Fark Yaratanlar Program Metni: Ercan Tutal (18 Ekim ... - Sabancı Vakfı

Sabancı Vakfı, “Fark Yaratanlar” projesini Türkiye’de toplumsal gelişmeye
katkıda bulunanların öykülerini ve çalışmalarını gündeme getirerek, onları teşvik
etmek ve topluma ilham vermek amacıyla destekliyor.
Fark Yaratanlar Program Metni: Ercan Tutal (18 Ekim 2009)
Alan: Toplumsal Adalet
Yer: İstanbul
Onları sokakta gördüğümüzde, hayatımıza dahil ettiğimizde önce engelli sıfatını
ekliyorsunuz. Onların isimlerini, yaşlarını, kimliklerini geriye itip, ilk sıfat olarak engelli
kavramıyla başlıyoruz düşünmeye.
Ama onların engellerinden öte bir hayatları var. Bir isimleri, geçmişleri, geleceğe yönelik
hayalleri var.
Biz onlara eşit fırsatlar tanımasak da, gündelik hayatın eşitlik terazisi biraz bozulsa da, biz
çoğu kez farketmesek de, onlar hayatın tüm zorluklarına meydan okuyarak engelleri
yıkmaya devam ediyorlar.
Farkında mısınız Onları sokaklarda göremesek de bu ülkede yaklaşık 8,5 milyon
engelli vatandaşımızla beraber yaşıyoruz.
Farkında mısınız Türkiye’deki engellilerin % 64’ü okuma yazma bilmiyor ve eğitim
gören engellilerin sadece % 7’si lise eğitimini tamamlayabiliyor.
Biz her ne kadar onların sorunlarını konuştuğumuza inansak da, Türkiye’de konuşma
engelli bireylerin sadece % 40’ı tedavi görebiliyor. % 60’ı ise doktor tedavisinden
uzakta yaşıyor.
Farkında mısınız Türkiye’de zihinsel engelliler için 7000 sınıf öğretmenine ihtiyaç
var. Ve sadece çok az insan bu görevi kabul ediyor.
Türkiye’deki engellilerin sadece % 22’si bir işte çalışabiliyor. Amerika’da ise engelli
vatandaşların % 83’ü hayata çalışarak katılıyor.
Hayatta hepimizin engelliler için iyi niyetleri var. Hepimiz onları gördüğümüzde yardım
etmek istiyoruz.
Bir engelliyi karşıdan karşıya geçirmek, ya da tekerlekli sandalyeli bir insana yardım etmek
bizi belki bir parça iyi hissettirebiliyor.
1
©Sabancı Vakfı, 2009. Sabancı Vakfı’nın yazılı izni olmadan kullanılamaz.

Sabancı Vakfı, “Fark Yaratanlar” projesini Türkiye’de toplumsal gelişmeye
katkıda bulunanların öykülerini ve çalışmalarını gündeme getirerek, onları teşvik
etmek ve topluma ilham vermek amacıyla destekliyor.
Ama bizim kendimizi iyi hissetmemiz ve bu küçük yardımlarımız onların hayatlarını büyük
ölçüde değiştirmiyor.
Türkiye’de haklar yasalarla belirlenmiş olsa da engelli vatandaşlarımızın hayatını
yaşanılabilir kılmak çoğunlukla sivil toplum kuruluşlarına, isimsiz kahramanlara kalıyor.
Biz engellilerle ilgili gözümüzün önündeki sorunların çoğu kez farkına varamasak bile, bu
işe gönül veren birileri onların hayatında Fark Yaratıyor.
******
Ercan Tutal 20’li yaşlarının başında Almanya’ya üniversite okumak için gittiğinde hayalinde
çevirmen olmak vardı.
Almanya’da İtalyan dili ve edebiyatı okurken, Türkiye’ye dönmeyi, hem profesyonel olarak
ilgilendiği dalışa devam etmeyi, hem de mesleğiyle ilgili bir iş kurmayı planlıyordu.
Fakat Almanya’da yaşadığı günlerde günlük hayatta karşılaştığı engelliler, okuldaki engelli
arkadaşları onu hiç düşünmediği bir alana doğru kaydırmaya başladı.
Avrupa’da engellilerin sosyal hayata katılımını gördükçe, onların hayatlarına dokundukça,
bu olması gereken değişimin neden Türkiye’de yaşanmadığını sorgulamaya başladı.
Ercan Tutal ile röportaj:
Ercan Tutal: “Orada bulunduğum sürede engelli insanların üniversite sıralarında ve sosyal
yaşamdaki eşit ve aktif katılımlarını gözlemleme şansım oldu. Spor aktivitelerinde,
üniversitelerde, kütüphanelerde, alışveriş merkezlerinde ve sosyal yaşamın olduğu her
yerde bu insanlar eşit ve aktif bir biçimde katılım gösteriyorlardı. Bu benim için çok
etkileyici bir durumdu. Özellikle Türkiye gibi bir ülkeden geliyorsanız belki de ilk dikkatinizi
bu çekiyordu. Bilirsiniz Avrupa’ya seyahat edenler hep orada ne kadar çok engelli
olduğunu söylerler.
Dünyada engelli nüfusu toplam nüfusun %10’una düşüyor. Ve belki bu rakam Türkiye için
daha da fazla. Ama Avrupa’da bu insanların hayatın içine katılım oranları çok yüksek,
sokaklarda, iş yerlerinde, hayatın her alanında engelliye rastlayabiliyorsunuz. Ben bundan
çok etkilendim.”
*****
******
2
©Sabancı Vakfı, 2009. Sabancı Vakfı’nın yazılı izni olmadan kullanılamaz.

Sabancı Vakfı, “Fark Yaratanlar” projesini Türkiye’de toplumsal gelişmeye
katkıda bulunanların öykülerini ve çalışmalarını gündeme getirerek, onları teşvik
etmek ve topluma ilham vermek amacıyla destekliyor.
Almanya’da ve Avrupa’nın birçok ülkesinde karşılaştığı engellilerin yaşam şartlarını
görünce Türkiye’de bu konuya duyarsız kalamayacağını düşündü. Okulunu bitirip 1998
yılında Türkiye’ye döndüğünde çevirmen olmayı bir köşeye bırakıp kendisini engelli
vatandaşlara adamaya karar verdi.
Fakat nereden başlayacağını tam olarak bilemiyordu.
İlk adım olarak en iyi bildiği alandan, dalış eğitiminden başlamaya karar verdi. Ve
kendisiyle beraber dalış yapacak bir engelli vatandaş aramaya başladı.
Ercan Tutal ile röportaj:
******
Ercan Tutal: “Başlangıçta birlikte dalacak birini bulmakta zorlandım, çünkü engellilerle
dalış yapmak istediğimi söyleyince ‘‘bu kadar sorun varken dalış nereden çıktı…dalış lüks
bir şey değil mi’’ gibi tepkilerle karşılaştım.
Fakat bu konuyu Ayhan Metin isimli sportif ruhlu bir engelli vatandışımıza açtım ve telefon
konuşmamızdan 5-6 saat sonra havuzdaydık. İlk dalışımızı böyle gerçekleştirdik.”
******
İşte “Dalmak Özgürlüktür” projesi bu ilk dalış ile başladı. Bu, engelliler için küçük bir
semboldü.
Ama çıkarttığımız engeller yüzünden kendine güvenini kaybetmiş, sokağa dahi inemeyen
engelli bireylere, suyun altına inebileceklerini göstermek açısından büyük bir adım oldu.
Ercan Tutal ile röportaj:
******
Ercan Tutal: “Önce engellilere ‘Dalış Özgürlüktür’ sloganıyla bir program başlattım. Bu
program sürekli hale geldi ve 10 sene içerisinde 1500-2000’e yakın engelliye dalış imkanı
sağlayan devasa bir programa dönüştü. Bu program o kadar büyüdü ki, şu anda dünyada
engellilerin en çok dalış gerçekleştirdiği ülke Türkiye’dir.”
******
3
©Sabancı Vakfı, 2009. Sabancı Vakfı’nın yazılı izni olmadan kullanılamaz.

Sabancı Vakfı, “Fark Yaratanlar” projesini Türkiye’de toplumsal gelişmeye
katkıda bulunanların öykülerini ve çalışmalarını gündeme getirerek, onları teşvik
etmek ve topluma ilham vermek amacıyla destekliyor.
4
©Sabancı Vakfı, 2009. Sabancı Vakfı’nın yazılı izni olmadan kullanılamaz.

Sabancı Vakfı, “Fark Yaratanlar” projesini Türkiye’de toplumsal gelişmeye
katkıda bulunanların öykülerini ve çalışmalarını gündeme getirerek, onları teşvik
etmek ve topluma ilham vermek amacıyla destekliyor.
Dalış yapan bir engelliyle röportaj:
Engelli genç: “Hayatı çok seviyorum, kendimi çok seviyorum. Ben buna kurban olayım!
Herkesi, Ercan Hoca’yı da çok seviyorum!
Dalmak gerçekten özgürlük! Hayatta bundan daha güzel bir şey olabileceğini
zannetmiyorum. Hayatımın en güzel anlarından birini şu anda yaşamış bulunuyorum
dostlar! Sizi seviyorum. Hem de çok.
Hayat insana sunulmuş en büyük armağandır. Ben bu hayatı çok seviyorum çok!
Başka bir engelli genç ile röportaj:
******
-Engelli genç: İlk duyduğumda inanmak istemedim çünkü hayatın bana öyle bir armağan
sunabileceğine inanmadım. Bodrum’a gitmek zordu benim için. Yüzme ve dalış gibi şeyleri
düşününce inanmak istemedim. Sonra endişelenmeye başladım. Ben böyle rahat bir ortam
beklemiyordum. Kalabalık bir kumsalda,herkesin gözü bizim üzerimizde olacak
sanıyordum. Günlük hayatta yaşadığımız şeyleri yaşayacağımızı düşündüm.
-Muhabir: Gündelik hayatta ne yaşıyorsunuz
-Engelli genç: Bir minibüse binerken zorlandığımızda tüm gözler bizim üzerimizde oluyor.
Markette, okulda…Her yerde bu böyle. Sadece evde biraz rahatız diyebiliriz.
******
Ercan Tutal artık yazları Kaş’ta yaşıyor, bir yandan dalış eğitimi vererek geçimini
sağlarken, bir yandan da engelliler için daha kalıcı, yüksek katılımlı, sürdürülebilir projeler
geliştirmeye çalışıyordu.
Sualtının büyülü dünyasıyla tanışan ve kendileri için imkansız olduğuna inandıkları şeyleri
gerçekleştiren engellilerin gözlerindeki ışık, Ercan tutal’ı daha büyük projelere teşvik etti.
******
5
©Sabancı Vakfı, 2009. Sabancı Vakfı’nın yazılı izni olmadan kullanılamaz.

Sabancı Vakfı, “Fark Yaratanlar” projesini Türkiye’de toplumsal gelişmeye
katkıda bulunanların öykülerini ve çalışmalarını gündeme getirerek, onları teşvik
etmek ve topluma ilham vermek amacıyla destekliyor.
Ercan Tutal ile röportaj:
Ercan Tutal: “Engelli olmak hayatın dışında olmak anlamına geliyor Türkiye’de. Halka açık
havuzlarda yüzemiyorsunuz. Siz havuza girince bazı insanlar çocuklarını havuzdan
çıkarıyor. Böyle ayıplar var ve maalesef devam ediyor bunlar. Çünkü entelleküel ve bilgili
geçinen ama aslında cahil olan, engelliliğin bulaşıcı olduğunu düşünen binlerce aile var.
Engellilerin kendileri için özel havuzlar haricindeki havuzlara gitmelerinin önünde büyük
engeller var Türkiye’de. Bütün sosyal yaşam alanları da böyle. Engelli arkadaşlarımızla ve
gönüllülerimizle gittiğimiz diskoteklerde ve plajlarda sadece biz oradayız diye mekanı
terkeden insanlar oluyordu. Bu da bir Türkiye vatandaşı olarak beni üzüyor.
Avrupa’da bu yok örneğin. Kimse dönüp arkasından cüce bir insana bakmıyor. Cüce bir
arkadaşımızın söylediği ve bizim içimizi acıtan bir söz vardır. ‘Benimle tekerlekli
sandalyeliler arasında büyük bir fark var çünkü insanlar onlara sadece acıyor, benimle ise
dalga geçiyorlar’ demişti.
Hala cücelikle dalga geçebilen, tekerlekli sandalyedekileri dilenci zanneden,diğer engel
gruplarındaki kimselere, onlar istemediği halde, fazladan ve abartılı yardım etmeye
çalışan, engellilerin sorunlarının TV programlarında bağış yaparak, şov yaparak
çözüleceğini zanneden,küçük bağışlarla vicdan rahatlatan ve sonrasında takip etmeyen
insanlar var.”
******
İşte o günlerde Ercan Tutal ve kendisi gibi yola koyulan gönüllü arkadaşların aklında kamp
fikri oluşmaya başladı. Her türlü engel grubundan bireylerin ücretsiz olarak katılabileceği,
spor, yüzme, dalış, dans dersleri alabileceği bir kamp fikrini hayata geçirmek için
arayışlara giriştiler.
Çeşitli fonlardan aldığı yardımlar ve en önemlisi, gönüllülerin özverili katılımlarıyla ilk kamp
8 yıl önce Bodrum’da açıldı.
******
6
©Sabancı Vakfı, 2009. Sabancı Vakfı’nın yazılı izni olmadan kullanılamaz.

Sabancı Vakfı, “Fark Yaratanlar” projesini Türkiye’de toplumsal gelişmeye
katkıda bulunanların öykülerini ve çalışmalarını gündeme getirerek, onları teşvik
etmek ve topluma ilham vermek amacıyla destekliyor.
Ercan Tutal ile röportaj:
Ercan Tutal: ‘‘Engelliler ne gibi sporları yapabilirler ve hangi ortamda’’ sorusundan yola
çıkıp ‘Alternatif Kamp’ projesini gerçekleştirdik. Bu proje sıfır bütçeyle başlaya gerçek bir
sosyal girişimcilik projesiydi.Ve geçen 8 senede sürdürülebilirliğini kanıtladı.
Bu 8 sene zarfında 7 bin civarında engelliye bedava olarak hizmet verdik. Bedava olması
ayırt edici önemli özelliklerinden biriydi. Ağırlıklı olarak spor, kişisel gelişim, beceri
geliştirme eğitimi verdik.Ve gençlerin belki de ilk defa ailelerinden ve danışmanlarından
bağımsız, yaşıtlarıyla bir araya getirerek gerçek bir entegrasyon ortamı sağladık.
Bu ulaşılabilir engelsiz yaşam alanında gençler güne sabah sporuyla başlayıp, sonra
havuz ve denizde yüzüp, sonra da konusunda uzman eğitmen ve gönüllüler tarafından
yönetilen spor, müzik ve sanat programlarına katıldılar.
Gençlere beceri gelişimi ve rekreasyonel aktiviteler sağlayan bu kamp 8 senedir
faaliyette."
Kampa katılan bir engelli genç ile röportaj:
-Engelli genç: Çok güzel bir yer gerçekten.
******
-Muhabir: Sen yüzmeyi biliyor muydun önceden
-Engelli genç: Tek tük biliyordum, daha iyi öğrendim. Dalgıçlık da öğretiyorlar burada.
-Engelli genç: Denizli’deyken sanki bunalımda gibiydim. Buraya geldim, rahatladım. Yeni
doğmuş bir çocuk gibiyim. Elimde olsa zamanı durdurur, burada kalırım.
******
‘Alternatif Kamp’ projesi tam 8 yıldır aralıksız olarak sürüyor.
Yaz aylarının başında başta İzmir Şakran olmak üzere, Samsun, Fatsa, Van gibi çeşitli
merkezlerde kamp açılıyor.
Dünyanın ve Türkiye’nin birçok yerinden gelen gönüllüler eşliğinde, her tür engel
grubundan bireyler bir hafta hem tatil yapıyor hem de başka bir hayat ile tanışıyor.
7
©Sabancı Vakfı, 2009. Sabancı Vakfı’nın yazılı izni olmadan kullanılamaz.

Sabancı Vakfı, “Fark Yaratanlar” projesini Türkiye’de toplumsal gelişmeye
katkıda bulunanların öykülerini ve çalışmalarını gündeme getirerek, onları teşvik
etmek ve topluma ilham vermek amacıyla destekliyor.
Her hafta değişen engelli gruplarıyla, yaz boyunca yüzlerce engelli bu kamplardan
ücretsiz olarak faydalanabiliyor.
******
Almanya’dan ilk geldiği günlerde bir düş peşinde koşan ve peşine düşen gönüllülere bu
hayalini paylaşan Ercan Tutal, son projesini de geçtiğimiz yıl hayata geçirdi.
Sadece engellileri değil, sosyal dışlanmışlık içinde bulunan, yoksulluğundan dolayı
yeteneklerini geliştiremeyen, engelinden dolayı sanata katılamayan herkes için ‘Düşler
Akademisi’ni kurdu.
Ercan Tutal ile röportaj:
******
Ercan Tutal: “Türkiye’deki 8.5-10 milyon civarındaki engellinin arasında elbette resim
yapmayı, şarkı söylemeyi bilen, piyano, flüt ve saz çalmayı öğrenebilecek, kendisini
gösteri, sahne ya da plastik sanatlarda gösterebilecek ve toplumun içerisinde sanatçı
kişiliğiyle var olabilecek bir çok insan var.
Biz bu insanlara da kapımızı kapatmıştık. Düşler Akademisi bünyesinde 11 kültür-sanat
atölyesi açarak resim, müzik, dans, drama, DJ ve fotoğraf-film atölyesi açarak aktif beceri
gelişimlerine imkan sağladık. Onlara kaybolmuş yetenekleriyle var olma şansı tanıdık. Bir
senedir çok yoğun bir program yürütüyoruz.
Bugün sponsorların ve gönüllülerin desteğiyle Beşiktaş Belediyesi’nin tesislerinde hayata
geçen Düşler Akademisi’nde engelliler, danstan fotoğrafçılığa kadar birçok alanda
eğitimler alıyor ve hayata bir anlamda yeniden başlıyor.”
Görme engelli gençle röportaj:
******
Görme engelli genç: “Bir sabah uyandım ve %90 görme kaybım vardı. Bu dünyadaki her
canlı bir engelli adayıdır. Ve dünyadaki en büyük servet de sağlıktır.
Kamu Yönetimi engelliler için fazla alternative tanımıyor. O yüzden ben Siyasal Bilimler,
Hukuk ya da Türkiye’de bir ilki gerçekleştirerek Yapay Zeka eğitimi almak istiyorum.”
******
8
©Sabancı Vakfı, 2009. Sabancı Vakfı’nın yazılı izni olmadan kullanılamaz.

Sabancı Vakfı, “Fark Yaratanlar” projesini Türkiye’de toplumsal gelişmeye
katkıda bulunanların öykülerini ve çalışmalarını gündeme getirerek, onları teşvik
etmek ve topluma ilham vermek amacıyla destekliyor.
Ercan Tutal, yıllar önce hepimiz gibi biriydi. Hepimiz gibi hayata dair sıradan dertleri günlük
sorunlara dair küçük çözüm önerileri vardı.
Ama o herkesten farklı olarak içindeki iyiliğin elinden tuttu.
Hiçbir maddi çıkar gözetmeden, kendisinden daha az şanslı olan insanların hayatını
değiştirmeye karar verdi.
Onların gözlerindeki ışığa güvendi ve binlerce kalpte kocaman bir FARK YARATTI.
9
©Sabancı Vakfı, 2009. Sabancı Vakfı’nın yazılı izni olmadan kullanılamaz.