoruz. ‹ller 

Bankas› 1932 y›l›ndan beri halihaz›r 

haritalar›, tekni¤in elverdi¤i 

en yüksek teknoloji ile ve tamamen 

hibe fonlar›ndan yap›yor, 

belediyelerden para al›nm›yordu. 

Hibe fonlar› kald›r›ld›. Belediyelerin 

halihaz›r haritalar›n› yaparken 

onun hisselerinden kesmek durumunda. 

Bu oldu¤u zaman da belediyeler 

haritaya ölü yat›r›m diye 

bak›yor. Ben bir kanalizasyon, içme 

suyu müteahhitine ifl verip yapfl›nda 

böyle bir fley görüyorsunuz. 

Toronto belediyesi daha çok 

enerji korunumlu parselasyonun 

nas›l yap›labile¤ini, güneflin gelifl 

aç›lar›, binan›n yüksekli¤i ile ne 

gölge olur bunun çal›flmalar›n› 

yap›yor. Meslek insanlar›n›n, bir 

parça daha kendilerini meslekleri 

konusunda donatmalar› gerekti- 

¤ini, bu konuda daha umutlu olmalar› 

gerekti¤ini düflünüyorum. 

Tabii ki tüm insanlar›n bilinçlenmesi 

gerekiyor. 

Kiflisel olarak ben ne yapabilirim 

olgusunu daha fazla sorgulamam›z 

gerekiyor. Asl›nda flu anda 

da yapt›¤›m›z yaflanabilir kent 

oluflturma konusunda bir çal›flma. 

Demokratik toplum örgütlerinin 

bu konuda çok ciddi çabalar›n›n 

oldu¤undan bahsettik biraz 

önce. fiu yapt›¤›m›z da yaflanabilirlik 

konusunda bir ad›md›r diye 

düflünüyorum. Bugün buradan 

ç›k›p gitti¤imizde kendi çevremizde 

baz› fleyleri de¤ifltirmek ve 

tart›flmak aç›s›ndan yararl› oldu- 

¤unu düflünüyorum. 

fiehir planc›s› veya mimar teknik 

eleman oldu¤unda de¤ifltirebilece¤i 

çok fazla fley yok. Ama 

birbirini ve toplumu etkileyerek 

daha yaflanabilir çevreler konusunda 

bir bilinç, bir hareket, duyarl›l›k 

oluflturabilirse elbetteki 

yapabilecekleri daha fazlad›r, diye 

düflünüyorum. Kiflisel olarak mimar 

kökenli bir planc› olarak büroda 

çal›flt›¤›m dönem de oldu, 

patronum, Çeflme’de bir parsel 

verdi, burada üç bina s›¤acak kadar 

plan çiz ama tek bina gibi görünsün, 

dedi. Yapmaya çal›fl›rsan›z 

bu mümkün oluyor ama buna 

yaflanabilirlik aç›s›ndan bakt›¤›- 

n›zda rant sa¤lamaya yöneliktir. 

Bana flunu da söylemifl olabilirdi, 

al sana parsel burada yaflanabilir 

en ideal plan› çiz. Onu mutlaka 

çizmifl olmam gerekirdi. Hâlâ 

onun nas›l gerçekleflebilece¤ini, 

gerçekleflmesinin araçlar›n› çok 

fazla tart›flam›yoruz diye düflünüyorum. 

Yine planl› bir yere gidiyorsu- 

nuz, do¤al yap›yla hiç de uyumlu 

olmayan yollar geçirildi¤ini görüyorsunuz. 

Bunu bizden mezun 

ö¤renciler yapt›, kesin, bunu nas›l 

yapt›lar, biz buna nas›l engel 

olamad›k diye özelefltiri yap›yorum. 

Diyelim buray› verdik ve güzel 

bir dinlenme alan› oluflturun, 

diyoruz. Çocuk eskiz getiriyor, 

bak›yoruz, “buradaki a¤aç nereye 

gitti onu kestim, yerine yeni a¤ac› 

diktim. Onu tespit edip, var 

olan a¤aca göre plan haz›rlaman 

gerekirdi.” Önce bunu de¤ifltirmemiz 

gerekiyor. Onun korunmaya 

de¤er bir varl›k oldu¤unu 

göstermeliyiz. Bofl bir alan verip 

toplu konut tasarlamalar›n› istiyoruz 

ö¤rencilerimizden, oradan 

bir dere geçiyordu, hofl bir fley, 

bak›yoruz planlara yönü de¤ifltirilmifl, 

neden, ‘yapt›¤› planlara engel 

oluyormufl’. O varken plan 

oluflturmaya çal›fl, sonuçta do¤al 

verilere göre yaflant›m›z› oluflturmam›z 

gerekiyor. Biz do¤ay› kendimize 

göre uydurmak durumunda 

de¤iliz. 

Sonuçta bu bilinci kazanmam›z 

gerekiyor. Toplumdaki her 

insan bu bilinci kazand›kça daha 

iyiye do¤ru ad›mlar›n at›labilece- 

¤ini de düflünüyorum. 

Kente iliflkin kararlara kentliler 

nas›l kat›l›yor diye soruldu, 

maalesef yeterince kat›lam›yor. 

Hatta ironik bir flekilde göstermeye 

çal›flm›flt›m. Dengeli yap› ve 

nüfus yo¤unluklar›n›n sonuçlar› 

derinlemesine müzakere edilmeli, 

diye. Ben ‹zmir’de oturuyorum. 

Alsancak’ta bir tak›m rezidanslar 

oluyor. Bunlar› bir meslek 

insan› olarak da, üniversite 

ö¤retim üyesi olarak da sormuyorlar, 

Alsancak’ta oturan vatandafl 

olarak da sormuyorlar. Sorufl 

biçimi de önemlidir diye düflünüyorum. 

Olsun mu olmas›n m› diye 

sormak yerine burada ne olur 

diye sormak gerekir. Ben daha 

küçük gruplar halinde birbirimizle 

etkileflirsek bunun büyüyen bir 

çaba haline dönüflece¤ine inan›- 

yorum. Daha yaflanabilir çevre 

oluflturma konusunda ad›m atabiliriz 




2 . O T U R U M 

t›r›r›m gözü ile bak›yor. ‹ller Bankas› 

özellikle 2000 y›l›ndan beri 

ITRF koordinat sistemi ile haritalar› 

üretiyor idi. Belediyelerin bu 

imkan› da ellerinden al›nm›fl oldu. 

Altyap› ile ilgili iflletme planlar›na 

yine deprem bölgesinde 

baflland›. ‹ller Bankas›n›n yapt›¤› 

bütün tesisleri, iflletme planlar›n› 

yine ITRF koordinat sistemiyle 

belediyelere teslim ediyordu. Gelinen 

süreçte ‹ller Bankas›n›n 

yapt›¤› bütün çal›flmalar bugün 

itibariyle henüz durmad› ama içi 

boflalt›lmakta ve ilerde tamamen 

kapat›lmas› planlanmaktad›r. 

Türkiye’de altyap› kadastrosu 

henüz yap›lmad›. Medeni Kanun’un 

174. maddesinde teknik 

altyap› tesisleri tafl›nmaz olarak 

de¤erlendirilmedi¤inden dolay› kadastrosu 

yap›lam›yor ve tapuya 

tescili de mümkün de¤il. Hüseyin 

Ülkü ile sabah bunu konuflmufltuk, 

halihaz›r haritaya ifllenmesi 

yeterli mi de¤il mi diye. 


De¤erli gençler üçüncü köprünün 

ne anlama geldi¤ini son 

zamanlarda gazete manfletlerinde 

rahat okuyorsunuz. Karayolu her 

zaman için kente olumsuz etkileri 

ile birlikte gelir. Ne yaz›k ki topraklar›, 

sadece Türkiye’de yaflayan 

insanlar için k›rsal ve kentsel 

alanda planlaman›n ötesinde, yabanc›lara 

toprak sat›fl› gündeme 

geldi¤i günden bugüne 12 Eylül’den 

bu yana daha h›zland›¤› 

için Odam›z›n bu konuda kitapç›- 

¤› var. 

Art›k kentler, dün oldu¤u gibi 

o kentteki nüfus art›fl›na alaca¤› 

göçe göre planlan›rken, flimdi bu 

kenti nas›l pazarlayabiliriz, en 

az›ndan toplu konut idaresinin 

bafl›ndaki bir kifli ve hükümetin 

yetkilisi maliye bakan› Çanakkale’den 

Hatay’a kadarki k›y›lar›n 

arazilerin planlan›p, ‹spanya örne¤inde 

oldu¤u gibi pazarlanaca- 

¤›n› söylüyorsa bu köprülerin, k›- 

y›lar›n d›fl›nda bir mant›¤›n Türkiye’de 

egemen oldu¤unu gör- 

mek zorunday›z. Egemen mant›- 

¤›n yanl›fll›¤›n›n toplumun bilincine 

ç›kar›lmas› gerekir ki toplum 

buna dur demeli. 

‹stanbul’daki üçüncü köprü 

son derece yanl›fl, hem su havzalar› 

hem ormanlar›n konumu, bölünmesi 

ve yok edilmesi aç›s›ndan 

hem de kente getirece¤i çekim 

merkezi olup göç aç›s›ndan 

çok yanl›flt›r. 

Medeni yasaya dayan›larak tapu 

planlar› tüzü¤ü ç›kar›ld›. Burada 

üç önemli madde var. Bunlardan 

biri vaziyet plan›. Aynen 

okuyorum: Parsellerde infla edilecek 

yap› ve eklentilerinin, teknik 

altyap›lar›n yap› ruhsat›na esas 

projeleri ile yerleflim plan›ndaki 

ölçülerine göre kontrol noktalar›- 

na dayal› bir flekilde teknik mevzuata 

uygun olarak say›sal ve çizgisel 

bir flekilde düzenlenen kat 

irtifak›na veya kat mülkiyetine 

esas olan konumlar›n› gösteren 

harita plan›. 

Bu tan›m›n temelini oluflturan 

yasa maddelerinden biri kat mülkiyeti 

yasas›ndaki toplu yap›larla 

ilgili maddesidir. Toplu yap›larda 

parsellerin komflu olmas› tan›mlamas›n›n 

yan›nda farkl› imar 

alanlar›ndaki, yani yollar ve yeflil 

alanlarla ayr›lm›fl parsellerin 

komflu say›lmas› nedeniyle bu 

toplu yap›lar›n, ister ›s›tma, ister 

kanalizasyon gibi teknik altyap›- 

lar› bir yoldan, otoparktan ya da 

yeflil alandan geçilebilece¤i düflünülerek 

konmufl bir maddedir. 

Bundan sonra di¤er teknik altyap›lar, 

Botafl’›n borular› ve benzeri 

altyap›lar›n› kapsayabilecek 

bir düflünceyi getirmifltir. O konuda 

özel bir düzenleme de yap›lm›flt›r; 

12. Maddedeki tescile tabi 

olmayan tafl›nmazlar da tapu 

planlar›n›n yap›lmas›. Tescile tabi 

olmayan tafl›nmazlardaki yap›lar 

da tescil gerektirir. Bir ayni hak 

tesis edilece¤i zaman tafl›nmaz›n 

niteli¤ini esas alan ve hakk›n kapsad›¤› 

k›sm› gösteren tescile uygun 

tapu plan›n›n yap›lmas› zorunludur. 

Eskiden bu zorunluluk 

yoktu, flimdi getirildi. Dilerim bu 

uyguma bütün belediyeler ve yerel 

yönetimler taraf›ndan da fark 

edilir, odam›z bu konuda bir çal›flmay› 

sürdürüyor. Dedi¤iniz 

olumsuzluklar›n ortadan kalkmas› 

mümkün. 

Baflka ülkelerde mülkiyet ile 

ilgili örnek verilebilir mi Öteden 

beri biliriz, ‹ngiltere’de topra¤›n 

hakk› bir arpa boyudur. Mülkiyeti 

devredilemez, kullanma hakk› 

verilir. T›pk› bizim orman içi 

alanlarda yap›lm›fl olan turizm tesislerinde 

alttaki arsan›n mülkiyetinin 

hazineye kald›¤›, kullanma 

hakk›n›n 49 veya 99 y›ll›¤›na 

yat›r›m yapan tesis sahibine verildi¤i 

gibi. Ayn› flekilde Çin’de de 

böyle oldu¤unu okudu¤umuz 

makalelerden biliyorum. 

De¤erli gençler birinci dünya 

ekonomik bunal›m› 1929, ikincisi 

2008. Temel nedeni nedir 

Kentlerle ilgisi var m› 

Birinci dünya ekonomik krizi 

de flimdiki kriz de tamamen bankalar›n 

ticari yap›lar, turistik yap›lar 

için açm›fl oldu¤u krediler 

üzerinden o kentteki tafl›nmazlar›n 

fiyat balonlar›n›n fliflmesi, sonunda 

delinip sönmesi ve iflas etmeleri 

sonucudur. Mortgage yasas› 

ile do¤rudan ilgilidir. ‘Bu y›l 

batan dördüncü Teksasl› banka 

olan Guernic’in verdi¤i riskli 

mortgage kredileri ile iflas etti¤i 

belirtiliyor. Bankalar›n ayr›ca Kaliforniya’da 

h›zl› bir flekilde yükselen 

emlak piyasas›nda yer almak 

isteyen firmalara 1.2 milyar 

dolarl›k kredi vermesi nedeniyle 

bu büyük darbeyi yedi¤i belirtiliyor. 

ABD’lerinde bu kriz nedeniyle 

11 trilyon, halk›n elinden al›nd›¤› 

söyleniyor. Dolay›s›yla gelece¤imizin 

de nelere ba¤l› oldu¤unu 

bu anlamda da ekonominin 

içinde kentleflmenin çok özel bir 

yerinin oldu¤unu bilmek zorunday›z. 

Kat›l›m ve katk›lar›n›z için teflekkür 

ediyoruz. 

40 


2 . O T U R U M 

Panel sonunda konuflmac›lara, topraktan yap›lm›fl teflekkür plaketleri ö¤renciler taraf›ndan sunuldu 

Panel sonunda birlikte çektirilen an› foto¤raf› 


3 . O T U R U M 

PANEL 

Yaflanabilir Gelecek ‹çin Su ve Enerji 

Kamil Okyay SINDIR 


"Yaflanabilir Gelecek ‹çin Su ve Enerji" panelinde, 

Bornova Belediyesi Baflkan›-Ziraat Mühendisi 

Prof.Dr. Kamil Okyay SINDIR ve Elektrik 

Mühendisleri Odas›-‹zmir fiubesi üyesi Muzaffer 

Salih ERTAN taraf›ndan, suyun do¤ru kullan›m›, 

küresel ›s›nma ve yenilenebilir alternatif enerji 

kaynaklar› üzerinde duruldu. Bunun yan›nda, suyun 

önemine, küresel ›s›nmaya, dünyada su, tar›mda su 

yönetimi, Türkiye‘de su yönetiminde aray›fllar, 

konular›na de¤inildi. Suyun bir meta olmad›¤› ve kar 

amac› do¤rultusunda rantsal ç›karlar için 

kullan›lmamas› gerekti¤i belirtildi. Ayr›ca, Bornova 

Belediyesinin çevrenin ve suyun korunmas›na yönelik 

yap›lan çal›flmalar› da örnek olarak de¤erlendirildi. 

Oturumun sunumu KTÜ’den 

Sinem YAVUZ taraf›ndan yap›ld› 

42 


3 . O T U R U M 


Bu benim kat›ld›¤›m dördüncü 

kamp... Bundan önce de üç 

kez HKMO ‹zmir fiubesinin 

kamplar›nda konuflma f›rsat›m 

oldu. Bize f›rsat veren ‹zmir fiube 

yönetimine, genel merkez yönetimine 

çok teflekkür ediyorum. 

Her kamp farkl› konulardayd›. 

TMMOB disiplininden geliyoruz. 

Dayan›flma, paylaflma, düflüncelere 

de¤er verme ad›na bu çal›flmay› 

önemsiyorum. fiimdiye kadar 

hiç ‘hay›r’ demedim. Bu geçti- 

¤imiz yerel seçimlerde belediye 

baflkanl›¤›na adayl›¤›m süreci arkas›ndan 

seçilmifl olmam, mesle- 

¤imden k›smen beni ay›rm›fl olsa 

da takip etmeye çal›fl›yorum. Halen 

bilgimi s›cak tutmaya çal›fl›- 

yorum. Bugün sizlerle su konusunda 

birfleyleri paylaflmak istiyorum. 

Meslek alan›m itibariyle E.Ü. 

Ziraat Fakültesi Tar›m Makinalar› 

alan›nday›m ama hassas tar›m 

uygulamalar› konusunda çal›flt›m. 

Bu konuda dersler verdim, 

araflt›rmalar yapt›m. Özellikle 

GPS ile Co¤rafi Bilgi Sistemleriyle 

do¤rudan ilgili olan uygulama 

fleklidir. Hareket halindeki araçlar›n 

koordinat verileriyle uygulamada 

de¤iflkenlik yaratabilmeleridir, 

teknolojik olarak. Navigasyona 

çok ilgim var. Polen Tatil 

köyünü en k›sa yoldan nas›l 

buluruz diye makam arac›nda navigasyon 

kiti var. Ararken 

HKMO’nun koordinat verilerini 

buldum. Bu çok hofluma gitti. 

Kim el att›ysa teflekkür ediyorum. 

Bizi buraya en k›sa yoldan 

ulaflt›rd›. 

Yaflanabilir gelecek için sudan, 

küresel ›s›nmadan bahsedece¤im; 

kurakl›ktan, dünyada suyun 

durumu nedir, tar›mda su 

yönetiminden –ki suyun yüzde 

70’ini tar›mda kullan›yoruz- konuflaca¤›z. 

Ulusal su yönetiminde 

aray›fllar, küresel olgular neler, 

bunlara de¤inmek istiyorum. 

Su, bilinen bütün yaflam formlar› 

için gerekli bir madde. Tats›z, 

kokusuz bir madde. Kimyasal formülü 

H 2 O, iki hidrojen ve bir oksijen 

atomundan olufltu¤u basit 

bir madde. Adland›r›lmas› kimyasal 

bir terim de¤il, ayr› bir kelimeyle 

adland›r›yoruz, k›saca su 

diyoruz. Çevremizde görünen ve 

görülmeyen ama devaml› bulunan 

gizemli bir do¤al kaynak. Bütün 

canl›lar›n en temel yap›tafl›. 

Örne¤in insan›n yüzde 65’ini 

oluflturuyor. Bitkilerin yafl a¤›rl›- 

¤›n›n yüzde 95’e varan oran›nda 

su oldu¤unu bilmek laz›m. Bir dilim 

karpuzu tart›n, kurutup tart›n 

yüzde 95’ten fazlas›n›n su oldu- 

¤unu görürsünüz. Terledi¤imizde, 

boflalt›m ve solunum yoluyla 

yaklafl›k 3 litre su kaybediyoruz. 

Birçok rahats›zl›¤›n nedeninde su 

yat›yor. Böbrek rahats›zl›¤›, bafl 

dönmesi, konsantrasyon bozuklu¤u, 

derideki k›r›fl›kl›klar, bebeklerdeki 

zihinsel geliflimde suyun 

çok önemli etkileri var. Beslenmenin 

olmazsa olmaz›, tar›msal 

üretimin vazgeçilmezi, sanayinin 

vazgeçilmezi. Ekolojik aç›dan 

toprak oluflumunda önemli bir etken. 

Yeryuvarla¤›n›n kat› kayalar›n 

parçalanmas› ve bunun verimli 

topra¤a dönüflmesinde temel 

faktör. Yani bugün sahip oldu¤umuz 

toprak zenginli¤imiz üzerinde 

önemli bir etken. Bitki besin 

elementlerinin bitki kökleri taraf›ndan 

al›nmas› ve yapraklara tafl›nmas›nda 

tafl›y›c› rolü var. Yapraklar›n 

fotosentez sürecinin de 

vazgeçilmezi. Baz› besin maddelerinin 

yenilebilir hale gelebilmesi 

için gerekli su miktarlar›, örne¤in 

bir kilogram tereya¤ 400 litre, bir 

kilo bonfile için 980 litre, bir adet 

piliç için 1200 litre bir ekmek için 

400 ila 1200 litre su gerekiyor; 

sürecin bafl›ndan sonuna kadar 

geçen zaman diliminde. Dünyada 

sulanan alanlar, ekili alanlar›n sadece 

yüzde 17’lik k›sm›n› oluflturmalar›na 

ra¤men toplam bitkisel 

üretimin yüzde 40’› bu alanlardan 

elde ediliyor. Dünyada 

toplam ekilebilir alan›m›z›n ancak 

yüzde 17’sini sulayabiliyoruz. 

Kalan yüzde 83’ü ya¤›fl varsa sulanabilen 

üretim. Ancak suyu verdi¤inizde 

verimi önemli ölçüde 

artt›rabiliyorsunuz. Hava ve iklime 

dayal› afetlerin de yüzde 75’i 

sudur. 

BM raporunda dünya nüfusunun 

yüzde 42’si yani 2.6 milyar 

insan yeterli sa¤l›k flartlar›nda yaflayam›yor. 

Yüzde 20’si ise güvenli 

sa¤l›kl› içme suyuna sahip de- 

¤il. Tar›m alanlar›n›n yüzde 70’i 

çölleflme tehlikesi alt›nda, bulafl›- 

c› hastal›klar›n ço¤u sudan nedenlerle 

olufluyor. Dünya Sa¤l›k 

Örgütü her y›l 1.8 milyondan fazla 

çocu¤un -ki bunun yüzde 90’› 

befl yafl alt›- su ile ilgili hastal›klardan 

ölüyor. 

Yerkürede bir su döngüsü var. 

Hiç durdu¤u yerde durmuyor. Bizim 

enerji kayna¤›m›z günefl, 

onun sayesinde yerküredeki buharlaflma, 

terleme gibi nedenlerle 

su atmosfere gidiyor. Bulutlar› 

oluflturuyor ve çeflitli nedenlerle 

ya¤›fla dönüyor. Kar, çi¤, ya¤mur 

gibi. Ya¤an ya¤›fllar, yüzey ak›fl› 

veya s›zma gibi yeralt› sular›na 

gidiyor veya yeralt› sular›ndan 

yukar› ç›k›yor. Göller olufluyor. 

Böylesine bir döngü içinde. Yeralt› 

sular›ndan bitki kökleri de yararlan›yor. 

Toprak da su ile flifliyor, 

buradan derelere, göllere, 


3 . O T U R U M 

okyanuslara, su hareketi söz konusu. 

Kuyularla suyu yeryüzüne çekiyoruz, 

kimi yerlerde madencilik 

faliyetleri nedeniyle ya¤›fllarla 

akan su, kirlenerek yeralt›na giriyor, 

bir kirletici filitrasyonundan 

geçiyor. Her zaman bildi¤iniz gibi 

temiz, saf halde olmayabiliyor. 

Yeralt› sular›m›z›n kirlenmesinde 

çok farkl› etkenler var. Bunlardan 

bir tanesi sanayi. Ya kazara oluflan 

s›z›nt›lar ya da sanayinin yeralt›na 

gömdü¤ü at›klardan kirleticiler, 

konut alanlar›ndan kaynaklanan 

kirleticiler, tar›mda 

kullan›lan pestisitler ve tar›msal 

kirleticiler, petrol ve akaryak›t istasyonlar›n›n 

depolar›ndan s›zma 

sonucu meydana gelen kirleticiler 

gibi daha birçok etmen yeralt› suyunun 

kirlenmesine neden olabiliyor. 

Kirlenen yeralt› suyunun 

temizlenmesi de çok zor. Bir litre 

kullan›lm›fl motorya¤› 800 bin litre 

suyu kirletiyor. 

Küresel ›s›nma önemli bir olgu. 

Bir karbondioksit döngüsü 

var ayn› suyun döngüsü gibi. Yeralt›ndaki 

milyonlarca y›lda oluflmufl 

organik kökenli enerji kaynaklar›n›, 

kömürü, petrolü, do- 

¤algaz›, al›p yerüstüne ç›kart›yoruz, 

orada hapsolmufl olan karbonu 

yerüstüne ç›kart›p döngüye 

kat›yoruz. Atmosferdeki karbondioksit 

gaz› oran› da gittikçe art›- 

yor. Sanayi devriminin bafllang›- 

c›ndan bu yana atmosferdeki karbondioksit 

oran› yüzde 35 oran›nda 

artt›¤›n› biliyoruz. Karbon 

hepimizin en temel bilefleni, benim 

vücudumun en temel elementi 

karbon. 

Kömürü yeralt›ndan al›p atmosfere 

vermifl oldu¤umuz gibi 

ormanlar› da al›p yok etti¤imizde 

birikmifl karbonu da al›p atmosfere 

gönderiyoruz. E¤er biz yeflil 

örtüyü artt›rmaz isek, ormans›zlaflt›rma 

de¤il, ormanlama yapmaz 

isek, yeralt›ndan ç›kard›¤›- 

m›z fazla karbonu yeniden bitki 

dokusuna ulaflt›rmaz isek, bu 

karbondioksit oran› daha da artacakt›r. 

Karbon döngüsünü do¤an›n 

ve yerkürenin aleyhine sürekli 

biz insan eliyle etkilemifl 

olaca¤›z. Bu da küresel ›s›nman›n 

en temel nedenini oluflturuyor. 

Atmosferdeki battaniye örtüsü, 

yerküreye gelen günefl ›fl›nlar›n›n 

yans›malar›n› geriye veremiyor, 

o battaniye aynen içinde 

tutuyor. O moleküller ›s› enerjisini 

bünyelerinde tutarak atmosferde 

sürekli ›s› art›fl›na neden olabiliyorlar. 

Buna su buhar› da dahil. 

Su buhar› da ›s› tutucu özelli¤e 

sahip. Metan gaz› gibi, kloroflorür, 

karbondioksit gibi ›s› tutucu 

özelli¤i var. 

Küresel ›s›nman›n nedenleri 

nedir Bitkilerin sal›n›m› ile karbon 

atmosfere kar›fl›yor ama fotosentez 

ile karbonu bünyesine al›p 

maddeye dönüfltürüyor, büyüyor 

ve gelifliyor. Bizler de soluyarak, 

bir flekilde beslenerek karbona 

dönüflüyoruz. Ama ormanlar›n 

yok edilmesi yüzde 1-3 etkiye sahip. 

En büyük olan› okyanuslardan 

sal›nan karbon. Ama okyanuslar›n 

çekti¤i karbon ondan 

daha fazla. 

Topraktan sal›nan karbon, 

bitkilerin solumas›, fosil yak›tlardan 

kaynaklanan karbon art›fllar› 

önemli düzeyde. Küresel ›s›nman›n 

bahsetti¤im çerçevede en büyük 

etkeni enerji kullan›m›ndan 

kaynaklan›yor. Onun üzerinde 

sanayileflme %24 etkiye sahip, ormans›zlaflt›rma 

%14, tar›m %13 

etkiye sahip küresel ›s›nma üzerinde. 

Elektrik ve ulafl›m amaçl› sera 

gaz› kaynaklar› ve etki seviyeleri; 

ulafl›mda %43, metan, ›s›nma ve 

endrüstride %23. 

Küresel ›s›nma sonucu kurakl›ktan 

bahsediyoruz, yerküre ›s›- 

n›yor diyoruz, bunun için en az 

yüz y›ll›k sürece bakmak laz›m. 

Kurakl›k; meteorolojik olarak ya- 

¤›fllar›n ortalaman›n alt›na düflmesidir. 

Bunun sonucunda arazi 

ve su kaynaklar›n›n olumsuz etkilenmesi 

ve hidrolojik dengelerin 

bozulmas›na neden olan olay. 

Kurakl›¤› bu kadar basit tan›mlamak 

da kolay de¤il. 

Kurakl›¤›n üç temel tan›m› 

var. Biz bunlar› birbirine çok kar›flt›r›yoruz. 

“Ya¤›fllar az oldu, kurakl›k 

yaflad›k.” Meteorolojik olarak 

bu do¤ru. Hidrolojik kurakl›k; 

yeralt› nehir ve göllerin seviyelerinde 

keskin bir düflüfltür. 

Tar›msal kurakl›k ise bitki ve 

hayvanlar›n gereksinim duydu¤u 

suyu bulamamas›d›r. Sulama yap›lan 

yerlerde tar›msal kurakl›ktan 

bahsetmek do¤ru de¤il. Sulama 

yap›lmayan, ya¤›fla dayal› bitkisel 

üretimde, ya¤›fl olmad›¤› 

takdirde, hidrolojik kurakl›k yafland›¤› 

takdirde tar›msal kurakl›k 

da söz konusu olabilir. 

Ekonomik, çevresel, sosyal 

çok temel etkileri var. Ülkemizin 

yar› kurak iklim kufla¤›nda bulundu¤unu 

söyleyebiliriz, sürekli 

kurakl›k riski olan bir ülkeyiz. 

Dünyada su çok yanl›fl kullan›l›yor, 

bunun sonucu ciddi bir 

çölleflme ile karfl› karfl›yay›z. Çölleflmenin 

en temel nedenlerinden 

bir tanesi, tuzluluk oluflmas›, yani 

ya¤›fllarla gelen suyun topraktaki 

tuzu afla¤›ya inerken almas›, 

sonra biz o suyu yeralt›ndan çekiyoruz, 

biz o tuzu yerüstüne ç›karm›fl 

oluyoruz. Buharlaflan su bünyesinde 

tuzu b›rak›yor bu da toprakda 

birkaç santim de¤il 10-15 

santime varan tuzlulaflmaya varabiliyor. 

Orta Asyada karfl›lafl›lan 

bir sorun. Güneydo¤u Anadolu’da 

yanl›fl su kullan›m›na ba¤l› 

bir sorun. Yeralt›ndaki suyu çekmeniz 

gerekmiyor, arazi iyi tesviyeli 

de¤il ise, çukur alanlarda yerüstüne 

ç›kan su buharlafl›p üzerindeki 

tuzu yine toprak yüzeyine 

b›rakabiliyor. Böylesine bir 

nedenle çölleflme bütün dünyada 

büyük bir risk. 

Dünyada su tüketiminin yüzde 

73’ü tar›msal amaçl› sulama 

için kullan›l›yor. 1995 itibariyle 

dünyada sulanan tar›m alanlar› 

253 milyon hektar iken 2010 y›- 

l›nda 290 milyon hektara, 2025 

y›l›nda 330 milyon hektara ulafl- 

44 


3 . O T U R U M 

en önemli sorunlar›ndan bir tanesi 

buharlaflman›n çok yüksek 

olmas›d›r. Yüzde elliye varan buharlaflma 

katsay›s›na sahiptir. 

Ya¤murlama sulama bir baflka 

yöntem. Kapal› borularla yap›l›r. 

Buharlaflma en aza indirilmifltir. 

Hareketli sulama sistemleri 

var. Çok büyük bir makara sulama 

borusunu çekiyor dolanarak, 

bir su tabancas› 30-40 metrelik 

alan› sulayarak ve çekilerek flerit 

halinde sulama gerçeklefltirilebiliyor. 

Damla sulamay› çok konufluyoruz, 

ya¤murlama ve yüzey sulamaya 

göre yüzde 30 civar›nda 

su sa¤l›yor. Birinde damla damla, 

di¤erinde oluk oluk su veriyoruz 

arada çok büyük fark var diye düflünmeyin. 

Damla sulamada sürekli 

su verilir. Suyun yer alt›na 

inmesi önlenir. Bitkinin kök bölgesinde 

ihtiyaç duydu¤u kadar su 

vard›r. Bu sayede bitkinin su stresi 

yaflamas› engellenir. Bitki iki 

üç günde bir su verilerek suyu ald›¤› 

zamanlar suya doymufl mutlu 

mesut bir bitki, gittikçe susuz 

kald›¤› zamanlar strese girdi¤inde, 

su ald›¤›nda yine mutlu 

olmufl süreci yaflamaz. Damla sulama 

sayesinde hep mutlu mesuttur, 

kök bölgesinde hep nem vard›r. 

Tabi kendine göre sorunlar› 

var. Toprakalt› damlama, topraküstü 

damlama var. Topraküstü 

damlamada su çabuk buharlafl›r. 

Damla sulamada yüzde 90’lara 

varan uygulama etkinli¤i var. 

Yani yüz litre suyun yaklafl›k 90 

litresi bitkiye yaray›fll› su olarak 

kullan›l›yor. Yüzey sulamada ise 

100 litre suyun 50-65 aras›ndaki 

k›sm› bitkiye yaray›fll› su olarak 

kullan›labiliyor. 

Türkiye’de sulanabilir arazimiz 

8.5 milyon hektar. Bunun 

ancak yüzde 50-60’l›k k›sm›n› 

sulayabiliyoruz. Geriye kalan % 

40’l›k k›sm›n› yat›r›m yaparsak 

ancak sulayabiliriz. Yeterli yat›- 

r›m olmazsa sulamak mümkün 

olmayacakt›r. 

Biraz da politikas›na de¤inmas› 

bekleniyor. Daha çok teknoloji 

yat›r›m›, sulama olaca¤› öngörülüyor. 

Son y›llarda geliflmifl ülkelerde 

kiflibafl›na düflen tar›m arazisi 

yüzde 14.3 azalm›fl durumda, geliflmekte 

olan ülkelerde ise yüzde 

40 oran›nda azalm›fl durumda. 

Neden azal›yor tar›m arazisi, ya 

nüfus art›yordur, kifli bafl›na bölüflüm 

azal›yordur veya tar›m 

alanlar› yok ediliyordur. Geliflmifl 

ülkelerdeki azalman›n en temel 

nedeni yok olan tar›m alanlar›, az 

geliflmifl ülkelerde ise artan nüfus 

etken konumunda. Azalan tar›m 

alanlar› suyun kullan›m› üzerinde 

önemli bir etkiye sahip. K›tl›k 

ve açl›¤›n dünyay› önemli ölçüde 

tehdit etti¤i 21. yüzy›lda toprak 

ve su en önemli stratejik maddeler 

olarak kabul ediliyor. 

Günümüzde 6000 bin y›l önce 

Mezapotamya bölgesinde Sümerler, 

hendekler kazarak F›rat 

ve Diclenin sular›n› tarlalar›na 

ak›tmakla, insano¤lunun ilk sulu 

tar›ma geçiflini sa¤lam›fl ve uygarl›¤› 

bu anlamda bafllatm›fllar. M›- 

s›r, Hindistan ve Çin’de de yaflanm›fl. 

fiimdi bu bölgeler neredeyse 

çöl durumunda. Buralar neredeyde 

yok olmufl tar›m alanlar› içinde. 

F›rat nehrinin iyi kalitedeki 

suyu bile on dekar topra¤›n 1.1 

eriyebilir tuzlar›n› dahil ediyor. 

Bu nehirler özellikle kar suyuna 

ba¤l› bir ak›fl olmad›¤› için veya 

yeralt›ndan gelen tuzlu suyu bünyelerine 

ald›klar› için, ciddi bir 

tuz sorunu yaratabiliyor. 

Çeflitli amaçlar için tesis edilen, 

amac› da sulama olan barajlar›m›z; 

akarsular›n tafl›d›¤› materyalle 

ekonomik süreleri planlanandan 

daha k›sa bir sürede dolmakta 

ve ifllevini yitirmektedir. 

Kemer baraj›n›n 22 y›l, Kartalkaya’n›n 

19 y›ll›k bir ömrü var. Yap›lan 

ölçümlere göre Dicle nehrinin 

y›lda 26 milyon ton, F›rat 

nehrinin 16.8 milyon ton, K›z›l›rmak’›n 

15.7 milyon ton, Çoruh 

nehrinin 7.8 milyon ton sediment 

tafl›d›¤› tespit edilmifl. Bu nehirler 

bir yandan da sediment, yani topraklar› 

tafl›yor. 

Dünyada erozyonla kaybedilen 

toprak miktar› 24 milyar ton. 

Ülkemizde bu rakam 500 milyon 

ton olup, bununla 900 milyon 

ton bitki ve besin maddesi de yitiriliyor. 

Bu özelli¤iyle de erozyon, 

sular›n kirletilmesi ve eko sistemi 

kirletmede en büyük etken. 

Tar›mda su yönetimine girerek 

toparlamak istiyorum. Bitkilerin 

normal geliflmesi için gerekli 

olan fakat do¤al yollarla karfl›- 

lanamayan suyun zaman›nda ve 

bitkinin istedi¤i miktarda, bitkinin 

topra¤›na verilmesine sulama 

diyoruz. Sulama ya¤›fllarla sa¤lanamayan 

su ihtiyac›n›n suni olarak 

topra¤a verilmesi. Bitkiler 

için yaflamsal öneme sahip, çimlenmesini 

sa¤l›yor, bitkilerin di- 

¤er organlar›n›n canl›l›¤›n› sa¤l›- 

yor, bitkiye gerekli olan besin 

maddelerini eriterek kökler taraf›ndan 

emilmesini ve bitki içinde 

tafl›nmas›n› sa¤l›yor. Bitkiyi fazla 

so¤uk ve s›caklardan koruyor. 

Böyle bir etkisi var. 

Tar›mda su yönetimi deyince 

sadece damla su uygulamas› gelmesin 

akl›n›za. Topra¤›n fiziksel, 

kimyasal ve biyolojik özelliklerine, 

suyun fiziksel, kimyasal özelliklerine, 

kültürü yap›lan bitkinin 

su gereksinime ba¤l› olarak 

seçilen su sistemidir. Damla sulama 

her zaman en uygun yöntem 

olarak düflünülmesin. Sulama 

yöntemleri içinde yüzey sulama 

sistemleri var, salma sulama diyoruz. 

Suyun tarlada rastgele yay›lmaya 

b›rak›lmas›d›r. Bu yöntemle 

tarlan›n her taraf›n› eflit olarak 

sulamak mümkün de¤ildir, tarla 

iyi tesviye edilmemiflse, kar›klar 

halinde, kar›klar›n doldurulmas› 

fleklindedir. Su da¤›l›m› çok homojen 

olmayabilir. Bir meyil varsa 

suyu ilk verdi¤iniz noktada 

meyil afla¤›ya gidiflte en alttaki 

bitki aras›nda topra¤›n geçirgenli¤ine 

ba¤l› su al›m› da farkl› olacakt›r. 

De¤iflik aletlerle tesfiye 

edilmesi laz›m. Yüzey sulamanan 


3 . O T U R U M 

mek istiyorum. “Ulusal Su Yönetiminde 

Yasal, Kurumsal Aray›fllar 

Sempozyumu”nun sonuç bildirgesinden 

baz› noktalara özellikle 

de¤inmek istiyorum. Su bu 

kadar masum bir fley de de¤il. 

Dünya küresel ekonomik politikalar› 

içinde suyun kendisi masum 

da yönetenler aç›s›ndan çok 

da masum olarak görülmüyor. 22 

Mart Dünya Su Günü nedeniyle 

ZMÜ, TMMOB, Ankara Ticaret 

Odas› ve TOB taraf›ndan ortaklafla 

düzenlenen sempozyumda 

güncel sorunlar olarak “su yönetiminin, 

kamu mülkiyeti ve kamu 

iflletmecili¤ine gücünü, merkeziyetçi 

örgütlenmeden alan, suyu 

ekonomik mal olarak de¤il toplumsal 

de¤er olarak gören ve sistemi 

arz odakl› yöneten yap›s› k›- 

r›lmaktad›r” diye uyar›da bulunulmufl. 

Sistem içinde kamu mülkiyeti 

ve kamu iflletmecili¤ine 

son verilmeye çal›fl›l›yor. Küresel 

bir politikad›r. Dünya Bankas›n›n 

kredi karfl›l›¤›nda getirmeye çal›flt›¤› 

bir özellefltirme sistemidir. 

Merkeziyetçi örgütlenmeyi yok 

etmeye çal›fl›yorlar. Suyu ekonomik 

mal olarak görmeye bafll›yorlar, 

toplumsal bir de¤er olarak de- 

¤il. Su ile sistemi arz odakl› iflleten 

yap›s›n› k›rmaya çal›fl›yorlar. 

Su yönetimi uluslararas› politikalar 

do¤rultusunda özel mülkiyet 

ve iflletmecili¤e dayanan yerelleflmifl, 

suyu ekonomik mal 

olarak gören ve temel ilkesini fiyatland›rma 

olarak benimseyen, 

sistemi talep olarak iflletmeyi 

odaklayan bir yap› içine girdi¤i 

uyar›s›nda bulunuluyor. 

Burada karfl›laflt›rmal› vermek 

istiyorum. Su kaynaklar›m›z, dolay›s›yla 

toprak kaynaklar›m›z 

devlet egemenli¤inin bir parças›- 

d›r. Su kaynaklar› ulusal varl›¤›n 

ve ba¤›ms›zl›¤›n sembolüdür. Yaflam 

için temel bir madde olan su, 

kamu mal›d›r, herkesin mal›d›r. 

Su, asl›nda do¤an›n, bütün canl› 

yaflam›n mal›d›r. Bir meta de¤il- 

Su yönetiminde ulusal planlama 

ve yönetimin de¤il, küreselci 

standartlar›n egemenli¤inin sa¤lanmas› 

da önemli. Su konusunda 

do¤rudan çevre bakanl›¤›n›n yetkilendirilmesi 

anlam›nda önemli. 

Çok riskli yönetim anlay›fllar›ndan 

biri ‘Talebe göre yönetim’dir. 

Suyu ihtiyaca göre sunmak de¤il, 

satma esas›na göre sunmak. Talebe 

göre yönetim, talebi artt›rmay› 

teflvik eder. Suyun tasarrufunu 

de¤il, suyun vahflice kullan›m›n› 

öngörür. Talep ne kadar artarsa o 

kadar çok para kazan›r›m. Talep 

ile fiyat iliflkisini kurgulamaya 

yöneliktir. Suyu korumak tasarruf 

etmek, de¤er yaratmak ad›na, 

do¤a ad›na de¤il, sürdürülebilir 

yaflam ad›na de¤il, sudan para kazanma 

esas›na dayal›d›r. 

‘Özel kamu ortakl›¤› ile, özel 

sektör eliyle iflletme’ Bunun anlam› 

da su yönetimin dünya devi 

özel flirketlerin yönetimine verilmesi. 

Bunun karfl›l›¤›nda, ulusal 

ve kamusal yönetim esaslar›, siyasal 

ve co¤rafi s›n›rlarda bütünleflik 

nehir havzas› yönetimi; yani 

su yönetiminde ulusal ve siyasal 

s›n›rlar›n esas say›lmas›. 

Merkeziyetçilik ilkesinin kabulü 

ile su yönetimi merkezi yönetim 

esaslar›na göre yap›l›r, yerinden 

yönetim ona yard›mc› roller 

üstlenir. Yerellik yard›mc› bir 

role sahiptir. Devlet taraf›nda bay›nd›rl›k 

bakanl›¤›n›n yetkilendirilmesi 

esast›r, çevre bakanl›¤›n›n 

de¤il. Ulusal planlama, temel 

plan dürtüsü, halk›n ve ulusal 

üretimin su ihtiyac›d›r. 

Toplumsal ihtiyaç odakl› yönetim, 

talebe dayal› de¤il, ihtiyaca 

dayal› yönetimdir. 

Yerel idare ve kooperatifler 

eliyle iflletmede; su yönetiminin 

en ucunda yerel yönetimler ve 

kooperatifler yer al›r, bunlar 

planlama ve kamu yönetimi esas›- 

na göre çal›fl›rlar. 

Bir su yasas›n›n haz›rlanmas›- 

n›n gerekli oldu¤unu ama seçenedir. 

Ülkemiz bir su zengini ülke 

de¤ildir. Ülkemiz toprak kaynaklar› 

aç›s›ndan da zengin bir ülke 

de¤ildir. Su ve toprak kaynaklar›- 

m›z›n ülkesel ölçekte planlanmas› 

gerekir. Havza, alt-havza baz›nda 

de¤erlendirilmesi gereken 

do¤al kaynaklar›m›zd›r. Herkesin 

suya ulaflma hakk› vard›r. Su 

ekolojik sistem içinde üretilmeli, 

korunarak gelifltirilmeli, planl› 

kullan›lmal›d›r. 

Birgül Ayman Güler hocam›- 

z›n küreselci, ulusalc› karfl›laflt›rmas›n› 

vererek konuflmam› bitiriyorum. 

‘fiu anda su üzerinde 

küresel politikalar bize flunlar› 

dayat›yor; do¤al co¤rafi s›n›rlar 

bütünleflik nehir havzas› yönetimini 

getiriyor.’ Yani bunun anlam›, 

ulusal siyasal s›n›rlar›n hesap 

d›fl› b›rak›lmas›, sizin ulusal 

veya siyasal s›n›r›n›z› yok say›- 

yor, bunun yerine uluslararas› 

yönetimleri devreye sokmaya çal›fl›yor. 

‘Su yönetiminde özerklik 

ve yerellik esaslar›n›n kabulü’ yani 

merkeziyetçilikten uzaklaflt›- 

r›p yerelli¤i, özerkli¤i getirmeye 

çal›fl›p yerli ve yabanc› tekellerin 

hakim olacaklar› bir üst kurul ya 

da su konseyini kurarak su ifllerini 

özellefltirme gayreti var flu anda 

ülkemizde; Devlet taraf›ndan 

çevre bakanl›¤›n›n yetkilendirilmesi. 

Bu da anlaml›. 

46 


3 . O T U R U M 

¤in hangisi olmas› gerekti¤inde 

soru iflaretini size b›rak›yorum. 

Gerçi soru iflaretine gerek yok, 

san›r›m hepimiz ayn› fikirdeyiz. 

Küreselci, piyasac› politikaya göre 

mi su yasas› haz›rlanmal› ve su 

yönetimi kurgulanmal›, yoksa 

ulusal ve kamusal politikaya göre 

mi 

Hem ülkenin hem dünyan›n 

gerçek yarar›na, iklim de¤iflmesine 

karfl›, do¤ru çözüm; küreselci, 

piyasac› politikan›n reddi ve ulusal 

politikan›n kabul edilmesidir. 

Be¤endi¤im bir fleyi sizlerle paylaflmak 

istiyorum. 

Do¤a ile bütünleflik yaflayan 

bir k›z›lderili kabile reisi Seattle’dan 

1854 y›l›nda Washington’daki 

büyük reise flunlar› yazm›fl: 

“Topraklar›m›z› sat›n almak 

istedi¤inizi bildiren bir mektup 

yollam›fls›n›z. Sahi beyaz adam 

neyi sat›n almak istiyor. Gökyüzünün 

ayd›nl›¤›n› m›, yeryüzünün s›- 

cakl›¤›n› m›, rüzgar›n u¤ultusunu 

mu, antiloplar›n çabuklu¤unu mu 

Biz bunlar› size nas›l satabiliriz, 

hem siz nas›l sahip olabilirsiniz 

Son buffalo öldü¤ünde onlar› yerine 

nas›l koyabilirsiniz Hayvanlar›n 

bafl›na gelen insanlar›n bafl›na 

da gelmez mi Topra¤›n bafl›na gelen, 

o¤ullar›n›n da bafl›na gelmez 

mi Bence Washington’daki büyük 

flef ne istedi¤ini bilmiyor. Buna 

ra¤men arzusunu yapaca¤›z. Çünkü 

o güçlü, biz zay›f›z. Beyaz 

adam tabiata gece mal çalan h›rs›zlar 

gibi davran›yor. O toprakla, 

›rmakla kardefl de¤il. Patlayan 

goncalar›, oynaflan kelebekleri sevmiyor. 

Kendisini do¤an›n parças› 

kabul etmiyor. Do¤aya hükmetmeye 

kalk›yor. Ne babas›n›n mezar›- 

n›, ne çocuklar›n yurdunu düflünüyor. 

Topra¤› al›n›p sat›lan tafl parçalar› 

san›yor. Topra¤›n› kirleten, 

yata¤›n› pisletene benzer. Birgün o 

toprak sizi bo¤ar.” 

Sab›rla dinledi¤iniz için hepinize 

çok teflekkür ederim. 


Hoflgeldiniz, kat›l›m›n›z için 

teflekkürler. Bu tür bir toplant›ya 

ilk kez kat›l›yorum. Umar›m sonuncu 

olmayacak. Bu panelde bana 

enerji konusunu anlatmak düflüyor. 

Enerji, yaflam› sürdürmek için 

temel unsurlardan biri. Hava ve 

suyun ard›ndan ekmek gelmiyor, 

enerji geliyor. Ekme¤i sa¤layabilmemiz 

için de enerji gerekli. 

Dünyada enerji sektöründe genel 

görünüfl ne Buradan bafllay›p 

Türkiye’ye gelmek istiyorum. 

Durumu saptay›p, sorunlar› 

kendi bak›fl aç›m›zdan koymaya 

çal›flal›m. Yine o bak›fl aç›s›ndan 

çözümler sunmay› deneyelim. Bu 

arada usul yönünden bir teklifim 

olacak, akl›n›za tak›ld›¤› anda 

lütfen araya girin. Etkileflimli olsun, 

tart›flarak ilerlemeyi tercih 

ederim. 

Dünyada enerji sektörü, enerji 

üretimini a¤›rl›kl› olarak geleneksel 

fosil yak›tlar› ile gerçeklefltiriyor. 

Enerji derken ›s› ve elektri¤i 

bir arada kastediyorum. 

A¤›rl›kl› olarak fosil kökenli yak›tlara 

dayal› bir enerji üretimi 

paradigmas› egemen. Ülkemizde 

de bu böyle, ülkemizde geçen y›l 

verilerine göre 200 milyar kw/s 

elektrik enerjisi üretmifl ve tüketmifl 

bulunuyoruz. 

Son on y›ll›k e¤ilimlere bakt›- 

¤›m›zda ortalama %7-8 y›ll›k art›fl 

var. Bu trendin sürece¤ini düflünüyoruz. 

Ekonomik olgu ve kriz 

konusunu bir kenara b›rakal›m; 

bunun arkas›nda nüfus art›fl›, 

kentleflme gibi olgulara ba¤l› olarak, 

önümüzdeki en az on y›ll›k 

periyotta, y›ll›k enerji talebinin % 

7-8 oran›nda art›fl›n›n sürece¤ini 

düflünüyoruz. 

200 milyar kw/s üretim ve tüketim 

içinde %20 dolay›nda kay›p 

ve kaçak var. Kay›p için belli 

bir istatistik yok, toplam rakam 

bu. Kay›p kaçak oran›n›n en aza 

indirilmesi konusunda bir stratejimizin 

olmas› gerek. Buradaki 

anahtar sözcük tasarruf. Daha etkin 

teknolojilerin kullan›lmas› 

gereklidir. ‹flte tasarruflu ampuller 

vs. çok bahsediliyor. 

Önemli bir sorun var Türkiye’de, 

enerji yo¤unlu¤u diye bir 

tabirimiz var. OECD ülkeleri 

içinde Türkiye bu anlamda onuncu. 

Nedir enerji yo¤unlu¤u; bir 

dolar ya da bir TL’lik varl›k üretebilmek 

için gerekli olan enerji 

miktar›. Türkiye’nin bu soruna 

da parmak basmas› gerekiyor. 

Enerji yo¤unlu¤u konusunda, 

mutlaka iyilefltirici program›m›z 

olmak zorunda. 

Sürdürülebilir bir yaflamda 

enerji neden bu kadar önemli 

fiöyle bir varsay›m›m olsun; kriz 

koflullar›n› yine bir yana koyal›m, 

Türkiye y›lda % 7 büyümeyi hedeflesin. 

Böylesine ulusal plan›- 

m›z olsun, ama sat›p savmadan, 

üreterek. Bu flu demektir, benim 

ekonomim 10 y›l sonra yüzde 

yüz büyüyecek. Kifli bafl›na düflen 

y›ll›k gelir de büyüyecek. O gelirin 

nas›l da¤›laca¤›n› da bu panelin 

d›fl›na b›rakal›m. Bu flundan 

önemli en az›ndan. Yüzde yüz 

karfl› karfl›ya bulundu¤umuz 

Türkiye gündemi var, AB projesi 

var. 5-6 bin dolarl›k y›ll›k geliri- 


3 . O T U R U M 

nizle 25-30 bin dolara ortak olmaya 

çal›fl›yorsunuz. Burada koskoca 

bir soru iflareti k›vr›l›yor kafamda. 

Ben %7 hedefini koyarsam, 

benim 10 y›l içinde ekonomim 

10 kat büyüyecektir. Türkiye 

gibi ülkeler için OECD’nin 

yapt›¤› çal›flmalar var. Macro iktisatç›lar›n 

saptamas›na göre, e¤er 

iki kat büyüyeceksiniz, elektrik 

üretiminiz de iki kat artmal›. 

2020 dolay›nda bizim 400 

milyar kw/s tasarruf yapsak da 

enerji üretmeye ihtiyac›m›z var. 

Bu da flu demek olur; flu anda 

Türkiye’de kurulu güç 41 bin megavat. 

Puant de¤erlere ulafl›ld› diyoruz. 

Herkes klimas›n›, televizyonunu 

açt›¤› anda 41 bin megavat›n 

tamam›n› tüketmeye koyuluyoruz. 

Asl›nda yüzde 33 fazlam›z 

var. 23-24 bin megawat uç 

uca eklenen tüketim gerçekleflti- 

¤inde puant de¤ere var›yoruz. 

Burada da bir sorun var. Hiçbir 

geliflmifl ülkede bu kadar büyük 

kapasite varken puant de¤erlere 

ulafl›ld›¤› olmuyor. Demek ki 

2000 y›l›ndan itibaren enerji piyasas›n› 

düzenleyen bugünkü 

mevzuatta, özellefltirmede, yapifllet-devret 

gibi yayg›n benimsenen 

modelde bir sakatl›k var. Buna 

da de¤inmemiz gerek. 

41 bin megawat kurulu güç, 

baz› yüklerimiz sürekli olarak 

devrede, emre amadeli¤i y›l içinde 

6500-7000 bin saatin üzerinde 

tercihen olmas› gereken do¤algaz 

ve kömüre dayal› santraller. Bunlar 

sürekli devrede. Bugünkü yap› 

içinde de linyit giderek artan 

miktarda ithal kömür ve do¤al 

gaza dayal›. Devreye kolay al›n›p, 

ç›kar›labilen hidrolik santraller, 

yani puant saatlerde bunlar›n 

devreye girip daha sonra ç›kmas› 

gerekiyor. 

Bizim enerji üretim ve da¤›t›m 

flebekemizin topolojisi bu. Birçok 

yerde bu böyle. Soru flu, her fley 

yolunda gider de 10-15 y›ll›k 

perspektif içinde bir bu kadar 

enerji santral› kurdu¤umda benim 

ulusal flebekem neye benzeyecek. 

10 y›l sonra da do¤algaz ve 

kömüre dayal› büyük 500 bin 

megawat’l›k dü¤ümler oluflturmaya 

devam edecebilecek miyim 

Bu merkezi yap›y› sürdürmeye 

devam edebilecek miyim 

Veya burada baflka bir çözüm var 

m› 

Bunlar›n hepsinin öncesinde 

flunu sormak laz›m, Türkiye’nin 

bir enerji politikas› var m› Yok. 

Kervan yolda düzelir diye bir politikan›z 

da yok, planlama da yok. 

Anahtar sözcük planlamad›r, 

bundan eser yok. 

Puant de¤erlere 2008 yaz›nda 

ulafl›ld›¤›nda ne merkezi yönetim 

ne de özel sektör tafl tafl üzerine 

koyup yeni bir kapasite yaratamad›lar. 

Bunun eksikli¤i ile göz 

göre göre uç de¤erlere vard›k. 

Enerji gereksinimi karfl›m›za dikildi. 

Geçen sene 650 megawat 

toplam yeni kurulu güç öngören 

12 santral için EPDK özel sektöre 

ruhsat verdi. Bunlardan üçü yan›- 

bafl›m›zda Alia¤a’da biri 800 megawat, 

biri 600, di¤eri 300 megawat, 

tamam› ithal kömüre dayal› 

termik santraller. O bölgenin fiziksel 

planlamas› yok. 

Yüzbinlik haritada parma¤›m› 

koydu¤um yerde 15 y›l sonra ne 

olmas› gerekti¤ini söyleyemiyorum. 

Türkiye’de bu hiç bir yerde 

yok. 

Peki bu ithal kömür nereden 

gelecek Güney Afrika’dan. Devaml› 

gelecek mi Diyelim ki gelecek. 

Kaç paraya gelecek Bunun 

maliyeti ne 10 y›l önce do¤algaz›n 

maliyetinden haberdar m›yd›k 

De¤ildik. Geçen sene o kömürün 

ç›k›fl› tonu 70 dolar idi. 

fiu anda 150 dolar. Tercihin nedeni 

yüksek enerji de¤eri. 6-7 bin 

kilokalori civar›nda ›s›l de¤eri. 

Di¤er taraftan Türkiye linyit zengini; 

12 milyar ton olarak hesaplanan 

rezervi ile dünyada 7 veya 

8. durumda. Kül ve kükürtdioksit 

oran› çok yüksek. Bunlar kadar 

önemli olan› ›s›l de¤erinin 

düflük ve 1150-1200 kilokalori 

civar›nda olmas›. Elektrik üremi 

için bu de¤er 4000’den bafll›yor. 

Türkiye’deki linyitlerin ancak 

yüzde 1.5’u bu s›n›flama içinde 

yer al›yor. Bunu da bir kenara koyuyorum, 

daha sonra dönece¤im. 

Arz güvenli¤i diye bir kavram 

var. Enerji hammaddeniz nerede, 

bu musluk ne kadar sizde. Son on 

y›lda do¤algaz›n elektrik üretimdeki 

pay› t›rmand›, ivmelenerek 

artt›. Geçen sene ilk kez % 52’yi 

buldu. Bugünkü Tedafl’a ödedi¤imiz 

elektrik ücretleri petrol fiyatlar› 

50 ila 70 dolar band›nda iken 

Türkiye’nin yapt›¤› anlaflmalara 

dayal› o flekilde gerçekleflen fiyatlar. 

Umar›m krizin bir sonu var. 

Olmayaca¤› yönünde de beklentiler 

var. 2010’lu y›llarda krizin arkas›ndan 

ekonomik canlanma ile 

petrol ve buna koflut olarak do- 

¤algaz›n fiyatlar› çok ciddi t›rman›fla 

geçecek. Beklentiler 2010-11 

y›llar›nda petrol varil band›n›n 

100-120 dolar dolay›na yerleflece- 

¤i yönünde. Bunun anlam›, çok 

k›sa süre zarf›nda Türkiye’nin fosil 

yak›tlar›n ithalat›na ödedi¤i 

50-60 milyar dolar seviyesindeki 

paran›n çok üzerine ç›kaca¤›d›r. 

D›fl ödemeler dengesi aç›¤›nda 

çok ciddi bir gediktir bu. 

Böyle bir yap› sürdürülebilir 

mi Biz fosil yak›tlar›na dayal› 

olan enerji paradigmas›n› korumaya 

devam edebilir miyiz ‹ki 

nedenle edemiyoruz; birincisinde 

maliyetler... Yeni petrol ve do¤algaz 

alanlar› denizlerde maliyetler 

giderek art›yor. Karada bir petrol 

sondaj›n› 30 milyon dolara yapabilirken, 

denizde 400 milyon dolar›n 

üzerinde yapabiliyorsunuz. 

Rafineri kapasiteleri s›n›rl› yenilenebilir 

enerji kaynaklar›na mukadder 

oldu¤u için hiçbir petrol 

devi devasa bütçeleri ve kazançlar›na 

ra¤men yeni rafineri kapasitesi 

oluflturmaya yanaflm›yorlar. 

Arz taleplerinin d›flar›da oluflu 

önemli. Türkiye bu konuda çok 

önemli hatalar yapt›. Mavi ak›ma 

gelince; Botafl, Rusya ile metrekübünü 

20 centten anlaflt›¤› zaman, 

bu rakam dünyada her fiyat›n 

48 


3 . O T U R U M 

üzerindeydi. Varil petrol fiyat› 50 

dolar› bulmam›flt›. fiu anda do¤algaz›n 

metrekübünün maliyeti 45 

cent. Bunu çok yak›n bir zamanda 

iki ile çarpaca¤›z. 

Hükümet ikinci mavi ak›m 

hatt›n› görüyor. Birincisi devreye 

al›nd›¤› zaman bu bir hatayd›. 

Ancak hükümet bununla yetinmemifl, 

‹ran ile de benzer bir anlaflmay› 

yapm›fl, sonuçta o günün 

hükümeti, 57. Hükümet de son 

noktay› koymufl. Türkiye’nin 

enerji politikalar›n› 2020’li y›llar›n 

ortalar›na kadar ipotek alt›na 

alm›fl. Tahkime de gitmiflsiniz. 

Söylemifltim, Türkiye’nin bir 

enerji politikas› yok. Arz gibi çok 

kritik bir parametrede Türkiye 

kendi dizine kurflun s›km›fl. Bunu 

yapmay› sürdürüyor. 6 fiubat 

2009’da TBMM nihayet Kyoto 

anlaflmas›n› onaylad›. Ard›ndan 

ne yapt› EPDK, ço¤u ithal kömüre 

dayal› 46 santrala ruhsat 

verdi. Bu ne perhiz bu ne lahana 

turflusu. Bu da gösteriyor ki, Türkiye 

böyle bir enerji anlay›fl› yaklafl›m›ndan 

yoksun. 

Bir ara nükleere de de¤inmem 

gerekecek. Enerji aç›¤› karfl›lanmas›nda 

nükleer bir çare olabilir 

mi Türkiye do¤al gaz olarak 

Rusya’ya ba¤l›, söz konusu iki 

nükleer santral da Rusya üzerinden 

al›nmaya çal›fl›l›yor. Rusya 

ile tarihsel iyi iliflkilerimiz var ve 

bunun devam› önemli. Ancak tamamen 

bir yere ba¤lanmak enerji 

arz› aç›s›ndan çok vahim bir yoldur. 

Mutlaka alternatifleri olmas› 

gereken bir yol. 

Nükleer enerji neden olamaz 

Türkiye deprem kufla¤›nda, bu 

çok basit bir neden, sabaha kadar 

nedenleri anlat›labilir, baflka bir 

toplant›n›n konusu olabilir. Hükümetin 

nükleer santral› kurmak 

istedi¤i yer Akkuyu. Akkuyu’nun 

10 km aç›¤›ndan Ecemifl fay› geçer. 

1998-99 y›l›nda Prof. Dr. Atila 

Ulu¤, DEÜ’ne ba¤l› Pirireis 

Araflt›rma Gemisiyle, orada kesin 

kesitler ald›. Fay üzerinde gaz ç›- 

k›fllar› gördü. Beklenen deprem 

7,5 fliddetinde. 

Sizin hafla, Allahla mukaveleniz 

mi var. Beklenen depremin 

derinli¤i 4-10 km. Odam›z›n ve 

enerji bakanl›¤› bürokratlar›n›n 

devre d›fl› b›rak›ld›¤›, Ahmet 

Yüksel Özemre’nin ihale komisyonu 

baflkan› olarak d›flar›dan 

görevlendirildi¤i, bypass ile haz›rlanan 

flartnamede oradaki depremin 

6.5 fliddetinde olaca¤›, bunun 

üzerinde bir depremin oluflma 

olas›l›¤›n›n onbinde bir oldu- 

¤u yaz›l›yor. Delilik! Yüzlerce y›l 

deprem olmam›fl Ontario gölünde 

-ki deprem burada 250-280 

km’de oluyor- hesaplar 7-8 fliddetindeki 

depremlere göre yap›l›- 

yor. 

Fay›n üzerinde de oturabilirsiniz, 

Kaliforniya eyaleti San Andreas 

fay› üzerinde yafl›yor, ama 

binas›n› da ona göre yap›yor. Ben 

buna Titanic etkisi diyorum. Bu 

gemi hiç batmamak üzere yap›lm›flt› 

ve ilk seferinde batt›. Fay›n 

10 km kuzeyinde deprem kufla¤›- 

n›n ortas›na böyle bir inflaat› yapamazs›n›z. 

Buradaki risk o kadar 

büyük ki. 

Bunu geçelim, teknik nedenlerle 

santral›n infla yap›m süresi 

on y›l. Kurulu gücüne ne ekleyeceksiniz: 

5 bin, bilemedin 10 bin 

megawat. Gereksinim neydi, neyi 

hedefliyoruz: 40-45 bin megawat 

kurulu güç. Ne kadar›n› karfl›lad›, 

ürküttü¤ünüze de¤di mi Bizim 

bir nükleer enerji sto¤umuz 

yerli uranyum sto¤umuz var m› 

Burada da arz güvenli¤i sorunu 

var. 

Biz Elektrik Mühendisleri 

Odas› olarak nükleer enerjiye 

karfl› ç›kt›¤›m›zda hep flu suçlama 

geldi, teknolojiye karfl› m›s›- 

n›z Hay›r, tam tersine o teknolojinin 

gelifltirilmesinden yanay›z. 

Bize soru soranlara karfl› sorumuz, 

kaç makale yazd›n›z, kaç 

gönderme yap›l›yor buna. Acaba 

o laboratuvar›n›zda sizi saat 

19:00’da bulma imkan› var m› 

OECD ülkelerinde tamam› 

güvenlik üzerine gerçeklefltirilmifl 

330 milyar AR-GE yap›ld›. 

Türkiye bunun ne kadar›n› yapt› 

Kamuoyundan gizlenen Çekmece 

kazas›, kamuoyuna nas›l 

yans›d› Perflembe pazar›nda 

hurdac›da plütonyum çubuklar 

bulunmufl! Böyle bir kepazeli¤in 

dünyada benzeri yok. 

Burada biz bize konufluyoruz; 

kol k›r›l›r yen içinde kal›r, k›l›ç 

k›n›n› kesmez. Dünyan›n en laubali 

insanlar›n›n çok kritik kararlar 

ald›¤› bir ülkedeyiz. O 

santral, 2,5 megawatl›k bir santrald›. 

Dönemin TAEK Baflkan› 

Ahmet Yüksel Özemre, gecekondu 

misali bunu 5 megawat’a ç›- 

kard›, Türkiye orada bir kaza 

yapmay› baflarabildi! 

Bu alanda bir nükleer kültürümüz 

yok. Amerika, Bush döneminde 

erteledi ama bu dönemde 

hayata geçirerek; önümüzdeki 10 

y›ll›k periyodda nükleer santrallarinin 

yar›s›n› kapatmaya haz›rlan›yor. 

Söz konusu AR-GE’nin 

tamam› orada yap›ld›. Onlar bunu 

sürdüremezken Türkiye’nin 

böyle bir fleye kalk›flmas› nas›l bir 

hesab›n sonucu. Böyle bir hesap 

yok, hesap olsa burada olmazd›k. 

Bizim 10 y›l sonraki flebekemiz 

neye benzeyecek. 300-500 

megawat’l›k merkezi modlar› 


3 . O T U R U M 

kurmayaca¤›z. En fazla 50 megawatl›k. 

5 ile 50 megawatl›k yenilenebilir 

enerji kaynaklar›n› esas 

alan, geniflleme stratejimiz olmal›. 

Anahtar sözcük: Yenilenebilir 

enerji kaynaklar›. 

Burada sadece ekonominin 

gerekleri, artan maliyetler ekonomideki 

sürdürülebilir kalk›nma 

ad›na baflka kaynaklara yönelmek 

zorunlulu¤u bizi bu noktaya getirmiyor. 

Bizi bu noktaya tafl›yan 

hocam›z›n da de¤indi¤i son derece 

önemli bir sorun var. Atmosferdeki 

›s›nma ve buna ba¤l› iklim 

de¤iflikli¤i. 

Burada karfl› bir görüfl de ortaya 

ç›kar gibi oluyor, G-7, G-20 

ülkeleri kalk›nd› flimdi s›ra bizim 

kalk›nmam›za geldi¤inde mi biz 

baca gaz›n› denetleyece¤iz. Evet 

ne yaz›k ki böyle. Çünkü bu gezegende 

yaflam tehdit alt›nda. Hesap 

kitaba göre her 10 dakikada 

bir canl› türü ortadan kalk›yor. 

Ortadan kalkan, zebra, zürafa, 

gergedan de¤il ama onlar da ortadan 

kalkacak. 500 milyon y›ll›k 

bu dengede oluflmufl çok kritik 

canl›lar ortadan kalk›yor. 

Okyanuslar›n birkaç ay öncesine 

kadar bir karbon yuta¤› oldu¤u 

düflünülürdü. Antartika yak›nlar›nda 

Rosfershild’e yak›n 

NASA ve baflka kurulufllar›n yürüttü¤ü 

çal›flmalar var. Hay›r, durum 

öyle de¤il. Okyanuslar da 

sonsuz yutak de¤il. Ald›klar› karbondioksitin 

neredeyse tamam›n› 

geri veriyorlar. Sonuç olarak sera 

gazlar›n›n birikmesi devam ediyor. 

Baz› toplant›lara kat›l›yorum, 

çok kötümser senaryolar, beklentiler 

var. Bunlar›n en kötümseri; 

flu anda atmosferdeki 380 ppm 

karbondioksit miktar›n›n 400- 

450 aras›na gelmesidir. Buna geri 

dönüflü olmayan nokta deniyor. 

Yerkürenin bir-iki derece daha 

›s›nmas›nda özellikle kuzey kutbunu 

çevreleyen termofrost, sü- 

rekli olarak donmufl alan erimeye 

bafll›yor. En büyük tehlike sera 

gaz›. Oradaki canl› varl›klar ölüp 

buzul aras›nda kal›yor, daha tehlikeli 

metan gaz› olarak buzulu 

bozuyor ve on milyarlarca ton 

gaz aç›¤a ç›k›yor. Bu daha büyük 

bir tetikleyici ve geri dönüflü olmayan 

nokta. 

Var olan de¤erlerin alt›na inilebilir 

mi Uzmanlar bu konuda 

da kötümser. G-20 ülkelerinin 

Kyoto’nun d›fl›nda tedbirler almas› 

durumunda belki cevap olabilir, 

o da durdurulmas› bak›m›ndan, 

ama alt›na inilemiyor. 

Bu senaryonun sonu nedir 

Bu gezegende yaflam ortadan kalk›yor. 

Bu kalk›nan ülkelerin demagojisi 

de¤il. Bu çok ciddi bir 

tehdit. Bundan sonra fosil yak›tlar›n› 

kullanmaya bu gezegendeki 

yaflam›n korunmas› ad›na devam 

edemeyiz. Bu nedenle yenilenebilir 

enerji kaynaklar› seçenek de- 

¤il, zorunluluk. Olmazsa olmaz 

bir zorunluluk. Neler giriyor bu 

bafll›¤›n alt›na: Kamuoyunun s›kça 

tart›flt›¤› günefl, rüzgar, jeotermal, 

küçük hidroelektrik (50 megawat’a 

kadar) santraller, bu kat 

kat salyangozlara dayal›, yapay 

jeotermal (burada jeotermali siz 

oluflturuyorsunuz), bir de biyokütle. 

Biyokütle benim de çal›flma 

alan›m. Bunlardan hiçbiri alt›n 

mermi de¤il. 

Mühendislerde bir e¤ilim vard›r. 

Sadece bir çözümün ipine sar›l›r›z. 

Bunlar›n hiçbiri tek bafl›na 

çözüm de¤il. Bunlar›n hepsinin 

bir planlama içinde ele al›nmas› 

laz›m. Büyük Menderes vadisi, 

orada büyük bir jeotermal kapasite 

var, Güneydo¤u Anadoluda 

genifl alanlar, enerji bitkileri ziraati 

için uygun. 

Bat›da nüfus yo¤unlu¤unun 

oldu¤u kentlerde evsel at›klar. ‹zmir’de 

bunu güncel olarak yafl›- 

yoruz. At›ktan enerji!.. Hiçkimsenin 

istemedi¤i bertaraf etmek istedi¤i 

bir maddeden herkesin ge- 

reksinimi olan enerjinin üretilmesi. 

Tar›msal at›klar, bir hesaba 

göre hayvan yemi olarak kullan›lmayan, 

çiftçinin, köylünün yakmak 

istedi¤i 14 milyon ton tar›msal 

at›k var. 

Bunun ard›nda hep bir fizibilitenin 

olmas› laz›m. Bunlar›n 

toplan›p bir yere getirilmesi, s›- 

k›flt›r›l›p peletlenmesi, linyitini 

ikame edecek flekilde yak›lmas› 

laz›m. Bu alt› milyon ton petrol 

eflde¤eridir ve ciddi bir potansiyeldir. 

Büyük k›sm› da Afyon’un 

bat›s›ndaki tar›m alanlar›d›r. Büyük 

bir tesadüfle nüfusun yo¤unlaflt›¤› 

yerdedir. Biyokütle bir 

baflka özelli¤i de, enerji bitkisinden 

elde etti¤im biyodizeli veya 

onu kuruttuktan sonra s›k›flt›r›p 

linyiti ikamet etmek üzere yakaca¤›m 

biriketi, peleti ya da her 

türlü tar›msal, ormansal at›ktan 

hatta tafl›tlar›n araba lastkilerinden, 

ar›tma çamurundan elde 

edece¤im böyle bir ürün tayf› var. 

Mevcut enerji altyap›s›nda bunu 

kullanabiliyorsunuz. Linyitle paçal 

edebiliyorsunuz, buna bir arada 

yakma deniyor. 

Elde etti¤iniz biyodizel ve biyobenzin, 

fosil yak›tlar›na kar›flt›- 

r›l›yor veya kar›flt›r›lmadan do¤rudan 

yak›labiliyor. Ulafl›m ve 

elektrik sektöründe kullan›labilir, 

bazyük karakterinde hammaddenin 

süreklili¤i sa¤land›¤›nda 

lojistik bir sorun sonuçta, 800 

bin saat çal›flabilecek, merkezi olmayan 

küçük santrallar oluflturma 

flans›n›z var. Enerjiyi iletim 

kay›plar›, ba¤lanma sorunlar› olmaks›z›n, 

tüketti¤iniz yerde üretmeyi 

öngören bir anlay›fl. 

Günefl ve rüzgar›n hakk›n› yedi¤imi 

düflünmeyin. Biyokütle tafl›nabilir 

ve depolanabilir nitelikte. 

Bugünkü mevcut yak›tlar› ikame 

etmeye hemen haz›r. Onlardan 

da bir gecede vazgeçmek zorunda 

kalmadan. Çünkü mevcut 

enerji yap›s›ndan yenisine geçmek 

bir gecede olmayacak, fren 

50 


3 . O T U R U M 

mesafesi var. Geçifl süreleri olacak. 

‹nternette hidrojen ile do¤algaz› 

bir arada yakan reaktörlerin 

yap›ld›¤›n› göreceksiniz. Neredeyse 

500 firma var ço¤u Almanya 

ve Amerika’da. Kombi santraller 

daha bugünden var. 

Günefl ve rüzgar elbette birer 

yap›tafl›, kesikli karakterleri nedeniyle 

problem, depolayabilmeniz 

gerekiyor. Çözümler çok, literatür 

çok zengin, hemen akl›ma 

geleni söyleyeyim, depolanabilir 

bir enerjinin üretiminde kullanabilirsiniz. 

Mesela hidrojenin üretiminde 

kullanabilirsiniz. Burada 

gerçi tedarik zinciri bir bakla daha 

uzam›fl olacak, bunun anlam› 

maliyet artmas›d›r. Art›fl flu anlama 

geliyor, mesela cep telefonlar›n› 

hat›rlay›n, ben telefonumu 

2750 dolara alm›flt›m, sokaktan 

karfl›dan karfl›ya geçerken kaplama 

alan›n›n d›fl›na ç›k›veriyordum. 

Sekiz saatte bir flarj etmek 

zorundayd›m. Bugün hakemin 

kafas›na at›yorum. Yenilenebilir 

kaynaklarda da böyle olacak. 

Bafllang›çta yat›r›m maliyetleri 

yüksek, bir yasa ile teflvik düzenlemesi 

laz›m. Almanya fotovoltoik 

enerji üretimine 55 cent 

veriyor, borsaya ç›k›p, krizin etkisiyle 

40 centlerin alt›na düfltü. 

Neden bunu veriyor, sosyal maliyetler 

dolay›s›yla. Yata¤an’› gördünüz 

mü bilmiyorum. Sürekli 

bir sis var. Herkes y›lda bir kez 

yorgan döflek yat›yor. Sosyal maliyet 

dedi¤imiz o ifl gücünün düflmesidir, 

harcad›¤› ilaç paras›, 

üretemeyiflidir. Amerikada oldu- 

¤u gibi her an 3-4 milyon kiflinin 

kas›rgan›n önünden kaçmas›d›r. 

Bu büyük maliyetler getiriyor. 

Allahtan diyeceksiniz ama 

bundan yüz y›l önce tropik kas›rgalar 

y›lda 30-40 civar›nda idi 

bugün 100-150. Katrina gibi bütün 

Meksika körfezini kaplayan 

kas›rgalar eskiden yoktu. Bunlar 

sosyal maliyetlerdir. BM raporlar›na 

göre, d›fl maliyetler denilen 

fosil yak›tlar›ndan kaynaklanan 

bu tür çevre felaketlerinin art›fl›, 

hastal›klar, olumsuz çevre etkisi 

dolay›s›yla maliyet, 5 trilyon dolar 

olarak hesaplan›yor. Bunun 

%60’›na da ABD katlanmak zorunda 

kal›yor. 

Konuflmam›n bafl›nda fosil yak›tlar›n 

bitti¤ini veya çok pahal› 

hale geldi¤ini söylemifltim. Dolay›s›yla 

yenilenebilir enerji kaynaklar›na 

zorlayan amir etken 

var. Dünyan›n en zengin petrol 

yataklar› ABD’de ve buradaki rezerv 

Suudi Arabistan’›n sekiz kat›: 

2 trilyon varil. Amerika bunu 

1902 y›l›nda farketti. Yeflil Irmak 

Vadisi ad›yla an›l›yor. 1910’da 

baflkan Taft yönetimi esnas›nda 

buras› özel flirketlerin kazma 

vurmas›n›n yasakland›¤› federal 

alan haline geldi. Bu ta ki 

Bush’un giderayak 2005 y›l›nda 

yeni enerji yasas›n› yay›nlayarak 

buraya özel sektörün girmesine 

izin vermesine kadar sürdü. 

Utah’da bir firma petrolün varilini 

10 dolara imal edece¤ini iddia 

ediyor. 

Petrol var diye bunu son damlas›na 

kadar kullanmak de¤il, 

tam tersine kullanmamak zorunday›z. 

Varili 10-120 dolar olan 

petrol yak›lmayacak kadar de¤erlidir. 

Petro-kimya sanayi var, cebinizdeki 

paray› yakmak daha iyi 

diye düflünmek gerekir belki. 

Petrol bundan böyle yaln›zca petro-kimya 

endüstrisinde kullan›lmal›. 

Geçti¤imiz birkaç y›lda özellikle 

Chavez’in benimsedi¤i tutum 

nedeniyle ABD’nin stratejik 

petrol rezervleri ço¤unlukla 8 binin 

alt›na indi ve fiyatlar f›rlad› 

gitti. Amerika neden Yeflil Irmak 

vadisindeki kayna¤›n› kullanmad› 

Irak’ta ne ar›yor kendi 2 trilyon 

varil petrolü varsa Yayg›n 

söylem enerji kaynaklar›n› elinde 

bulundurmak, bunlar›n güvenli- 

¤ini sa¤lamak, iletiminde güvenli¤i 

sa¤lamak. 

Kendi 6 mil aç›¤›ndaki petrolün 

ç›kar›lmas›na Amerikan Kon- 

gresi hala izin vermiyor. Daha 

ötesi; Alaska aç›klar›nda ve Meksika 

körfezinde çok ciddi rezervleri 

var. Buna da Kongreden izin 

yok. Temsilciler Meclisi karar› ile 

bu bir k›s›t alt›nda. Biraz h›zl› ve 

kar›fl›k anlatt›m san›r›m, sorular›n›z 

varsa alay›m. 


Dünyadaki verilere göre en az 

çevreyi kirleten ülkelerden biri 

Küba, en çok kirleten ABD. Bir 

ülkedeki sistemin, enerji kullan›- 

m›na nas›l bir etkisi oluyor 


Yol açt›¤›m›z çevre kirlili¤i tamamen 

sistemik bir sorun. Egemen 

siyasal sistemin getirdi¤i bir 

sorun. Kâr güdüsüyle kazanç u¤runa, 

do¤ay› ve insan› feda edecek 

sistemin bir baflka soruna yol 

açmas› da beklenemezdi. 

Siz soruyu sorarken ipuçlar›- 

n› verdiniz. Bir yanda ABD di¤er 

yanda Küba. Bunlar›n duruflunda 

çok ciddi fark var. Sorunun kökeninde 

de siyaset var. Bask›n 

ekonomik sistem ve bunun üretti¤i 

siyasetler. Gezegenin sonunu 

getirip, yaflam› sürdürülemez hale 

getiren bizatihi budur, kader 

de¤ildir, kaç›n›labilir. 

Mustafa Onur G‹R‹fiKEN 

Ülkemizde günefl panellerinden 

yararlan›labilir mi 


3 . O T U R U M 


Konuflmam› onunla bitirmeyi 

düflünüyordum. Tabii ki ülkemiz 

bir günefl ülkesi, ancak merkezi 

hükümetin destekleme mekanizmas›na 

ihtiyaç var. Hepimiz mevcut 

koflullarda 7 euro cent’e kullan›yoruz 

elektri¤i. Ben fotovoltoit 

paneller kurarsam, silikon panellerdir. 

Bunun ard›ndan gelen 

devrimci teknolojiler var. On y›l 

içinde hayata geçecek ve maliyetleri 

düflürecek. Bir kilovat enerjiyi 

5-6 bin euroya mal ediyorsunuz. 

Bu yat›r›m›n geri dönüflüne 

bakt›¤›n›z zaman yirmi y›l› geçiyor. 

Karl›l›k oranlar› ekonomik 

kriterler bak›m›ndan ak›lc› de¤il 

bu tür yat›r›mlar› yapmak. Bir 

yayg›nl›k kazanmas› mümkün 

de¤il. 

Merkezi yönetim bunu destekleyici 

ad›mlar atmazsa görsel 

amaçl› fark›ndal›k yaratacak, sosyal 

k›s›tl›l›k yaflatacak içerikte 

belki belediyelerin çal›flmalar› 

olabilir. ‹zmir Büyükflehir Belediyesinin 

bir çal›flmas› var. Kayna¤› 

d›flar›da de¤ildir, bedavad›r, ama 

mekanizma önemlidir. Bununla 

ilgili 5 Haziran 2009’da, enerji 

komisyonundan ç›kan bir yasa tasar›s› 

var genel kurula sunulmak 

üzere, amaç meclis tatil olmadan 

yasay› geçirmek idi. 2005 y›l›nda 

ç›kan yenilenebilir enerji yasas› 

var, eksikleri vard›. Teflvik ve 

destekleme tan›mlar›, orada tan›ml› 

de¤ildi. Yönetmelikler eksikti, 

hala eksik. O yasa ile bu eksikler 

kapat›lmak istendi. 

Ayda 3000 kilowata kadar 

üretim yap›yor ve flebekeye ba¤l› 

iseniz, 35 centten Tedafl bunu sizden 

alacak. O zaman mevcut teknolojilerle, 

yenilerini beklemeden 

bir yat›r›m yapma imkan› 

vard›. Ali Babacan’›n son dakika 

giriflimi ile yasa ertelendi. Bundan 

sonraki akibeti de belli de¤il. 

Ekim’de genel kurula gelecek. 

Erteleme gerekçesi, Dünya Ticaret 

Anlaflmas›na Marakefl’te imza 

koyduk, orada yerli üretime 

teflvik d›fl tedarikçilerin aleyhine 

oldu¤u için yasak. Türkiye kendini 

kay›t alt›na al›yor. Bu nedense 

son dakika akl›na geliyor. ‹spanya’da 

benzeri anlaflmaya imza 

koymufl ama üreticisine teflvik 

vererek 5-6 y›l içinde kendi panellerini 

üretmek için müthifl bir 

ARGE yat›r›m› yapt›. O da Dünya 

Ticaret Örgütüne dahil bir ülke. 

Ama biz her nas›lsa DTÖ’ne verdi¤imiz 

taahütle elimizi kolumuzu 

ba¤lam›fl olduk. Umar›m gerekçe 

yaln›z bundan ibarettir. 

Ben flahsen böyle bir ertelemenin 

ard›ndan do¤algaz ve petrol tekellerinin 

belli cemaatler üzerinde 

yapt›¤› çal›flmalar› görüyorum. 

Türkiye bu oyunlara çok s›k kurban 

gidiyor. 

Ayn› kifli 2005 y›l›nda yenilenebilir 

enerji kaynaklar› ile ilgili 

yasan›n bir y›l gecikmesine yol 

açt›. ABD’ye gitti geldi, BP ve 

Shell’in CEO’lar› ile görüfltü¤ünü, 

yenilenebilir enerji kaynaklar›n›n 

gereksiz oldu¤unu gördüklerini 

söyledi. Bunu ilk tekzip 

eden BP ve Shell oldu. Onlar kendilerine 

petrol flirketi demiyorlar, 

enerji flirketiyiz, diyorlar. Fotovoltoit 

panellerin patentlerini en 

fazla bu iki flirket topluyor. 5346 

niteli¤indeki yasan›n devam›n› 

izleyelim. Meclisten bir kazaya 

u¤ramaz ve geçerse dedi¤imiz tür 

uygulamalar›n önü aç›lacak. Buralarda 

yap›lan yat›r›m, makul 

sürelerde geri gelebiliyor, yoksa 

t›kan›yor. Bu yasa bir zorunluluk. 

Volkan B‹LG‹N, KTÜ 

Enerjiye gerçekten ihtiyac›- 

m›z olup olmad›¤›n› sormak istiyorum. 

Enerjiye kapitalistlerin 

ihtiyac› var; daha fazla telefon, televizyon, 

araba olmas› için. Bizim 

daha fazla televizyon, arabaya ihtiyac›m›z 

yok san›yorum. O halde 

daha fazla elektri¤e ihtiyac›m›z 

yoksa do¤an›n daha fazla içine etmeye 

de gerek yoktur. Onun için 

daha fazla üretmeyelim. Çok da 

ihtiyac›m›z varsa, günefli ve rüzgar› 

kullanabiliriz diye düflünüyorum. 

Di¤er sorum HES’ler ile ilgili. 

Ben Karadenizliyim. 300 kadar 

HES projesi geçti diye biliyorum. 

Ancak birkaç köyde yürütmenin 

durdurulmas› için köylüler birfleyler 

yap›yor. Orada çal›flan mühendisler 

sizin odan›za da üye. 

Bu mühendislere yapt›r›m uygulayam›yor 

musunuz Yoksa benim 

anananem o derelerden su 

içemezse kendisi çözüm için el 

atacak. 

Belediye baflkan›m›z kamu 

mülkiyeti ve kamu iflletmecili¤ini 

yok eden küresel su politikalar›- 

na karfl› ulusalc› su politikalar› 

önermiflti. Suyun ticarilefltirilmesi 

karfl›t› platformdan farkl› m›, 

yoksa ayn› fleyi mi söylüyorsunuz 

Ulusalc› kelimesi iflin içine 

girdi mi suyu Cola de¤il de Sabanc›, 

Koç yönetsin anlam›na geliyor. 

Bu mant›k yanl›flt›r, su kamu 

mal›d›r, bunun karar›n› halk 

vermelidir. 


Bir arkadafl›m›z rejim yani 

devlet ile çevre iliflkisini sordu. 

Bir iki kelime söylemek isterim. 

‹çine sürüklendi¤imiz kalk›nma 

modeli rekabete dayal› kalk›nma, 

neoliberal ekonomilerin getirdi¤i 

model. Kalk›nmay› rekabetle öngören, 

tasarrufu de¤il, tüketimi 

artt›r›c›. bir model. Talebe dayal› 

üretim tarz›nda, talebi artt›r›c›, 

buradan tüketimi artt›ran bir sistem, 

kapitalist sistem bunu getiriyor. 

52 


3 . O T U R U M 

Tabii ki do¤ay› çevreyi gözeten, 

koruyan, gelifltiren ama üreterek 

büyüyen, ihtiyaçlar›n üzerine 

ç›kmayan, ihtiyaca dayal› üretim 

modelinin uyguland›¤› bir 

dünya, çevre sorunu da yaratmaz. 

Hocam›z enerji konusunda çok 

keyifle dinledi¤imiz bir konuflma 

yapt›, söylediklerinin tamam›na 

kat›l›yorum. Hatta flunu da merak 

ediyorum. Bugün ülkemizde 

nükleer santraldan bahsediliyor. 

3.5-4 milyar dolar civar›nda maliyetinin 

oldu¤unu duydum, do¤ru 

mudur bilemiyorum Bugün evlerin 

ço¤unda tek cam kullan›l›- 

yor, bunu ikiye ç›karacak bir önlem 

al›nsa, neredeyse iki kat› tasarruf 

yapaca¤›z. E¤er iki cam› 

teflvik ederseniz birden fazla nükleer 

enerji santral› kadar tasarruf 

edilebilir. Gereksiz ve anlams›z 

bir sürece itildi¤imizi düflünüyorum. 

Enerjinin çeflitlili¤i, güvencesi, 

verimlili¤ini hocam›zdan 

keyifle dinledik. 

Ulusalc›, vatansever, yurtsever 

gibi terminolojik kavram kargaflas›na 

girmek istemiyorum. 

Kamusal diyebiliriz, devletin, 

halk›n mal› oldu¤unu söylüyoruz 

suyun. Talebe dayal› de¤il, ihtiyaca 

göre üretim diyorum. 

Suyun ticarilefltirilmesine 

karfl› oluflan platformun ilk üyelerinden 

birisiyim. Dünya Su 

Formunun karfl›s›nda mücadele 

içinde oldum, ayr›ca TMMOB 

olarak olduk. Sözlerim yanl›fl anlafl›lmas›n, 

sermayenin, dini, 

iman›, devleti olmaz. Onun için 

ulusal veya uluslararas› sermaye 

olarak de¤il, kamu mal› veya de- 

¤ildir, olarak de¤erlendiriyorum. 

Suyun bir meta olmad›¤›n›, herkesin 

ücretsiz sudan yararlanmas› 

gerekti¤ini söylüyoruz, savunuyoruz. 

Asl›nda bugün k›smen 

de özellefltirildi¤ini söylemek laz›m. 

‹zmir’de arsenik konusunu 

biliyorsunuz. Bu hep flunu beraberinde 

getiriyor, devlet yapam›- 

yor, kamu hantal, bir ifli beceremez, 

kaliteli yapamaz anlay›fl›. 

Daha sonra Dünya Bankas› kredileri 

gündeme getirildi ve dünya 

su forumu arkas›ndan geldi. Bu 

süreç iyi takip edildi¤inde; suyun 

devlet eliyle veya kamu eliyle yönetilmesinin 

do¤ru olmad›¤› iddias›n›n 

arkas›nda, “özellefltirelim, 

özel sektör size arseniksiz su 

sa¤lar” anlay›fl› yatmaktad›r. 


Elektrik enerjisine ihtiyac›m›z 

var. Ondan vazgeçemeyiz ama 

onu elde etme yöntemlerini tart›- 

flabiliriz. 

Kapitalizm, insan-do¤a iliflkilerini 

bu hale getirdi. ‹nsan iliflkilerini 

de ne hale getirdi¤ini biliyoruz. 

Bugüne kadar böyle geldi, 

ama gitmemeli, yaflam ad›na gidemez. 

19. Yüzy›lda para birinden 

ç›k›p, di¤erinin cebine giriyordu. 

Bugün öyle bir hal ald› ki 

egemenleri de tehdit ediyor. O 

zaman yaflam›n kendisi tehdit alt›nda 

de¤ildi. fiu anda ciddi bir 

tehdit alt›nda. Elektri¤i artan bir 

oranda kullanaca¤›z ama geleneksel 

flekillerde üretip, tüketmeye 

devam edemeyiz. Anahtar sözcük, 

yenilenebilir enerji kaynaklar› 

ve planlamad›r. Bu seçenek 

de¤il, zorunluluktur. Sistem varl›¤›n› 

sürdürmek için o çözümleri 

kullanmaya zorlan›yor. 

Elektrik mühendisleri ve HES 

santralleri sorusuna gelince; 50 

megawatt’a kadar takati olan sizin 

deli ›rmaklar›n›z var; Do¤u 

Karadeniz’de. Buralar uygun ama 

iletim sorunlar› var. Oralarda çok 

kayda de¤er tüketim yok. Nüfus 

art›fl› göstermiyor, tersine hala 

göç veren bir bölge. Orada üretilen 

elekti¤in 1000-1500 km ulaflt›r›lmas› 

sorunu var ve bu ciddi 

maliyet art›fllar›n› beraberinde 

getiriyor. Bunun için bu tür yat›- 

r›mlar pek akla yatk›n de¤il. 

Do¤u Karadeniz d›fl›nda Akdeniz’de 

Manavgat sürekli su 

olan bir yatak. Ama Egeye dökülen 

dört nehir bu tür santrallerin 

kurulmas›na izin vermez. 

Orada çal›flan mühendislere 

ne yapabiliriz Biz bir meslek kurulufluyuz, 

sivil toplum örgütü 

de¤iliz. EMO’ya mevcudun d›fl›nda 

bir rol biçmemek gerekir. Çok 

k›sa ifade edersek; yapmam›z gereken, 

meslektafllar›m›z›n ç›karlar›n›, 

geleceklerini savunucu politikalar› 

üretmek. EMO’nun fiilen 

baflka bir duruflu daha var. Biraz 

politizeyiz ama üyelerimize 

flu ifli yap, bunu yapma diyecek 

durumda de¤iliz. fiubemiz enerji 

komisyonundaki arkadafl›m buradaki 

EVKA kurumunun bafl›nda. 

‹thal kömüre dayal› santral 

kuruyor diye oportünist cevap 

vermiyorum ama ekmek paras›n› 

oradan kazan›yor. O faliyetin 

içinde olmak baflka birfley, ona 

karfl› durufl sergilemek baflka bir 

fley. Sorun sistemiktir ve ona 

karfl› ç›kmak gerek. 

Ozan AYKURT, DEÜ 

Son zamanlarda günefl f›rt›nalar› 

kopaca¤›; bunun da tüm 

elektrik aksamlar›n›n altüst olmas›na 

yol açaca¤› söyleniyor. Bu 

ne derece do¤ru, bahsedildi¤i kadar 

tehlikeli mi 


Konumun d›fl›nda ama bu s›k 

s›k olan bir fleydir. Teleskoplar›n 

kaydetti¤i bir fley oluyor, ilk defa 


3 . O T U R U M 

olan bir fley de¤il. Buna karfl› yap›lacak 

bir fley yok. Dönemsel olmayan 

güneflte bu tür etkinlikler, 

do¤ru. Haberleflmeyi engelliyor. 

‹yonosferin düfley s›n›rlar›n› geniflletiyor 

san›yorum. Atmosferde 

uzun mesafe iletiflimine engel. 

Röle olarak uzayda bulunan uydular 

var, bunlar arac›l›k ediliyor. 

Günefl f›rt›nas›n›n bir kas›rgadan 

fark› yok. Nas›l ya da neyle önlem 

alacaks›n›z Bunun etkisini s›n›rlaman›n 

yollar›n› düflünemiyorum. 

Dursun KÜÇÜK, DEÜ 

Elektri¤e muazzam zamlar geliyor. 

En pahal› elektrik kullanan 

ülkelerin bafl›nda geliyoruz. Bunun 

nedenleri nedir Üretti¤imiz 

elektrik uç s›n›rlara dayansa da 

bize yetiyor. 


Yetmeyecek, ucu ucuna yetiyor. 

Neden fiyat› art›yor, zaten 

artmas› gerekirdi. Seçimlerin hemen 

ard›ndan hükümet ‘biz rasyonel 

politikalar uygulayaca¤›z. 

Çok milyar dolar (flu anda akl›mda 

de¤il) sübvanse ettik bu alan›.’ demeye 

bafllam›flt›. Seçim öncesi o 

zamlar› yapmad›lar. 

Hammadde maliyetlerimiz 

yüksek. Do¤algazla elde etti¤imiz 

elektrik yüzde 50’yi bulmufl. O 

zamlar da enteresan bir flekilde, 

özellefltirmede, özel sektörün 

üretiminin yüzde 50’yi geçti¤i bir 

dönemde gerçekleflti. Burada flunu 

sormak gerekir; hani özellefltirme 

rekabeti getirece¤i için daha 

iyi fiyatland›rma olacakt› Fiyatlarda 

bir azalma beklerken bu 

niye böyle oldu Bunlar hepimizin 

bildi¤i gibi teknik de¤il, politik 

göndermeli sonuçlar. 

Gürkan ÖZ 

Say›n S›nd›r suyun halk›n mal› 

oldu¤unu söyledi. Dikili belediye 

baflkan› su halk›n mal› düflüncesiyle 

yapt›¤› uygulamadan dolay› 

yarg›lan›yor. Meslektafl›na 

nas›l bir destek verilebilir, onun 

görüfllerini almak istiyorum. 


Sorum Kyoto prokokolü hakk›nda 

olacak. Türkiye imzalad›, 

2012’den sonra uygulamaya geçecek. 

Karbondioksit emisyonunu 

belirli bir seviyeye indirmemiz 

gerekiyor. 

Türkiye’nin enerji konusunda 

belirli bir stratejisi yokken böyle 

bir yükümlülü¤ün alt›na girmesi 

ne derece do¤ru Kyoto protokolünü 

insani sorumluluk gere¤i 

imzalamal›y›z ama bir stratejimiz 

olmas› gerekmez miydi Belirlenen 

hedeflere ulaflabilece¤imizi 

düflünüyor musunuz 

Kyoto protokolünün mekanizmalar›ndan 

biri olan karbondioksit 

emisyonu ticareti var. Bu 

da beni endiflelendiriyor. ‹nsani 

bir fley için, gelecek için olan bir 

fleyi ticarete döküyoruz. ABD halen 

bu protokolü imzalamad›. 

Dünyaya zarar verilmesi aç›s›ndan 

bak›ld›¤›nda azgeliflmifl ülkelerin 

bu yükümlülü¤ün alt›na 

girmesi, bu sorumlulu¤un ne kadar›n› 

üstlenmesi ne kadar mant›kl›, 

bunu sormak istiyorum. 

Efe ERTEK‹N, Kocaeli Üniversitesi 

Ulusal ve kamusal su politikas› 

ve sermayenin su politikas›n›n 

yap›lan örneklerle ne kadar tutarl› 

oldu¤unu sormak istiyorum. 

‹stanbul’daki Melen çay› projesi 

ile yüksek maliyetle su tafl›nmaya 

baflland›. Bunu yürüten kamu 

kuruluflu, ‹stanbul Büyükflehir 

Belediyesi. Bu proje ile 15-20 

y›ll›k su s›k›nt›s›n›n afl›ld›¤› söylendi 

ve sorun ötelenip insanlar 

yine su tasarrufu yapmadan bugünlere 

gelindi. 

fiimdi de gündemde 3. Köprü 

var. Su havzalar›n yo¤un oldu¤u 

‹stanbul’da son kalan yeflil yerlerin 

içine yap›lmas› düflünülüyor. 

Burada maliyetleri artt›rmak yerine 

elimizdekini nas›l koruyabiliriz 

Bununla ilgili çözüm önerisi 

var m› acaba 

54 


3 . O T U R U M 


Su hakk›nda birçok bilgi verdiniz, 

suyun meta olmad›¤›n› 

söylediniz. fiu anda belediyenizde 

su kaynaklar›n›n kullan›m›na dair, 

ekolojik çevreye iliflkin neler 

yap›yorsunuz 

Suyun halk taraf›ndan daha 

ucuz kullan›labilmesi için bir çal›flman›z 

olabilecek mi 


Kamil hocama sormak istiyorum. 

Sudan hep do¤al bir kaynak, 

bitmeyecek bir kaynak varsay›m›yla 

bahsettiniz. Ormanlar›n 

su üreten kaynaklar oldu¤u, 

onun için ayr› bir öneme sahip 

oldu¤unu söyleyen bir çal›flma 

okumufltum. Türkiye’de de nüfus 

dünya ortalamas›n›n üzerinde art›yor. 

Dünyada k›sa süre sonra 10 

milyar›n üzerinde nüfus olunca 

su s›k›nt›s› daha üst boyutlarda 

olacak. Orman›n su üretimi aç›- 

s›ndan de¤erlendirilmesi, buna 

göre bir fonksiyon düflünülmesi 

sizin aç›n›zdan mümkün mü, neler 

yap›labilir 

Muzaffer hocama flunu sormak 

istiyorum, her türlü enerji 

kayna¤› do¤al olarak s›k›nt› ve 

kirlilik yarat›yor. Bu korkuyla yenilenebilir 

kaynaklar dedi¤imiz 

zaman, günefl, su, rüzgardan elde 

edece¤imiz ve yar›n daha yo¤un 

kulland›¤›m›z takdirde, bu yenilenebilir 

kaynaklar bize baflka do- 

¤al sorunlar, kirlilik sorunlar› yaratacak 

m› 


Ben buraya belediye baflkan› 

olarak gelmedim. Belediye icraat›n› 

savunmak veya anlatmak 

için gelmedim. Ege Çevre ve Kültür 

Platformu, EGEÇEP üyesiyim. 

Suyun ticarilefltirilmesi konusunda 

‹stanbul’da sürdürülen 

platform da dahil kat›l›mc›lar› ve 

ilk destekleyenlerin aras›nday›m. 

Dikili Belediye baflkan›n›n yapt›¤› 

uygulamay› sonuna kadar destekliyorum. 

Elimden gelse ben de 

yapar›m. 

Bizim Bornovam›zda bu biraz 

zor. Büyükflehir ve ba¤l› bütün 

belediyelerde su tamamen ‹Z- 

SU’nun denetiminde. Su kaynaklar›yla 

ilgili, korunmas›, gelifltirilmesi, 

›slah›, bunlar›n tüketime 

sunulmas›, tümüyle ‹ZSU’nun 

idaresi alt›ndad›r. ‹lçe belediyelerinin 

ne yetkisi, ne de müdahalesi 

mümkündür. Küçük bir derenin 

islah›n› bile yapam›yoruz. 

Kirleticilerin önüne geçmek, 

çevreyi korumak hepimizin, baflta 

belediyelerin görevi. Geçen 

gün bir tafloca¤› ile sorun gündeme 

geldi. Tafloca¤›ndaki üretimin 

miktar›n› ölçmeye çal›fl›yor arkadafllar. 

Hem gürültü hem de toz 

aç›s›ndan, hem hava hem de su 

kirlili¤i aç›s›ndan kirletici etmen 

olarak konut alanlar›n›n dibinde. 

Bu tür müdahalelerle çevre ve 

kirlilik üzerine müdahaleler yapmaya 

çal›fl›yoruz. 

Suyun halk›n mal› oldu¤unu 

söylüyoruz ama halk›n ihtiyac› 

olan suyu, özellefltirmeden ö- 

zerklik ad›na özelliflterme yapmadan, 

kamusal bir hizmet olarak 

talebe dayal› de¤il, ihtiyaca yönelik 

su yönetimimin esas oldu¤unu; 

bir su yasas› ç›kmas› ve bu 

eksenli korumac› bir yasa olmas› 

gerekti¤ini söyledim. ‹htiyaca göre 

su yönetimi, talebi artt›rmay›, 

teflvik etmeyi suyu daha fazla 

kullanmay› öne sürmez. Tam tersine 

suyun tasarrufunu öne sürer. 

Melen çay› gibi uygulamalarda, 

halk›n su ihtiyac› var. Bunu 

da karfl›lamak gerekiyor. Ticarilefltirilen 

su farkl› fiyat politikalar›n› 

da beraberinde getirir. Ne kadar 

su tüketirsen fiyat avantajlar› 

getirir. Paras› olan›n sudan daha 

fazla yararlanmas›, paras› olmayan›n 

sudan yararlanamamas› gibi 

sorunlar› beraberinde getirir. 

Sudan yararlanan halk›n eflit haklara 

sahip olmas› gerekirken hak 

farkl›l›klar› yarat›r. Bunun da 

önemli oldu¤unu düflünüyorum. 

Bir kentin kullanma suyu ihtiyac›n› 

karfl›lamakla yükümlüdür 

devlet. Devletin kurumu olan belediyeler 

de bunu sa¤lamakla yükümlüdür. 

Devlet Su ‹flleri vard›r, 

Köy Hizmetleri Genel Müdürlü¤ü 

var idi ki, sulama yat›- 

r›mlar›n›n yüzde 40-45’ini sa¤l›- 

yordu; ne yaz›k ki tasfiye edildi. 

Bizim karfl› durdu¤umuz neoliberal 

politikalar›n, küreselleflme ad› 

alt›nda Türkiye’yi içine sürüklemeye 

çal›flan politikalar›n bir sonucu 

olarak bir su hizmeti götüren 

kurum yok edilmifltir. Böylesi 

durumda belediyelere de görev 

verildi¤i için belediyeler de su yat›r›m› 

yapabiliyor. ‹zmir’de ‹ZSU, 

‹stanbul’da ‹SK‹ bu yat›r›mlar› 

yapabilmektedir. Ne yaz›k ki devlet 

yerel yönetimlere para aktar›- 

m›n› k›st›kça, yerel yönetimler 

gelir artt›r›c› önlemler almaya çal›fl›yorlar 

hizmet götürebilmek 

için. Gelir artt›r›c› önlemler içinde, 

suya zam yapmak, ulafl›ma 

zam yapmak gibi baflka alternatif 

bulamay›nca bunlar› yap›yor. Bize 

dayat›lan sosyo ekonomik politikalar 

yukar›da musluklar›n k›- 

s›lmas›na neden oluyor, bu da 

afla¤›da belediyeden hizmet bekleyen 

halka yans›yor. Bu zincirleme 

döngü. Böyle de¤erlendirmek 

laz›m. 


3 . O T U R U M 

Kyoto protokolü do¤rudan 

karbonla iliflkilendirilebilecek 

protokoldür. Yoksa çevre korunumu, 

sa¤l›¤› gözeten protokol 

de¤ildir. Bunu özellikle belirtmek 

istiyorum. 

Ormanlar›n çok yönlü yarar› 

var. Özellikle su döngüsü üzerinde 

büyük etkisi var. Ayn› zamanda 

karbondioksit döngüsü üzerinde 

de büyük etkisi var. Ayr›ca 

yaratt›klar› ekolojik sistem sayesinde 

hem yeralt›, hem de yerüstü 

suyunu koruyan bir yap› olufltumas› 

önemlidir. Suyu temizlerler. 

Ormanlar›n yok edilmesiyle 

su da etkileniyor. Hem enerji, 

hem tar›m, hem su içine baflka ne 

katarsan›z kat›n, kriz yarat›larak, 

sorun yarat›larak arkas›ndan geliyor. 

Suda da bu böyle. 

Suda bir kriz yarat›larak arkas›ndan 

suyun özellefltirilmesinin 

halk taraf›ndan kabullenilmesi 

sa¤lanmaya çal›fl›l›yor. Sigara konusunda 

kriz yarat›ld›. ‹thal sigara 

geldi. Marlboro’y› biz de içebiliyoruz 

dendi 80’li y›llarda. Bir de 

g›da krizi yarat›ld›. Yenilenebilir 

enerji kaynaklar›n›n bafl›nda gelen 

özellikle biyodizel, biyoetanol 

fleker pancar›, fleker kam›fl›ndan 

veya birçok bitkisel at›k ya¤dan 

üretilen yak›t. Küresel g›da krizinin 

aya¤›n› da biyo yak›tlara ba¤lad›lar. 

M›s›r üretim alanlar› artt› diye 

dünyada bir küresel kriz yafland›. 

Oysa bunun birçok etkeni vard›. 

Ülkeler, bizim ülkemiz de dahil 

halk›n g›da güvencesini sa¤lay›c› 

politikalar uygulamad›klar› için 

azalan stoklar› nedeniyle bir anda 

ihracat› engellediler. Tayland, 

Çin gibi birçok ülke ihracat› k›- 

s›tlay›nca küresel bu¤day ticaretinde 

sorunlar yafland›. ‹htiyaç 

duyan Afrika ülkeleri ihtiyac› olan› 

bulamaz oldu veya çok fahifl 

rakamlara buldu. 

Türkiye’de g›dada bir arz sorunu 

yoktur, da¤›l›m sorunu vard›r. 

Bu da¤›l›m sorunu ciddi boyuta 

getirildi. M›s›r ve biyodizel 

“tukaka” yap›ld›. Biyodizel üzerinde 

ÖTV uygulamas› halen devam 

ediyor. Oysa burada m›s›ra 

dikkat etmek gerekir. GDO m›- 

s›rda büyük oranda yap›lan bir 

üretimdir. Bunun alt›n› özellikle 

çizmek isterim. GDO’ya hay›r 

platformunun da kurucular› aras›nday›m. 

M›s›r, biyodizel diyoruz 

ama GDO’suz. Bu ayr› bir tart›flma 

konusu, hepinize teflekkür 

ediyorum. 


Kyoto’yu Türkiye 90 art› 3’de 

imzalam›flt›, izledi¤i yol ile ald›¤› 

yükümlülükler aras›nda bir iliflki 

görülmüyor. Az önce bahsetti¤im 

gibi, 6 fiubatta meclis onay›ndan 

ç›k›yor ve 46 kömür santral›na 

izin veriliyor. Nas›l bir yol izleyece¤i 

belli de¤il. 

O emisyonlar› azaltma imkan› 

var m›, evet, sanayici, üretici ve 

tüketici bunu ö¤renmek zorunda. 

Maalesef ö¤renmek için iki 

yol var, ödül ve ceza. Karbondioksit 

ticareti bizim devletin s›kça 

yapt›¤› gibi, kendisine bir gelir 

kayna¤› olacaksa, bunu tedbirli 

karfl›lamak laz›m. Kyoto’nun 4. 

maddesi der ki; “Alia¤a rafinerisi 

bu y›l 400 bin karbondioksit basabilir.” 

Ondan sonraki bir tonu 

Londra borsas›ndan 40 euroya 

sat›n al›r. Bir baflkas› da 50 bin 

dekar araziye çok h›zl› geliflen bir 

a¤ac› diker, o kadar a¤ac›n ne kadar 

karbondioksidi hapsetti¤i 

bellidir. Karbondioksidi basan o 

cezay› ödüyor, kirleten öder 

prensibi gere¤i, karbondioksidi 

emen de o paray› kazan›yor. Bu 

yan›yla düzenleyici mekanizma 

kabul edilebilir. Ödül ve ceza d›- 

fl›nda baflka bir yöntem yok. Bunu 

ö¤renmemiz gerekiyor. 

Amerika tabii ki bir milyon 

sanayi bacas›n› denetime açmak 

istemiyor. Yan›lm›yorsam elektrik 

enerjisinin %47’sini kendi 

linyitlerinden karfl›l›yor. Elbette 

uluslararas› bir denetimi getirecek 

mekanizmaya evet demez. 

Gerekçe olarak da; “Hindistan, 

Çin, Avustralya Kyoto’yu tan›mazken 

ben niye tan›yay›m”› ileri sürüyor. 

Onlar da, “siz kalk›n›rken 

iyi de biz kalk›n›rken mi böyle oldu” 

diyorlar. 

Amerikan Temsilciler Meclisin 

çok farkl› bir kad›n baflkan› 

var. Daha koltu¤una oturmadan 

Çin baflkan›na yazd›¤› yaz›da; 

“aya¤›m›z› denk alal›m, gezegen 

aya¤›m›z›n alt›ndan kay›yor. Dünyay› 

en çok kirleten iki ülke siz ve 

biziz, birfleyler yapal›m” dedi. Yap›l›yor 

da, ümit verici bulmak zorunday›z. 

2011 y›l›ndan sonra 

karbon ticareti çok yerleflik bir 

parametre haline gelecek. Türkiye 

bence flansa da sahip. Güneydo¤u 

Anadolu’da çok büyük karbon 

yutaklar› oluflturma olanaklar› 

var tar›md›fl› alanlarda. ‹stihtam 

sa¤layacak ve erozyonu bir 

nebze ortadan kald›racakt›r. Belki 

bunun alt›nda ziraat yapma olana¤› 

olacak. 

fiu anda ekonomi d›fl› olan 

alanlar›n ekonomiye kazand›r›lmas› 

için baz› yollar ç›kacakt›r diye 

düflünüyorum. Kategorik olarak 

karfl› de¤ilim. Kyoto’nun devam› 

da çok önemli. Amerikan›n 

enerji bakanl›¤›n›n ve ba¤l› birimlerinin 

sitelerine bakarsan›z 

ciddi müeyideler getiriyorlar. 

Mesela 150 dolardan bahsediliyor. 

Tart›flman›n önde gelenleri 

de Exxon Mobil, Shell, befl k›z 

kardefller, yedi idiler, evlenmeleri 

ile befle düfltü. Onlar tart›fl›yor. 

Bir k›sm› vergiyi savunuyor. Onlar›n 

söylemine göre düflük karbon 

ekonomisine geçmekte yarar 

var. 

Türkiye’deki sivil toplum kurulufllar›, 

akademiler belli bir tart›flman›n 

içinde olmal›lar. Yol haritas›n› 

belirlemede önemli, sadece 

beklememeliler. 

Yenilebilir kaynaklar risk getirir 

mi Kendileri çözüm iken bafl- 

56 


3 . O T U R U M 

ka sorunlar ç›karabilirler mi Ç›- 

kar›rlar. Bizim de mütevazi katk›- 

da bulundu¤umuz bir çerçeve alt› 

projesi var. Orada bir üretim modeli 

haz›rland›. Buna göre miskantus 

tatl› sorgum ve enerji bitkilerinin 

ziraati düflünüldü. Kütahya’n›n 

güneyindeki eski orman 

taban›, Dumlup›nar yaylas›, Sand›kl› 

ovas› oradan göller bölgesine 

dönen bir alan. Tar›m d›fl›, çünkü 

tar›mda teknoloji kullan›lmad›¤› 

için. Belli bir iflgücüne yatk›n ve 

tar›ma da elveriflli oldu¤u düflünülen, 

belki çok kaliteli araziler 

de¤il ama enerji bitkilerine uygun 

bir alanda Türkiye bugün 100 

milyon ton petrol eflde¤erde enerji 

tüketiyor. Petrolün yanma de- 

¤erlerine dönüfltürüldü¤ünde kulland›¤› 

enerjinin tamam› bu kadar. 

Türkiye izdüflümü alan›n›n 

sadece %7’sinde bunu üretmek 

mümkün. 

Bu bitkilerden miskantus bizim 

co¤rafyam›zda yok. Egzotik 

bir bitki, yay›l›c›d›r. Di¤er bitki 

türleri aleyhine yay›l›m gösterir. 

Bizim bu kokar a¤aç gibi. Burada 

steril bitkiler kullanmak zorundas›n›z. 

Bir de genetik çöller oluflmamal›. 

Kafam› çevirdi¤im her 

yerde miskantus arazileri görmemeliyim. 

Yerli türlerin ›slah› burada 

önemli. 

Biyokütleyi yakarken de bir 

soruna yol açabilirim. E¤er bacagaz›nda 

furan, dioksinler, kanserojen 

gibi bir tak›m maddeler varsa, 

özellikle pirinay› yakarken 

orada da bir soruna yol açabilirim. 

Orada depolamak zorunda 

oldu¤um s›rada bir maddeyi 

enerji kayna¤› olarak kullan›rsan›z, 

zeytin posas› örne¤inde, o 

sorunu tafl›m›fl olurum. 

O zaman baz› normlara uygun 

filitrasyonlar yapmak laz›m. Bacagaz›nda 

çevreye zararl› birfleyler 

olmamal›. Onun için biyokütleden 

enerji elde etmenin maliyetleri 

yüksek. Do¤rudan yakman›n 

getirdi¤i sorunlarla, çok pahal› 

bir teknolojiyi gerektiriyor. 

Bunlar›n hepsi dikkatli olunmas› 

gereken fleyler, sonuçta do¤a-insan, 

insan-teknoloji iliflkisine 

ba¤l› bir sorunsal var. 

Panel sonunda konuflmac›lara, topraktan yap›lm›fl teflekkür plaketleri 

ö¤renciler taraf›ndan sunuldu 

Panel sonunda birlikte çektirilen an› foto¤raf› 


4 . O T U R U M 

PANEL 

Yaflanabilir Gelecek ‹çin Ekonomi ve Siyaset 

Aziz KONUKMAN 

Hayri KOZANO⁄LU 


Dördüncü gün, Gazi Üniversitesi 

‹ktisadi ve ‹dari Bilimler Fakültesi 

Ö¤retim Üyesi Prof.Dr. Aziz 

KONUKMAN’›n yürütücülü¤ünde, 

Marmara Üniversitesi ‹ktisadi ve ‹dari 

Bilimler Fakültesi Ö¤retim Üyesi 

Prof.Dr. Hayri KOZANO⁄LU ve 

Yazar-Gazeteci Adnan 

BOSTANCIO⁄LU’nun konuflmac› 

oldu¤u "Yaflanabilir Gelecek ‹çin 

Ekonomi ve Siyaset" konulu panelde; 

yaflan›lmakta olan mali krizin 

dünyaya ve Türkiye’ye etkileri ve 

tüketici kimlikle mücadele edilmesi 

gereklili¤inden bahsedildi. Toplumun 

üç aflamal› bir sald›r›: neo-liberalizm, 

küreselleflme ve finansallaflma ile 

karfl› karfl›ya oldu¤undan söz edilen 

panelde krizin sadece kapitalistler 

aras›nda sermayenin el de¤ifltirmesine 

yol açt›¤›na ve toplumun bir piyasa 

toplumu haline getirilmesinin 

tehlikelerine dikkat çekildi. 

Oturumun sunumu DEÜ 

fiehir Planlama Bölümü 

ö¤rencisi Ali GÜNGÖRMÜfi 

taraf›ndan yap›ld›. 

Aziz KONUKMAN 

Böyle güzel bir havada deniz 

bir yanda, spor etkinlikleri bir 

yanda bunlar› b›rak›p buraya gelmek 

büyük fedakarl›k istiyor. Bunun 

için hepinizi kutluyorum. 

fiahs›m ad›na flunu söyleyebilirim. 

Buran›n gedikli bir konuflmac›s› 

oldum. Bu benim için bir 

onur. Odan›n bir üyesi gibi görüyorum 

kendimi. Oda ile empati 

kurmam onun için kolay oluyor. 

‹lk olarak Adnan kardeflimizi dinleyece¤iz. 

Daha çok nerede durdu¤umuza 

flöyle bir bakacak. Ard›ndan 

gelece¤e dönük olarak 

bugünkü moda deyimle, “aç›l›m 

yapabilece¤imizi” tart›flmaya açacak. 

Hayri hoca daha çok ekonomik 

tespitlere de¤inecek, dünyadaki 

geliflmeleri de de¤erlendirerek. 

Ben de Türkiye ekonomisine 

yans›malar› üzerinde duraca¤›m. 

58 


4 . O T U R U M 


De¤erli arkadafllar, iki hocan›n 

yan›nda oturuyorum, böyle 

formel toplant›larda çok rahat 

konuflamad›¤›m› biliyorum. Sizler 

de bulundu¤um durumu iyi 

kötü tahmin edebiliyorsunuzdur. 

Meselenin ikinci zorlu¤u, ele al›- 

nan konu yaflanabilir bir gelecek 

için siyaset ve iktisat, olarak tarif 

edildi¤inde hayli çetrefilli bir mesele 

ile karfl› karfl›ya oldu¤umuz 

aflikar. Buradaki herkesin arzu etti¤i, 

önüne koydu¤u hedef; daha 

iyi bir dünyada, onurlar›na sahip 

ç›kt›klar›, asgari refah› hakim oldu¤u 

bir dünya düzenidir. Belki 

yüzy›llard›r insanlar bu düflünceler 

içinde. Lakin bu beklentiye 

ulafl›lamam›fl olmas›, hem de buna 

nas›l ulafl›laca¤›na dair fikrin 

orta yerde olmas›; buna mukabil 

çok önemli mesafelerin katedilememesi 

bize hakikaten bu sorunun 

öyle haz›r ve kolay bir cevab›n›n 

olmad›¤›n› gösteriyor. 

Ben bu sorunu ortaya koydu- 

¤umda; hangi sahnede oldu¤umuz, 

hangi aktörlerle oynad›¤›- 

m›z, hem evrensel ölçekler içinde, 

hem yerel bazda durdu¤umuz 

yeri iflaret etmek, hem de uzun 

süredir kafamda olan soru iflaretlerini 

birlikte masaya yat›rarak 

onlar› irdelemeye çal›flaca¤›m. 

Yaflanabilir gelece¤e iliflkin çok 

fazla haz›r cevab›m olmad›¤›n› 

bafltan söyleyeyim. 

Yaflanabilir gelecek öngörüyorsak 

bunu genel olarak insanl›k 

için öngörüyoruzdur. Böyle bir 

gelece¤i infla edece¤imiz bafll›ca 

aktör de insanlar olacakt›r. Sokaktaki, 

tatil yerlerindeki, iflyerlerindeki 

insanlar. Ancak genellemelerde 

benim kafam› öteden beri 

meflgul eden, sanki gerçekli¤ine 

tam tekabül etmeyecek flekilde 

iyimser bir havan›n hakim oldu- 

¤udur. ‹nsanlara lay›k iyimser bir 

nitelemenin ne oldu¤u düflünüldü¤ünde 

genel olarak bar›fltan yana 

oldu¤u söylenebilir mi Evet, 

söyleyebiliriz, öyledir de genellikle. 

Dönüp insanl›k tarihine bakt›- 

¤›m›zda ise bunun böyle olmad›- 

¤›na dair çok fazla iflaret var. Modern 

tarihin tek bir y›l› savafls›z 

geçmemifltir. Kuflkusuz; kendi ç›- 

karlar› do¤rultusunda u¤ursuz 

bir savafl› k›flk›rtt›klar›nda, insanlar›n 

bir k›sm›n›n baflka bir k›sm›n› 

katletmeye sebep oldu¤unu 

söylemek durumunday›z. Sonuçta 

flunu da görmezden gelemeyiz. 

Bir k›sm›n›n hayat›na son verenler, 

di¤er bir k›sm›d›r. Diyelim ki, 

bar›fl içinde bir dünya özlemi öyle, 

insanlar aras›nda koflulsuz bir 

flekilde kabul edilmifl, hedef al›nm›fl 

bir fley de¤il. En az›ndan insanlar›n 

önemli bir k›sm› bundan 

yana de¤il. Bizim ona atfetti¤imiz 

vas›flar›n su götürür oldu¤unu 


‹nsanl›k tarihine bakt›¤›m›zda 

kendi türüne ve di¤er canl›lara 

karfl› örgütlü fliddet uygulayan 

tek tür oldu¤unu görürüz. fiöyle 

de ironik bir yan› vard›r, tarihteki 

bütün medeniyetlerin gerisinde 

insan›n örgütlü fliddeti de vard›r. 

fiiddetin örgütlenmedi¤i yerde 

medeniyetlerin oldu¤unu görmüyoruz. 

fiiddetten uzak kimi toplum 

kesimlerinde ya yok olmaya 

mahkum oluyorlar tarih boyunca 

ya da o fliddet döngüsünün içine 

çekiliyorlar. Hatta flunu söylemek 

de mümkün neandartal türün 

bizzat bizim atalar›m›z taraf›ndan 

yok edildi¤ine dair kan›tlar her 

geçen gün daha fazla art›yor. Tabii 

ben burada moral bozucu ol- 

mak istemem, kötümser bir tablo 

çizmek istemem ama katil bir türün 

devam› oldu¤umuzu söylemek 

mümkün. Beyni daha büyük 

olan primatlar›n daha fazla protein 

tüketmek zorunda kald›¤›ndan 

etobur oldu¤u dikkat çekiliyor. 

Bunu fazla uzatmadan bir de kültürel 

evrime bakal›m. Kültürel 

evrimin iki sorunlu yan› var, din, 

ulus, tarih, co¤rafya, gelenek olarak 

ayr›flma noktalar› ortaya ç›km›flt›r. 

Günümüzde bunlar kal›c›- 

laflm›fl, keskinleflmifl ve durmaks›z›n 

çat›flmalar›n nedeni haline 

gelmifltir. Biyolojik evrim ve kültürel 

evrim k›yasland›¤›nda o kadar 

h›zl›, neredeyse ›fl›k h›z›nda 

geliflmifltir ki bu ayr›flmalar›n yaratt›¤› 

travma daha güçlü yaflanm›flt›r. 

Kabile toplumundan karmafl›k 

modern topluma geçifl süreci 

tek hücreliden memeliye, 

oradan insana geçifl düflünüldü- 

¤ünde çok h›zl›d›r. Bugün insan›n 

geldi¤i medeniyet düzeyi hem 

bu türün kendisinin hem de bu 

gezegenin canl› yarat›klar›n›n çok 

a¤›r bedeller ödemesi sonucu ortaya 

ç›km›flt›r. Tarihi buradan 

okumam›zda yarar var. Buna de- 

¤er miydi demek çok geç, olan olmufltur. 

Temel baz› sorunlarla karfl› 

karfl›ya oldu¤umuz gerçe¤ini hiç 

bir zaman göz ard› edemeyiz. 

Bundan sonra ne tür bir uygarl›k 

beklentisi içindeyiz Biz nas›l bir 

gelecekte yaflamak istiyoruz sorusuna 

baz› temel cevaplar üretmek 

zorunday›z. Modern hayat›n 

kaç›n›lmaz sonuçlar›yla, do¤a ile 

daha uyumlu bir medeniyetin paradigmalar› 

nerede örtüflür, nerede 

çat›fl›r gibi benzeri sorunlar 

üzerine düflünmemiz kaç›n›lmaz. 

Böyle devam etmeyece¤i kesin, 

bunun alt›n› çizmek gerekir. 

Dünyaya bakt›¤›m›zda bir k›ta 

ölüme terk edilmifl durumda. Do- 

¤al kaynaklar› d›fl›nda insan aç›- 

s›ndan en ufak flekilde dikkat 

edilmiyor. Dünyada her befl kifliden 

biri açl›k s›n›r›n›n alt›nda yafl›yor. 

Yoksulluk s›n›r›nda yaflayanlar 

bunun kat kat daha fazlas›. 


4 . O T U R U M 

Modern tarihin bir tek y›l›, belki 

bir tek günü bar›fl içinde geçmemifltir. 

Ayr›ca bu türün do¤aya yani 

yaln›zca, a¤açlar, orman, deniz 

de¤il kendi türünün d›fl›ndaki 

canl›lara karfl› tutumu ve yolaçt›- 

¤› tahribat bundan sonra katlanarak 

büyüyecek. Çok flükür ki bu 

tür sorunlar daha fazla tart›fl›l›- 

yor. Dünyan›n hali fena durumda. 

Bundan sonra baflka bir gelecek 

tasarlanmas› kaç›n›lmazd›r. 

Bu noktada kendimize, ülkemize 

bak›p kendi özgünlüklerimizin 

alt›n› çizmekte yarar oldu- 

¤unu düflünüyorum. Bu ülke de 

ar›zal› bir durumdad›r. Sorunlar› 

her zaman çok büyük olmufltur. 

Gerilimleri hep yüksek düzeylerde 

cereyan etmifltir. Bir ç›k›fl noktas› 

olarak alacaksak 8. Yüzy›lda 

Türkler buraya; Anadolu ve Rumeliye 

gelmifltir. O günden bu yana 

hiç bir dönem siyasi istikrar tesis 

edilemiyor. 11. Yüzy›lda Mo¤al 

istilas›, arkas›ndan Selçuklu egemenli¤i, 

Osmano¤ullar›n›n süreci 

bizim kitaplardan okudu¤umuzdan 

çok daha tart›flmal›, çat›flmal› 

geçmifl. Osmanl›n›n her on y›l›- 

n›n alt› y›l› savafllar içinde geçiyor. 

Di¤er dört y›l da iç isyanlarla 

u¤raflmakla geçiyor. Bu co¤rafya 

k›sa bir dönem de olsa ‘oh be 

dünya varm›fl’ diyecek durumda 

olmam›flt›r. 

Bu co¤rafyada siyasi demokrasinin 

temelleri geleneksel olarak 

bir türlü oluflam›yor. Bunun birçok 

nedeni var kuflkusuz. Osmanl› 

Anadoluda bir türlü mekan 

birli¤i sa¤layam›yor. Kentleflme 

neredeyse hiç yok. Bu flu anlama 

geliyor, Erzincan’da 1930’lu y›llara 

kadar ticaret, ‹stanbul’dan 

Trabzon üzerinden gemiyle sonra 

kat›rlarla yap›l›yor. 1930’larda 

demiryolu geldikten sonra mekan 

birli¤i olufluyor, evrensel ölçekte 

epey geç tarihe tekabül eder. 

Kentleflme olmay›nca demokrasi 

bilincinin oluflmas› çok zordur. 

Bu kentli s›n›flar›n talebidir. Öyle 

bir s›n›f olmay›nca bu talep gelifl- 

memifltir. Belediyecilik de ite kaka, 

yukar›dan afla¤›ya zorla bafllam›fl. 

Tar›msal alanlarda istihdam 

yarat›lamay›nca büyük göç dalgalar› 

bafllay›nca flehirler muazzam 

rant kap›lar› haline dönüflmüfl. 

Son zamanlarda daha modern ölçekler 

içinde belediyecilik anlay›- 

fl› olsa bile hali ortada. Ulafl›m, 

teknoloji, iç pazar›n geniflli¤i, 

kentleflme ve benzeri unsurlar zay›f 

kald›¤› zaman onun siyasi demokrasiyi 

nas›l etkiledi¤i gündelik 

hayat içinde gözlenebilir. 

Meselenin bir baflka boyutu 

da bu topraklardaki halk›n siyasi 

otoritenin yasland›¤› kesim olarak 

Müslüman olmas›. Müslümanl›¤›n 

reforma aç›k olmamas›, 

y›llar y›l› alttan alta iflleyen çat›flmalar›n 

da sebebi olmufltur. Katoliklik 

de reforma engeldi diye 

akla gelebilir ama diyelimki ‹talya’da 

ulusal birlik sa¤lan›rken 

kent devletleri aras›nda ona öncülük 

eden burjuvazi var. Türkiye’de 

böyle bir s›n›f da geliflmedi- 

¤i için, onlar gibi “Vatikan’›n topraklar›na 

el koyma” benzeri bir 

hamle gerçekleflemedi. Bu ayn› 

zamanda Türkiye toplumunda ve 

tarihinde önemli bir kadere sebebiyet 

verdi. Devlet hep reformcu 

demokrasi ile dinci muhafazakar 

bir kesimin çat›flmas›ndan kurtulamad›. 

Üçüncü Selim’den, Tanzimattan, 

31 Mart vakas›ndan, 

Cumhuriyetten, Kemalist devrimlerden, 

DP iktidar›na kadar 

tarihin böyle bir okunabilir taraf› 

da vard›r. Türkiye muhtelif tezahürleri, 

karanl›¤› sürekli yaflayagelmifltir. 

Her dönemde de yoksul 

halk›n büyük kesimi dinci, muhafazakar 

kesimin yan›nda olagelmifl, 

bugün de farkl› de¤ildir. 

fiimdi karfl› karfl›ya kald›¤›m›z, 

evrensel ölçekte sorunlar bunlard›r. 

Bu sorunlar› bilerek görerek, 

hayat›n gerçekli¤inden geri durmaks›z›n, 

onu iyi anlay›p ona göre 

hareket etmekte fayda vard›r 


Çok uzun y›llard›r afl›r› iyimserlik 

nedeniyle önemli hatalar 

yapt›¤›m›z kanaatindeyim. Bizim 

gibi insanlar›n yani yaflanabilir 

bir gelecek için bir araya gelen insanlar›n 

bafl› belada diyebiliriz. 

Çünkü biraz ak›l ve vicdan sahibi 

olan bu ülkenin insanlar›n›n, bu 

beladan kaç›nmas› çok kolay de- 

¤il hatta mümkün de¤ildir. Bu, 

insan›n bafl›n› gönüllü olarak belaya 

sokmas›d›r. Bütün bu kötülük 

ile u¤raflmak buna müdahale 

etmek bu ülkenin yaflanabilir gelecek 

öngören ak›l ve vicdan sahibi 

insanlar›n›n kaçamayaca¤› bir 

görevdir. Bir kad›n mahkumun 

kanserden ölüm döfle¤inde iken, 

yasalar›n bile uygulanmad›¤› durumda, 

bizim gibi insanlar›n susmayaca¤›, 

müdahil olaca¤› durumda 

bafl›m›z beladad›r. O belaya 

da biz eyvallah diyoruz. 

Arkadafllar bu müdahale edece¤imiz 

fley nedir diye bakt›¤›- 

m›zda benim için; kapitalizmin 

afl›lmas› gerekti¤ini düflüyorum. 

‹nsan›n kendi üretti¤ine yabanc›- 

laflmas›, köleleflmesi, insanlar›n 

büyük bir bölümünün insan onuruna 

yak›flmayacak koflullarda yafl›yor 

olmas› zaten sorunun ne oldu¤una 

bafll›bafl›na iflaret ediyor. 

Kapitalizmi aflma fikrinden söz 

ediyorum ama, bu bizim akl›m›za 

ilk defa gelmiyor. Kapitalizmin 

daha ilk dönemlerinden bu yana, 

bu sistemden ma¤dur olmufl kesimler, 

bu mücadele içinde oldular. 

Marks’›n Kapital’de yapt›¤› 

kapitalizmin elefltirisi ve Manifesto’da 

yapt›¤› bu çarp›c› tablonun 

bize yöneltti¤i ça¤r›n›n hala baki 

oldu¤una inan›yorum. Öncelikle 

alt›n› çizmek istedi¤im husus bu. 

Ancak flunu da gözard› etmemek 

gerekir. Manifesto 1848 y›l›nda 

yaz›lm›flt›r, 1872 bask›s›n›n önsözünde 

Marks ve Engels flöyle der: 

“Manifestonun kendisinin her yerde 

ve her zaman belirtildi¤i gibi burada 

yaz›lan ilkelerin pratikte uygulanmas›, 

var olan tarihsel koflullara 

ba¤l› olacakt›r.” Yaz›ld›ktan 

24 sene sonra yani k›sa bir süre 

buna iflaret etmifllerdir. ‹çinde 

bulundu¤umuz tarihsel koflullar 

için yeni kavramlar, anlay›fllar gelifltirmek 

durumunday›z. Siyase- 

60 Harita ve Kadastro Mühendisleri Odas› ‹zmir fiubesi 8. Yaz E¤itim Kamp› - 2009 Foça/‹zmir 

60

4 . O T U R U M 

tin eski kavramlar› ile gelecek infla 

etmek mümkün de¤ildir arkadafllar. 

Marksizmin 20. Yüzy›ldaki 

serüvenine bakt›¤›m›z zaman, 

asl›nda yaflanan da bundan çok 

farkl› de¤ildir. Kapitalizmin, emperyalizm 

evresini anlamam›z 

için buna Lenin, Rosa Lüksemburg’un 

müdahalesi gerekmiflti. 

Bir toplumun devlet veya kapitalist 

sistem taraf›ndan yönetilmesinin 

sadece bask› araçlar›yla de- 

¤il ayn› zamanda o toplumun zaaf›n› 

sa¤layacak hegemonya araçlar›yla 

gerçekleflti¤i, buradan yola 

ç›karak sivil toplum, oradan yola 

ç›karak bir refah devleti fikriyle 

bu konularda aç›l›m getiren 

Gramsci’ye ihtiyac›m›z olmufltur, 

böyle zenginleflebilmifltir. 

Üretim iliflkilerini yukar›dan 

afla¤›ya de¤ifltirseniz bile; bir sosyalist 

toplum yaratman›n insanlar›n 

hayat›nda, kültürel yaflamlar›nda 

bir dönüflüm sa¤lanamazsa 

mümkün olmayaca¤›na iflaret 

eden; bir Mao’ya, Frankfurt Okuluna 

ihtiyaç vard›r. Dolay›s›yla 

Marksizmin tarihi bir dogmalar 

y›¤›n› de¤il, süreç içinde o düflünceyi 

zenginlefltiren insanlar›n 

müdahaleleriyle sürekli kendini 

evrilten, gelifltiren anlay›fl olmufltur. 

Bunu gözden kaç›rmamam›z 

gerekiyor. Bugün de yapmam›z 

gereken bu anlay›fla sahip ç›kmaktan 

ibarettir. Bu son krizle 

ortaya ç›kt› ki, kapitalizm de 

önemli yap›sal de¤ifliklikler geçirmifltir. 

Endüstriyel merkezli 

üretim iliflkilerinden finans merkezli 

hizmet anlay›fla yönelmesi 

80-90’lar boyunda devam eden 

neoliberalizm, kamusal fikrin 

yerle bir olmas›, tüketim odakl› 

kapitalizm anlay›fl›n›n öne ç›kmas›, 

gündelik hayat›m›zda yaflad›klar›m›z, 

bütün bunlar bizlerin 

insanlar› ikna edebilecek argümanlar 

gelifltirmesini flart k›lm›flt›r. 

Kamusal iyi fikri, art›k kamu 

taraf›ndan bile tehlikeli bulunuyor. 

Ekonomik, siyasi iktidar›m›z 

sars›l›r gibi fleylerden söz edebiliyor 

insanlar. Neyse ki 2008 krizi 

insanlar›n akl›n›n bafl›na gelmesine 

sebep oldu. Bu kriz karfl›s›nda 

dahi kapitalizmin toplumsal kesimler 

taraf›ndan inand›r›c› bulunan 

bir alternatifi maalesef hala 

yok. Bu krizden etkilenen önümüzde 

daha a¤›r bir darbe ile sars›lacak, 

sokaklara ç›kacak kitleler 

ne yapacak diye düflünüyoruz. 

Almanya, Fransa’da ne yapacak 

Bu tür sonuçlarla karfl›laflmak 

mümkün. Yak›p y›kabilirler, ama 

ne vaat etti¤i konusunda hala bir 

fikrimiz yok. Hem alternatif, hem 

de toplum nezlinde inand›r›c› 

projelerimizin olmas› gerekiyor. 

Burada da bir noktan›n alt›n› çizip, 

toparl›yorum. 

Gelecek biraz tehlike bar›nd›- 

r›yor. Asl›nda “gelecek” diye bir 

fley yoktur, “bugün” vard›r. Gelecekte 

sosyalist bir toplum infla 

edilece¤i fikri ile bir önceki sosyalizm 

deneyiminde o kuflat›lm›fll›k 

koflullar› alt›nda bir sosyalist 

devlet kurmay› baflarm›flt› önceki 

sosyalistler. Sosyalist devletin 

kendisi sosyalist toplum yaratma 

arac› haline gelemedi¤i gibi onun 

dahi önünde engel teflkil etti. 80- 

90 y›ll›k süreçte ç›karaca¤›m›z en 

önemli deneyimlerden birisidir. 

Bir ayg›tla ele geçirdi¤iniz toplumu 

infla etmek, gelece¤ini ertelemek 

gibi bir fley söz konusu olamaz. 

Yaflanabilir gelece¤i infla etmenin 

yegane yolu bugünün siyasetinden 

geçmektedir. Bugün 

do¤ru bir siyasi çizgi ile müdahale 

edersek, do¤ru kavramlar, do¤ru 

siyasi anlay›flla zaten gelece¤in 

do¤ru siyasetini infla ediyoruz demektir. 

Bunun için de iki koflul 

vard›r; dogmatizmden kesinlikle 

uzak durup, cesur bir hayal gücüne 

sahip olmak; ikincisi zihnin 

kötümserli¤i karfl›s›nda iradenin 

iyimserli¤ini öne ç›karmakt›r. 

fiimdilik söyleyeceklerim bunlar, 

teflekkür ederim. 

Aziz KONUKMAN 

Teflekkür ederim, Bostanc›o¤lu, 

konuyu çok güzel anlatt›. Sosyalist 

devlet yarat›ld› ama sosyalist 

toplum yarat›lamad›, dedi. 

Buras› çok önemli; devlete araçsal 

yaklaflan Marksist anlay›fllar var. 

Devleti ele geçirirsek herfley arkas›ndan 

gelir mant›¤›yla olmuyor. 

En az›ndan bu gelecek projesi ile 

ilgili masaya yat›r›lmas› gereken 

önemli bir tespitti. fiimdi sözü 

sevgili Hayri’ye veriyorum. 


Merhaba arkadafllar, her zaman 

gençler karfl›s›nda konuflmak 

zevkli ve heyecan verici, insana 

sorumluluk hissini hat›rlatan 

bir f›rsat. Bu kadar güzel bir 

manzara ve do¤ada çok az konuflma 

f›rsat› bulmufluzdur. ‹ktisad›, 

kendi terminolojisiyle tarif edersek, 

flu anda yap›lan konuflmalar›n 

f›rsat maliyeti çok yüksek. fiu 

anda burada bulunmasan›z, denize 

girmek, günefllenmek, do¤ada 

yürüyüfl yapmak gibi çekici alternatiflere 

sahipsiniz. Bu insana ayr› 

bir sorumluluk hissi veriyor. 

Adnan’›n söyledi¤inin tersine 

isimlerimizin önüne belirli s›fatlar 

gelse de, konuflurken her zaman 

belirli bir tedirginlik, heyecan, 

sorumluluk hissediyoruz. Bu 

ünvanlarla dünyaya gelmedik. Bir 

televizyon program›na kat›lm›fl- 


4 . O T U R U M 

t›m ö¤retim elemanlar›n›n temsilcisi 

olarak, geçmiflte kaybetti¤imiz 

ö¤retim üyelerinden, faflist 

sald›r›larda kaybetti¤imiz ö¤retim 

üyelerinden bahsetmek istedim. 

Eski Ülkü Ocaklar› baflkan›, 

“seni hiç forumlarda konuflturmad›lar 

galiba” dedi. Ben de flu cevab› 

verdim ama ekranlara yans›yamad›: 

“Evet ben fazla konuflma f›rsat› 

bulamad›m, en yetenekli, en iyi 

konuflan arkadafllar›m›z› siz öldürdünüz, 

ondan sonra gelenlere de 

devlet bu f›rsat› vermedi, onun için 

bizim gibi insanlara konuflma sorumlulu¤u 

kald›”. Ali K›rca “bu 

kadar gerginleflmesin” dedi. 

‹nsan her zaman gençli¤ine 

dönüyor ve gelecek dedi¤i zaman 

biz nas›l bakard›k, ona bak›yor. 

Çok kestirme olarak flunlar› söyleyebilirim. 

Biz sizlere göre daha 

flansl›yd›k. Yaflad›¤›m›z dünyan›n 

çok eflitsiz, adaletsiz dünya oldu- 

¤unu düflünüyorduk, Türkiye’nin 

bu durumda oldu¤unu düflünüyorduk. 

Ama gelece¤in bize ait 

oldu¤una daha eflitlikçi, paylafl›mc›, 

daha dayan›flmac› bir dünyaya 

yelken açaca¤›m›za inan›- 

yorduk. Tabii endiflemiz vard›. 

De¤iflik gruplar, fraksiyonlar at› 

al›p Üsküdar› geçer mi Onlar 

kendi projelerini gerçeklefltirirken 

biz kenarda yaya kal›r m›y›z 

diye endiflemiz vard›. Genel olarak 

gelece¤in emekten, sosyalizmden 

yana oldu¤una inan›yorduk. 

Bu bizi karamsarl›¤a sürüklememeli. 

Toplumsal olaylar çok 

h›zl› akar, karamsarl›k dönemlerinin 

hemen arkas›ndan, insana 

umut veren, gelece¤e daha heyecanla 

bakmam›z› teflvik eden dönemler 

gelebilir. Bize bazen, belli 

kavramlar›, de¤erleri kulland›¤›- 

m›z zaman “siz geçmifli mi tekrar 

edeceksiniz” diye soruyorlar. Bugün 

kim geçmifli tekrar etmek isterse 

yaya kal›r. Geçmiflte halk›n, 

genifl kitlelerin umudu olmak, 

gelece¤in farkl› bir toplumsal sistemden 

yana oldu¤una inanmak 

ve en az›ndan kitlelerin belirli bir 

k›sm›n› inand›rmak ad›na keflke 

geçmifli tekrar edebilsek. Bir gelecek 

olabilmesi için geçmifli de aflmak 

laz›m. Bizler gelece¤in geçmiflin 

elefltirisinden yükselece¤ine 

inanan insanlar›z. Bugün geçmifle 

öyle bir sald›r› var ki, büyük 

özverilerle kendi gelece¤ini, kendi 

yaflam›n› feda ederek, daha iyi 

bir gelecek için mücadele eden 

insanlara o kadar haks›z, vicdans›z 

sald›r› var ki, buna gö¤üs germek 

sorumlulu¤unu hissediyoruz. 

Bu bazen bizi geçmifle elefltirel 

yaklaflma fikrinden de uzaklaflt›rabilir. 

Bu o anlamda böyle 

rahat ortamlarda geçmifle de elefltirel 

yaklaflmal›y›z ama geçmiflte 

iyi, güzel, dürüst olan ne varsa 

bunu da unutmamal›y›z. Bildi¤iniz 

gibi geçmifli olmayan›n gelece¤i 

de olmaz. 

Ben buraya dünyadaki krizle 

ilgili bir sunufl yapmaya gelmifltim. 

Bundan sonra ona de¤inece- 

¤im. Politikayla bafltan iliflkisini 

kurmak gerekirse bizler s›fatlar›- 

m›z iktisatç› ö¤retim üyesi olsa 

da uzun süre hakim k›l›nan mevcut 

anlay›fl›n bize dayatt›¤›n›n 

tersine; ekonominin insan ihtiyaçlar›ndan, 

toplumsal ihtiyaçlardan 

kopuk, kendine göre kurallar›, 

mant›¤› olan ve piyasan›n ulaflt›¤› 

sonuçlar› kaç›n›lmaz gerçek, 

kader olarak kabul etmemiz gereken 

bir alan olmad›¤›n› söylemeliyiz. 

Tam tersine, insanlar›n sorunlar›na 

çözüm getirilmesi gereken, 

toplumsal ihtiyaçlar›n› karfl›lamak 

için seferber olunmas› 

gereken bir alan oldu¤unu düflünüyorum. 

Sizlerin de bildi¤i gibi, dünya 

çok ciddi bir krizden geçiyor. Bu 

bir anlamda kapitalist küreselleflmenin 

ilk krizi. Bu krizi de¤erlendirirken 

bir olumlu, bir de 

olumsuz analiz yapmak mümkün. 

‹nsanl›k çok daha fazla iflsizlik, 

yoksulluk, d›fllanma ile karfl›- 

laflacak. Türkiye’de iflsizlik %15’i 

aflt›. ILO’nun son istatistikleri 50 

milyon insan›n iflsizler kervan›na 

eklenece¤ini gösteriyor. Açl›k istatistiklerine 

bakt›¤›n›z zaman s›- 

n›rl› bir geliflmenin ard›ndan gittikçe 

açlar›n, yoksullar›n artaca- 

¤›n› görüyoruz. Hindistan ve Çin 

gibi dünya nüfusunun neredeyse 

yüzde 40’›na sahip bu iki ülkenin 

açlar›n›n say›s› etkilidir. ‹nsanl›- 

¤›n yak›n gelecekte önünde parlak 

bir tablo olmayaca¤›n› söyleyebiliriz. 

Kapitalizmin, küreselleflmenin, 

serbest piyasa düzeninin 

getirdi¤i bütün önceliklerin 

piyasa mant›¤› ile flekillendirilmifl 

varl›¤›n›n afl›naca¤›, inanc›n› yitirece¤i, 

bu içinde yaflad›¤›m›z düzenin 

de¤iflmez, insanlar›n mutlaka 

itaat göstermeleri gereken 

bir düzen olmad›¤›, alternatif 

toplum biçimlerinin insanlar› orgazine 

etme seçeneklerinin insanlar›n 

önünde oldu¤unu, bizim 

daha güverenek yüksek sesle söyledi¤imiz 

ve umut etti¤imizde, 

insanlar› daha kolay inand›rabilece¤imiz 

süreç var. 

Hiç bir fley kendili¤inden olmuyor. 

‹nsanlar›n kriz oldu¤undan, 

daha fazla iflsizlik ve yoksulluk 

oldu¤undan örgütlenip, düzeni 

de¤ifltirmek için yola ç›kaca- 

¤›n› söyleyemeyiz. Buradaki en 

genç insan›n bile bir flekilde örgütlü 

toplumu benimsemifl, tutunmufl 

insanlar oldu¤unu söyleyebiliriz. 

Sizler ö¤rencili¤inizde 

bile meslek kuruluflunun bir parças›s›n›z. 

Burada bulunuyorsunuz. 

Tüm insanlar›n kurtuluflu, 

bunu benimsemesiyle olacak. 

Yaflanan kriz s›ras›nda benim 

en fazla akl›mda kalan; Amerikal› 

doland›r›c› m› veya para madrabaz› 

m› diyelim, Bernie Meydorf’un 

yat›r›mc›lar›n› 57 milyar 

dolar zarara u¤ratmas›d›r. Bu 

krizle birlikte, rakamlara iliflkin 

bilgilerimizin hepsi sars›ld›. Buras› 

ne kadar güzel turistik bir 

yöre, bütün Türkiye’de turizm 

gelirleri toplam› 11 milyar dolar› 

daha yeni yeni aflmaya bafllad›. 

Henüz 20 milyar dolar› bile bulamad›. 

Düflünün tek bir kifli yat›- 

r›mc›lardan para topluyor ve 

onlar› 57 milyar dolarl›k zarara 

u¤rat›yor. Bu zarar›n ne kadar› 

gerçek bu da ayr› bir fley. 

Kapitalizmin insanlara mutlu- 

62 


4 . O T U R U M 

luk getirece¤i, insanl›¤›n önünü 

açaca¤›, bütün çal›flanlar›n gayret 

gösterenlerin, tembel, miskin insanlar 

d›fl›nda herkesin gemisinin 

yüzece¤i, herkesin yelkeninin fliflece¤i 

bir toplum, bir dünya vaadi 

belki yaland›. ‹nsanlar bunun 

hepsini sorgulamak ve yeniden 

gelece¤e yönelik tasar›mlar›n› 

düflünmek zorunda. Özellikle 

80’li y›llardan beri çok büyük 

ideolojik bombard›manla karfl› 

karfl›yay›z. 

‹nsanlar mesleki örgütlenmenin, 

kollektif dayan›flman›n, sendikal 

örgütlenmenin de¤il de bireysel 

mücadelenin, h›rs›n, ne 

pahas›na olursa olsun kazanma 

güdüsünün Türkiye’yi düzlü¤e 

ç›kartaca¤›, örgütlü toplum de¤il, 

gemisini kurtaran kaptan anlay›- 

fl›n›n, bugünkü ça¤dafl anlay›fl› 

temsil etti¤i düflüncesi Özal ile 

birlikte yayg›nlaflt›. Bugün sa¤ ve 

sol, AKP’li liberal muhafazakarlar 

bir anlamda atalar› olarak Özal’› 

kabul ediyorlar, ona toz kondurmuyorlar. 

Dünyada bu anlay›fl Reagan 

ile Thacher ile “toplumlar yoktur, 

bireyler vard›r. Ç›kar›n› düflünen 

insanlar vard›r” anlay›fl› ile geçerlilik 

kazanm›fllard›r. 

‹çinde yaflad›¤›m›z neoliberal 

süreci üç aflamaya ay›rabiliriz. Bir 

ülkenin içinde mal piyasas›n›n, 

emek piyasas›n›n insani de¤erlerden, 

dayan›flma, kollektif de¤erler 

d›fl›nda tamamen rekabete dayal› 

piyasa ile de¤erlendirilmesi 

gerekti¤i, buna ba¤l› olarak d›fl ticaretin 

liberalleflmesi, kamusal 

mallar›n ortadan kald›r›lmas›, 

özellefltirilerek kamu iflletmelerinin 

tasfiye edilmesi anlay›fl›n› genel 

olarak neoliberalizm olarak 

sunabiliriz. Bunun ikinci aflamas›, 

bu anlay›fl›n ‹ngiltere, Amerika’da 

Kohl ile birlikte Almanya’da 

ve Avrupa’da yayg›nlaflan 

anlay›fl›n dünyan›n bütün co¤rafyalar›na 

yay›lmas›. Kapitalist iliflkilerin, 

Afrika gibi çok parlak görülmeyen 

dünyan›n s›n›rl› co¤rafyalar›nda 

bütün dünyaya bu 

anlay›fl›n, bu kurgunun yayg›nlaflmas›na 

küreselleflme diyebiliriz. 

Bugün yaflad›¤›m›z süreç ise 

bunun üçüncü bir aflamas›n›n; finansallaflman›n 

gelmesiyle büyük 

karlar›n, kazançlar›n finans sektöründen 

elde edilmesi, bir taraftan 

da sade vatandafl›n günlük 

hayat› içinde bunun bir parças› 

olmas›d›r. Bir anlamda bu hem 

yeni bir kar alan› oluflturdu, hem 

de kapitalizmin mevcut krizini 

erteledi. Kenarda 800 lira paras› 

olan, tan›d›k birini bulup borsaya 

yat›r›yor, borsa yüzde 2-3 düfltü- 

¤ü zaman eyvah diyor. Cebindeki 

100 dolar veya euro’nun ona özgürlük 

verece¤ini düflünüyor. 

Bunun ötesinde ABD’de bafllay›p 

bütün dünyaya yay›lan; e¤itim, 

sa¤l›k, konut gibi temel insani 

hizmetlerden yararlan›rken, 

çok karmafl›k finansal hesaplar›n 

içine düflüldü. Bunun en güzel 

örne¤i 25-30 y›ll›k vadelerle insanlara 

ev sat›fl›d›r. ‹nsanlar konut 

ihtiyac›n›n karfl›land›¤›n› düflününce 

baflka yerlere harcayacaklar› 

paralar› oluyor. Bir flekilde 

ekonomide hareketlilik görülüyor. 

Bu öyle bir noktaya vard› ki, 

önce çok s›k› bir denetimden geçirilirken, 

örne¤in Afro-Amerikal›lar, 

Hispaniklere bu olanak verilmezken 

son aflamada zorla onlara 

dahi ödeyemeyecekleri evler 

pazarlan›yor. Bu balonun iyice 

fliflmesi bu sonucu do¤rudu. 

Dünya, faizlerin düfltü¤ü bir 

likidite denizine bo¤ulunca, bütün 

varl›k fiyatlar› fliflti. ‹nsanlar 

kendilerini gittikçe daha zengin 

hissediyor. Evinin de¤eri artan 

insan, 3000 dolar geliri varken 

4000 dolar harcayabiliyor, bu 

arada borsa yat›r›mlar› yükselince 

insanlar kendilerini daha güçlü, 

mutlu hissediyor. Haftada iki 

yevmiyeye giden üç gidiyor. Y›lda 

iki tatile ç›kan, dört tatile ç›k›yor, 

böylece kriz ve yoksulluk gittikçe 

erteleniyor. Bugün zemberek tam 

tersine döndü. Sorunsuz kapitalizme 

geçildi¤i hissi bir anda da- 

¤›ld›. fiu anda k›sa bir toparlanma 

hakim ama benim kiflisel tahminim 

bu krizin tekrarlayaca¤› ve 

uzayaca¤› yönünde. 

Krizle birlikte evinin de¤erinin 

düfltü¤ünü gören ve fakirleflti¤ini 

düflünen insanlar, harcamalar›n› 

olmas› gerekenin alt›na 

çekti, iflsizleri gören çal›flanlar 

belki ben de iflsiz kal›r›m diye 

harcamalar›n› k›st› ve böylece 

kriz daha da derinleflti. Bu krizin 

çözümü bence yoksullardad›r. 

Toplumda en yoksul insanlar ilk 

olarak gelire sahip olmas› gereken; 

e¤itim, sa¤l›k, sosyal güvenlik, 

toplu tafl›ma ve konut gibi 

hizmetlere kavuflmas› gereken insanlard›r. 

Bir ekonomik mekanizma 

olarak böyle bir dönemde sistemin 

rahatlamas›n› sa¤layacak 

olan yoksullar›n ekonomik olarak 

desteklenmesidir. Çünkü, “çok 

yer gezdim, görece¤im yer kalmad› 

bu y›l tatile gitmeyeyim” diyen 

veya haftada iki-üç kez d›flar›da 

yemek yerken, al›flverifl yap›p 

piflirdi¤i yeme¤ini televizyonun 

karfl›s›nda yemeyi düflünenler 

olabilir. Ama kimse çocu¤una 

“bugün süt vermeyeyim, yar›n veririm” 

veya “bu k›fl ›s›nmayay›m, 

seneye ›s›n›r›m” demez. Onun 

için yoksullar›n harekete geçmesini 

sa¤lamak gerekir. K›sa sürede 

yoksullara gelir kazand›rmakla 

de¤il, toplumun servet yap›s›n›n, 

mülkiyet yap›s›n›n, ekonomide 

karar verme mekanizmalar›n›n tamamen 

gözden geçirilmesi, yeniden 

belirlenmesiyle mümkün. 

Bizlere neler yapmak düfler 

derseniz, bence çok farkl› alanlarda 

sorumluluklar düfltü¤ünü düflünüyorum. 

‹nsanlar›n emekçi 

kimli¤i ile bulunduklar› yerde 

mücadele etmeleri, kendi iflyerlerini, 

istihdamlar›n› korumak, 

kendi sektörlerinde bütün eme¤i 

ile geçinenlerin istihdam›n› korumak 

için mücadele etme sorumlulu¤u 

var. 

‹kincisi hepimizin tüketici 

kimli¤i var. Hepimizde kredi kart› 

var. Bu kartlara uygulanan faiz 

oranlar›na karfl› hareket etmek 

için, temel ihtiyaç maddelerinin 


4 . O T U R U M 

uygun fiyata bize ulaflmas›n› talep 

ederek, örne¤in ulafl›m zamlar›na 

karfl› ç›karak, ö¤rencilerin 

harçlara karfl› mücadelesi fleklinde 

tüketici kimli¤imizle mücadele 

etmemiz önemli. 

Üçüncü olarak ekolojist pencereden 

karfl› durufl olmal›. Yaflanabilir 

dünyay› temel almak, gelecek 

nesillere karfl› sorumluluk 

hissi tafl›mak çok önemli. 

Dördüncü boyutu ise, bizler 

her zaman sözün, yetkinin halkta 

olmas› gerekti¤ini slogan fleklinde 

ifade ederiz. Bankac›l›k, finans 

sisteminde, finansal kurumlar›n 

demokratik denetimi için dünyada, 

Türkiye’de bir f›rsat olmal›. 

Çal›flanlar›n yönetimi ve denetimine 

iliflkin öneriler, planlar 

konmal›. Bunun iyi örnekleri yaflanmal›. 

Böyle bir mücadelenin 

öncelikle anti-kapitalist olmas› 

gerekti¤ini düflünüyorum. Üretici 

sermaye, finans sermayesi diye 

ayr›m koymak pek mümkün de- 

¤il. Finans flirketlerinin üretim 

aya¤› var, üretim flirketlerinin 

kendi finans flirketleri var. Türkiye’de 

de öyle. Dolay›s›yla direkt 

kapitalist sisteme karfl› ç›karak. 

Anti-emperyalist olmak uzun bir 

süreç ama en k›sa yoldan flunu 

vurgulamak gerekiyor. Bugün 

MÜS‹AD üyeleri dahil olmak 

üzere uluslararas› tedarik zincirleri 

için üretim yap›yor. Yabanc› 

sermaye, yerli sermaye ile iç içe 

geçmifl durumda. Ulusal sermayeye 

sahip ç›k›p da yabanc› sermayeye 

karfl› mücadele mümkün 

de¤il. 

Di¤erleri kadar önemli enternasyonalist 

olmal›. Bugün Türkiye’de 

yaflananlar›, kendi tan›k olduklar›m›z› 

21. Yüzy›l› Türk yüzy›l› 

yapma tehlikesine karfl› 7 düvelin 

birleflmesi olarak de¤il, bütün 

dünyada yaflanan süreçlerin 

Türkiye’ye yans›mas› olarak düflünüyorsak, 

bugün Arjantin’de, 

Venezuela’da, Güney Afrika, Kore’de 

insanlar direniyorsa hem 

onlardan ö¤renmek, izlemek hem 

de onlarla dayan›flma içinde olmak 

çok önemli. 

Bizim aç›m›zdan özgürlükçü, 

demokrat, insandan yana olmal›- 

y›z. ‹nsana inan›yorsak e¤er; hem 

dünyada hem de içinde bulundu- 

¤umuz toplumda etnik, mezhepsel, 

cinsiyetten kaynaklanan ayr›mlar› 

f›rsat bilecek, korku ve öfkeyi 

hakim k›lacak, ›rkç›, dinci 

ak›mlara karfl› bütün insanlar›n 

kardeflli¤inden, bar›fltan yana, 

eflitlikten yana olmal›y›z. Eflitlik 

ve özgürlü¤ün birbirini tamamlayan 

çok önemli iki de¤er oldu¤unu 

hiç bir zaman ak›ldan ç›karmamal›y›z. 

Adnan konuflmas›n› Gramsci’nin, 

“akl›n kötümserli¤i, iradenin 

iyimserli¤i” sözü ile bitirdi. 

Bugün sermaye de Gramsci’yi çok 

hat›rl›yor. R›fat Hisarc›kl›o¤lu da 

bir konuflmas›na; “ölmüfl ‹talyan 

bir filozof” diye al›nt›yla bafllad›. 

Ben de onun meflhur sözüyle bitireyim, 

“gerçek, devrimcidir” arkadafllar. 

Aziz KONUKMAN 

Öncelikle bu paneli düzenleyenleri 

kutluyorum. Kavramlara 

flöyle dikkatli bakal›m. Çok 

önemli bir sözcük var: “Yaflanabilir”. 

Buradaki bafll›k, “Sürdürülebilir 

gelecek için ekonomi ve siyaset’ 

olsayd› bunu Dünya Bankas› 

finansa etti, AB fonlar›ndan 

da karfl›lan›yor diye gelmez ve 

tepkimi koyard›m. fiu anlafl›l›yor 

ki Harita Mühendisleri Odas› burada 

ciddi bir tav›r koymufl durumda. 

Sürdürülebilir kavram› 

yerine yaflanabilir kavram›n› koyarak 

tavr›n› koymufltur. Yaflanabilir 

demek, bir seçene¤i bar›nd›- 

ran bir durum. Var olan› nas›l 

sürdürübelirizi, bugün sorun yarat›yor 

yar›n nas›l sorun yaratmadan 

sürdürebiliriz, kapitalist üretim 

iliflkilerini tüm düzeyleri ile 

yeniden nas›l üretebilirizi tart›- 

flan bir oda yok, tam tersine onu 

sorgulayan bir oda var. Bu umut 

verici bir durum. 

Yaflanabilir, kimin ad›na yaflanabilir 

Sermaye ad›na bakarsak 

bugünkü kriz bile onlar›n ad›na 

yaflanabilir. Krizlerde mülkler el 

de¤ifltiriyor, birileri kaybediyor, 

birileri kazan›yor; toplam› s›f›r 

olan oyundur bence. Kriz herkesi 

ezmifl filan de¤il. Kriz bu masada 

oturanlar›, sizleri yerin dibine bat›rd›. 

Kapitalistlerin bir k›sm› durumunu 

düzeltirken, biri k›sm›- 

n›n durumunu iyilefltirdi. Al Gore’un 

küresel ›s›nma ile ilgili filmini 

izledi¤inizde birden onun 

ABD’nin baflkan aday› oldu¤unu 

unutup heyecanlan›yorsunuz, 

sanki onunla birlikte çal›flabilice- 

¤inizi düflünüyorsunuz. Siz çözümü 

oluflturamazsan›z, birileri 

kendi ad›na çözüm bulabiliyor. 

Yaflanabilir dedi¤imiz zaman genifl 

halk y›¤›nlar› aras›ndan bak›- 

yoruz. Baflta emekçi kesim olmak 

üzere yap›labilir bir model peflindeyiz. 

Bunun unsurlar› nedir Bugün 

toplumun bir piyasa toplumu 

haline dönüfltürülmüfl olmas›d›r. 

Bu çok ürkütücü bir fley. 

Herfleyi al›n›p sat›labilir hale getiren 

bir dünya. Sizin heyecanlar›- 

n›z›, vatan-millet, spor, hayal 

dünyan›z› herfleyi meta haline getirebiliyorlar. 

Gazetelerden birinde 

flöyle bir ilan vard›: “Öldükten 

sonra rahat etmek istiyorsan›z, filan 

tabutlar› ile gömülün”. Bu 

müthifl bir fley. Ölüyorsunuz, ötesi 

yok. Ama merak edip bunu 

araflt›rd›m. Bunun statü oldu¤u- 

64 


4 . O T U R U M 

nu, yani; ‘sizin peder neyle gömüldü’ 

‘ya... belli oluyor!’ tarz› bir 

anlay›fl... Kapitalizmin dinami¤i 

öyle bir durum yarat›yor ki ihtiyaç 

olmayan bir fleyi ihtiyaç haline 

getiriyor. Sanal dünya gerçekmifl 

gibi aktörleri harekete geçirebiliyor. 

‹stanbul 2010 kültür kenti 

olacak, benim o¤lum bu projede 

çal›fl›yor. Kentteki camilerin nas›l 

pazarlanabilece¤i üzerine dehflet 

tart›flmalar›n yafland›¤›n›, bunlar› 

yapanlar›n da sol liberal hocalar 

oldu¤unu söyledi. Arap ‹slam›ndan 

farkl› bir imajla bunlar›n nas›l 

pazarlanaca¤›, nas›l marka yarat›laca¤› 

konufluluyor. Birinci 

olarak piyasa toplumunun sol ile 

iliflkilendirilmesi son derece yanl›fl. 

Sola en büyük ihaneti yapm›fl 

oluruz. Ne yaz›k ki ideolojik liderlik 

bunlar›n elinde. Üstelik 

neoliberalizm piyasa toplumu savunma 

aç›s›ndan inan›lmaz bir 

ortamda darbe yemesine ra¤men 

bu noktaya gelmifltir. 

“Türkiye’de ve Dünyada Ekonomik 

Bunal›m”, diye ba¤›ms›z 

sosyal bilimcilerin, benim de 

üyesi oldu¤um, bir çal›flmas› yay›nland›. 

Dünya krizini ve yans›- 

malar›n› anlat›yor. Türkel Minibafl’›n 

bir makalesini oraya koyduk. 

Obama’n›n bir sözünü alm›fl 

Türkel hoca, “Hofl olmayan kararlar 

alaca¤›z. Piyasan›n gerektirdiklerini 

bofl verin, bu kriz bize bir 

ders verdi.” Obama bunlar› söyledi 

diye piyasada müthifl bir elefltiri 

bafllad›. O güne kadar kamunun 

piyasaya müdahaleleri tukaka 

ilan edilmifl. Asl›nda konuflman›n 

tamam›na bakt›¤›n›zda 

onun böyle bir flans› yok, çünkü 

Türkel hoca da yazm›fl zaten, 

Obama da piyasan›n bir aktörü. 

Piyasan›n aktörleri Obama’y› oraya 

tafl›d›. Obama’n›n 2010 program› 

Bush’u aratacak durumda. 

Savafl bütçesinde inan›lmaz art›fllar 

var; Afganistan, Pakistan, Ortado¤u 

nedeniyle. Dengelemek 

için sa¤l›k bütçesine kaynak aktarmak 

istiyordu, neoliberaller 

sald›r›ya geçti. Obama’n›n gücü 

yetmeyecek. Sa¤l›k reformunu 

yapabilme ihtimali çok düflük. 

Sa¤l›k karnesi olmayan, kay›ts›z 

milyonlarca insan var Amerika’da. 

Kapitalizmin mabedi say›- 

lan yerde insanlar›n yoksullu¤u, 

toplumun önemli bir k›sm›n›n 

d›fllanm›fll›¤› söz konusu. 

Neoliberal ideolojinin hegemonyac›l›¤›n›n 

çökmesini kapitalizmin 

çökmesi ile eflde¤er tutan 

yaklafl›mlar var. Bu da çok do¤ru 

de¤il. Kriz, kapitalizmin krizi ise 

önemli olan bunu aflmak. Aflarken, 

yeri gelir Keynesçi olursunuz, 

yeri gelir devletçi, kamulaflt›rmalara 

bakarsan›z genifl k›sm› 

halk y›¤›nlar› aleyhine yap›lm›fl 

düzenlemelerdir. Latin Amerika’daki 

kamulaflt›rmalar›, devletlefltirmelerle 

kar›flt›r›rsak yanar›z. 

Buradaki devletlefltirmeler, sermayenin 

kendi aras›ndaki çeliflkisini, 

devletin o flirketleri al›p satmas› 

ve kamusal alana geçmesi ile 

olan bir olay, bir süre sonra o flirketler 

yine çal›flmaya bafll›yor. 

Dolay›s›yla o kavramlar›n da içerikleri 

boflalt›lacak bir dönemde. 

Türkiye’de flöyle yaz›lar ç›kt›, 

‘Amerikan türü sosyalizm geliyor’. 

O flirketlerin Amerikan halk› 

ad›na el konmas› anlam›na gelmiyor. 

Kapitalizm bu durumdan ç›- 

kabilmek için kendi içinde ne seçenekler 

varsa her birini yeniymifl 

gibi her birini ›s›t›p piyasaya 

sokacak. Keynesçili¤in gündeme 

gelmesi budur. 

Siyaset de bu tür piyasa toplumlar› 

olufltururken, neoliberal 

ekonomiyi flekillendirirken siyasetin 

renklili¤i de kayboluyor. Siyaset, 

ad› üstünde s›n›fl› toplumda, 

örgütler ad›na yürütülen bir 

fley. Orada tüzel kifliliklerin mücadele 

arenas› var. Devlet zaman 

zaman eflit mesafede kal›r, bazen 

de aç›k bir flekilde bir taraf›n lehine 

kaynak tahsis eder. 

Neoliberal ekonomi çökmeden 

önce, Türkiye’deki siyasi partilere 

bakt›¤›n›z zaman kendine 

sol, sosyal demokrat diyen partiler, 

faflist partiler hepsinin ekonomik 

program› birbirine benzemeye, 

özdeflleflmeye bafllad›. Biz sosyal 

bilimciler olarak flöyle bir kitap 

ç›kard›k: “98’den bu yana IMF 

Gözetiminde Tek Siyaset, Tek ‹ktidar.” 

Toplum, piyasa toplumunun 

aktörlerine dönüflmüfl. Piyasa 

toplumu s›n›fl› bir toplum, orada 

karfl› durufllar olmas› laz›m. O 

kadar homojen bir yap› ortaya 

ç›kt› ki, adeta siyasi partilerin iktisat 

programlar› birbirinin kopyas› 

oldu. Kriz bu aç›dan bir f›rsat 

oldu. Ne kadar s›n›fs›z toplum 

imaj› verilirse verilsin, ne kadar 

yönetiflim gibi modellerle, herkesi 

dinleyip, görüfl al›yoruz gibi demokrasi 

k›l›f› da olan mükemmel 

planlanm›fl proje olursa olsun, sonuçta 

bu projenin birilerini d›fllad›¤› 

ortaya ç›k›yor. 

Ayr›ca bugün yoksulluk tan›- 

m› da de¤iflti. Biz eskiden üretim 

d›fl›nda kalanlara yoksul derdik. 

Yoksul, afl›, ifli olmayan, kenar 

mahallede oturan, toplumun d›flland›¤› 

kesim idi. fiimdi adam flehirde, 

merkezde oturuyor, iflçi s›- 

n›f›n›n bir parças›, sendikal› ama 

çal›flan yoksul. Bunu ben de¤il 

ILO söylüyor. Üretim süreçlerinde 

bir yoksullaflman›n oldu¤unu 

söylüyor. IMF ve Dünya Bankas› 

programlar› inan›lmaz yoksulluk 

üretiyor. Bunu elbette kendileri 

de biliyor. Dünya Bankas› içinde 

yoksulluk bölümü kuruluyor. 

Projesi sosyal riskleri minimalize 

etmek. Piyasa toplumu oluflturulurken 

IMF programlar› uygulan›rken, 

biliniz ki bir kesim ciddi 

anlamda yoksullaflacak. Bunun 

için “yoksullu¤u azalt›c›, yoksullu- 

¤un yönetimi programlar›” ifadeleri 

kullan›l›rken, dikkat edin yok 

edilmesi sözcü¤ü yok. 

fiimdi dinler de ayn› fleyi yap›- 

yor. Yoksullu¤u ortadan kald›r›c› 

bir din göremezsiniz, hangisi 

olursa olsun, z›tlar›n birli¤ini içerir. 

Zengin ve yoksul mutlaka olacak. 

Siyah ve beyaz gibi. Hatta 

yoksula; “sen çal›flsan, emek versen 

bu adam gibi olacaks›n. Tembel oldu¤un 

için yoksulsun” denecek. 


4 . O T U R U M 

Zengine de dönüp; “vicdan›n› dinle, 

kazand›¤›n›n bir k›sm›n› bu 

yoksula ver. Aç oldu¤unu hisset. 

Bu ramazanda sana bu imkan› veriyorum. 

Sen de aç kal, flu yoksulla 

empati kur” denecek. 

Sermayenin yoksullu¤u yönetme 

politikas›yla, dinci partilerin 

yoksullu¤u yönetme politikalar› 

inan›lmaz örtüfltü. Fak-fukfon, 

müthifl bir program. Vak›flar 

kanal›yla bu yard›mlar› da¤›t›yor. 

Hepimizi flafl›rtan sonuçlar da yaratt›. 

Piyasa bütün bu çeliflkilerle 

bu programlar› yaratmas›na ra¤men 

kendini sürdürebildi. Sosyal 

riskleri azaltma projeleriyle bunlar› 

sürdürdü. Bu hükümet büyük 

bir fley keflfetti ve g›da flirketleri 

kurdurdu. Bir flirket olarak 

g›da yard›m› yaparsan›z bunun 

faturas› vergiden muaf olacak. 

Hem sosyal prestij kazan›yor, buna 

sosyal sorumluluk deniyor, 

hem de faturas›n› kullan›yor. 

Halbuki flöyle olmal›, bu üst zengin 

kesimden vergi olarak al›n›p, 

servet vergisi olabilir, kurumlar 

vergisi olabilir, onu da halk ad›na 

devletin yapmas› uygun olur, 

devlet bütçeden kaynak göstererek 

yapabilir. Piyasa toplumunu 

oluflturanlar sosyal riskleri de yönetebilir 

duruma geliyorlar, Sabanc› 

k›z yurdu kurup vergiden 

düflebiliyor. 

AKP’nin oyunun düflmemesi 

sonucuna flafl›rmamak gerekiyor. 

Sosyal risk projesiyle adamlar 

bunlar› yönetiyor, sonucu da oy 

olarak al›yor. Bunu yerel yönetimler 

aya¤› ile çok güzel yap›yor. 

Yerel yönetim bütçesinde flu kadar 

kaynak ayr›ld› diye bir kay›t 

yok. fiirketleri ihaleye ça¤›r›yor, 

kazanan›n ramazanda flu kadar 

kifliyi doyuraca¤›n›, finanse edece¤ini 

de taahüt edecek, flu çocuklar›n 

yurt sorununu halledecek, 

diyerek sistemi çözüyorlar. 

Piyasa toplumunun meflrulu- 

¤u düzen partileri taraf›ndan da 

benimsenmifl durumda. Fakat sorun, 

siyasal düzlemde o meflruiyeti 

sa¤layabilecek mekanizmalardan 

yoksunluk. Örne¤in sosyal 

demokratlar... Atatürkçü 

Düflünce Dernekleri, yoksullara 

bir fley veremiyor, çünkü sermaye 

ile çok ba¤lant›lar› olmad›¤› 

için. Sermaye laik olup, çok iyi 

para kazanacak, iktidardan nemalanacak, 

ADD’ye de ba¤›fl yapacak. 

Atatürkçü derneklerin en 

büyük problemleri bu oldu. Bunun 

için Atatürkçülük ideolojik 

düzlemde, hofl, güzel ama somut 

projeye geldi¤i zaman adam›n sorununu 

çözmüyor. Devlet de çözmüyor. 

Toplumsal yap› boflluk 

kald›rmaz. O zaman tarikatç›lar 

bu bofllu¤u dolduruyor. Piyasac› 

toplum dincilerle tarihi ittifak 

döneminden geçiyoruz. AKP’nin 

ideolojisi ile IMF ve Dünya Bankas›n›n 

ideolojisi inan›lmaz bir 

flekilde örtüflüyor. Bunun siyasete 

yans›mas› ise burjuvazinin yasalar›n›n 

zaman kayb› olarak görülmesi. 

Mecliste tüzük de¤iflikli- 

¤i yap›ld›; ço¤u, temel yasa kapsam›nda 

görüflülüyor ve 15 dakikada 

bitiyor. Topyekün maddeler 

görüflülüyor. Tek tek maddeler 

görüflülürse muhalefet saatlerce 

görüflüp, görüflmeyi cumhurbaflkan›na 

gidecek yerde t›kayabilir. 

Temel yasa gelip bir-iki günde 

geçiyor. Ya da geceyar›s› operasyonlar›yla 

geçiyor. AKP’nin bugün 

oluflturdu¤u yap› resmen faflizan, 

sivil bir diktatörlü¤ün hayata 

geçirilmesi oldu. O zamana 

kadarki burjuvazinin kulland›¤› 

usullerin hepsi tarihe kar›flt›. 

Böyle bir yap›n›n oldu¤u yerde 

seçenek üretebilmek kolay de- 

¤il. Sürdürülebilirin yerine yaflanabilir 

gelecek; neoliberal politikalardan 

kopmay› beraberinde 

getiriyor. Onun toplum projesi 

çok zor. Ailelerden bafllayarak bu 

projeyi uygulaman›n karfl›l›¤› 

yok. Karfl›l›¤› olmayan bir fleye 

nas›l biz umut verece¤iz. Yurt sorunu 

oluyor, ben yard›mc› olam›- 

yorum, çocuklar›n problemi oluyor 

yard›mc› olma flans›m yok. 

Yaflanabilir bir gelecek için ne 

yapmal›y›z derken hepimiz flapkam›z› 

önümüze koyup düflünmeliyiz. 

Hepimizin örgütlerde yer 

almas› gerekiyor. Bir arkadafl›m 

kaç tane kart›m oldu¤unu sordu- 

¤unda ben de banka kartlar›m› 

saymaya bafllam›flt›m. Halbuki 

hangi örgütlere üye oldu¤umu 

sormufltu. O zaman Sinoplular 

Derne¤i, bir de Gazi Üniversite 

Ö¤retim Üyeleri Derne¤i üyesiydim. 

Sonra hemen E¤itim- 

Sen’e üye oldum ve Gazi Üniversitesi’nin 

temsilcisiyim. Tüketici 

Haklar› Derne¤i üyesi oldum. Vatandafl›n 

Vergisini Koruma üyesiyim. 

Sanal ortamda yaz›lar yaz›- 

yorum. Biz örgütlü toplumu oluflturamazsak 

piyasa toplumu geçici 

bir süre için geri çekilecek ama 

bir süre sonra buldozer gibi bizi 

ezebilir. 

Ulafl F‹L‹Z, YTÜ 

Elefltirim olacak, konu Yaflanabilir 

Gelecek için Siyaset ve 

Ekonomi ama gelecek önerisi 

sunmayan konuflmalar yapt›n›z. 

Sosyalistim dediniz ama hiç bir 

heyecan tafl›mayan konuflmalar›- 

n›z vard› gelecek hakk›nda. Böyle 

örgütlü toplumu kuracak kadar 

heyecanl›, yapabilirim, diyecek 

konuflma yoktu. Burada sloganvari 

konuflmaya çok gerek olmayabilir, 

biraz daha insanlar›n bir 

fleyi merak etmesi için konuflabilirdiniz. 

Mesela neden sosyalizm 

66 


4 . O T U R U M 

istiyoruz Neden demokrasi, ba- 

¤›ms›zl›k istiyoruz Sizin birtak›m 

örnekler vererek konuflman›- 

z› beklerdim. Türkiye’de herkesin 

yaflad›¤› sorunlar var, Venezuela 

örne¤i vermeye gerek yok. 

Emekten, bar›fltan yana bir 

gelecek diyorsunuz, nas›l bir bar›fl 

ve demokrasi amaçlad›¤›n›z› 

aç›klaman›z› beklerdim. 

Do¤a DEM‹RTAfi, ‹TÜ 

Adnan beye soruyorum, krizden 

bahsettiniz. Demokratik aç›- 

l›m gündemin bafl›nda bulunuyor. 

Sizce bu aç›l›m›n yap›lmas› 

ülkenin gerçek anlamda tüm bileflenlerinin 

hak ve özgürlükleri 

için midir ‹ktidar›n özellikle gücünü 

yitirdi¤i bölgelerde tekrar 

söz sahibi olabilmek için at›lan 

bir ad›m m›d›r Sizce yap›lacak 

demokratik aç›l›m hangi niteliklere 

sahip olmal›d›r 

Salih KARA, Mersin 


Üçünüzün konuflmas›n› da 

çok besleyici buldum. Yaflanabilir 

gelecek gibi bir bafll›¤›n yaflanabilir 

olmas›na dikkat çekmek, asl›nda 

birçok fleyi ifade etmek anlam›na 

geliyor. Adnan hocan›n 

söyledi¤i gibi kimse savafl yanl›s› 

de¤ildir. Burjuvazi de kendi iktidar›n› 

ve dayanaklar›n› korumak 

için bar›fl yanl›s›d›r. Ama savafl 

karfl›t› olmak bambaflka bir fleydir. 

Kapitalizmde tüm toplumlar 

büyük ölçüde vicdan tahribat›na 

u¤rad›. Bu çok önemli bence. Yaflanabilir 

gelece¤e dair söylemlerimizde 

tüm dünya toplumlar›n›n 

bu vicdans›zl›¤›n› dikkate almak 

zorunday›z. Ciddi bir kiflilik deformasyonu 

var. Bunun üzerine 

kurulacak sosyalizm ne kadar 

sa¤lam olabilir. 

Adnan hocan›n konuflmas› 

iyimserlik, Aziz hocan›n son sözü 

örgüt, Hayri hocan›n ise devrim 

oldu. Burada çok önemli bir birliktelik 

oldu. ‹yimserlik, örgüt ve 

devrim yaflanabilir gelece¤in 

anahtar sözcükleridir. 

Hayri hocaya flunu sormak istiyorum. 

Bu bahsetti¤imiz deformasyon 

içinde insanlar›n bir sonraki 

yaflamlar› üzerinde, insani 

koflullarda, sosyal bir yap› içinde 

rol almas›n›n ekonomik dayanaklar› 

bugünün tezahürlerini nas›l 

aflacak 

Mustafa Onur G‹R‹fiKEN, 

‹TÜ 

Adnan a¤abeye flunu sormak 

istiyorum. NTV ailesini özellikle 

takip etmeye çal›fl›yorum. Siz genel 

yay›n yönetmeni olarak, sosyalist 

kimli¤inizi haber yaparken 

arka plana atabiliyor musunuz 

Gerekli mi Bu etik midir Özellikle 

merak etti¤im için söylüyorum, 

fazla bilgim yok bu konuda. 

Aziz a¤abeye sorum, bir day›m 

var zaman›nda Marks, Engels’i 

okumufl ve bana flöyle bir 

fley söylemiflti ‘ben kapitalizme, 

emperyalizme karfl›y›m ama ben 

kapitalizme kapitalizmle karfl›l›k 

veriyorum. Sizce bu do¤ru mudur 


Sermaye sahibi flirketler 

STK’lara para vererek halk›n gözünde 

flirin gözükmeye çal›fl›yorlar. 

Halbuki do¤ay› onlar kirletiyor, 

insanlar› sömürüyorlar, yoksullaflt›r›yorlar. 

Bu konuda sizin 

ne düflündü¤ünüzü merak ediyorum. 

Adnan a¤abey, kavramlardan 

bahsettiniz. Kapitalizm kavramlar›n 

içini o kadar boflalt›yor ki, bir 


4 . O T U R U M 

kola içilmesi bile özgürlük olarak 

gösteriliyor. Veya telefonla konufluyorum, 

özgürüm gibi. Terör ve 

terörist kavramlar› için de bu 

böyle, bu kavramlar üzerine bilgi 

almak istiyorum. 

Kapitalizm bar›fl yanl›s› dedik, 

ama görülmeyen bir savafl da var. 

Savafllarda, açl›ktan insanlar ölüyor, 

iflte flu kadar insan yoksulluk 

s›n›r› alt›nda yafl›yor. Bu da bir 

katliamd›r. Buna karfl› bir direnifl 

göstermek, devrimci fliddet hakk›nda 

ne düflünüyorsunuz 

Fatma AKBABA, YTÜ 

‘aman siyaset yapma’ dedi¤i dönemde 

yafl›yoruz. 60’lar, 70’lerdeki 

s›k›nt›dan dolay› insanlar›n 

a¤z› yand›¤›ndan aileler, çocuklar›n›n 

iyi bir gelecek için okula 

gitmesini istiyor. Örgütlenme 

için öncelikle bilinçli bir ebeveyn 

olunmas› gerekmiyor mu Bunu 

sormam›n nedeni bu co¤rafyadaki 

savafllardan dolay›, hiçbir zaman 

insanlar›n kafas› rahat olmad›¤›ndan 

flu andaki ebeveynlerin 

s›k›nt›dan dolay›, ekonomik s›- 

k›nt›yla ‘seni üniversiteye gönderiyorum, 

sen politikayla u¤rafl›p 

do¤ru düzgün okumuyorsun’ denildi¤ini 

kendi ailemiz ve yak›n 

çevremizden görüyoruz. 



Toplumlar›n sosyalistlefltirilemedi¤i 

ve yoksulluk üzerinde duruldu. 

Sistemi de¤ifltirip insanlar› 

bu sisteme adapte etmek ne kadar 

do¤ru ‹nsanlar›n düflünce 

yap›lar›n› de¤ifltirip, sisteme kendili¤inden 

dahil olmas›n› sa¤lamak 

gerekir. 

Yoksulluk kavram›n› açabilir 

misiniz Yoksulluk nedir Yoksulluk 

tam olarak yok edilebilir 

mi Azalt›labilir mi Kapitalizm 

azaltmay› düflünüyor, e¤er yok 

edilemezse bizim kapitalizmden 

fark›m›z ne olacak o zaman 

Cem ÖZENTÜRK, KTÜ 

Atatürk, güdümlü ekonomi 

üzerine çal›flma yapm›flt› ölmeden 

önce. Bu konuda ne düflünüyorsunuz 

‹hsan Egemen RE‹S, 

Ondokuz May›s 


Örgütlenme deniyor, san›yorum 

en büyük eksikliklerden biri 

olsa gerek. Ö¤rencilere ailelerinin 

Ülkemizde sosyalist hareket 

neden yükselemiyor AKP’nin dilencilefltirme 

politikas›, bugün iflten 

att›¤› iflçinin yar›n bir cemaat 

üyeli¤i ile gaz›n› al›yor. Dünyada 

böyle bir örnek var m› Din ile 

örgütlenmenin önünü kesip, sosyalist 

hareketleri etkileyen baflka 

ülke var m› 

Örgütlenme konusunda ne gibi 

taktikler verebilirsiniz, Ergenekoncu 

filan olmayal›m. 

Sinem YAVUZ, KTÜ 

Ben Türkiye’yi bir yandan Asya 

di¤er yandan Avrupa aras›nda 

s›k›flm›fl ara form olarak görüyorum. 

Gelecek devrimden geçecek 

deniyor, biz bunu istesek de yapam›yoruz 

gibi geliyor. Türkiye’nin 

konumu buna uygun de- 

68 


4 . O T U R U M 

¤ilmifl gibi geliyor. Sol kendi içinde 

birçok kola ayr›l›yor. Sosyalizm 

denilince bile herkes ayn› fleyi 

anlam›yor. Burada bile bir anket 

yap›lsa çok farkl› yan›tlar al›- 

naca¤›na inan›yorum. Türkiye’de 

bu nas›l gerçeklefltirilebilir bunu 

merak ediyorum. 

Mahir SEVER, Kocaeli 


Adnan hocaya flunu sormak 

istiyorum, bas›nda tamamen Bat› 

özentili¤i var. Çin’den, Afrikadan, 

Asyadan hiç haber yay›nlanm›yor. 

Bunun sebebi nedir Küreselleflme 

deniyor, baflka ülkelerden 

haberdar olmam›z kapitalizmi 

güçlendirmez mi 


Ulafl soru sormad› ama heyecanland›ramad›¤›m›z› 

söyledi. 

Benim elimden gelen bu. Burada 

yaflanabilir bir gelecek üzerine 

konufluyoruz. Sen de söyledin, 

daha sloganc› ele al›nmas›ndan 

ziyade, ne tür sorunlarla bafla ç›kmam›z 

gerekti¤ine dikkat çekmeye 

çal›flt›¤›m›. Burada miting olsayd› 

belki daha heyecanl› konuflma 

yap›labilirdi, bunun faydas› 

ne kadar olur veya sizin heyecanlanmaya 

m› ihtiyac›n›z var, bilemiyorum. 

Demokratik aç›l›m, kendi bafl›na 

tart›fl›lmas› gereken bir fley 

ama ana hatlar›yla flunu söylemek 

istiyorum. ‹ktidar›n oy kaybetti¤i 

zaman yeni bir hamle yapmas› 

bana çok yeterli bir bak›fl olarak 

gelmiyor. Bunun arkas›nda daha 

büyük emperyalist karar oldu¤u 

kanaatindeyim. Mesele Ortado- 

¤u’nun bir de¤il birden fazla ülkesini 

ilgilendiren bir mesele. Bir 

süredir iflgal alt›nda tuttuklar› bir 

ülke var. Buray› bir s›çrama tahtas› 

olarak kullanarak bütün co¤rafyay›, 

Afganistan’dan, Kuzey 

Afrika’ya kadar ellerinde tutma 

gayreti içindeler. Irak’› terk etme 

durumundalar. Kuzey Kürdistan 

Federe Devleti’nde bir istikrar 

kurma çabas› içindeler. Bunun 

önünde önemli engel PKK’n›n silahl› 

varl›¤›. Türkiye’nin sürekli 

oraya müdahalesi olas›l›¤› ile 

beklentilerini karfl›layamazlar. 

Oraya çekidüzen vermek niyetindeler. 

Kürt aç›l›m› söyleminin ard›ndaki 

nedenin bu oldu¤u düflüncesindeyim. 

AKP burada kaybetti¤i 

oyu devflirmeyi görüyorsa 

-ki görüyor, bu ayr› mesele- bu 

politikan›n karfl›s›nda, “bu emperyalizmin 

bir oyunu” fleklinde bir 

yorum olamaz. Gerçe¤e tekabül 

etmez. Bu politikan›n sonucunda 

bafllang›çta en az›ndan Kürtlerin 

asgari ölçekli dahi olsa varl›¤›, siyasi 

temsilcilerinin varl›¤› kabul 

edilecek, savafl duracak, kan dökülmesinin 

önüne geçilecekse, 

bizim bu sürece köstek olmamam›z 

gerekir. Burada gencecik insanlar›n 

ölüyor olmas› ve ölmeye 

devam etmesi, önce bunun bitmesi 

laz›m. Daha sonraki süreç 

bunun üzerine konuflulabilir. 

‹nsanlar vicdans›zd›r diye bir 

fley de söylemek istemiyorum. ‹nsanlar 

aras›ndaki iliflkileri tamamen 

sat›n alma üzerine oluflturan 

bir sistem bunu yarat›yor. Bu sistemin 

insan›n do¤as›na olabildi- 

¤ince yabanc› olmas›d›r. Giderek 

bireyselleflme, herkesin kendi gemisini 

kurtarma çabas›n›n yayg›nlaflmas› 

ve benzeri. Bu kapitalizmin 

ortadan kalkmas›yla hemen 

oluflacak bir fley de¤ildir, bir 

evrim sürecidir. En bafltaki engelin 

kapitalizm oldu¤u gerçe¤ini 

gözard› etmeyelim. ‹nsanlar› tek 

tek ‘vay vicdans›z’ diye suçlamak 

yerine as›l bunun sebebi olan sistemi 

sorgulamam›zda fayda var. 

Mustafa’n›n sorusu güzel, “sen 

buraya gelip sosyalistim deyip at›p 

tutuyorsun, genel yay›n yönetmeli- 

¤ini nas›l yap›yorsun” Bir dönem 

NTV yay›n kurulundayd›m, bir 

dönem NTVMSNBC’nin yay›n 

koordinatörü idim. NTV’de 

muhtelif ifllerde çal›flt›m. Elbette 

büyük bir haber ajans›nda çal›fl›p 

sosyalist olman›n bir y›¤›n sorunu 

var. NTV’nin genel yay›n yönetmeni 

hiç olmad›m. ‹kinci, 

üçüncü kademelerde görev ald›- 

¤›m dönemler oldu. Haber niteli- 

¤inde olan fleyin ekrana yans›mas›, 

habere kamunun yarar›na bakma 

konusunda ›srarl› dayatmalar 

içinde oluyorsunuz. Biz 10 kiflilik 

yay›n kurulunun 8 kiflisi ÖDP’ye 

oy vermiflti. Biri TKP biri CHP’ye 

oy vermiflti. ‹nsan nas›l yafl›yorsa 

öyle düflünmeye bafll›yor. Bu benim 

söyledi¤im on y›l önce. Zaman 

içinde fikir ayr›l›klar› olufluyor. 

Bunun bafl›nda patron var, 

onun beklentisi var. Do¤ufl grubunun 

bir toplant›s›na kat›lm›flt›m. 

Grup tan›t›l›yor; kat›l›mlar› 

içinde inflaat, turizm, vs s›ralan›- 

yor, en altta vs. olan en küçük bölümde 

NTV’nin de içinde oldu¤u 

di¤erleri var. Grubun içindeki ye- 


4 . O T U R U M 

ri böyle ancak sosyal getirisi oldukça 

yüksek. Yap›lan haber, 

program patronun beklentisine 

de denk düflmeli. Sonuçta elinizden 

geldi¤ince bulundu¤unuz 

yerde bir haberin hakk›n› verme, 

bir hayvan›n hakk›na sahip ç›kma, 

haks›zl›¤a müdahale etme çabas› 

içinde olursunuz. 

Burada sonuna kadar ›srar da 

edebilirsiniz. Bir mucizeye elinizi 

atamazs›n›z. Bir noktadan sonra 

önünüzde muhtelif engeller ç›kmaya 

bafll›yor. Ben art›k spor belgeseli 

yap›yorum NTV’de. Büyük 

kurulufllarda hem sosyalist olup 

hem yay›n yapman›z mümkün 

de¤il. Ben yapar›m diyenlere de 

inanmay›n. Herkes vicdans›zca 

buna teslim olmuyor. Çok iyi 

muhabir arkadafllar var, iflin üstesinden 

olabildi¤ince gelmeye çal›- 

flan, iflin hakk›n› vermeye çal›flan, 

bu arada bu iflten ekme¤ini yiyen. 

Onlar›n da baflar›lara imza att›¤›- 

n› yak›n tarihimizde görmüflüzdür. 

On y›l sonunda geldi¤im nokta 

gördü¤ünüz gibi spor belgeseli 

çekmek oluyor. Bundan flikayet 

etmiyorum, sevdi¤im ifli yap›yorum, 

eve ekmek götürüyorum. 

Ama art›k siyaseti ilgilendiren 

programlara beni katm›yorlar. Kibarca 

benim dinlenmemi istediler. 

Medyada çal›flan insanlardan 

buna benzer çok hikaye dinleyebilirsiniz. 

Terör konusunda her statüko 

ve onu temsil eden devlet ayg›t›, 

kendisine karfl› yönelmifl, bir silahl› 

tehdidi dünyan›n her yan›nda 

terör diye tan›mlar. Bu ifli icra 

edenlere de terörist der. Bu gezegende 

her yerde gördü¤ümüz 

fleydir. Devletlerin terörist dedi¤i 

topluluklar›n yine yak›n tarih 

içinde biliyoruz; zaman içinde 

belli bir halk›n temsilcisi olarak 

görüldüklerini... Hatta BM kürsüsüne 

ç›k›p konuflma yapt›klar›- 

n›, bugün k›rm›z› hal›lar üzerinde 

sayg›nl›klar›yla yürüyebildiklerini 

biliyoruz. Bunlar tarihsel ve 

co¤rafi olarak de¤iflen kavramlard›r. 

‹srail devletinin bütün kurucular› 

ve baflkanlar› duvarlara 

‘Aran›yor’ diye afiflleri as›lm›fl eski 

teröristlerdir, eskiden ‹ngiltere 

mandas›yken. Sonra bütün Filistin 

yöneticileri terörist olarak adledildi. 

Onlar›n da bir ölçüde itibarlar› 

teslim edildi, keza Güney 

Afrika, say›s›z örnek verilebilir. 

Amerika bütün Vietnam halk›n›n 

terörist oldu¤unu söyledi ve bütün 

dünyaya bunu ikna etmeye 

çal›flt›. Bunun da böyle olmad›¤› 

anlafl›ld›. Tarihsel olarak manas› 

de¤iflen kavramlard›r. 

Yine yak›n tarihe bak›l›p mutlaka 

terörden söz edilecekse en 

fazla terör uygulamas›n› yapanlar 

da devletlerdir. Bunu gözard› etmeyelim. 

20. Yüzy›lda siyasi boyutu 

olan çat›flmalarda öldürülen 

her dört kifliden üçü Avrupal›lar 

veya medeni toplumlar taraf›ndan 

öldürülmüfltür. Dolay›s›yla her 

dört kifliden üçünün katili kendilerine 

yönelen fliddeti de bar›nd›- 

ran gösteriler karfl›s›nda hemen 

bir terörist refleksine girmesine 

manidar olarak bakmaktan baflka 

yapacak bir fley yoktur. 

Ebeveynler konusunda ne diyebilirim 

bilmiyorum. Benim de 

ebeveynlerim vard› ve 70’li y›llarda 

sorunlu geçti, bunun de¤iflece- 

¤ini pek sanm›yorum. Anne ve 

babalar›n bafl›n›n derde girece¤ini 

düflündü¤ü çocuklar›na onlar 

sosyalist dahi olsalar, ‘tabii o¤lum, 

k›z›m, eylemin önünde yer 

al, geride kalma, sen de tafl at, birfley 

yap’ diyeceklerini sanm›yorum. 

Bu hep sorunlu olmufltur. 

Bir kuflak fark› vard›r. ‹nsan›n siyasi 

duruflu bir baflka fleydir, kendi 

çocu¤u ile iliflkisi baflka birfleydir. 

Burada siyasi iliflki tesis etmek 

ne kadar mümkün bilemiyorum. 

Baba olmad›¤›m için ne söylesem 

havada kal›r. 

Oportünist ve sekter olmayan 

70 


4 . O T U R U M 

sosyalistler ne yap›yor Türkiye’de 

de kendi çap›nda birfleyler 

oluyor. Yaprak k›m›ldam›yor demek 

mümkün de¤il. ‹stanbul’da 

yafl›yorum, her cumartesi, pazar 

Mecidiyeköy’den, Taksim’e mutlaka 

bir grup insan ellerinde pankartlar, 

bayraklar, Kürtlerden eflcinsellere 

kadar çok genifl bir yelpaze 

gösteri yap›yor. Bu ülkede 

bir k›p›rt› var, sosyalistler de bunun 

içinde yer almaya çal›fl›yor. 

Hatta bunlar› yönlendirenler büyük 

ölçüde sosyalistler. Tabii 

Yunanistan’daki boyutuyla bir 

fleye rastlamad›k. Orada çok büyük 

fleyler oluyor bizde bir fley 

yok, psikolojisine girmemek laz›m. 

Orada olan› da bir s›n›f mücadelesi 

olarak almak bence erkendir, 

eksik ve yanl›flt›r. O toplumun 

kendine özgü çeliflkileri, 

problemleri üzerinden ortaya ç›km›fl 

tepkilerdir. Keza Fransa’daki 

olaylar. Baflka sosyal sorunlar 

üzerinden ç›km›fl meselelerdir. 

Hem Fransa, hem de Yunanistan’da 

bu eylemleri gerçeklefltirenlerin 

yaflamlar› sürecince sol 

hareket p›rasa do¤ran›r gibi do¤ranmam›fl, 

ezilmemifl, üzerlerinden 

a¤›r bir yük geçmemifltir ki o 

nesil hala hayattad›r. Taksim’e 

girme eyleminde polis terörüne 

karfl› olanlar bu ülkelerdeki gibi 

burjuva devrimi kazan›mlar› aç›- 

s›ndan bizden daha iyi durumdalar, 

bizim maruz kald›¤›m›z tepki 

ile karfl›laflmad›klar› aflikar. Baz› 

fleyleri karfl›laflt›r›rken muhtelif 

boyutlar›yla karfl›laflt›rmak gerekir. 

Sosyalistlerin ald›¤› halk deste¤i 

önemlidir. Soka¤a ç›k›p ç›kmama, 

araba yak›p yakmamadan 

öte daha temel bir mesele bizim 

yan›nda oldu¤umuz, içinde yer 

almak istedi¤imiz siyasi hareketin 

öznesi oldu¤unu varsayd›¤›m›z 

insanlar flimdi karfl›da duruyorlar. 

En temel mesele bence bu. 

Bunlarla nas›l organik ba¤ kurma 

yollar› bulabiliriz Bu nereden geçiyor 

Hangi siyasetten geçiyor 

Bunu çözümlemek gerek. Dayan›flma 

merkezli bir hareket yürütece¤iz, 

sokakta kafa kafaya bir 

siyaset örgütleyece¤iz. Bunun de- 

¤iflik yollar› ve yöntemleri var. 

Hangi programla ç›k›yoruz insanlar›n 

karfl›s›na Bunlar düflünülmesi, 

çerçevesinin ç›kar›lmas› gereken 

meseleler. 

Türkiye’nin durumu buna uygun 

de¤il, bir türlü olmuyor devrim. 

Özel durumu var dedi bir arkadafl›m›z. 

Mesele bize bunu 

inand›rmalar›. En son inanaca¤›- 

m›z belki de hiç inanmamam›z 

gereken fley budur. ‘Buras› Türkiye 

bu böyle devam eder’, düflüncesi 

hakim olursa zaten öyle olur. 

Önemli olan devrime olan inanc› 

terk etmemektir. Dünyada bu kadar 

büyük haks›zl›k, adaletsizlik, 

bu kadar vahfli sömürü, bu kadar 

alçakça katliamlar varken bizim 

devrime olan inanc›m›z› kaybetmemiz, 

insanl›ktan istifa etmemizi 

gerektirir. Zor olacakt›r. 

1917’den bir ya da iki y›l önce 

kendi neslinin devrimi göremeyece¤ini 

söylemifltir Lenin. Bundan 

iki y›l sonra Ekim Devrimi gerçekleflmifltir. 

Bu dünyan›n iflleri belli olmaz, 

“keser döner sap döner, bir 

gün hesap döner”, diye bir deyifl 

vard›r. Bunun hep böyle gidece¤ini 

düflünmemek laz›m. ‹nsanl›ktan 

umudumuzu her fleye ra¤men 

kesemeyiz. Biz görmeyecek olabiliriz. 

Vicdanen rahat yaflayal›m, 

rahat ölelim. Bu nas›l mümkün 

olacak “Ben ömrümce haks›zl›¤a 

karfl› ç›kt›m, bedelini de ödedim, 

bunun huzuru içindeyim” diyebilmek. 

S›n›f mücadelesi uzundur, 

bir-iki nesle s›¤maz. Önemli 

olan bir tafl›n üzerine bir tafl koyabilmek. 

Ben iki tafl koydum demenin 

huzuru önemlidir. 

Türk bas›n›nda afl›r› ABD merak› 

nas›l oluyor Türk bas›n› 

ABD’yi seviyor, çünkü sermaye 

kurulufllar›n›n organlar›d›r, bunlar 

da emperyalizme ba¤›ml›d›r. 

Uluslararas› haber tekelleri 

vard›r, dünyan›n her yerinde 

kimsenin muhabiri yok. Hergün 

bütün ajanslar haberleri geçer. 

D›fl haberler denilen fley de uluslararas› 

haber ajanslar›n›n AP, 

BBC, AFP gibi ajanslar›n haberlerinin 

toplamas›d›r. Oradan haber 

editörleri seçip, bültenlere veya 

sayfalara koyarlar. Haberlerin 

yüzde 90’n› bat› dünyas› ile ilgilidir. 

Bu ajanslar haberlere bat› 

merkezli bakarlar. Onlar nas›l bak›yorsa 

buraya da öyle yans›r. Buradaki 

gazete sahipleri, sermayedarlar›n 

ifline gelen de budur. ‹fline 

gelmeyen de kendi çabas›yla 

birfleyler yap›yor. Onlar da befl 

bin sat›yor. Bizim sorgulayaca¤›- 

m›z fley ABD neden bas›nda çok 

yer al›yor de¤il, ABD’ye yer vermeyen, 

posta atan gazete neden 

az sat›yor, biz bu anlamda ne yapmal›y›z 

diye sormal›y›z. 


En güzel söz söylenmeyendir, 

en güzel konuflma yap›lmayand›r. 

Biz de en güzel sözü sizlerin söyleyece¤ine 

inand›¤›m›z için atlad›k 

geldik. Gelecek y›l daha haz›rl›kl› 

gelmeye ve daha heyecanl› 

konuflmalar yapmaya çal›fl›r›z 

ama Ulafl’› tatmin edece¤imiz konusunda 

pek umudum yok. Ama 

önemli olan insan›n kendini aflabilmesi. 

Konuflmamda, “hepimiz e- 

mekçiyiz ama ayn› zamanda tüketiciyiz” 

demifltim. Burada konuflmac›y›m 

ama Adnan ve 

Aziz’in konuflmalar›ndan heye- 


4 . O T U R U M 

canland›m. Amerikan emperyalizmine 

posta atanlara niye sahip 

ç›km›yoruz diye konufltu, ben izleyici 

olarak arkadafllar›ma teflekkür 

ederim. 

Yoksulluk ve sosyalizm iliflkisinden 

yola ç›karak bir-iki fley 

söylemek istiyorum. Hayatta 

pekçok kavram görecelidir. Açl›k 

çok somut bir kavram. ‹nsanlar 

karn›n› doyurabiliyorsa, besin 

maddelerini alabiliyorsa açl›¤›n 

d›fl›na ç›k›yor. Açl›k genel olarak 

dengeli beslenmeyi, sebze, meyve 

yeme¤i içermiyor, sadece ölmeyecek 

kadar yeme¤i içeriyor. 

Yoksulluk çok daha kapsaml› bir 

kavram. Dünya Bankas›, günde 

2.5 dolar geliri olan yoksulluk s›- 

n›r›n›n üstündedir, diyor. Gerçek 

anlamda bir insan›n yoksullu¤u 

sadece, ›s›namamas›, giyinememesinden 

kaynaklanmaz. ‹nsan›n 

kendisini gelifltirebilece¤i, gerçeklefltirebilece¤i 

bir düzen olarak 

sosyalizmi görüyoruz. Dünyan›n 

de¤iflik yerlerini görebilmek 

ile de¤iflik yiyeceklerini yiyebilmek, 

daha fazla okuyabilmek, 

en güzel müzikleri dinleyebilmek, 

en güzel filmleri izleyebilmekle 

insan kendini gelifltirebilir. 

Kendini gelifltirdikçe, kendini 

gerçeklefltirecek hem de baflka 

insanlar›n kendisini gerçeklefltirebilmesi 

için daha güzel binalar, 

daha güzel besteler yapabilir, 

fliirler yazabilir, bütün insanlar›n 

önünü açabilir. Bizim sosyalizmden 

anlad›¤›m›z bu. Yoksa bir 

partinin iktidara gelmesi, yöneticilerinin 

baflbakan, bakan olmas›- 

n› anlam›yoruz. 

Yoksulluk anlay›fl›m›z ile sosyalizm 

anlay›fl›m›z birbirine paraleldir. 

Bu ulafl›lmas› zor bir hedeftir. 

U¤runa her zaman müdacadele 

edece¤imiz bir hedeftir. 

Ben de kendi ad›ma bunlara çok 

takm›yorum. Bulundu¤um yerde 

vicdan›m› rahatlatacak ölçüde 

hayattaki eflitsizliklere haks›zl›klara 

karfl› birfleyler yapabiliyor 

muyum, buna bak›yorum. Eksik 

kald›¤›m zaman da sorguluyorum. 

‹nsan›n kendini devrim olup 

olmayaca¤›na kitlemesinden öte 

bulundu¤u yerde verdi¤i mücadele 

önemli. Vicdan›m›m›z› dinliyoruz 

yoksa kiflisel ç›karlam›z›n 

peflinden mi kofluyoruz bunu 

sorgulamak bile kendimiz aç›s›ndan 

önemli. 

Annelerimiz, babalar›m›z 

gençli¤imizde bizi söyledi¤iniz 

anlamda desteklemiyor, haydi 

o¤lum çok iyi yap›yorsun, ‘bravo, 

yürü’ demiyordu. Ayr›ca bizim 

isimlerimiz gördü¤ünüz gibi 

Adnan, Hayri, Aziz. Ulafl, Mahir, 

Devrim isimlerini anne-babalar›- 

n›z sizlere koyarken sorun bakal›m, 

neden size bu isimleri koymufl. 

Tarikatlar›n mücadelelerinin 

önlerini kesti¤i baflka ülkeler var 

m› Elbette, Türkiye çok özgün 

bir örnek de¤il. M›s›r, ‹ran, Endonezya 

örne¤i var. Buralar özellikle 

ulusal kalk›nmac›, anti-emperyalist 

mücadelelerin yükseldi- 

¤i, Nas›r, Musadd›k yönetimi gibi 

anlay›flta hükümetlerin göreve 

geldi¤i, sosyalist, komünistlerin 

de, bu koalisyonlar içinde, o ülkelerin 

ekonomik hegemonyas›n› 

oluflturmakta çok önemli oldu¤u 

ülkelerdir. Buralarda solun, ayd›nlanmac› 

hareketlerin gerilemesi 

tesadüf de¤il. Tarih incelendi¤inde 

ABD emperyalizminin 

buralardaki çok sistemli müdahalelerini 

görürsünüz. Endonezya 

Komünist Partisinden bir milyon 

kiflinin katledildi¤i tahmini yap›- 

l›yor. Dünyan›n en güçlü komünist 

partisiydi ve bu katliam, y›llar 

içinde de¤il bir-iki gecede oldu. 

O anlamda Türkiye çok özel 

bir ülke de de¤il. Türkiye’de neden 

sol güçsüz, neden kitleselleflmiyoruz, 

geçmiflteki gibi kitlelerin 

umudu olam›yoruz, bunu çok 

uzun düflünmemiz, tart›flmam›z 

gerek. Dünyada sol hareketlerin 

bir panaromas› çizilirken Türkiye 

asl›nda en fazla derginin ç›kt›¤›, 

en fazla sol hareketin, partinin 

oldu¤u ülke olarak zikrediliyor. 

En fazla benzedi¤i ülke Filipinler. 

Orada da çok kitlesel bir hareket 

yok. Ama teorik donan›m aç›s›ndan, 

çeflitlilik, yay›n aç›s›ndan 

ciddi sosyalist kültür var. Türkiye 

çok da geri durumda de¤il. 

Bizim sizlerin bu faaliyetler 

içinde olman›z› önemsememiz, 

sol bir hareketin gerçek anlamda 

ezilen, d›fllanan, sömürülen insanlarla 

ortak bir mücadele yürütebildi¤i 

zaman, köylerde, fabrikalarda 

kendi mücadelesine kazanabildi¤i 

zaman bir anlam› olabilir. 

Türkiye’de ve dünyan›n birçok 

yerinde solun bir yere ulaflmas› 

gençlik hareketinin yükselmesiyle 

mümkün. 60’l› y›llardan 

bafllayarak özellikle 70’li y›llarda 

kitlelerle bulufluldu ise bunu sa¤layan 

gençlik hareketleriydi. Ayn› 

yol izlenebilir mi, farkl› alternatifler 

olabilir mi Venezuela’da 

böyle olmad›. Do¤rudan do¤ruya 

mahalle örgütlenmeleri genifl kitle 

hareketlerinin öz örgütlenmeleri 

vas›tas›yla gerçekleflti. Bizim 

co¤rafyam›zda bu gençlerle oluyor. 

Venezuela ve Bolivya örneklerini 

baflka toplant›larda veriyorum, 

bunun önemi yerlilerin 

kimlik ve tan›nmalar›yla özgürlük 

mücadelesiyle sosyal mücadeleyle, 

neoliberalizme karfl› direniflin 

ortak potata toplanmas›ndan 

kaynaklanan hareketlerdi. Türkiye’de 

de böyle bir mücadele tarz›- 

n›n önemli oldu¤unu, gelece¤in 

orada bulundu¤unu düflünüyorum. 

Güdümlü ekonomi konusunda, 

bizim kendi tarihimiz içinde 

olumlu bütün uygulamalar› 

önemsemeliyiz. Adnan’›n konuflmas›nda 

vard›, bizim sosyalistler 

olarak en önemli fark›m›z, tarihsel 

materyalizme inan›r›z. Üretim 

iliflkileri, üretim tarz› önemlidir. 

‹çinde bulunulan tarihsel süreç 

önemlidir. Liberallerden, sosyalist 

Marksistleri ay›ran en önemli 

fark budur. Fikirlerinin her dönem 

için geçerli oldu¤unu, evrensel 

oldu¤unu düflünürler. Her 

toplum için tarihin her dönemi 

geçerli oldu¤unu söylerler. Biz ta- 

72 


4 . O T U R U M 

rihsel aflamalarla bakar›z olaylara. 

Kendi tarihimizi de öyle de¤erlendirmemiz 

laz›m. 

Ben Kemalist olmamama ra¤men, 

tarihsel süreç içindeki rolünü 

de¤erlendirdi¤im zaman, 

olumlu rolünün çok önde oldu- 

¤unu düflünüyorum. Bir vatandafl 

olarak bakt›¤›m zaman tarihsel 

süreç aç›s›ndan kendisine teflekkür 

borçlu oldu¤umuza inan›yorum. 

Biz sosyalistler olarak bunlar› 

aflma perspektifinde olmal›- 

y›z. Bizim mülkiyet biçimiyle karar 

alma süreçlerinin demokratikleflmesini 

biraz düflünmemiz laz›m. 

Benim inand›¤›m düzende 

mülkiyet kamuda olmal›, özel 

mülkiyet olmamal›. Özellikle büyük 

üretim yapan kurulufllar, e¤itim, 

sa¤l›k kurulufllar› kamu mülkiyetinde 

olmal›d›r. 

Di¤er taraftan geçmiflteki devletçi 

sosyalizm örneklerindeki gibi, 

bürokratlar›n karar verdi¤i, 

genifl kitlelerin sorunlar›ndan, taleplerinden 

soyutlanm›fl olmamal›. 

Bu kurulufllar en genifl kamuoyunun 

kat›ld›¤› süreçlere yöneltilmelidir. 

Yöre halk› süreçlere 

kat›lmal›, onun üretti¤i ürünlerden 

etkilenen, bunu tüketenler 

kat›lmal›d›r. Sizler bir meslek örgütüne 

mensupsunuz, meslek örgütleri 

kat›lmal›d›r. Mümkün olabildi¤i 

kadar demokratik, kat›- 

l›mc›, yerel özellikleri bulunan 

bireylerin kar aray›fllar›na endekslenmemifl 

bir tarzda düflünülmelidir. 

Benim terörizm tan›m›m fludur; 

korkuyu ça¤r›flt›ran bir fley. 

Yap›lan bir eylemin do¤rudan 

do¤ruya insanda endifle uyand›rma, 

insanlara müdahale etmekten, 

hayat›n içinde yer almaktan 

cayd›ran bir özelli¤i varsa terördür. 

El Kaide benim ölçülerime 

göre bir terör örgütüdür. Kendi 

d›fl›nda düflünenleri, inançlar› 

olanlar› düflman olarak kabul ediyor. 

‹nsanlar› ortak bir ça¤r›ya ça- 

¤›rma gibi bir perspektifi yok. 

‹talya’da solcular›n yo¤un oldu¤u 

Bolonya’da faflistlerin uygulad›¤› 

fliddet, orada insanlar›n 

korku ve endifleli olmalar›n› 

amaçl›yor. Siyasi mücadelede silah, 

fliddet kullan›m› çok uzun 

bir tart›flmad›r. Nerelerde do¤rudur, 

ne aflamada hayata geçer, 

bunlar› çok daha uzun tart›flabiliriz. 

Bunlar›n cevaplar›n› da kolay 

bulamay›z. 

Genel hatlar›yla insanlar› ortak 

bir hedef, mücadele program›na 

ça¤›ran hareketleri terörist 

hareket olarak nitelendirmek 

do¤ru de¤ildir. Yapt›klar› baz› eylemler 

çok yanl›flt›r. Baz› eylemler 

bizim insan haklar› anlay›fl›- 

m›za uymaz, bunlar› elefltirebiliriz. 

O ayr› bir fleydir. 

Bugünden sonra kendi söylediklerimiz, 

yapt›klar›m›z verdi¤imiz 

mücadele ile yetinmemeli, 

her zaman kendimizi aflmam›z›, 

bulundu¤umuz örgütün kendini 

aflmas›n› istemeliyiz. Her zaman 

ufkumuzun gelecek olmas› gerekti¤ini, 

bizim içinde bulundu- 

¤umuz döneme aya¤›m›z›n sa¤lam 

basmas›n›n önem tafl›d›¤›n› 

bu amaçlara ulaflmak için de her 

zaman geçmifli, tarihi önemsememiz 

gerekir diye düflünüyorum. 

Aziz KONUKMAN 

Sevgili arkadafllar çok yoruldunuz. 

Fiziki olarak oturmak bile 

yorar insan›. ‹htiyaç molas› da verilmedi. 

Biz akflam da burada oldu¤umuz 

için sabaha kadar tart›- 

flabiliriz. Onur’un cesaretine teflekkürler. 

Ancak flu da var burada 

ünvanlar›m›z yaz›yor, ama 

herfleyin cevab›n› da veremeyiz. 

Bazan, param› nereye yat›ray›m, 

alt›n m›, döviz mi alay›m, diye 

sorular geliyor. Ben nereden bileyim. 

Cevap vermeyince de, kinayeli 

bak›fllar geliyor. 

Bu tür sorular zor sorular. Latin 

Amerika’daki yazarlar›n bildirileri 

var, yay›nland›. Biz otursak 

üçümüz bu bildiriyi kaleme al›rd›k. 

Latin Amerika’daki mücadele 

zenginli¤i inan›lmaz boyutta. 

Seçenek flu, filan demek kolay de- 

¤il. Durum tespitleri hepimizin 

kolay yapaca¤› fleyler. Sosyalizmde 

aç›l›m flöyledir; bar›fl ve demokrasi 

bu flekilde korunacak 

öyle flaka de¤il. 

Demokrasi aç›l›m› deniyor, 

daha içeri¤inde anlafl›lamad›. ‹fl 

zor, onun için Onur her sorunun 

yan›t›n› bilen kifliler olarak bizleri 

de¤erlendirmesin, baflkalar›n› 

da de¤erlendirmesin. 

‹hsan kardeflim ebeveynler ne 

yapacak diye sordu. Benim çevremde, 

ben hariç ço¤u arkadafl›m 

78 kufla¤›ndan, çocuklar›na flu 

telkinlerde bulunan; “aman o¤lum 

biz çok ac›lar çektik, iflkenceler 

gördük, cezaevlerinde bittik, 

periflan olduk, bir kuflak gitti. Ayn› 

duruma düflmeyin. Politikayla ilgilenin 

ama eylem, örgüt iliflkilerine 

çok girmeyin” arkadafllar›m oldu. 

Benim çocu¤um böyle bir soru 

sormad›¤› için leyhte ve aleyhte 

telkinde bulunmad›m. ‹ki çocu- 

¤um var, üniversitedeki özgürlü- 

¤ün tad›na tamamen var›n, dedim. 

Hatalar›yla, sevaplar›yla ö¤renin, 

dedim. Bu söyledi¤im ifle 

yaramad›, ikisi de örgütlü olmad›, 

ama genel olarak durufllar› 

solda. 

Ergenekon konusunda, Türkiye’de 

darbeler filan nas›l oluyor 

diye merak ettim. Her darbenin 

arkas›nda 27 May›s da dahil bir 

Amerikanc› hikaye var. ABD emperyalizminden 

ba¤›ms›z bir darbe 

giriflimi baflar›ya ulaflam›yorsa 

zaten tutuklan›p öldürülüyor. Baflar›l› 

olanlar ABD’nin iyi örgütledikleri 

oluyor. Sonuçta sermayenin 

önündeki bütün engeller demokratik 

mekanizmalarla afl›la- 


4 . O T U R U M 

mad›¤› için bu darbelerle afl›lm›fl 

durumda. Sermayenin önünü t›- 

kayan ne var 15 günde 15 yasa; 

istediklerini ç›kar›yorlar. Burada 

darbeci olman›n nedeni yok. Birinin 

darbeci olmas› için bariyerlerin 

olmas› gerek. Baflar›s›z darbeci 

her zaman olur, bugüne özgü de- 

¤il. 

Benim korkum, Susurluk’a 

bulaflm›fl, derin devlete bulaflm›fl 

birileri de yarg›lan›yor ya, onlar› 

yarg›larken, cumhuriyetçi, ulusalc› 

adamlar› monte edip, temiz 

ka¤›tlar› al›p aram›za kat›labilirler. 

Kurunun yan›nda yafl da yanar 

ya onun gibi. 

Naz›m’›n dedi¤i gibi ‘sen yanmazsan, 

biz yanmazsak, nas›l ç›- 

kar karanl›klar ayd›nl›¤a’ yeri gelecek 

biz de yanaca¤›z. Belki bu 

konuflmadan sonra beni de Ergenekoncu 

diye alacaklar, filan. 

Bunlara haz›rl›kl› olmal›y›z. 

Panel sonunda konuflmac›lara topraktan yap›lm›fl teflekkür plaketleri ö¤renciler taraf›ndan verildi 

Panel sonunda birlikte çekilen an› foto¤raf› 

74 


5 . O T U R U M 

PANEL 

Yaflanabilir Gelecek ‹çin Do¤a ve Çevre 

Tanay S›dk› UYAR 


Beflinci gün, “D›flar›da da 

dumans›z hava sahas› 

istiyoruz. Alia¤a‘da termik 

santrale hay›r!” slogan›ndan 

yola ç›k›larak Foça 

Merkezde halk›n da kat›l›m› 

ile gerçekleflen "Yaflanabilir 

Gelecek ‹çin Çevre ve Do¤a" 

panelinde konuflmac›lar› 

Marmara Üniversitesi 

Mühendislik Fakültesi 

Ö¤retim Üyesi Prof.Dr. 

Tanay S›tk› UYAR ve 

Bu¤day Derne¤i-Do¤a 

Korumac› -Atlas Dergisi 

Yazar› Güneflin 

AYDEM‹R’di. Do¤an›n 

korunmas›ndaki 

düflüncelerin bilimsel verilere 

dayand›r›larak tart›fl›ld›¤› 

panelde; enerji elde etmede 

do¤aya zarar verecek 

yöntemler yerine 

yenilenebilir alternatif enerji 

kaynaklar›n›n devreye 

girmesi gerekti¤i ve Alia¤a - 

Foça yöresinde oldukça 

verimli bir flekilde 

faydalanabilecek rüzgar ve 

günefl enerjisinin 

kullan›lmas›n›n gereklili¤i 

dile getirildi. 

Foça Belediyesi Reha Kültür 

Merkezi’ndeki panelin 

aç›l›fl›nda HKMO ‹zmir fiube 

Baflkan› Muhittin 

SELV‹TOPU ile Foça 

Belediye Baflkan› Gökhan 

DEM‹RA⁄ da birer konuflma 

yapt›. 

HKMO ‹zmir fiube Baflkan› 

Muhittin Selvitopu 

Foça Belediye Baflkan› 

Gökhan Demira¤ 


5 . O T U R U M 


Konumuz: Yaflanabilir Gelecek 

‹çin Çevre ve Do¤a. Çok s›k›- 

fl›p do¤ay› tahrip etmeye bafllad›- 

¤›m›z zaman veya o bizi tahrip etmeye 

bafllad›¤›nda durup düflünmeye 

bafll›yoruz. Do¤a bize kibarca 

hat›rlat›yor, e¤er flunlar› yaparsan 

atmosfer içinde yaflars›n, yoksa 

sen bilirsin! E¤er görmezden 

gelirsek de bizsiz yola devam edebilece¤ini 

daha çok beyin hücresini 

kullanan, etrafta ne olup bitti¤ini 

bilen, do¤an›n k›s›tlar›n› 

uyan insanlarla yoluna devam 

edece¤i mesaj›n› veriyor. Do¤an›n 

iliflkilerinin, etkilerinin onun 

k›s›tlar›n›n fark›nda olan insanlar 

biraz daha fazla di¤er insanlara 

karfl› duyarl› olup onlar›n bilgi ve 

beklentilerini karar verme süreçlerine 

katmay› gerekli görüyorlar. 

Onu bir lütuf olarak görmüyorlar. 

Daha çok demokrasiye inan›- 

yorlar. Ben istedi¤imi yapar›m, 

do¤ay› da kendime göre biçimlendiririm 

diyerek kendinde güç 

görmeyen insanlar daha demokrat 

oluyorlar. Ekolojik yaflamdan 

yana olmak, insani kalite ve demokrasinin 

ilk temel ad›m› oluyor. 

Tersi birbirini yok ederek var 

olmak. Do¤an›n içinde bütün 

canl›lar aras›nda da var olan bir 

vermedi¤imiz, do¤du¤umuz yerin 

kalite ve özelliklerini, sorunlar›n› 

üstlendi¤imiz, baflka kültürlere 

ço¤unlukla tolerans göstermedi¤imiz 

yaflam çevresinin 

oluflmas›n›n tek kayna¤› günefl. 

“Biz her sabah do¤uyor” diyoruz 

ama o atmosferin etraf›nda sürekli 

olarak var. Güneflin ›s› ve ›fl›¤› 

ve onunla gelen enerjinin atmosferin 

içinde tutulmas› ve bu s›- 

cakl›¤› +16 dereceye getirmesiyle 

olufluyor yaflam. Bu aflamada insanlar›n 

olup olmamas› fark etmiyor, 

insanlar›n katk›s› yok. 

Günefl ›s›s› ve ›fl›¤› atmosfer 

içinde sera gazlar› denilen gazlar 

taraf›ndan tutuluyor. Böylece atmosfer 

içinde yaflam çevresi olufley. 

Nedeni ne olursa olsun karfl› 

karfl›ya gelen iki canl› biri di¤erinin 

varl›¤›n› yok ederek sürdürüyor. 

‹nsanlar olarak biz de do¤aya 

uyumlu yaflamam›z gerekti¤ini 

anlamam›z gerekiyor. Bunu anlamad›¤›m›z 

zaman ileriye gidemiyoruz, 

içinde yaflad›¤›m›z yaflam 

çevremizi yok ediyoruz. 

“Yaflam, enerjisini nereden 

al›yor” sorusuyla bafllayal›m. 

Her sabah do¤an güneflten al›yor. 

Uça¤a binmifl olanlar›n›z vard›r. 

10 bin km.’de -60 dereceye geliyor 

s›cakl›k. Atmosferin, yani 

“küresel hapishane” dedi¤im 

içinde hep beraber yaflad›¤›m›z, 

nerede do¤aca¤›m›za da karar 

76 


5 . O T U R U M 

fluyor. 2000 y›lda dengeye gelmifl 

bu. Sera gazlar› bünyelerinde ›s› 

tutuyor. Ne kadar sera gaz› varsa 

atmosferin etraf›n› bir battaniye 

gibi sar›yor ve atmosfer içinde belirli 

bir s›cakl›¤a ulafl›yor. Is›tt›¤› 

yerde hava yükselince, mesela ekvatorda 

en yak›n yerde, yükselen 

havan›n yerini kuzey ve güney 

kutuplar›ndan gelen so¤uk hava 

al›yor. Okyanuslardaki ak›nt›lar›n 

da etkisiyle bu binlerce y›ld›r 

bir dengeye oturmufl. Ya¤mur, 

rüzgar ve suyun buharlaflmas›yla 

oluflan hareketler de insan›n etkisi 

alt›nda olmuyor. Bitkiler fotosentez 

ile atmosferde var olan sera 

gazlar› içinde olan karbondioksiti 

al›p, bünyelerinde karbonu 

tutup d›flar›ya oksijen veriyorlar. 

Bir yandan insan›n ihtiyaç duydu¤u 

oksijeni sa¤l›yorlar bir yandan 

da bitki olarak günefl enerjisinin 

bir k›sm›n› kimyasal olarak 

depoluyorlar. Suyu esirgemezseniz, 

üzerine beton dökmezseniz, 

topra¤› kirletip yok etmezseniz, 

bir yandan da insanlar›n faaliyetiyle 

asit ya¤murlar› arac›l›¤›yla 

bitkileri yak›p yok etmezseniz, bu 

do¤al süreç kendili¤inden iflliyor 

ve güneflin enerjisi kimyasal olarak 

depolan›yor. Bu arada fotosentez 

ile oluflmufl bitkiler, organik 

canl›lar, flu ya da bu nedenle 

yeralt›nda hapis kald›¤›nda -depremler 

veya volkanlar olabilir, 

kömür, do¤algaz ve petrol dedi¤imiz 

oluflumlar ortaya ç›k›yor. 

Onlar›n da kayna¤› yerüstünde 

oluflmufl, yeralt›na gömülmüfl güneflin 

enerjisini kimyasal olarak 

depolam›fl malzemeler. Kömür, 

do¤algaz ve petrol aras›ndaki fark 

içindeki karbon ve hidrojen oranlar›d›r, 

benzerlikleri ise hepsi karbon 

ve hidrojen içeriyor. Kömür 

kat› malzeme içinde oldu¤undan 

kat›, petrol s›v›, do¤algaz ise gaz 

halinde bulunuyor. Bunlar› yakt›- 

¤›m›zda atmosferde oluflturdu¤umuz 

gazlar ek sera gaz› oluflturuyor. 

Atmosfer içinde binlerce y›ld›r 

denge oluflmufltu. 1800’lü y›llardan 

itibaren fosil yak›tlar› fazla 

ihtiyaç oldu¤u gerekçesiyle yak- 

›lmaya bafllad›. Yeralt›nda bulunan 

karbonu dengede bulunan atmosfere 

sald›k. Her yakt›¤›m›z 

termik santralda üretti¤imiz kilowat/saat 

elektrik bafl›na bir kilogram 

karbondioksit veriyoruz atmosfere. 

Bir petrol santral›nda 

üretti¤imiz her kilowat saat bafl›- 

na 640 gr. karbondioksit veriyoruz. 

Her do¤algaz santral›nda ise 

450 gr. karbondioksit veriyoruz. 

Yani yeralt›nda depolu bulunan 

karbondioksiti çözüp atmosfere 

aktar›yoruz. Her aktard›¤›m›z 

karbondioksit molekülü, battaniyemizi 

kal›nlaflt›rmaya bafll›yor. 

Küresel ›s›nma dedi¤imiz bu. 

Da¤lardaki buzlar çözülüyor, su 

seviyesi yükseliyor, ak›nt›lar de- 

¤ifliyor. Bütün bunlar günlük gazetelerdeki 

3. sayfa cinayet haberlerine 

dönüfltü. 

Jeotermal kaynak dedi¤imizde 

ise yeralt›nda 6000 derecelik 

magman›n ›s›tt›¤›n› yerüstüne 

ç›kard›¤›m›zda, ›s› ve elektrik 

üretebildi¤imiz enerji kayna¤›. 

Bu da do¤an›n bize sundu¤u bir 

imkan. 

Enerjiye biraz daha detayl› 

girmek istiyorum. Termik santraller 

ve ulaflt›rma dedi¤imiz bütün 

araçlar›n tümünde küresel 

›s›nmaya yol açan tehdit var. Bunun 

için toplu tafl›m ve yenilenebilir 

enerjiyle giden araçlar› tercih 

ediyoruz. 

Metan gaz›n›n büyük k›sm› 

tar›mdan özellikle pirinç tarlalar›ndan 

geliyor. Kesti¤imiz her 

a¤aç ile atmosferde dengeyi sa¤layan 

bir arac›n yok edilmesine yol 

aç›yoruz. Biliyorsunuz at›klarda 

metan gaz› birikmesi çok oluyor. 

Sanayide özellikle çimento 

fabrikalar› atmosferi çok kirletiyor. 

Fransa, Türkiye’nin imtiyazl› 

ortak al›nmas›n› istiyor, çünkü 

burada birçok çimento fabrikas› 

sat›n alarak faaliyetlerini sürdürmeyi 

amaçl›yor. Üretilen her ton 

çimento bafl›na bir ton karbondioksit 

sal›n›m› yap›yor. AB standartlar›n›n 

2020 hedefi sera gaz› 

sal›n›m›n› %20, enerji kullan›m›- 

n› da %20 daha azaltmak ve %20 

yenilenebilir enerjiye geçmek. 

Böylece AB üyeleri imtiyazl› ortakl›k 

yoluyla bizim gibi ülkelere 

bu teknolojileri transfer ederek 

kendisi için iyi olan› infla etmek 

istiyor. Bir de bu ülkelerde kirli 

teknoloji yat›r›mlar›n› do¤ru bulan, 

yani neoliberal politikalar› 

benimseyen muhataplar bulursa 

isteklerini gerçeklefltiyorlar. 

1980’den itibaren özellikle endüstrileflmifl 

ülkelerin kendi krizlerini 

aflmak için kredi vererek, 

tahkim mahkemelerinin yetkili 

k›l›nd›¤› ve bu da yetmezmifl gibi 

sorun ç›kt›¤›nda kirli teknoloji 

transfer eden belediye veya flirket 

ödeyemedi¤inde bütün TC vatan- 


5 . O T U R U M 

dafllar›n›n ödemesi için hazine 

garantisi isteyerek neoliberal sald›r›lar›n› 

gerçeklefltiriyorlar. Bu 

mekanizma ifllemeye bafllad›. 

Hollanda da bizim imtiyazl› 

ortakl›¤›m›z› savunuyor, di¤er 

yandan da asbestli gemilerini bize 

yolluyor. Bizim imtiyazl› ortakl›kl›¤›m›zla 

standard›m›z› yükseltmememiz 

onlar›n ifline yar›- 

yor. Fransa ve Hollanda’yla birlikte 

Almanya da imtiyazl› ortak 

olmam›z› istiyor. Kirli yat›r›mlar›nda 

bizim ülkemiz onlar için 

ideal. Ancak bizim de ortakl›k 

içinde yer almam›z› isteyen, AB 

üyesi ülkeleri de var. 

AB iyi veya kötü, girelim veya 

girmeyelim tart›flmas› yerine, benim 

anlay›fl›ma göre ülkemizin 

yaflam kalitesinin yükseltilmesi 

ve çevresinin korunmas› için bir 

mücadele içinde olmal›y›z. Gözlerimizi 

kapamak, beni ilgilendirmiyor 

demek, her dediklerini yapal›m 

demek ayn› kap›ya ç›k›yor. 

Müzakere sürecini bir mücadele 

süreci haline getirmek laz›m. 

Tar›mda AB standartlar›na uymayan 

gübreler geldi¤ini ve bu 

gübreyle üretilen ürünlerin AB 

standartlar›na uygun olmad›¤› 

için geri çevrildi¤ini biliyoruz. Bu 

ülkeleri ve ticaret erbaplar›n› suçlaman›n 

anlam› yok. Onlar kendileri 

için iyi olan› yap›yorlar. 

Bunlar› talep etmememiz laz›m. 

Uygun kurum ve kurulufllar› 

oluflturmam›z, yerel ve merkezi 

yönetimlerin, üniversitelerin, maafllar›n› 

yurttafllar›n vergilerinden 

verdi¤imiz herkesin, özetle kamunun 

kamulaflt›r›lmas› gerekiyor. 

1980’den beri kamu özellefltirildi 

biliyorsunuz, bizim özel sektörü 

özellefltirmemiz, kamuyu da 

kamulaflt›rmam›z gerekiyor. Bunu 

yapmad›¤›m›z zaman kamu 

gücüyle donanm›fl olan yetkili, 

söyledi¤i herfleyin do¤ru oldu¤unu 

dayatmaya bafll›yor. Dokunulmazl›¤› 

da var. 

Kamudan süzülerek gelen konular 

parlamentoda yeterince her 

yönüyle tart›fl›lmad›¤› zaman, al›- 

nan kararlar her zaman do¤ru olmuyor. 

BM’de de çevre bir sorun. ‘Ardus 

Sözleflmesi’ ad›nda bir sözleflme 

var. Bilgiye eriflim, karar verme 

süreçlerine kat›l›m ve adalete 

eriflim diye. Bunun sizlerin bilmesinde 

yarar var. 

Ülkeler aras› iklim de¤iflikli¤i 

panelinde 2500 bilim insan›, hakikaten 

küresel ›s›nma var m› diye 

sorgulad›lar ve oldu¤una karar 

verildi. BM’de konufluluyor, kimse 

“bana ne” diyemiyor, çünkü 

herkesi tehdit ediyor. Kirleten ülkeler 

ise kendi sorumluluklar›n› 

emisyon ticareti gibi mekanizmalarla 

baflka ülkelerde bu indirimi 

yaparak mevcut durumu sürdürmek 

istiyorlar. Bedeli kendi ülkelerinin 

d›fl›nda ödettirmeye çal›fl›- 

yorlar. 

Fosil yak›tlar›n atmosferdeki 

tahribat› nedeniyle bizim de hiç 

bir flekilde termik santral kurmamam›z 

gerekiyor. Çünkü kurulan 

termik santraller hem yak›n çevreyi 

tahrip ediyor, hem de küresel 

kirlenmeye katk›s›n› artt›rd›¤› 

için Kopenhag’dan bafllayarak 

karbon vergisi ödeme yükümlülü¤ümüz 

bafll›yor. ‹talya fosil yak›tlarla 

elektri¤i Arnavutluk’ta, 

temiz enerjiyi ise kendisi üretiyor. 

Kirli enerji üretti¤i için Arnavutluk 

halk›n›n hanesine borç 

olarak yaz›l›yor. Rusya, rafinerisini 

Türkiye’de kurmak istiyor. 

Çünkü o rafineriden ç›kan ürünlerin 

karbon vergisi TC vatandafllar› 

taraf›ndan ödenecek. Bu genç 

arkadafllar› ilgilendiriyor, çünkü 

daha önlerinde en az 30-40 y›l 

yaflayacak ömürleri var. Bu bilgileri 

sizlerle paylafl›yoruz, uyumaman›z 

gerekiyor. Bu konular› izlemeniz, 

ilgi alanlar›n›za bu konular› 

katman›z gerekiyor. 

Nükleer enerji çözüm gibi anlat›l›yor. 

Almanya gibi endüstrileflmifl 

ülkeler en k›sa zamanda 

fosil ve nükleerden uzaklaflmay› 

hedefledikleri için böyle bir plan 

yap›yorlar. Bunun için termik 

santrallerini ‹skenderun Sugözü’ne 

aktarmak istiyorlard›. Bunu 

sa¤lad›lar. Türkiye’nin % 7 elektri¤i 

ithal kömürle burada üretiliyor. 

Bu elektri¤i almak zorunda. 

Almak istemese de paras›n› ödemek 

zorunda. Bu büyük borçlar 

özellikle genç arkadafllar›m›z›n 

borcu. Kredi kartlar›ndaki borçlar 

gibi. 

Günefli bize göre yar› yar›ya 

az olan Almanya’da her çat›ya günefl 

pili koyup, bulduklar› her yere 

rüzgar tribünü dikiyorlar. Ekonomilerini 

enerji duyarl›kl› olmaya, 

savafllardan uzak durmaya çal›fl›yorlar. 

Yüksek lisans›m› nükleer 

enerji konusunda yapm›flt›m. 

Amerika’da 1978 y›l›ndan beri 

santral siparifl edilmedi¤i, daha 

önce siparifl edilen 100 tanesinin 

de iptal edildi¤ini biliyoruz. Bakanlar 

Kurulunda Bülent Ecevit 

ça¤›rd›¤›nda bunlar› sunmufltum. 

1999 y›l›ndaki iptalde bu çal›flman›n 

etkisi olmufltu. Son nükleer 

santral 1970’de inflaata bafllanm›fl 

96’da sonuçlanm›fl. Nükleer 

endüstrinin sorunlar› olarak flunlar 

söyleniyor; ‹nflaat maliyetleri, 

at›klar›n sorunu, santrallar›n çal›flmas›n›n 

düzenlenmesi konusundaki 

yüksek maliyetler, denetlenmesi 

zor, kaza oldu¤unda 

haber vermiyor, nükleer denetleme 

komisyonuna ra¤men büyük 

bir altyap› kurmas› gerekiyor, her 

yere bir görevli koymas› laz›m 

vs... Amerika’dan bafllayarak 

70’lerden bu yana nükleer santraller 

kurulmuyor. Uzun süredir 

kurulum olmad›¤› için kimse bilmiyor, 

karfl› olanlar neden karfl› 

olduklar›n› bilmiyor, destekleyenler 

nas›l bir yanl›fl yapt›¤›n› 

bilmiyor. Yaflanabilir bir do¤a 

için bunu bilmemiz laz›m. 

Bu santrallerin hangi amaçla 

kullan›ld›¤› da bu arada söylenmiyor. 

Nükleer santraller elektrik 

üretmek için kurulmuyor. 1950’ 

lerden 70’lere kadar geliflmifl ülkeler 

bunu nükleer silah malzemesi 

üretmek için kurdu. As›l 

78 


5 . O T U R U M 

amaç nükleer bombada kullan›lacak 

plütonyumu ve di¤er malzemeleri 

üretmek. Bu s›rada santralde 

reaksiyon s›ras›nda biriken 

›s›n›n d›flar›ya al›nmas› gerekiyor 

ki reaksiyon devam edebilsin. 

Elektrik, at›k yan ürün olarak ortaya 

ç›k›yor. Rusya bunu merkezi 

›s›tmada kulland›. Amerika elektrikte 

kulland›. Bir nükleer santral 

ömrü boyunca üretti¤i enerjinin 

üç mislini tüketiyor. Uranyum 

295 santrifüjlerde haz›rlan›rken 

çok fazla enerji gerekiyor. 

Amerika bunun için yan›na baflka 

bir termik santral kuruyordu. 

Ama as›l ürüne ulaflmak için üç 

misli de¤il yirmi misli de enerji 

kullan›rs›n›z. Burada elektrik 

enerjisi üretebilecekmifl gibi düflünmemek 

gerek. 

Bu arada ‹ngiltere’den bahsetmek 

laz›m. 1980’de nükleer santralleri 

özellefltiremedi ve kamuda 

kald›. Bugün ‹ngiltere, süresi 

dolan santralleri kapatmas› gerekiyor. 

Bunun maliyeti 19 santral 

için 91 milyar Sterlin. Her bir 

santralin kapatma maliyeti 10 

milyar dolara mal oluyor. Bizim 

nükleer enerji yasam›z›n bir köflesinde 

1000 megawat›n üzerindeki 

termik santrallerin 15 y›ll›¤›- 

na al›m garantisi tahkim anlaflmas› 

yasas›yla yap›lmas› yer al›yor. 

Nükleer olmazsa, o yasa termik 

santral yasas› olacak. ‹çinde bir 

de at›klar›n bertaraf›n›n yüzde 

flu kadar›n›n kamu taraf›ndan yap›laca¤› 

diye bir kay›t var. Bu 5 

santral için 50 milyar dolar demektir. 

Yani bu 50 milyar dolar›, 

daha genç arkadafllar›m›z ödeyecek 

anlam›na geliyor. 

Baflka ülkelerde kurulan santraldan 

al›nan kullan›lm›fl yak›tlar›n 

içinden plütonyum çekilmifl 

olanlar›n, araflt›rma enstitülerinde 

küresel nükleer enerji ortakl›¤› 

ad› alt›nda bar›flç› kullan›m› fleklinde 

at›klar›n transferi söz konusu. 

Bizim Atom Enerji Kurumu 

baflkan›m›z, bunlar›n çok de¤erli 

oldu¤unu, gerekirse at›k tesisini 

kurabilece¤imizi, söyledi. Üçüncü 

safhada da son pislikler de bize 

geliyor. Böylece bunun ad› bar›flç› 

kullan›m oluyor. Plütonyumu di- 

¤er ülke al›yor, siz hammaliyesini 

yap›yorsunuz, bu arada elektrik 

üretmifl gibi oluyorsunuz. Bütün 

dünyan›n terketti¤i fleye yönelmifl 

oluyorsunuz. 

Do¤aya uyumlu fleyler yap›ls›n, 

enerjimizi günefl, rüzgardan 

üretelim diyoruz. Bunun mümkün 

olabilece¤ini ve yüzde yüz 

yenilenebilir enerji ile bütün 

enerji ihtiyaçlar›m›z› karfl›layabilece¤imizi 

kan›tlayaca¤›m. 

1850’lerde atmosferin içinde 

günefl vard›, bugün var, yar›n da 

olacak. Günefl bizi terk edip gitmedi¤i 

sürece ayn› kararl›l›k var. 

Hergün bir flekilde yüzyüzeyiz. 

Bu denge oldu¤u sürece güneflin 

atmosferin içine verdi¤i enerji 

çok fazla. Oluflturdu¤u rüzgarlar 

da enerji aç›s›ndan çok fazla. Dalgalar, 

biyokütle ve su gücü, jeotermal 

ise çok daha fazla, çatlaklar 

aras›nda buhar verip ›s› almak 

üzerine çal›fl›l›yor ki bu çok 

önemli. Bu kaynaklar her zaman 

vard›, peki neden do¤algaz, kömür, 

petrol kullan›m›na geçildi. 

H›zl› sanayileflmenin ihtiyaç duydu¤u 

›s› ve elektri¤e dönüfltürecek 

teknoloji yoktu. Bu teknoloji 

kopuklu¤u nedeniyle kolay olan› 

yani yeralt›ndan bu kaynaklar› 

kullanmaya bafllad›lar. 

Türkiye’ye y›lda 25 milyon insan 

günefllenmeye geliyor, demekki 

yeteri kadar var. TÜB‹TAK 

çal›fl›rken 1988 y›l›nda topograf 

ve flöför arkadafl›mla Anadolu’da 

60 bin km. dolaflarak rüzgar haritas›n› 

yapt›k. Rüzgardan iki misli 

elektrik üretebilece¤imizi söyledik. 

91 y›l›nda bunu söyledik, 92 

y›l›nda da böyle saçma sapan ifllerle 

u¤raflt›¤›m›z için TÜB‹- 

TAK’tan ifl akdimiz fesh edildi. 

Nükleer konusunda, kömür konusunda 

çal›flmalar yapm›fl bir 

mühendis olarak modas› geçmifl 

bir fleyle u¤raflman›n bedelini 

ödedim. Sa¤olsunlar onlar›n sayesinde 

üniversiteye girdim. Kamudaki 

insanlar zaten o y›llardan itibaren 

özelleflmeye bafllam›flt›. 

Abuk sabuk günefl, rüzgar diyenleri 

temizleyip petrol, do¤algaz, 

kömür diyenlerden bir yap› oluflturmaya 

karar verdiler. Ona göre 

de seçim sistemi de¤ifltirildi. Siyasi 

Partiler Kanunu da bu flekile 

ulaflt›. Yap› çok de¤iflmesin diyorsan›z 

muhalefet olarak siz de 

mevcut durumun sizin için daha 

güvenli daha kal›c› bir flekil olarak 

görebiliyorsunuz. 

Biyokütleye gelince, topra¤›- 

m›z ne kadar verimli biliyorsunuz, 

çöl de¤il buras›, do¤an›n 

kendili¤inden enerji deposu 

›ç›s›ndan da pekçok ülkeye göre 

daha avantajl›y›z. Da¤l›k bölgelerimizi 

ve su potansiyelimizi hepimiz 

biliyoruz. Dünya ortalamas›ndan 

çok daha fazla su kaynaklar›m›z 

var. 

1850’den bu yana teknoloji ne 

oldu. Petrol, do¤algaz ve kömüre 

devam edildi. 1970 y›l›nda petrol 

kriziyle ‹ngiltere’de bir gecede 

ikibin kifli öldü kentlerde kömür 

yak›ld›¤› için. ‹ngiltere’de enerjinin 

etkin kullan›lmas›na hemen 

geçmek zorunda kald›lar. Bütün 

endüstrileflmifl ülkeler sorunu yaflad›lar 

ve bir gecede bunu yapt›- 

lar. Sorun çözülmezse sa¤l›k harcamalar›n›n 

artt›¤›n› gördüler. ‹lk 

olarak enerjinin etkin kullan›m›- 

n› hayata geçirdiler. 70’den 2000 

y›l›na kadar sanayi, ulafl›m, tar›mda 

her ifli dört misli daha az 

enerji kullanarak yapmaya bafllad›lar. 

Örnek buzdolaplar›; dört 

misli daha az enerji tüketen aletler 

ürettiler. Kampanyada en 

ucuz olan› de¤il en az enerji tüketeni 

kullanmay› flart kofltular kamuda. 

‹ki ayda o para fark›n› ç›- 

kart›yor. Hollandal› belediyeler 

daha az enerji tüketsin diye ücretsiz 

ampul da¤›tmaya bafllad›- 

lar. Bunu kamu inisiyatifiyle yap›yorlar. 

Biz enerjinin Etkin Kullan›m› 

Yasas›n› 2005 y›l›nda ç›kard›k. 

Aram›zdaki 30 y›l fark var. Biz 

‹talya’n›n seviyesine 30 y›l sonra 

gelece¤iz demek, ‹talya’n›n b›rak- 


5 . O T U R U M 

t›¤› çöpleri 30 y›l sonra kullanaca¤›z 

anlam›na geliyor. Burada da 

kafam›z› düzeltmemiz laz›m. fiu 

anda Enerjinin Etkin Kullan›m 

Yasas›na bakt›¤›n›z zaman 5-10 

y›ld›r erteleniyor. Çünkü do¤algaz, 

kömür anlaflmalar› yap›lm›fl, 

kullanmad›¤›m›z do¤algaz›n paras›n› 

ödüyoruz ya, enerji tasarrufu 

yapar da az do¤algaz kullan›rsan›z 

tasarruf etti¤inizin hiç 

bir de¤eri olmuyor. Çünkü onun 

tasarruf etmemifl gibi paras›n› 

vermiflsiniz en yüksek fiyattan. 

Samsun’daki mobil santral kirli, 

kazlar da dayanam›yor, bal›klar 

da dayanam›yor; kapal› tutuluyor. 

Kapat›l›nca üretmedi¤iniz fleyin 

üretmifl gibi paras›n› ödüyorsunuz. 

Bu mobil santralda 1993 

y›l›nda Endenozya taraf›ndan 

terk edilmifl santral. Birisi anlaflma 

yapm›fl tahkim ve hazine anlaflmas› 

diye ball› börek, ömür 

boyu ayl›k gelir. Kapat›n, diye rica 

ediyorsun. Kapat›r›m tabi ama 

param› ver, diyor. Kendi paran›zla 

rezil oluyorsunuz, bilin diye 

anlat›yorum. 

Her yerde kanserle ilgili birfley 

görüyorum, otobüslerde insanlar›n 

ellerinde tomografi zarflar› 

görüyorum. Ben termik santral 

sat›c›s› olsam gitti¤im yerlerde 

kanser ilac› satar›m, kanser hastanesi 

açar›m. ‹kisi birbirini besleyen, 

pazar oluflturan dayan›flmal› 

faaliyet halinde. 

Atmosferin içindeki problemi 

çözmek için Amerika, Almanya, 

Japonya günefl pilinden, rüzgar 

tribünlerinden elektrik teknolojisini 

gelifltirmeye bafllad›lar. ‹lk 

olarak Amerika 1980’lerde 15 bin 

tane siparifl etti. 1980’de Çeflme 

Alt›nyunus Tatilköyünde 55 kilovatl›k 

rüzgar tribünü kuruldu. Bizim 

çal›flma yapt›¤›m›z dönemde 

Tuborg firmas› Yaflar Holdinge 

hediye etmiflti. O zaman en büyük 

rüzgar tribünü teknolojisiydi 

ve 80 kilovat düzeyinde Hollanda 

üretiyordu. Hollanda, Danimarka 

diyorum, çünkü orada do¤a ile 

iliflkileri tan›mlarken, okyanustan 

gelen suyu geriye atmak için rüzgar 

tribünlerini kullanm›fllar. 

Hollanda 1985’ten itibaren bir saatte 

80 kilovat/saat enerji üreten; 

yani on tane 100 vatl›k ampülü 

bir saat yakacak ya da 80x10=800 

watl›k ampulu yakacak enerji 

üreten bir rüzgar tribünü 

yapm›fllard›. Almanlar Hollanda’dan 

ithal etmeye bafllam›fllar. 

Bu arada Amerikan hükümeti ise, 

80’den itibaren her üreticiye siparifl 

veriyor. fiu anda 15 bin tane 

rüzgar tribünü Californiyada üretim 

yap›yor. Bu talep bu sektörü 

gelifltirmeye bafllad›. 1995’de 600 

kilowatl›k tribünler üretilmeye 

bafllad›. AB daha sonra 1000 kilowatlar›n 

üretilmesi için destek 

verdi. 1500’lükler 2000 y›l›nda 

ç›kt›. fiu anda denizüstü tribünler 

6000 kilowatl›k. Her biri 25 bin 

kiflinin elektri¤ini veriyor. Bütün 

bu teknolojik geliflme 20 y›lda oldu. 

Biz de 88’de rüzgar haritas›n› 

yapm›flt›k. Bedelimizi ödedik, cezam›z› 

ald›k. Avrupa 89’da yapt› 

bunu. O günden bugüne teknolojinin 

geliflti¤i hali görüyorsunuz. 

Dünya flu anda buna dönüyor. 

Mesela Çin’de befl bin kiflinin çal›flt›¤› 

rüzgar tribün üretim tesisleri 

var. 

Güneflte çat›ya konan günefl 

pilleri var. Almanya’da her çat›ya 

bu paneller konuyor. 

Su tribünlerini yenilenebilir 

olarak görmüyoruz. Çünkü barajlar 

çevreyi tahrip ediyor. 

Biyoteknoloji yani yakmaya 

gelince, Avustralya’da bitki art›klar›ndan 

oluflan odunlarla toplam 

›s›nmalar›n›n yüzde 70’ini sa¤l›- 

yorlar. Bu teknolojiler geliflmifl 

durumda. Eksik olan kamu iradesi. 

Geçen hafta Çin’deydim. ‹ki 

bölgede valiler, belediye baflkanlar› 

onlar›n öncülü¤ünde insanlar 

toplanm›fl yat›r›mc›lar, gençler, 

ö¤retim üyeleri, o bölgede nas›l 

yenilenebilir enerjiye geçilebilece¤ini 

tart›fl›yorlar. Ben de Rüzgar 

Enerji Birli¤i’ni temsilen dünyada 

neler olup bitti¤ini onlara 

anlatt›m. Kamu iradesi olarak Almanya 

örne¤ini veriyordum bundan 

sonra Çin’i örnek verece¤im. 

Ama art›k Küba’y› örnek verece- 

¤iz, dün Castro aç›klama yapt›, 

küresel ›s›nmayla ilgili önlem alman›n 

ne kadar önemli oldu¤unu 

2004 y›l›nda yenilenebilir enerji 

devrimini bafllatt›klar›n› 9 milyon 

tane elektrik ampulü da¤›tt›klar›- 

n› yüzde 30-40 tasarruf sa¤lad›klar›n› 

söyledi. Konferans için davet 

ettiklerinde gitti¤im zaman 

bakanl›¤a girerken Che’nin foto¤raf›n›n 

yan›nda, üç tane rüzgar 

tribünü ile yenilenebilir enerji 

devriminin afiflini gördüm. Dün 

Fidel Castro yapt›¤› aç›klamada 

küresel ›s›nmaya dikkat çekerek, 

termik santrallerin kullan›lmas›- 

n›n devrimci bir uygulama olmad›¤›n› 

çok net olarak ifade etti. 

Almanya’da 97’de bir yasa getiriyorlar 

meclise, rüzgar tribünlerinin 

öncelikli bina olmas› için. 

Nisanda yasay› ç›kart›yorlar. 

2001’de mahkemeye veriliyorlar 

AB mahkemesine haks›z rekabet 

yap›l›yor diye. Mahkeme ‘hay›r, 

yenilenebilir enerji bir kamu hizmetidir, 

bir an önce geçilmelidir 

diyor. 

Almanya rüzgar› bize göre yar› 

yar›ya az oldu¤u için destek 

vermek zorunda. Türkiye’de deste¤e 

gerek yok çünkü 5 cent’e 

üretiliyor. fiu anda bakanl›kta 83 

bin megavat baflvuru var lisans almak 

için, hiç bir destek de istemiyorlar. 

Tabii ki lisanslar›n düzgün 

verilmesi laz›m. Kamu ç›karlar›na 

zarar verilmeden verilmesi 

laz›m. Di¤er bütün yat›r›mlardaki 

denetimlerin yap›lmas› laz›m. 

Rüzgar santrallar›n›n da 95 y›- 

l›ndaki çöp olanlar›n›n burada tesisini 

engellemek laz›m. Daha önce 

buzdolab›, tekstil ve fotokopi 

makinalar›nda olan fleyin olmamas› 

için. Neoliberal sald›r› burada 

da ayn› flekilde iflliyor. Bunun 

önlemini alacak olan da, kamulaflt›r›lm›fl 

kamu olmak zorunda. 

2010 y›l›nda 15-17 Haziran 

Eurosolar konferans› ‹stanbul’da 

yap›lacak, bunu not etmenizi istiyorum. 

80 


5 . O T U R U M 

Son olarak flunu söylemek istiyorum, 

kömür, petrol ve do¤algaz 

ba¤›ml›l›¤›ndan kurtulup bar›flç› 

enerjiye yönelmeliyiz. Bildi- 

¤iniz gibi günefli özellefltiremezsiniz. 

Bu ifli nas›l yapaca¤›z, bunu 

yapacak insanlar›n yaflamlar›n›n 

kalitesini yükseltmek gerekiyor. 

Bunun için ne yapmam›z gerekti- 

¤ini Güneflin anlatacak. 


Yenilenebilir enerji kaynaklar›yla 

bugün mevcut ihtiyac›m›z› 

karfl›layabiliriz dediniz. Bunun 

için ne olmas› gerekiyor Artan 

bir enerji iste¤i var, doymak bilmeyen 

ifltah›m›z oldu¤u için bunu 

da karfl›layabilir miyiz 


Yüzde yüzünü karfl›lamak için 

öncelikle kaynak var m›, buna 

bakmak gerekir. Kayna¤›n oldu- 

¤unu gördük, hergün do¤an günefl 

bunu bize veriyor ve yan›m›zdan 

akan petrol boru hatt› gibi 

ak›p gidiyor. Kullanmazsan›z ertesi 

gün yeniden var, onun için 

yenilenebilir. 

Teknoloji geliflmifl ama talebin 

tamam›n› karfl›layabilir mi 

Sorumuz bu. Avrupa Yenilenebilir 

Enerji Birli¤i, Eurosolar olarak 

her y›l depolama için konferans 

yap›yoruz. Bu enerjinin yüzde 

yüz karfl›lama sorunlar›, depolama 

teknikleri üzerine konufluyoruz. 

Ona gerek olmadan da flunu 

görüyoruz ki güneflin kimyasal 

enerjisini depolayan biyokütlenin 

bir son olarak do¤an›n kendi deposu 

oldu¤unu, biyokütle ile beraber 

rüzgar› ve günefli birlikte 

ele ald›¤›m›zda bir çözüm oldu- 

¤unu görüyoruz. ‹kincisi, büyük 

barajlar›n oldu¤u ülkelerden mesela 

Kanada 3000 wat rüzgar 

enerjisi kuruyor. Rüzgardan geldi¤inde 

üretecek, baraja suyu depolayacak 

ihtiyac› oldu¤unda 

karfl›layacak. 

Eurosolar baflkan›ndan duydu¤umuza 

göre ‹spanya’da, yüzde 

60 binalara yenilenebilir enerji 

kullan›lmas›na göre ruhsat veriliyor. 

Böyle önlemler almaya çal›fl›- 

yorlar. 

Birinci çözüm enerjinin etkin 

kullan›m›. Bir kiflinin en az enerji 

ve en az çevre kirleterek, en h›zl› 

bir flekilde ulaflmas›. Bunu sa¤lad›¤›n›zda 

sorunu çözüyorsunuz. 

Bunu kendi ülkeniz için çözüyorsunuz 

ama di¤er ülke için sorun 

yarat›yorsunuz. Müflteri olmad›- 

¤›n›z, neoliberal ekonomiye katk› 

sa¤lamad›¤›n›z zaman o çöpün 

üretildi¤i ülke için bir sorun yarat›yorsunuz. 

Avrupadaki çevrecilere flunu 

söylememiz gerekiyor, kendi ülkenizde 

üretti¤iniz çöpü kendi 

ülkenizde temizleyeceksiniz. 

Fransa’daki çevreci arkadafllara 

at›klar›n›z› lütfen kendi ülkenizde 

depolay›n, Türkiye’ye yollamay›n, 

buradaki yap›lacak nükleer 

santral protestosuna kat›l›p hay›r 

demek yerine, onun buraya 

gelmemesi için kendi ülkenizde 

çal›fl›n. 

Hollandal› arkadafllardan asbest 

yüklü gemilerinin kendi ülkelerinde 

temizlemelerini talep 

etmek gerekiyor. 

AB ile müzakere süreci bir an 

önce bafllamal›. Bafllamas›n›n ertelenmesinin 

bir nedeni bütün 

termik santrallerin tahkim ve hazine 

anlaflmalar›n›n bitirilmesi, o 

ülkelerin yükü de¤il, bizim yükümüz 

haline geldikten sonra müzakere 

aç›lmas› bekleniyor. Erteleme 

nedeni bu. 


Buraya Küçükkuyu, Çanakkale’den 

geldim. Bu¤day Derne¤inin 

k›rsal e¤itim merkezini kuruyoruz. 

Orada köyde yafl›yorum. K›rsal 

yaflam› daha iyi gözleme flans›m 

oluyor. 

Yaflanabilir çevre ve do¤a için 

ne yapabiliriz, sorusunu sizlerle 

paylaflaca¤›m. Tanay hocan›n sunumunda 

ac› gerçekler var. Ama 

Ömer Madra’n›n söyledi¤i gibi 

‘silah elde ölmek’ gerekir diye düflünüyorum. 

Uluslararas› organik tar›m ile 

ilgili bir toplant›da konuflmac›lardan 

birinin söyledi¤i bir cümleyi 

konuflman›n bafl›na koymak istiyorum. 

Yaflad›¤›m›z gezegen, Tanay 

hocan›n deyimiyle küresel 

hapishane, geliflmifl ülkelerle, geliflmemifl 

ülkelerden oluflan de¤il, 

oluflmuyor, asl›nda tek bafl›na geliflen 

bir dünyadan olufluyor. Bu 

bence önemli, sürekli her konuflmada 

geliflmifl ülkelerden bahsediyoruz. 

Bir de az geliflmifl ülkeler 

var. Bu iki dünya birbirinden ayr›ym›fl 

gibi kavr›yoruz. Halbuki, 

do¤ada böyle bir ayr›l›k yok. Yaflam›n 

örgüsü içinde herfley o kadar 

birbiriyle ba¤lant›l› ki ay›rmaya 

bafllad›¤›m›zda sorunun zeminini 

haz›rlam›fl oluyoruz. 

Bugünkü sorunlar›n çözümlerini 

görmek için de tarihte ufak 

bir yolculuk yapmak laz›m. Tarih 

anlatmak niyetinde de¤ilim ancak 

geçen hafta Bursa’da bir ören 

yerine gittim. Kaz›lan yer 7000 

y›l önce kurulmufl. O bölgede 

Bursa’y› merkez al›rsan›z, Çatalhöyük 

hariç, Balkanlar dahil o 

bölgedeki ilk insan yerleflimi. Alt› 

y›ld›r kaz›l›yor on y›l daha kaz›lacak. 

Bir mezar alan› ve yatan iske- 


5 . O T U R U M 

letleri gördüm. Bakt›¤›m fley 7000 

bin y›l önce ölmüfl bir insan›n iskeletiydi. 

Tahayül etmesi güç. ‹nsan›n 

son 50 y›lda do¤al bir yaflamdan 

flu andaki haline geldi¤ini 

düflünürsek 7000 bin y›ldan 

bugüne bir süreçte hiç bir de¤ifliklik 

olmadan ayn› iskelet, hiç 

de¤iflmemifliz. Ancak etraf›m›z› 

nas›l de¤ifltirmifliz. Ören yerinin 

etraf›na bakt›¤›mda iki kocaman 

fabrika görülüyor biri Karsan araba, 

di¤eri kimyasal üretim yapan 

tesis. O kadar ironik ve sembolik 

ki. 

7000 y›l önce tamamen do¤an›n 

s›n›rlar›, kurallar› içinde bir 

yaflam oluflturmufl, flehir kurmufl, 

mezarl›¤›n› ay›rm›fl. Kemikten 

alet, edevat yapm›fl. Küçük figürler 

oymufl, sanat yapm›fl, medeniyet 

yapm›fl. Di¤er yandan bizim 

medeniyetimizin, s›n›r›n› bir tel 

örgü çeviriyor. 

Biz ne yapt›k da oradan buraya 

›fl›nlan›verdik. Çözümler bunlar›n 

içinde yat›yor. Ama tarihe 

gömülelim anlam›na gelmiyor. fiu 

anda sakl›, buna inan›yorum. ‹ki 

konuflma aras› biraz nefes ald›k 

oturuflumuz de¤iflti. O zaman bu 

de¤iflim çok yak›n›m›zda. Amerika 

geneti¤i de¤ifltirilmifl m›s›r› bize 

satmaya çal›fl›yor. Ama sat›yor 

ne yapal›m deyip pasifleflmeye gerek 

yok. Basit önlemlerle büyük 

de¤iflim yaratabiliriz. 

Yaflam döngüsünde iki önemli 

kural var. Biri bütün canl›lar›n 

birbirine ba¤l› olma hali. Tek bir 

bütünüz ve flu an bunu kaybetmifl 

durumday›z. Sadece kendimizden 

ibaret oldu¤umuzu düflünüyoruz, 

ama böyle bir fley yok. Gördü¤ümüz 

ve görmedi¤imiz bir sürü etkinin 

alt›nday›z. Yapt›klar›m›z›n, 

bilip bilmedi¤imizin, birçok tepki 

yaratt›¤›n› biliyor olmal›y›z. 

‹kincisi, do¤ada döngüler 

tamd›r ve kapal›d›r. Bu süreç oldu¤unda 

devam edebilir. Sürekli 

içini boflaltt›¤›m›z, sürdürülebilirlik 

diye bir tabir var, ama do¤an›n 

kendisi tam ve kapal› döngüsü 

sayesinde sürdürülebiliyor. Bu 

kapal› döngü k›r›ld›¤› anda çözülme 

bafll›yor zaten. Bugünkü 

yok- olufla büyük bir h›zla geliyoruz. 

Ufak bir kavun tohumunu 

düflünün. Köylerde insanlar bu 

küçük kuru kavun tohumunu 

bez torbalarda sakl›yorlar ve zaman› 

gelince topra¤a ekiyor. Zamanla 

filizlenip bitki ç›k›yor topraktan. 

Yapraklan›yor, büyüyor, 

meyva veriyor bu sefer bu meyvadan 

ikibin tohum ç›k›yor. Bu ikibin 

tohumdan ikibin kavun fidesi 

ve böyle büyüdü¤ünü düflünün, 

matemati¤i zorluyor do¤a. Nas›l 

ki hocam›z›n dedi¤i gibi günefl 

bize sormadan her sabah do¤uyorsa, 

ayn› flekilde bize zormadan 

küçük bak›mlarla kendi döngüsünü 

sa¤l›yor. ‘Gölge etme baflka 

ihsan istemem’diyor. Ve bize ra¤men 

hala devam ediyor. 

Ne yapabilirizin üzerine 

odaklanmak istiyorum konuyu 

da¤›tmadan. Yaflamda bütün canl›lar 

birbirine ba¤l›d›r, dedik. Bunu 

flu ana nas›l uygulayabiliriz. 

Tanay hocam nükleer santraller 

enerji üretimi için kurulmad›, dedi. 

Diyelimki do¤a ile dost bir 

teknoloji ürettik. Bunu do¤a için 

kullan›yoruz, fakat bunun üretim 

sürecinde nükleer santralden elde 

edilmifl enerjiyi kulland›k. Bu 

çok güzel bir teknoloji olabilir 

ama ayn› zamanda bir yerde insanlar›n 

yaflam›n›, çocuklar›n, 

ma¤durlar›n yaflam›n› etkileyecek 

silah›n parças› olduk. Söylemek 

istedi¤im bu, herfley birbirine 

çok ba¤l›. Bizim göremedi¤imiz 

boyutlar› var. 

Aktoprakl›k’taki ören yerine 

gidecek olursak, orada insanlar 

uzun bir süre yaflad›. Bir bölümünde 

yaflad›ktan sonra flehri 

baflka yere tafl›mak zorunda kalm›fllar. 

Sebebi flehri büyütmek. 

fiu andaki plan üzerinde üç ayr› 

mahalle görünüyor. Mahalleler 

halinde geniflliyoruz. Aktoprakl›k 

insan› bundan 7000 y›l önce 

zaten büyümeye bafllam›fl. Küçük 

ve gözle görülebilir bir alanda 

ama yay›lma bafllam›fl. Arkeolog 

arkadafl›n dedi¤ine göre, a¤açtan 

indi¤imiz andan itibaren bu bafllam›fl. 

Do¤aya hükmetmek gerekiyor, 

sorunumuz da burada. Nas›l 

zarar vermeden yaflam›m›z› 

devam ettirebiliriz. Sorumuz bu 

ancak cevab› çok kolay de¤il. 

Çünkü cevab›n gerektirdi¤i sorumlulu¤u 

almak kolay de¤il. Bugün 

biz tabii ki Aktoprakl› insan 

gibi de¤iliz ve kantar›n topuzunu 

tamamen kaç›rm›fl durumday›z. 

Enerji ihtiyac›m›z›n boyutlar› 

gittikçe art›yor. Enerjinin üretimi, 

kayna¤›, nas›l, nereye, hangi 

koflullarda sorular›na karfl› fark›ndal›k 

seviyesi genel anlamda 

çok düflük. At›k ve çöp konusu 

çok ciddi mesele. Bir turizm firmas› 

olsam, insanlar› çöplüklere 

götürürüm, bilinçlendirmek, harekete 

geçirmek için. Kendi çöpümüzle 

bir türlü yüzleflemiyoruz. 

O kadar sorumsuzca hakimiyet 

alan›m›zdan ç›kard›¤›m›z bir 

fley ki çöp üretiyoruz ve arkas›na 

bakm›yoruz. Nereye gitti¤ine 

bakm›yoruz. Önerilerimden biri 

derhal kentinizin çöplü¤üne gidin. 

G›dam›za gelince, bütün canl›lar 

su ve g›daya ba¤l›. Bizim g›- 

dam›z kimyasallarla çok ciddi flekilde 

kirlenmifl, g›day› üreten tohumun 

nereden geldi¤i belli de- 

¤il. Molekül yap›s› ne kadar 

de¤ifltirilmifl. Adaletsiz bir da¤›- 

l›m var. Bir yerde açlar di¤er yerde 

obezler var. Do¤ada çok ciddi 

iflgal var. Do¤an›n kendini onarabilece¤i 

yerler gittikçe azal›yor. 

Türlerde çok ciddi yokolufl var. 

Bütün bunlar da sa¤l›k ve çevre 

sorunlar›n›n hepsini bir araya getiriyor. 

Kanserin bu kadar artmas›yla 

Akdeniz foklar›n›n azalmas› 

aras›nda ba¤lant› var. Yaflanabilir 

bir gelecekten bahsetmeden önce 

yaflanamaz fluandan bahsetmek 

gerekiyor. Biz kendi elimizle sonumuzu 

haz›rlam›fl oluyoruz. 

Ümitsiz fleylerden söz ettim ama 

bugün, flu an ne yapabilirime bak›yorum. 

Burada çözüm, sorunlar›n 

içinde sakl›. Bizim yaflama 

82 


5 . O T U R U M 

karfl› sorumlulu¤umuz da çok 

büyük özen gerektiriyor. Özenle 

yaflamam›z gerekiyor. Özen gösterebilmemiz 

için bizim zamana 

ihtiyac›m›z var. O kadar h›zland›k 

ki bu özeni gösterecek zaman 

da yok. Bu sadece do¤a ile de¤il, 

kendi aram›zda olan iliflkilerdeki 

özenle de ba¤l›. 

Bir baflka fley de do¤al s›n›rlar›n 

afl›lm›fl olmas›. Sanki do¤a bir 

süparmarket raflar›ndaki sonsuz 

kutulardan biriymifl, hiç bitmeyecekmifl 

gibi davran›yoruz. 

Bir di¤eri de köyde ve flehirde 

de eksikli¤i görülüyor, insan. Bu 

sorumlulu¤u yerine getirecek, bu 

bedeli ödemeye haz›r insan›n az 

olmas› di¤er bir eksiklik. 

Burada benim size önerece- 

¤im fleyler, telefon faturan›z› 

elektronik ortamda isteyin, a¤aç 

dikin fleklinde olmayacak. Bunlar 

günü geçiren, aldatan, çözüm olmayan 

fleyler. 

Hemen flu an, burada üzerimize 

giydi¤imiz tiflört, içti¤imiz su, 

çantam›z, kulland›¤›m›z herhangi 

bir malzeme, bugün buraya nas›l 

geldik, kulland›¤›m›z herfleyin 

üretim süreci nedir ‹çinde ne 

var Nas›l üretiliyor Bunlar üretilirken 

insanlar sömürülmüfl 

mü Baz› insanlar ölmüfl mü Bütün 

bu sorular› sormakla oluyor. 

Çünkü bu flok etkisi yarat›yor. Bizi 

flok edecek gerçekler d›fl›nda 

hiçbirfley yaflam› de¤ifltirmeye yetecek 

güçte de¤il. Önce flok olaca- 

¤›z. Onun için çöpe gidin. Bir hafta 

boyunca gitti¤inizde büyüyen 

çöpü gördü¤ünüzde bunu ben 

nas›l üretiyorum diye düflünüyorsunuz. 

Bu çal›flmalar› yapan, savunan, 

u¤raflan derneklere üye 

olun. Önce yerel çal›flan bir derne¤e 

üye olun, sonra ulusal bir 

derne¤e üye olun, sonra da uluslararas› 

çal›flan dernek, sivil toplum 

örgütlerini araflt›r›n ve takip 

edin. Üye olun, aidat›n›z› yat›r›n, 

genel kuruluna gidip seçin, seçilin. 

Bu çok önemli. 

Bu söylediklerimin arkas›nda 

duran, mekanizmalar› oluflturan 

benim emek verdi¤im Bu¤day 

Derne¤i böyle bir dernektir. Hemen 

birfley yapmak isterseniz üye 

olabilirsiniz. 


fiu ana kadar söylediklerimiz 

bizim yaflam›m›z boyunca biriktirdiklerimiz, 

sizlerin aktarmak 

istedikleriniz ve sizde uyand›ran 

sorular veya eksikliklerin giderilmesini 

söyleyelim ki birarada bulunmam›z›n 

ürünü alal›m. Bir 

sonraki ad›m›m›za bu bilgileri ekleyelim. 

Ben sorular›n›z› ve katk›- 

lar›n›z› önemsiyorum. Herkes bir 

yerde do¤uyor ve do¤du¤u yerden 

itibaren dünyaya bakmaya 

bafll›yor. Kendi do¤rular›n›, bildiklerini, 

bileceklerinin tamam› 

bu san›yor. Sizin d›fl›n›zda var 

olan insanlar›n ilgi, beklenti ve 

taleplerini karar verme süreçlerine 

katmak insani bir kalitedir. 

Bildiklerinizin, bilineceklerin tamam› 

oldu¤unu zannetmek insani 

olmayan bir kalitedir. Birlikte 

elele tutuflup insan kalitesini yükseltmeye 

de¤il, tam tersine uzaklaflt›rmaya 

yöneliktir. Bunu yaparak 

ancak sizleri kirletici ifller 

yapmaya yönlendirebilirler. Bunun 

için birlikte konuflup de¤erlendirmek 

laz›m. 

Savafla neden olan ürünler konusunda, 

biz sorumlu mühendis, 

bilim adam› ad› alt›nda benim de 

üye oldu¤um dünya çap›nda silahs›zlanman›n, 

savafllar› durdurman›n 

do¤rulu¤u ve bütün nükleer 

herfleyin ortadan kald›r›lmas›, 

insana yak›flmad›¤› konusunda 

bir çal›flma yürütüyoruz. Üniversitede 

enerji çevre konusunu inceleyen 

bir araflt›rma merkezimiz 

var. Onun web sayfas›na girerseniz 

toplumsal maliyetler nelerdir, 

93’de Avrupa neden bunlar› yapm›fl, 

neden toplumsal maliyetlerin 

yap›lmad›¤› ülkelere bu pislikler 

gidiyor, bunu görebilirsiniz. 

20 y›l önce Avrupa yap›lan 

saçmal›¤›n, bundan vazgeçilip bize 

aktar›ld›¤› ve mekanizman›n 

böyle çal›flt›¤›n›, reklamlar›n, bas›n›n 

bu yönde faaliyet sürdürdü- 

¤ünü, kamu özellefltirildi¤inde 

ball› börek oldu¤unu orada görebilirsiniz. 

Sizin soru ve katk›lar›n›zla bu 

beraberli¤i daha verimli hale getirelim, 

akl›m›zda birfleyler kals›n. 

Buyurun. 

Tamer YAVUZBARUT, 

Foçep Yürütme Kurulu 

Üyesi 

7000 y›l içinde insan›n fabrika 

sürecine ›fl›nlanmas›nda para 

denilen fleyin ortaya ç›kmas›n›n 

pay› var. Para h›rs› ve bununla 

beraber ortaya ç›kan yüksek ego 

insanl›¤› bu yere getirmifltir. Temel 

sorun bu egonun her anlamda 

toplumda yayg›n hale gelmifl 

olmas›. Bunun için insanlar›n ç›lg›nca 

bir yar›fl içine girdi¤ini düflünüyorum. 

Ayr›ca yaflam çok büyük sorumluluklar, 

misyonlar yüklenen 

bir fley de¤il. Do¤an›n koflullar›- 

n›n fark›ndaysan›z ve temel ihtiyaçlar 

karfl›land›¤› zaman, insan›n 

mutlu olaca¤› o kadar çok fley 

sunuyorki. Çok daha fazla tüketmeyi 

kurgulad›¤›n›zda ortaya ç›- 

kan sonuç daha mutsuz insanlar 

oluyor. 7000 bin y›l öncesine gitmeye 

gerek yok. Cumhuriyetin 

kuruluflundaki o kadar s›k›nt›dan 

sonra bile bu topraklar üzerinde 

mutlu olmufl ve ölmüfl pekçok insan 

var. 

‹zmir metropolünden kaç›p 


5 . O T U R U M 

400 y›ll›k geçmifli olan Kozbeyli 

köyünde yaflamaya bafllad›m. Bu 

karar›m›n alt›ndaki neden, bu 

standart de¤erlerden uzaklafl›p 

basit ve sade yaflam› tercih etmekti. 

‹nsan›n net bir karar vermesi 

gerekiyor. Yaflamdan ne bekliyorum 

ve nas›l bir yaflam istiyorum 

bu da sizin çevre duyarl›l›¤›n›z› 

beraberinde getiriyor. 

Yaflad›¤›m bölgede elektrikle 

ilgili s›k›nt›lar yaflad›¤›m›z için 

rüzgar enerjisi ile ilgili uzun süredir 

araflt›rmalar yap›yorum. En 

büyük sorun elde etti¤iniz enerjinin 

devaml›l›¤› problemi, yani 

depolama sorunu. Burada santral 

yapmak isteyen ENKA flirketinin 

yöneticilerinden bir tanesi televizyondaki 

konuflmas›nda flöyle 

bir fley söyledi; ‘rüzgar ve günefl 

enerjisi romantik bir hayaldir. 

Dü¤meye bast›¤›n›zda bundan 

elektrik elde edemezsiniz’ diye 

bir fley söylemiflti. Bu konuda bilgi 

verebilir misiniz 


Günefl her sabah do¤uyor. 

Rüzgar ise iki saat öncesinden 

esece¤i belli olan bir kaynak. Güvenilir 

bir kaynak, günefl oldu¤u 

sürece rüzgar olacak. Bunun gerisi 

yalan. Çanakkale yüzde 20- 

25’ini rüzgardan üretiyor. Rüzgar›n 

çok esti¤i akflam saatlerinde 

yüzde 40’a kadar gidiyor. Çünkü 

rüzgar estikçe di¤erlerini kapat›p 

ona geçifl veriyorlar. fiu andaki 

çal›flmalar yüzde yüz olarak ne 

yapabiliriz üzerine. Günefl ve rüzgar›n 

girifl seviyeleri yüzde 5-10 

civar›nda, yüzde yüz olur ve o sorundan 

söz edilir. Bunun cevab›n› 

da sorun ortaya ç›kmadan bulmaya 

çal›fl›yoruz. 

Zaten flebeke d›fl› uygulamalarda 

akü koyarak devam ediyorsunuz. 

Herkes kendi yapt›¤› iflin 

en do¤ru oldu¤unu anlatmak için 

gerekçeler bulmaya çal›fl›yor. Baz› 

yerlerde çok komik duruma düflüyorlar. 

Kemal AKBULUT, YTÜ 

Okudu¤um bir kaynakta Türkiye’nin 

nükleer enerjiye yönelmemesi 

için çeflitli teflvikler ald›- 

¤› yönünde bir bilgi vard›. Bu da 

Sovyet Rusya ve ABD aras›ndaki 

güç dengelerinden kaynaklanabilece¤i 

söyleniyor. Bu ne kadar 

do¤ru 

Nükleer teknolojilerin savafl 

arac› olarak kullan›ld›¤›n› söylediniz, 

Türkiye’de yap›lacak reaktörün 

savafl arac› olarak kullan›lma 

durumu var m› 


Türkiye böyle bir karar al›p 

yapabilir de. Benim de¤erlerim 

aç›s›ndan bu do¤ru olmaz, ahlaki 

olarak kabul etmiyorum. Ama yap›labilir, 

elektrik üretiyormufl gibi 

baflkalar›n›n çöplerini bu ülkede 

depolayarak, onlara silah ve 

t›p malzemesi vermek de¤ildir. 

Silah al›p dolafl›r m›s›n Ben 

dolaflmam. Silahla dolaflan da 

üflümüflse ›s›ns›n diye de kullanmaz. 

Ne güzel üflüyordu ›s›tt›, diyebilir 

miyiz, öldürür çünkü. 

fiu anda herkes nükleer santrala 

karfl› imza at›p görevini yapt›¤›n› 

san›yor. Çernobil’de bebekler 

ölmüfl, bizde ölmesin, yap›lmas›n 

diyor. Deprem kufla¤›nda 

da olur, Çernobil’deki bebekler 

gibi ölmeyebilir ama nükleer santrala 

hay›r demenin, yap›lmamas›n› 

savunman›n nedeni bunlar 

de¤ildir. Esas olarak silah hammaddesi 

üretir, enerji üretmek 

için kullan›lan bir teknoloji de- 

¤ildir. Bunu söylemek için, bilenlerden 

dinlemek laz›m. 

Bence toplumu düzenleyenlerin 

do¤a ile iliflkisinin do¤ru kurulmas› 

gerekti¤ini ve yaflam çevresini 

dönüfltürmeden toplumun 

dönüfltürülemeyece¤ini bilmek 

gerekiyor. Demokrasiden, sosyalizmden 

söz edenlerin öncelikle 

yaflam çevrelerinin korunmas›n› 

kendilerine hedef edinmesi gerekti¤ini, 

yenilenebilir enerjinin 

kullan›lmas›n› savunman›n, demokrasiden 

ve bar›fltan yana olmak 

anlam›na geldi¤ini düflünüyorum. 

Maafllar›n› sizlerin vergilerinden 

alan kiflilerin ifllerini iyi 

yapmak zorunda oldu¤unu, bizlerin 

de do¤ru bilgileri bu iflleri 

yapanlara aktarmak oldu¤unu 

düflünüyorum. Herhangi bir sorunu 

çözmek için do¤ru bilgiye 

ulaflmak laz›m. Onu sistemli de- 

¤erlendirmeniz laz›m. Bunu taraflarla 

görüflmek sonucu elde 

edilebilir. 

Ferda YANIK, KTÜ 

Dünya ölçe¤inde bakt›¤›m›zda 

küresel ›s›nmada Türkiye’nin 

etkisi nedir 

Amerika’da bir bakana küresel 

›s›nma var, cilt kanseri ço¤al›- 

yor diye soruldu¤unda, verdi¤i 

cevap, ‘ne yapal›m, gözlük taks›nlar, 

flapka giysinler, paltoyla dolafls›nlar 

cilt kanseri olmazlar’ diyor. 

84 


5 . O T U R U M 


Sera gaz› emisyonlar› ele al›nd›¤›nda 

bu soru s›k soruluyor. 

Kamuda termik santrallere imza 

atan arkadafl›m›z, ‘biz az geliflmifl 

ülkeyiz onlar yeterince kömürü 

kulland›lar kalk›nd›lar. fiimdi kalk›nma 

s›ras› bizde’ diyor. Daha 

çok sal›n›m yapma hakk› istiyor. 

Halbuki bilmiyor veya ö¤renecek, 

BM’de bugüne kadar yap›lm›fl 

sal›n›mlar›n bedeli ekleniyor. 

Yani yapt›m yan›ma kâr kald› 

olmuyor. Sorun tamamen karbonsuzlaflmak 

gerekti¤inden vergiyi 

2012 y›l›ndan önce ülkesinde 

kuranlar bunu ödeyecek. Samsun’daki 

mobil santralin paras›n› 

ödüyoruz. Almad›¤›m›z do¤algaz›n 

paras›n› da ödüyoruz. 

Bizim sal›n›mlar›m›z az, daha 

hakk›m›z var gibi konufluluyor. 

Kyto protokolünün imzalanmas› 

için yürütülen kampanyay› ben 

imzalamad›m. Tüm termik santrallar›n 

iptali ve karbonsuzlaflmak 

ile beraber bu karar› almak 

laz›m diye düflündü¤üm için. 

Çünkü 2012’ye kadar sorumlulu- 

¤umuz yoktur, termik santrallerin 

yap›lmas›na engel de¤ildir, diye 

bir kararla ç›kt›. Sorunuzu bu 

kapsamda de¤erlendirmek gerekiyor. 

Kopenhag’da flunu savunaca- 

¤›z, biz önlem almasayd›k yüzde 

200 olacakt›. Art›fl yüzde yüz oldu. 

Biz yüzde yüz azaltt›k. 


‹klim de¤iflikli¤inde Türkiye’nin 

bafl›na neler gelecek ve küresel 

iklim de¤iflikli¤ine Türkiye’nin 

katk›s› nedir diye iki yandan 

bakmak gerekir. Birincisinin 

cevab› Türkiye çöl olacak. Bütün 

Akdeniz havzas›n› kurakl›k bekliyor. 

Orta Anadolu zaten çölleflmifl 

vaziyette. Su kaynaklar›yla 

halen oynamaya devam ediyoruz. 

Bütün su havzalar›nda baraj ve 

kurutma projeleri var. Su yönetimi 

konusunda kötü yönetimde 

birinciyiz. 

‹kinci olarak Türkiye’nin küresel 

iklime ne katk›s› var sorusuna 

ise ‘ne fark eder’ diye cevap veriyorum. 

Çünkü iklim de¤iflikli¤i 

var ve yapmam›z gereken fleyi 

yapm›yoruz. Su yönetimi konusunda 

çok kötü karnemiz var. 


Emisyon ticareti 1998’de Buenes 

Aires’de yap›lan toplant›da 

Kyoto protokolünün ilk anlaflmas›n› 

imzalayan ülkeler, biz bunu 

imzalar›z ama sal›n›mlar› baflka 

ülkelerde indirmek koflulu ile, 

dediler. 

Böylece 1970’den beri kendi 

ülkelerinde yapt›klar› enerjinin 

etkin kullan›m› çal›flmalar›, yenilenebilir 

enerji için ödedikleri 

maliyetler göz önüne al›nd›¤›nda 

bir birim sal›n›m indirimi 500 

Dolar’a yapabiliyorlarsa, di¤er ülkede 

bunu 50 Dolar’a yapabilecekler. 

Böylece ucuza getirmifl 

olacaklar. Onun için termik santrallerin 

ak›fl›na dur demeden küresel 

›s›nmaya karfl› oldu¤unu 

söylemek emisyon ticaretine evsahipli¤i 

yapmak anlam›na geliyor. 

Yusuf Sezgin ÖN, Seramik 

Sanatç›s› 

Avrupa Birli¤i Müktesebat› 

uyum yasalar› çerçevesinde 2012 

y›l›nda uygulanacak bir tar›m kanunu 

var. Bir ya da iki ine¤i olan 

köylü veya birkaç tavu¤u olan 

köylü üretimini asla kimseye satamayacak. 

Sat›fl yapabilmeleri 

için tar›m iflletmeleri haline gelmeleri 

gerekecek. Bu tar›ma son 

vurulacak darbe. Bu kanun ç›kt› 

ama 2012’de uygulanmaya bafllayacak. 

Bu bilgi Ege Üniversitesinden 

Mustafa Kaymakç›’ya ait. Bu 

konuda bir bilginiz var m›, bizimle 

paylafl›r m›s›n›z 


Türkiye’de tar›m zaten bitti. 

Kocaman gemiyi götürüyorsunuz, 

durmas›n› istedi¤iniz zaman 

bir anda durmuyor, onun gibi belirli 

bir süreç gerekiyor. Tar›m 

Kanunundan önce çok sorunu 

var Türk çiftçisinin. fiehirden göç 

edip iki tavuk besleyip, domates 

yetifltiren de çiftçi de¤il. Tar›m 

yapmak öyle kolay bir fley de¤il, 

nesiller boyu deneyimin aktar›lmas›yla 

oluyor. Türkiye’nin gücü 

hala k›rsal nüfusunda, tar›mla ilgili 

potansiyelinde. Potansiyel diyorum 

çünkü harekete geçirmek 

için çal›flmam›z gerekiyor. Türkiye’de 

tar›m belirli bir stratejiyle 

ad›m ad›m bitirildi. Tar›m kanunu 

bunun bir parças›d›r. 

Bunun yan› s›ra yine AB’de 

küçük çiftçiyi koruyacak önlemler 

de var. Bunlar› araflt›rmak ve 

onlar› kullanmak laz›m. Büyük 

kötülükler yerine küçük iyilikleri 

görebilirsek onlar›n üzerinden 

büyük de¤iflim yaratabiliriz. Esas 


5 . O T U R U M 

olan sistemi y›k›p yerine yenisini 

kurmak de¤il, var olan sistemi 

kullanarak de¤iflim yaratmak. 

Çünkü sistem bizden güç alan bir 

fley. 

Yusuf Sezgin ÖN 

Bunu baflaramayanlar›n durumu 

pek iyi olmayacak. Üretti¤i 

maydanozu satamayanlar flehirlere 

gelecekler ve y›¤›lma daha artacak. 

Bu da iflgücünün daha da 

ucuzlamas›n› getirecek. Bu da 

baflka bir fleye hizmet edecek. 


Bu do¤ru, flu an halihaz›rda 

üretti¤i tohumu ve fideyi pazarda 

satamaz. Kanunen bu yasak. fiu 

an gidin yerel pazarlara hepsinde 

sat›yorlar. Bu talep arz meselesi, 

ekonomik olarak bu olacak. 


Bu tar›mda oldu¤u gibi, sanayide, 

ulafl›mda, konutlarda uyum 

sa¤lanmas› gereken standart kollektif 

yaflam› öngörüyor. Kollektif 

yaflama direnen, AB anayasas›na 

da direnen ülkeler var. Geçifl sürecinde 

kendi olumsuzluklar›n› 

di¤er ülkelere aktararak halletmeye 

çal›fl›yorlar. 

Cem AVfiAR, Çukurova Ün. 

Mevcut durumda ›s›nman›n 

verdi¤i tahribat ortadayken, kapitalizm 

de her alanda rant peflinde 

koflarken, kuflkusuz küresel ›s›nma 

da onlar için rant çevresi olacak. 

Buradan yeni bir sermaye 

do¤acak. Sol veya sosyalizm bu 

aflamada nerede olacak, bu sermayenin 

karfl›s›nda m›, yoksa küresel 

›s›nman›n yan›nda m› olmal› 

tuhaf bir ikilem var. Siz bu konuda 

ne diyorsunuz 


Kanser olursan›z ilaca ihtiyac›n›z 

oluyor. Kabaday›l›k yapt›¤›- 

n›zda silaha ihtiyac›n›z oluyor. 

Küba flu anda yenilenebilir enerji 

ve etkin enerji üzerine çal›fl›yor. 

Sosyalizmin iflleyiflini savafllara 

daha az ba¤›ml› olman›n, petrole 

daha az ba¤›ml› olman›n gerekçesi 

olarak görüyor. Nükleer santrallar 

ve fosil yak›tlar›n ve bunlar›n 

yapt›¤› tahribat›n önlenmesi 

de ticarileflmeye bafllad›, emisyon 

ticareti böyle bir fley. Bu ticaretin 

içine girip yüzünüzü bok çuval›- 

na bat›rmazs›n›z. Yüzünüz bok 

çukurunda arada yüzünüzü ç›- 

kart›yorsunuz, biri su tabancas›yla 

biraz temizliyor gidiyor, sizin 

yüzünüz yine bokla doluyor, öyle 

bir fley emisyon ticareti. Bunun 

parças› olup olmamaya karar vermek 

sizin bilece¤iniz bir fley. 

fiu anda sorsan›z emisyon ticaretinin 

çok iyi bir fley oldu¤unu 

söyleyen kamu üniversiteleri var. 

Bundan projeler yap›yorlar. Bunun 

yanl›fl oldu¤unu düflünüyorum. 

Kendi imkanlar›m›zla biz 

yenilenebilir enerjiyi kurarsak, 

savafllardan ba¤›ms›z, üzerinde 

kimsenin hükmü olmayan bir 

kaynak güneflle bunu yaparsak 

gelecek için birfley yapm›fl olaca- 

¤›z. Ekonomik krizden etkilenmeyen 

bir sektör ayr›ca, bütün 

dünyada büyüyor flu anda. Çünkü 

ekonomik kaynaklara ba¤l› 

bir iliflkisi yok. 


Güneflin han›m bizim çöplü¤e 

gitmemizi önerdi. Bence evimizin 

önünde de bunu görebiliriz. Türkiye’de 

bir ifl alan› olarak çöplerin 

içinden plastik, ka¤›tlar› ay›r›- 

yorlar. Avrupada daha çöpe gitmeden 

ka¤›t, cam, plastik, yemek 

art›klar› evlerden ayr›l›yor. Biz 

neden böyle çözümlere gitmiyoruz 

Marketlerde poflet bedava 

de¤il parayla sat›l›yor. Bizde tam 

tersi yap›l›yor, marketlerden bolca 

naylon poflet al›n›yor. Fileleri, 

bez torbalar› biz niye kullanm›- 

yoruz, bunlar daha basit çözüm 

yollar› de¤il mi 

Tanay bey Çin’de insanlarla 

yenilenebilir enerji kaynaklar›n› 

nas›l kurabileceklerini tart›flt›¤›n› 

söyledi. Biz daha niçin bunu yapmal›y›z› 

tart›fl›yoruz. Bizim de bir 

basamak atlamam›z için niçinden, 

nas›la geçmek için sizin gibi 

hocalar›n daha artmas› gerekmiyor 

mu 

Biz mühendis aday›y›z, enerji 

üzerine nas›l birfleyler yapmam›z 

gerekiyor AB’nin teflvikleri var 

bunlar› nas›l kullanmam›z gerekiyor 


Çöplü¤e gitmek flunun için 

gerekli, etraf›m›zdaki çöpler bizi 

yeterince uyarmaya yetmiyor, onlara 

al›fl›lm›fl. Ama çöplükte durulmuyor. 

At›klar› birileri ayr›flt›- 

yor diye daha fazla tüketmeye devam 

m› edece¤iz diye cevap vermek 

istiyorum. At›k ayr›flt›rman›n 

da bir maliyeti var. Bunun da 

enerji tüketimi var ve bunun bir 

sonu yok. Susad›m ama pet flifleyi 

açmamak için su içmiyorum. 

Çünkü bunun çöp oldu¤unu bili- 

86 


5 . O T U R U M 

yorum. Çöpe gidilince günlük ne 

kadar çöp üretildi¤ini görüyorsunuz. 


Ülke için stratejik olarak uzun 

vadeli ç›karlar›m›z› öncelikle belirlemek 

gerekiyor. S›k›nt› bu, 

uzun vadeli planlama yap›p, bizim 

gelecekteki enerji sistemimizi, 

bütün bu söylediklerimizi de 

dikkate alarak planlanmad›¤› için 

bu duruma düflüyoruz. 99 y›l›nda 

bakanlar kurulunda nükleer 

enerji konusu konuflulurken davette 

nükleerin neden olmamas› 

gerekti¤ini anlatt›k. Depremin 

hemen arkas›ndan yap›lm›flt› bu 

toplant›. Bo¤aziçi Üniversitesi 

Endüstri Mühendisli¤i bölüm 

baflkan› Prof. Dr. ‹brahim Kavrako¤lu 

hocamla 1976-96 y›llar› 

için Türkiye’nin elekrik enerjisi 

üretimi neyle yap›ls›n. Nükleer 

enerjiye karfl› strateji ne olmal›d›r 

diye bir tez yapt›m. Neden nükleer 

olmamas› gerekti¤ini ve di¤er 

kaynaklar›n bize yetece¤ini anlatm›flt›k. 

1976 y›l›ndan söz ediyorum, 

ne günefl santrallar› ne de 

toplumsal maliyet bunlar yoktu. 

Bu alternatifler yoktu. Kömür, 

petrol, nükleer ve hidrolik aras›ndan 

seçim yapm›flt›m. 

Ben kifli olarak TÜB‹TAK’ta 

yapt›klar›m› anlatt›m, bunu yapmay›p, 

flu anda burada kahve içiyor 

olabilirdim, 15-20 y›l daha 

yaflayaca¤›m, benden sonrakilerin 

bafl›na da tafl düflsün diyebilirdim. 

99’daki toplant›dan sonra 

nükleer kabul edilmedi. Buradan 

da katk›da bulunuyoruz. Çal›flmayan 

nükleer santral›n üretilmeyen 

elektri¤ini flu anda ödüyor 

olacakt›k. Bakanlar Kuruluna flunu 

önerdim, uzun vade enerji, 

ekonomi, çevre karar destek projemizi 

kural›m, yoksa baflkalar›- 

n›n telkinlerini uygulamak zorunda 

kal›r›z, dedim. Bakanlar 

Kurulu yani Bülent Ecevit, Devlet 

Bahçeli, Mesut Y›lmaz onaylad›. 

TÜB‹TAK sorumlusu Devlet Bahçeli’ydi 

ve Yüksek Bilim Kurulu’ndan 

bu karar ç›kt›, Türkiye’de 

enerji ve deprem konusunda 

planlama yap›lacak denildi. Bugüne 

kadar yap›lmad›. 

92’de Kyoto Protokolü görüflmeleri 

bafllad›¤› anda hem 

TÜB‹TAK, hem TOK‹ hem de büyükflehir 

belediyelerine, çevre ve 

enerji bakanl›¤›na ifl akdim feshedilmeden 

önce Türkiye’deki sera 

gaz› emisyonlar›n› azaltma projelerine 

ilk cevap TÜB‹TAK’tan geldi, 

ifl akdim feshedildi. 

fiu anda iki doktora ö¤rencim 

ile beraber Türkiye’de enerji modelini 

kuruyoruz. Makina mühendisi 

bu arkadafllar. Endüstri 

mühendisli¤inden kat›l›m olmad›. 

Bu asl›nda uzun vadeli ekonomik 

model onun için iktisatç›lara 

da ihtiyac›m›z var. Bütün dünyada 

da bunun araflt›rmalar›n› iktisatç›lar, 

çevre ve endüstri mühendisleri 

yap›yor. Biz bir alt yap› 

kurduk, mezun olup aram›za kat›l›rsan›z 

bir eksikli¤i gidermifl 

olaca¤›z. Uzman olmad›¤›m›z konuda 

ahkam kesmekten kurtulaca¤›z, 

çünkü yanl›fl yapma ihtimalimiz 

var. 

Enerji sektöründe karar verme 

grubum var sizi oraya eklemek 

isterim. Etsap’a girin burada 

OECD ülkeleri uzun vadeli stratejik 

modellerini gelifltirdiler 

ama biz bunlar› kullanm›yoruz. 

Bunlar› okuyup, dönem veya bitirme 

ödevini bizimle beraber yapabilirsiniz. 

Sizinle birlikte tafl› 

kald›r›r›z ama sonra siz o tafl› kucaklamak 

zorundas›n›z. fiimdiden 

sizleri birlikte yürümeye davet 

ediyorum. 

Ahmet Engin ERKAN, ‹TÜ 

Rüzgar tribünleri d›fl›nda evlerin 

üzerinde bir balonla uygulanan 

baflka bir sistem var, bunun 

Türkiye’ye uygulanmas› mümkün 

mü 


Mümkün, atmosferin içinde 

oluyor, art›k uçurtmalar var, kabloyla 

elektrik geliyor. Bunlar 

dünyada kullan›lan enerjinin iki 

kat›n› üretecek rüzgar tribünlerinin 

önüne getirilecek gibi de¤il. 

fiu anda olan gelifltirilmifl bir fley 

çünkü, arkas›ndan flu sorular geliyor; 

neptünyum, hidrojen, bor 

bunlar› niye kullanm›yorsunuz. 

Var olan geliflmifl teknolojiyi hemen 

kullanmak laz›m, bunun d›- 

fl›ndakileri gösterip hedef flafl›rtmamak 

laz›m. 


Amerikan›n 30 y›l önce terketti¤i 

nükleer teknolojiyi biz flu 

anda getirelim mi getirmiyelim 

mi diye tart›fl›yoruz. Art›k ölecek 

olan müzik gruplar› bile bizim ülkemize 

konsere geliyor, biz bu 

kadar m› geri kalm›fl bir ülkeyiz. 

Benim söylemek istedi¤im neden 

yeni bir teknolojiyi biz üretip, 

dünyaya pazarlayam›yoruz. 


‹yi olan› sen kendin için üretip 

yapmazsan, iyi olan fley bir ticari 

ürün haline geliyor. ‹yi olan› 

yapmak için kamunun kamulaflt›- 

r›lmas› gerekiyor. Bugün kömüre 

devrimci, müslüman, yerli diye 

bakanlar var. Rüzgar da baflka ülkelere 

de¤erek geldi¤i için emperyalist 

olan bir mant›k var ülkemizde. 

Bunu aflmad›¤›m›z zaman 

dediklerimiz olmuyor. 

Çin’deki, Rusya’daki, Ukrayna’daki, 

Küba’daki kamu bunu 

yap›yor. Buna geçen ülkeler de 


5 . O T U R U M 

art›klar›n› bize aktarma çabas› 

içinde. Öncelikle bundan kurtulmak 

laz›m, bunun için de iktidara 

gelmeyi beklemeden bugünden 

sorunlar› çözmeye u¤raflmak laz›m. 


Nükleer enerjinin silah olarak 

kullan›lmas›n› gözard› edersek, 

nükleer enerjinin bu kadar öcü 

gelmesini siz de destekliyor musunuz 

Teknolojiye kendimizi 

kapatal›m, kabile halinde mi yaflayal›m 

‹nsan kendi egosunu aflt›¤› 

zaman, silah olarak kullanmamay› 

garanti alt›na ald›¤› zaman, 

her teknoloji insan için faydal›. 

Cern projesinin hayata geçirilmesi 

çal›flmalar›nda internet 

yayg›nlaflt› örne¤in. 


Gelifltirdi¤iniz teknolojinin 

neye hizmet etti¤ine ba¤l›. Nükleer 

santrallerin elektrik üretmek 

için kurulmad›¤›n› söyledim. Termik 

santrallerle kanser yap›yorsunuz, 

sonra iyilefltirmek için 

nükleere baflvuruyorsunuz. Kanser 

bu hale gelmese nükleere de 

gerek kalmayacak. Nükleer silah 

için yap›lm›fl bir fleyin teknolojisine 

afl›k olmak yerine do¤aya en 

uyumlu olan teknoloji kaliteli 

teknolojidir. Arkadafllar›m da, bu 

kadar büyük bir teknolojiyi neden 

kötülüyorsun, devrimcilerin 

yenili¤e ve teknolojiye hay›r dememesi 

gerekir, diyerek beni 

elefltirir. Rüzgar tribünleri de düflünün 

100 metre yüksekte 50 

metrelik kanatlarla neredeyse bir 

futbol sahas›n› yukar›ya kald›rm›fls›n›z 

ve do¤an›n dinamizmine 

karfl› durup 25-30 y›l varl›¤›n› 

sürdürüyor, k›r›lmadan, dökülmeden. 

Ben do¤aya uyum sa¤layan 

bu teknolojinin hayran›y›m. 

Çok karmafl›k da olsa do¤ay› tahrip 

eden bir teknoloji karfl›y›m. 

‹nterneti söylediniz, do¤ru 

bilgiye ulaflmak için kullanm›yorsan›z, 

röntgencilik yap›yorsunuz, 

bu arada sizi yönlendirebiliyorlar. 


Küresel ›s›nmada nüfus art›fl›- 

n›n etkisini nas›l görüyorsunuz 

Bu kadar nüfus, bu kadar tüketim, 

bu kadar fabrikay› beraberinde 

getiriyor. Bunun bir s›n›r› 

yok mu 

Sizin sunumunuzu be¤enmedim, 

haz›rl›ks›z gelmiflsiniz, biraz 

kar›fl›k anlatt›n›z. 


Dünyan›n kaynaklar›n›, 300 

milyon nüfuslu Amerika’n›n tüketimi 

ile Hindistan› karfl›laflt›rd›¤›n›zda 

arada ciddi fark var. 

Nüfusun de¤il, tüketim biçiminin 

etkiledi¤ini gösteriyor. Bunun 

nüfusla do¤rudan ba¤lant›s› 

olmad›¤› ispatland›. 

Bahad›r DO⁄UTÜRK, 

Foçep Yürütme Kur. Üyesi 

Gencelli’de yafl›yorum. Son 

zamanlarda duydu¤um; Kuzey 

Afrika’da günefl santralleri kurulup, 

Akdeniz’den geçip Avrupaya 

tafl›nmas›n› konusunun gerçeklefltirilmesi 

nedir Türkiye bu 

proje ile ilgilenebilir mi 


Bu proje do¤ru, rüzgar tribünleri 

ticari hale geldi. Avrupa, 

dedi¤im gibi yüzde 20 planl›yor 

ve birkaç elektrik flirketi s›cak bak›yor. 

Burada iki tav›r var; benim 

de içinde oldu¤um Eurosolar 

içinde herkesin kendi çevresi 

içinde bunu yapmas›n› isteyenlerle, 

büyük elektrik flirketlerinin 

bu alan› da tekellerine alma çabas› 

içinde olanlar. Global ‹nes diye 

bir yer var, oradan izleyin, orada 

tart›flmaya getirece¤iz. Herkesin 

kendi enerjisinin üretmesinin daha 

bar›flç› oldu¤unu, toplumsal 

oldu¤unu düflünüyoruz. 

Panel sonunda konuflmac›lara 

ö¤renciler taraf›ndan plaket 

verildi 

88 


6 . O T U R U M 

SÖYLEfi‹ 

Yaflanabilir Gelecek ‹çin Kültürel De¤erler 

fiadan GÖKOVALI 

6. gün sabah oturumunda Prof. Dr. fiadan 

GÖKOVALI “Yaflanabilir Gelecek için Kültürel 

De¤erler” konulu söylefliye söyleflisine Latince 

bir cümleyle bafllad›; 


Konfiçyüs, ‘madem biliyorsun neden ö¤retmiyorsun’, 

diyor. 2500 sene önce yaflam›fl üstada 

‘tereciye tere mi satay›m’ dedim Haritac›lara harita 

m› anlatay›m Belki anlataca¤›m k›r›nt›lar 

içinde baz› bilgiler ifllerine yarayacak bilgiler 

bar›nd›r›r. Asl›nda en büyük ö¤retmen önce yaflam 

sonra halkt›r. Halil Kaynarca takdimde, 

“ben halk›m hey, fele¤in sillesini çok yemiflim. 

Kalem vermemifller elime, diyeceklerimi türkülerle 

demiflim.” 

Gelirken 9’a 5 kala telefonum çald›. ‘Sen misin 

Servet’ dedim. ‘Evet’ dedi. Görmemifltik birbirimizi 

... plakal› arabaya bindik geldik. Neden 

biz Foça’dan dolaflt›k da, Il›p›nar üzerinden gelmedik, 

diye hala düflünüyorum. Herhalde denenmifltir, 

denenebilir. 

Oturumun sunumu YTÜ’den Fatma AKBABA taraf›ndan yap›ld› 

Ben tereciye tere satmay› gerçekten seviyorum. 

Mal müflteriye sat›l›r. Haritac›l›k, onun dal› 

oldu¤u co¤rafya ya da kartografya nas›l bilim ve 

sanatt›r Bir kere tek bafl›na bilim de¤ildir. Hem 

bilim hem de sanatt›r. Co¤rafya ve onun dal› sayd›¤›m 

haritac›l›k aya¤› yere basan bilim ve sanat 

dal›d›r. Dünyada gelmifl geçmifl en k›sa ö¤reti di- 


6 . O T U R U M 

ye anlat›lan bilim dal› iletiflim yüksek okullar›nda 

okutulur. 

Co’ya soruyorlar Mars’› biliyor musun Bilmez 

olur muyum, çevresi flu kadar, dünyaya flu kadar 

uzakta, herfleyi biliyor. Co adresin nedir, nerede oturuyorsun 

Daha onu ö¤retmediler diyor televizyonda. 

Önce insan yaflanabilir bir çevre için çal›flmal›. 

Önce yaflad›¤› çevreyi bilmeli. fiu anda biz ‹zmir’in 

Foça ilçesinde Çanak liman›nda flu enlem ve boylam›nday›z. 

Yerimiz belli. Bunu 7777’ye yaz›p neredeyiz 

diye sordu¤unuzda telefon veriyor. Ama cep telefonuna 

bu bilgiyi veren co¤rafya ve harita. 

Bolu’da, Abant’ta, A¤r› da¤›nda ölen insanlar var. 

Benim ö¤rencim olmas›ndan dolay› sevindi¤im Y›lmaz 

Özdil “biraz co¤rafya bilgileri olsayd› veya 

7777’e neredeyim diye sorsalard› ölmeyip kurtulacaklard›” 

diyor. Bilimin as›l amac›, yaflam› sa¤lamak 

ve güzellefltimektir. 

Ben Anadoluyum hey, 

Beflikler vermiflim Nuh’a 

Sal›ncaklar, hamaklar 

Havva Ana'n dünkü çocuk say›l›r, 

Anadolu'yum ben, 

Tan›yor musun 

Siz haritac›l›¤›n ve co¤rafyan›n babas› olarak kimi 

kabul ediyorsunuz Haritay› ilk flu çizmifltir dedi- 

¤iniz birisi Neden harita ve co¤rafya, aya¤› yere basan 

bilimdir 

Gençler insano¤lu önce uzay ile u¤raflm›fl. Uzay 

haritalar› çizmeye çal›flm›fl, gökcisimleri sabit midir, 

hareketli midir diye düflünmüfl, sonra denizlere s›ra 

gelmifl. Elimizde bunun kaynaklar› var. Sonra karaya 

girmifl. O yüzden aya¤› yere basan bir bilim ve sanat 

dal›d›r, diyorum. Ben istedi¤im kadar co¤rafya bilgisine 

sahip olay›m, iyi bir çizgim yoksa haritac› olabilir 

miyim 

Tales için bütün bilimlerin kurucusu, bütün bilgilerin 

atas› diyor, Aristotales. Tales kim ‹zmir’in 

120 kilometre güneyinde Miletos antik kentinde ‹.Ö. 

6. Yüzy›lda alt›n ça¤›n› yaflam›fl bir bilim adam›. Ad› 

taze filiz anlam›na geliyor. Dünyada bir kilogram 

ak›l varsa yar›m kilosu Tales’tedir, deniyor. 

O Tales ki durup durmazken ‹Ö 585 y›l›n›n 28 

May›s›nda olacak, günefl tutulmas›n› bir y›l öncesinden 

hesaplam›fl. Aristotales bütün bilginlerin atas› 

dedi¤ine göre co¤rafya biliminin de kurucusu. Birçok 

buluflunu co¤rafya bilgisiyle yapm›flt›r. 

fiimdi siz çok kolay, M›s›r’daki Keops piramidinin 

yüksekli¤ini ölçebilirsiniz. 160 metreden 128 

metreye. Tales’in ça¤›nda bir söz var, piramitler gibi 

ölçülmez diye. Kalk›p gidiyor, benim Gökova’dan 

geliflim gibi Milet’ten M›s›r’a. Gize vadisindeki üç piramit 

var Keops, Kefren, Mikerinos. Keops’un yan›nda 

yere uzan›yor, boyunun ölçüsünü al›yor, bekliyor. 

Kendi gölgesi, boyu kadar olunca, piramidin 

gölgesini ölçüyor ve piramidin boyu o kadard›r, diyor. 

Hiç bir ifle yaramad›¤›n› sand›¤›m›z gölge iflte 

böyle ifle yaram›flt›r. 

Dünya biliminin flovmeni Carl Sagan’›n onun 

için ‘harika’ dedi¤i Eratosthanes. Syene kentinde (flu 

an M›s›r’daki Assuan kenti) gün dönümünde yani 21 

Haziranda ö¤le saatinde günefl ›fl›¤› kuyunun tam ortas›na 

düflüyor. Eratosthanes, ‹skenderiye kütüphanesinde 

çal›fl›yor. Syene’deki kuyuya günefl tam dik 

düfltü¤ü an ‹skenderiye’deki dikilitafl›n gölgesini 

ölçtü. 80 km’lik insan hatt› döfletiyor. -cep telefonu 

olmad›¤› için, ‹skenderiye’de de ayn› flekilde oldu¤unu 

ö¤renmek için. ‹.Ö. 5. yüzy›lda Eratosthanes 

günefl ›fl›¤›n›n dikilitafla yapt›¤› aç› fark›n› kullanarak 

harita, üçgen ve co¤rafya ile dünyan›n çevresini 

hesapl›yor. 46.000 km. olarak buluyor. Dünyan›n 

çevresi 40 bin kilometre. ‹nsan sesinin aktar›lmas› 

s›ras›ndaki h›zdan da kaynaklanabilir. Ancak hata 

oran› kayda de¤meyecek kadar az. 

21 Haziranda siz Karadeniz, Maçka oradan Sümela 

Manast›r›na gidin saat 11 civar›nda bir delikten 

gelen ›fl›k tahtta oturan alt›n taçl› Meryem’in yüzüne 

gelir, kuca¤›nda da ‹sa vard›r. Anadolu insan› 21 Haziran’› 

ö¤renmifl ve dünyan›n her yan›ndan insanlar 

geliyor. 

Tales, denizdeki gemilerin aras›ndaki aç›kl›¤› ölçüyor. 

Denizdeki gemilerin karaya uzakl›¤›n› ölçüyor, 

ne ile Harita ile. Co¤rafya ve harita biliminin 

babas› Tales’tir diyebilirim ben. Tales’in olmad›¤› hiç 

bir bilgi listesi yoktur. Ayn› fleyi dünyan›n yedi harikas› 

için de söyleyebilirim. Efes, Artemis olmayan 

yedi harika listesi yoktur, ayr›ca birinci say›lmad›¤› 

liste yoktur. Bofluna m› diyorlar dünyada bir kilo 

ak›l varsa yar›s› Tales’tedir. O y›llarda dünya nüfusu 

250 milyon civar›ndayd› düflünün yar›s› Tales’te. 

Harita çizimi diye bakt›¤›m›zda bir baflka büyük 

adam› görüyorum. Hekateius ad›. ‹lk haritac›lar da 

gökyüzü haritas› çizmifllerdir. Sonra haritac›l›¤› aya- 

¤› yere basan bir bilim haline getirmifllerdir. Hekateius’da 

Miletli. Baflka yerde olamaz. Çünkü insanlar›n 

yaflamas›na en uygun yer buras›. ‹nsan en iyi iklimde 

karn›n› doyurmas› d›fl›ndaki iflleri yapar, sanat gibi, 

bilim gibi. Tarihin babas› Heradotos kitab›n›n ad› 

Historia, aktaraca¤›m paragraf›n numaras› 142, birinci 

kitap. “Palionyada toplanan ‹yonyal›lar bizim 

yeryüzünde bildi¤imiz en güzel gökyüzü alt›nda en 

90 


6 . O T U R U M 

güzel iklimde kurmufllar.” 

‹klim güzel ise ma- 

¤ara açmak, atefl yakmak 

için fazla çaba harcaman›za 

gerek yok. O 

zaman bedeninizin belden 

yukar›s›n›n iflleri ile 

u¤raflabilirsiniz. Babam 

Halikarnas Bal›kç›s›n›n 

söyledi¤i, sevdi¤im sözlerden 

birisi, “burada 

iklimi kalorifer veya 

vantiratörle düzeltmeye 

gerek yoktur. Nas›l gerekiyorsa 

öyledir.” Bunu 

ben Foça’da söylüyorum. 

Foça Aiolis bölgesinde 

bulunan bir kent. Fakat ‹onya kenti. Foça festivalindeki 

konuflmam›n konusu, Cennetin Kuzeyi 

idi. Afifllere Cennetin Kuzeyi: Foça’ diye yazm›fllar, 

sanki ben eksik b›rakm›fl›m gibi. Heredot’un sayd›¤› 

cennet ‹onya ise bunun kuzey s›n›r› Foça. Tutturmufllar 

Foça’n›n ad› fok bal›¤›ndan geliyor, hatta Antik 

ça¤da paras› da vard›r üzerinde fok figürü vard›r. 

Karaburun, Karadeniz, Gökova’da da fok var. Bunlar›n 

böyle söylenmesi Yunanl›ya ba¤lanmas› demektir. 

Yunanl›lar Anadolu’ya geldi mi gelmedi mi mesele 

bu de¤il. 7 Bilgenin 4’ü Anadolu’da. Dünyan›n 

gelmifl geçmifl en büyük tap›na¤› Artemis tap›na¤›. 

Neden bu kadar sanat eseri yarat›ld›. ‹nsan yaflamas›na 

uygun oldu¤u için. 

Hekateius dünya haritas› yapt›. Haritay› kafas›ndan 

yapmad›. Dolaflt›, yazd›¤› kitab›n ad› da “Dünya 

Gezisi”, baz› kaynaklar “Dünya Çevresi” diye çevirdi. 

Birçok yerde buradan sonras› okyanustur, diyor, 

orada bitiriyor. Heredot, Homeros da böyle diyor. 

Bir an›m› anlatay›m, Dokuz Eylül Üniversitesindeki 

dekan›m, çal›flma arkadafl›m Foçal› Nilgün Moral› 

Türkiye çap›nda istatistik uzman›. Lise karnemi 

bulup, dekan›ma götürdüm, lisede istatistik okumuflum. 

Bunu flunun için söylüyorum, inan›lmaz flekilde 

harita severim. Bir maafl›n› vererek hangi haritaya 

sahip olmak isterseniz cevab›m haz›r, Trabzon So- 

¤uksu’da Atatürk Köflkü var. 81 ilimiz içinde en güzeli 

odur. Onun birinci kat duvar›nda harita var. 

Köylere ve mahallelere kadar gösteriyor. Alt›nda da 

flöyle yazar, “haritadaki siyah noktalar bizzat Atatürk 

taraf›ndan tersim edilmifltir” der. Haritada tersim 

edilir, resim haline getirilir. 13-14 Ekim tarihlerinde 

Atatürk üçüncü kez Trabzon’a geldi bütün tafl›nmaz 

mallar›n› millete b›rakt›¤›na dair vasiyetname 

b›rakt›. O s›rada 4. Dersim isyan› ç›kt›. Dersim, 

Munzur, Kalan, Tunceli hepsi ayn› yer. ‹syan ç›kt›kça 

kurulu düzen de 

onlar›n ad›n› de¤ifltirdi. 

fiu andaki Tuncelili 

dört isimden ikisini 

bilir. Orada isyan›n 

hareketini kurflun kalemle 

iflaretlemifl, ne 

kadar silinmeden kal›r, 

bilmiyorum. 

Dünyan›n en güzel 

manzaras›, dünyan›n 

görüntüsüdür. 

Yaflad›¤›m›z bölgeye 

geldikçe haritada daha 

güzelleflti¤ini görüyorsunuz. 

Avrupa’da 

do¤u, bat› istikametinde 

uzanan yar›mada yok. Hepsi kuzey-güney 

do¤rultusunda. Sezen Aksu’nun flark›s› onun 

için ‘Ifl›k Do¤udan Gelir’. 

Hekateius, Heradot’tan önce ilk olarak araflt›rma 

kitab›na Historia, dedi. Heradot tarihinin ad› da Historia. 

Bugün tarih anlam›nda kullan›l›yor. Etimolojisine, 

kökenine bakarsan›z historia, araflt›rma demektir. 

‹lk co¤rafyac›, ilk araflt›rmac› ilk tarih yazar› olarak 

alk›fl›m›z› hak ediyor. 

Bize bunlar ö¤retilmiyor, ben ne yapay›m. Ne 

varsa bize iliflkin hepsi Yunanl› diye an›l›yor. Bilimin 

babas› Tales, tarihin babas› Heradot, fliirin babas› 

Homeros, co¤rafyan›n babas› Hekateius, resmin babas› 

Herasios, daha pekço¤u say›labilir hepsi ‹onyal›, 

Anadolulu. 

Haftan›n günlerinin hepsi Arapça, Farsça, hiç biri 

Türkçe de¤il. 12 ay› Atatürk ekim, kas›m, ocak demeseydi, 

onlar da yabanc› olacakt›. Neden hafta 7 

gündür Sümercede heft, yedi demektir. Sümerlerin 

yedi tanr›s› vard›r, bunlar›n her birine bir günü adam›fllard›. 

E¤er Sümerlerin 13 tanr›s› olsayd› 13 gün 

olabilirdi. 

Atatürk’ün at› vard›, ismini bilen var m› Sakarya. 

O at› 23 Ocak 1923 Pazartesi günü ‹zmir’de ‹zmir’in 

k›z› Latife Han›m’a arma¤an etti. Cumhurbaflkan› 

oldu¤unda Çankaya ad›nda bir at› daha oldu. 

Köpe¤inin ad› da Foks idi. 

Üçgenin alan› taban ile yüksekli¤inin çarp›m›n›n 

yar›s›na eflittir. Nirengi, araziyi üçgenlere ay›rmak 

demektir. Dolay›s›yla üçgen bizim iflimiz. Atatürk 

diye bir dahi gelmeseydi ve bunu Türkçelefltirmeseydi, 

bunlar› ezberleyinceye kadar ana fikir ak›ldan 

uçup giderdi. 


6 . O T U R U M 

Hitler diye bir adam ç›k›yor, 1936 Berlin Olimpiyatlar›nda 

bütün ödülleri biz alaca¤›z, diyor. Çünkü 

Germen ›rk›, ari ›rk, üstün ›rk. Bu olimpiyatlar Türkiye’de 

kad›nlar›n kat›ld›¤› ilk olimpiyatlard›r. Biri 

hâlâ yafl›yor, 1916 do¤umlu Nail Çak›rhan’›n efli, 

Halet Çambel, Gökova’da yafl›yor. 1936 y›l›nda Berlin 

Olimpiyatlar›na Eskrim dal›nda kat›ld›. Jesse 

Owens dört alt›n madalya al›nca Hitler kahrolup stad› 

terk etti. Bu arada Yahudileri katletmeye bafllad›. 

Katliamdan kaçan Yahudi bilim adamlar› bütün dünyaya 

da¤›ld›. Einstein gibiler Amerika taraf›ndan kaç›r›ld›. 

Bu bilim adamlar›n›n üçte biri Türkiye’ye geldi. 

Atatürk’ün anlaflmas› flöyle idi, “bu bilim adamlar›na 

iki y›l süreyle tercüman verilir”. Almanlar iki y›l 

sonra geri yollanacaklar›n› sand›lar. Amaç Türkçe 

ö¤renmeleri idi. 

fiu günlerde “Ay-Y›ld›z Alt›nda Sürgün”, diye istatiktiksel 

bir kitap ç›kt›. Alman faflizminden kaçan 

bilim adamlar›n›n Türkiye’de hangi bilim dallar›n› 

kurup gelifltirdi¤ini anlat›yor. Tiyatro, felsefe, ornitoloji 

vs. Almanlar getirmifl. 

Türkiye’de arkeoloji dal›nda öne ç›km›fl iki kifli 

var; Hamit Zübeyir Koflar ve Fevzi O¤uz Ar›k. 1935 

y›l›nda Alacahöyük kaz›l›yor. An›tkabir’in alt›nda bile 

5 tane tümülüs var. Sadece Amik ovas›nda 200 höyük 

var. Bugün Türkiye kültürünün ne simgesi varsa 

hepsi bu iki arkeolog taraf›ndan ç›kt›. Bu seferberlik 

yans›d›. 

Y›l 65, rehber olaca¤›m. 48 kifliyiz. Tarih hocam›- 

z›n sorusu, “Birinci Dünya Savafl›n› yitiren imparatorluk 

ne kazand›” Deneyimli komutanlar kazand›. 

‹flte Kurtulufl Savafl›nda Atatürk, Türkiye’nin co¤rafyas›n› 

belirledi. 

Çocuklar›n›za miras olarak Atatürk’ün ‹smet 

‹nönü’ye, ‹nönü’nün Atatürk’e yazd›¤› el yaz›l› mektuplar› 

var. Bulamazsan›z, Halil Kaynarca’ya baflvurursunuz. 

Böyle bir fley olamaz, insan anas›na, sevgilisine 

yazabilir mi bilmiyorum. Bir de ikisinin birbirine 

küs gittiklerini söylerler. Atatürk bu mektuplar› 

“herkes gittikten sonra, mahremiyetimde, gözyafllar› 

ile yaz›yorum”, diyor. 1925-1936 y›llar› aras›nda ‹zmir 

valili¤i yapan Kaz›m Dirik, 43 y›ll›k tüm hizmet 

süresi boyunca bir tek gün izin kullanmam›fl. ‹zmir’i 

Behçet Uz ile birlikte yeniden kuran adam oluyor. 

Bir adam var Atatürk’ten ald›¤› h›z› bizlere kadar 

yans›tm›fl. Ona yaz›lan fliiri okuyay›m, büyük e¤itimci, 

co¤rafyan›n kurucusu; Hasan Ali Yücel. fiiiri 

yazan da deli flair Can Yücel, o¤lu. 

Hayatta en çok babam› sevdim 

Karaçal›lar gibi yardan bitme bir çocuk 

Çarp›k bacaklar›yla ha düfltü ha düflecek 

Nas›l koflarsa ard›ndan bir devin 

O çapk›n babam› ben öyle sevdim. 

Bilmezdi ki oturdu¤umuz semti. 

Geldi mi de gidici - hep, hep acele ifli 

Ça¤›n en güzel gözlü maarif müfettifli 

Atlastan bakard›m nereye gitti 

Öyle öyle ezber ettim gurbeti 

Sevinçten uçard›m hasta oldum mu, 

K›rk› geçerse atefl, ça¤›r›rlar ‹stanbul'a 

Bi helallaflmak ister elbet, di¤'mi o¤luyla! 

92 


6 . O T U R U M 

Tifoyken baflard›m bu aflk oy'nunu, 

Ohh dedim, gö¤süne gömdüm burnumu, 

En son teftifline ç›kana de¤in 

Kofltururken ard›ndan o uçmaktaki devin, 

Daha baflka tür aflklar, genifl sevdalar için 

Aç›ld› nefesim, fikrim, canevim 

Hayatta ben en çok babam› sevdim. 

Bu ça¤›n en güzel gözlü maarif müfettifli durup 

durmazken co¤rafya kongresi topluyor. Y›l 1941. 

Bugün kulland›¤›m›z bütün kartografya, co¤rafya bu 

kongrede saptan›yor. Alman bilginler var ama her 

komisyonda en az a¤›rl›k Türklerde. 1941’de hiç bir 

co¤rafya terimi, deyimi yok. Co¤rafya ad›n› da Anadolu’da 

kondu¤unu biliyoruz. Co¤rafya sözcü¤ünün 

etimolojisine bakt›¤›n›zda yer bilimi oldu¤unu görürsünüz. 

Strabon “Cografika”y›, bütün dünya bunu 

co¤rafya diye alm›fl. Strabon M.Ö. 64 Amasya’da 

do¤du, o zaman Pontos’un baflkenti. Ayd›n’n›n Nysa, 

Sultanhisar ilçesinde co¤rafya bilimini ö¤rendi. Zaman›n 

dünyas›n› gezdi. Kitap yazd›, ilk co¤rafya kitab› 

diyoruz buna. Kitap 14 cilt. Son üç cildi Anadolu’yu 

anlat›r. Bir yer anlat›l›rken Strabon’a bak›lmazsa 

eksik anlat›lm›fl say›l›r. 

Uçtu¤u san›lan ilk insan ‹karus Fethiyeli, kanatlar› 

yapan babas›. Bilimsel olarak ilk uçan Hezarfan 

Ahmet Çelebi, kanat yap›p Galata kulesinden Üsküdar’a, 

Fincanc›lar çarfl›s›na iniyor. Ondan önce Lagari 

Hasan Çelebi, fazla anlatmazlar, kendisini top 

namlusunun içine koydurup ateflliyor, do¤ru Bo- 

¤az’a. Co¤rafya ile ilgilenenlerin en delisi de en ak›ll›s› 

da bu topraklarda olmufltur. 

Deniz çekmifl bu insanlar›. Önünüzde ada vard›r 

yüzerim, dersiniz, oraya yüzünce baflka bir aday› görürsünüz 

böylece keflfedersiniz. Ama görmezseniz 

ufukta iflte Piri Reis olursunuz aç›k denizlere ç›kars›- 

n›z. ‹flte Kitab-› Bahriye. Denizin kitab› demektir. 

Müthifl co¤rafya bilgileriyle doludur. 

Can Yücel, Gazi Yaflargil için beynimizin Piri Reis’i 

diyor. Evliya Çelebi rüyas›nda peygamberi görüyor. 

Ne istersin benden diye sorunca, ‘flefaat’ yerine 

‘seyahat’ diyor. Ve ömrü seyahat ile geçiyor. 

Elimdeki kitab› 1968 bas›ml› kitab› var, ‹stanbul 

Üniversitesinde epigrafik (eski yaz›tlar bilimi) hocas› 

olmufl 25 y›l ço¤u zaman kar›s› ile ‹stanbul’dan 

Alanya’ya kadar dolaflm›fl, dört kitap yazm›fl. Baflka 

hiç bir kitaba gerek yok, 41 y›l olmufl, yenilikler yok 

mu Var ama yeterlidir; Ad› George Bean. 

Türkiye’de gelmifl geçmifl en büyük eser Selimiye’dir. 

Hani onun hünkar mahvelindeki fliirleri iflgal 

s›ras›nda bir Rus general söktürüp götürmüfl. Selimiye’de 

70 metre kubbeye örümcek a¤ yapmaz. Sinan 

Efendi deha apliklere deve kuflu yumurtas› yerlefltirmifl. 

Devekuflu yumurtas› olan yere örümcek gelmiyor. 

Göçmenler çad›rlar›na keçi k›l›ndan bir kilim, 

paspas koyarlaflm›fl akrep, örümcek girmesin diye. 

Her sanat dal›n›n babas› belli, hepsi de Anadolulu. 

Bir de resmin babas›n› seçmek için yar›flma oluyor, 

finale iki kifli kal›yor. Atinal› Zhuix ve Efesli Perasyus. 

Atinal›n›n tablosunda bir asma dal›, üzüm 

salk›mlar› sark›yor, birkaç kufl gelip üzümleri yemeye 

çal›fl›yor. Jüri çok etkileniyor, ‹.Ö. 5. yüzy›lda 

oluyor bu. Efesliye “hadi bakal›m sen de hünerini 

göster”, diyor jüri. Tuvale perde çiziyor, Atinal› ressam 

gelip, onu açmaya çal›fl›yor. 

Harita laf›n›n Arapçadan geldi¤ini, kartografyan›n 

Frans›zcadan geldi¤ini söyleyebilirim. Kart, ka- 

¤›t demek, yeryüzünün izdüflümü. Türkiye’nin 

yüzölçümü 778 mi yoksa 814 bin km 2 ’dir. Biri izdüflümü 

di¤eri gerçek alan›d›r. Co¤rafyaya bakmak güzeldir. 

En az›ndan bir futbol maç› kadar güzeldir. 

Kardafl senin dediklerin yok 

Halay çekilen toprak bu toprak de¤il 

Ç›k hele Anadolu’ya 

Kamyonlarla gel, ka¤n›larla gel gayri 

Bu kadar uzak de¤il. 

Çam› bitmifl, kava¤› azalm›fl 

Gamla örtülü bay›rlar 

Ç›plak de¤il, yedi ay k›fltan sonra 

Yefleren senin yaflamand›r yaprak de¤il 

Yersin, içersin sofras›ndan 300 y›ld›r 

Kuvvetlisin ama kuvvet hak de¤il 

Bak›ms›zl›klarla göçüp gitmifl bir cihan 

Mevsimler so¤umufl, sular azalm›fl 

Bu¤day Selçuklulardan kalma 

Parça parça yaz›lm›fl 

Parma¤› üç pare, t›rna¤› ak de¤il 

Utan›r elin aya¤›n, yak›ndan görsen 

Eli el de¤il, aya¤› ayak de¤il 

Dertle sefaletle yüklü siyah lefllerle 

Kararm›fl berrak de¤il 

Ça¤layan ne, akan kim K›z›l›rmak de¤il 

Kardafl görmüyorum ama hala duyabiliyorum 

Geçmifl günler geleceklerden parlak de¤il 

Vakti flahadet edercesine yükselmifl 

Akflam par›lt›s›ndan zaferler üzerine 

Da¤lar dalgalanmakta bayrak de¤il. 

‹nsan önce co¤rafyas›n› bilmeli, co¤rafyas›n› sevmeli. 

Sevmedi¤iniz yer vatan olamaz. Sevmedi¤imiz 

yeri de güzellefltiremeyiz. “Bahçen varsa içinde, kay›¤›n 

varsa k›ç›nda” diyorlar Gökova’da. 


6 . O T U R U M 

Nail Çak›rhan kimdir 1910 do¤umlu. Naz›m ile 

ortak ilk kitab› 1+1 diye. Nail Çak›rhan’›n yapt›¤›n› 

flöyle özetleyebilirim, bir kiflinin kendisinden bafllayarak 

çevresini de¤ifltirip, güzellefltirebilece¤inin say›l› 

örneklerindendir. Baflta Atatürk olmak üzere 

böyle öncülere, güzellere merhaba... 


Panelin konusu 

‘Yaflanabilir Gelecek 

‹çin Kültürel De¤erler’. 

Anlatt›klar›n›z sanatsal 

ve kültürel de¤erleri 

içermekte. Biraz tarih 

dersi gibi geçti, teflekkür 

ederiz, çok fley ö¤rendik. 

Kültürel de¤erler 

deyince akla dil ve 

yaflay›fl tarz› geliyor. 

Ben Laz’›m, annem 

Türkçe bilmez Lazca 

konuflur. Bak›c›s›n› 

Gürcistan’dan getirdik, 

Lazca konuflma bilen 

birini. Ben konuflam›yorum, anlayabiliyorum ama 

çocu¤um hiç bilmeyecek. Hepimiz okula bafllay›nca 

‘Ne mutlu Türküm’ diyerek bafllad›k. Laz oldu¤umuzu 

unutup Türk oldu¤umuzu sand›k, kiflilik çat›flmas› 

yaflad›k. Çünkü bizim de Türk olmam›z gerekiyordu. 

Bundan üç-befl sene önceye kadar dükkanlara 

Lazca isim bile konulmuyordu. Çocuklara Lazca 

isim verilmiyordu. 

Türkiye’de devlet eliyle kültürel özellikler, renklilikler, 

hofl olan farkl›l›klar yok ediliyor, bu konu 

hakk›nda ne düflünüyorsunuz 


Arkadafl›m›z çok hakl›. Beni buraya getirecek arkadafl›n 

ad›n› Servet oldu¤unu duyunca ona bir sürpriz 

yapmak istedim. Gökova’ya Ali Yüce ile gitmifltik. 

fiair bir arkadafl›m›z. Ben belgesel yap›yordum, 

bir a¤aç dikildi. Ali, bu a¤aç senin dedik. O, da bir fliir 

yazd›. Ad› Servet; 

fiu koca dünyada benim de var art›k 

bir dikili a¤ac›m 

Gölgesine oturunca o genç bir ozan, 

ben yafll› bir a¤ac›m 

Gökova ormanlar›nda benim de var 

çiçek açan a¤ac›m 

Gölgesine oturunca yarama fliir sürer 

yok olur a¤r›m a¤ac›m 

Bu fliir tahtaya yaz›l›p a¤ac›n bafl›na kondu. Servet 

bey arabay› kullan›rken uzand› bir yere ve küçük 

bir broflür ç›kard›. Buran›n program›. Ben program› 

yolda ö¤rendim. Dil konusunun da benim konum 

olaca¤›n› pek düflünmedim. Gel sen Halikarnas Bal›kç›s›n› 

anlatsan yeter, dediler. 

Kültürel de¤erleri, maddi ve manevi diye ay›r›rsak 

Selimiye’den ‹sak Paflaya kadar beni ilgilendirir. 

Bundan ders almak gerekir. 

2700 y›l önce gelmifl köprü yapm›fllar. ‹zmir’deki 

‹.Ö. 850 y›l›nda yap›lm›fl ve kullan›lagelen köprü, 

Guiness Rekorlar kitab›nda var. O dönemde bu 

köprü yap›l›rken arkadafl›m›z›n memleketi olan Karadeniz’de 

köprüler iki y›l dayanmaz. Gidin Çaml›- 

hemflin üzerinden Ayder’e, oradan Solakl› deresine 

250-300 y›ll›k köprüler vard›r. 

Evler hatta belediye binalar› Çaml›hemflin’de sular 

üzerindedir. Bundan ders al›nmaz m› Selimiye’den 

al›nmaz m› Karadeniz’de bak›yorsunuz camide 

minare yok. Neden Y›k›lm›fl. Bana minare 

yap deseniz yapar m›y›m Yapt›ran ucuza mal etmek 

için, yapan para kazanmak için yap›yor. Kültürel de- 

¤erlerden al›nmas› gereken ders bu. Bergama Kütüphanesinde 

150 bin cilt kitap vard›. Bunlar› Antonius 

Kleopatra’ya verdi. Sonra bunlar pagan kültürün yani 

putperest dönemin eserleri diye yand›. Ço¤unu 

bulam›yoruz. Bizim kültür taban›m›z›n bofl kalmas›- 

n›n nedeni budur. 

Atatürk’e Bergama’da 100 bin kiflilik tiyatro oldu- 

¤unu söylüyorlar, inanm›yor. Gelip görüyor 13 Nisan 

1934’de. Afrodisyas’ta nüfus’tan büyük tiyatro 

var. Buralarda festivaller düzenleniyor. Biraz önce 

bahsetti¤im resim yar›flmas› böyle bir yerde yap›lm›fl. 

Oidipus kompleksi var. Bütün kompleks isimleri 

antik dönemden al›r. Ensest iliflki anlam›na geliyor, 

Kral Oidipus ile iliflkili. Muazzez ‹lmiye Ç›¤’dan ö¤reniyoruz 

Sümerlerde Oidipus diye de¤il, Adapa diye 

kral var olay onun bafl›ndan geçiyor. Bunlardan 

ders almam›z gerekiyor. 


‹ller Bankas›nda çal›fl›- 

yorum. Arkadafl›n sordu- 

¤u dille ilgili bir tan›kl›- 

¤›m oldu onu paylaflmak 

istiyorum. Haritac›lar›n 

çal›flma alanlar› do¤ad›r. 

Bunun için gitti¤imiz yerlerde 

birçok sürprizle karfl›lafl›yoruz. 

Görevli olarak 

Mu¤la’dayd›m iki gün 

önce. Gitti¤im yerlerden 

biri de Yerkesik idi. Hari- 

94 


6 . O T U R U M 

ta takibi yapacakt›k. Belediye Baflkan› bizi Kerimo¤lu 

Efe’nin evine götürdü bizi. Arkadafllar birçok türküde 

Kerimo¤lu’nu duymufltur. Duvarlarda da fliirler 

yaz›l›, ‘Pisi’ sözcü¤ü geçiyordu birçok yerde. Ben 

bu sözcü¤ün anlam›n› sorunca, Yeflilyurt’un önceki 

ad› oldu¤unu söylediler. Kültürel de¤erlerle, isimlerle 

bu kadar oynand›¤› zaman, geçmiflte bize ait 

olan kültür ve miras›, bir anlamda bilinmez hale getiriyoruz. 

Pisi ismi de¤iflmeseydi, ben de okudu¤umda, 

bildi¤im, gördü¤üm yer gözümün önüne hemen 

gelecekti. Kültürel de¤erlere, miraslara sahip ç›kmam›z 

bir tek kelime ile bile oynamam›z›n getirdi¤i dejenerasyon, 

bilinç karmaflas›, bilinç bulan›kl›¤› çok 

güzel bir örne¤i idi. 

damgalard›r’ dedi. Ben de karfl›y›m, arkadafl›m›za kat›l›yorum. 

‹zmir Yal›çapk›n›; Universiad’›n simgesi oldu, 

büyük olay ç›kt›, nedir bu diye; Efe. B›rak›n eflkiyadan 

maskot olur mu De¤ifltirdiler, Emircik oldu. 

Hepinize teflekkür ederek sözlerimi tamaml›yorum. 


Ecevit, devlet içinde yer isimlerine musallat olmufl 

bir örgüt var, bulursam ne yapaca¤›m› biliyorum, 

diyordu. Oysa ki baflbakanl›¤› s›ras›nda 1974 

y›l›nda ‹çiflleri Bakanl›¤› ‹ller ‹daresi Genel Müdürlü¤ü 

15 bin yerin ad›n› de¤ifltirdi. ‹ki cilt kitap oluflturdu, 

yeni ve eski adlar›n listesi. Frans›z bir bilim 

adam›, ‘dokunmay›n bunlar Anadolu’yu anlatan özel 

Söylefli sonras› hep birlikte çekilen an› foto¤raf› 


7 . O T U R U M 

PANEL 

Yaflanabilir Gelecek ‹çin Mühendislik 

Haluk KONAK 

Dursun Zafer fiEKER 

Haluk ÖZENER 

Yedinci günün ilk oturumunda Kocaeli Üniversitesi 

Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Bölüm Baflkan› Prof. Dr. 

Haluk KONAK, ‹stanbul Teknik üniversitesi Jeodezi ve 

Fotogrametri Mühendisli¤i Ö¤retim Üyesi Prof. Dr. 

Dursun Zafer fiEKER ve Bo¤aziçi Üniversitesi Ö¤retim 

Üyesi Doç. Dr. Haluk ÖZENER’ in konuflmac› oldu¤u 

"Yaflanabilir Gelecek ‹çin Mühendislik" paneli 

gerçeklefltirildi. Panelde konuflmac›lar teknolojinin h›zla 

geliflmesi ile son y›llarda çok büyük ilerlemeler kaydeden 

Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisli¤inin ülkemizde ve 

dünyada yeni bir boyut kazanmas› ve ilgili standartlar ve 

akreditasyonlar›n ülkemiz için de önem kazand›¤› 

belirtildi. 

Oturumun sunumu Kocaeli 

Üniversitesinden Berivan YA⁄IZ 

taraf›ndan yap›ld›. 

96 


7 . O T U R U M 

Haluk KONAK 

Organizasyonu yapan arkadafllara 

teflekkür ediyorum. Program 

çok iyi bafll›klar ve birbirini 

tamamlayan konular. Biz de konuflmalar›m›z› 

birbirimize göndermeler 

yaparak tamamlayaca- 

¤›z. 

Gelecek için daha gelmemifl 

yaflanmam›fl bir kavramdan söz 

ediyoruz. Aristo’ya göre gelecek, 

olanakl› ve zorunlu olarak ele 

al›nmaktad›r. Olanakl› olan bireylerin, 

toplumlar›n özgür iradesi 

ile; zorunlu olan ise bilimsel, 

nesnel ve do¤a yasalar›na göre bizi 

karfl›layacak olan gelecek. Her 

toplum ve olay›n bir geçmifli vard›r, 

yaflanan günü vard›r, gelece¤i 

vard›r. Evren devinimsel oldu¤u 

için bu bir süreçtir. Geçmifli ve 

flimdiyi iyi çözümleyemedikten 

sonra gelecek için do¤ru tahminler 

ve öngörü yapmam›z olas› de- 

¤ildir. Gelecek bilimi de süreci 

küresel ölçekte ele almaktad›r. 

Eytiflimsel yani diyalektik bir tan›m› 

vard›r. 

Yeni hayat› övme, gelenekseli 

de¤ifltirme, sanatsal tabular› y›kma 

anlam›nda gerçeküstücü bir 

ak›m Marinetti taraf›ndan 1909’ 

da dile getirilmifl sanatsal bir 

ak›m iken daha sonra sanayi devrimini 

yücelefltiren bir anlay›flla 

siyasal niteli¤e bürünmüfl ve ‹talya’y› 

faflizme kadar sürüklemifltir. 

Yaflanabilir bir gelecekten 

bahsederken saf bir dilde konuflmamam›z 

gerekiyor. Sürece bilimsel 

ve do¤a toplumbilimsel 

yaklafl›mla bakmal›y›z. Yaflanabilir 

gelecek için do¤al olarak toplumlar›n 

de¤iflik katmanlar› ve ç›- 

kar gruplar›nca farkl› beklentiler 

olaca¤› da aç›kt›r. Bu nedenle biliflim 

ça¤› var. Üstün bir zekay› 

kullanan yarat›klar olaca¤›z yar› 

zeki teknolojileri kullanaca¤›z. 

Bunlar güzel beklentilerimiz. Tap›n›r 

gibi bakmak da çok ak›lc› 

olmasa gerek. 

Yaflanabilir gelecek bize pazarlanabilir 

bir ürün gibi sunuluyor. 

Bireyleri yeni teknolojik 

ürünler tüketmeye yöneltmektedir. 

Bireyler de bu ürünleri kullanarak 

mutlu olaca¤›n› düflünmekte 

ve böyle bir beklenti içine 

girmekte. Bireylerin toplumsal istençleri 

asl›nda güdümlenmektedir. 

Bu güdümlenme kitleleri tüketici 

hale dönüfltürünce büyük 

bir tehdidi flimdiden alg›lamak 

zorunday›z. Küresel ölçekte ekonomik 

ve siyasi iliflkileri denetlenen 

yeni tip diktatörlüklere dayanan 

faflist yönetimler de bizi bekliyor 

olabilir. Bu da toplumsal s›- 

k›nt› olarak düflünülmelidir. 

Bireysel düzeydeki bilincimizi 

toplumsall›k ve üretkenlik düzeyindeki 

ifllevlerimizle bütünlefltirerek 

yaflanabilir bir gelece¤i sorgulamal›y›z. 

Olaya böyle bafllamak 

zorunday›z. Yaflanabilir bir 

gelecek için bizi bekleyen toplumsal 

sorumluluklar›m›z nelerdir 

Bu soruyu sorarak yan›t aramal›y›z. 

Yaflanabilir gelecekte 

mühendislik ne anlama gelebilir 

Üretimden gelen gücümüz ne 

olacakt›r Bu tür sorular› artt›rabilirsiniz. 

Yaflanabilir gelece¤i düflünürken 

biraz izdüflüm kavram›na da 

de¤inmek istiyorum. Yeryuvar›n 

matematik temelleri ve geomatik 

iliflkilerinin yard›mc› bir yüzey 

kullanarak aktar›lmas› izdüflüm 

sürecidir. Yeryüzündeki plakalar›n 

geomatik hareketlerinin bir 

izdüflümü olarak do¤al felaketlerin 

olabilece¤i gibi buna ba¤l› olarak 

sosyal çat›flmalarda ortaya ç›- 

kacakt›r. Bunlar›n olas› hareketlerini 

izleyebilmenin mesle¤imizin 

önemli bir bilefleni olaca¤› da 

görülmektedir. 

Yeryuvarla¤›m›z›n zamansal 

evrimini buna ba¤l› olarak açaca- 

¤› do¤al ve sosyal felaketlerin zorunlu 

gelece¤ini alg›lay›p bu felaketlerin 

zararlar›n›n en aza indirgeyebilmek 

ve buna uygun yaflanabilir 

gelecek tasarlayabilmek 

olanakl› bir gelecek olarak düflünülmelidir. 

Harita mühendisleri ve geomatik 

mühendisleri olarak mesle- 

¤imizin temel ifllevi yervuyarla¤›- 

n›n fiziksel geliflimine uygun geomatik 

flekil tan›mlamak ve bunu 

uygulamakla ifle bafll›yoruz. Bir 

datum tan›m› yap›yoruz. Daha 

sonra yeryuvarla¤›n›n bir k›sm› 

veya tamam›n› bir düzleme akta- 


7 . O T U R U M 

rabilmek için bir izdüflüm süreci 

gerçeklefltiriyoruz. Buna da mesleksel 

bir bak›fl ile sürece girmeye 

çal›fl›yorum. ‹zdüflüm gerçeklefltirilirken 

bir tak›m parametreler 

ele al›n›r. ‹zdüflümün ana eksenleri 

de vard›r. Kutupsal veya ekvatoral 

veya herhangi bir do¤rultuya 

göre. Datum sonucu bir yürüyüfl 

yönü seçmek zorunday›z. 

‹zdüflüm sistemleri gerçekçi 

veya sanal olarak tasarlanabilir. 

Fakat elde edilen konum bilgileri 

yeryüzüne uygulanabilir, ölçülebilir 

veya karfl›laflt›r›labilir bilimsel 

ve nesnel bilgilerdir. Sonuçta 

yaflamsal süreçte kullanilebilecek 

bilgiler elde etmekteyiz. Eksiksiz 

do¤ru, yal›n ve estetik biçimde 

harita üretmek son aflamad›r. Bunu 

toplum dilinde nas›l düflünebiliriz 

Öncelikle toplumsal gerçekli- 

¤imizi, toplumsal dinamiklerimizi 

ve ça¤›m›z›n küresel gerçe¤ini 

yönlendirmekte olan d›fl dinamikler 

olarak alg›lamak zorunday›z. 

Bu bizim toplumsal gerçekli- 

¤imizdir. Buna göre bireysel, s›- 

n›fsal, kültürel ve ekonomik beklentilerimizi 

ortak toplumsal istenç 

düzleminde bütünlefltirmeliyiz. 

Bu ortak toplumsal datum olmal›d›r. 

Bugüne kadar ulaflt›¤›- 

m›z bilimsel, toplumsal üretim 

düzeyindeki birikimlerimiz dayanmakta 

oldu¤umuz izdüflüm 

parametreleridir. Bizi gelece¤e tafl›yacak 

olan bugün uygulamakta 

oldu¤umuz noktad›r. 

Geçmiflten günümüze tafl›nan 

toplumsal yap›m›z, fiziksel çevremizdir. 

Korunmas› gereken ça¤dafl 

uygarl›k parametreleri uygarl›¤›n 

yönlendi¤i ana eksenler boyunca 

yaflanabilir bir gelece¤e izdüflmelidir. 

Bu saptamalar› yapt›ktan sonra 

bugün ne durumday›z alg›lamaya 

çal›flal›m. Teknoloji ile üretim 

iliflkileri birbirini tamamlar. 

Tar›msal düzeyde iflbölümü yap›ld›¤› 

dönemlerde teknoloji a¤›rl›kl› 

olarak insan ve hayvan gücüne 

dayal› iken 19. yüzy›l efli¤inde 

makinelerin kullan›lmas› ile birlikte 

yeni üretim iliflkileri ortaya 

ç›km›fl, yaflanan sanayi devriminden 

sonra, yeni ifl süreçleri ve 

otomasyon bafllam›flt›r. Günümüzde 

ise bilgi ifllem ve buna 

ba¤l› teknolojiler kullanan sanayi 

ve üretim iliflkilerinden söz edilmektedir. 

Bilgi toplumu ad› verilen 

bu sürecin esas özelli¤i sistemin 

ana üretim gücü olmas›d›r. 

Sermayeyi esas büyüten odur. Bilgi 

ve teknolojiyi üretecek olan da 

bilginin kendisidir. Uygarl›k bu 

nedenle bilgiden yararland›¤› ve 

do¤al yasalar› anlayabildi¤i ölçüde 

ona uygun üretim iliflkisi koyacakt›r. 

Ça¤›m›z iletiflim ça¤›d›r ve biliflim 

yaz›l›mlar› ve teknolojileri 

belirleyicidir. Bütün mühendislikler 

de bu kavramlar ele al›nmaktad›r. 

Gelecek teknolojilerin 

yapay zeka sistemlerine dayanan 

yar› biyolojik ve senteze dayal› olmas› 

öngörülmektedir. Fakat mühendisli¤in 

ifllevi daha geneldir. 

Bir mühendis güncel ve ileri teknolojilerden 

yararlan›rken en az 

maliyetle yeterli hammadde ve iflgücü 

ile kazanç sa¤layabilmesi 

buna uygun güncel teknolojiden 

yararlanmas› gerekmektedir. Dolay›s›yla 

bilgiyi ifl edinen, bilgiyi 

iflleyebilen metalaflt›ran insan 

toplumuna sunabilenler, ça¤›m›- 

z›n mühendisidir. 

Yaflanabilir gelece¤e izdüflüm 

98

Yaflanabilir Gelecek - Harita ve Kadastro MÃ¼hendisleri OdasÄ±

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?