Hazar Raporu - Issue 02 - Winter 2012
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Kalkınma için Bölgesel İşbirliği’ni (KBİ)<br />
kurmuş ve ortak politik eksenlerine<br />
ekonomik bir boyut katmışlardır. 3<br />
MAT birliği ve Kalkınma için Bölgesel<br />
İşbirliği, İran Devrimi’nden sonra 1979’da<br />
dağılmıştır. Ancak 1985 yılında bu<br />
teşkilatın üç eski üyesi MAT’ın yerine<br />
geçecek şekilde EİT’yi kurmuştur.<br />
Devam eden süreçte fazla bir gelişme<br />
yaşanmasa da, soğuk savaşın ardından<br />
1992 yılında bağımsızlığını yeni kazanmış<br />
cumhuriyetler olan Afganistan’ın yanı sıra,<br />
Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan,<br />
Kırgızistan, Kazakistan ve Azerbaycan’ın<br />
birliğe katılımı ile bu teşkilat yeniden güç<br />
kazanmıştır. 4<br />
EİT’nin asıl amacı üye ülkeler arasındaki<br />
ticaretin liberalleştirilmesi olmuştur.<br />
Bu doğrultuda ilk olarak 1991 yılında<br />
kurucular tarafından imzalanan Tercihli<br />
Ticaret Protokolü ve sonra 2003 yılının<br />
Temmuz ayında yürürlüğe giren diğer<br />
hedefler arasındaki ortak nakliye ağlarının<br />
geliştirilmesinin 5 yanı sıra, ‘ticarette<br />
tarife engellerinin kaldırılmasına yönelik<br />
gümrük tarifelerinin düzenli olarak<br />
azaltılmasına’ 6 karar verdikleri EİT Ticaret<br />
Anlaşması 2003 Temmuz’da yürürlüğe<br />
girmiştir. Teşkilatın gelecek hedefleri<br />
arasında EİT Ticaret ve Kalkınma Bankası<br />
3 Bkz. William Hale ve Julian Bharier, ‘CENTO, RCD and the<br />
Northern Tier: a Political and Economic Appraisal’, Middle<br />
Eastern Studies, Vol.8. No. 2 (1972) pp. 217-9<br />
4 Richard Pomfret, ‘The Economic Cooperation Organization:<br />
Current Status and Future Prospects’, Europe-Asia Studies,<br />
Vol.49, No.4 (1997) pp.657-9.<br />
5 Ibid, Makale 9.<br />
6 EİT Ticaret Anlaşması (ECOTA) (İslamabad, Temmuz<br />
2003) 3. Makale: EİT Sekreteryası web sitesinden (www.<br />
ecosecretariat.org/ftproot/Documents/Agreements/ECOTA)<br />
28 Ekim <strong>2012</strong>’de erişim sağlandı.<br />
kurulmasının yanında bir reasürans şirketi<br />
ve EİT gemicilik ve havayolu şirketlerinin<br />
kurulması da bulunmaktadır. 7<br />
<strong>2012</strong> Ekim ayında Bakü’de liderlere<br />
seslenen Başbakan Erdoğan, EİT’nin<br />
serbest ticaret bölgesi oluşturma<br />
hedefinden çok uzakta olduğunu itiraf<br />
etmiştir. Üye ülkelerin toplamda 400<br />
milyonluk bir nüfusa sahip olduğunu<br />
vurgulayarak, şayet Ekonomik İşbirliği<br />
ve Ticaret Anlaşması tam anlamıyla<br />
uygulanırsa ortak ticaretin sekiz kat kadar<br />
artacağına dikkat çekmiştir. 8 Benzer olarak,<br />
Türkçe günlük gazete Zaman’ın köşe<br />
yazarı Kadir Dikbaş’ın vurguladığı üzere<br />
<strong>2012</strong>’nin ilk 8 ayında Türkiye’nin Avrupa<br />
Birliği’ne ihracatı 2011’in aynı dönemine<br />
göre % 9.1 oranında azalırken EİT ülkelerine<br />
yapılan ihracat % 115 oranında bir artış<br />
göstermiştir. 9 Bu durumu izah ederken<br />
çok dikkatli olmak gerekir. Türkiye’nin en<br />
problemli ve istikrarsız politik ilişkilere<br />
sahip olduğu İran, çelişkili biçimde EİT<br />
ülkeleri içerisinde ticaret hacminin en<br />
fazla olduğu ülkedir. Türkiye’nin 2011’deki<br />
resmi ticaret istatistiklerini de hesaplarsak,<br />
İran, EİT ülkeleriyle % 60’ın biraz<br />
üzerinde bir ticaret gerçekleştirmiş (% 39<br />
ihracat, % 72 ithalat) 10 ve EİT üyelerinin<br />
üzerinde çok az kontrolü olduğu dış<br />
politik nedenlerden çok fazla etkilenmiştir.<br />
Türkiye’nin <strong>2012</strong> yılında EİT’ye yaptığı<br />
ihracatın katlanarak artmasındaki en<br />
7 Pomfret, op.cit., pp.659-60<br />
8 ‘Serbest Ticaret Anlaşmasını Herkes İmzalasın, Ticaretimiz<br />
8 Kat Artsın’, Zaman (İstanbul, günlük gazete) 17 Ekim <strong>2012</strong>.<br />
9 Kadir Dikbaş, ‘ Zor Zamanda İhracat Rekoru Kırdığımız<br />
Bölge’, ibid, 16 Ekim <strong>2012</strong><br />
10 Türkiye İstatistik Kurumu’ndan alınan veri (www.tuik.gov.<br />
tr), dış ticaret istatistikleri: 29 Ekim <strong>2012</strong>’de erişim sağlandı.<br />
HAZAR RAPORU<br />
19 17