Hazar Raporu - Issue 02 - Winter 2012
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
için uluslararası çabaları desteklemiş<br />
ancak netice alınamamıştır. Deniz yatağı<br />
sorununun dışında, Azerbaycan’ın<br />
İsrail’le insansız hava araçları ve füze<br />
savunma sistemi temini kapsamında<br />
Şubat <strong>2012</strong>’de imzaladığı 1,6 milyar<br />
dolarlık silah anlaşmasını da beraberinde<br />
getiren askeri bağları nedeniyle İran<br />
ve Azerbaycan ilişkileri ciddi oranda<br />
zarar görmüştür. Her iki taraf reddetse<br />
dahi İsrail ile yapılan anlaşmanın,<br />
İran’a karşı gerçekleştirilecek olası bir<br />
saldırıda Azerbaycan hava sahasının<br />
İsrail hava kuvvetlerine kullandırılmasını<br />
da kapsadığı söylenmektedir. 18 Nisan<br />
<strong>2012</strong>’de Azerbaycan’ın direkt olarak<br />
İran’ı hedef aldığı düşünülen <strong>Hazar</strong>’daki<br />
tatbikatıyla tansiyon yükselmiştir. 19 Bu<br />
ve bunun gibi, bölgedeki devletler arası<br />
ihtilaf ve çekişmeler EİT’nin bazı<br />
temel yönlendirmeler yahut yeniden<br />
inşalar olmaksızın konuşma kulübü<br />
seviyesinden öteye gidemeyeceği<br />
izlenimi doğurmaktadır.<br />
Açıkçası, bu gibi engellerin üstesinden<br />
gelmek zor, hatta imkansız bile olabilir.<br />
Politik çekişmelerin dışında, tüm<br />
EİT üyelerinin ekonomik kalkınma<br />
stratejilerindeki değişim ve daha iyi bir<br />
18 Mark Perry, ‘Israel’s Secret Staging Ground’, Foreign<br />
Policy, 28 Mart <strong>2012</strong>. İsrail ve Azerbaycan arasındaki bağların<br />
gelişmesinin arka planı için, bkz. Alexander Murinson,<br />
Turkey’s Entente with Israel and Azerbaijan: State Identity and<br />
Security in the Middle East and Caucasus (London and New<br />
York, Routledge, 2010) özellikle pp.57-61, 123-33. İsrail’in<br />
Azerbaycan’la gelişen askeri ilişkilerinin, Türkiye’nin lehine<br />
olacak şekilde, İsrail yanlısı lobinin Amerikan kongresinde<br />
Ermenistan’la birlik oluşturmasına engel teşkil ettiği söylentilerine<br />
neden olmuştur.<br />
19 Anar Valiev, ‘Azerbaijan’s Military Exercises in the Caspian:<br />
Who Is theTarget’ Eurasia Daily Monitor, Vol.9, No 94, 17<br />
Mayıs <strong>2012</strong>.<br />
ekonomik ortaklığa erişim planları, mesela<br />
bir tarafta Türkiye diğer tarafta Afganistan<br />
ve Tacikistan arasındaki ekonomik<br />
eşitsizlik nedeniyle çok az başarı umudu<br />
teşkil etmektedir. Bölge siyasetindeki<br />
yalnız kurt İran, komşularıyla ideolojik<br />
ve stratejik hedeflerde ters düştükçe<br />
EİT’nin <strong>Hazar</strong> Bölgesi’nde etkin bir<br />
bölgesel blok haline gelmesi mümkün<br />
gözükmemektedir.<br />
Ancak bu, EİT’nin diğer üyelerinin<br />
teşkilatının tam anlamıyla bitmiş olduğunu<br />
ilan etmelerinin tavsiye edildiği anlamına<br />
gelmemektedir. Şayet böyle yapılmış<br />
olsa, İran bunu kendisinin uluslararası<br />
arenadan dışlanması için başka bir girişim<br />
olarak görecek ve bu durum diğer EİT<br />
üyesi ülkeler için daha büyük sorunlara<br />
yol açabilecektir, örneğin; Türkiye’de<br />
terörist saldırılar düzenleyen PKK’ya tam<br />
destek vererek. Bu bağlamda, diğer üyeler<br />
muhtemelen İran’ın ormanda başıboş<br />
dolaşmasına müsaade etmekten ziyade,<br />
onu kendi bahçelerinde tutmayı tercih<br />
edeceklerdir. Diğer taraftan, EİT’nin<br />
çok ciddi politik farkları olmayan ve bu<br />
projenin daha çok ilerlemesini isteyen<br />
üyeleri arasında serbest ticaret veya<br />
başkaca ortaklıklar geliştirerek Avrupa<br />
Birliği’ni taklit ettiği söylenebilir. Bu<br />
durum başkalarının, tamamen teşkilatın<br />
dışında kalmaksızın geri çekilmesini<br />
sağlayabilir ve çok az başarı şansı olan<br />
“herkese tek beden elbise’’ modeline<br />
uymaktan daha etkili olabilir. Bu suretle<br />
“esnek geometri’’ en uygun yol olabilir.<br />
Daha spesifik olmak gerekirse, özel<br />
olarak Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan<br />
22 20
Change language