Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
BAŞKAN’DAN<br />
<strong>SMMM</strong>. Suat ÖZSOY <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Başkanı<br />
Çok Değerli Meslektaşlarım,<br />
Bildiğiniz gibi geçtiğimiz günlerde 21. Vergi Haftası’nı ve Muhasebeciler<br />
Günü’nü kutladık. Vergi Haftası münasebetiyle <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi ile birlikte<br />
Odamız bazı faaliyetler düzenledi ve birlikte hareket ettik. Bunun gibi faaliyetlerin<br />
kamuoyunda vergi bilincini oluşturmak ve mesleğimiz adına çok önemli<br />
olduğunu düşünüyorum. Buradan Vergi Haftası münasebetiyle Vergi Dairesi ile<br />
birlikte düzenlediğimiz faaliyetlere iştirak ederek destek veren meslek mensubu<br />
üyelerimize teşekkürlerimi sunuyorum.<br />
Ayrıca, 1 Mart 1989 tarihli ve 3568 sayılı serbest muhasebecilik ve mali müşavirlik<br />
hakkında kanun ile birlikte resmi statü kazanan muhasebe meslek erbabının<br />
resmi bayramı olarak kutlanmakta olan 1 Mart Muhasebeciler Günü, muhasebe<br />
meslek mensuplarının mesleki statülerine gerçek anlamda kavuşmasını<br />
ifade etmesi açısından mesleğimiz için büyük önem arz etmektedir. Bu vesileyle<br />
bir kez daha tüm meslek mensuplarımızın ve üyelerimizin Muhasebeciler<br />
Günü’nü bir kez daha buradan kutlamak isterim.<br />
Muhasebe mesleği de artık gelişmeleri izleyen, analiz eden, yön veren, uzmanlaşmanın<br />
öneminin arttığı denetim mesleği olarak çağdaş yaşamda yerini<br />
almakta, ülkemizde ve uluslararası platformda saygınlığı ve etkinliği artmaktadır.<br />
Bu durum, biz <strong>SMMM</strong> Odaları ve yöneticilerini kararlı, güvenilir, etkin, şeffaf<br />
bir yönetim anlayışıyla öncü ve örnek bir idare olmaya, sorumluluk bilinci<br />
içerisinde çözüm odaklı çalışmaya yöneltmektedir. Bizler de bu bilinç içerisinde<br />
sizlerin ve mesleğimizin gelişimine katkı sağlayacak faaliyetlerimizi devam<br />
ettirmekteyiz.<br />
Bu kapsamda yine Ocak ayı içerisinde <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> olarak bu yıl<br />
ilkini düzenlediğimiz ve her yıl farklı bir sektör ele alınarak devam ettirilecek<br />
olan I. TÜRKİYE SEKTÖREL MUHASEBE UYGULAMALARI SEMPOZYUMU’NU “İnşaat/Taahhüt<br />
Sektörü”nü inceleyerek gerçekleştirmiş bulunmaktayız.<br />
Bildiğiniz gibi günümüz işletme koşullarında sektöre özgü koşullar ve düzenlemeler<br />
muhasebe uygulamalarını da yakından etkilemektedir. Sempozyumumuzda,<br />
bu alanda faaliyet gösteren meslek mensuplarını yakından ilgilendiren<br />
inşaat sektörünün, periyodik olarak muhasebe, vergi ve denetim yönleriyle<br />
incelenmesi, bu konularda karşılaşılan sorunların ortaya koyulması ve çözüm<br />
önerilerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır.<br />
Yönetime geldiğimiz ilk günden itibaren Tesmer Şubesini <strong>Kayseri</strong>’de kurarak<br />
ve sizlerin yararına olacak birçok mesleki eğitim programları ile kurslar düzenleyerek<br />
eğitim faaliyetlerine önem verdik. Amacımız eğitimli, sosyal, iletişimi<br />
güçlü, saygın, vizyon sahibi bir meslek mensubu profili yetiştirmektir. <strong>Kayseri</strong><br />
<strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> olarak düzenlediğimiz bu Sempozyum da amaçlarımız doğrultusunda<br />
ilerlediğimizin ve siz değerli meslektaşlarımızın yararı için çalıştığımızın<br />
bir kanıtıdır.<br />
Sempozyumumuza 22 Odadan, 22 ayrı şehirden akademisyen, kurum yöneticisi,<br />
şirket sahibi-temsilcisi ve meslek mensubu olmak üzere toplam 400<br />
kişi iştirak etmiştir. Sempozyumumuzun Türkiye çapında ilgi görmesi ve katılımlar<br />
bizleri mutlu etmiştir. İnşaat sektörünün muhasebe, vergi ve denetim<br />
yönleriyle konunun uzmanı bürokratlar, akademisyenler ve uygulayıcılar tarafından<br />
tartışıldığı bu Sempozyumda iki gün boyunca toplam 15 konuşmacı beş<br />
ayrı oturumda bildirilerini sunmuşlardır. Sempozyum esnasında sunulan tebliğler<br />
ve tartışmalarda ortaya konan görüşler daha sonra derlenerek kitap haline<br />
getirilmiş ve siz değerli meslektaşlarımıza çok yakında ulaştırılacaktır. Ayrıca bu<br />
tebliğ ve sunuları Odamızın internet sitesinden de temin etmeniz mümkündür.<br />
Sempozyumumuza katılarak destek olan şehrimizin yöneticileri Sayın<br />
Valimiz Mevlüt Bilici’ye, Büyükşehir Belediye Başkanımız Sayın Mehmet<br />
Özhaseki’ye, Kocasinan Belediye Başkanımız Sayın Bekir Yıldız’a, Melikgazi<br />
Belediyesi Başkan Vekili Sayın Özgül Ayhan’a, İl Genel Meclis Başkanı Sayın<br />
Sadettin Aydın’a, <strong>Kayseri</strong> Milletvekilimiz ve Meslektaşımız Sayın Ahmet<br />
Öksüzkaya’ya, Melikşah Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. Reşit Özkanca’ya,<br />
Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dekanı Sayın Prof. Dr. Ekrem Erdem’e, Melikgazi<br />
Kaymakamı Sayın Nusret Dirim’e, Ticaret <strong>Odası</strong> Başkan Vekilimiz Sayın Mustafa<br />
Erçalık ve Sanayi <strong>Odası</strong> Meclis Başkanımız Sayın Nurettin Okandan’a, sürekli<br />
desteğini hissettiğimiz TÜRMOB Genel Başkanımız Sayın Dr. Masum Türker<br />
nezdinde birçok Yönetim Kurulu Üyesine, TÜRMOB Genel Sekreteri Sayın<br />
Yücel Akdemir’e, TÜRMOB Disiplin Kurulu Başkanı Sayın Nuri Değer’e, TÜR-<br />
MOB Denetim Kurulu Başkanı Sayın Masis Yontan’a, Türkiye Muhasebe Standartları<br />
Kurulu Başkanı Sayın Bülent Üstünel’e, <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanımız<br />
Sayın Niyazi Özkök’e, <strong>Kayseri</strong> İl Defterdarı Sayın Enver Çokyiğit’e, SGK<br />
<strong>Kayseri</strong> İl Müdürü Sayın Mehmet Kır’a, <strong>Kayseri</strong> Sanayi Ve Ticaret İl Müdürü<br />
Sayın Kamil Akçadırcı’ya, <strong>Kayseri</strong> İŞ-KUR Müdürü Sayın Rıfat Çetinkaya’ya,<br />
Ankara YMM <strong>Odası</strong> <strong>Kayseri</strong> İl Temsilcisi Sayın İmdat Şimşek’e, Sempozyum<br />
bildirilerini değerlendiren ve Sempozyum esnasında da bizleri yalnız bırakmayan<br />
değerli bilim kurulu üyesi hocalarımız ve üstatlarımıza, oturumlarımızı<br />
yönetmiş olan değerli oda başkanlarına ve hocalarımıza, bu Sempozyumun<br />
bilimsel yönünün oluşmasına katkıda bulunan ve büyük bir özveri ile<br />
<strong>Kayseri</strong>’ye gelip hazırladıkları bildirileri sunmuş olan değerli bildiri sahiplerine,<br />
Türkiye’nin dört bir yanından Sempozyumumuza katılarak sürekli eğitimin muhasebe<br />
mesleğinin ayrılmaz bir parçası olduğu bilincine sahip değerli Oda Başkanları,<br />
Oda mensupları ve katılımcılara, teşekkür ediyorum.<br />
Ayrıca; Sempozyum programının oluşmasında bilimsel anlamda katkı sağlayan<br />
Sayın Prof. Dr. Şükrü Kızılot’a, Sayın Prof. Dr. Rüstem Hacırüstemoğlu’na,<br />
ve Sayın Doç. Dr. Şaban Uzay’a; Sempozyumun idari kısmında görev üstelenen<br />
yönetim kurulu, disiplin kurulu ve denetim kurulu üyelerimize ve meslektaşlarımıza,<br />
Odamız personeline, düzenleme kurulunda görev alan Erciyes Üniversitesi<br />
öğretim elemanları Sayın Yrd. Doç. Dr. Talip Torun, Dr. Ahmet Somuncu ve<br />
Arş. Gör. Selma Erdoğan Akpınar’a teşekkürü bir borç biliyorum.<br />
İlkini başlattığımız Sempozyumun, aynı heyecanla önümüzdeki yıllarda da<br />
devam etmesi ümidiyle bu ve bunun gibi faaliyetleri meslektaşlarımız yararına<br />
düzenlemeye devam edeceğimizi bildirir, daha gidecek yolumuz var diyerek<br />
hepinizi <strong>Kayseri</strong> Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler <strong>Odası</strong> Yönetim Kurulu ve<br />
şahsım adına saygı ile selamlıyorum.<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
1
Başkandan<br />
içindekiler<br />
............................................................................................................................... 1<br />
İçindekiler ................................................................................................................................ 2<br />
Kısa Kısa ................................................................................................................................... 3<br />
Sempozyum ............................................................................................................................. 4<br />
<strong>Kayseri</strong> Serbest Muhasebeci<br />
Mali Müşavirler <strong>Odası</strong> Adına<br />
Sahibi ve Genel Yayın Yönetmeni<br />
Suat ÖZSOY<br />
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü<br />
Baki KESER<br />
Koordinatör<br />
Baki GÜMÜŞOLUK<br />
Basın Yayın ve<br />
Halkla İlişkiler Komisyonu<br />
İsa FERAH<br />
Serkan Önder DİNÇ<br />
Alper SÖĞÜT<br />
Osman CANAN<br />
Osman ŞENOL<br />
Basın Yayın Danışmanı ve<br />
Editör<br />
Songül AKSOY<br />
Adres<br />
İstasyon Mah. Ziya Sok. No: 13<br />
Kocasinan/KAYSERİ<br />
Tel: 0.352 337 07 27 (pbx)<br />
Fax: 0.352 337 07 70<br />
e-posta: info@ksmmmo.org<br />
Matbaa<br />
M-Grup Matbaacılık<br />
Tasarım<br />
<strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanlığından Ziyaret<br />
......................................................................... 10<br />
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler İlköğretim<br />
Okullarında ........................................................................................................................... 11<br />
<strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanlığı Tarafından “22-28 Şubat<br />
Vergi Haftası” Etkinlikleri Kapsamında “21. Vergi Haftası<br />
Halı Saha Futbol Turnuvası” Düzenlendi ............................................................................... 12<br />
1 Mart Muhasebeciler Günü Kutlandı ................................................................................... 13<br />
4. Odalar Ortak Toplantısı Yapıldı<br />
.......................................................................................... 14<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong>’dan Seminer “Dönem Sonu<br />
İşlemleri” ............................................................................................................................... 15<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong>’ndan “Gelir Vergisi Beyannamesi<br />
Düzenlenmesi” Hakkında Seminer ........................................................................................ 16<br />
2010/1 <strong>SMMM</strong> Uyum Eğitimi Programı ve Özel <strong>SMMM</strong><br />
Sınavı Hazırlık Süreci 8 Mart’da Odamızda Başladı ............................................................... 17<br />
Akademisyenlerden Odamıza Ziyaret .................................................................................... 18<br />
K<strong>SMMM</strong>O Yönetimi’nden Büro Açan Üyelerimize<br />
“Hayırlı Olsun” Ziyaretleri Sürüyor ......................................................................................... 19<br />
Smmm Yeterlilik Sınavı’nı İlk Girişte Kazanan Başarılı<br />
Meslektaşlara Takdir Belgesi Verildi ...................................................................................... 20<br />
<strong>Kayseri</strong> Smmm <strong>Odası</strong>’ndan “Kurumlar Vergisi<br />
Beyannamesi Düzenlenmesi” Hakkında Seminer<br />
................................................................. 21<br />
K<strong>SMMM</strong>O’da Ruhsat Alma Heyecanı ..................................................................................... 22<br />
Aramıza Hoşgeldiniz<br />
.............................................................................................................. 24<br />
İç Kontrol Kurumsal Yönetime Yardımcı Olur<br />
(Doç. Dr. Saban UZAY) ............................................................................................................ 26<br />
İnşaat İşlerinde KDV Uygulaması (Abdullah KÜTÜKÇÜ) ......................................................... 29<br />
Vergisel Ve Hukuki Boyutlarıyla Arsa (Kat) Karşılığı İnşaat<br />
İşleri (Dr. Şenol TURUT) ......................................................................................................... 31<br />
Tel: 0.352 222 58 72 - 82<br />
Fax: 0.352 222 58 92<br />
Dergide yayımlanan yazılar kaynak<br />
gösterilerek kullanılabilir. İmzalı yazılardaki<br />
görüşler yazarlarına aittir.<br />
Basım Tarihi : 15/04/2010<br />
İnşaat Sektörünün Yeminli Mali Müşavirlik Denetiminde<br />
Karşılaşılan Sorunlar (YMM. Sakıp ŞEKER) ............................................................................. 34<br />
II. Türkiye Haksız Rekabet Kongresi’nden İzlenimler<br />
(<strong>SMMM</strong>. Ahmet SOYPAÇACI) ................................................................................................. 43<br />
E- Fatura (<strong>SMMM</strong>. Demet KALKMAZ) .................................................................................... 45<br />
Başka Meslek Ünvanında Bulunmayan Sözcük Sorunsalı<br />
Ve Çözüm Önerilerimiz (<strong>SMMM</strong>. Mesut Erhan CİHAN) ......................................................... 49<br />
Mukteza ve Özelgeler ............................................................................................................ 51<br />
2 SAYI 4 / NİSAN 2010
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
3
SEMPOZYUM<br />
I. SEKTÖREL MUHASEBE UYGULAMALARI SEMPOZYUMU’’ yapıldı<br />
İnşaat Ve Taahhüt Sektörü Muhasebe,<br />
Vergi ve Denetim Yönleriyle Tartışıldı<br />
4 SAYI 4 / NİSAN 2010
SEMPOZYUM<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong><br />
<strong>Odası</strong>’nın TÜRMOB<br />
işbirliğiyle 15- 16<br />
Ocak 2010’da<br />
Hilton Otel’de<br />
düzenlemiş olduğu<br />
‘’ I. SEKTÖREL<br />
MUHASEBE<br />
UYGULAMALARI<br />
SEMPOZYUMU’’<br />
yapıldı.<br />
Konusunda uzman<br />
isimlerin konuşmacı<br />
olarak katıldığı Sempozyumda<br />
İnşaat/ Taahhüt<br />
Sektörü’nün sorunları, sektöre<br />
özgü koşullar ve düzenlemeler<br />
muhasebe, vergi ve denetim<br />
yönleriyle incelendi. Türkiye<br />
çapında katılımlarla gerçekleşen<br />
Sempozyuma 22 ayrı Odadan<br />
ve 22 ayrı şehirden akademisyen,<br />
kurum yöneticisi, temsilcisi<br />
ve şirket sahibi-temsilcisi<br />
ile meslek mensubu olmak<br />
üzere toplam 400 katılımcı iştirak<br />
etti. İnşaat/Taahhüt Sektörünün<br />
muhasebe, vergi ve de-<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
5
SEMPOZYUM<br />
netim yönleriyle konunun uzmanı bürokratlar, akademisyenler<br />
ve uygulayıcılar tarafından tartışıldığı<br />
Sempozyumda, iki gün boyunca toplam 15 konuşmacı<br />
beş ayrı oturumda bildirilerini sundular.<br />
Sempozyuma TÜRMOB Genel Başkanı Dr. Masum<br />
Türker, <strong>Kayseri</strong> Valisi Mevlüt Bilici, <strong>Kayseri</strong> AKP<br />
Milletvekili Ahmet Öksüzkaya, <strong>Kayseri</strong> Büyükşehir<br />
Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki, <strong>Kayseri</strong> Kocasinan<br />
Belediye Başkanı Bekir Yıldız, Melikgazi Belediyesi<br />
Başkan Vekili Özgül Ayhan, <strong>Kayseri</strong> Melikgazi<br />
Kaymakamı Nusret Dirim, TMSK Başkanı Bülent Üstünel,<br />
<strong>Kayseri</strong> Sanayi <strong>Odası</strong> Meclis Başkanı Nurettin<br />
Okandan, <strong>Kayseri</strong> Ticaret <strong>Odası</strong> Başkan Vekili Mustafa<br />
Erçalık, Sanayi ve Ticaret İl Müdürü Kamil Akçadırcı,<br />
SGK İl Müdürü Mehmet Kır, <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi<br />
Başkanı Niyazi Özkök, Vergi Denetmenleri, Akademisyenler,<br />
Türkiye genelinden <strong>SMMM</strong> Odaları<br />
Başkanları ve temsilcileri, Yeminli Mali Müşavirler,<br />
meslek mensupları, sanayici ve iş adamları katıldı.<br />
Sempozyumun açılışında konuşan TÜRMOB<br />
Genel Başkanı Masum Türker, muhasebecilik mesleğinin<br />
geliştirilmesi gerektiğine ve bütün başarılı<br />
yönetici, idareci, iş adamı ve siyasetçilerin yanında<br />
bir muhasebecinin bulunduğuna değinerek ‘’’’Eğer<br />
dünyaya açılmak, işinizde söz sahibi olmak istiyorsanız,<br />
yanınızda mutlaka bir muhasebeci ile bir avukat<br />
bulundurmak zorundasınız. Muhasebe mesleğinde<br />
de farklı alanlarda uzmanlaşmaya gidilmelidir.<br />
Doktorluk mesleğinde olduğu gibi muhasebecilikte<br />
de uzmanlık alanlarının geliştirilmesine çalışmaktayız.<br />
Geliştirilen bu alanlarda muhasebecilerin<br />
uzmanlaşmalarını sağlayacağız. Bu uzmanlık tescillendikten<br />
sonra muhasebecilerin daha kaliteli hizmet<br />
vereceklerini düşünmekteyiz’’ dedi.<br />
Türker, ‘’ Belirlenen uzmanlık alanlarından birisi<br />
Adli Muhasebe dalıdır ki, bu çok önemli bir<br />
konu. Mahkemelerde, mahkeme heyetinin yükünü<br />
hafifletecek ve doğru karar vermelerine yardımcı<br />
olacak bir konudur’’ diye konuştu. Türker ayrıca,<br />
Türkiye’nin ekonomik anlamda ayakta durmasının<br />
ve gelişmesinin altında muhasebecilerin bulunduğunun<br />
ifade ederek,’’ Her muhasebeci Türkiye’nin<br />
büyük bir neferidir’’ dedi.<br />
<strong>Kayseri</strong> Valisi Mevlüt Bilici yaptığı açılış konuşmasında,<br />
sivil toplum kuruluşlarının çağdaş demokrasilerin<br />
vazgeçilmez unsurları olduğunu, bu<br />
toplantıyı da öyle algıladığını ifade ederek, önemli<br />
bir sivil toplum kuruluşunun, ülkemizin sorunlarını<br />
masaya yatırıp, onlarla ilgilenip, buradan çıkacak<br />
sonuçları da belki bütün Türkiye kamuoyuyla paylaşıp<br />
önemli bir fayda yaratacağını, bu tür faaliyetlerin<br />
<strong>Kayseri</strong> için de muhasebe mesleği için de büyük<br />
önem arz ettiğini sözlerine ekledi.<br />
6 SAYI 4 / NİSAN 2010
SEMPOZYUM<br />
TBMM tarafından ‘’Yılın Belediye Başkanı’’ seçilen<br />
ve Sempozyumda konuşan <strong>Kayseri</strong> Büyükşehir<br />
Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki, dünyada<br />
her alanda çok büyük ve hızlı gelişmeler yaşandığını,<br />
<strong>Kayseri</strong> Büyükşehir Belediyesi olarak, belediye<br />
hizmetleri alanındaki gelişmeleri yakından takip<br />
ederek, <strong>Kayseri</strong>’de uygulanabilecekleri aldıklarını<br />
bildirdi. Açılış konuşmalarının ardından <strong>Kayseri</strong><br />
<strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> adına Oda Başkanı Suat Özsoy, <strong>Kayseri</strong><br />
Büyükşehir Belediyesi Başkanı Sayın Mehmet<br />
Özhaseki’ye ‘’Yılın Belediye Başkanı’’ seçilmesinin<br />
ve Sempozyuma iştirak etmesinin anısına Teşekkür<br />
Belgesi ile küçük bir hediye sundu.<br />
<strong>Kayseri</strong> Milletvekili Ve <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong><br />
Üyesi <strong>SMMM</strong>. Ahmet Öksüzkaya ise konuşmasında,<br />
muhasebecilik mesleğinde varmak istenilen<br />
esas önemli hususun, denetim mekanizması olduğununa<br />
değinerek, ‘’Biz dünyada görüyoruz ki, bizim<br />
mesleğimiz çok saygın bir meslek ve denetim<br />
konusunda çok ağırlıklı bir meslek. Yani bir muhasebecinin,<br />
mali müşavirin imzası olmadan yatırımlar<br />
belki de yapılamıyor, yatırımlar bir yerden bir<br />
yere kaydırılamıyor ve iş hayatı bu şekilde yönlendiriliyor.<br />
Yani muhasebeci ve mali müşavire ihtiyaç<br />
var. 1989 yılında 3568 sayılı yasayla meslek yasamıza<br />
kavuştuğumuzdan beri meslek adına önemli<br />
gelişmeler kaydettik. Eksiklerimiz vardı ama bu konuda<br />
dünya standartlarına oldukça yaklaşarak nereden<br />
nereye geldik. Tabii eksiklerimizi gidermek<br />
ve kendimize, mesleğimize bir şeyler katmak adına<br />
bu Sempozyum gibi uygulamalar bizim için çok<br />
sevindiricidir’’dedi.<br />
TMSK (Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu<br />
Başkanı ) Bülent Üstünel, açılışta yaptığı konuşmada,<br />
kurulun çalışmaları hakkında bilgi verdi.<br />
TMSK’nın dünyaya uyum sağlamak amacıyla uluslararası<br />
muhasebe standartlarını referans olarak aldığını<br />
ve görevini bu şekilde yürüttüğünü belirten<br />
Üstünel, Sempozyumun konusunun da belli bir konuyla<br />
sınırlandırılmış olmasından ve derinlemesine<br />
işleneceğinden dolayı Oda yönetimini kutladığını<br />
söyledi.<br />
<strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanı Niyazi Özkök,<br />
yaptığı konuşmada, 2009 yılında kriz yaşanmasına<br />
rağmen, vergi tahakkukunda ve tahsilâtta geçtiğimiz<br />
seneye göre sevindirici bir artış yaşandığını,<br />
açılan işletme sayısında da bir artışın söz konusu olduğunu<br />
kaydetti.<br />
<strong>Kayseri</strong> Sanayi <strong>Odası</strong> Meclis Başkanı Nurettin<br />
Okandan da Sempozyum’da yaptığı açılış konuşmasında,<br />
<strong>Kayseri</strong> Sanayi <strong>Odası</strong> olarak muhasebenin,<br />
muhasebecinin, mali müşavirin ve denetimin<br />
çok önemli olduğunu ve buna önem vermemiz gerektiğini<br />
her platformda dile getirdiklerini ifade etti.<br />
Şayet firmalarımızı büyütmek, ölçek ekonomisine<br />
getirmek, ihracatımızı, üretimimizi, istihdamımızı<br />
artırmak istiyorsak, bunların ancak doğru muhasebe<br />
kayıtlarıyla yapılabileceğini ve muhasebeci ve<br />
mali müşavirlere gereken önemi vermemiz gerektiğini<br />
belirten Okandan, Avrupa Birliği’ne gireceksek,<br />
doğru muhasebe kayıtlarına, mali müşavirlerimize<br />
ve hatta bağımsız denetim yaptırmaya ihtiyacımız<br />
olduğunu bunun da dünya çapında rekabet edebilmek<br />
için böyle olması gerektiğini sözlerine ekledi.<br />
<strong>Kayseri</strong> Ticaret <strong>Odası</strong> Başkan Vekili Mustafa<br />
Erçalık ise, Muhasebenin, insandan en büyük organizasyona<br />
kadar herkesi yakından ilgilendiren, kâr<br />
amacı güden veya gütmeyen kuruluşların tamamı<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
7
için gerekli olan bir olgu olduğunu, ayrıca muhasebenin<br />
işletmelere göre sınıflanan en önemli uzmanlık<br />
alanlarından birisi olan inşaat sektörü merkezli<br />
olduğunu inşaat sektörünün de, Türkiye ekonomisinin<br />
lokomotif sektörü olduğunu sözlerinde<br />
dile getirerek bundan dolayı bugün bu Sempozyumun<br />
yapılmasının ne denli önemli ve faydalı olacağından<br />
bahsetti.<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Başkanı Suat Özsoy da,<br />
bu yıl ilki yapılan I. Sektörel Muhasebe Uygulamaları<br />
Sempozyumunun bu yılki konusunun ‘’İnşaat/<br />
Taahhüt Sektöründe Muhasebe, Vergi ve Denetim’’<br />
olarak seçildiğini, Sempozyuma 22 Odadan temsilciler<br />
ile Türkiye’nin her yerinden Oda başkanları<br />
ile serbest muhasebeci mali müşavirlerin katıldığına<br />
değinerek ‘’Sempozyumumuzun bu denli ilgi<br />
görmesi bizleri çok mutlu etti. Sempozyumumuza<br />
katılarak destek olan herkese teşekkür ediyorum.<br />
Sempozyumumuz, bundan sonraki yıllarda da gelenekselleşerek<br />
devam edecek ve her Sempozyumda<br />
ayrı bir sektörü ele alıp değerlendireceğiz.’’ dedi.<br />
Sempozyum bitiminde konuşan ve Sempozyumun<br />
düzenlenmesinde, gerçekleştirilmesinde çok<br />
önemli katkıları, emeği bulunan Sempozyum Bilim<br />
Kurulu Üyesi ve Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Muhasebe<br />
Finansman Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç.<br />
Dr. Şaban Uzay ise yaptığı kapanış konuşmasında;<br />
Sempozyumun ilk başladığı andan itibaren bitimine<br />
kadar olan yoğun ilginin kendilerini çok sevindirdiğini,<br />
cesaretlendirdiğini ve bunun için katılım<br />
sağlayan herkese teşekkürlerini sunduğunu belirtti.<br />
Amaçlarının öncelikle sektör temsilcilerinden<br />
sektörün sorunlarını dinlemek olduğunu ve bu vesileyle<br />
sektörün ne kadar çok sorunları olduğunu<br />
öğrenmiş olduklarını ifade eden Uzay, Sempozyuma<br />
katılan müteahhitler, inşaat mühendisleri, meslek<br />
mensupları, akademisyenler ve bürokratlar ile<br />
güzel bir etkileşim yarattıklarını ve bu sayede her<br />
alandan temsilcilerin katılımının Sempozyumun<br />
amacı açısından çok sevindirici olduğunu da sözlerine<br />
ekledi.<br />
İki gün süren Sempozyumun ardından Bilim Kurulu<br />
Üyeleri, Düzenleme Kurulu Üyeleri, Konuşmacılar,<br />
Oturum Başkanları, diğer şehirlerin <strong>SMMM</strong><br />
<strong>Odası</strong> Başkan ve Yöneticileri ile meslek mensuplarının<br />
katılımıyla bir Gala Yemeği gerçekleştirilerek<br />
katılımcılara ve katkıda bulunanlara Katılım Belgeleriyle,<br />
Teşekkür Belgeleri takdim edildi. Daha sonra<br />
katılımcılar kendileri için düzenlenen Erciyes ve<br />
<strong>Kayseri</strong> gezisi ile programın yorgunluğunu attılar.<br />
8 SAYI 4 / NİSAN 2010
BİRİNCİ OTURUM:<br />
Türkiye’de İnşaat Sektörünün<br />
Görünümü ve Sorunlar<br />
Oturum Başkanı: Ali Metin POLAT (Ankara <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong><br />
Başkanı)<br />
— Bekir ADIYAMAN / <strong>Kayseri</strong> Ticaret <strong>Odası</strong> Meclis Başkanı<br />
— M. Şükrü KOÇOĞLU / INTES–Türkiye İnşaat Sanayicileri<br />
İşveren Sendikası Başkanı<br />
Türkiye’de İnşaat Sektörünün Genel Bir Değerlendirmesi<br />
— Prof. Dr. Şükrü KIZILOT (Gazi Üniversitesi)<br />
İnşaat Muhasebesinde Özellikli Konular<br />
İKİNCİ OTURUM:<br />
İnşaat Sektöründe Vergi Uygulamaları<br />
Oturum Başkanı: Masis YONTAN ( TÜRMOB Denetleme<br />
Kurulu Bşk.)<br />
— Hayrullah DOĞAN (Nexia Denetim Turkey Yön. Kur. Bşk.)<br />
İnşaat Sektöründe Vergi İncelemeleri<br />
— İsmail TEKKOYUN (Gelir İdaresi Grup Başkanı)<br />
Özel ve Taahhüt Şeklindeki İnşaat İşlerinde Vergisel<br />
Sorunlar<br />
— Abdullah KÜTÜKÇÜ (Gelir İdaresi Başkanlığı, KDV Şube<br />
Müdürü)<br />
İnşaat İşlerinde KDV Uygulamaları<br />
ÜÇÜNCÜ OTURUM: İnşaat Taahhüt<br />
İşletmelerinde Muhasebe Uygulamaları<br />
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Rüstem HACIRÜSTEMOĞLU (<br />
Galatasaray Üniversitesi)<br />
— Doç. Dr. Ali ALAGÖZ (Selçuk Üniversitesi)<br />
İnşaat Taahhüt İşletmelerinde Muhasebeye Yön Veren Kurallar<br />
— Prof. Dr. Mehmet SAYARI (Başkent Üniversitesi)<br />
TMS 11: İnşaat Sözleşmeleri<br />
— Doç. Dr. Saygın Eyüpgiller (Yapı Merkezi Holding Eski Muh.<br />
Fin. İşler Koordinatörü /Gazi Üniversitesi )<br />
İnşaat Taahhüt İşletmelerinin Muhasebesinde Uygulamada<br />
Karşılaşılan Sorunlar<br />
DÖRDÜNCÜ OTURUM:<br />
Özel İnşaat İşletmelerinde Muhasebe<br />
Uygulamaları<br />
Oturum Başkanı: Ahmet İÇYER (Konya <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong><br />
Başkanı)<br />
— Prof. Dr. Mevlüt KARAKAYA (Gazi Üniversitesi)<br />
Özel İnşaat İşletmelerinde Maliyetlerin Saptanması<br />
— Dr. Şenol TURUT (BDO DENET YMM A.Ş. – Vergi<br />
Direktörü)<br />
Vergisel ve Hukuki Boyutlarıyla Kat Karşılığı İnşaat İşleri<br />
— İsa KARAKAŞ (Sosyal Güvenlik Kurumu Başmüfettişi)<br />
Asgari İşçilik Müessesesi<br />
BEŞİNCİ OTURUM:<br />
İnşaat Sektöründe Denetim<br />
Uygulamaları<br />
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Ömer LALİK (Türkiye Denetim<br />
Standartları Kurulu Başkanı)<br />
— Prof. Dr. Hasan KAVAL (Gazi Üniversitesi)<br />
İnşaat Sektöründe Muhasebe Denetimi<br />
—Ali ÇİCEKLİ (DRT Bağımsız Denetim Şirket Ortağı)<br />
İnşaat Sektöründe Bağımsız Denetimde Karşılaşılan Sorunlar<br />
— Sakıp ŞEKER (Yeminli Mali Müşavir)<br />
İnşaat sektöründe Tasdik Denetiminde Karşılaşılan Sorunlar<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
9
VERGİ HAFTASI<br />
<strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanlığı’nca 22-28 Şubat 2010 tarihleri arasında<br />
kutlanmakta olan kutlanmakta olan ‘’ 21 VERGİ HAFTASI’’ etkinlikleri kapsamında<br />
Vergi Dairesi Başkanı Niyazi Özkök ve birim yöneticileri, <strong>Kayseri</strong><br />
<strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Başkanı Suat Özsoy ve Ankara YMM <strong>Odası</strong> <strong>Kayseri</strong><br />
İl Temsilcisi İmdat Şimşek Atatürk Anıtına çelenk koydular.<br />
Sonrasında Valilik ve Büyükşehir<br />
Belediyesi’nin ardından <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi<br />
Başkanı Niyazi Özkök ve birim amirleri<br />
heyet halinde Vergi Haftası münasebetiyle <strong>Kayseri</strong><br />
<strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong>’na bir ziyarette bulundular.<br />
Ziyaret esnasında <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanı<br />
Niyazi Özkök bir konuşma yaptı. ‘’ Vergi Haftası<br />
hepimizin haftası, Vergi ise hepimizin işidir. Burada<br />
sadece devlet ve vatandaşlar karşılıklı taraf değildir.<br />
Aksine devlet de, vatandaşlar da aynı taraftadır.<br />
Dayanışma içinde ve birlikte öncelikle ülkemizin<br />
refahı ve kalkınması için çalışmalıyız. Bu durumda<br />
da başta siz muhasebecilere, mali müşavirlere<br />
düşen görev de mükelleflerinize vergiden kaçınmayı<br />
değil vergi verme konusunda telkinde bulunmanızdır.<br />
Geçen yıla oranla bu yıl, vergi de tahakkuk %<br />
22,5, tahsilât ise %30 artmıştır. Bu durum çok sevindiricidir.<br />
Verginin tabana yayılması ve mükellef<br />
sayısının artması için hepimiz üzerimize düşen görevleri<br />
layıkıyla yerine getirerek dayanışma içinde<br />
çalışmalıyız’’ dedi.<br />
Ziyarette konuşan <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Başkanı<br />
Suat ÖZSOY da, Vergi Dairesi Başkanlığı ile çok<br />
uyumlu çalıştıklarını ve dayanışma içerisinde bulunduklarını<br />
belirterek, K<strong>SMMM</strong>O olarak her zaman<br />
her konuda yardıma hazır olduklarını ve üzerlerine<br />
düşen görevleri layıkıyla yapacaklarını dile<br />
getirdi. Özsoy, <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanı ve beraberindeki<br />
birim amirlerinin vergi haftasını kutlayarak<br />
ziyaretlerinden duyduğu memnuniyeti dile<br />
getirdi.<br />
10 SAYI 4 / NİSAN 2010
VERGİ HAFTASI<br />
Kamuoyunda vergi bilincini oluşturmak,<br />
vergiyi toplumun tüm kesimlerine<br />
benimsetmek amacıyla gelir İdaresi<br />
Başkanlığı’nca geleneksel olarak kutlanan Vergi<br />
Haftası’nın yirmi birincisi 22-28 Şubat 2010 tarihleri<br />
arasında kutlandı.<br />
Hafta etkinlikleri ve <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi tarafından<br />
belirlenen program kapsamında İl Milli Eğitim<br />
Müdürlüğü’nce belirlenen İlk ve Orta Öğretim<br />
Kurumlarında, öğrenciler için düzenlenen ‘Vergi<br />
Nedir Verginin Önemi’’ konulu konferans programına<br />
konu ile bilgi vermek için <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong><br />
<strong>Odası</strong> üyesi meslek mensuplarımız konuşmacı olarak<br />
katılmıştır.<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> üyesi 38 meslek mensubu<br />
Vergi Haftası etkinlikleri kapsamında 22-26 Şubat<br />
2010 tarihleri arasında İlköğretim okullarına giderek<br />
öğrencilere vergi kavramını ve verginin önemini<br />
anlattılar. Konferansa konuşmacı olarak katılan<br />
meslek mensupları bu gibi faaliyetlerin kamuoyunda<br />
vergi bilincini oluşturmak adına çok önemli<br />
olduğuna ve ‘’ Ağaç Yaşken Eğilir’’ atasözünden hareketle<br />
geleceğin yetişkinleri, ‘Potansiyel Vergi Mükellefleri’<br />
çocuklarla iletişim kurularak bu bilgilendirmenin<br />
şimdiden gerçekleştirilmesinin çok faydalı<br />
olduğuna dikkat çektiler.<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
11
VERGİ HAFTASI<br />
KAYSERİ VERGİ DAİRESİ<br />
BAŞKANLIĞI TARAFINDAN “22-28<br />
ŞUBAT VERGİ HAFTASI” ETKİNLİKLERİ<br />
KAPSAMINDA “21. VERGİ HAFTASI<br />
HALI SAHA FUTBOL TURNUVASI”<br />
DÜZENLENDİ<br />
22 Şubat – 28 Şubat 2010 tarihleri arasında 21’incisi kutlanan<br />
“Vergi Haftası” etkinlikleri çerçevesinde, <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi<br />
Başkanlığınca düzenlenen Halı Saha Futbol Turnuvası’na<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong>’da bir takımla iştirak etti. Turnuvaya ayrıca<br />
Gevher Nesibe Vergi Dairesi, Vergi Denetmenleri Büro Başkanlığı,<br />
<strong>Kayseri</strong> Defterdarlığı, Vergi Dairesi Başkanlığı, Erciyes<br />
Vergi Dairesi, Kaleönü Vergi Dairesi ve Mimarsinan Vergi Dairesi<br />
olmak üzere toplam sekiz takım katıldı. 1 hafta süreyle yapılan<br />
turnuva maçlarından sonra <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanlığı<br />
Futbol Takımı turnuva şampiyonu oldu. <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong>O Futbol<br />
Takımı İkinci, Erciyes ve Gevher Nesibe Vergi Müdürlüğü Futbol<br />
Takımları Üçüncülüğü paylaştı.<br />
Şampiyonada ikinci olan <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Futbol Takımının<br />
kupasını takım kaptanı Sayın Ali YEDİKAYA’ya Gelirler<br />
Kontrolörü Sayın İbrahim Ethem BAL verdi.<br />
Vergi Dairesi Başkanı Niyazi ÖZKÖK, Halı Saha Futbol Turnuvasına<br />
ve Vergi Haftası etkinliklerine katkılarından dolayı <strong>Kayseri</strong><br />
<strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Başkanı Sayın Suat ÖZSOY’a haftanın anısına Teşekkür<br />
Plaketi takdim etti.<br />
12 SAYI 4 / NİSAN 2010
MUHASEBECİLER GÜNÜ<br />
1 Mart Muhasebeciler Günü, <strong>Kayseri</strong> Serbest<br />
Muhasebeci Mali Müşavirler <strong>Odası</strong>’nın Polisevi<br />
Tesisleri’nde düzenlemiş olduğu yemekli ve müzikli<br />
toplantıyla kutlandı. Oda yönetimi, komisyon üyeleri<br />
ve serbest muhasebeci mali müşavirlerin aileleriyle<br />
katıldığı programda konuklar canlı müzik eşliğinde<br />
keyifli vakit geçirerek 1 Mart Muhasebeciler<br />
Günü’nü kutladılar.<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Başkanı Suat Özsoy Programda<br />
yaptığı konuşmada, ‘’1 Mart Muhasebeciler<br />
Günü, 3568 sayılı serbest muhasebecilik ve mali<br />
müşavirlik hakkında kanun ile birlikte resmi statü<br />
kazanan muhasebe meslek erbabının<br />
resmi bayramı olarak kutlanmaktadır.<br />
Bu yasayla muhasebe<br />
meslek mensupları<br />
mesleki statülerine<br />
gerçek anlamda kavuşmuşlardır. Günümüzde birçok<br />
alanda sektörel gelişim ve değişimler yaşanmaktadır.<br />
Muhasebe mesleği de bütün bunlardan<br />
etkilenmekle birlikte bu gelişmeleri izleyen, analiz<br />
eden, yön veren, uzmanlaşmanın öneminin arttığı<br />
denetim mesleği olarak çağdaş yaşamda yerini<br />
almış, ülkemizde ve uluslararası platformda saygınlığının<br />
ve etkinliğinin artırılarak sağlamlaştırılması<br />
gereken bir meslek olmuştur. Bu durum, biz<br />
<strong>SMMM</strong> Odaları ve yöneticileri için de kararlı, güvenilir,<br />
etkin, şeffaf bir yönetim anlayışıyla öncü<br />
ve örnek bir idare olmayı, sorumluluk bilinci içerisinde<br />
çözüm odaklı çalışmayı gerektirmektedir. Bu<br />
doğrultuda <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> yönetimi olarak<br />
bizler de göreve geldiğimiz ilk günden itibaren bunun<br />
bilincinde olarak hareket ettik ve etmeye de<br />
devam edeceğiz.<br />
Bu bağlamda tüm serbest muhasebeci ve mali<br />
müşavirlerin, yeminli mali müşavirlerin, meslek<br />
mensubu adayı olan stajyerlerimizin 1 Mart Muhasebeciler<br />
Günü’nü kutlar, 2010 yılının Türkiye<br />
ve meslek mensuplarımız için bütün<br />
sıkıntılara rağmen iyi geçmesini<br />
dileyerek hepinize saygılar<br />
sunarım’’<br />
dedi.<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
13
TOPLANTI<br />
4. Odalar Ortak Toplantısı 11 Mart 2010 tarihinde Ticaret <strong>Odası</strong> Konferans Salonu’nda yapıldı.<br />
Toplantıya katılan Oda Başkanları ve temsilcileri 2009 yılını değerlendirerek, 2010 yılından beklentilerini<br />
dile getirdiler.<br />
Toplantıda ilk konuşmayı <strong>Kayseri</strong> Ticaret<br />
<strong>Odası</strong> Yönetim Kurulu Başkanvekili Mustafa<br />
Erçalık yaptı. Erçalık ‘’Şayet bir ekonomi<br />
iş ve aş üretemiyorsa ya da yeterince üretememişse<br />
orada başarıdan söz edilemez’’ dedi. Erçalık,<br />
Türkiye’nin en önemli sorununun işsizlik olduğunu<br />
belirtti. İşsizlik oranının artmasının en önemli<br />
nedeninin büyüme oranlarının yeni istihdam yaratabilecek<br />
düzeyi yakalayamaması olduğunu savunan<br />
Erçalık, şöyle devam etti; ‘’ Ekonomi politikalarının<br />
nihai sonucu iş ve aş yaratmaktır. Bu nedenle<br />
ne denirse densin, ne söylenirse söylensin bir ekonominin<br />
yarattığı iş ve aşa bakılır. Şayet bir ekonomi<br />
iş ve aş üretemiyorsa ya da yeterince üretememişse<br />
orada başarıdan söz edilemez. Başka bir ifadeyle<br />
işlerin iyi mi kötü mü olduğu, üretim, yatırım, istihdam<br />
ve gelir rakamlarından anlaşılır. Üretim ve yatırım<br />
artıyorsa iş ve aş imkânı da artar. Ülkede sosyal<br />
politikalar doğru uygulanıyorsa artan gelir haneler<br />
ve fertler arasında adil olarak dağıtılır, refah artar.<br />
İşte o zaman işler iyi demektir’’. Erçalık, tüm olumsuzlukları<br />
rağmen 2010 ve gelecek yıllara da iyimser<br />
bakmak gerektiğine dikkati çekti.<br />
KTO Meclis Başkanı Bekir Adıyaman ise konuşmasında<br />
geçen yıl işsizliğe çözüm bulunamadığına<br />
değindi ve bunu da<br />
devletin resmi<br />
rakamlarının<br />
ortaya koyduğunu<br />
kaydetti.<br />
Adıyaman,<br />
2009’da<br />
piyasada belirli<br />
bir canlanma<br />
gözlenemediğini<br />
belirterek,<br />
K a y s e r i ’d e k i<br />
devlet yatırımlarıyla<br />
ilgili de fazla mesafe<br />
kaydedilemediğini anlattı. 2010 yılında huzur,<br />
barış ve kardeşlik duygularının geliştirilmesinden<br />
yana olduklarını ve bunu umutla beklediklerini vurgulayan<br />
Adıyaman, ‘’Ülkenin en büyük sıkıntılarından<br />
birisi ekonomik sorunların halledilmemiş olmasıdır.<br />
Bu konuda 2010’a umutla bakıyor, daha iyi<br />
bir yıl olmasını ümit ediyoruz. Hem işsizliğin azaltılması,<br />
hem yatırımların artırılması, hem de piyasaya<br />
yön verici, rahatlatıcı tedbirlerin alınması bakımından<br />
2010 yılından büyük beklentilerimiz var’’<br />
diye konuştu.<br />
KAYSO Başkan Yardımcısı Hasan Karaman da<br />
2009 yılında <strong>Kayseri</strong> olarak Türkiye ortalamasının<br />
altında bir küçülme yaşadıklarını söyledi. Özellikle<br />
vergi indirimi yapılan sektörlerde küçülmeyi telafi<br />
ederek büyümeye geçen firmaların da olduğuna<br />
dikkati çeken Karaman, ‘’Türkiye de reform sürecinin<br />
devam etmesi lazım. Seçimlerin de<br />
zamanında yapılması gerektiğine<br />
inanıyoruz. Erken seçim konuları<br />
gündemde olmamalı.<br />
Özelleştirmeler devam<br />
etmeli ama bunun sonuçlarının<br />
da iyi düşünülmesi<br />
gerekiyor’’ dedi.<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Başkanı<br />
Suat Özsoy ise konuşmasında, Bütün başarılı<br />
yönetici, idareci, iş adamı ve siyasetçilerin yanında<br />
bir muhasebecinin olduğunu belirterek, günümüzde<br />
de dünyada gelişmiş ülkelere baktığımız<br />
zaman en önemli mesleklerden birinin muhasebecilik<br />
olduğunu dile getirdi. ‘’Planın,<br />
bütçenin<br />
ve muh<br />
a s e b e -<br />
nin olmadığı<br />
hiçbir<br />
kurum ve<br />
kuruluşun<br />
b a ş a r ı ya<br />
u l a ş m a -<br />
sı mümkün<br />
değildir’’<br />
diyen<br />
Özsoy,<br />
‘’ 2009 yılı ile ilgili<br />
ekonomik açıdan <strong>Kayseri</strong>’de Vergi Dairesi Başkanlığımız<br />
tarafından açıklanan rakamlarda tahakkuk<br />
ve tahsilâtta pozitif bir gelişme olsa da dünyada<br />
ve Türkiye de cereyan eden ekonomik kriz şehrimizde<br />
de etkili olmuştur. 2010 yılında her kurum<br />
ve kuruluş üzerine düşen görevi en iyi şekilde yapmalıdır.<br />
Bunların başında hiç tartışmasız hükümet<br />
gelmektedir. Meclisimizin vergi mevzuatlarında yapacağı<br />
değişikliklerle mükellefleri daha teşvik edici<br />
daha geliştirici bir hale getirmemiz gerekmektedir’’<br />
diye konuştu.<br />
Özsoy ayrıca, Maliye Bakanlığının BA ve BS<br />
Formlarındaki düzeltmelerle ilgili ceza uygulamalarının<br />
son derece yanlış olduğunu, esnaflarımızın<br />
ve esnaf temsilcilerimizin bu konuda henüz tam anlamıyla<br />
cezai müeyyideleri yaşamadığını ve bunun<br />
son derece sıkıntı yaşatacağını, bu cezaların kaldırılmasıyla<br />
ilgili gerekli girişimlerin yapılması gerektiğini<br />
de vurgularken ‘’ KDV oranını da<br />
% 10’a düşmeli ve bir takım teşvikler<br />
getirilmelidir. Kredi faiz<br />
oranları düşürülmeli ve<br />
KOBİ’lerin ezilmeden, güçlü<br />
ve aktif bir şekilde ekonomik<br />
hayatta yer alması<br />
sağlanmalıdır’’ dedi.<br />
Ankara Yeminli Mali Müşavirler<br />
<strong>Odası</strong> <strong>Kayseri</strong> il Temsilcisi İmdat Şimşek<br />
de işsizliğin Türkiye’de sorun olmaya devam ettiğini<br />
buna rağmen KDV ve ÖTV indirimleri ile canlanmanın<br />
da beraberinde geldiğini dile getirdi. Şimşek kayıt<br />
dışı ekonominin biran evvel kayıt altına alınması<br />
gerektiğini vurguladı.<br />
Ticaret Borsası temsilcisi Mehmet İştahlı dünyada<br />
yaşanan ekonomik kriz ve bununla birlikte ülkelerin<br />
aldığı önlemleri sıraladı.<br />
Yahyalı Ticaret <strong>Odası</strong> Başkanı Mustafa Tütüncü<br />
de yeni çıkarılacak olan maden yasası ile birlikte<br />
bütün madenlerin devletleştirildiğini bunun geri<br />
çekilmesi gerektiğini söyledi.<br />
KESOB Başkanı Mehmet Ali Çevrim ise 2009 yılında<br />
ciddi sıkıntılar yaşamalarına rağmen 2010 yılından<br />
umutlu olduklarını vurguladı.<br />
Doğrudan gelir desteği sıfırlandı diyerek hükümeti<br />
eleştiren Kocasinan Ziraat <strong>Odası</strong> Başkanı Emin<br />
Yılmaz, tarımda yeni bir havza oluşturulduğunu<br />
havza çerçevesinde bölgelerinde ekilecek ürünlerin<br />
tespit edildiğini ama bunun da yanlış uygulandığını<br />
söyledi. ‘’Et fiyatları olması gereken yerde’’ diyen<br />
Emin Yılmaz, et el yakıyor diyenlere tepki göstererek<br />
yıllardır besicilerin eli yanıyordu dedi. Yılmaz ithal<br />
hayvan konusunu da eleştirerek’’ Türkiye’ye ithal<br />
et girerse dert girer’’ diye konuştu.<br />
14 SAYI 4 / NİSAN 2010
SEMİNER<br />
29 Ocak Cuma günü saat 14.00’de <strong>Kayseri</strong> İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Tiyatro Salonunda <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> tarafından Gelirler Başkontrolörü Eray<br />
Mercan’ın konuşmacı olarak katıldığı ‘’ Dönem Sonu İşlemleri’’ konulu bir seminer düzenlendi.<br />
Seminere Vergi Dairesi Başkanı Niyazi ÖZKÖK,<br />
<strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanlığı Denetim Grup Müdürü<br />
Kazım Karaca, <strong>Kayseri</strong> Serbest Muhasebeci<br />
ve Mali Müşavirler <strong>Odası</strong> Başkanı Suat ÖZSOY,<br />
K<strong>SMMM</strong>O Yönetim Kurulu Üyeleri Baki Gümüşoluk<br />
ile Baki Keser ve çok sayıda Serbest Muhasebeci ve<br />
Mali Müşavirler dinleyici olarak katıldı.<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Başkanı Suat Özsoy seminerde<br />
yaptığı açılış konuşmasında <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong><br />
<strong>Odası</strong> için eğitimin çok önemli olduğuna değinerek<br />
her geçen gün sayıları gittikçe artan meslek mensuplarının<br />
eğitimi için çalıştıklarını ifade etti. <strong>Kayseri</strong><br />
<strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> tarafından geçtiğimiz günlerde<br />
gerçekleştirilen I. SEKTÖREL MUHASEBE UYGULA-<br />
MALARI SEMPOZYUMU’NUN da Türkiye çapında ve<br />
üyeler nezdinde büyük ilgi gördüğüne dikkat çeken<br />
Özsoy, Oda olarak, meslek mensubu üyelerin yararına<br />
olacak bu gibi eğitim faaliyetlerine hız kesmeden<br />
devam edeceklerini bildirdi.<br />
Seminere katılan <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanı<br />
Niyazi ÖZKÖK de açılış konuşması yaptı. Konuşmasında<br />
Vergi Dairesi’nin uygulamalarından ve çalışmalarından<br />
kısaca bahseden Özkök, mükelleflerle<br />
işbirliği halinde yapılan çalışmalarla vergilendirme<br />
durumumuzda sevindirici şekilde artış olduğunu<br />
söyledi. Bu bağlamda mükellefleri de sahte fatura<br />
konusunda uyardı. Mükelleflerin beyannamelerini<br />
vermeden önce incelemelerini, iş işten geçmeden<br />
beyanlarını düzeltmelerini, sahte faturası olanların<br />
bunları defter ve belgelerinden çıkarmalarını istedi.<br />
Seminerde, Gelirler Başkontrolörü Eray Mercan<br />
‘’Dönem Sonu İşlemleri’’ ile ilgili bir sunum<br />
yaptı ve katılımcılara ayrıntılı bilgiler verdi.<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
15
SEMİNER<br />
27 Şubat Cumartesi günü saat 14.00’de <strong>Kayseri</strong> İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Toplantı Salonu’nda <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> tarafından Gelirler Kontrolörü İbrahim<br />
Ethem Bal’ın konuşmacı olarak katıldığı ‘‘ Gelir Vergisi Beyannamesi Düzenlenmesi’’ konulu bir seminer düzenlendi.<br />
Seminere <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanı Niyazi<br />
Özkök, <strong>Kayseri</strong> Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler<br />
<strong>Odası</strong> Başkanı Suat Özsoy, K<strong>SMMM</strong>O Yönetim<br />
Kurulu Üyeleri Baki Gümüşoluk ile Baki Keser ve çok<br />
sayıda Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavir dinleyici<br />
olarak katıldı.<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Başkanı Suat Özsoy seminerde<br />
yaptığı açılış konuşmasında <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong><br />
<strong>Odası</strong> için eğitimin çok önemli olduğuna değinerek<br />
her geçen gün sayıları gittikçe artan meslek mensuplarının<br />
eğitimi için çalıştıklarını ifade etti. Özsoy,<br />
ayrıca içinde bulunduğumuz Vergi Haftasının<br />
da önemine değinerek herkesin Vergi Haftasını kutladı.<br />
Seminere katılan <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanı<br />
Niyazi ÖZKÖK de yaptığı açılış konuşmasında,<br />
kamuoyunda vergi bilincini oluşturmak, vergiyi<br />
toplumun tüm kesimlerine benimsetmek amacıyla<br />
Gelir İdaresi Başkanlığı’nca geleneksel olarak<br />
kutlanan Vergi Haftası’nın öneminden bahsederek<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> ile birlikte yürüttükleri<br />
etkinliklerde Odanın çalışmalarından ve katılımlarından<br />
dolayı teşekkürlerini sundu. Gelir İdaresi<br />
Başkanlığı ve <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong>nın görüşmeleri<br />
gereği 1 adet Gayri Menkul Sermaye İradı Beyannamesinin<br />
üyelerimiz tarafından ücretsiz düzenlenmesi<br />
konusunda ortak karara varıldığını duyuran<br />
Özkök, Odamız üyelerinin bu konuda gösterecekleri<br />
hassasiyete ve ilgiye de teşekkür etti.<br />
Seminerde, Gelirler Kontrolörü İbrahim Ethem<br />
Bal ‘’Gelir Vergisi Beyannamesi Düzenlenmesi’’ ile<br />
ilgili bir sunum yaptı ve katılımcılara ayrıntılı bilgiler<br />
vererek onların sorularını yanıtladı.<br />
16 SAYI 4 / NİSAN 2010
EĞİTİM<br />
Lisans, Önlisans ve Lise - Ortaöğretim seviyesinde<br />
eğitim ve öğretim kurumları mezunları için<br />
SM’den <strong>SMMM</strong>’ye geçişi sağlayacak olan 2010/1<br />
Mesleki Uyum Eğitimi ile Özel Serbest Muhasebeci<br />
Mali Müşavirlik Sınavı hazırlık süreci Odamızda başladı.<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> hizmet binasında gerçekleşen<br />
eğitim programına Serbest Muhasebecilikten,<br />
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirliğe geçmek<br />
isteyen meslek mensupları bu dönem de iştirak<br />
ettiler.<br />
Mesleki unvanlarını Serbest Muhasebecilikten<br />
(SM), Serbest Muhasebeci Mali Müşavirliğe<br />
(<strong>SMMM</strong>) taşımak isteyen 19’u İlköğretim ve Lise,<br />
3’ü Ön lisans, 6’sı Lisans mezunu olmak üzere toplam<br />
28 meslek mensubu, <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> tarafından<br />
yürütülen ‘’Mesleki Uyum Eğitimi Eğitim<br />
Programı’’ ile eğitimlere başladı. 28 Serbest Muhasebeci<br />
meslek mensubu üyemizin başvurmuş olduğu<br />
programda adaylar teorik eğitimden sonra Odamızda<br />
kendileri için düzenlenen Mesleki Uyum Eğitimi<br />
programına dâhil oldular. 18 Mart Perşembe<br />
günü Odamızdaki pratik eğitimleri sona eren meslek<br />
mensupları daha sonra Odamız hizmet binasında<br />
gerçekleştirilen sınava girdiler. Başarılı olan meslek<br />
mensupları 25 Nisan 2010 tarihinde Ankara’da<br />
yapılacak olan Özel <strong>SMMM</strong> Sınavı’na katılacaklar.<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
17
ZİYARET<br />
AKADEMİSYENLERDEN ODAMIZA ZİYARET<br />
Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler<br />
Fakültesi Dekanı ve İktisat Politikası Anabilim Dalı<br />
Başkanı Prof. Dr. Ekrem ERDEM, İktisadi ve İdari<br />
Bilimler Fakültesi Muhasebe Finansman Anabilim<br />
Dalı Öğretim Üyeleri Doç. Dr. Şaban Uzay,<br />
Doç. Dr. Azzem ÖZKAN, Yrd. Doç. Dr. Ahmet Doğan,<br />
Yrd. Doç. Dr. Murat ESMERAY, Mali Hukuk<br />
Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Öğr. Gör. Dr. Ahmet<br />
Somuncu’dan oluşan heyet <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong><br />
Başkanı Suat Özsoy ve Yönetim Kurulu üyelerine bir<br />
nezaket ziyaretinde bulundular.<br />
Çoğu, staja başlama ve bitirmeye yönelik kurslarımızda<br />
da üyelerimize, stajyerlerimize ders veren<br />
akademisyenler ve Erciyes Üniversitesi İktisadi<br />
ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ekrem<br />
ERDEM <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong>O Başkanı Suat Özsoy, Oda<br />
Yönetim Kurulu üyeleri Baki Gümüşolu, Baki Keser,<br />
Disiplin Kurulu Başkanı Anfer Yılmaz ile Disiplin Kurulu<br />
Üyesi Mustafa Kükürtçüoğlu ile <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong><br />
<strong>Odası</strong> Hizmet Binasında bir araya geldiler. Üniversite<br />
ile <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong>’nın eğitim konularında<br />
el ele vererek çalışmasının önemine değinen akademisyenlerimiz<br />
ve <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> yönetimi,<br />
ayrıca bu tür çalışmalarda ve bilimsel projelerde de<br />
işbirliği yapılarak birlikte çalışılacak konuların da artarak<br />
devam etmesi gerektiğine dikkat çektiler.<br />
18 SAYI 4 / NİSAN 2010
ZİYARET<br />
K<strong>SMMM</strong>O YÖNETİMİ’NDEN BÜRO<br />
AÇAN ÜYELERİMİZE “HAYIRLI<br />
OLSUN” ZİYARETLERİ SÜRÜYOR<br />
2010 yılında da bağımsız çalışmak üzere kendi bürosunu<br />
açan üyelerimize <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Başkanı<br />
Suat Özsoy ve Yönetim Kurulu üyeleri Baki Gümüşoluk ile<br />
Baki Keser’in ‘’Hayırlı Olsun’’ ziyaretleri devam ediyor..<br />
Başkan Suat Özsoy, ‘’ Bizler, <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong><br />
olarak Bağımsız çalışmak üzere adım atan üyelerimizi<br />
desteklemek ve karşılaşacakları her türlü sorunda da<br />
onlara yardımcı olmak için her zaman meslektaşlarımızın<br />
yanındayız. ‘’ dedi.<br />
Artık Bağımsız faaliyet gösterecek olan üyelerimizin<br />
bürolarına giderek ziyarette bulunan Başkan Suat Özsoy<br />
ve Yönetim Kurulu üyeleri, üyelere bundan sonraki çalışmalarında<br />
da başarılar dilerken, K<strong>SMMM</strong>O olarak üyelere<br />
de her zaman destek vereceklerini belirttiler.<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
19
TÖREN<br />
2009 Yılı içerisinde <strong>SMMM</strong> Mesleki Yeterlilik Sınavı’nı ilk girişte<br />
bütün dersleri geçerek kazanan mali müşavir üyelerimize <strong>Kayseri</strong><br />
<strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> yönetimi tarafından, üstün başarılarından dolayı<br />
Oda hizmet binasında düzenlenen bir törenle takdir belgeleri<br />
takdim edildi. <strong>SMMM</strong> Mesleki Yeterlilik Sınavı’nı ilk girişte kazanarak<br />
üstün başarı örneği sergileyen meslek mensuplarımıza takdir<br />
belgelerini Oda Başkanı Suat Özsoy ve Yönetim Kurulu üyeleri<br />
Baki Gümüşoluk ile Baki Keser verdiler.<br />
Oda Başkanı Suat Özsoy törende yaptığı konuşmada, <strong>Kayseri</strong><br />
<strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> olarak eğitime her zaman önem vererek eğitimi<br />
ilk sıraya koyduklarını ve bunun karşılığını da üyelerden gelen<br />
üstün başarılarla aldıklarını, bu durumun da hem Odayı hem Yönetim<br />
olarak kendilerini gururlandırdığını belirtti. Oda olarak her<br />
konuda üyelerini desteklemek ve karşılaşacakları her türlü sorunda<br />
da onlara yardımcı olmak için meslektaşlarının yanında olduğunu<br />
belirten Başkan Suat Özsoy ve Yönetim Kurulu üyeleri, meslek<br />
mensuplarına bundan sonraki çalışmalarında da başarılar dilerken,<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> olarak kendilerine her zaman destek<br />
vereceklerini ifade ettiler.<br />
20 SAYI 4 / NİSAN 2010
SEMİNER<br />
<strong>Kayseri</strong> Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler<br />
<strong>Odası</strong> tarafından düzenlenen “Kurumlar Vergisi<br />
Beyannamesi Düzenleme” semineri 7 Nisan 2010<br />
Çarşamba Günü İl Kültür Turizm Müdürlüğü Toplantı<br />
Salonu’nda Saat 14.00’de gerçekleştirildi.<br />
Seminere, <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanı Niyazi<br />
Özkök, <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Başkanı Suat Özsoy<br />
ve Yönetim Kurulu üyeleri, Gelirler Kontrolörleri<br />
ve çok sayıda serbest muhasebeci mali müşavir<br />
karıldı.<br />
<strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Başkanı Suat Özsoy, seminerde<br />
yaptığı açılış konuşmasında <strong>Kayseri</strong> <strong>SMMM</strong><br />
<strong>Odası</strong> için eğitimin çok önemli olduğuna değinerek<br />
her geçen gün sayıları gittikçe artan meslek mensuplarının<br />
eğitimi için çalıştıklarını ifade etti. Özsoy,<br />
bu ve bunun gibi eğitim faaliyetlerinin mesleğin<br />
ve meslek mensuplarının yararı için artarak devam<br />
edeceğini söyledi.<br />
Seminere katılan <strong>Kayseri</strong> Vergi Dairesi Başkanı<br />
Niyazi ÖZKÖK de yaptığı konuşmada, <strong>Kayseri</strong><br />
<strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong>’nın düzenlediği eğitim faaliyetlerinin<br />
mesleğin gelişmesi ve meslek mensuplarının<br />
bilgilendirilmesi açısından çok önemli olduğunu<br />
ve bundan büyük memnuniyet duyduklarını ifade<br />
etti. Özkök, mükelleflerle işbirliği halinde yapılan<br />
çalışmalarla vergilendirme durumumuzda sevindirici<br />
şekilde artış olduğunu söyledi. Bu bağlamda<br />
mükellefleri de sahte fatura konusunda uyaran Özkök,<br />
mükelleflerin kurumlar vergisi beyannamelerini<br />
vermeden önce sahte fatura konusunu da dikkate<br />
alarak incelemelerini, iş işten geçmeden beyanlarını<br />
düzeltmelerini, sahte faturası olanların bunları<br />
defter ve belgelerinden çıkarmalarını istedi.<br />
Gelirler Eski Başkontrolörü ve Ankara Eski<br />
Defterdar Yardımcısı, Yeminli Mali Müşavir A. Murat<br />
Yıldız’ın konuşmacı olarak katıldığı seminerde<br />
katılımcılara Kurumlar Vergisi Beyannamesi Düzenlenmesi<br />
konusunda bir sunuş yaparak onlara Kurum<br />
Kazancının Tespitinde Özellikli Konularla ilgili<br />
bilgi verdi.<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
21
RUHSAT TÖRENİ<br />
<strong>Kayseri</strong> Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler <strong>Odası</strong> tarafından düzenlenen ruhsat töreniyle<br />
yorucu bir eğitim süreci ve zorlu bir sınavın ardından 2010 yılında ruhsat almaya hak kazanan<br />
meslektaşlarımıza ruhsatları verildi. Ruhsat alan meslektaşlarımıza K<strong>SMMM</strong>O Yönetimi de bundan<br />
sonraki meslek hayatlarında başarılarının devamını diledi.<br />
22 SAYI 4 / NİSAN 2010
HABER<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
23
YENİ ÜYELER<br />
1037- SM. Mustafa İşlenmiş<br />
1969 Bünyan doğumlu. Gazi Üniversitesi Bolu Meslek Yüksekokulu Muhasebe Bölümü’nden mezun<br />
oldu. Ocak 2010’da Odamıza kaydını yaptırdı.<br />
1038- <strong>SMMM</strong>. Ayşe Çolak<br />
1980 Bünyan doğumlu. Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi’nden mezun oldu. Ocak 2010’da<br />
Odamıza kaydını yaptırdı.<br />
1039- <strong>SMMM</strong>. Ahmet Aktay<br />
1977 <strong>Kayseri</strong> doğumlu. Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi’nden mezun oldu. Ocak 2010’da<br />
Odamıza kaydını yaptırdı.<br />
1040- <strong>SMMM</strong>. Erol Özdet<br />
1976 <strong>Kayseri</strong> doğumlu. Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. ‘den mezun oldu. Ocak 2010’da Odamıza kaydını<br />
yaptırdı.<br />
1041- <strong>SMMM</strong>. İbrahim Karataş<br />
1969 Çaykara doğumlu. Süleyman Demirel Üniversitesi İşletme Bölümü’nden mezun oldu. Şubat<br />
2010’da Odamıza kaydını yaptırdı.<br />
1042- <strong>SMMM</strong>. Hidayet Ahmet Bozuklu<br />
1982 <strong>Kayseri</strong> doğumlu. Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi’nden mezun oldu. Şubat 2010’da<br />
Odamıza kaydını yaptırdı.<br />
1043- <strong>SMMM</strong>. Hamza Özdemir<br />
1982 Develi doğumlu. Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi’nden mezun oldu. Şubat 2010’da<br />
Odamıza kaydını yaptırdı.<br />
1044- SM. Mustafa Yüksel<br />
1973 Tomarza doğumlu. <strong>Kayseri</strong> Atatürk Ticaret Meslek Lisesi’nden mezun oldu. Şubat 2010’da<br />
Odamıza kaydını yaptırdı.<br />
24 SAYI 4 / NİSAN 2010
YENİ ÜYELER<br />
1045- <strong>SMMM</strong>. Hasan Balcı<br />
1983 <strong>Kayseri</strong> doğumlu. Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. ‘den mezun oldu. Şubat 2010’da Odamıza kaydını<br />
yaptırdı.<br />
1046- <strong>SMMM</strong>. Mehmet Özkurt<br />
1977 <strong>Kayseri</strong> doğumlu. Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi’nden mezun oldu. Şubat 2010’da<br />
Odamıza kaydını yaptırdı.<br />
1047- <strong>SMMM</strong>. Ercan Yazır<br />
1973 Üsküdar doğumlu. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F.’den mezun oldu. Şubat 2010’da Odamıza<br />
kaydını yaptırdı.<br />
1048- <strong>SMMM</strong>. Göksel Yıldırım<br />
1974 Afşin doğumlu. Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi’nden mezun oldu. Mart 2010’da<br />
Odamıza kaydını yaptırdı.<br />
1049- <strong>SMMM</strong>. Birol Övünç<br />
1978 <strong>Kayseri</strong> doğumlu. Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. ‘den mezun oldu. Mart 2010’da Odamıza kaydını<br />
yaptırdı.<br />
1050- <strong>SMMM</strong>. Mustafa Aşıkoğlu<br />
1977 Yahyalı doğumlu. Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi’nden mezun oldu. Mart 2010’da<br />
Odamıza kaydını yaptırdı.<br />
1051- <strong>SMMM</strong>. Selahattin Özcan<br />
1984 Tomarza doğumlu. Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi’nden mezun oldu. Mart 2010’da<br />
Odamıza kaydını yaptırdı.<br />
1052- <strong>SMMM</strong>. Şaban Bilgen<br />
1979 <strong>Kayseri</strong> doğumlu. Anadolu Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü’nden mezun oldu. Mart<br />
2010’da Odamıza kaydını yaptırdı.<br />
1053- <strong>SMMM</strong>. İsmail Polat<br />
1982 <strong>Kayseri</strong> doğumlu. Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi’nden mezun oldu. Mart 2010’da<br />
Odamıza kaydını yaptırdı.<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
25
MAKALE<br />
Doç. Dr. Saban UZAY *<br />
İÇ KONTROL KURUMSAL YÖNETİME<br />
YARDIMCI OLUR<br />
* Erciyes Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi<br />
Öğretim Üyesi<br />
İşletmede önceden belirlenmiş olan hedeflere<br />
ulaşılmasında çeşitli risklerle /sürprizlerle karşılaşılır.<br />
Yöneticiler sürprizlerden hoşlanmazlar. Sürprizlerin<br />
yani risklerin ortadan kaldırılması veya yok<br />
sayılması değil, iyi bir şekilde yönetilmesi gerekir.<br />
İşletmenin karlılığını sağlamak, olağan iş akışında<br />
sürprizleri en aza indirmek açısından kontrol önlemleri<br />
alınmalıdır.<br />
İşletmenin amaçlarına ulaşmasında yönetime<br />
güvence sağlamak amacıyla oluşturulan politika ve<br />
prosedürlere iç kontrol veya kontrol sistemi adı verilir.<br />
Bir işletmenin etkin şekilde iç kontroller oluşturmasından<br />
ve sürdürmesinden yönetim sorumludur.<br />
Her işletmenin dolayısıyla muhasebe bürolarının<br />
da yazılı olsun olmasın bir iç kontrol sistemi<br />
mutlaka vardır. Örnek olarak, onay mekanizmaları,<br />
ekip toplantıları, açık iletişim, mutabakatlar, bütçe<br />
sistemi, erişim prosedürleri (şifreler) gibi.<br />
İç kontroller doğaları gereği üç kısımdan oluşur.<br />
Bunlar:<br />
• Ortaya çıkarıcı kontroller,<br />
• Önleyici kontroller ve<br />
• Koruyucu kontrollerdir.<br />
İç kontrol sisteminde en etkin kontroller önleyici<br />
kontrollerdir. En basit önleyici kontrol ise, gelecekteki<br />
iç kontrol çalışmaları ve paylaşılan bir vizyonu<br />
yerine getirmeye yönelik olandır. Kontrol önlemlerinden<br />
muhasebeye yani finansal bilgi ve raporlamanın<br />
etkinliğine yönelik olanlara muhasebe<br />
kontrolleri; süreçlerin sağlıklı işlemesine yönelik<br />
olanlara ise operasyonel kontroller ya da süreç<br />
kontrolü adı verilmektedir. Süreç kontrolü; işletmenin<br />
süreçlerinde (satın alma, satış, personel<br />
gibi) önleyici, tespit edici, düzeltici ve telafi edici<br />
kontrollerin bulunmasıdır<br />
İç kontrolü tek başına bir sistem olarak ele almaktan<br />
ziyade, planlama, bütçe, muhasebe, denetim<br />
ve bilgi sistemi türünden sistemleri birbirleriyle<br />
kaynaştıran bir kavram olarak düşünmek gerekir.<br />
Etkin çalışan bir iç kontrol sistemi organizasyonlar<br />
için temel bir unsurdur. İç kontrollerin esas amaçları<br />
şunlardır:<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
Faaliyetlerde etkinliğin ve verimliliğinin<br />
artırılması,<br />
Kanunlara ve düzenlemelere uygunluğun<br />
sağlanması,<br />
İşletme varlıklarının güvence altına alınmasının<br />
sağlanması,<br />
Finansal raporlamanın güvenilirliğinin artırılması,<br />
Kurumsal yönetime yardımcı olunmasıdır.<br />
İç kontroller önemlidir, çünkü; kontrol eksiklikleri,<br />
onaysız yapılan ticari işlemlere, yükümlülüklerinin<br />
yerine getirilmemesine, finansal işlemlerde<br />
hatalara, fiktif satışlar, bilgi verilmeden onaylanan<br />
sözleşmeler, yolsuzluğa maruz kalınabilecek durumlar,<br />
açılan davalar gibi eksikliklere ve bunun sonucunda<br />
da kurumun itibarının azalmasına yol açabilir.<br />
Genel olarak KOBİ’lerde çalışan ve bölüm sayısının<br />
az olmasından dolayı iç kontrolü uygulamak<br />
daha kolaydır. Ancak bu tür işletmelerde aynı zamanda<br />
gayri-resmi bir alt yapının da olması dolayısıyla<br />
önemli ölçüde yardımcı önlemlerin de alınması<br />
gerekmektedir.<br />
İç kontroller ile ilgili bazı temel hususlar şöyledir;<br />
◊◊<br />
İç kontrolün başlangıç noktası kuvvetli şekilde<br />
yapılandırılmış kontrol ortamıdır.<br />
26 SAYI 4 / NİSAN 2010
MAKALE<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
Başarılı bir kontrol ortamı, yönetimin kararlılığı<br />
ve desteğini gerektirir.<br />
İç kontroller işletmelerin ve işletmelerde<br />
gerçekleştirilen her işin ayrılmaz bir parçasıdır.<br />
İç kontrolün gerçek amacı, insanı kontrol<br />
değil, iş sürecini kontrol etmektir.<br />
Kontrollerin özünün önceliği önemlidir. Biçimin<br />
ön plana çıkmasına izin verilmemelidir.<br />
İç kontroller işlerin ilk seferinde ve her seferinde<br />
doğru olmasına yardımcı olur.<br />
İşletmenin büyümesi veya küçülmesi gibi<br />
durumlarda farklı kontrollere ihtiyaç duyulur.<br />
İç kontrol ile işletme verimliliği arasında<br />
doğrudan ve dolaylı yakın bir ilişki vardır.<br />
İç kontroller iş akışlarının üstüne değil, içine<br />
yerleştirilmelidir.<br />
Etkili olmak için kontroller denetime değil,<br />
önemli noktalara yerleştirilmelidir.<br />
İç kontrollerle ilgili maliyet fayda karşılaştırması<br />
yapılmalıdır.<br />
İç kontrollerde bilgi teknolojisinden azami<br />
ölçüde yararlanılmalıdır.<br />
Finansal raporlama<br />
Uygunluk<br />
Faaliyetler<br />
Kontrol Faaliyetleri<br />
Kontrol Çevresi<br />
Yönetimin kontrol hedeflerine ulaşmasında<br />
makul güvenceyi sağlamak amacıyla oluşturduğu<br />
kontroller başlıca beş kısımda incelenmektedir.<br />
Bunlar:<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
◊◊<br />
Kontrol ortamı,<br />
Risk değerleme,<br />
Kontrol faaliyetleri,<br />
Bilgi ve iletişim,<br />
İzlemedir.<br />
İç kontrolün unsurları şekil 1’de gösterilmiştir.<br />
Aşağıda iç kontrol unsurları hakkında daha<br />
açıklayıcı bilgi verilmektedir. Bunlar:<br />
a) Kontrol Ortamı: Bir işletmede kontrol bilincinin<br />
oluşması açısından, üst yönetimin bu konudaki<br />
kültür, tutum ve davranışları çok önemlidir. Kontrol<br />
ortamı, işletmenin üst yöneticileri, müdürleri ve ortaklarının<br />
işletmenin iç kontrolü ve önemine ilişkin<br />
tutumlarını yansıtan eylemleri, politikaları ve prosedürlerinden<br />
oluşur.<br />
b) Risk Değerleme: Finansal raporlama sürecinin<br />
genel kabul görmüş standartlara uygun olmasının<br />
temini açısından yönetimin yapmış olduğu risk<br />
tanımları ve analizlerinden oluşur. İşletmeler sürekli<br />
olarak iç ve dış kaynaklı çeşitli risklerle karşı<br />
Birimler<br />
Ya da<br />
Faaliyetler<br />
karşıyadırlar. Çünkü ekonomik, endüstriyel ve faaliyet<br />
koşulları sürekli olarak değişmektedir. Dolayısıyla<br />
bu değişime iç kontrolün de uyum sağlaması<br />
gerekir. Yönetim, hata ve hileleri en aza indirebilmek,<br />
iç kontrolü etkin hale getirebilmek için riskleri<br />
değerler. Finansal kuruluşlarda ve kurumsallaşmış<br />
işletmelerde yönetim, ayrı bir risk yönetim birimi<br />
oluşturabilmektedir. İç kontroller riskleri azaltmaya<br />
yardımcı olur, ancak risklerin tamamını ortadan<br />
kaldırmaz.<br />
c) Kontrol Faaliyetleri: İşletmenin hedeflerine<br />
ulaşması için, belirlenen riskleri önlemek için gerekli<br />
tedbirleri almasına yardımcı olacak ve diğer<br />
dört kontrol unsurunda da yer alan politikalar ve<br />
prosedürlerdir. Bunlar, fiziksel, yönetsel ve muhasebe<br />
ile ilgili kontrollerdir. Kontrol faaliyetleri geleneksel<br />
(manüel) olabildiği gibi otomatik de olabilir.<br />
Örneğin, GPS sistemi ile araçların takibi gibi. Başlıca<br />
özel kontrol faaliyeti türleri şunlardır:<br />
• Görevlerin ayrımında yeterlilik: Denetçi<br />
özellikle şu alanlarda görevlerin ayrımına<br />
dikkat eder; i) muhasebe ve varlıkları<br />
koruma görevleri ayrı olmalıdır. Örneğin,<br />
veznedar muhasebe kayıtlarına erişememelidir.<br />
ii) Varlıkları koruma ile işlemleri<br />
gerçekleştirme görevleri ayrı olmalıdır. Örneğin,<br />
satın alma işlemini gerçekleştiren<br />
kişi ile ödemeyi yapanın aynı kişi olmaması<br />
gibi. iii) İşlemlerin kaydedilmesinin, işlemin<br />
gerçekleştiği departmanın dışında bir<br />
departmanda yapılması. iv) Bilgi işlem biriminin,<br />
kullanıcı departmanlardan ayrı olmasıdır.<br />
İşletmenin büyüklüğü doğal olarak<br />
görevlerin ayrımının kapsamının belirlenmesinde<br />
etkilidir. Küçük işletmelerde<br />
ek maliyet getirmesinden dolayı yeterli<br />
bir ayrım yapılamamaktadır. Ancak küçük<br />
işletmelerin gayri resmi faaliyetlerinin<br />
de olabileceği göz önünde tutularak başka<br />
tedbirlerin alınması gerekir. Örnek olarak;<br />
üst yönetim (ortak) tarafından ödemelerin<br />
ve banka doğrulamalarının incelenmesi,<br />
kredi alımlarının ve şüpheli alacakların<br />
onaylaması, iadelerin, cari hesapların incelenmesi<br />
gibi.<br />
• İşlem ve faaliyetlerin uygun yetkilendirilmesi:<br />
Şayet işletme çalışanlarının hepsi,<br />
varlık satın alma veya satma konusunda<br />
yetkili ise, o işletmede bir karmaşa ortamının<br />
olması kaçınılmazdır. Yetkilendirme<br />
genel veya özel olabilir. Genel yetkilendirmeden<br />
kastedilen, örgütün izleyeceği<br />
politikaların yönetim tarafından oluşturulmasıdır.<br />
Örneğin, fiyat listesi, müşteriler<br />
için kredi limitleri gibi. Özel yetkilendirme<br />
ise, işlem bazında uygulanır. Onaylama<br />
ile yetkilendirme arasında farklılık söz<br />
konusudur. Onaylama, bir işlem için yetkilendirme<br />
politikasına uyulduğunun gösterilmesidir.<br />
Günümüzde bazı işlemlerde<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
27
MAKALE<br />
onaylama işlemi bilgisayar aracığıyla da<br />
yapılabilmektedir.<br />
• Yeterli belgeler ve kayıtlar: Faturalar, sipariş<br />
fişleri, ürün teslim tutanakları gibi<br />
belgeler ile muhasebe kayıtları, işlemlerin<br />
gerçekleştiğinin delileri olup, bunların<br />
bilgisayar ortamında ve/veya dışarıda saklanması<br />
gerekir. Hatta sadece cari yılın değil,<br />
geçmiş yıllara ait belge ve kayıtların da<br />
düzenli bir arşiv sistemi ile korunması gerekir.<br />
İşletmede herhangi bir orijinal işlem<br />
ve kaydın belgesinin olmaması, ciddi kontrol<br />
problemlerine yol açar. Çünkü belgeler,<br />
varlıklar üzerinde uygun bir kontrolün gerçekleştiğinin<br />
ve bunların doğru bir şekilde<br />
kaydedildiğinin göstergesidir. Bu bakımdan<br />
belge ve kayıtlara ilişkin aşağıda sıralanan<br />
kurallara uyulması önerilir. Bunlar:<br />
• Belgeler ve kayıtlar müteselsil sıra<br />
numaralı olmalıdır,<br />
• Belgeler ve kayıtlar, ilgili işlem gerçekleştiği<br />
anda oluşturulmalıdır,<br />
• Basit ve anlaşılır olmalıdır,<br />
• Birden fazla kullanıcı düşünülerek<br />
tasarlanmalıdır,<br />
• Doğru hazırlanmasını teşvik edecek<br />
tarzda oluşturulmalıdır. Yani<br />
belge üzerinde onay için uygun<br />
alanlar bırakılmalıdır.<br />
• Varlıklar ve kayıtlar üzerindeki fiziksel<br />
kontrol: Yeterli düzeyde iç kontrolü sürdürebilmek<br />
için varlıkların ve kayıtların korunmasına<br />
dikkat edilmelidir. Varlıklar yeterince<br />
korunmazsa çalınabilir. Kayıtlar ise<br />
kaybolabilir veya zarar görebilir. Sadece<br />
dolu defter ve belgeler değil, boş olanların<br />
da korunması gerekir. Günümüzde muhasebe<br />
kayıtlarının önemli bir kısmı bilgisayar<br />
ortamında tutulduğu için, bilgisayarın,<br />
dosyaların, programların korunmasına<br />
da azami dikkat gösterilmelidir. Varlıklar<br />
ve kayıtlar çeşitli fiziksel önlemlerle korunabilir.<br />
Örneğin; kilitli depolar, yangına<br />
karşı dayanıklı çelik para kasaları gibi. Ancak<br />
bunların yanı sıra, asıl olarak personel<br />
seçimine dikkat edilmeli ve işe almadan<br />
önce yeterince araştırılmalıdır. İşletme yönetimi<br />
varlıkların kötüye kullanımı konusunda<br />
önemsiz vakalarda dahi katı davranmalıdır.<br />
Üst yönetim, bilgi teknolojileri konusunda<br />
temel düzeyde bile olsa bilgi sahibi<br />
olmalıdır. Aksi takdirde bu teknolojiye<br />
sahip personel varlıkları kötüye kullanma<br />
fırsatı elde edebilir. Varlıkların ve kayıtların<br />
çalınması dışında, iş güvenliği kapsamında<br />
da gerekli önlemler alınmalıdır. Örneğin,<br />
yeterli bir yangın koruma sistemi,<br />
sigorta yaptırılması, işletme sahası içinde<br />
azami hız uygulaması, otostop yapan birinin<br />
şirket aracına alınmaması, emanet<br />
alınmaması gibi.<br />
• Bağımsız performans kontrolleri: Yönetim<br />
tarafından yukarıda sıralanan dört<br />
kontrol faaliyetinin düzenli olarak izlenmesi<br />
gerekmektedir. Çünkü kontrol faaliyetleri<br />
zamanla umursanmaz hale gelirse<br />
işletmede hata ve hilelerle karşılaşma ihtimali<br />
artar. İç doğrulama veya performans<br />
kontrollerini yapan kişilerin icra sorumluluğu<br />
olmaması yani bağımsız olması gerekmektedir.<br />
Bazı performans kontrolleri<br />
bilgisayar yardımıyla otomatik olarak da<br />
yapılabilir.<br />
d) Bilgi ve iletişim: İç kontrol yapısının merkezi<br />
sinir sistemidir. Bu sistem sayesinde yönetim hedeflerini,<br />
politikalarını çalışanlarına ulaştırır. Bir işletmenin<br />
muhasebe bilgi ve iletişim sisteminin asıl<br />
amacı, işlemlerin başlatılması, gerçekleşmesi, kaydedilmesi<br />
ve raporlanması ile ilgili sorumluluğun<br />
korunmasını sağlamaktır. Muhasebe sisteminin<br />
bunu sağlayacak şekilde tasarlanması gerekir. Örneğin,<br />
kayıtlara girmemiş hiçbir satış faturası olmamalı<br />
veya müşteriden olan alacağın iki kez kaydedilmesine<br />
sistem izin vermemelidir. Dolayısıyla yönetim,<br />
işletmede iş süreçlerini ve bu süreçlerle ilgili<br />
sorumlulukları dikkatli bir şekilde tanımlamalı ve<br />
yazılı prosedürler oluşturmalıdır.<br />
e) İzleme (Gözetim): Yönetim tarafından kontrollerin<br />
amacına uygun şekilde işleyip işlemediğini<br />
ve değişen koşullara göre yapılması gerekenleri<br />
saptamak amacıyla, iç kontrol performansının kalitesinin<br />
sürekli veya belirli zaman aralıkları ile izlenmesidir.<br />
Bu aşamada, işletmede şayet varsa iç denetçilerin<br />
hazırlamış olduğu raporlar, çalışanların<br />
ve üçüncü kişilerin geri bildirimleri yönetime yardımcı<br />
olur.<br />
Sonuç olarak, iyi bir kurumsal yönetim; iç kontrol,<br />
dürüstlük ve etik değerler, yönetim felsefesi ve<br />
işletim tarzı, örgütsel yapı, yönetim kurulu, yönetim<br />
ve çalışanlar için iyi tanımlanmış görevler ve sorumluluklar,<br />
mükemmeliyetçi bir yaklaşım, etkin ve<br />
faal bir yönetim kurulu ve komitesi gibi yapı taşlarından<br />
oluşmaktadır. Etkin bir iç kontrol sistemini<br />
işletmede oluşturmak ve sürekli hale getirmek için<br />
başta üst yönetimin desteği almak ve bütün işletme<br />
çalışanlarında “iç kontrol anlayışını” geliştirmek<br />
gerekmektedir.<br />
Bir işletmede etkin bir iç kontrol sistemini oluşturmak<br />
ve sürdürmek yönetimin görevidir. Ancak<br />
sistemin etkinliğini sürekli olarak izlemek, varsa eksiklikler<br />
ve aksaklıklar konusunda üst yönetimi bilgilendirmek<br />
iç denetçilerin görevidir. İç denetim,<br />
ülkemizde bankacılık başta olmak üzere mali kesim<br />
tarafından yaygın bir şekilde uygulanmaktadır. Ancak<br />
reel kesimde bunun önemi kavramış başta holdingler<br />
ve büyük ölçekli ve yabancı sermayeli işletmeler<br />
de rastlanılmaktadır. Hâlbuki etkin iç kontrollere<br />
dolayısıyla başarılı bir yönetime ve sürdürülebilirliğe<br />
ulaşmak için belirli büyüklüğe ulaşmış işletmelerin<br />
organizasyon şemalarında iç denetim birimine<br />
yer vermelerinde büyük yarar bulunmaktadır.<br />
Gerek uluslararası araştırmalarda gerekse ülkemizde<br />
yapılan araştırmalarda iç denetçilerin ağırlıklı<br />
olarak aynı zamanda <strong>SMMM</strong> ruhsatına da sahip<br />
olmaları, muhasebe mesleğinin çok farklı alanlara<br />
hitap ettiğinin de bir göstergesi olarak değerlendirilebilir.<br />
Bununla birlikte muhasebe ile iç denetimin<br />
ayrı ayrı meslekler olduğu da unutulmamalıdır. 1<br />
KAYNAKÇA<br />
1. Muhasebe Denetimi, Editörler: Seval Kardeş<br />
Selimoğlu, Şaban Uzay, Gazi Kitabevi,<br />
2. Baskı, 2009, ss.94-102.<br />
2. COSO (Committee of Sponsoring Organizations<br />
of The Treadway Commission), Internal<br />
Control – Integrated Framework,<br />
December, 2008.<br />
1 Türkiye’de iç denetim mesleği hakkında<br />
fazla bilgi için bakınız: www.tide.org.tr<br />
28 SAYI 4 / NİSAN 2010
MAKALE<br />
Abdullah KÜTÜKÇÜ Gelir İdaresi Başkanlığı, KDV Şube Müdürü<br />
İNŞAAT İŞLERİNDE KDV UYGULAMASI *<br />
* Türkiye Sektörel Muhasebe Uygulamaları<br />
Sempozyumu-I: “İnşaat/Taahhüt Sektöründe Muhasebe,<br />
Vergi ve Denetim”, Bildiri, 15-16 Ocak 2010, <strong>Kayseri</strong><br />
KATMA DEĞER VERGİSİ<br />
KDV; Bir mal veya hizmetin üretim veya ithalinden<br />
son tüketiciye kadar olan süreçte ortaya çıkan<br />
her el değiştirme aşamasında yalnızca o aşamanın<br />
“KATMA DEĞER”i üzerinden alınan GENEL<br />
BİR HARCAMA VERGİSİDİR.<br />
KATMA DEĞER” KAVRAMI<br />
İktisat biliminin temel kavramlarından olan<br />
“Katma Değer” bir malın alış fiyatı ile satış fiyatı<br />
arasındaki farkı ifade etmektedir.<br />
Ülkemizde 1.1.1985 tarihinden itibaren 3065<br />
sayılı Yasa olarak uygulanmaya başlanmıştır. Başta<br />
AB olmak üzere dünyanın pek çok ülkesinde uygulanan<br />
bu vergi en gelişmiş harcama vergisi kabul<br />
edilmektedir. Yürürlük ve yürütme maddeleri dahil<br />
toplam 63 maddeden oluşan Yasanın halen yürürlükte<br />
bulunan 9 adet de geçici maddesi mevcuttur.<br />
Bu açıdan başka temel vergi yasalarına göre kısa sayılmaktadır.<br />
KDV Yasası (kısa olmakla birlikte) hem Bakanlar<br />
Kuruluna hem de Maliye Bakanlığına verilen<br />
pek çok düzenleme yetkisine sahiptir. Bu nedenle<br />
uygulama büyük ölçüde düzenleyici/açıklayıcı alt<br />
normlara başka bir deyişle ikincil mevzuata ve hatta<br />
doktrine dayanmaktadır.<br />
2010 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi ile<br />
22 milyar 636 milyon TL Dahilde Alınan KDV,<br />
30 milyar 108 milyon TL İthalde Alınan KDV,<br />
Olmak üzere toplam 52 milyar 744 milyon TL<br />
KDV Geliri hedeflenmiştir.<br />
Gelir İdaresi Başkanlığı verilerine göre, İnşaat<br />
sektöründe 47.673 gerçek kişi, 74.684 kurum, Olmak<br />
üzere toplam 122.527 adet KDV mükellefi faaliyet<br />
göstermektedir.<br />
KDV’NİN KONUSU : KDV Yasasına göre verginin<br />
konusunu oluşturan işlemler; Türkiye’de yapılan<br />
TESLİMLER ve HİZMETLER ile Türkiye’ye yapılan<br />
İTHALATTIR.<br />
BİR İŞLEMİN KDV’NİN KONUSUNA GİRMESİ-<br />
NİN ŞARTLARI<br />
Bir teslim veya hizmetin KDV’nin konusuna girebilmesi<br />
için; Teslim veya hizmet Türkiye’de ticari,<br />
sınai, zirai veya mesleki faaliyet çerçevesinde yapılmalı<br />
ya da KDV Kanununun 1. maddesinin 3. fıkrasında<br />
sayılan bir işlem olmalıdır. İthalat her koşulda<br />
KDV’nin konusuna dahildir.<br />
MÜKELLEF VE SORUMLU : KDV Kanununun 8.<br />
maddesine göre KDV’nin mükellefi teslimi yapan,<br />
hizmeti ifa eden veya malı Türkiye’ye ithal edendir.<br />
KDV Kanununun 9. maddesi ise; Mükellefin Türkiye<br />
içinde ikametgahı, işyeri, kanuni merkezi ve iş<br />
merkezi bulunmaması ve Maliye Bakanlığınca gerekli<br />
görülen diğer hallerde “vergiye tabi işlemlere<br />
taraf olanları” Verginin ödenmesinden sorumlu<br />
tutmuştur.<br />
SORUMLULUK UYGULAMASI<br />
KDV Kanununun 9. maddesinin Maliye Bakanlığına<br />
verdiği yetkiye dayanarak yapılan ve inşaat<br />
sektörünü ilgilendiren düzenlemeler; Yurt dışından<br />
ithal edilen (Türkiye’de faydalanılan) hizmetler,<br />
Başta kamusal nitelikli kurumlar ve bankalar olmak<br />
üzere belirli kuruluşlara yönelik ortaya çıkan<br />
yapım işleri ile mühendislik-mimarlık ve etüt proje<br />
hizmetleri, Yapı denetim hizmetleri, İşgücü temin<br />
hizmetleri, için Hesaplanan KDV’nin tamamının ya<br />
da bir kısmının (1/6,1/3, 1/2, 9/10) sorumlu sıfatıyla<br />
beyanına ilişkindir.<br />
VERGİYİ DOĞURAN OLAY<br />
KDV Kanununun 10. maddesine göre KDV’de<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
29
MAKALE<br />
vergiyi doğuran olay kısaca teslim veya hizmetin<br />
yapılması ile vuku bulur. Teslim veya hizmetten<br />
önce fatura düzenlenirse faturada gösterilen miktarla<br />
sınırlı olmak üzere, kısım kısım yapılan teslim<br />
veya hizmetlerde ise her bir kısmın teslimi ya da<br />
hizmetin yapılması ile o işleme ait vergiyi doğuran<br />
olay da meydana gelir. Buna göre teslim işlemlerinde<br />
vergiyi doğuran olay anlıktır. Hizmette ise bir süreç<br />
sonunda ortaya çıkar.<br />
İSTİSNALAR<br />
KDV Kanununun 17/4. maddesinin;<br />
(d) bendindeki iktisadi işletmelere dahil olmayan<br />
gayrimenkullerin kiralanması işlemeleri,<br />
(k) bendindeki organize sanayi bölgeleri ile küçük<br />
sanayi sitelerinin kurulması amacıyla oluşturulan<br />
iktisadi işletmelerin arsa ve işyeri teslimleri,<br />
(p) bendindeki Hazinece yapılan taşınmaz mal<br />
teslimi ve kiralamaları, irtifak hakkı tesisi, kullanma<br />
izni ve ön izin verilmesi işlemleri ile TOKİ tarafından<br />
yapılan arsa ve arazi teslimleri,<br />
(r) bendindeki Kurumların (gayrimenkul ticareti<br />
yapanlar hariç) aktifinde veya belediyeler ile il özel<br />
idarelerin mülkiyetinde en az iki tam yıl süreyle bulunan<br />
gayrimenkullerin satışı suretiyle yapılan devir<br />
ve teslimler ile<br />
Geçici 28. maddede yer alan 3/7/2009 tarihinden<br />
önce bina inşaat ruhsatı almış konut<br />
yapı kooperatiflerince, üyelerine yapılan konut<br />
teslimleri,İçin öngörülen istisna hükümleri, inşaat<br />
sektörünün işlerinde sıklıkla uygulanmaktadır.<br />
KDV ORANLARI : KDV Kanununun 28. maddesinin<br />
verdiği yetkiye dayanarak yayımlanan<br />
2007/13033 sayılı BKK ile<br />
% 1 (I sayılı liste)<br />
% 8 (II sayılı liste)<br />
% 18 ( Genel Oran )<br />
Olmak üzere üç farklı KDV oranı tespit edilmiştir.<br />
% 1 ORANINDA KDV’YE TABİ İŞLEMLER<br />
Net alanı 150 m 2 ’ye kadar konut teslimleri, Konut<br />
yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işleri,<br />
Kanunla kurulmuş sosyal güvenlik kuruluşları<br />
ve belediyelere 150 m 2 ’ye kadar konutlar için yapılan<br />
inşaat taahhüt işleri, 150 m 2 ’ ye kadar konut<br />
yapımı için projelendirilmiş arsaların belediyeler, il<br />
özel idareleri ve TOKİ’ye teslimi,<br />
İNDİRİM :<br />
İndirim, katma değer vergisini diğer harcama<br />
vergilerinden ayıran ve ona üstünlük sağlayan temel<br />
özelliktir. KDV Yasasında indirim hükümleri 29.<br />
maddede başlayıp 36. maddede bitmektedir. Bu<br />
hükümlere göre; KDV’nin indirim konusu yapılabilmesi<br />
için verginin ilgili belgelerde ayrıca gösterilmesi,<br />
bu belgenin yasal defterlere hesap dönemi<br />
geçmeden kaydedilmesi, alış ve giderlerin KDV<br />
Kanununun 30. maddesi kapsamında yer almaması<br />
şarttır<br />
İNDİRİMLİ ORANA TABİ İŞLEMLERDE İADE<br />
KDV Yasası’nın 29/2. maddesi % 1 ve 8 KDV<br />
oranına tabi işlemlerle ilgili olup teslim ve hizmetin<br />
gerçekleştiği vergilendirme döneminde indirilemeyen<br />
ve tutarı Bakanlar Kurulunca belirlenen sınırı<br />
aşan verginin aylık dönemde mahsuben, yıllık dönemde<br />
de nakden iade edileceğini buyurmuştur.<br />
Ayrıca bu hüküm hem Bakanlar Kuruluna hem<br />
de Maliye Bakanlığına düzenleme yetkileri tanımış<br />
ve her iki organ bu yetkileri kullanmıştır.<br />
Kullanılan yetkilere dayanarak gerçekleşen düzenlemeler<br />
uyarınca indirimli orana tabi işlemler<br />
için aylık mahsuben veya yıllık nakden iade uygulaması<br />
yaşama geçmiştir.<br />
İNDİRİMLİ ORANA TABİ İŞLEMLERE İLİŞKİN<br />
BKK<br />
KDV Yasasını 29/2. maddesinin verdiği yetkiye<br />
dayanarak çıkarılan;<br />
2006/10379 sayılı BKK ile aylık mahsuba ilişkin<br />
parasal sınır 2006 yılı için 10 bin TL olarak belirlenmiştir.<br />
Bu sınır izleyen yıllarda yeniden değerleme<br />
oranında artırılmıştır. 2009 yılında 13 bin TL olarak<br />
uygulanan söz konusu sınır, 2010 yılında 13 bin 300<br />
TL olarak uygulanacaktır. Bakanlar Kurulu KDV Yasasının<br />
29/2. maddesindeki bir diğer yetkiye dayanarak<br />
çıkardığı 2008/13903 sayılı Kararname ile de<br />
konaklama tesislerini işleten mükelleflerin indirimli<br />
orana tabi işlemlerine ait iade hesabına ATİK’lere<br />
ait yüklenilen KDV’nin dahil edilmemesini kabul etmiştir<br />
İNDİRİMLİ ORANA TABİ İŞLEMLERDE İADE<br />
İndirimli KDV oranına tabi işlemlerden doğan<br />
iade uygulamasının ayrıntıları Maliye Bakanlığı’na<br />
verilen yetkiye dayanarak yayımlanan 99 Seri No.lu<br />
KDV Genel Tebliği belirlenmiştir.<br />
2006 yılından itibaren uygulanmaya başlayan<br />
bu Tebliğ ile indirimli orana tabi işlemlerden doğan<br />
iade alacaklarının; Aylık dönemde mahsuben, Yıllık<br />
dönemde de nakden (ya da mahsuben) Olmak üzere<br />
iki türlü iadesini öngörmüştür.<br />
AYLIK MAHSUBEN İADE<br />
İndirimli orana tabi teslim ve hizmetler dolayısıyla<br />
yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen<br />
KDV tutarlarının, BKK ile belirlenen sınırı (2009 için<br />
13.000, 2010 için 13.300 TL) aşan kısmı mükellefin<br />
kendisine ait ithalde alınanlar da dahil;<br />
Vergi borçlarına,<br />
SSK prim borçlarına,<br />
Elektrik ve doğalgaz borçlarına yılı içinde<br />
vergilendirme dönemleri itibariyle mahsup<br />
edilecektir.<br />
Yılı içinde mahsuben iade edilecek KDV tutarlarının<br />
hesaplanması, ilgili yılın Ocak döneminden<br />
itibaren 74 ve 76 Seri No.lu KDV Genel Tebliğlerine<br />
göre aylar itibariyle ve kümülatif olarak gerçekleştirilir.<br />
Bu şekilde yapılacak hesaplama sonunda<br />
iade tutarının belirlenen tutarı geçtiği dönemde<br />
aşan kısmın, izleyen dönemlerde ise tamamının<br />
mahsuben iadesi talep edilebilir.<br />
YILLIK NAKDEN/MAHSUBEN İADE<br />
99 Seri No.lu KDV Genel Tebliğine göre; indirimli<br />
orana tabi işlemlerden doğan iade alacağının<br />
yılı içinde mahsup edilemeyen kısmı, izleyen yıl<br />
içinde nakden veya mahsuben iade edilecektir.İade<br />
talebi izleyen yılın en erken Ocak, en geç Kasım dönemi<br />
beyannamesi ile yapılacaktır.<br />
Bu kapsamda iade edilecek vergi miktarı, yıl<br />
içinde mahsup edilen vergiler dikkate alınmadan<br />
yılın tamamı için yıllık olarak ve Aralık sonu itibariyle<br />
hesaplanacaktır. Hesaplanan tutardan yılı içinde<br />
mahsup edilen vergiler düşüldükten sonra kalan<br />
meblağın ilgili yıl için geçerli alt sınırı aşan bölümü<br />
“İade edilecek KDV” olarak kabul edilecektir<br />
YURTDIŞI MÜTEAHHİTLİK İŞLEMLERİNDE KDV<br />
Yurt dışı müteahhitlik işlemleri; Türkiye’de yapılan<br />
veya Türkiye’de faydalanılan Bir işlem olmadığından<br />
ilke olarak KDV’nin konusuna girmez ve KDV<br />
Yasasındaki herhangi bir istisnadan yararlanamaz.<br />
Yurt dışında inşaat işi yapan firmalar; Bir daha<br />
geri getirmemek üzere yurt dışına götürdükleri<br />
makine-teçhizat ve malzeme bakımından ihracatçı<br />
sayıldıkları için, KDV Yasasının 11 ve 12. maddeleri<br />
çerçevesinde ihracat istisnasından yararlanabilmektedirler.<br />
Yurt dışında inşaat işi yapan firmaların; Yurt dışındaki<br />
şubeleri arasında veya Türkiye’de yerleşik<br />
yurtdışındaki başka bir firmaya yapacakları teslim<br />
ve hizmetler de Türkiye’de gerçekleşen bir işlem sayılmadığından,<br />
KDV’nin konusuna girmez.<br />
YURTDIŞINDA YAPILAN İNŞAAT İŞLERİNE İLİŞ-<br />
KİN PROJELER<br />
Yurt dışında yapılacak inşaat işlerine ilişkin<br />
Türkiye’de yapılacak proje çizim hizmeti KDV Yasasının<br />
11/1-a ve 12/2 maddesi uyarınca hizmet ihracı<br />
kapsamında KDV’den müstesnadır.<br />
KONUT YAPI KOOPERATİFLERİNİN İŞLEMLERİ<br />
29/7/1998 tarihinden önce inşaat ruhsatı alan<br />
konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt<br />
işleri KDV Yasasının geçici 15. maddesine göre<br />
KDV’den müstesnadır.<br />
29/7/1998 tarihinden sonra inşaat ruhsatı alan<br />
konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt<br />
işleri ise % 1 oranında KDV’ye tabidir<br />
30 SAYI 4 / NİSAN 2010
MAKALE<br />
Dr. Şenol TURUT BDO Denet YMM A.Ş., Vergi Ditektörü<br />
VERGİSEL VE HUKUKİ BOYUTLARIYLA<br />
ARSA (KAT) KARŞILIĞI İNŞAAT İŞLERİ *<br />
* Türkiye Sektörel Muhasebe Uygulamaları<br />
Sempozyumu-I: “İnşaat/Taahhüt Sektöründe Muhasebe,<br />
Vergi ve Denetim”, Bildiri, 15-16 Ocak 2010, <strong>Kayseri</strong><br />
Arsa Karşılığı İnşaat Sözleşmesinin Hukuki Niteliği<br />
Arsa karşılığı inşaat sözleşmesini Maliye İdaresi<br />
“trampa sözleşmesi” olarak değerlendirmekte; Danıştay<br />
ise, hukuki açıdan bir çok işlemi içeren ve arsanın<br />
değerlendirilmesi amacına yönelik, Kat Mülkiyeti<br />
Kanunu hükümlerinin uygulamasını da gerektiren,<br />
tamamen kendisine özgü (sui generis) bir hukuki<br />
muamele olarak nitelendirmektedir. Kimi Yargıtay<br />
kararlarında ise Borçlar Kanunu’nun 355. ve<br />
devamı maddelerinde düzenlenen “eser sözleşmesinin”<br />
bir türü olarak kabul görmektedir.<br />
Sözleşme bir yönüyle eser sözleşmesine benzemekle<br />
birlikte, tipik bir eser sözleşmesi de değildir.<br />
Çünkü, işin ücreti, arsa üzerinden verilen pay<br />
ile ayni olarak ödenmektedir. Arsa sahibi diğer bir<br />
sözleşmenin (satım sözleşmesi) karakteristik bir asli<br />
edimini üstlenmiştir.<br />
Nitekim Yargıtay içtihatında arsa karşılığı inşaat<br />
sözleşmelerinin karma sözleşme niteliğinde olduğu<br />
ve “çift tipli karma sözleşme” kategorisinde<br />
yer aldığı görüşü hakimdir.<br />
Çift tipli karma sözleşme, tarafların edimlerinin<br />
tipik sözleşmelerden herhangi birisine ait olduğu<br />
sözleşmelerdir. Yani tipik sözleşmelere ait edimler<br />
değiş tokuş edilmektedir. Nitekim konumuz sözleşmelerde<br />
arsa sahibinin edimi satım sözleşmesine,<br />
müteahhidin edimi eser sözleşmesine özgü edimler<br />
olup, bu edimler değiş tokuş edilmektedir.<br />
Doktrinde “Çift tipli karma sözleşme”de taraflardan<br />
her birinin edimine, o edimin nitelikçe ait<br />
olduğu sözleşme tipine ilişkin hükümleri doğrudan<br />
doğruya uygulaması gerekeceği görüşü hakimdir<br />
Arsa Karşılığı İnşaat İşlerinin Vergisel Boyutu<br />
Arsa karşılığı inşaat işlerinin vergilendirilmesiyle<br />
ilgili vergi kanunlarımızda doğrudan bir düzenlemeye<br />
yer verilmemiştir. Vergileme daha çok genel<br />
hükümlere dayalı olarak yapılmaya çalışılmakta, bu<br />
da bünyesinde pek çok özellikli durum barındıran<br />
bu tür işler için yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle bu<br />
işlerde gerek arsa sahibinin gerekse müteahhidin<br />
vergisel durumları son derece karmaşık bir vaziyet<br />
almıştır. Maliye İdaresinin ve Yargı Mercilerinin konunun<br />
pek çok noktasında birbirine uygun olmayan<br />
yaklaşımları da, mükellefler açısından tam bir belirsizlik<br />
ortamı yaratmaktadır. Dolayısıyla ekonomideki<br />
büyüklüğü gittikçe artan bu sektörde çoğu zaman<br />
vergisizlik hakim olmaktadır. Aşağıda konuya ilişkin<br />
Maliye İdaresinin ve Danıştay’ın görüşlerine yer verilip<br />
şahsi kanaatimiz belirtilecektir.<br />
Mali İdarenin Görüşü<br />
Mali İdarenin arsa karşılığı inşaat işini tüm yönleri<br />
ile değerlendirdiği Tebliğ bazında bir görüşü bulunmamaktadır.<br />
Yalnızca bu işlemin KDV yönü kısıtlı<br />
bir şekilde 30 seri nolu KDV Genel Tebliğinde değerlendirilmiştir.<br />
Bu Tebliğ’de Bakanlığın belirlediği<br />
uygulama esasları şöyledir:<br />
Arsa karşılığı inşaat işinde iki ayrı teslim vardır.<br />
Birincisi arsa sahibi tarafından müteahhide arsa<br />
teslimi, ikincisi müteahhit tarafından arsa karşılığında<br />
arsa sahibine bağımsız bölüm (konut ya da<br />
işyeri) teslimidir. İdare bu işlemi arsa ile inşaatın<br />
trampa edilmesi olarak değerlendirmektedir. Vergi<br />
hukuku doktrininde ağırlıklı görüş de budur.<br />
Bu trampa işlemi arsa sahibi yönünden şöyle<br />
değerlendirilmiştir.<br />
Arsa bir iktisadi işletmeye dahilse veya arsa sahibi<br />
arsa alım satım işini mutad ve sürekli olarak<br />
yani ticari faaliyet şeklinde yapıyorsa, müteahhide<br />
konut ya da işyeri karşılığında yapılan arsa teslimleri<br />
KDV’ne tabidir.<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
31
MAKALE<br />
Ancak arsa sahibi arsasını arızi bir işlem olarak<br />
daire ve işyeri karşılığında müteahhide teslim ediyorsa<br />
yani yapılan bu işlem arsa sahibinin ticari kazanç<br />
bazında mükellef olmasını gerektirmiyorsa bu<br />
şekilde yapılan arsa teslimleri KDV’ne tabi değildir.<br />
Tebliğde müteahhit tarafından arsa sahibine<br />
yapılan konut ya da işyeri teslimlerinin de KDV’ne<br />
tabi olduğu ve bu teslimdeki KDV matrahının arsa<br />
sahibine verilen konut yada işyerlerinin emsal bedeli<br />
olduğu belirtilmiştir.<br />
Tebliğde arsa sahibinin yaptığı arsa tesliminin<br />
matrahı hususunda bir belirleme yapılmamıştır.<br />
Ancak bu konudaki yaklaşım arsa sahibinin teslimi<br />
açısından da yine aynı esasın yani emsal bedel<br />
esasının uygulanması yönündedir.<br />
Karşılıklı bu teslimlerin, dolayısıyla KDV açısından<br />
vergiyi doğuran olayın ne zaman gerçekleşeceği<br />
hususunda Tebliğde açık bir hüküm bulunmamaktadır.<br />
Ancak bu konudaki İdarenin yaklaşımı;<br />
arsa sahibi açısından arsayı tapuya tescil suretiyle<br />
müteahhide devrettiği ya da böyle bir devir gerçekleşmese<br />
dahi arsayı müteahhidin fiili kullanımına<br />
sunduğu tarihte, müteahhit açısından ise binayı<br />
tamamlayarak arsa sahibine teslim ettiği tarihte<br />
vergiyi doğuran olayın gerçekleşeceği yönündedir<br />
Netice olarak Maliye İdaresi arsa sahibinin müteahhide<br />
arsa payının devrini hem gelir/kurumlar<br />
hem de KDV açısından vergiye tabi işlemler olarak<br />
değerlendirmektedir. (Belirttiğimiz istisnai durumlar<br />
hariç)<br />
Danıştay’ın Görüşü<br />
Danıştay arsa karşılığı inşaat hususunda Mali<br />
İdare ile tamamen farklı bir görüşü benimsemiştir.<br />
Danıştay’ın neredeyse içtihat haline gelmiş bu anlayışının<br />
temel dayanak noktaları şöyledir :<br />
Öncelikle belirtelim ki, bu muamelenin trampa<br />
niteliğinde bulunmadığı Danıştay’ın süregelen içtihatlarındandır.<br />
Bu sözleşmede tamamen kendisine<br />
özgü (sui generis) bir hukuki muamele olarak nitelendirilmektedir.<br />
Arsa karşılığı daire alınması amacıyla arsanın<br />
müteahhide teslimini, gelir sağlayan bir muamele<br />
olarak kabul etmek mümkün değildir. Burada arsanın<br />
değerlendirilmesine yönelik bir hazırlık işlemi<br />
söz konusudur.<br />
Mükellefin faaliyetinin servet edinme amacına<br />
yönelik bulunması nedeniyle ortada elde edilen<br />
kazanç yoktur.<br />
Bir kişinin kat edinme karşılığında arsasını müteahhide<br />
vermesi ve inşa edilen binadan kat sahibi<br />
olması, servetin değerlendirilmesi, servetin biçim<br />
değiştirmesidir.<br />
Danıştay’ın konumuz işlerin hukuki niteliği ve<br />
buna bağlı olarak vergilendirilmesi hususunda benzer<br />
gerekçelerle ve aynı yönde vermiş olduğu daha<br />
bir çok kararı mevcuttur. Danıştay’ın bu yaklaşımına<br />
göre; bu işlemler nedeniyle gerek arsa sahibinin<br />
gerekse müteahhidin gelir/kurumlar vergisi<br />
ve katma değer vergisi açısından herhangi bir yükümlülüğünü<br />
doğmamaktadır.<br />
Ancak Danıştay 11. D.’nin arsa sahiplerine “işyeri”<br />
teslimi yapıldığı ya da arsa sahibinin şirket olduğu<br />
bazı olaylarda, müteahhidin tesliminin ticari<br />
faaliyet olduğu ve KDV’ne tabi bulunduğu yönünde<br />
istisnai de olsa kararları mevcuttur.<br />
Ancak bu görüşler istisnai olup, tersi yönde<br />
de birçok karar mevcuttur. Kaldı ki, arsa sahibinin<br />
“şirket“olduğu yada arsa sahibine “işyeri” teslim<br />
edildiği hallerde, müteahhidin elde ettiği kazancın<br />
ticari kazanç olacağı; diğer hallerde ise vergiye tabi<br />
herhangi bir muamelenin bulunmadığı gibi bir netice<br />
çıkmaktadır ki, bu neticenin müteahhidin her iki<br />
halde de yapmış olduğu faaliyetin aynı olması karşısında<br />
hukuki bir dayanağı yoktur. Müteahhidin tesliminin<br />
konut ya da işyeri olması ya da arsa sahibinin<br />
hukuki yapısının olayın mahiyetini hiçbir şekilde<br />
etkilememesi gerektiğini düşünüyoruz.<br />
Konuya İlişkin Görüşümüz<br />
Arsa sahibinin arsasının bir kısmını müteahhide<br />
vererek konut ya da işyeri elde etmesi olayında<br />
malın niteliği değişmektedir. Bu değişim esnasında<br />
ticari bir faaliyetin gerçekleştiği ya da gelir<br />
elde edildiğinin söylenmesi gerçekçi bir yaklaşım<br />
olmaz. Arsa sahibi arsasını değerlendirmeye yönelik<br />
bir işlem yapmış ve servetinin şeklini değiştirmiştir.<br />
Bunu vergilendirmek gelir üzerinden değil<br />
servet üzerinden vergi almak anlamını taşır. Vergilendirilecek<br />
gelir, arsa sahibinin arsası karşılığında<br />
elde ettiği konut ya da işyerlerini satmak ya da kiraya<br />
vermek gibi şekillerde değerlendirdiğinde meydana<br />
gelir.<br />
Dolayısıyla kanaatimizce Danıştay’ın yaklaşımı<br />
özünde isabetlidir. Bununla birlikte, Danıştay’ın<br />
müstakar hale gelmiş bu görüşüne rağmen Mali<br />
İdare belirtilen yaklaşım çerçevesinde uygulamaya<br />
yön vermektedir. Bu nedenle konunun orta bir yolla<br />
çözümlenmesini tavsiye ediyoruz.<br />
Arsa karşılığı inşaat sözleşmesinin Yargıtay uygulamasında<br />
ihtilafsız olarak “çift tipli karma sözleşme”<br />
olarak kabul gördüğünü belirtmiştik. Kaldı ki,<br />
müteahhidin arsa sahibine inşaat yapması arsa sahibinin<br />
de arsa paylarının devrini gerçekleştirmesi<br />
bir “mal” değişimi niteliğinde olmadığından trampa<br />
olarak da değerlendirilemez. Burada müteahhidin<br />
elinde bir mal yoktur. Bu arsanın mülkiyeti arsa<br />
sahibinindir. Bu arsa üzerinde yapılan inşaat da, bu<br />
malın bütünleyici parçasıdır (mütemmim cüzüdür)<br />
ve bu inşaatın mülkiyeti de arsa sahibinindir. Müteahhidin<br />
bir malı değil, bir iş görme hizmeti vardır.<br />
Netice olarak arsa payı karşılığı bağımsız bölüm yapımı<br />
sözleşmesi “trampa sözleşmesi” olmayıp, müteahhit<br />
açısından da bir “hizmetin” varlığı söz konusudur<br />
Ancak, eğer arsa karşılığı inşaat Mali İdarenin<br />
yaklaşımı ile yani trampa olarak değerlendirilirse<br />
dahi, bu taktirde bize göre şu şekilde işlem yapılmalıdır.<br />
Maliye İdaresinin yaklaşımına göre, her iki tarafın<br />
teslimi de gelir veya kurumlar vergisi ile KDV<br />
açısından vergilendirilmesi gereken muameleler<br />
olacaktır. Ancak bu işlemi trampa olarak kabul etsek<br />
dahi, trampanın ne zaman gerçekleşeceği ve<br />
hangi bedeller üzerinden gerçekleşmesi gerektiği<br />
konusunda Mali İdarenin yaklaşımın katılmak<br />
mümkün değildir<br />
Şöyle ki;<br />
Arsa karşılığı inşaat işinde esas olan müteahhidin<br />
konut ya da iş yerini tamamlayarak arsa sahibine<br />
teslim etmesi, arsa sahibinin de bu teslim karşılığında<br />
arsanın belli bir bölümünü müteahhide devretmesidir.<br />
Arsa sahibinin arsanın bir kısmını müteahhide<br />
devretmeyi taahhüt etmesi ya da iş tamamlanmadan<br />
arsa payının müteahhit adına tapuya<br />
tescili, bu olayın gerçek mahiyetinden ayrı,<br />
şekli bir işlem olup, müteahhide verilen bir çeşit<br />
güvencedir. Vergi hukukunda şekli değil fiili duruma<br />
itibar edilir. Vergilemede esas olan vergiyi doğuran<br />
olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti<br />
olduğundan, bu karşılıklı teslimin buna bağlı olarak<br />
da vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi, arsa payının<br />
alıcı adına tescili veya bu yönde taahhütte bulunulması<br />
ile değil, inşaatın tamamlanarak iktisadi<br />
tasarruf hakkının arsa sahibine bırakılması ile tekemmül<br />
eder.<br />
İnşaatın bitim tarihinin tespiti açısından inşaatın<br />
fiziken tamamlanması, bittiğinin kabulü için<br />
tek başına yeterli değildir. İmar Kanunu’ nun 31 nci<br />
maddesinde “İnşaatın bitme günü, kullanma izninin<br />
verildiği tarihtir.” hükmü uyarınca yasal olarak<br />
inşaatın bitmiş sayılması için yapı kullanma izninin<br />
alınmış olması gerekir. Dolayısıyla müteahhidin<br />
binaları tamamlayarak bu yapının kullanılabilmesi<br />
için yapı kullanma iznini (iskan ruhsatı) aldığı<br />
tarih (iskan ruhsatının geciktiği durumlarda, eğer<br />
yapı alıcının fiili kullanımına terk edilmişse, bu tarih)<br />
vergi hukuku açısından karşılıklı satışın gerçekleştiği,<br />
buna bağlı olarak hasılat ve kazancın elde<br />
edilip, gelir ya da kurumlar vergisi ile KDV açısından<br />
vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarih olarak<br />
kabul edilmeli ve karşılıklı faturalaşmalar bu tarihte<br />
gerçekleştirilmelidir.<br />
Karşılıklı teslimlerin hangi bedel üzerinden yapılması<br />
gerektiği hususunda ise görüşümüzü şöyle<br />
belirtebiliriz. Öncelikle müteahhit tarafından arsa<br />
sahiplerine verilen bağımsız bölümlerin bedelinin<br />
arsa değerini içermemesi gerekir. Çünkü müteahhit<br />
arsa sahiplerine kalacak bağımsız bölümlerin arsa<br />
payını zaten uhdesine geçirmemektedir. Bu durumda<br />
müteahhidin teslim almadığı arsa payını karşı tarafa<br />
devrettiği, teslim ettiği düşünülemez. Dolayısıyla<br />
bu değerlerin karşılıklı teslimlerinde emsal bedel<br />
uygulanması yönündeki Mali İdarenin görüşüne<br />
katılmıyoruz.<br />
32 SAYI 4 / NİSAN 2010
MAKALE<br />
Eğer bu işlem trampa ise, iki tarafın karşılıklı bu<br />
edinimleri haricinde birbirlerinden talep ettikleri<br />
ayni veya nakdi bir değer kalmayacağından, bu teslimlerin<br />
bedeli aynı olmalıdır. Karşılıklı teslime esas<br />
bedel müteahhidin arsa sahibine devredeceği inşaat<br />
bölümü için yapmış olduğu maliyetlerin toplamı<br />
olarak teşekkül etmelidir.<br />
Arsa sahibinin müteahhitle yapmış olduğu sözleşmeye<br />
istinaden hatta arsa payının devrine rağmen<br />
inşaat tamamlanıp karşılıklı teslim değerleri<br />
belirlenmeden (müteahhidin uhdesinde inşa maliyetleri<br />
oluşmadan), gelir veya kurumlar vergisi ile<br />
KDV açısından yapılması gereken bir işlem yoktur.<br />
Netice olarak, iskan ruhsatının alındığı tarihte<br />
müteahhit arsa sahibine teslim ettiği konut ya<br />
da işyerleri için katlandığı ve uhdesinde biriktirdiği<br />
maliyetleri bina bedeli olarak KDV’li fatura etmelidir.<br />
Arsa sahibi bu faturada yer alan bedeli, kendisine<br />
devredilen konut ya da işyerlerinin inşa maliyeti<br />
olarak dikkate almalı ve aktifindeki bu konut ya da<br />
işyerlerine tekabül eden arsa maliyeti ile birleştirerek,<br />
bu binaların toplam maliyetini oluşturmalıdır.<br />
Arsa sahibi (gerçek usulde mükellef ise) de aynı tarihte<br />
müteahhidin düzenlediği fatura tutarını esas<br />
alarak, müteahhide bir arsa faturası düzenlemelidir.<br />
Müteahhit bu bedeli uhdesinde kalan binaların<br />
arsa maliyeti olarak dikkate almalıdır.<br />
Arsa Karşılığı Alınan Bağımsız Bölümlerin Satışı<br />
Arsa sahibinin, arsa payı karşılığında müteahhitten<br />
devraldığı bağımsız bölümlerin yeni bir gayrimenkul<br />
iktisabı olup olmadığı hususu yasada yer<br />
almayan ve yine tereddüt yaratan bir konudur. Arsa<br />
payı karşılığı alınan bağımsız bölümlerin yeni bir iktisap<br />
olarak kabul edilip edilmemesi bunların satışında,<br />
özellikle gerçek kişiler açısından vergilendirmenin<br />
mahiyetini çoğu zaman tamamen değiştirmektedir.<br />
Öncelikle belirtelim ki, doktrinde arsa<br />
karşılığı alınan bölümlerin yeni bir iktisap olduğu<br />
görüşü yaygındır.<br />
Maliye İdaresinin Görüşü : Bu işlemin gayrimenkulün<br />
vasfını değiştirdiği ve arsa sahibine teslim<br />
edilen bağımsız bölümlerin yeni bir iktisap olarak<br />
dikkate alınması gerektiği yönündedir. Dolayısıyla<br />
İdare, arsa sahibinin arsasının bir kısmı karşılığında<br />
edindiği bağımsız bölümlerin arsa ile bağlantısını<br />
koparmakta ve bunları yeni bir gayrimenkul<br />
iktisabı olarak kabul etmektedir. Bu durumda arsa<br />
sahibinin bu yeni gayrimenkulleri, yeni bir tarihte<br />
satın almış (ya da edinmiş) olduğu kabul edildiğinden<br />
vergileme şartları da buna göre belirlenmektedir.<br />
Danıştay’ın Görüşü : Danıştay’ın arsa sahibinin<br />
arsa payı karşılığında edindiği bağımsız bölümlerin<br />
yeni bir iktisap olup olmadığı hususundaki uygulaması<br />
istikrar arz etmemektedir. Yargıya yansıyan<br />
uyuşmazlıklarda bu güne değin verilmiş kararlar<br />
irdelendiğinde, birbirine zıt iki görüşün yansıtıldığı<br />
görülmektedir.<br />
Danıştay’ın vermiş olduğu bir kısım kararlarda,<br />
arsa karşılığı iktisap edilen katların, arsadan bağımsız<br />
yeni bir iktisap olduğu kabul edilmiştir. Bununla<br />
birlikte Danıştay’a yansıyan bazı uyuşmazlıkların<br />
ise, arsanın belli bir kısmı karşılığında alınan bağımsız<br />
bölümlerin, yeni bir iktisap olmadığı yönünde<br />
karara bağlanmıştır<br />
Bununla birlikte yeni bir iktisap olarak görülen<br />
bu bağımsız bölümlerin maliyet bedelinin tespiti<br />
hususunda Danıştay’ın vermiş olduğu bazı kararlarda,<br />
arsa karşılığı alınan bağımsız bölümlerin maliyet<br />
bedelinin, bu bağımsız bölümlerin müteahhitten<br />
devralındığı tarihteki rayiç bedeli olduğuna hükmedilmiştir.<br />
Bu bedel de bağımsız bölümlerin o tarihlerdeki<br />
piyasa fiyatına tekabül etmektedir. Bu bağımsız<br />
bölümlerin iktisap edildiği yıl satılmaları halinde<br />
maliyet bedeli ile satış bedeli eşit kabul edildiğinden<br />
kazanç doğmayacak, takip eden yılarda satıldığında,<br />
yine iktisap tarihindeki rayiç bedelin artırılmış<br />
(revize edilmiş) tutarı ile satış bedeli arasındaki<br />
fark vergi matrahını teşkil edecektir. Görüldüğü<br />
üzere, Danıştay yaklaşımı uyarınca, arsa karşılığı<br />
alınan bağımsız bölümlerin arsa sahibince inşaatın<br />
devamı sırasında yada inşaatın tamamlandığı yılda<br />
satılması halinde bir değer artış kazancından bahsedilemeyecektir.<br />
Şahsi Kanaatimiz : Arsa payı karşılığı edinilen<br />
bağımsız bölümlerin “yeni bir iktisap” olduğu yaklaşımı<br />
doğru kabul edilse dahi, kanaatimizce bu bağımsız<br />
bölümlerin arsa kısmının değil, üzerindeki<br />
“inşaat kısmının yeni iktisap” olduğu esas alınmalıdır.<br />
Arsa zaten mevcut ve aktiftedir. İnşaat kısmı ise<br />
yeni bir edinimdir.<br />
Dolayısıyla kanaatimce, arsa sahibinin uhdesinde<br />
kalan bağımsız bölümlerin satışından elde edilen<br />
kazancın “değer artış kazancı” mahiyetinde olduğu<br />
hallerde, 5 yıllık “elde tutma süresinin” hesaplanmasında<br />
ya da maliyet bedelinin endekslenmesinde;<br />
bağımsız bölümün “arsa kısmının” iktisap<br />
tarihi olarak, arsanın iktisap tarihine; “inşaat kısmı”<br />
iktisap tarihi olarak ise, bağımsız bölümün iktisap<br />
tarihine itibar edilmelidir. Aksi uygulama, yıllar<br />
önce iktisap edilmiş bir arsanın ya da veraset suretiyle<br />
edinilmiş bir arsanın kendi değerinde ortaya<br />
çıkan artışın da vergilendirilmesi anlamı taşır.<br />
Diğer Bazı Hususlar<br />
• Arsa payı karşılığında bağımsız bölüm ve<br />
bir miktar para verilmesi.<br />
• Sözleşmenin noterde düzenleme şeklinde<br />
yapılması<br />
• İşin devam ettiği sürede arsa sahibine<br />
ödenen kira bedelleri<br />
• İşteki gecikme nedeniyle arsa sahibine<br />
ödenen kira tutarı kadar tazminat<br />
• Yapı denetim ücretleri ve arsa sahibinin<br />
KDV’si<br />
• Blok blok bina paylaşımı<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
33
MAKALE<br />
YMM. Sakıp ŞEKER<br />
İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN YEMİNLİ<br />
MALİ MÜŞAVİRLİK DENETİMİNDE<br />
KARŞILAŞILAN SORUNLAR *<br />
* Türkiye Sektörel Muhasebe Uygulamaları<br />
Sempozyumu-I: “İnşaat/Taahhüt Sektöründe Muhasebe,<br />
Vergi ve Denetim”, Bildiri, 15-16 Ocak 2010, <strong>Kayseri</strong><br />
I-İnşaat İşlerinde Muhasebe Uygulamaları<br />
ve Tasdik Denetiminin Planlanması<br />
YMM’ler tarafından yapılacak tasdik denetiminin<br />
planlanmasında öncelikle denetlenecek işletmenin<br />
faaliyet türü, yapılan inşaat işinin organizasyon<br />
ve teknik özelliği göz önüne alınarak, teknik bilginin<br />
yanı sıra vergi ve muhasebe hukukuna ilişkin<br />
yeterli mesleki bilgiye de sahip olunmalıdır.<br />
İnşaat işleri esas olarak beş değişik şekilde yürütülmekte<br />
olup, muhasebe ve vergi denetimi yönünden<br />
beş ayrı durumun göz önünde bulundurulması<br />
gerekir.<br />
1- Taahhüt Şeklinde Yürütülen İnşaat İşleri<br />
a. Yıllara yaygın inşaat ve onarma işleri,<br />
b. Yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarma<br />
işleri,<br />
2- Özel İnşaat İşleri<br />
a. Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek<br />
satmak amacıyla yapılan inşaat işleri,(Yapsat)<br />
b. Kat karşılığı inşaat işleri,( konut ve işyeri<br />
inşaatları)<br />
c. Satmak amacı olmaksızın kendi arsa veya<br />
arazisi üzerine bina inşa edilmesi (Genellikle<br />
konut amacı ile yapılan inşaatlar)<br />
3- İktisadi işletmeler tarafından satmak amacı<br />
taşımayan, işin yürütülmesi (yatırım) amacıyla yapılan<br />
inşaat işleri (İşyeri amacıyla bizzat inşa edilen<br />
büro, fabrika, tesis vb. inşaatlar)<br />
4- Özel Maliyet Kapsamında Yapılan İnşaat İşleri<br />
5- Yapı Kooperatiflerince Yürütülen İnşaat İşleri<br />
Yapı kooperatiflerince yürütülen konut veya işyeri<br />
inşaatları bir yönüyle özel inşaat işlerine bir yönüyle<br />
yatırım amaçlı inşaat işlerine benzemektedir.<br />
Kooperatifler tarafından yürütülen inşaat işleri<br />
bazen kat karşılığı inşaat sözleşmesine göre yapılmaktadır.<br />
Konut yapı kooperatifleri tarafından yürütülen<br />
inşaat işleri indirimli orana tabi olduğundan<br />
KDV iadesi uygulaması yönünden de özellik taşımaktadır.<br />
II-İnşaat Taahhüt İşlerinde Tasdik Denetiminde<br />
Karşılaşılan Genel Sorunlar<br />
1.İnşaat İşlerinde Kayıt Dışı İşlem Gerçeği<br />
Kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin en yoğun olduğu<br />
sektörlerden birisi inşaat sektörüdür. Alt yapı ve<br />
konut inşaatları bu sektörün önemli bir kısmını teşkil<br />
eder. Altyapı inşaatlarının en büyük alıcısı devlet<br />
ve belediyelerdir. Konut inşaatlarında da devlet<br />
TOKİ vasıtasıyla önemli bir alıcı/satıcı konumundadır.<br />
Devletin bu denli etkin olduğu bu sektörde kayıt<br />
dışılığın neden büyük boyutlarda olduğu araştırılmalıdır.<br />
Kamuya ait inşaat işlerinde maliyetler yönünden,<br />
özel inşaat işlerinde ise hem maliyet hem<br />
hâsılat yönünden kayıt dışılık söz konusudur. Diğer<br />
bir ifade ile kamu kuruluşları için inşaat işi yapan<br />
müteahhitler maliyetlerini yeterince belgelendiremediği<br />
için gerçek kazançlarını tespit etmekte güçlük<br />
çektikleri halde, özel inşaat işlerinde hem maliyetlerin<br />
hem de hâsılatın tespitinde güçlükler yaşanmaktadır.<br />
Vergi mükellefiyeti olmayan kalıpçı, boyacı, sıvacı,<br />
duvarcı gibi kişilerden belgesiz inşaat hizmeti<br />
satın alınması, ücretler üzerindeki vergi ve SGK<br />
prim yüklerinin yüksekliği ile işin alımında ve yürütülmesi<br />
sırasında ödenen gayri kanuni ödemeler<br />
gerçek maliyetlerin belgelendirilmesinde karşı-<br />
34 SAYI 4 / NİSAN 2010
MAKALE<br />
laşılan engellerin başında gelmektedir. Ayrıca tapu<br />
harçlarının ve emlak vergi oranlarının yüksekliği,<br />
emlak vergi değerlerinin tespitinde görülen gerçek<br />
dışı değerlemeleri burada belirtmek gerekmektedir.<br />
Vergi mükellefiyeti bulunmayan kalıpçı, demirci,<br />
sıvacı, duvarcı, boyacı gibi inşaat işçiliklerinin basit<br />
usulde stopaj yoluyla vergilendirilmesi bu alandaki<br />
yaygın kayıt dışılığı belli ölçüde azaltabilir.<br />
2. Ortaklar Cari Hesabı veya Kasa Hesabındaki<br />
Fiktif Paralar Sorunu<br />
Kayıt dışı ekonomik faaliyetler işletmelerin bilançolarında<br />
iki şekilde kendini gösterir. Kayıt dışı<br />
faaliyetlerden elde edilen gelirler işletmenin bilançosunda<br />
“331-Ortaklara Borçlar” hesabında, belgesiz<br />
harcamalar ise bilançoda “131-Ortaklardan Alacaklar”<br />
hesabında kendini gösterir.<br />
Kamuya iş yapan inşaat işletmelerinde kayıt<br />
dışı gelir elde edilmesi söz konusu olmadığı halde,<br />
kayıt dışı harcamalara oldukça sık karşılaşılır.<br />
Bu tür işletmelerin bilançolarında ortaklardan alacaklar<br />
hesabı yüksektir. Ortaklardan alacaklar hesabının<br />
yüksek görünmesinin diğer bir nedeni de şirket<br />
ortaklarının yasal kar dağıtımı yapmadan şirketten<br />
borç para alışkanlığıdır. Bazı şirket ortakları kendi<br />
şirketinden borç para almayı bir hak olarak görmektedir.<br />
Özel inşaat işlerinde ise kayıt dışı işlemler<br />
çift yönlüdür. Hem gelirlerde hem de maliyetlerde<br />
belgesiz işlem vardır. Bilançoda görülen yüksek tutarlı<br />
kasa bakiyesi de işletmede kayıt dışı faaliyetlerin<br />
varlığını gösterir.<br />
İşletmenin ortaklara olan borçları tek başına<br />
bir vergi sorunu yaratmadığı halde ortaklardan alacaklar<br />
hesabının veya kasa bakiyesinin yüksekliği<br />
transfer fiyatlandırması yönünden sakınca yaratır.<br />
Bu durumda işletmenin ortaklarından alacakları<br />
için faiz hesaplanması gerekmektedir. Ancak bu tür<br />
uygulamalar ortaklar cari hesabının çığ gibi büyümesine<br />
ve bilançonun daha da bozulmasına neden<br />
olmaktadır. Bilançoyu düzeltmenin tek yolu varsa<br />
geçmiş yıllar karlarının dağıtımının yapılarak ortaklardan<br />
olan alacak hesabının kapatılmasıdır.<br />
3. Doğrulama (Karşıt İnceleme) Çalışmalarında<br />
Karşılaşılan Sorunlar<br />
YMM Genel Tebliğlerine göre tasdik yapan yeminli<br />
mali müşavirlerin doğrulama amacıyla alt firmalar<br />
nezdinde karşıt inceleme yapmaları gerekmektedir.<br />
Alt firma incelemesi yapıp yapmamak<br />
konusunda yeminli mali müşavire serbestlik tanınmış<br />
olmakla birlikte, yapılan vergi incelemesi sonucunda<br />
ortaya çıkacak vergi farkından YMM şahsen<br />
sorumlu tutulmaktadır. YMM’lik tasdikinden kaynaklanan<br />
sorumluluk her ne kadar “kusursuz sorumluluk”<br />
esasına göre belirlenmiş olmakla birlikte,<br />
YMM’in sorumluluktan kurtulabilmesi ancak<br />
usulüne uygun iç ve dış denetim yaptığının kanıtlanması<br />
ile mümkündür. Bu yönüyle bakıldığında<br />
YMM’lerin sorumluluğu bir “tam kusursuz sorumluluk”<br />
değil, deyim yerinde ise “sınırlı kusurlu sorumluluk”<br />
tur. Bu nedenle YMM’lerin yapacakları<br />
denetimin şekli ve genişliği sorumluluklarının tespiti<br />
yönünden büyük önem taşımaktadır.<br />
YMM’ler işletmenin kendi kayıtları dışında doğrulama<br />
çalışmalarını iki şekilde yürütmektedir.<br />
--<br />
Vergi daireleri dâhil kamu kurum ve kuruluşlarından<br />
bilgi istenmesi,<br />
--<br />
Satıcı firma nezdinde car hesap mutabakatı<br />
yapılması, karşıt inceleme tutanağı düzenlenmesi<br />
veya ilgili YMM’den yazılı bilgi<br />
istenmesi,<br />
Satıcının vergi dairesinden bilgi istenmesi durumunda<br />
vergi daireleri ya geç cevap vermekte ya<br />
da hiç cevap vermemektedir. YMM’lerin birbirlerine<br />
bilgi vermesi zorunlu olmadığı için bazı YMM’ler<br />
bilgi isteme yazılarına ya hiç cevap vermemekte ya<br />
da geç cevap vermektedir. Bu durum dışsal doğrulama<br />
çalışmalarını aksatmakta ve YMM’lerin sorumluluğunu<br />
ve riskini artırmaktadır.<br />
Bilindiği gibi 27 ve 29 nolu YMM Genel Tebliğlerinde<br />
yeminli mali müşavirler tarafından tasdik<br />
edilecek işlemlerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığının<br />
tespiti için alt firma incelemelerinin “karşıt<br />
inceleme tutanağı” na bağlanması zorunlu tutulmuş<br />
olup, KDV hariç tutarı 2009 yılı için 16 bin<br />
lirayı aşan mal ve hizmet alım faturalarının karşıt<br />
inceleme tutanağına bağlanması gerektiği belirtilmiştir.<br />
Ancak, her bir fatura tutarı 16.000 lirayı aşmamakla<br />
birlikte bir aylık dönemde bir mükelleften<br />
alınan mal ve hizmet alımlarının tutarının 2009 yılı<br />
için 48.000 TL’yi aşması halinde satıcı firma nezdinde<br />
karşıt inceleme yapılması, KDV iadesi tasdik işlemlerinde<br />
indirilecek KDV’nin %80 veya daha fazlasına<br />
tekabül eden mal ve hizmet alımlarının karşıt<br />
inceleme tutanağına bağlanması gerektiği belirtilmiştir.<br />
Bununla birlikte indirilecek KDV’nin 1/3’ü<br />
veya daha fazlasının karşıt inceleme zorunluluğu<br />
kapsamı dışında bırakılan mal ve hizmet alımlarından<br />
kaynaklandığı hallerde, karşıt inceleme zorunluluğu<br />
kapsamı dışında bırakılan mal ve hizmet<br />
alımları ile ilgili indirilecek KDV’nin yarısına tekabül<br />
eden mal ve hizmet alımları ile ilgili karşıt inceleme<br />
yapılması ile yetinilecek ve bu durumda %80 oranı<br />
aranmayacaktır.<br />
29 nolu Tebliğde kanıt toplama ve denetim<br />
yöntemlerinden birinin de karşıt inceleme olduğu<br />
ve karşıt incelemenin amacının tasdike konu işlemin<br />
gerçek mahiyetinin ortaya çıkarılmasını sağlamak<br />
olduğu, ayrıca tam tasdik kapsamında yapılan<br />
karşıt incelemenin amacının kendisiyle tam tasdik<br />
sözleşmesi yapılan mükellefin gelir ve kurumlar<br />
vergisi beyannamesinde yer alan matrah ve vergiye<br />
ilişkin tutarların doğruluğunu sağlamak şeklinde<br />
ifade edilmiştir. Tebliğde ayrıca, tam tasdik işleminde<br />
sorumluluğun yeminli mali müşavire ait olmak<br />
üzere karşı incelemenin yapılıp yapılmamasından<br />
veya hangi aşamaya kadar yapılacağına tam<br />
tasdik işlemini yapan yeminli mali müşavirin karar<br />
vereceği, yeminli mali müşavirin karşıt inceleme<br />
yapılmasını gerekli görmesi halinde karşıt incelemenin<br />
27 ve 29 nolu genel tebliğler çerçevesinde<br />
yapılması gerektiği belirtilmiştir. Tebliğde tam tasdik<br />
sözleşmesi kapsamında düzenlenen sözleşmelere<br />
ilişkin düzenlenecek gelir ve kurumlar vergisi<br />
beyannamesi tasdiklerinde yeminli mali müşavire<br />
her ne kadar bir serbestlik tanınmış ise de bu serbestlik<br />
yeminli mali müşaviri müteselsil sorumluluktan<br />
ve disiplin kovuşturmasından kurtarmamaktadır.<br />
Bu nedenle tam tasdik sözleşmesi kapsamındaki<br />
tasdik işlemlerinde de yeminli mali müşavirin<br />
makul derecede karşıt inceleme ve diğer doğrulama<br />
çalışması yapması gerekmektedir.<br />
Söz konusu genel tebliğlerde yapılan açıklamalara<br />
göre, düzenlenecek tutanakta yeminli mali<br />
müşavirin imzası ve mührü ile nezdinde inceleme<br />
yapılan mükellefin veya yetkili temsilcisinin imzasının<br />
bulunacağı, ayrıca tutanağın düzenleme tarihi<br />
ve yerinin belirtileceği, tutanak sayısının fazla olduğu<br />
durumlarda en yüksek mal ve hizmet alımlarına<br />
ilişkin 10 tutanağın aslının rapora ekleneceği hükme<br />
bağlanmıştır. Söz konusu genel tebliğlerde tutanaklarda<br />
bulunması gereken diğer bilgiler geniş<br />
bir şekilde açıklanmış bulunmaktadır. Bu tutanakların<br />
çok kapsamlı olması nedeniyle bazı firmalarda<br />
bir tutanağın düzenlenmesi bir günden fazla zaman<br />
almaktadır.<br />
Öteden beri karşıt inceleme tutanaklarında bulunması<br />
gereken unsurlar konusunda vergi daireleri<br />
arasında farklı uygulama ve algılamalar bulunmaktadır.<br />
Bunlardan birisi, “… en yüksek on alıma<br />
” ifadesinin ne anlama geldiği konusudur. Bu ifadeyi<br />
bazı vergi daireleri en yüksek mal alımı yapılan<br />
on satıcı, bazıları ise satıcının kim olduğuna bakılmaksızın<br />
fatura büyüklüğü olarak algılamaktadır.<br />
GİB’lığınca verilen bir özelgede, “… en yüksek<br />
10 alım ifadesinin (….)ilgili dönemlerdeki en yüksek<br />
tutarlı ve iadeye konu 10 alım (fatura) bilgilerinin<br />
anlaşılması gerektiği” şeklindedir. Bu özelgedeki<br />
görüşün genel tebliğ haline getirilmesinde yarar<br />
bulunmaktadır. Diğer bir konu da, KDV iadelerinde<br />
iadeye konu mal ve hizmetlerin tedarik edildiği<br />
bir alt kademedeki firmanın da (imalatçının) indirilecek<br />
KDV’nin %80’inin karşıt incelemesinin yapılıp<br />
yapılmayacağıdır. Mal ve hizmet alımları ile ilgili<br />
indirilecek KDV’nin %80’inin karşıt incelemeleri<br />
imalatçı firmanın bir alt kademesine kadar yapılmalı,<br />
karşıt incelemenin her safhasında nezdinde<br />
karşıt inceleme yapan firma veya firmaların indirilecek<br />
KDV’sinin %80’ine tekabül eden mal ve hizmetlere<br />
ilişkin karşıt inceleme yapılması zorunluluğu<br />
bulunmamaktadır. Aksi takdirde karşıt incelemelerin<br />
sonu gelmeyecektir. Örneğin ihracatçı firma<br />
aynı zamanda ihraç edilen malı imal etmiş ise<br />
alt incelemeler özel bir neden yoksa hammadde<br />
alımlarıyla yetinilmelidir. Alt incelemelerde istenecek<br />
belgeler ve bilgiler iade konusu mal/hizmet ile<br />
sınırlı tutulmalıdır.<br />
Yukarıda yapılan kısa açıklamalardan anlaşıla-<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
35
MAKALE<br />
cağı üzere, karşıt inceleme tutanaklarının, yapılan<br />
denetim ve tasdik işinin doğruluğunu sağlamaya<br />
yönelik bir delil toplama tekniği olduğu sonucuna<br />
varılmaktadır. Uluslar arası denetim standartlarında<br />
genel kabul gören yaklaşıma göre, iki türlü karşıt<br />
inceleme (doğrulama çalışması) söz konusudur.<br />
Bunlardan birisi, yazılı olumlu (açık) teyit, diğeri ise<br />
olumsuz (kapalı) teyittir. Olumlu teyitte (açık teyit),<br />
karşı taraftan teyidi isteyenin belirttiği durumlar<br />
hakkındaki bilgilerde mutabık olunduğunu bildirilmesi<br />
veya bilgi için boşluk bırakılan alanın doldurulması<br />
istenir. Bu yöntemde, bilgi talep edilen tarafın<br />
teyit isteğindeki bilgiyi doğrulamadan cevaplama<br />
riski bulunmaktadır. Olumsuz dış teyitte (kapalı<br />
teyit), karşı taraftan teyidi isteyenin belirttiği<br />
durumlar hakkındaki bilgilerde sadece kabul etmediği<br />
hususları cevaplandırması istenir. Olumsuz<br />
dış teyit isteği cevaplandırılmadığı takdirde, incelemeyi<br />
yapan ilgili tarafların teyit isteğini aldıklarını<br />
ve teyit isteğindeki bilginin doğrulandığının kesin<br />
kanıtı olmadığı kabul edilir. Bu nedenle, olumsuz<br />
dış teyit isteklerinin kullanımı olumlu dış teyit<br />
isteklerinin kullanımından daha az güvenilir kanıt<br />
sağladığından olumsuz dış teyit isteğinin kullanımına<br />
ek olarak, diğer maddi doğrulama tekniklerinin<br />
de dikkate alınması gerekir. Bununla birlikte, olumlu<br />
ve olumsuz teyit istekleri birlikte de kullanılabilir.<br />
Söz konusu genel tebliğlerde belirtildiği şekilde<br />
düzenlenmesi istenen karşıt inceleme tutanaklarının<br />
bizzat yeminli mali müşavirler tarafından yerine<br />
getirilmesi fiilen imkansızdır. Şöyle ki, satıcı firmanın<br />
herhangi bir riskli mükellef olup olmadığı, nezdinde<br />
tasdik işlemi yapılacak mükellefin işlem hacmi<br />
dikkate alınmadan, sadece fatura tutarına bakılarak<br />
karşıt inceleme yapılmasının amaca uygun olmadığı<br />
açıktır. İndirilecek KDV’nin %80’ininden fazlasının<br />
tutanağa bağlanması bir yeminli mali müşavirin<br />
duruma göre aylarca il il dolaşarak karşıt inceleme<br />
yapmasını gerektirebilmektedir. Bu durum<br />
karşısında bir yeminli mali müşavirin birkaç mükellefin<br />
dışında mükellefe hizmet vermesi imkansız<br />
hale gelecek ve bürosunda yardımcı personel çalıştırmasına<br />
da gerek kalmayacaktır. Böyle bir durum<br />
ülkemizde yeminli mali müşavirlik kurumunun hukuken<br />
olmasa bile fiilen kaldırılması anlamına gelmektedir.<br />
Oysa, uluslar arası denetim standartlarında<br />
yapılan denetimin gerçeği yansıtıp yansıtmadığının<br />
belgelendirilmesi denetçi tarafından bizzat<br />
yapılacak karşıt incelemelerle değil, yukarıda belirtilen<br />
açık veya kapalı teyit yazıları ile gerçekleştirilmektedir.<br />
Bu nedenle, karşıt inceleme sırasında tutanakta<br />
yer alması gereken bilgilerin azaltılması yanında<br />
bazı satıcı firmalar nezdinde karşıt inceleme<br />
yapılması zorunluluğu kaldırılmalıdır.<br />
Özellikle KDV iadesi tasdik raporlarının vergi<br />
dairelerince VEDOP kayıtları ve Ba/Bs formları değerlendirilmek<br />
suretiyle detaylı bir şekilde incelendiği<br />
dikkate alındığında, yeminli mali müşavirlerce<br />
yapılacak karşıt incelemenin makul bir sayıya ve<br />
orana çekilmesi gerekir. Bu kapsamda KDV iade işlemlerinde<br />
bir satıcıdan belli bir dönemde yapılan<br />
alımların toplamının 50.000 TL’nin üzerinde olması<br />
halinde karşıt inceleme yapılmalı ve karşıt inceleme<br />
oranı %80’den %50’ye çekilmelidir.<br />
Bu kapsamda, devletin çeşitli kurumları tarafından<br />
sürekli denetim altında tutulan;<br />
a. İMKB’ye kayıtlı mükellefler,<br />
b. Büyük Mükellefler Vergi Dairesine kayıtlı<br />
mükellefler,<br />
c. Kamu kurumu niteliğinde olup olmadığına<br />
bakılmaksızın elektrik, su, doğalgaz dağıtımı<br />
ile telekomünikasyon hizmeti veren<br />
mükellefler,<br />
d. Akaryakıt dağıtım ve rafineri şirketleri,<br />
e. Bankalar, finansal kiralama şirketleri, factoring<br />
ve sigorta şirketleri,<br />
f. Birinci el araç alım satımı ve imalatı ile uğraşan<br />
işletmeler,<br />
g. Hava, demir ve deniz yolu ile havaalanı işletmecileri,<br />
h. Tütün ve alkollü içki imalatçıları ile bunların<br />
dağıtıcıları ve bayilerinin tütün ve alkollü<br />
içki satışlarına ilişkin işlemleri,<br />
i. Vergi tevkifatlı faturalar,<br />
j. Yıl içerisinde aynı YMM tarafından en az 3<br />
kez olumlu tutanak düzenlenmiş satıcılar,<br />
özel bir neden olmadıkça karşıt inceleme kapsamından<br />
çıkarılmalı ve cari hesap mutabakatı gibi<br />
diğer doğrulama yöntemleri ile yetinilmelidir.<br />
Diğer taraftan, yeminli mali müşavir tarafından<br />
gelir/kurumlar vergisi beyannamesi tasdik sözleşmesi<br />
bulunan firmalar nezdinde yapılacak karşıt<br />
incelemelerde, tasdik sözleşmesi bulunan yeminli<br />
mali müşavir tarafından bilgi verilmesi zorunlu hale<br />
getirilmelidir. Ancak, bilgi veren yeminli mali müşavirin<br />
sorumluluğu sadece verilen bilginin kapsamı<br />
ile sınırlı olmalıdır. Gerek mükellefin defterini tutan<br />
mali müşavir gerekse mali tabloları ve vergi beyannamesini<br />
tasdik eden YMM ilgili mükellefin düzenlediği<br />
faturanın doğruluğundan belli ölçüde sorumlu<br />
tutulmalıdır. Sahte faturadan sadece bu belgeyi<br />
kullanan meslek mensubundan ziyade, sahte faturayı<br />
düzenleyen mükellefin muhasebecisi veya müşaviri<br />
sorumlu olmalıdır.<br />
4. Kod Listeleri Uygulaması Sorunu<br />
Gerek vergi mükellefleri gerekse YMM’ler kod<br />
listesi uygulamasından şikâyetçidir. Kod uygulamasından<br />
en çok zarar gören firmalar arasında KDV iadesi<br />
alan firmalar ile inşaat işi yapan firmalardır.<br />
Özellikle taşeronluk yapan alt yükleniciler belli bir<br />
süre sonra işlerini terk etmektedir. Vergi dairesi adresinde<br />
bulamadığı firmadan mal veya hizmet satın<br />
alan firmaların öncelikle KDV indirimlerin reddedilmektedir.<br />
Bu uygulama seri şekilde yazılan vergi<br />
tekniği raporlarına ya da yoklama memurlarının<br />
tespitine dayandırıldığı için hukuksal yönden eksiklikler<br />
içermektedir. Yasal dayanağı olmayan bu uygulama<br />
ile hukuk ihlallerine neden olunmaktadır.<br />
Vergi idaresinin mükellefleri risk gruplarına ayırması<br />
ve bu hakkı kendinde görmesi belli sınırlar içinde<br />
kabul edilebilir.<br />
Öncelikle idarenin her türlü eylem ve tasarrufunun<br />
yargı denetimine tabi olduğu ilkesi gereği,<br />
idare mükellefe kod listelerine alınacağı konusunda<br />
gerekçeli bir yazı yazılmalı ve mükellefe bu idari<br />
işleme karşı dava açma veya düzeltme hakkı verilmelidir.<br />
Ayrıca, söz konusu listelere giren mükelleflerin<br />
hangi koşullarda bu listelerden çıkarılacağı<br />
açıklığa kavuşturulmalıdır. Mevcut uygulamada<br />
soyut ifadelerle mükellefler kolaylıkla kod listelerine<br />
alınabilmekte ancak bu listelerden çıkmak hemen<br />
hemen imkânsız bulunmaktadır. Keza, idarenin<br />
“koddan çıkarılanlar listesi” tuttuğu konuşulmaktadır.<br />
Mükelleflerin kod listelerinden çıkarılması<br />
konusunda YMM’lerce düzenlenecek özel amaçlı<br />
raporlardan da yararlanılmalıdır.<br />
5. Randıman Hesabının Yapılmasında Karşılaşılan<br />
Sorunlar<br />
Her maliyet oluşumunda olduğu gibi inşaat işlerinde<br />
de bir randıman hesabı yapmak mümkündür.<br />
İnşaat giderleri içinde yer alan demir, çimento,<br />
akaryakıt, kereste, tuğla, kum, çakıl vb. malzemelerin<br />
ne miktarda kullanılması gerektiği kesin olmasa<br />
bile yaklaşık olarak hesaplanabilir. Projede belirtilen<br />
betonun dozu ve hacmi (metreküp) dikkate<br />
alınarak, kullanılması gereken çimento, kum ve<br />
çakıl miktarını hesaplamak mümkündür. Bu nedenle<br />
bütün işletmelerde stok modülünün kullanılması<br />
mecburi hale getirilmelidir.<br />
İşletmeler dönem sonlarında kullanılan malzemelerin<br />
yapılan işlere dağıtımında da gereken özen<br />
ve dikkati göstermek durumundadır. Aksi halde (A)<br />
işi için kullanılan demir (B) işine hataen yazılsa bile,<br />
dönem kazancını etkileyebileceği için vergi incelemelerinde<br />
eleştiri konusu edilebilir.<br />
Biten inşaatlarla ilgili olarak yapılacak işlerden<br />
birisi de, biten inşaattan arta kalan hurda ve malzemelerin<br />
değerlendirilmesidir. Pek çok işletme buna<br />
dikkat etmemektedir. Örneğin, taahhüt işinde kullanılan<br />
kalıplar konut inşaatında veya diğer bir taahhüt<br />
işinde kullanılmaktadır.<br />
Mükellefler her iki inşaatın da aynı işletmeye<br />
ait olduğunu düşünerek yapılan bu malzeme devrinde<br />
yasal olmayan bir yön görmemektedirler.<br />
Oysa biten taahhüt işinin geliri o yıl yeni inşaatına<br />
başlanılan inşaatın geliri ise belki üç yıl sonra beyan<br />
edilecektir. Böyle bir durum her inşaat işinin maliyetinin<br />
ve dönem kazancının doğru hesaplanmasına<br />
imkân vermez.<br />
Biten inşaatlarda arta kalan malzemelerin değerlendirilmesi<br />
konusunda şu hususlar göz önünde<br />
tutulmalıdır:<br />
36 SAYI 4 / NİSAN 2010
MAKALE<br />
- Arta kalan malzemelerin diğer şantiyelere taşınması<br />
halinde, hiç kullanılmamış olanların fatura<br />
bedeli veya maliyet bedeli üzerinden biten inşaat<br />
giderinden çıkartılarak kullanılmak amacıyla götürüldüğü<br />
inşaat maliyetine yazılmalıdır.<br />
- Kullanılmış olup diğer işlerde de kullanılabilecek<br />
olan inşaat malzeme ve artıkları emsal bedeli<br />
ile biten inşaat giderinden çıkartılarak diğer inşaatın<br />
giderine veya stok hesaplarına alınmalıdır.<br />
-İnşaat artıklarının satılması halinde elde edilen<br />
gelirin 649. Diğer Olağan Gelir ve Karlar hesabına<br />
alınmalı, satış bedelinin yüksek olmadığı durumlarda<br />
artıkların maliyet bedeli kesin olarak hesaplanamıyorsa,<br />
maliyet bedelinin ilgili olduğu inşaat maliyetinden<br />
çıkartılmaması veya satış bedelinin maliyet<br />
bedeli olarak dikkate alınması uygun olabilir.<br />
Kullanılmadan satılması gereken malzemeler ilgili<br />
inşaat maliyetinden çıkartılarak 157-Diğer Stoklar<br />
hesabına veya 153-Ticari Mallar hesabına, daha<br />
sonra kullanılması düşünülüyorsa 150-Stoklar hesabına<br />
alınmalıdır.<br />
III-İnşaat Sektörünün Tasdik Denetiminde<br />
Karşılaşılan Vergi Uygulamasından Kaynaklanan<br />
Sorunlar<br />
1. İndirimli Orana Tabi Konut Teslimlerinde<br />
Ortak Kullanım Alanı Sorunu<br />
İndirimli orana tabi konut satışlarında yüklenilen<br />
KDV’nin hesabında bazı ortak kullanım alanlarının<br />
(yüzme havuzu, çocuk parkı, bahçe düzenleme,<br />
çim ekimi, spor alanı, alış veriş merkezi, otopark,<br />
kuyu açılması, su arıtma tesisi, elektrik trafosu,<br />
v.b.) dikkate alınmaması gerektiği yönündeki<br />
GİB’lığı özelgeleri Kanunun özüne ve sözüne<br />
aykırıdır. 1 Mütemmim cüz niteliğindeki yapıların<br />
satılan malın (taşınmazın) maliyeti içinde değerlendirilmesi,<br />
ancak eklenti niteliğindeki ( buzdolabı,<br />
bulaşık makinesi v.b.) demirbaşların taşınmazın<br />
maliyetinden ayrı olarak değerlendirilmesi ve %18<br />
oranında KDV’ne tabi tutulmalıdır. Bununla birlikte<br />
150m 2 ’nin hesabında ortak kullanım alanlarından<br />
konuta isabet eden kısmın da dikkate alınması<br />
gerekir. Bununla birlikte alış veriş merkezi, spor<br />
merkezi gibi konut alanının tespitinde dikkate alınması<br />
mümkün olmayan bağımsız nitelikteki yapılara<br />
ait yüklenilen KDV’nin iade edilecek KDV hesabına<br />
alınmaması, bu gibi ortak alanların ayrı fatura<br />
ile %18 oranında KDV’ne tabi tutulması daha doğru<br />
bir yöntem olabilir.<br />
2. Kat Karşılığı İnşaat İşlerinde Müteahhidin<br />
Mal Sahibine Trampa Hükümleri Çerçevesinde Fatura<br />
Düzenlemesi ve KDV Hesaplaması Sorunu<br />
Danıştay’ın yüzlerce aleyhte kararına rağmen<br />
kat karşılığı inşaat işlerinde halen 30 nolu KDV Genel<br />
Tebliği uygulamaya yön vermektedir. Tebliğde<br />
1 GİB İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın<br />
9.5.2009 tarih ve GİB.4.35.17.01/KDV:02-<br />
2466/1085 sayılı özelgesi<br />
kat karşılığı inşaat sözleşmelerinin trampa niteliğinde<br />
sözleşmeler olduğu, kat karşılığı sözleşmesi kapsamında<br />
faaliyet gösteren müteahhitlerin mal sahibinin<br />
payına düşen bağımsız bölümlerin emsal bedeli<br />
üzerinden KDV hesaplamaları gerektiği belirtilmektedir.<br />
Danıştay ve Yargıtay ise söz konusu kat<br />
karşılığı inşaat sözleşmelerinin trampa sözleşmesi<br />
niteliğinde olmadığı, bu sözleşmelerin karma tip<br />
(sui generius) sözleşmeler olduğu görüşündedirler.<br />
Mal sahibine ait daire veya dükkânların arsası<br />
mal sahibine ait olduğuna göre, ortada bir daire<br />
veya dükkân tesliminden söz edilemez. Taşınmaz<br />
hukukunda üst (bina) arzın (arsa veya arazinin) hukuki<br />
durumuna tabidir. Kat karşılığı inşaat sözleşmesi<br />
kapsamında müteahhidin arsa sahibine verdiği<br />
şey daire veya dükkân değil, inşaat hizmetidir. Diğer<br />
bir ifade ile ortada mal teslimi değil hizmet ifası<br />
bulunmaktadır. Bu nedenle müteahhidin arsa sahibine<br />
verdiği hizmet bedeli üzerinden KDV hesaplanması<br />
gerekir. BKK ile 1 sayılı Listede yapılacak bir<br />
değişiklikle, arsa karşılığı inşaat sözleşmesi kapsamında<br />
150 m2’nin altındaki konut inşaatı hizmetlerinde<br />
KDV’nin %1 olarak düzeltilmesi uygun olacaktır.<br />
3. Mevduat Faizi ve Kur Farkı Gelirlerinin Durumu<br />
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işi yapanların,<br />
işin devamı süresince elde ettikleri hakedişler (istihkaklar)<br />
ve yaptıkları giderler nedeniyle, her yıl<br />
itibariyle kar-zarar beyanında bulunmayacakları<br />
hususunda (Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. maddesindeki<br />
özel hüküm nedeniyle) herhangi bir tereddüt<br />
olmamasına karşın, aynı işin sürdürülmesi sırasında<br />
bu istihkakların tahsil edilip bankada vadeli<br />
ya da vadesiz mevduat olarak değerlendirilmesi nedeniyle<br />
elde edilen faiz gelirlerini her yıl itibariyle<br />
beyan edilip edilmeyeceği konusunda farklı görüşler<br />
vardır. Aynı şekilde, hakedişlerini döviz ya da dövize<br />
bağlı olarak alan inşaatçı firmaların, hak edişin<br />
tahakkuk ettiği tarih ve ödeneceği tarih arasında<br />
kur artışından doğan farkın da, her yıl itibariyle mi<br />
beyan edileceği yoksa yıllara yaygın inşaat ve onarım<br />
işinin bir geliri olarak mı nitelendirileceği tartışmaya<br />
konu ikinci durumdur. 2<br />
İnşaat işinden tahsil edilen hak ediş bedelinin<br />
gerek mevduat faizi ve repo şeklinde gerekse menkul<br />
kıymet (Hazine bonosu, devlet tahvili, yatırım<br />
fonu katılma belgesi gibi) satın alınmasının esas<br />
amacı paranın değerini enflasyon karşısında korumaktır.<br />
Kur farkları ise özellikle dövizle ödenen<br />
kamu ihalelerinde, hak ediş tarihi ile paranın ödenmesi<br />
tarihi arasında geçen süreden kaynaklanmaktadır.<br />
a) Maliye Bakanlığı’nın Görüşü<br />
Maliye Bakanlığı bir özelgesinde, ticari kazan-<br />
2 Şükrü KIZILOT, “Yıllara Yaygın İnşaatlarda<br />
Mevduat Faizi ve Kur Farkı Gelirleri”, Yaklaşım,<br />
Sayı: 17, s. 5<br />
cın öz sermaye kıyaslanması yöntemiyle belirlendiği,<br />
faiz gelirinin öz sermayenin bir unsuru olduğu,<br />
faiz gelirlerinin, muhasebe tekniği olarak ayrı hesaplarda<br />
izlenmesi gerektiği ve dönemsellik ilkesi<br />
gereği, yıllara yaygın inşaat işi yapanlarda da banka<br />
faizi gelirlerinin yıllık esasına göre beyan edilmesi<br />
gerektiği görüşünde olduğunu açıklamıştır. 3<br />
Maliye Bakanlığı özelgesinde, faiz gelirlerini<br />
esas işin bitimi beklenmeden beyan edilmesi halinde<br />
inşaat işine ait ödenen faiz giderlerinin de dönem<br />
gideri veya zararı olarak değerlendirilmesi gerektiği<br />
şeklindeki görüşe itibar etmemiş ve bu konuda<br />
şu görüşleri ileri sürülmüştür.<br />
“Bilindiği üzere, inşaat işi için alınan kredi faizleri<br />
inşaat maliyetinin bir unsurudur. Kaldı ki alınan<br />
kredi karşılığı ödenen faizler karşı kurumda o yılın<br />
geliri olarak beyan edilmekte ve vergilenmektedir.<br />
Şirketinizce alınan faiz gelirleri ise ödemeyi yapan<br />
banka tarafından aynı yılda gider yazılmakta, buna<br />
karşılık şirketinizce gelir yazılması inşaatın bitimine<br />
ertelenmektedir. Bu durumda gelirin yıllık olması ilkesine<br />
aykırıdır. Çünkü faiz geliri öz sermayenin bir<br />
unsurudur.<br />
Nitekim, vergi kanunlarımıza göre; yıllara yaygın<br />
inşaat işi yapan bir kurum, inşaat için satın aldığı<br />
bazı malzemeyi veya inşaat işinde kullandığı bazı<br />
makineleri inşaatın bitiminde önce satması halinde,<br />
bu satımdan elde ettiği karı (veya zararı) yılın<br />
kazancı olarak beyan etmek zorundadır.”<br />
Özelgedeki görüşlere katılmak elbette mümkün<br />
değildir. Yıllara yaygın inşaat işlerindeki “özel vergilendirme<br />
rejimi” ni göz önüne almadan genel esaslara<br />
göre yapılacak değerlendirmelerle doğru bir<br />
sonuca varılamaz. Mükellefin aynı dönemdeki finansman<br />
giderini dönem gideri kabul etmeyip faiz<br />
gelirini dönem geliri kabul etmenin hiç bir mantıklı<br />
ve doğru yanı yoktur. Bankadan elde edilen faiz<br />
gelirini banka tarafından gider yazıldığı gibi, bankaya<br />
ödene faiz ve komisyonlar da bankaca gelir yazılıp<br />
beyan edilmektedir. Ayrıca inşaat malzemelerini<br />
satanlar da elde ettikleri gelirleri dönem geliri olarak<br />
beyan etmektedirler.<br />
Maliye Bakanlığının döviz olarak tahsil edilen<br />
hak edişlerden kaynaklanan kur farkının KDV’ne<br />
tabi olmadığı şeklinde özelge düzeyinde açıklamaları<br />
vardır. Ancak, 105 no’lu KDV Genel Tebliğinde<br />
kur farklarının vade farkı niteliğinde olduğu ileri sürülerek,<br />
teslim veya hizmetin yapıldığı tarih ile bedelin<br />
tahsil edildiği tarih arasında ortaya çıkan lehe<br />
kur farkı için satıcı tarafından fatura düzenlenmek<br />
ve faturada gösterilen kur farkına, teslim veya hizmetin<br />
yapıldığı tarihte bu işlemler için geçerli olan<br />
oran uygulanmak suretiyle KDV hesaplanacağı,<br />
bedelin tahsil edildiği tarihte alıcı lehine kur farkı<br />
oluşması halinde ise kur farkı tutarı üzerinden alıcı<br />
tarafından satıcıya bir fatura düzenlenerek, teslim<br />
ve hizmetin yapıldığı tarihteki oran üzerinden KDV<br />
3 KIZILOT, a.g.m. s. 5 (Maliye Bakanlığının<br />
24.12.1984 ve 22123 sayılı özelgesi)<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
37
MAKALE<br />
hesaplanması gerektiği belirtilmiştir. 4 Tebliğde kur<br />
farkına ilişkin KDV ödeme tarihine ertelendiği halde,<br />
bazı meslek mensupları kraldan çok kralcı rolü<br />
ile dönem sonu kur değerlemelerine de KDV’li fatura<br />
düzenlettirme eğilimindedir.<br />
b) Danıştay’ın Görüşü<br />
Konuyla ilgili olarak Danıştay’a yansıyan bir<br />
olayda, yıllara yaygın inşaat işinden dolayı döviz<br />
olarak elde edilen avans ve istihkak bedellerinin<br />
bankalarda değerlendirilmesi sonucu oluşan<br />
kur farkı ve faiz gelirlerinin GVK’nun 42. maddesi<br />
uyarınca yıllara yaygın inşaat işinin hasılatına dahil<br />
edilerek, işin bitiminde kazancın tespitinde dikkate<br />
alınması gerektiğine karar verilmiştir. Karar gerekçesi<br />
şöyledir: ([3]) 5<br />
“Uyuşmazlık, yıllara yaygın inşaat işi yapan<br />
Davacı Anonim Şirketin sözleşme gereği yabancı<br />
para cinsinden elde ettiği istihkak bedellerini bankada<br />
tutması nedeniyle oluşan kur farkı ve faiz gelirinin<br />
birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat<br />
ve onarma işinin hâsılatı olarak Gelir Vergisi<br />
Kanunu’nun 42 nci maddesi uyarınca işin bittiği yılın<br />
geliri mi sayılacağı, yoksa inşaat işi ile ilgilendirilmeyip<br />
dönem kazancı olarak mı beyanı gerektiği<br />
konusuna ilişkin bulunmaktadır.<br />
Vergi Usul Kanunu’nun 19 uncu maddesinde,<br />
vergi alacağının vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları<br />
olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü<br />
ile doğacağı belirtilmiştir. Her vergi<br />
kanunda o verginin doğumu için gerekli olan<br />
olayda ve hukuki durumlar tarif ve tespit edilmiştir.<br />
Gelir Vergisi Kanun’nun 42 nci maddesinde,<br />
“Birden fazla takvim yılına sirayet eden<br />
inşaat ve onarma işlerinde kar veya zarar işin<br />
bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın<br />
geliri sayılarak, mezkûr yıl beyannamesinde<br />
gösterilir.” denilmektedir. Yıllara yaygın inşaat<br />
ve onarma işinde vergi alacağı, inşaat işinin bittiği<br />
yılda doğar. Olayda yıllara yaygın inşaat işiyle<br />
ilgili olarak döviz cinsinden elde edilen hak<br />
edişlerin bankalarda durması sonucu TL. değer<br />
değişikliğinden lehe oluşan kur farklarını, inşaat<br />
işi dışında ayrı bir ticari organizasyon sonucu<br />
elde edilmemiş olması karşısında hak edişin bir<br />
unsuru, türevi olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.<br />
Bunun sonucu olarak da hak edişler<br />
hangi hesaba kaydedildi ise kur farklarının da<br />
o hesapla ilişkilendirilmesi başka bir anlatımla<br />
inşaat işinin sonunda elde edilen vergiye tabi<br />
kazancın belirlenmesinde hak edişlerle birlikte<br />
göz önünde tutulmasının kabulü gerekir.<br />
Yıllara yaygın inşaat işi nedeniyle alınan istihkaklardan<br />
sarf edilmeyerek bankada mevduat<br />
olarak tutulan meblağ karşılığı elde edilen faiz<br />
geliri, yapılan inşaat işinden elde edilen gelir-<br />
4 105 nolu Tebliğ 30.6.2007 tarihli Resmi<br />
Gazetede yayımlanmıştır.<br />
5 Danıştay 4. Dairesinin 8.6.1994 gün ve E:<br />
1994/581; K: 1994/3495 sayılı Kararı<br />
den ayrı, başka bir kaynaktan elde edilmiş gelir<br />
niteliğinde sayılamayacağından, inşaat işinden<br />
ayrı yıllık dönemler itibariyle vergilendirilmesi<br />
gereken gelir olarak nitelendirilmesi yerinde<br />
görülmemiştir. Söz konusu kur farkı ve faizler<br />
işin bitiminde kar ve zararı etkileyeceğinden,<br />
inşaat işlerine ait gelirin bir unsuru olarak,<br />
inşaat hesabıyla ilişkilendirilerek işin bitim<br />
tarihi itibariyle vergilendirilmesi, Gelir Vergisi<br />
Kanunu’nun 42 nci maddesi gereğidir. Bu yüzden<br />
aksi yönde verilen mahkeme kararında isabet<br />
görülmemiştir.”<br />
Danıştay’ın yukarıda belirtilen kararına karşı<br />
vergi dairesince yapılan düzeltme talebi de aynı<br />
gerekçelerle reddedilmiştir. (30.5.1995 gün ve E:<br />
1994/4989; K: 1995/2383)<br />
Birden fazla yıllara yaygın inşaat işinde her işin<br />
parasının ayrı ayrı izlenmesi ve nemalandırılması<br />
mümkün değildir. İşletmenin “kasa”sı bir havuz<br />
gibidir. Bütün kaynaklardan gelen paralar burada<br />
toplanır ve buradan harcanır. Böyle bir durumda<br />
devam etmekte olan işlerden elde edilen paranın<br />
izini sürmek oldukça zordur. Ancak ortak genel giderlerin<br />
dağıtımında kullanılan hasılat ölçüsü burada<br />
da kullanılabilir.<br />
Bizim bu konudaki önerimiz, yıllara yaygın inşaat<br />
işlerinde, avans ve hak ediş gelirlerinin bankalarda<br />
nemalandırılması sonunda elde edilen mevduat<br />
ve repo faizleri ile kur farklarının hangi inşaat işine<br />
ait olduğu kesin olarak belliyse o inşaat işinin gelirine<br />
yazılmasıdır. Kesin bir belirleme yapılamıyorsa<br />
cari dönemin geliri olarak beyan edilmelidir.<br />
4. Yurt Dışında Yapılan İnşaat Ve Onarma İşlerinden<br />
Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisnanın Uygulanmasında<br />
Karşılaşılan Sorunlar<br />
a)Genel Olarak<br />
KVK’nın 5/1’nci maddesinin (h) alt bendine<br />
göre, “yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj<br />
işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de<br />
genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazançlar”<br />
hiçbir koşula bağlı olmaksızın (yurt dışında vergi<br />
ödenip ödenmediğine bakılmaksızın) kurumlar vergisinden<br />
istisna edilmiştir.<br />
Konuyla ilgili olarak 1 no’lu KVK Genel Tebliğinde<br />
aşağıdaki açıklamalara yer verilmiştir.<br />
“Teknik hizmetlerden elde edilen kazançların<br />
da anılan istisnadan yararlanabilmesi için bu işlerin<br />
yurt dışında bulunan işyerleri veya daimi temsilciler<br />
aracılığıyla yapılması; yurt dışında ayrıca bir<br />
işyeri veya daimi temsilci olmadan yapılan teknik<br />
hizmetlerin, hizmet ihracatı olarak değerlendirilmesi<br />
gerekmektedir. Ayrıca, teknik hizmetlerin yurt<br />
dışındaki inşaat, onarım ve montaj işlerine bağlı<br />
olarak yapılma şartı bulunmamaktadır.<br />
İnşaat, onarım ve montaj işlerinin yurt dışında<br />
gerçekleştirilmesi için bir işyeri bulunması gerekirken,<br />
bu işlere bağlı teknik hizmetlerin yurt dışında<br />
herhangi bir işyeri olmaksızın Türkiye’den gerçekleştirilebilmesi<br />
de mümkün olabilmektedir. Proje<br />
hazırlanması gibi teknik hizmetler, inşaat ve onarma<br />
işinin tamamlayıcı bir unsuru olmasına karşın;<br />
kurumların yurt dışında devam eden bir inşaat ve<br />
onarma işi olmadığı ya da ayrıca bir işyeri veya daimi<br />
temsilci bulundurulmadığı durumlarda, bu faaliyetin<br />
ihracat olarak değerlendirilmesi gerekmekte<br />
olup yurt dışındaki inşaat işine bağlı olarak<br />
Türkiye’de yapılan teknik hizmetlerden sağlanan<br />
kazançların bu istisnadan yararlandırılması mümkün<br />
bulunmamaktadır. Dolayısıyla, kurumların yurt<br />
dışında bir inşaat ve onarım işi varsa, buna bağlı<br />
teknik hizmetler ister Türkiye’de isterse yurt dışında<br />
yapılsın, elde edilen kazançlar istisnadan yararlanabilecektir.<br />
Kurumların yurt dışında yaptıkları<br />
bir inşaat ve onarım işinin bulunmaması halinde<br />
ise ancak yurt dışında bir işyeri veya daimi temsilci<br />
aracılığıyla yaptıkları teknik hizmetlerden elde<br />
edilen kazançlar istisnadan yararlanılabilecektir.”<br />
Kanunda yurt dışında yapılan teknik hizmetlerden<br />
elde edilen kazanç istisnasından yararlanmak<br />
için yurt dışında bağımsız bir işyeri veya kanuni<br />
temsilci bulundurulmasına ilişkin açık bir hüküm olmamakla<br />
birlikte, söz konusu istisna kazancın fiilen<br />
yurt dışında elde edildiğinin ispatı mükellefe aittir.<br />
Bu nedenle teknik hizmet niteliğindeki kazançların<br />
yurt dışında elde edildiğini göstermek üzere, işi yapan<br />
teknik elemanların yurt dışında makul bir süre<br />
bulunduğunun ve ücretlerinin yurt dışından ödendiğinin<br />
veya teknik hizmetlerin yurt dışından sağlandığının<br />
kanıtlanması gerekmektedir. Yurt dışında<br />
bir işyerinin varlığı, söz konusu işin fiilen yurt dışında<br />
yapıldığını gösteren önemli bir karinedir. Yurt<br />
dışında bir işyeri bulunmayan, işin yapılması amacıyla<br />
yurt dışına teknik eleman göndermeyen veya<br />
bu tür bir hizmetin yurt dışından temin edildiğini<br />
kanıtlayamayan bir mükellefin söz konusu kazanç<br />
istisnasından yararlanması mümkün değildir.<br />
Öte yandan, yurt dışı faaliyet sonucunda elde<br />
edilen kazançlar elde edildiği dönem itibarıyla,<br />
Türkiye’de ilgili olduğu geçici vergi matrahının tespitinde<br />
de dikkate alınacaktır.<br />
b) Yurt Dışı İnşaat İşlerinden Elde Edilen Kazançlara<br />
İlişkin İstisnadan Yararlanmak İçin Kazancın<br />
Türkiye’ye Getirilmesi Zorunlu mudur<br />
Yurt dışı inşaat işlerinden elde edilen kazancın<br />
kurumlar vergisinden istisna edilebilmesi için<br />
elde edilen kazancın Türkiye’ye getirilmesinin veya<br />
muhasebe kayıtlarına intikal ettirilmesinin zorunlu<br />
olup olmadığı konusunda tereddüt gösterilmektedir.<br />
1 nolu Tebliğde, “bu istisnanın uygulanması açısından,<br />
yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj<br />
işleri ile teknik hizmetlerden sağlanan kazançların<br />
Türkiye’ye getirilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.<br />
Söz konusu kazançların Türkiye’de genel<br />
sonuç hesaplarına intikal ettirilmesi istisnadan<br />
yararlanılması için yeterlidir.” Denilmektedir. Tebliğdeki<br />
ifadeden yurt dışında elde edilen kazancın<br />
38 SAYI 4 / NİSAN 2010
MAKALE<br />
Türkiye’deki sonuç hesaplarına intikal ettirilmemesi<br />
halinde söz konusu istisnadan yararlanılamayacağı<br />
anlaşılmaktadır.<br />
Maliye Bakanlığı’nın anlayışına göre, yurt dışındaki<br />
şube veya şantiyenin bilançosunun merkezin<br />
bilançosu ile konsolidasyonu zorunlu değil, sadece<br />
sonucunun merkezin mali tablolarına yansıtılması<br />
yeterlidir. Bu anlayış bilançonun tekliği ilkesine<br />
aykırıdır.<br />
Tebliğde ayrıca, yurt dışındaki şubelerden elde<br />
edilen kazançların genel sonuç hesaplarına intikal<br />
ettirilmesinde, faaliyette bulunulan yabancı ülkenin<br />
mevzuatına göre hesap döneminin kapandığı<br />
tarih itibarıyla ilgili ülke mevzuatına göre tespit<br />
edilen faaliyet sonucunun, Türkiye’de de aynı tarih<br />
itibarıyla genel sonuç hesaplarına kaydedilmesi, bu<br />
hususun Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal<br />
ettirilmesinde, kazancın kambiyo mevzuatına göre<br />
fiilen Türkiye’ye getirilmesinin herhangi bir etkisinin<br />
olmayacağı, faaliyette bulunulan yabancı ülkede<br />
kazanca tasarruf edilebilmesinin yeterli olduğu<br />
belirtilmiştir.<br />
Yurt dışında elde ettiği kazancı Türkiye’deki sonuç<br />
hesaplarına intikal ettirmeyen bir mükellef<br />
hakkında cezalı vergi tarh edilmesi, her ne kadar<br />
tebliğde genel sonuç hesabına intikalin gerekli olduğu<br />
belirtilmekle birlikte, kanunda sonuç hesabına<br />
intikalin zamanı konusunda açık bir hüküm bulunmadığını<br />
belirtmek isteriz. ( Örneğin, yurt dışı iştirak<br />
kazançları istisnasında iştirak kazancının elde<br />
edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi<br />
beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar<br />
Türkiye’ye transfer edilmesi gerekmektedir.) Sonuç<br />
hesabına intikal ettirilmeyen kazanç unsurunun bir<br />
vergi incelemesi sonucunda tespit edilmesi halinde,<br />
söz konusu kazanç sonuç hesabına intikal ettirilmiş<br />
ve vergi incelemesinden maksadın ödenmesi<br />
gereken verginin doğruluğunu tespit etmek olduğundan,<br />
bu takdirde de kayıt ve beyan dışı bırakılan<br />
kazancın istisnadan yararlandırılması gerektiği<br />
söylenebilir. Usule ilişkin bir noksanlık teşvik amaçlı<br />
bir istisna hükmünden yararlanmaya engel olmamalıdır.<br />
Bu açıklamalarımızdan yurt dışı inşaat işlerinden<br />
elde edilen kazançların kazancın elde edildiği,<br />
yani kazanca tasarruf edilebildiği dönemde<br />
Türkiye’deki sonuç hesaplarına intikal ettirilip ettirilmediğinin<br />
önemi yoktur şeklinde anlaşılmamalıdır.<br />
Söz konusu kazançlar mutlaka Türkiye’deki sonuç<br />
hesaplarına zamanında intikal ettirilmelidir.<br />
Yurt dışında elde edilen kazancın şirket ortaklarının<br />
özel hesaplarına intikal ettirildiğinin tespit edilmesi<br />
halinde, şirket kazancının ortaklara fiilen kar payı<br />
olarak dağıtıldığı kabul edilerek, ayrıca GVK’nın 94<br />
ve KVK’nın 15 ve 30’ncu maddelerine göre vergi ziyaı<br />
cezalı gelir/kurumlar vergisi tevkifatı yapılmasını<br />
gerektirir.<br />
Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen<br />
kazanç, hesaplara intikal ettirilmesi gereken<br />
tarihte T.C. Merkez Bankasının o gün için tespit ve<br />
ilan ettiği döviz alış kurlarıyla değerlendirilecektir.<br />
c) Yurt Dışında Yapılan İnşaat İşinin Tamamlanmasından<br />
Sonra Ödenen Faiz ve Kur Farklarının<br />
Durumu<br />
Yurt dışında ihalesi alınan bir işte kullanılmak<br />
üzere alınan bir krediye ait faiz ve kur farkının<br />
yurt dışındaki işin maliyetine kaydedilmesi gerektiği<br />
açıktır. Ancak, iş tamamlandıktan sonra ödenen<br />
faiz ve kur farklarının ne şekilde kaydedileceği<br />
tereddüt konusudur. 1 nolu KVK Genel Tebliğinde,<br />
“yurt dışında yapılan inşaat işlerinde kullanılmak<br />
üzere alınmış krediler için, inşaat işlerinin sona erdirilmesinden<br />
sonra ödenmesi gereken faiz ve kur<br />
farkları, yabancı ülkede bunları ödeyecek bir işletmenin<br />
kalmaması ve bu işe ilişkin olarak elde edilen<br />
hasılatın yurt dışındaki inşaata harcanan kredi<br />
tutarı kadar kısmının Türkiye’ye getirilmesi halinde,<br />
söz konusu kredi Türkiye’deki merkezin bir borcu<br />
haline gelmekte ve merkez tarafından ödenmesi<br />
zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Bu kredilere ilişkin<br />
olarak yurt dışındaki inşaat işlerinin sona ermesinden<br />
sonra doğan kur farkı ve faizler, merkezdeki<br />
kurum için ticari kazancın elde edilmesi ve idamesi<br />
için yapılmış bir gider niteliğinde olduğundan,<br />
genel esaslar çerçevesinde kurum kazancının<br />
tespitinde dikkate alınabilecektir.” İfadelerine yer<br />
verilmiştir. Yurt dışında harcanan kredi kadar bir<br />
hâsılatın Türkiye’ye getirilmesi halinde söz konusu<br />
krediye ilişkin faiz ve kur farkı Türkiye’de gider yazılabilecektir.<br />
Tebliğdeki koşulun yerine getirilmesi<br />
hemen hemen imkânsızdır. Alınan kredi kadar kar<br />
elde edilmesi mümkün olamayacağından yurt dışındaki<br />
işler nedeniyle alınan kredilere ait faiz ve<br />
kur farklarının KVK’nın 5/3’ncü maddesi uyarınca<br />
kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması<br />
gerekmektedir. Ödenen faiz ve kur farkının<br />
Türkiye’de gider yazılacak kısmı Türkiye’ye getirilen<br />
kazanç kısmıyla sınırlı olacaktır. Örneğin, 1 milyon<br />
TL kredi için ödenen 50.000 TL faizin 20.000 TL’si iş<br />
tamamlandıktan sonra ödenmiş ise 20.000 TL faizin<br />
gider yazılabilmesi için Türkiye’ye kullanılan kredinin<br />
%40’ı olan 400 bin TL kazancın getirilmiş olması<br />
gerekmektedir. Türkiye’ye getirilen istisna kazanç<br />
tutarı 100 bin TL ise, ödenen 20 bin TL faizin 15 bin<br />
TL’lik kısmının kanunen kabul edilmeyen gider olarak<br />
değerlendirilmesi gerekecektir.<br />
d) Merkez ve Yurt Dışı Şube Arasındaki Cari<br />
Hesapların Değerlemesi<br />
Yurt dışında yapılan inşaat işleri ile ilgili olarak<br />
Türkiye’deki merkez ile yurt dışındaki işyeri arasında<br />
ortaya çıkan ilişkilerde yurt dışındaki işyerine<br />
Türkiye’den fatura kesilmek suretiyle yapılan ve<br />
o işyerinde maliyet veya gider olarak kabul edilen<br />
mal ve hizmet hareketleri ile yurt dışındaki işyeri<br />
ile Türkiye’deki merkez arasındaki para hareketlerinin<br />
ayrı ayrı hesaplarda izlenmesi ve değerlemenin<br />
buna göre yapılması gerekmektedir.<br />
Yurt dışındaki işyerine merkez tarafından fatura<br />
düzenlenmek suretiyle ihraç olunan emtia ile yurt<br />
dışına yönelik olarak fatura düzenlenmek suretiyle<br />
yapılan hizmetlerden doğan dövize bağlı alacak ve<br />
borçların aynen mal veya hizmet ihracından doğan<br />
alacak ve borçlarda olduğu gibi değerlemeye tabi<br />
tutulacağı ve değerleme farklarının vergi matrahının<br />
tespitinde dikkate alınacağı tabiidir.<br />
1 nolu KVK Genel Tebliğinde, Türkiye’de bulunan<br />
merkez ile yurt dışındaki işyeri arasında gerçekleşen<br />
para hareketlerinden doğan alacak ve<br />
borçların gerçek bir alacak ve borç niteliği taşımadığı<br />
belirtilerek, söz konusu para hareketlerine dayalı<br />
cari hesap bakiyelerinin değerlemesine gerek<br />
bulunmadığı ifade edilmiştir.<br />
Yurt dışındaki şantiyelere gönderilen avans niteliğindeki<br />
paraların gerçek bir borç ve alacak niteliği<br />
taşımadığı doğru olmakla birlikte, ayrı vergilendirme<br />
rejimlerine tabi işletmeler arasındaki borç<br />
alacak ilişkisinde KVK’nın 5/3’ncü maddesindeki<br />
kuralın göz önünde bulundurulması gerekmektedir.<br />
Mükellefin yurt dışındaki şantiyesine gönderdiği<br />
borç para (avans) kendi parası ise transfer fiyatlandırması<br />
hükümleri de göz ardı edilerek faiz veya<br />
kur farkı hesaplanmaması kabul edilebilir. Ancak,<br />
gönderilen para bir kredi kurumundan temin edilmiş<br />
ise söz konusu kredi için ödenen faiz ve kur farkının<br />
yurt dışındaki şantiye veya şubenin hesabına<br />
kaydedilmesi gerektiği görüşündeyim.<br />
e) Geçici Olarak İhraç Edilen Makine Ve Teçhizatın<br />
Türkiye’ye İthalinde Değerleme ve Amortisman<br />
İşlemleri<br />
1 nolu KVK Genel Tebliğinde, “tam mükellef<br />
kurumların aktiflerinde yer alan makine ve teçhizatların,<br />
yurt dışında yapılan inşaat işleri ile ilgili<br />
olarak yurt dışına geçici olarak ihraç etmeleri<br />
halinde, geçici olarak ihraç edilen ve işin bitiminde<br />
Türkiye’ye getirilen makine ve teçhizat ile ilgili<br />
olarak Türkiye’de amortisman ayrılmasına son verileceği;<br />
işin bitiminde söz konusu makine ve teçhizatların<br />
Türkiye’ye ithalinde ise amortisman uygulamasının<br />
kaldığı yerden devam edeceği” belirtilmiştir.<br />
Ne amortisman teorisinde ne de Vergi Usul<br />
Kanunu’nda amortismana ara verme durumu vardır.<br />
Yurt dışındaki şantiye veya şubeye geçici olarak<br />
ihraç edilen makine ve teçhizatın üçüncü bir firmanın<br />
kullanımına tevdi edilmesi arasında bir fark<br />
yoktur. Söz konusu makine ve teçhizat mükellefin<br />
bilançosunda yer almaya devam ettiğine göre,<br />
amortisman ayrılmasında da bir sakınca olmamalıdır.<br />
Amortismanın merkez hesaplarında gider yazılması<br />
halinde amortisman giderinden az olmamak<br />
üzere kira geliri tahakkuk ettirilmesi veya amortisman<br />
giderinin yurt dışındaki işin maliyetine kaydedilmek<br />
üzere dekont düzenlenmesi olayın mahiyetine<br />
daha uygun düşmektedir.<br />
Öte yandan yurt dışına geçici ihraçla gönderilen<br />
ancak daha sonra kesin ihraca dönüşen ve yurt<br />
dışında bırakılan veya kesin ihraca dönüşen maki-<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
39
MAKALE<br />
nelerin satışından elde edilen karlar ile yurt dışında<br />
elde edilen makine kira gelirleri söz konusu istisna<br />
kapsamında değildir.<br />
5. Zarar Beyan Eden Mükelleflere 2003 ve Önceki<br />
Yıllara Ait Fon Payının İade Edilmemesi Sorunu<br />
2003 yılına ait fon paylarının mahsup ve iadeye<br />
konu edilemeyeceğine ilişkin 4842 Sayılı Kanunun<br />
Geçici 1.maddesinin “…. bu kazanç ve iratlara<br />
ilişkin olarak vergilendirme dönemi içinde ödenen<br />
fon payları mahsup ve iadeye konu olmaz”<br />
bölümünü, Anayasa Mahkemesinin 20.03.2008 tarih<br />
ve E:2004/94; K:2008/83 sayılı Kararıyla, “tevkif<br />
suretiyle alınan vergiler üzerinden hesaplanan<br />
fon payları ile stopaja tabi gelir elde etmemiş ve<br />
2003 yılı gelirini 2004 yılında beyan edecek mükellefler<br />
arasında farklılık yaratıldığı” gerekçesiyle<br />
iptal edilmiştir.<br />
Anayasa Mahkemesinin iptal kararının uygulaması<br />
ile ilgili olarak yayımlanan 13 Seri Nolu Kurumlar<br />
Vergisi Kanunu Sirkülerinde, söz konusu fon<br />
paylarının 2003 yılı vergilendirme dönemine ilişkin<br />
olarak verilen yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamesi<br />
üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar<br />
vergisi tutarının %10’unu aşmayan kısmının mahsup<br />
ve iadesinin mümkün olduğu, %10’unu aşan<br />
kısmının ise gider veya maliyet yazılması gerektiği<br />
belirtilmiştir.<br />
Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı ise, 2008 yılında<br />
yıllara yaygın inşaat işinden zarar beyan eden ve<br />
2003 yılında kesinti suretiyle ödenen fon payının iadesini<br />
talep eden bir inşaat şirketine gönderdiği yazıda,<br />
“… 2003 yılı vergilendirme dönemine ilişkin<br />
olup daha önce mükelleflerce ödenen ancak mahsup<br />
ve iadeye konu edilmeyen fon payı tutarlarının<br />
ilgili döneme ilişkin olarak verilen kurumlar vergisi<br />
beyannamesi üzerinden hesaplanan kurumlar<br />
vergisi tutarının %10’unu aşmayan kısmının mahsup<br />
ve iade edilebileceğini, 2003 hesap dönemi kurumlar<br />
vergisi beyannamesinde hesaplanan kurumlar<br />
vergisinin bulunmaması durumunda, 4842<br />
sayılı Kanunun geçici 4’ncü maddesinde yer alan<br />
%10’luk oranın değerlendirilebilmesinin mümkün<br />
olmadığı gibi fon payı tutarının herhangi bir şekilde<br />
mahsup veya iadesinin de mümkün bulunmadığını,<br />
öte yandan, kar ve zararı 2003 vergilendirme<br />
döneminden sonra tespit edilerek beyan edilecek<br />
yıllara sari inşaat ve onarma işleriyle ilgili fon payının<br />
işin bittiği yıla ilişkin olarak verilen yıllık kurumlar<br />
vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan verginin<br />
%10’una kadar olan kısmının mahsup ve iadeye<br />
konu edilebilmesinin mümkün bulunmadığını,<br />
2008 yılı hesap döneminde iadesi talep edilen<br />
fon payının ilgili yıl kurumlar vergisi beyannamesinde<br />
hesaplanan kurumlar vergisinin bulunmadığı<br />
gerekçesiyle mükellefin mahsup talebinin yerine<br />
getirilemeyeceğini belirtmiştir.<br />
Vergi Dairesi Başkanlığı’nın yazısından mükellefin<br />
beyan ettiği kazanç yoksa fon payının iade edilemeyeceği,<br />
ancak mükellefin kazanç beyan etmiş olması<br />
halinde ödenen fon payının hesaplanan verginin<br />
%10’una kadar olan kısmının mükellefe iade<br />
edilebileceği, %10’unu aşan kısmın ise kanunen kabul<br />
edilmeyen gider olarak dikkate alınacağı sonucu<br />
çıkmaktadır. Bir hukuk devletinde böyle bir mantık<br />
olabilir mi Fon payı gelir üzerinden alınan bir<br />
tür vergidir. Gelir doğmamış ise ortada ödenmesi<br />
gereken vergi de fon payı da doğmaz. Kesinti suretiyle<br />
tahsil edilen vergilerin tamamı zarar durumunda<br />
mükellefe iade edilir. Bu durum Türk Vergi<br />
Sisteminde öteden beri var olan bir kuraldır. Anayasamızın<br />
73. Maddesindeki “ödeme gücü ilkesi”<br />
de bunu gerektirir. (GVK; Md:121,KVK Md:34) Zarar<br />
beyan eden mükellefe iadenin yapılamayacağı<br />
tezinin hiçbir haklı ve mantıklı nedeni yoktur. Zarar<br />
beyan eden mükellefe kesinti yoluyla ödenen gelir/kurumlar<br />
vergisinin tamamı iade edildiğine göre<br />
aynı şekilde fon payının da mükellefe iade edilmesi<br />
kanun gereğidir.<br />
4842 sayılı Kanunun geçici 4. Madde hükmü,<br />
geçici 1. Maddenin Anayasa Mahkemesince iptal<br />
edilmesi nedeniyle fiilen ve hukuken geçersiz<br />
hale gelmiştir. Şöyle ki, geçici 4. Madde hükmü iptal<br />
edilen geçici 1. Madde hükmüne “gönderme”<br />
yapmaktadır. Gönderme yapılan kanun hükmü ortadan<br />
kalktığına göre, geçici 1. Madde hükmü halen<br />
yürürlükteymiş gibi yorumda bulunmanın hiçbir<br />
haklı ve geçerli tarafı yoktur. Geçici 4. Maddede<br />
aynen şöyle denilmektedir: “ Bu Kanunun Geçici<br />
1.maddesi uyarınca mahsup ve iadeye konu olmayan<br />
fon paylarının 2003 yılı vergilendirme dönemlerine<br />
ilişkin 1.1.2004 tarihinden sonra verilen<br />
ve 31.12.2004 tarihinden önce sona eren özel hesap<br />
dönemlerine ilişkin olarak verilecek yıllık gelir<br />
ve kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden<br />
hesaplanan gelir ve kurumlar vergisi tutarlarının<br />
%10’unu aşan kısmı beyannamenin verildiği döneme<br />
ilişkin kazancın tespitinde gider olarak dikkate<br />
alınır.” Anayasa Mahkemesinin geçici 1. Maddesindeki<br />
“ödenen fon payının mahsup ve iadeye konu<br />
olmayacağına” ilişkin hükmünün iptali ile ortada<br />
“geçici 1.madde uyarınca mahsup ve iadeye konu<br />
olmayan fon payı” kalmadığına göre, hesaplanan<br />
gelir ve kurumlar vergisi tutarının %10’unu aşan<br />
kısmından da söz edilemez. Bu nedenle, Anayasa<br />
Mahkemesinin yukarıda sözü edilen kararı uyarınca<br />
2003 ve önceki yıllarda kesinti suretiyle ödenen<br />
fon payının her hal ve takdirde mükellefe iade edilmesi<br />
ve geçici 4. Maddenin işlevsiz kaldığının kabulü<br />
gerekmektedir. Diğer bir anlatımla, bir kanun<br />
hükmünün atıfta bulunduğu eski kanun hükmü ortadan<br />
kalkmış ise daha sonra çıkarılan ve önceki kanuna<br />
atıf yapan kanun hükmü de hukuken ortadan<br />
kalkar.<br />
Sonuç itibarıyla, 4842 sayılı Kanunun geçici 1.<br />
Maddesindeki, “ bu kazanç ve iratlara ilişkin olarak<br />
vergilendirme dönemi içinde ödenen fon payları<br />
mahsup ve iadeye konu olmaz” ibaresi Anayasa<br />
Mahkemesinin 20.03.2008 tarih ve E:2004/94;<br />
K:2008/83 sayılı kararı ile iptal edilmiştir. Anılan Kanuna<br />
daha sonra 5228 sayılı Kanunla eklenen geçici<br />
4. Maddedeki “… bu kanunun geçici 1. Maddesi<br />
uyarınca mahsup ve iadeye konu olmayan fon<br />
paylarının (…) verilecek gelir ve kurumlar vergisi<br />
beyannameleri üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar<br />
vergisi tutarlarının %10’unu aşan kısmı beyannamenin<br />
verildiği döneme ilişkin kazancın tespitinde<br />
gider olarak dikkate alınır” hükmü, gönderme<br />
yapılan geçici 1. Madde hükmünün Anayasa<br />
Mahkemesi Kararı ile iptal edilmiş olması nedeni<br />
ile hukuken geçersiz hale gelmiştir. Bu konudaki<br />
iade taleplerinin ret edilmesi durumunda yargı yoluna<br />
başvurulmasını önermekteyim.<br />
6. KDV Tevkifatından Kaynaklanan İade Sorunları<br />
KDV sistemimizde sorumlu sıfatıyla KDV beyannamesi<br />
verilmesi uygulaması bir vergi güvenlik<br />
müessesesi olarak Kanunda yer almıştır. Ancak,<br />
son yıllarda bazı mal ve hizmet işlemlerindeki KDV<br />
tevkifatı yaygınlaştırılarak sistemin önemli bir unsuru<br />
haline getirilmiştir. Kamu kurum ve kuruluşları<br />
ile bazı mükelleflere karşı yapılan inşaat ve onarma<br />
işleri 2003 yılından itibaren KDV tevkifatı kapsamına<br />
alınmıştır.<br />
a) Yapım İşlerinde Tevkifat Oranı<br />
Yapım işlerinde 1/3 oranında KDV tevkifatı uygulanmaktayken,<br />
99 nolu KDV Genel Tebliği ile<br />
14.7.2006 tarihinden itibaren bu oran 1/6’ya indirilmiştir.<br />
30/04/2006 (bu tarih dahil) tarihinden<br />
önce ihalesi tamamlanmış yapım işleri için<br />
11.7.2006 tarihinden sonra düzenlenecek faturalarda<br />
KDV tevkifatı kaldırılmıştır. Buradaki ihale kavramından,<br />
yapım işlerinin yazılı bir sözleşmeye dayanılarak<br />
yapılması durumunu anlamak gerekmektedir.<br />
Ancak, 30.4.2006 tarihinden önce ihalesi tamamlanmış<br />
inşaat hak edişlerinden tevkifat yapılmazken,<br />
bu işlerle ilgili olarak daha sonraki tarihlerde<br />
alt taşeronluk sözleşmesi yapılması halinde taşeronlardan<br />
1/6 oranında tevkifat yapılacaktır. 6<br />
b) Yapım İşleri ile Bu İşlere İlişkin Mühendislik-<br />
Mimarlık ve Etüt-Proje Hizmetlerinde KDV Tevkifatı<br />
KDV tevkifatı uygulanmasında yapım işleri;<br />
bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım,<br />
liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük,<br />
spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme<br />
ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri<br />
tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve<br />
dekupaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili<br />
tesisat, imalat, ihrazat, nakliye, tamamlama, (boya<br />
badana dahil) her türlü onarım, restorasyon, çevre<br />
düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj<br />
işleri ile benzeri yapım işlerini kapsamakta ve<br />
tevkifata tabi bulunmaktadır.<br />
Ayrıca, yapım işleri ile birlikte ifa edilen mimarlık<br />
ve mühendislik, etüt ve proje, harita ve kadastro,<br />
imar uygulama, her ölçekte imar planı hizmet-<br />
6 03.08.2006 tarih ve 41 nolu KDV Sirküleri<br />
40 SAYI 4 / NİSAN 2010
MAKALE<br />
leri ve benzeri hizmetlere de tevkifat uygulanacaktır.<br />
Ancak, bu hizmetler yapım işlerinden ayrı olarak<br />
danışmanlık ve benzeri hizmetler adı altında verildiği<br />
takdirde tevkifatın danışmanlık ve denetim hizmetleri<br />
kapsamında yapılması gerekmektedir.<br />
Öte yandan, yükleniciler tarafından tamamen<br />
veya kısmen alt yüklenicilere (taşeronlara) veya<br />
daha alt yüklenicilere devredilmiş ve devredilecek<br />
yapım işlerinde, işi devreden her yüklenicinin,<br />
kendisine ifa edilen hizmete ait katma değer vergisi<br />
üzerinden yukarıda belirtilen esaslar çerçevesinde<br />
tevkifat yapması gerekir. Alt yüklenicilere tevkifat<br />
uygulanması, yukarıda sayılan kuruluşlarca yapım<br />
işinin asıl yüklenicisine tevkifat uygulanmasına<br />
engel değildir.<br />
Yapım işi ile birlikte ifa edilmeyen ve bağımsız<br />
olarak gerçekleştirilen proje, etüd, harita, kadastro<br />
gibi hizmetler danışmanlık ve denetim hizmetleri<br />
kapsamında değerlendirilecek ve yalnız olarak<br />
ifa edilen bu hizmetlerin taşeronlara devredilmesi<br />
aşamalarında tevkifat uygulanmayacaktır. Ancak<br />
bu hizmetleri yukarıda belirlenen kurum ve kuruluşlara<br />
doğrudan yapanlardan ödemeyi yapanlarca<br />
( ihale makamlarınca) ½ oranında KDV tevkifatı<br />
yapılacaktır.<br />
c) İade İşlemleri<br />
Yapım işleri nedeniyle tevkif edilen vergilerden<br />
doğan katma değer vergisi iadesinin üç şekilde alınması<br />
mümkün bulunmaktadır.<br />
1- İncelemesiz ve teminatsız olarak mükellefin<br />
1.000 TL’yi aşmayan KDV alacaklarının kendi vergi<br />
borçlarına mahsubu,<br />
2- Tutarına bakılmaksızın yeminli mali müşavir<br />
tasdik raporu karşılığında mükellefin kendi vergi ve<br />
SGK prim borçlarına mahsuben veya nakden iadesi,<br />
3- Vergi inceleme raporu karşılığında nakden<br />
veya mahsuben iade,<br />
İade alacağının temin mektubu karşılığında<br />
alınması halinde, teminat mektupları vergi inceleme<br />
raporu veya yeminli mali müşavir tasdik raporundan<br />
sonra çözülmektedir.<br />
KDV tevkifatının yaygınlaştırılması mükelleflere<br />
olan güvensizliğin bir sonucudur. Bu güvensizlik<br />
ortamı iyileştirilmeden tevkifat esasına göre vergi<br />
tahsili iyi niyetli mükelleflerin aleyhine olmakta,<br />
bu defa alıcılar tarafından satıcıya ödenmeyen vergi<br />
satıcılar tarafından vergi dairesinden iade yoluyla<br />
talep edilmektedir. İade sürecinin uzun zaman alması<br />
mükelleflerin finansman maliyetlerini, muhasebecilerin<br />
ise iş yükünü önemli ölçüde artırmaktadır.<br />
7.Gelir/Kurumlar Vergisi Tevkifatından Kaynaklanan<br />
İade İşlemleri<br />
Gelir Vergisi Kanununun 121 ve Kurumlar Vergisi<br />
Kanununun 34. maddelerinde; beyannamede<br />
gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan Gelir/<br />
Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre kesilmiş bulunan<br />
vergilerin, beyanname üzerinden hesaplanan<br />
gelir/kurumlar vergisine mahsup edileceği, mahsubu<br />
yapılan miktarın gelir/kurumlar vergisinden<br />
fazla olması halinde aradaki farkın vergi dairesince<br />
mükellefe bildirileceği ve mükellefin tebliğ tarihinden<br />
itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine<br />
ret ve iade olunacağı belirtilmiştir.<br />
5035 sayılı Kanunla GVK’nın 121. maddesinde<br />
01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere yapılan<br />
düzenleme ve 5520 sayılı KVK’nın 34. maddesi uyarınca,<br />
iadesi gereken vergiler ile ilgili olarak; iadeyi<br />
mahsuben veya nakden yaptırma, inceleme raporuna,<br />
yeminli mali müşavir raporuna veya teminata<br />
bağlama ve iade için aranılacak belgeleri belirleme<br />
konusunda Maliye Bakanlığına yetki verilmiştir.<br />
Bu yetki; kazanç türlerine, iade şekillerine, geliri<br />
elde edenin veya ödemeyi yapanın hukuki statüsüne<br />
göre ayrı ayrı kullanılabileceği gibi belli hadler<br />
çerçevesinde de kullanılabilecektir.<br />
Maliye Bakanlığı’na verilen yetki uyarınca çıkarılan<br />
252 no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile eski uygulamaya<br />
temel teşkil eden 169 no.lu Genel Tebliğ<br />
ve bu Tebliğe atıfta bulunan Tebliğler yürürlükten<br />
kaldırılmış ve kesinti suretiyle ödenen vergilerin<br />
mahsup ve iadesi mükellefler yönünden basitleştirilmiş,<br />
mükellefin kendi vergi borçlarına mahsup<br />
işlemlerinde teminat mektubu alınması uygulamasına<br />
son verilmiş, mükelleflerin ortağı bulunduğu<br />
firmaların vergi borçlarına da mahsup imkânı<br />
sağlanmıştır.<br />
a) Beyanname Üzerinden Hesaplanan Vergiye<br />
Mahsup<br />
Yıllık beyanname ile beyan edilen gelir veya<br />
kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergiden yıl<br />
içinde tevkif yoluyla kesilen vergiler mahsup edilir.<br />
Mahsup işleminin yapılabilmesi için, tevkif yoluyla<br />
kesilen verginin beyannameye dâhil edilen gelir<br />
veya kazanca ilişkin olması gerekir.<br />
Tevkif yoluyla kesilen vergilerin, yıllık gelir veya<br />
kurumlar vergisinden mahsubunda mükelleflerin<br />
kendilerinden yapılan vergi tevkifatı ile ilgili olarak<br />
kesintiyi yapan vergi sorumlularının adı-soyadı<br />
veya unvanını, bağlı olduğu vergi dairesini ve vergi<br />
kimlik numaralarını, kesintiye esas alınan brüt tutarları,<br />
kesilen vergileri ve kesinti yapılan dönemleri<br />
gösteren 252 no.lu Tebliğ ekinde yer alan 1 no.lu<br />
tabloyu yıllık beyannamelerine eklemeleri yeterli<br />
olacaktır.<br />
Beyanname üzerinde yapılacak mahsup işlemlerinde<br />
kesinti suretiyle ödenen vergilerin ilgili vergi<br />
sorumlusundan söz konusu verginin beyan edildiğine<br />
ilişkin bir yazı alınmasına gerek bulunmamaktadır.<br />
b)Diğer Vergi Borçlarına Mahsuben İade<br />
Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamedeki<br />
mahsuplar sonunda kalan kısmının diğer<br />
vergi borçlarına mahsup talebi, tutarına bakılmaksızın,<br />
inceleme raporu ve teminat aranılmadan<br />
yerine getirilmektedir.<br />
Bunun için mahsup talebinin 252 no.lu Tebliğin<br />
ekinde yer alan form dilekçe ile yapılması ve yıl içinde<br />
yapılan tevkifatlara ilişkin 1 no.lu tablo ve dilekçenin<br />
verilmesi gerekmektedir. Söz konusu tablo ve<br />
dilekçenin daha önce yıllık beyanname ekinde yer<br />
almış olması halinde, mahsup dilekçesi yeterli olacaktır.<br />
Mahsup dilekçesi ve ilgili tablonun ibraz edilmiş<br />
olması kaydıyla, mükelleflerin vergi borçlarına<br />
ilişkin mahsup talepleri yıllık beyannamenin verildiği<br />
tarih esas alınarak yerine getirilir.<br />
252 No.lu Tebliğde, yıllık gelir veya kurumlar<br />
vergisi beyannamesinin kanuni süresinde verilmemesi<br />
ya da sair nedenlerle ikmalen veya re’sen yapılan<br />
tarhiyatlar üzerine tahakkuk eden vergiler ile<br />
ilgili olarak daha önce tevkif yoluyla kesilen vergilerin<br />
öncelikle tarhiyat aşamasında vergi dairesince<br />
dikkate alınarak yerine getirileceği belirtilmektedir.<br />
Mükellefler dilerlerse ortağı bulundukları adi<br />
ortaklık veya kollektif şirketlerin müteselsilen sorumlu<br />
oldukları vergi borçlarına da mahsuben<br />
iade talebinde bulunabilirler. İş ortaklıklarının da<br />
adi ortaklık statüsünde olduğu dikkate alındığında<br />
iş ortaklıklarının borcuna da mahsup yapılması<br />
mümkün bulunmaktadır. Bu taleplerin yerine getirilebilmesi<br />
için, iade alacaklısı mükellefin muaccel<br />
hale gelmiş vergi borcunun bulunmaması ve mahsup<br />
dilekçesinde adi ortaklık veya kollektif şirketin<br />
hangi dönem borçları için mahsup talep edildiğinin<br />
belirtilmesi gerekir. Mahsup talebine ilişkin dilekçe<br />
ve eklerinin vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarih<br />
esas alınır.<br />
Mükellefin muaccel hale gelmiş vergi borcunun<br />
bulunmaması halinde, iade alacağının sonraki<br />
dönemlerde muaccel hale gelecek vergi borçlarına<br />
mahsubu mümkündür. Bu takdirde mahsup talebi<br />
sonraki dönemlerde doğacak verginin tahakkuku<br />
ile hüküm ifade eder.<br />
c-Nakden İade İşlemleri<br />
Nakden iade taleplerinin dilekçe ile yapılması<br />
şarttır. Tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden<br />
iade edilecek tutarın 10 bin lirayı geçmemesi<br />
halinde iade talebi, yıl içinde yapılan tevkifatlara<br />
ilişkin tablo ile birlikte;<br />
Ticari kazançlar ve zirai kazançlara ilişkin olarak<br />
tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlusu<br />
tarafından ilgili vergi dairesine ödenmiş olduğuna<br />
ilişkin belgenin, ilgili kurumca onaylanan bir örneğinin<br />
dilekçeye eklenmesi koşuluyla inceleme raporu<br />
ve teminat aranmaksızın yerine getirilmektedir..<br />
Nakden yapılacak iade taleplerinin 10 bin lirayı<br />
aşması halinde, 10 bin lirayı aşan kısım Vergi Usul<br />
Kanununa göre vergi inceleme yetkisi bulunanlarca<br />
yapılacak inceleme sonucunda düzenlenecek vergi<br />
inceleme raporuna göre iade edilir. 10 bin liraya<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
41
MAKALE<br />
kadar olan kısım ise, dilekçe ekinde yukarıda belirtilen<br />
belgelerin yer alması koşuluyla teminat aranmaksızın<br />
ve inceleme raporu beklenmeksizin iade<br />
edilir.<br />
Nakden iade talebinin 100 bin liraya kadar olan<br />
kısmı mükellefle süresinde tam tasdik sözleşmesi<br />
düzenlemiş yeminli mali müşavirce düzenlenecek<br />
tam tasdik raporu uyarınca iade edilir. İade talebinin<br />
100 bin lirayı aşan kısmının iadesi ise Maliye<br />
denetim elemanlarınca düzenlenen vergi inceleme<br />
raporu sonucuna göre yerine getirilmektedir.<br />
Vergi sorumluları tarafından kesilen verginin ilgili<br />
vergi dairesine beyan edilmemesi halinde mahsup<br />
talepleri, beyan edildiği halde ödenmemesi<br />
halinde ise nakden iade talepleri yerine getirilmemektedir.<br />
Kesinti suretiyle ödenen vergilerden gerek diğer<br />
vergi borçlarına mahsup edilmesi gerekse YMM<br />
raporuna göre nakden iaden alınan iadenin haksız<br />
olduğunun ortaya çıkarılması halinde ilgili YMM<br />
‘nin sorumluluğu bulunmaktadır.<br />
Gerek normal vergi incelemelerinin gerekse<br />
vergi inceleme raporuna bağlı stopaj iade işlemlerinin<br />
çok geç sonuçlandırılması hem mükellefi hem<br />
de tasdik yapan yeminli mali müşavirin aleyhine olmaktadır.<br />
Zaman geçmesi nedeniyle bazı satıcıların<br />
adreslerinde bulunmaması veya mükellefiyetini<br />
terk etmesi veya defter ve belgesini ibraz etmemesi<br />
YMM için bir risk unsurudur.<br />
42 SAYI 4 / NİSAN 2010
MAKALE<br />
<strong>SMMM</strong>. Ahmet SOYPAÇACI<br />
II. TÜRKİYE HAKSIZ REKABET<br />
KONGRESİ’NDEN İZLENİMLER<br />
Değerli Meslektaşlarım,<br />
Bildiğiniz üzere 19-20 Şubat 2010 tarihlerinde<br />
muhasebe ve denetim mesleğinde haksız rekabetin<br />
incelendiği ‘II. Türkiye Haksız Rekabet Kongresi’<br />
İstanbul’da yapılmıştır. Akademik çevrelerden, Haksız<br />
Rekabetle Mücadele Kurulu üyeleri ile Oda temsilcilerinden<br />
oluşan katılımcılarla, konu birçok yönüyle<br />
ele alınmıştır. Bende bu yazımda, bu toplantıya<br />
katılan Haksız Rekabetle Mücadele Kurulu Üyesi<br />
ve K<strong>SMMM</strong>O Haksız Rekabetle Mücadele Kurul<br />
Başkanı olarak izlenimlerimi ve <strong>SMMM</strong> olarak bizleri<br />
ilgilendiren ‘ücret uygulaması nedeniyle yaşadığımız<br />
haksız rekabeti’ incelemeye çalışacağım.<br />
Öncelikle şu hususu önemle vurgulamak isterim<br />
ki; TÜRMOB camiasında son zamanlar da takip<br />
edilen en önemli konulardan birisi de hiç kuşkusuz<br />
‘Haksız Rekabet Uygulamaları’ ile ‘Etik İlkeler<br />
ve Konular’’dır. Bu da göstermektedir ki son derece<br />
dinamik bir meslek camiamız vardır. Konuları sürekli<br />
olarak dikkatle ve titizlikle takip etmektedirler.<br />
Sorunları ve çözüm yollarını da hep birlikte aramaktadırlar.<br />
Bu vesile ile mensubu olduğum meslek camiamızdan<br />
bir kez daha gurur duyduğumu belirtmek<br />
isterim.<br />
Kongrede dile getirilen Haksız Rekabet Uygulamaları<br />
şöyle belirtilebilir;<br />
--<br />
Asgari ücret tarifesinin altında iş alınması,<br />
--<br />
Meslek mensuplarının işlerini yürüttüğü<br />
müşterilerine diğer meslek mensuplarının<br />
düşük ücretle iş takibi için teklif verilmesi,<br />
--<br />
Büyük denetim şirketlerinin ‘Anahtar teslimi’<br />
olarak adlandırılan muhasebe, tam<br />
tasdik ve bağımsız denetim hizmetlerini<br />
bir bütün olarak vermeleri,<br />
--<br />
Muhasebe kökenli YMM’ler ile kamu denetim<br />
elemanı kökenli YMM’ler arasında<br />
yaşanan sorunlar,<br />
--<br />
Ücret tahsil edememe hususları,<br />
--<br />
Maliye Bakanlığı ve SGK uygulamalarından<br />
dolayı oluşan artan iş yükü zorlukları,<br />
--<br />
Mesleğe yeni başlayan <strong>SMMM</strong>, YMM’ler<br />
ve Bağımsız Denetim Şirketlerin yarattığı<br />
haksız rekabet uygulamaları,<br />
--<br />
Ücret tahsil edilmediği halde işi yapmaya<br />
devam edilmesi, işin terki halinde ise bir<br />
başka meslek mensubunun işi devralmasıdır.<br />
--<br />
Bağımlı çalışan meslek mensupların, çalıştıkları<br />
işletmelerin birden çok işyerlerinin<br />
işlerini yürütmesi veya beyannamelerini<br />
imzalamaları,<br />
--<br />
Meslek mensubunun kapasitesinin çok<br />
üzerinde iş alması,<br />
--<br />
Mesleği aktif ve şahsi olarak yapmayarak<br />
belgesini bir başkasına kullandırılması<br />
veya kiraya verilmesi,<br />
Toplantıya katılan meslek mensuplarımızın taleplerinden<br />
de anlaşılmaktadır ki, yoğun ve yaygın<br />
olarak karşılaşılan haksız rekabet uygulamaları olarak,<br />
asgari ücret tarifesinin altında iş alınması, meslek<br />
mensuplarının işlerini yürüttüğü müşterilerine<br />
diğer meslek mensuplarının düşük ücretle iş takibi<br />
için teklif verilmesi, ücret tahsil edilmediği halde işi<br />
yapmaya devam edilmesi, işin terki halinde ise bir<br />
başka meslek mensubunun işi devralmasıdır.<br />
Şu hususu önemle vurgulamak isterim ki; önümüzdeki<br />
dönemde ‘defter değişimi’ olarak adlandırılan<br />
hususlar mahalli odalarımız kurulları tarafın-<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
43
MAKALE<br />
dan mercek altına alınacak, haksız rekabet uygulamalarına<br />
rastlanırsa derhal cezai yaptırım uygulanacaktır.<br />
Bu çerçevede meslek mensuplarımızın,<br />
1. Müşterileri ile her yıl sözleşme yapması,<br />
öteden beri devam eden sözleşmesini<br />
gözden geçirmeleri,<br />
2. Tahsil edilen hizmet bedeli için düzenli<br />
olarak Serbest Meslek Makbuzlarının düzenlenmesi,<br />
yılsonuna kadar tahsil edilmeyen<br />
kısımlar için tarifede öngörülen<br />
tutara ulaşılıncaya kadar Serbest Meslek<br />
Makbuzu düzenlemeleri,<br />
(bu tutar için belge altına “işbu makbuz<br />
tutarı ayrıca makbuzla belgelenmedikçe<br />
tahsil edilmiş sayılmaz” yazmak uygun olmaktadır.)<br />
3. Önceki 5 yılda eksik alınan hizmet bedeli<br />
varsa tahsilinin yapılması, tahsil yapılıp da<br />
Serbest Meslek Makbuzu düzenlenmeyen<br />
kısım varsa Serbest Meslek Makbuzu eksikliğinin<br />
tamamlanması,<br />
4. Defterlerini tuttuğu müşterilerinin hangi<br />
sebeple olursa olsun bir başka meslek<br />
mensubu ile sözleşme yapması halinde<br />
eski meslek mensubumuzun durumu<br />
mutlaka defter değişimi çerçevesinde<br />
odalara yazılı olarak duyurmaları gerekmektedir.<br />
Mahalli Odalara intikal eden ‘defter değişimi’<br />
bildirimleri yetkili kurullar tarafından;<br />
1. Yeni meslek mensubu tarafından müşterisi<br />
ile Sözleşme yapılıp yapılmadığı,<br />
2. Yılsonuna kadar Serbest Meslek Makbuzu<br />
düzenlenip düzenlenmediği,<br />
3. Defterleri devralan yeni meslek mensubunun<br />
eleman ve diğer yönlerle yeterli kapasitede<br />
olup olmadığı,<br />
4. Yeni meslek mensubunun Meslek Odaları<br />
ile irtibatının olup olmadığı ile düzenlenen<br />
eğitim seminerlerine katılma düzeyi,<br />
5. Defterleri devralan meslek mensuplarının<br />
önceki yıllar uygulamaları ile kendisi hakkında<br />
Haksız Rekabet yapıp yapmadığı hususunda<br />
başkaca şikayet olup olmadığı<br />
hususlarının araştırılması ile defter değişiminde<br />
Haksız Rekabet uygulamasının olup<br />
olmadığı konusunda kanaat ve sonucuna<br />
varılacaktır. Haksız Rekabet uygulamasına<br />
rastlandığı takdirde öngörülen cezai yaptırımlar<br />
tatbik edilecektir.<br />
Asgari Ücret Tarifesinde öngörülen işler için tarifenin<br />
altında bir bedelle iş yaparak ve belge düzenine<br />
uymayarak haksız rekabet uygulamasına sebebiyet<br />
veren meslek mensubu, haksız rekabete sebebiyet<br />
verdiği işlemi şu şekilde gerçekleştirmektedir:<br />
Örneğin;<br />
Meslek mensubunun tarifede 100 TL öngörülen işi<br />
50TL bedele yaptığını varsayalım.<br />
100 TL + KDV olan bir işin ücreti belge düzenine uyularak<br />
ve noksansız olarak tahsil edilmesi halinde müşteriye<br />
yıllık 1200 + 216=1416 TL KDV dâhil mal olmaktadır.<br />
50 TL’ye iş yapıldığı takdirde yıllık olarak 600 TL’ye<br />
mal olmaktadır. Bu durumda Serbest Meslek Makbuzu<br />
ya hiç düzenlenmemekte ya da çok az düzenlenmektedir.<br />
Yapılan kontrollerde Meslek Mensupları, Serbest<br />
Meslek Makbuzu düzenlenmesi için tahsilât esasının olduğunu<br />
ve yapılan tahsilât kadar Serbest Meslek Makbuzu<br />
düzenlendiğini belirtmektedir.<br />
Bu durumda, belge düzenlenmeyerek 216 TL KDV<br />
ve 240 TL Gelir Vergisi olmak üzere 456 TL vergisel kayıp<br />
oluşmaktadır.<br />
Yaptığımız maliyet çalışmalarında,<br />
--<br />
Çalıştırdığı elemanlarının sigortasını yapmayarak,<br />
--<br />
Çok düşük ücret ödeyerek,<br />
--<br />
Gerçek geliri göstermeyerek eksik munzam aidat<br />
ödeyerek,<br />
--<br />
Lisanssız muhasebe programları kullanarak<br />
Gelire göre %17 civarında haksız kazanç elde edildiği<br />
bilinmektedir.<br />
Bu oranı örneğimize uyguladığımızda parasal değeri<br />
204 TL olmaktadır.<br />
Vergisel kayıp 456TL<br />
Genel masraftan haksız kazanç 204TL olmak üzere,<br />
660 TL haksız kazanç transferi yapılmaktadır.<br />
Yukarıdaki örnekte yapılan hesaplamada göstermektedir<br />
ki, haksız rekabet yapan meslek mensubu<br />
devletten, birlikte çalıştığı çalışma arkadaşlarından,<br />
meslek mensubu arkadaşlarından, meslek<br />
odasından bir şeyler çalarak bunu haksız yoldan iş<br />
aldığı müşterisine indirim olarak sunmaktadır.<br />
Bunun ne kadar ahlaki, ne kadar etik olduğunu<br />
görüşlerinize sunarım.<br />
44 SAYI 4 / NİSAN 2010
MAKALE<br />
<strong>SMMM</strong>. Demet KALKMAZ<br />
E- FATURA<br />
Elektronik fatura, elektronik yoldan kâğıtsız faturalama<br />
yapılmasıdır. Elektronik fatura; şirketler<br />
arasındaki ve şirketle müşterileri arasındaki fatura<br />
bilgisi akışının tamamen otomasyonunu hedefleyen<br />
ve kağıt fatura gönderilmesi ve alınmasını elimine<br />
eden ve oluşturulan faturanın e-mail yoluyla<br />
doğrudan doğruya müşteriye gönderilmesini sağlayan<br />
süreçtir. Elektronik fatura, satın alma süreçlerinin<br />
elektronik olarak birbirine bağlanmasını, satış<br />
ve faturalama gibi iş süreçlerinin elektronik ortama<br />
taşınmasını mümkün kılmaktadır.<br />
Avrupa birliği e-fatura ile ilgili düzenlemesini<br />
2001/115/EC sayılı Direktifle yapmıştır. Türkiye’de<br />
ise bu konuda atılan adımlardan biri E-Dönüşüm<br />
Projesi 2005 Eylem Planının 49 ve 50 Numaralı<br />
“Elektronik Faturanın Kullanım Usul ve Esaslarının<br />
Belirlenmesine Yönelik Hazırlık Çalışmalarının<br />
Yapılması” ve “Ticari defterlerin elektronik ortamda<br />
tutulması” başlıklarında tanımlanan eylemlerdir.<br />
Sorumlu kuruluş Maliye Bakanlığı olarak belirlenmiştir.<br />
VUK’un 175. maddesinde 4108 sayılı Kanunla<br />
eklenen son fıkrasına göre, Maliye Bakanlığı’na,<br />
muhasebe kayıtlarının bilgisayar programları aracılığıyla<br />
izleyen mükellefler ile bu bilgisayar programları<br />
üreten gerçek ve tüzel kişilerin uyması gereken<br />
kuralları ve bilgisayar programlarının içermesi<br />
gereken asgari hususlar ile standartları ve uygulamaya<br />
ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi verilmiştir.<br />
TTK Tasarısı’ nın 1503. maddesinde, Ticaret Hukuku<br />
bakımından elektronik faturayla ilgili bir düzenleme<br />
yapılmıştır. Bu düzenlemeye göre, tarafların<br />
açıkça anlaşmaları ve 18. maddenin üçüncü fıkrası<br />
saklı kalmak şartıyla, ihbarlar, ihtarlar, itirazlar,<br />
ve benzeri beyanlar; fatura, teyit mektubu, iştirak<br />
taahhütnamesi, toplantı çağrıları ve bu hüküm uyarınca<br />
yapılan elektronik gönderme ve elektronik<br />
saklama sözleşmesi, elektronik ortamda düzenlenebilir,<br />
yollanabilir, itiraza uğrayabilir ve kabul edilmişse<br />
hüküm ifade eder.<br />
Elektronik defter ve belgelerin değiştirilmemesi,<br />
bozulmaması, silinememesi, okunamaz hale getirilmesini<br />
içeren bir kayıt sistemi olması gerekmektedir.<br />
Bunun yanında kayıtlar istenildiğinde kâğıda<br />
dökülebilecek nitelikte olacaktır. Özellikle denetim<br />
için istenildiğinde, ispat aracı olarak istenildiğinde<br />
kağıda dökülerek yükümlülük yerine getirilmiş olacaktır.<br />
Elektronik İmza Kanunu’na göre, elektronik<br />
sertifika sağlayıcı şirketin yazılım sisteminde zaman<br />
damgası bulunacaktır.<br />
1. Yasal Dayanak<br />
213 Sayılı Vergi Usul Kanununun madde 229,<br />
madde 230, madde 231, madde 232<br />
5766 Sayılı Kanunun 17’nci maddesi ile değişen<br />
Mükerrer 242’nci maddesi<br />
Vergi Usul Kanunu’nun 397 sayılı tebliği<br />
2.Tanımlar ve Kısaltmalar<br />
Elektronik Kayıt : Elektronik ortamda tutulan ve<br />
elektronik defter ve belgeleri oluşturan, elektronik yöntemlerle<br />
erişimi ve işlenmesi mümkün olan en küçük bilgi<br />
öğesini,<br />
Elektronik Belge : Şekil hükümlerinden bağımsız olarak<br />
Vergi Usul Kanununa göre düzenlenmesi zorunlu olan<br />
belgelerde yer alan bilgileri içeren elektronik kayıtlar bütününü,<br />
Başkanlık : Gelir İdaresi Başkanlığı’nı,<br />
Elektronik Fatura (e-Fatura) : Bu Tebliğde yer alan<br />
şartlara uygun olan ve elektronik belge biçiminde oluşturulmuş<br />
faturayı,<br />
E-Fatura Uygulaması : Başkanlık tarafından belirlenen<br />
standartlara uygun mesajların, taraflar arasında güvenli<br />
bir şekilde aktarılması imkânını sunan uygulamala-<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
45
MAKALE<br />
rın genel adını,<br />
E-Fatura Portalı : e-Fatura Uygulamasına ait temel<br />
fonksiyonların, internet üzerinden genel kullanımını sağlamak<br />
amacı ile Başkanlık tarafından geliştirilen portalı,<br />
TÜBİTAK-UEKAE : Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma<br />
Kurumu - Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma<br />
Enstitüsü’nü,<br />
HSM : (Hardware Security Module-Donanımsal Güvenlik<br />
Modülü) İçerisine mali mühür sertifikası yüklenebilen<br />
ve birim zamanda akıllı karttan çok daha fazla sayıda<br />
işlem yapma kapasitesine sahip aracını<br />
ifade eder.<br />
3. Fatura ve e-fatura<br />
Vergi Usul Kanununun 229 uncu maddesinde<br />
fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında<br />
müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere<br />
emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından<br />
müşteriye verilen ticari vesika olarak tanımlanmış,<br />
230 uncu maddesinde ise faturanın şekli belirtilerek<br />
içermesi gereken asgari bilgiler sayılmıştır. Anılan<br />
Kanunun 231 inci maddesinde de fatura düzenlenmesinde<br />
uyulacak kaidelere, 232 nci maddesinde<br />
ise fatura kullanma mecburiyetine ilişkin esaslara<br />
yer verilmiştir.<br />
Vergi Usul Kanununun Mükerrer 242 nci maddesinin<br />
2 numaralı fıkrasında yer alan elektronik<br />
defter konusuna yer verilmiş; şekil hükümlerinden<br />
bağımsız olarak bu Kanuna göre tutulması zorunlu<br />
olan defterlerde yer alması gereken bilgileri kapsayan<br />
elektronik kayıtlar bütünüdür şeklinde tanımlanmıştır.<br />
Konu ile ilgili Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır.<br />
Elektronik defter ve belgelerin değiştirilmemesi,<br />
bozulmaması, silinememesi, okunamaz hale<br />
getirilmesini içeren bir kayıt sistemi olması gerekmektedir.<br />
Bunun yanında kayıtlar istenildiğinde kağıda<br />
dökülebilecek nitelikte olacaktır. Özellikle denetim<br />
için istenildiğinde, ispat aracı olarak istenildiğinde<br />
kağıda dökülerek yükümlülük yerine getirilmiş<br />
olacaktır. Elektronik İmza Kanunu’na göre,<br />
elektronik sertifika sağlayıcı şirketin yazılım sisteminde<br />
zaman damgası bulunacaktır.<br />
05.03.2010 tarihinde 27512 nolu Resmi<br />
Gazete’de yayımlanan 397 sıra nolu 213 Sayılı Vergi<br />
Usul Kanununu Tebliği düzenlenmesi, müşteriye<br />
verilmesi, müşteri tarafından da istenmesi ve alınması<br />
zorunlu olan faturanın, elektronik belge olarak<br />
düzenlenmesi, müşteriye elektronik ortamda<br />
iletilmesi ve elektronik ortamda muhafaza ve ibraz<br />
edilmesine ilişkin yapılan düzenlemelere yer vermektedir.<br />
e-Fatura, yeni bir belge türü olmayıp, kağıt fatura<br />
ile aynı hukuki niteliklere sahiptir.<br />
Mal veya hizmet satışı dolayısıyla fatura düzenlemek<br />
zorunda olan mükellefler, genel hükümler<br />
çerçevesinde kâğıt fatura düzenleyebilecekleri<br />
gibi 397 Sayılı Tebliğde yer alan şartlar çerçevesinde<br />
e-fatura da düzenleyebilirler. Aynı mal veya<br />
hizmet satışı işleminde hem kâğıt faturanın hem de<br />
elektronik faturanın bir arada düzenlenmesi mümkün<br />
değildir. Müşterinin talep etmesi durumunda<br />
ise genel hükümler çerçevesinde sadece kâğıt fatura<br />
verilmesi zorunludur.<br />
E-faturanın uygulama koşullarına baktığımızda<br />
;<br />
1. Ücretli değildir.<br />
2. Kâğıt fatura ile birebir aynıdır.<br />
3. Geçerliliği TC. Maliye Bakanlığı tarafından<br />
onaylanmıştır. Fatura ID ve fatura tutarı<br />
bilgilerini girerek e-fatura geçerlilik sorgulaması<br />
yapılabilir.<br />
4. E-faturaya geçildiğinde sadece güvenli<br />
elektronik imzalı dijital e-fatura e-posta<br />
adresine gönderilir.<br />
5. E-mail ile gelen pdf formatındaki e-fatura<br />
dosyasının çıktısı alınarak gerçek fatura<br />
olarak kullanılabilir.<br />
6. E-fatura servisi istendiğinde iptal edilebilir.<br />
4. e-Fatura Uygulamasından Yararlanma<br />
e-fatura Uygulamasının sağlıklı bir biçimde gelişimini<br />
sağlamak amacı ile Başkanlık, uygulamanın<br />
kademeli bir biçimde yaygınlaştırılmasını planlamaktadır.<br />
Bu bakımdan başlangıç olarak, anonim<br />
ve limitet şirket statüsünü haiz mükelleflerin uygulama<br />
kapsamında e- fatura gönderme ve/veya almasına<br />
izin verilmesi uygun görülmüştür. Gerçek kişilerin<br />
ise e-fatura Uygulaması bünyesinde e-fatura<br />
göndermeleri ve almaları (Tebliğin 8 inci bölümünde<br />
yer alan istisna hariç olmak üzere) mümkün bulunmamaktadır.<br />
Uygulamadan yararlanmak isteyen anonim ve<br />
limited şirketlerin yerine getirmeleri gereken işlemler<br />
sırası ile aşağıda yer almaktadır.<br />
1. http://www.efatura.gov.tr/ internet adresinde<br />
yer alan “e-Fatura Uygulaması<br />
Başvuru Formu ve Taahhütnamesi (Tüzel<br />
Kişiler İçin)” ile Tebliğin 7 nci bölümünde<br />
ifade edilen düzenlemeler çerçevesinde<br />
oluşturulan Mali Mühüre ilişkin “Elektronik<br />
Mali Mühür Sertifika Sahibi Taahhütnamesi”<br />
doldurularak yetkili kişi veya kişiler<br />
tarafından imzalanacaktır.<br />
2. Aşağıda yer alan belgeler ile Başkanlığa<br />
yazılı olarak başvuruda bulunulacaktır.<br />
i. “e-Fatura Uygulaması Başvuru Formu ve<br />
Taahhütnamesi (Tüzel Kişiler İçin)” nin imzalı<br />
aslı,<br />
ii.<br />
iii.<br />
“Elektronik Mali Mühür Sertifika Sahibi<br />
Taahhütnamesi” nin imzalı aslı,<br />
iv.<br />
Şirket kuruluş sözleşmesinin yer aldığı ticaret<br />
sicil gazetesinin noter onaylı örneği<br />
(Sonradan unvan değişikliği yapılması halinde<br />
en son unvanın ilan edildiği ticaret<br />
sicil gazetesinin noter onaylı örneğinin de<br />
eklenmesi gerekmektedir.)<br />
Başvuru formuna şirket adına imza atan<br />
kişi veya kişilerin yetkili olduğunu gösteren<br />
şirket imza sirkülerinin noter onaylı<br />
örneği.<br />
3. Başkanlık tarafından yapılan değerlendirme<br />
sonrasında başvuruları uygun bulunanların<br />
kullanıcı hesapları tanımlanacaktır.<br />
Hesaplarının tanımlandığı bilgisi kendilerine<br />
iletilenler Mali Mühürlerinin temini<br />
işlemlerini yerine getirecektir.<br />
4. Mali Mühür’ü kendisine ulaştırılanlar, başvuruda<br />
bildirdikleri yetkilileri aracılığı ile<br />
mali mühür sertifikalarının aktivasyonunu<br />
gerçekleştirecektir.<br />
Bu işlemlerin tamamlanmasının ardından aktive<br />
edilen sertifikalar kullanılarak sistem üzerinde<br />
tanımlanan kullanıcı hesabı aracılığı ile e-fatura<br />
gönderme ve/veya alma işlemleri gerçekleştirilebilecektir.<br />
Gerçek kişi olmayanlar ile anonim ve limitet şirket<br />
statüsünde bulunmayanlardan e-Fatura göndermek<br />
ve/veya almak isteyen kurum, kuruluş ve<br />
işletmelerin uygulama karşısındaki durumu ve uygulamadan<br />
yararlanma prosedürleri, yapacakları<br />
yazılı başvuru üzerine Başkanlık tarafından belirlenecektir.<br />
5. e-Fatura Düzenlenmesi ve İletilmesi<br />
Faturaların elektronik belge olarak oluşturulması<br />
ve gönderilmesinde uyulması gereken format<br />
ve standartlar http://www.efatura.gov.tr/ internet<br />
adresinde duyurulmuştur. 397 Sıra nolu Tebliğde<br />
belirlenen usul ve esaslar ile söz konusu format<br />
ve standartlara uygun olarak düzenlenmeyen, düzenlense<br />
dahi e-fatura Uygulaması aracılığı ile gönderilmeyen<br />
veya alınmayan herhangi bir elektronik<br />
belge, Vergi Usul Kanunu kapsamında düzenlenmiş<br />
fatura hükmünde değildir.<br />
e-fatura Uygulaması kapsamında fatura oluşturma,<br />
gönderme ve alma işlemleri,<br />
6. e-faturanın Muhafaza ve İbraz Yükümlülüğü<br />
i. Bilgi işlem sistemlerinin e-fatura Uygulamasına<br />
entegre edilmesi yoluyla veya<br />
ii.<br />
e-fatura Uygulamasına ait temel fonksiyonların<br />
internet üzerinden genel kullanımını<br />
sağlamak amacı ile oluşturulan ve<br />
http://www.efatura.gov.tr/ internet adresinde<br />
hizmete sunulan e-fatura Portalı<br />
aracılığıyla gerçekleştirilebilir.<br />
Vergi Usul Kanununun ilgili hükümlerine göre<br />
mükellefler, gerek düzenledikleri gerekse adlarına<br />
düzenlenen faturaları, yasal süreler dahilinde mu-<br />
46 SAYI 4 / NİSAN 2010
MAKALE<br />
hafaza ve istendiğinde ibraz etmekle yükümlüdürler.<br />
e-faturanın veri bütünlüğünün sağlanması ile<br />
kaynağının inkar edilemezliği Mali Mühürle garanti<br />
altına alınmaktadır. Mührün doğruluk ve geçerlilik<br />
kontrolünün ancak elektronik ortamda yapılabilmesi<br />
nedeniyle e-faturanın kağıda basılarak saklanması<br />
söz konusu değildir. Bu nedenle mükellefler,<br />
düzenledikleri ve aldıkları e-faturaları, üzerindeki<br />
Mali Mühürü de içerecek şekilde kanuni süreler<br />
dahilinde kendi bünyelerindeki elektronik, manyetik<br />
veya optik ortamlarda muhafaza ve istendiğinde<br />
elektronik, manyetik veya optik araçlar vasıtasıyla<br />
ibraz edeceklerdir.<br />
Muhafaza ve ibraz yükümlülüğü, arşivlenen faturaların<br />
doğruluğuna, bütünlüğüne ve değişmezliğine<br />
ilişkin olan her türlü elektronik kayıt ve veri,<br />
veritabanı dosyası, saklama ortamı ile doğrulama<br />
ve görüntüleme araçlarının tümünü kapsamakta<br />
olup, e-faturalara istendiğinde kolaylıkla erişebilmeyi,<br />
anlaşılabilir ve eksiksiz bir biçimde görüntüleyebilmeyi<br />
ve faturaların okunabilir kağıt baskılarını<br />
üretebilmeyi sağlayacak biçimde yerine getirilmelidir.<br />
Mükelleflere ait e-faturaların yine mükelleflere<br />
ait bilgi işlem sistemlerinde saklanması gerekmekte<br />
olup, üçüncü kişiler nezdinde ya da yurt dışında<br />
yapılan saklama işlemi Başkanlık açısından herhangi<br />
bir hüküm ifade etmemektedir. Arşivlemenin<br />
Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde ve Türkiye<br />
Cumhuriyeti Kanunlarının geçerli olduğu yerlerde<br />
yapılması zorunluluğu, yurt dışında da ikincil bir arşivleme<br />
yapılmasına engel teşkil etmez.<br />
7. Mali Mühür<br />
Vergi Usul Kanunu kapsamında yapılacak düzenlemeler<br />
çerçevesinde kullanılmak üzere, tüzel<br />
kişi ve diğer kurum, kuruluş ve işletmelere ait veri<br />
bütünlüğünün, kaynağın ve içeriğin garanti altına<br />
alınması ile gerekli durumlarda gizliliğin sağlanması<br />
fonksiyonlarının yerine getirilmesi amacı ile oluşturulan<br />
ve e-Fatura Uygulaması bünyesinde yapılan<br />
işlemlerde kullanılması zorunlu olan Mali Mühür,<br />
Başkanlık adına TÜBİTAK-UEKAE tarafından hazırlanan<br />
elektronik sertifika alt yapısını ifade etmektedir.<br />
Kullanım alanı ve bahsedilen fonksiyonları nedeni<br />
ile Mali Mühürün, kurumun bildirilen yetkili<br />
veya yetkililerinin kontrolü altında kullanılması,<br />
yetkili kişi veya kişilerin değişmesi halinde de yeni<br />
yetkili veya yetkililerin derhal belirlenmesi ve bunlara<br />
ait bilgilerin Başkanlıkça belirlenecek yöntemlerle<br />
bildirilmesi zorunludur.<br />
Tüzel kişilerin ve diğer kurumların herhangi bir<br />
nedenle unvanlarının değişmesi halinde, eski unvanı<br />
barındıran sertifikaları geçerliliğini kaybedeceğinden,<br />
unvan değişikliğini izleyen 15 gün içerisinde<br />
yeni unvanına uygun sertifika başvurusu yapması<br />
gerekmektedir.<br />
Sahiplerine kart okuyucuları ile birlikte teslim<br />
edilecek sertifikaların HSM aracılığı ile kullanılması<br />
da mümkündür. Ancak bu durumda Mali Mühür<br />
Sertifikalarının HSM’lere yüklenmesi işleminin<br />
TÜBİTAK-UEKAE veya yetkili kıldığı kişiler/kurumlar<br />
aracılığı ile yapılması ve tercih edilen HSM modellerinin<br />
TÜBİTAK-UEKAE tarafından yayımlanacak niteliklere<br />
sahip olması gerekmektedir.<br />
Mali Mühürün başvuru, işleyiş ve kullanımı ile<br />
ilgili tüm bilgi ve belgeler http://mm.kamusm.gov.<br />
tr/ internet sitesinde yer almaktadır.<br />
8. EFKS Kapsamında Düzenlenen Faturalar<br />
Elektronik fatura çalışmaları kapsamında, Başkanlıkça<br />
Elektronik Fatura Kayıt Sistemi (EFKS) adı<br />
altında bir başlangıç adımı tasarlanmış ve sınırlı sayıda<br />
mükellef ile protokol imzalanarak uygulamaya<br />
konulmuştur.<br />
9. Sorumluluk ve Cezai Müeyyideler<br />
Başkanlık tarafından bu Tebliğde yer alan usul<br />
ve esaslara aykırı biçimde e-fatura düzenleyen mükellefler<br />
hakkında, işledikleri fiile göre Vergi Usul<br />
Kanununda öngörülen cezalar uygulanır.<br />
e-fatura Uygulamasından yararlanma yetkisi<br />
bulunmakla birlikte, bu Tebliğde belirtilen usul ve<br />
esaslara uymayan ve Başkanlıkça yapılacak uyarıya<br />
rağmen durumlarını düzeltmeyen mükelleflerin,<br />
e-Fatura gönderme ve/veya alma yetkileri Başkanlık<br />
tarafından yapılacak değerlendirme üzerine iptal<br />
edilebilir. Yetkileri Başkanlıkça iptal edilen mükellefler,<br />
iptal edilen yetkileri bakımından bir yıl<br />
süre ile e-Fatura Uygulamasından yararlanamazlar.<br />
Mükellefler, e-Fatura Uygulaması kapsamında<br />
oluşturdukları elektronik belgelerde yer verdikleri<br />
bilgilerin gerçek duruma uygunluğunu sağlamaktan<br />
sorumlu olup, bu çerçevede Başkanlığın herhangi<br />
bir sorumluluğu bulunmamaktadır.<br />
e-Fatura düzenleme yetkisi bulunan mükelleflerin<br />
gerek kendi sistemlerinde gerekse e-Fatura<br />
Uygulamasında meydana gelebilecek arıza ve kesinti<br />
durumlarında fatura düzenleyebilmek için yeteri<br />
kadar basılı kağıt fatura bulundurmaları zorunludur.<br />
Başkanlık, gerek görmesi halinde uygulamadan<br />
yararlanan mükelleflerin bilgi işlem sistemini/<br />
sistemlerini denetleme yetkisine sahiptir. Bu denetimler<br />
sırasında mükellefler, gerekli her türlü imkanı<br />
(uygun donanım ve yazılımlar, terminallere ulaşım<br />
izinleri ve uzman personel gibi) sağlamak zorundadır.<br />
Mükellefler, bilgi işlem sistemini/sistemlerini<br />
oluşturan yazılım, donanım, dosya, dokümantasyon<br />
ve diğer unsurları, hiçbir şekilde kısmen veya<br />
tamamen vergi inceleme elemanlarının ve Başkanlıkça<br />
görevlendirilecek personelin erişimini ve denetimini<br />
engelleyecek bir sözleşme veya lisansa<br />
konu edemez.<br />
10. Vergi Usul Kanunu Kapsamında Düzenlenen<br />
Diğer Belgeler<br />
e-Fatura Uygulaması, Vergi Usul Kanunu kapsamında<br />
düzenlenmesi zorunlu olan fatura dışında<br />
kalan belgelerin de taraflar arasında dolaşımına<br />
imkan verecek şekilde tasarlanmıştır. Bu çerçevede,<br />
taraflar arasında elektronik belge olarak dolaşımı<br />
Başkanlıkça uygun bulunanlar, ilgili format ve<br />
standartların duyurulmasının ardından, e-Fatura<br />
Uygulaması aracılığı ile gönderilip alınabilecektir.<br />
SONUÇ<br />
VUK 359. Madde sahte ve muhteviyatı itibariyle<br />
yanıltıcı belge kullanımı e-faturanın yaygınlaşması<br />
ile birlikte ortadan kalkacağı kanısındayım. Sistemin<br />
elektronik ortama taşınması bilgiye ulaşımı kolaylaştıracak,<br />
şeffaf ve hızlı bir yapı ortaya çıkacaktır.<br />
Arşivleme yükü de ortadan kalkacaktır.<br />
BA ve BS formları e-faturanın yaygınlaşması<br />
ile maliye açısından gerekliliği ortadan kalkacaktır.<br />
Böylece biz <strong>SMMM</strong> iş yükü azalacaktır.<br />
Türkiye’deki yıllık kâğıt tüketimi: 4 milyon tondur.<br />
Bunun sadece 1,6 milyon tonu sanayiye geri<br />
dönüyor. Başka bir ifadeyle atık kâğıtların yüzde<br />
60’ı toplanamıyor E-fatura uygulaması ile kâğıt,<br />
boya tasarrufu sağlanmış olacak; alarm vermekte<br />
olan ormanlarımız korunacaktır. Dünyada her yıl<br />
13 milyon hektar ormanın yok olduğunu düşünürsek<br />
katkısı büyük olacağı ortadadır.<br />
Kayıt dışı ekonomi ortadan kalkacaktır. Ülkemizin<br />
en büyük sorunlarından biri olan kayıt dışılık<br />
rekabet ortamına büyük etki yaratmakta gelir<br />
dağılımı ve vergi adaletsizliğine neden olmaktadır.<br />
E-fatura sistemi ile büyük şirketleri kontrol altına<br />
alan maliye teşkilatı sistemin dışındaki grupları vergi<br />
şemsiyesi altına toplayacaktır.<br />
İşgücü ve zaman tasarrufu sağlanacaktır.<br />
E-fatura kullanıcıları sistemden faturalara kısa sürede<br />
ulaşacak böyle postada geçen süre ve kaybolma<br />
riski ortadan kalkacaktır. Kâğıt ortamında kesilen<br />
faturanın posta kanalı ile gönderildiğini düşünürsek<br />
posta maliyeti de ortadan kalkmaktadır.<br />
Mali açıdan e-beyanname, e-SGK, e-şifre ve<br />
e- fatura uygulaması ile e-devlet projesi yaygınlaşacaktır.<br />
Maliye Bakanlığı e- fatura izni vereceği şirketler<br />
hakkında geniş araştırmalar yapacağından Açık<br />
ve şeffaf şirketler oluşacak; yönetim kurulu, şirket<br />
müdürü, adres, ünvan değişikliklerini kolayca izleyebilecektir.<br />
E-fatura kullanan şirketlere mali mühür verecektir.<br />
Mali mühür uygulaması güven ortamını artıracaktır.<br />
Maliye teşkilatının oluşturacağı mükellef karnesine<br />
doğru ve güncel veri sağlayacaktır.<br />
Türkiye’de internet kullanımı ve teknoloji ho-<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
47
MAKALE<br />
mojen bir dağılım göstermemesi e-fatura kullanımını<br />
aksatacaktır. Bu durumda erişim problemleri<br />
doğuracaktır.<br />
Denetim yetkisinin sadece Bakanlık elemanlarına<br />
verilmiş olması denetim etkinliğini azaltacaktır.<br />
YMM ve <strong>SMMM</strong> belirli yetkilerin verilmesi de sistemin<br />
daha hızlı işlemesini sağlayacaktır.<br />
e-fatura kullanacak firmaların bilgi işlem altyapılarının<br />
oluşturulması gerekecektir. Bu durumda<br />
teknolojiye daha fazla kaynak aktarması demektir.<br />
Fatura dışında diğer belgelerin de elektronik<br />
ortama aktarılması çalışmaları hızlanacaktır.<br />
Ayrıca yeni TTK e-fatura uygulamasına paralel<br />
maddelerin bulunması destekleyici olacaktır.<br />
Kağıda basılı faturaların şekil ve şartlarını düzenleyen<br />
Vergi Usul Kanunu’nun 1961 yılında yasalaşmasının<br />
ardından tam 48 yıl sonra elektronik<br />
faturaya geçiş yapılması güvenli bir geleceğe atılan<br />
büyük adımdır.<br />
Kaynakça:<br />
Eray MERCAN, Mustafa DÜNDAR, Temel Vergi Hukuku,<br />
Ankara <strong>SMMM</strong> <strong>Odası</strong> Yayın No: 63, Ocak 2009<br />
Dr. Ö. Hakan ÇAVUŞ, İsa KARAKAŞ, Vergi –Sosyal Güvenlik<br />
Ve Ticaret İşlemleri Açısından Fatura Uygulama<br />
Rehberi, İstanbul Ticaret <strong>Odası</strong> Yayın No:2009-26<br />
Veysi SEVİĞ, E-Fatura Uygulamasında Mali Mühür,<br />
Referans Gazetesi 12.03.2010<br />
Muhammed CÜCE, E-fatura, Çevre Dostu Teknoloji<br />
Dergisi, Mart 2010 Sayı: 12<br />
Vergi Usul Kanunu, 213 Sayılı Kanun, 04.01.1961,<br />
Resmi Gazete 10703 10.01.1961<br />
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda<br />
Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun,<br />
5766 Sayılı Kanunun, 04.06.2008, Resmi Gazete<br />
26898 Mükerrer 06.06.2008<br />
Vergi Usul Kanunu’nun 397 sayılı Tebliği, Resmi Gazete<br />
27512 05.03.2010<br />
Teknik Destek:<br />
Murat YERLİKHAN,<br />
Selim Kadir SEPİCİ<br />
48 SAYI 4 / NİSAN 2010
MAKALE<br />
<strong>SMMM</strong>. Mesut Erhan CİHAN<br />
BAŞKA MESLEK ÜNVANINDA<br />
BULUNMAYAN SÖZCÜK SORUNSALI<br />
VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİMİZ<br />
Serbest sözcüğü, Farsçada “ser” (baş) + “best”<br />
(bağlı olmak) sözcüklerinin birleşmesiyle oluşmuş<br />
olup , “başı bağlı olmak” demektir. “Ser verip sır<br />
vermedi” deyiminde de “Ser” baş anlamındadır.<br />
Osmanlı İmparatorluğu zamanında İstanbul’a başka<br />
vilayetlerden girebilmek bugünkü gibi çok kolay<br />
değilmiş. Şehre girerken İstanbul kapılarında<br />
yapılan kontrollerde şehre girmek isteyenlere<br />
“SERBEST (BAŞI BAĞLI)” olup-olmadıklarına bakılırmış.<br />
Yani şehirde her hangi bir iş veya yakın akrabası<br />
olup olmadıkları araştırılır, sonunda sadece<br />
başı bağlı olanlar şehre girebilirmiş. Ne ilginçtir ki<br />
bu gün biz bu sözcüğü muhasebe meslek unvanının<br />
başında “bağımsız” anlamında “SERBEST(Başı Bağlı)<br />
Muhasebeci Mali Müşavir” olarak kullanıyoruz.<br />
Başımdan geçen bir anekdotu sizlerle paylaşmak<br />
istiyorum. Kapadokya’da Kadir ÇÖPDEMİR’ in<br />
stand-up şovunu izledim. Şovunda ‘’ Duydunuz mu<br />
ülkemizde çok ilginç bir meslek var. Serbest Muhasebeciler.<br />
Bir de bunların zincirlileri vardır. Ayrıca<br />
yine bir de bunların yeminlileri var. Tabii yeminlisi<br />
varsa da bunların birde Yeminsizleri (<strong>SMMM</strong>) de<br />
var’’. Salonda herkes kahkahaya boğulurken (ben<br />
hariç), ben kafamı yere eğdim. Salonda dostlarım<br />
da gülerek bana bakıyordu. Alay konusu olduk. Bakıyorum<br />
muhasebe mesleğinin haricinde hangi<br />
mesleğin başında bu sözcükler var ( Örnek: Serbest<br />
Eczacı, Bağımsız Eczacı, Bağımlı Eczacı, Yeminli<br />
Eczacı ya da diğer serbest meslek erbaplarının başına<br />
bu sözcükleri siz de koyabilirsiniz.)<br />
13.06.1989 tarihinde yayımlanan 3568 sayılı<br />
meslek yasamızda meslek unvanı Serbest Muhasebeci,<br />
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli<br />
Mali Müşavir olarak 3 çeşit meslek öngörülmüş.<br />
26 Temmuz 2008 tarihinde yayımlanan 5786 sayılı<br />
kanunla değişiklik olmuş. Kalkmasını umduğumuz<br />
Serbestlik sözcüğü ne hikmetse bu kanunda da kullanılmış<br />
olup meslek unvanının sayısının azalmasını<br />
beklerken 3’ ten 4’ e çıkmıştır:<br />
1. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler<br />
(<strong>SMMM</strong>).<br />
2. Özel Sınavla Serbest Muhasebeci Mali<br />
Müşavirler (ÖSMM).<br />
3. Özel Sınava katılmayan Serbest Muhasebeciler<br />
(SM).<br />
4. Yeminli Mali Müşavirler.<br />
Serbestlik, bağımsızlık tabii ki çok önemlidir.<br />
Aksini de iddia etmiyoruz. Ancak bu sözcüklerin unvana<br />
koyulurken halk arasında aksinin düşünülmesi<br />
ve unvan konusunun şovlarda malzeme olabildiği<br />
de biraz düşünülmelidir. Zaten bağımsızlık ve diğer<br />
kriterler yasa ve yönetmelikle düzenlenmekte<br />
olup, unvan bulunmasının da bunun uygulanacağı<br />
garantisini taşıyamayacağı aşikârdır.<br />
Muhasebe etkinlikleri, biri diğerinin devamı<br />
olan iki ayrı süreç içerisinde gerçekleştirilmektedir.<br />
Muhasebe ve denetim. Muhasebe, denetimin<br />
temel dayanağı, denetim de muhasebenin sağlanmasıdır.<br />
Bu süreçlerin birincisinde finansal verilerin<br />
üretimi ve raporlanması gerçekleştirilmekte, ikincisinde<br />
ise eğer gerek duyulursa finansal veriler üreten<br />
veya farklı meslek mensuplarınca çözümlenmekte<br />
ve yorumlanmaktadır.<br />
Meslek Unvan sorunsalına çözüm önerilerimiz<br />
şu şekildedir:<br />
Yasanın başlığının Serbest Muhasebeci Mali<br />
Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu yerine<br />
“Muhasebe Uzmanı ve Denetim Uzmanı<br />
Meslek Kanunu” ; Meslek Unvanlarının yerine ise<br />
“Muhasebe Uzmanı ve Denetim Uzmanı” olarak<br />
iki unvan belirlenebilir. . Bunların da kendi aralarında<br />
şu şekilde bölümlendirilmesi sağlanabilir:<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
49
MAKALE<br />
A- Muhasebe Uzmanı : Baş Muhasebe Uzmanı<br />
unvanının kazanılması için en az fiilen 10 Yıl, Kıdemli<br />
Muhasebe Uzmanı unvanının kazanılması<br />
için en az fiilen 6 yıl, Muhasebe Uzmanı unvanının<br />
kazanılması için en az 3 yıl mesleki deneyim şarttır.<br />
Ayrıca Muhasebe Uzmanı sınavını kazanmış olmak<br />
ve kanunda belirtilen okullardan lisans düzeyinde<br />
mezun olmuş olmak şarttır.<br />
B- Denetim Uzmanı : Baş Denetim Uzmanı unvanının<br />
kazanılması için en az fiilen 10 Yıl ( Baş Denetim<br />
Uzmanı unvanının yanı sıra ayrıca Yeminli<br />
Denetim Uzmanı Ünvanını da sınavla alarak (mevcut<br />
YMM sınavsız) tam tasdik, katma değer vergi<br />
iadesi raporlarının düzenlemesi gibi görevleri de<br />
yükümlenebilirler. Kıdemli Denetim Uzmanı unvanının<br />
kazanılması için en az fiilen 6 yıl, Denetim Uzmanı<br />
unvanının kazanılması için en az 3 yıl mesleki<br />
deneyim şarttır. Ayrıca Denetim Uzmanı sınavını<br />
kazanmış ve kanunda belirtilen okullardan lisans<br />
düzeyinde mezun olmuş olmak şarttır.<br />
Gerekçe olarak : Müşavirlik veya daha güncel<br />
kelime ile danışmanlık görevi toplumumuzun bir<br />
kesimince yeterince anlaşılamamakta, hatta yer yer<br />
küçümsenmektedir. Meslek işlevlerinin, yükümlülüklerinin<br />
önemli bir bölümünün danışmanlık dışındaki<br />
yükümlülükler olmasıdır. Ayrıca bu mesleklerin<br />
yeterince geliştiği ve örgütlendiği, önemli uluslararası<br />
ekonomik ilişkilerimizin bulunduğu ülkelerde<br />
ülkemizdeki anlamda unvanlar kullanılmamaktadır.<br />
Bu nedenle de ülkemizdeki muhasebe ve denetim<br />
mesleğinin işlevleri ve önemi yabancı ülkelerde<br />
yeterince anlaşılamamaktadır.<br />
Kaynak:<br />
1. Prof. Dr. Seha SELEK, Dokuz Eylül Üniversitesi<br />
İİBF, MUHASEBE MESLEGİNİN BAĞIMSIZ, ÖR-<br />
GÜTLÜ VE YASAL OLARAK YÜRÜTÜLMESİ; MES-<br />
LEK YASASININ DEĞİŞTİRİLMESİ İÇİN HAZIRLA-<br />
NARAK MECLİSE SUNULAN YASA TASLAĞININ<br />
AKADEMİK GÖZLE GENEL BİR DEĞERLEMESİ<br />
2. http://nedir.antoloji.com/serbest/<br />
50 SAYI 4 / NİSAN 2010
MUKTEZA<br />
Veysi Seviğ - Bumin Doğrusöz Referans: 27.01.2010<br />
Kiralık işyerine yapılan<br />
masraf gider yazılır mı<br />
KİRALANAN İŞYERİ İÇİN<br />
YAPILAN MASRAFLAR<br />
SORU : Bir şirket kiraladığı işyeriyle ilgili masraf<br />
yaparsa (Özel Maliyet) yaptığı harcamaları aktifleştirip<br />
beş yıl içinde yüzde 20 oranında amortisman<br />
ayırarak mı gider yazacaktır Yoksa bu konuda Maliye<br />
Bakanlığı’nın belirlediği amortisman oranlarına<br />
göre mi gider kaydedecektir<br />
YANIT : Vergi Usul Yasası’nın 272’nci maddesi<br />
uyarınca “Normal bakım, tamir ve temizleme giderleri<br />
dışında, gayrimenkulü veya elektrik üretim ve<br />
dağıtım varlıklarını genişletmek veya iktisadi kıymetini<br />
devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan<br />
giderler, gayrimenkulün veya elektrik üretim ve<br />
dağıtım varlıklarının maliyet bedeline” eklenmektedir.<br />
Aynı yasal düzenlemenin parantez içi düzenlenmiş<br />
ikinci fıkra hükmü uyarınca da “Bir geminin<br />
iktisap tarihindeki süratini fazlalaştırmak, yolcu<br />
ve eşya yükleme ve barındırma tertibatını genişletmek<br />
veya değiştirmek suretiyle iktisadi kıymetini<br />
devamlı olarak artıran giderlerle bir motorlu kara<br />
nakil vasıtasının kasa veya motorunun yenisi ile değiştirilmesi<br />
veya alımında mevcut olmayan yeni bir<br />
tertibatın eklenmesi için yapılan giderler maliyet<br />
bedeline eklenmesi gereken giderlerdir.”<br />
Söz konusu yasa maddesinin üçüncü fıkrasında<br />
da hükme bağlandığı üzere, “Gayrimenkuller kira<br />
ile tutulmuş veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının<br />
işletme hakkı verilmiş ise kiracı veya işletme<br />
hakkına sahip tüzel kişi tarafından yapılan” yukarıda<br />
belirtilen giderler, bunların özel maliyet bedeli<br />
olarak ayrıca değerlenir. Kiracının veya işletme hakkına<br />
sahip tüzel kişinin faaliyetini icra için vücuda<br />
getirdiği tesisata ait giderler de bu kapsamda kabul<br />
edilmektedir.<br />
Yasal düzenleme gereği olarak gayrimenkuller<br />
veya elektrik üretim veya dağıtım varlıkları için yapılan<br />
giderler hem tamir hem de kıymet artırma giderlerinden<br />
oluşuyorsa, bu takdirde mükellef, bu<br />
giderlerden maliyet bedeline eklenecek kısmı ayrı<br />
göstermek zorundadır.<br />
Vergi Usul Yasası’nın “Özel maliyet bedellerinin<br />
itfası” başlıklı 327’nci maddesi uyarınca “Gayrimenkullerin,<br />
elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının<br />
ve gemilerin iktisadi kıymetlerini artıran ve 272’nci<br />
maddede yazılı özel maliyet bedelleri, kira veya işletme<br />
hakkı süresine göre eşit yüzdelerle itfa edilir.<br />
Kira veya işletme hakkı süresi dolmadan veyahut<br />
da herhangi bir şekilde kullanım hakkı edinilen ve<br />
işletme hakkı alınan şeyin boşaltılması veya işletme<br />
hakkının herhangi bir nedenle sona ermesi halinde,<br />
henüz itfa edilmemiş olan giderler, boşaltma<br />
veya hakkın sona erdiği yılda bir defada gider yazılır.”<br />
Bu durumda söz konusu giderler kullanım hakkını<br />
devreden veya kiraya veren açısından ise beyan<br />
edilmesi gereken gelirdir.<br />
Vergi Usul Yasası’nın 272’nci maddesi uyarınca<br />
özel maliyet bedeli olarak aktifleştirilen giderler<br />
kira süresine eşit yüzdelerle amortismana tabi tutulur.<br />
Özel maliyet bedellerinde amortisman oranını<br />
kira süresi belirlendiğinden bu süreye göre tespit<br />
edilen orandan daha yüksek veya daha yüksek<br />
bir amortisman oranının uygulanması mümkün değildir.<br />
İtfa süresinin hesaplanmasında dikkate alınması<br />
gereken süre özel maliyet bedelinin aktifleştirildiği<br />
dönemde kira sözleşmesinde yazılı süredir. Bu<br />
sürenin daha sonra başka sözleşmelerle değiştirilmesinin<br />
önemi yoktur. (Özyer, Mehmet Ali “Vergi<br />
Usul Kanunu Açıklamaları” Sf:798)<br />
Kira süresinin belli olmaması halinde dahi maliyet<br />
bedelleri genel hükümler çerçevesinde yüzde<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
51
MUKTEZA<br />
20 oranını geçmeyecek şekilde amortismana tabi<br />
tutulabilir. Böyle bir durumda da beş yılın sonunda<br />
kiralanan şey boşaltılmasa bile özel maliyet bedeli<br />
olarak aktifleştirilen iktisadi kıymetin kiraya veren<br />
açısından elde edilmiş bulunduğu kabul edilir.<br />
Bu nedenle de kiraya veren tarafından gayrimenkul<br />
sermaye iradı elde edilmiş sayılır. (V. Seviğ)<br />
TAŞIT SİGORTALARININ<br />
GİDERLEŞTİRİLMESİ<br />
SORU : Şirketimiz aktifinde yer alan taşıtların<br />
sigortaları satın alındığı ve dolayısıyla aktifleştirildiği<br />
tarihlerden itibaren başlamakta olup, her taşıtın<br />
aktifleştirildiği tarih farklı olduğundan, poliçelerde<br />
farklı tarihlerde yenilenmektedir. Böyle bir durumda<br />
söz konusu poliçe bedelleri ödenirken, ilgili yıla<br />
ait kısmının mı giderleştirilmesi gerekir<br />
YANIT : Vergi Usul Yasası’nın 283’üncü maddesi<br />
uyarınca “Gelecek bir hesap dönemine ait olarak<br />
peşin ödenen giderlerle cari hesap dönemine ait<br />
olup da henüz tahsil edilmemiş olan hasılat, mukayyet<br />
değerleri üzerinden aktifleştirilmek suretiyle<br />
değerlenir.”<br />
Peşin ödenen giderler, cari hesap döneminde<br />
ödenmekle birlikte, gelecek hesap dönemini ilgilendiren<br />
giderler olup, mukayyet (muhasebede kayıtlı)<br />
değerle değerlenir. Peşin ödenen kiralar, hükmü<br />
gelecek yıla da sirayet eden sigorta poliçesinin<br />
primleri için ödenen primleri de kapsamaktadır.<br />
Örneğin bir ticari işletmenin aktifine<br />
01.09.2009 tarihinde dahil olan bir motorlu taşıt<br />
aracı için 726 TL sigorta primi ödendiğini varsayacak<br />
olursak ve sigortalanma süresinin de bir yıl olduğu<br />
dikkate alınırsa, bu durumda söz konusu sigorta<br />
priminin ancak dört aylık bölümü 2009 yılına<br />
ait olduğundan, ödenen sigorta priminden bir aylık<br />
döneme isabet eden kısım (726/12 =) 60.50 TL olup<br />
bu miktardan 2009 yılı için giderleştirilecek miktar<br />
(60.50x4=) 242 TL’dir.<br />
Söz konusu sigorta poliçesi için ödenen 726<br />
TL’nin sekiz aylık kısmı olan (60.5x8=) 484 TL ise<br />
2010 yılına ait olduğu için bu kısmın 2009 yılı bilançosunda<br />
“Aktif Geçici Hesaplar”da gösterilmesi<br />
gerekmektedir. Bir başka anlatımla söz konusu araç<br />
için ödenen sigorta priminden 2010 yılına ait olan<br />
kısmın 2009 yılında giderleştirilmemesi gerekir. (V.<br />
Seviğ)<br />
ESKİ TİP ÇEKLERİN<br />
KULLANIM SÜRESİ<br />
SORU : Çek kanunu değiştirilerek artık hamiline<br />
yazılı çeklerin farklı olması konusu kanunlaştı. Biz<br />
şirket olarak elimizde eski çekleri kullanıyoruz. Ancak,<br />
yeni çeklerin kullanılması ile ilgili olarak gerekli<br />
duyuru Merkez Bankası tarafından yapılmış bulunuyor.<br />
Mevcut çekler ne vakit yenileri ile değiştirilecektir<br />
YANIT : Çek Yasası’nın 2’nci maddesinin 6’ncı<br />
fıkrası uyarınca, “Çek defterlerinin baskı şeklini belirleyen<br />
esaslar Maliye Bakanlığı, Türkiye Bankalar<br />
Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği’nin görüşü<br />
alınarak Türkiye Cumhuriyet Bankası tarafından<br />
Resmi Gazete’de yayımlanacak tebliğ ile” düzenlenmiş<br />
bulunmaktadır.<br />
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından<br />
yayımlanan “Çek Defterlerinin Baskı Şekline, Bankaların<br />
Hamile Ödemekle Yükümlü Olduğu Miktar<br />
ile Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağı Kararlarının<br />
Bildirilmesine ve Duyurulmasına İlişkin”<br />
2010/2 sayılı tebliğ ile çek defterlerinin basımla ilgili<br />
özellikler belirlenmiş bulunmaktadır.<br />
Diğer taraftan yeni Çek Yasası’nın geçici birinci<br />
maddesinin ikinci fıkrası gereği olarak Bankalar 1<br />
Temmuz 2010 tarihine kadar müşterilerine yeni çek<br />
defterlerini vermek ve ellerindeki eski çek defterlerini<br />
imha etmekle yükümlü tutulmuştur.<br />
Dolayısıyla bankalar 1 Temmuz 2010 tarihine<br />
kadar Merkez Bankası tarafından yayımlanan tebliğe<br />
uygun olarak çek karnelerini bastırarak Çek<br />
Yasası’nda belirtilen koşullar çerçevesinde müşterilerine<br />
verecekler ve müşterilerinde bulunan kullanılmamış<br />
çek karnelerini de geri alarak imha edeceklerdir.<br />
Merkez Bankası’nca yayımlanan tebliğin geçici<br />
ikinci maddesi uyarınca sözü edilen tebliğin yayımı<br />
tarihi olan 20 Ocak 2010 tarihinden önce yayımlanan<br />
tebliğler çerçevesinde bastırılan çeklerden<br />
ötürü muhatap banka, süresinde ibraz edilen çekin<br />
karşılığının bulunmaması halinde her çek yaprağı<br />
için beş yüz Türk Lirası’na kadar ve kısmen karşılığının<br />
bulunması halinde ise bu miktarı her çek yaprağı<br />
için 500 Türk Lirası’nı tamamlayacak şekilde ödeme<br />
yapmakla yükümlüdür. (V. Seviğ)<br />
YARGI KARARLARINDA<br />
KANUNİ TEMSİLCİ<br />
1. Danıştay 10. Dairesi E.2004/5790,<br />
K.2007/520 sayı ve 19.02.2007 tarihli kararı<br />
“Davaya konu ödeme emri ecrimisil alacağına<br />
ilişkin olup, borcun kaynağı vergi alacağı olmadığı<br />
için, söz konusu ödeme emri konulu uyuşmazlıkta<br />
VUK’nun 10. maddesinin tatbiki mümkün değildir.<br />
Davalı İdare ödeme emrinin dayanağı olarak<br />
VUK’nun 10. maddesini ve 6183 sayılı kanunun mükerrer<br />
35. maddesini göstermiştir.<br />
6183 sayılı kanunun mükerrer 35. maddesine<br />
istinaden ödeme emri düzenlenmesi mümkün olduğundan,<br />
bu husus tek başına bozma sebebi kabul<br />
edilemez. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun<br />
84 ve 85. maddeleri uyarınca, dernek tüzel kişiliğini<br />
temsil yetkisi yönetim kuruluna aittir.<br />
Dava dosyasındaki belgelerden, kanuni temsilci<br />
olduğundan bahisle ödeme emri tebliğ edilen<br />
davacının dernek yönetim kurulu yedek üyesi olduğu<br />
anlaşılmaktadır. Yönetim kurulu yedek üyelerinin<br />
dernek tüzel kişiliğini temsil yetkisi olmadığından,<br />
ödenmeyen kamu alacağından da sorumlu tutulmaları<br />
mümkün değildir.”<br />
2. Danıştay 4. Dairesi E.2008/5383,<br />
K.2009/1912 sayı ve 13.04.2009 tarihli kararı<br />
“TTK’nun 540. maddesi gereğince, limitet şirket<br />
ortaklarının her biri müdür sıfatı ile şirketi temsile<br />
yetkili ve mecburudur. Bununla beraber, şirket<br />
ana sözleşmesi veya umumi heyet kararı ile şirketi<br />
temsil yetkisinin bir veya birkaç ortağa bırakılması<br />
da mümkündür.<br />
Kanuni temsilcinin sorumluluğuna ilişkin VUK<br />
10. maddesi ve 6183 sayılı kanunun mükerrer 35.<br />
maddeleri birlikte değerlendirildiğinde, limitet şirketin<br />
vergi borcunun öncelikle şirketin malvarlığından<br />
tahsiline çalışılacağı, vergi borcunun şirketten<br />
tahsilinin olanaksız olduğunun tespit edilmesi halinde<br />
ise vergilendirme ile ilgili ödevleri yerine getirmekle<br />
sorumlu bulunmasına karşın, bu ödevleri<br />
yerine getirmeyen kanuni temsilcilerin takip edileceği,<br />
kanuni temsilcinin varlığından da vergi borcunun<br />
tahsil edilememesi halinde ise ortakların ilgili<br />
olduğu döneme göre sermaye miktarı veya sermaye<br />
hissesi göz önünde bulundurularak takip edilebilecekleri<br />
anlaşılmaktadır.<br />
İncelenen dosyada, vergi borcunun şirketten<br />
tahsilinin olanaksız hale geldiği belirtilerek, ortak<br />
olan davacı adına ödeme emirleri düzenlenmiş ise<br />
de dosyada mevcut ortaklar kurulu kararı ile şirket<br />
ortaklarından (...)’nın şirketi temsile yetkili kılındığı<br />
anlaşılmaktadır.<br />
Şirket borçları için söz konusu kişi hakkında kanuni<br />
temsilci sıfatı ile takip yapılmadan, doğrudan<br />
sadece şirket ortağı sıfatına haiz davacı adına düzenlenen<br />
ödeme emirlerinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.”<br />
3. Danıştay 7. Dairesi’nin E.2000/6726,<br />
K.2002/791 sayı ve 27.02.2002 tarihli kararı<br />
“Davacının yönetim kurulu üyesi olan eşinin şirketteki<br />
hisselerinin, ölümünden sonra Sulh Hukuk<br />
Mahkemesi’nin veraset ilamıyla, sağ kalan eşi davacıya<br />
geçtiği, davacının bu hisseleri 29.9.1989 tarihinde<br />
başka bir şahsa devrettiği, yapılan araştırmalar<br />
neticesinde şirketin malvarlığının bulunmadığının<br />
tespiti üzerine davacı adına tanzim ve tebliğ<br />
edilen ödeme emirleriyle şirkete ait ödenmeyen<br />
vergi borçlarının da istenildiği anlaşılmaktadır.<br />
Veraset yoluyla şirket ortağı olan ve kanuni<br />
temsilcilik sıfatı bulunmayan davacının, VUK’nun<br />
10. maddesi uyarınca şirket borçlarından sorumlu<br />
tutulması olanaklı bulunmadığından, düzenlenen<br />
ödeme emirlerinde yasal isabet yoktur.”<br />
4. Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu’nun<br />
52 SAYI 4 / NİSAN 2010
MUKTEZA<br />
E.2006/27, K.2006/174 sayı ve 16.06.2006 tarihli<br />
kararı<br />
“6183 Sayılı Kanun, vergi dahil tüm amme alacaklarının<br />
tahsil usulünü düzenlediğinden, mükerrer<br />
35. madde vergi ve buna bağlı alacaklar için de<br />
uygulanabilir gibi görünse de VUK’nun 10. maddesinin<br />
özel nitelikli bir düzenleme olması karşısında,<br />
bu maddenin 2. fıkrası zımnen veya açık olarak ilga<br />
edilmediği için, vergi ve buna bağlı alacaklarda mükerrer<br />
35. maddenin uygulanma olanağı yoktur.<br />
Nitekim kanunun gerekçesinde de VUK’nun 10.<br />
maddesine atıfta bulunularak, mükerrer 35. maddenin<br />
‘diğer amme alacakları’ için getirildiği belirtilmekle,<br />
paralel bir düzenlemeyle bu ayrıma gidilmiş<br />
olmaktadır.<br />
Bu durumda, vergi ve buna bağlı alacaklarda<br />
kanuni temsilcilerin takibi için uygulanacak madde,<br />
özel hüküm olan VUK’nun 10. maddesi olup,<br />
kanuni temsilcisi olduğu anonim şirketin ödenmeyen<br />
vergi borçlarının tahsili amacıyla, davacı adına<br />
6183 sayılı kanunun mükerrer 35. maddesi uyarınca<br />
düzenlenen ödeme emirlerinde hukuka uyarlık<br />
bulunmamaktadır.<br />
Bu sebeple davayı, ödeme emirleri 6183 sayılı<br />
kanuna istinaden düzenlenmiş olmakla beraber<br />
bu durumun davacının VUK’nun 10. maddesinden<br />
doğan sorumluluğunu kaldırmayacağı gerekçesiyle<br />
reddeden mahkeme kararı hukuka aykırıdır.”<br />
ÖZELGELERDE<br />
KDV<br />
1. Konya Vergi Dairesi Başkanlığı’nın<br />
14.10.2009 tarih ve 1607 sayılı özelgesi<br />
“2007/13033 sayılı bakanlar kurulu kararının<br />
I sayılı listesinin 11. sırasında yer alması itibariyle,<br />
net alanı 150 m2’ye kadar konut teslimleri ile belediyeler,<br />
il özel idareleri, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı<br />
ve bunların % 51 veya daha fazla hissesine<br />
ya da yönetiminde oy hakkına sahip oldukları işletmeler<br />
tarafından konut yapılmak üzere projelendirilmiş<br />
arsaların (sosyal tesisler için ayrılan bölümler<br />
dahil) net alanı 150 m2’nin altındaki konutlara isabet<br />
eden kısımlarının teslimi, % 1 oranında KDV’ye<br />
tabidir.<br />
Tapu kaydında arsa olarak görünen gayrimenkullerin<br />
üzerinde fiilen ve kullanılabilir halde konut<br />
bulunması bu gayrimenkullerin arsa olma vasfını<br />
ortadan kaldırarak, arsayı üzerinde bulunan konut/<br />
konutların mütemmim cüzü haline getirmektedir.<br />
Bu hükümler gereğince, tapuya kayıtlı taşınmaz<br />
üzerinde 4 adet ev, depo, ağaçlar, müştemilatı<br />
ile 79/1600 m2’lik borçlu hissesine isabet eden<br />
128,33 m2 alanlı taşınmazın satışı % 1 KDV’ye tabiidir.”<br />
2. Konya Vergi Dairesi Başkanlığı’nın<br />
02.11.2009 tarih ve 1667 sayılı özelgesi<br />
“KDVK’nun 17/4-e maddesinde; banka ve sigorta<br />
vergisi kapsamına giren işlemler ve sigorta<br />
aracılarının sigorta şirketlerine yaptığı sigorta muamelelerine<br />
ilişkin işlemleri ile KVK’nun 7/24. maddesinde<br />
belirtilen kurumların teminat sağlama işlemlerinin,<br />
Katma Değer Vergisi’nden istisna olduğu<br />
hükme bağlanmıştır.<br />
Gider Vergisi Kanunu’nun 28. maddesinde ise<br />
bankalara teminat mektubu alımı karşılığı ödenen<br />
bedellerin BSMV’ye tabi olduğu düzenlenmiştir.<br />
Bu hükümler gereğince, Müşteriler tarafından<br />
bankalara teminat mektubu alımı karşılığı ödenen<br />
komisyon bedellerinin, herhangi bir fark ilave edilemeden<br />
aynı tutarla şirketinize yansıtılması (fatura<br />
edilmesi) işlemi Katma Değer Vergisi’ne tabi değildir.”<br />
3. Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı’nın<br />
16.09.2009 tarih ve 1881 sayılı özelgesi<br />
“KDVK’nun 17/4-r maddesinde, kurumların aktifinde<br />
en az iki yıl süreyle kayıtlı bulunan taşınmazın<br />
satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslim işlemlerinin<br />
Katma Değer Vergisi’nden istisna olduğu<br />
hükme bağlanmıştır.<br />
Bu arada Kurumlar Vergisi’nde gayrimenkul satış<br />
kazancı istisnasının düzenlendiği 5. maddesinde<br />
de 2 yıl aktifte bulunma şartı yer almakta olup,<br />
maddede iki yıllık sürenin tespitinde nazara alınabilecek<br />
kriterler belirtilmiştir.<br />
Buna göre, fiiliyatta cins tashihinin kurum adına<br />
tapuya tescilinde gecikmeler olabileceği, bu gibi<br />
durumlarda, taşınmazın işletme aktifinde iki yıl süreyle<br />
bulunup bulunmadığının tespitinde, iki yıldır<br />
fiilen kullanıldığının, yapı inşaatı ruhsatı, vergi dairesi<br />
tespiti veya resmi kurum kayıtlarından biri ile<br />
tevsik edilebileceği belirtilmiştir.<br />
Bu hükümler uyarınca, 24.11.2004 tarihli tapu<br />
senedine istinaden aktife alınan, (...) adresindeki<br />
arsa üzerine inşa edilen fabrika binasının, vergi<br />
dairesince düzenlenen 19.1.2007 tarihli yoklama<br />
fişli ile binanın 15.12.2006 tarihinden itibaren fiilen<br />
merkez işyeri olarak kullanıldığının tespit edilmiş<br />
olması karşısında, söz konusu gayrimenkulün<br />
15.12.2008 tarihinden sonra satılması halinde<br />
KDVK’nun 17/4-r maddesinde düzenlenen istisnadan<br />
yararlanması mümkündür.”<br />
4. Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı’nın<br />
09.10.2009 tarih ve 1983 sayılı özelgesi<br />
“KDVK’nun 29. maddesinde vergi nispetleri indirilen<br />
teslim ve hizmetlerle ilgili olan, söz konusu<br />
işlemin gerçekleştiği vergilendirilme döneminde indirilmeyen<br />
ve tutarı bakanlar kurulunca belirlenen<br />
sınırı aşan verginin, söz konusu mükellefin vergi ve<br />
sosyal sigorta prim borçlarına, sermayesinin % 51’i<br />
veya daha fazlası kamuya ait olan veya özelleştirme<br />
kapsamında bulunan işletmeler ile organize sanayi<br />
bölgelerinden temin ettikleri mal ve hizmet bedellerine<br />
ilişkin borçlarına mahsuben ödeneceği hükme<br />
bağlanmıştır.<br />
Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere, söz<br />
konusu mal ve hizmetlerin organize sanayi bölgesinden<br />
temin ediliyor olmasında sınırlayıcı bir hükme<br />
yer verilmemiştir.<br />
99 seri No’lu KDVK Genel Tebliği’nde de indirimli<br />
orana tabi işlemlerden doğan KDV alacağının,<br />
01.10.2006 tarihinden itibaren mükellefin kendisinin<br />
elektrik ve doğalgaz borçlarına mahsubunu talep<br />
edebileceği belirtilmiştir. Bu hüküm ve açıklamalar<br />
uyarınca, 2008 yılına ait indirimli orana tabi<br />
teslimler dolayısıyla yüklenilen ve indirimle giderilemeyen<br />
KDV iade alacağının, organize sanayi bölgesi<br />
müdürlüğüne olan doğalgaz harcama bedeli<br />
borçlarına mahsubu mümkündür.”<br />
5. Büyük Mükellefler Vergi Dairesi<br />
Başkanlığı’nın 30.04.2009 tarih ve 14593 sayılı<br />
özelgesi<br />
“KDVK’nun 16/1-b maddesi ile Gümrük<br />
Kanunu’nun geçici ithalat ve hariçte işleme rejimi<br />
ile geri gelen eşyaya ilişkin hükümleri kapsamında<br />
Gümrük Vergisi’nden muaf veya istisna olan eşyanın<br />
ithalinin, KDV’den istisna olduğu hükme bağlanmıştır.<br />
Öte yandan, Gümrük Kanunu’nun 167/9-d<br />
maddesi uyarınca, deniz ve hava ulaşım araçlarına<br />
ait donanım ve işletme malzemeleri Gümrük<br />
Vergisi’nden istisnadır.<br />
Bu hükümler uyarınca, firmaya ait hava taşıtlarında<br />
kullanılmak üzere ithal edilecek yedek parçaların,<br />
Gümrük Kanunu kapsamında donanım ve işletme<br />
malzemesi olarak gümrük vergisinden muaf<br />
olması halinde, KDV’den de istisna olacaktır. Aksi<br />
takdirde % 18 oranında vergi tatbik edilecektir.”<br />
6. Büyük Mükellefler Vergi Dairesi<br />
Başkanlığı’nın 16.06.2009 tarih ve 20553 sayılı<br />
özelgesi<br />
“KDVK’nun 1/3-d maddesinde, müzayede mahallerinde<br />
ve gümrük depolarında yapılan satışların<br />
KDV’ye tabi olduğu düzenlenmiştir.<br />
Ancak, yine KDVK’da düzenlenen vergiden istisnaya<br />
ilişkin hükümlerin müzayede mahallerinde<br />
veya gümrük deposunda yapılan satışlara da tatbik<br />
edileceği tabiidir.<br />
Bu sebeple, şirketinize ait ‘fabrika binası, müştemilatı<br />
ve arsasının’ en az iki tam yıl süreyle şirket<br />
aktifinde bulunması, satma amacı güdülmeksizin<br />
şirket faaliyetlerinin yürütülmesine tahsis edilmiş<br />
olması koşuluyla, açık artırmada (müzayede suretiyle)<br />
satılmak suretiyle devir ve teslimi KDVK’nun<br />
17/4-r maddesi kapsamında KDV’den istisnadır.”<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
53
ÖZELGE<br />
ÖZELGELERDE<br />
KAMU ALACAKLARININ TAHSİLİ<br />
1. Konya Vergi Dairesi Başkanlığı’nın<br />
29.01.2009 tarih ve 225 sayılı özelgesi<br />
“İYUK’nun 28. maddesinde, haciz ve ihtiyati haciz<br />
uygulamalarıyla ilgili davalarda verilen kararlar<br />
hakkında bu kararların kesinleşmesinden sonra<br />
idarece işlem tesis edileceği hükme bağlanmıştır.<br />
İhtiyati hacze karşı dava açılmadığı halde, bu haczin<br />
dayanağı olan tarhiyata karşı dava açılması durumunda<br />
ve ilk derece mahkemesince tarhiyatın<br />
kısmen veya tamamen terkinine yönelik karar verilmesi<br />
ve bu kararın kesinleşmesi halinde, bu tarhiyata<br />
dayalı ihtiyati haczin kaldırılması gerekir.<br />
Bu açıklamalar uyarınca, hakkında alınan ihtiyati<br />
haciz ve ihtiyati tahakkuk kararlarına istinaden<br />
menkul ve gayrimenkullerine haciz tatbik edilen<br />
ve banka hesaplarına bloke konulan mükellefle<br />
ilgili olarak, söz konusu mükellefin hakkında tatbik<br />
edilen ihtiyati hacze karşı değil, ihtiyati haciz kararı<br />
uyarınca tarh edilen vergi ve cezaların iptali talebi<br />
ile dava açıldığı anlaşılmaktadır.<br />
Bu durumda, söz konusu mükellefin vergi dairesince<br />
bloke edilen banka hesapları tahsil edilerek<br />
KDV borçlarına mahsup edilemez. Ancak, davanın<br />
kesinleşmesi halinde mahsup işlemi mümkün<br />
olacaktır.<br />
Bu sebeple blokelerin kaldırılarak hesapta bulunan<br />
paranın vergi dairesince tahsil edilmesi ve<br />
emanet hesabına alınması, davanın kesinleşmesini<br />
müteakip, vergi dairesi lehine karar verilmiş ise<br />
mahsup işleminin dilekçe tarihi itibariyle yapılması<br />
gerekir.”<br />
2. Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı’nın<br />
25.08.2009 tarih ve 68 sayılı özelgesi<br />
“A seri 1 sıra no’lu Tahsilat Genel Tebliği’nin<br />
‘VII. Kanuni Temsilerin Sorumluluğu’ başlıklı bölüm<br />
uyarınca, bir anonim şirketin kanuni temsilcilerinin<br />
belirlenmesinde, ticaret sicil kayıtları ve ilgili<br />
ilanın yapıldığı Ticaret Sicil Gazetesi açıklamaları<br />
esas alınır.<br />
Bu arada, kamu borçlusunun birden fazla kanuni<br />
temsilcisi bulunduğu takdirde, ilgili kanunlara<br />
göre kanuni temsilcilerin sorumluluk şekillerine<br />
bakılır ve müteselsil sorumlu olanlar hakkında tahsil<br />
edilemeyen veya edilemeyeceği anlaşılan kamu<br />
alacağının tamamı için her birine ayrı ayrı ödeme<br />
emri düzenlenmek suretiyle takibe geçilir.<br />
Bu itibarla anonim şirkette kanuni temsilcilik sıfatının<br />
son bulması için bu sıfatın son bulduğuna<br />
ilişkin yönetim kurulu kararının ticaret sicil kayıtlarında<br />
ve ilanın yapıldığı Ticaret Sicil Gazetesi’nde<br />
yer alması gerekmekte olup, pay devrine ilişkin kararın<br />
pay defterine işlenmesi yeterli olmayacağından<br />
ödevli hakkında daha öncesinde kanuni temsilcisi<br />
olduğu ancak paylarını devrettiğini ifade eden<br />
kişi hakkında kanuni temsilcisi olduğundan bahisle<br />
şirket borçları için icra-takip işlemleri yapılması<br />
uygun olup, yapılmakta olan işlemlerin kaldırılması<br />
mümkün değildir.”<br />
3. İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın<br />
04.05.2009 tarih ve 4863 sayılı özelgesi<br />
“Kamu alacağının takip ve tahsiline ilişkin usul<br />
ve esaslar bu konuda özel kanun olan 6183 sayılı<br />
kanunda düzenlenmiştir. Bu sebeple söz konusu kanunun<br />
75. ve 76. maddeleri uyarınca, kamu borçlusunun<br />
aciz halinin tespitinin ve takibinin alacaklı<br />
tahsil dairesince yapılması gerekir.<br />
Dolayısıyla borçlu mükellefin aciz halinde olduğuna<br />
dair tespitin, İcra İflas Kanunu hükümlerine<br />
göre icra daireleri tarafından yapılması söz konusu<br />
değildir.<br />
Bu itibarla söz konusu şirketin tüzelkişiliğinden<br />
tahsil imkânı bulunmayan kamu alacağından 6183<br />
sayılı kanunun mükerrer 35. maddesi gereğince sorumlu<br />
tutulması gereken kanuni temsilcilerin aciz<br />
halinde oldukları yine 6183 sayılı kanunun 75. ve<br />
76. maddesi uyarınca alacaklı vergi dairesince tespit<br />
edilmediği sürece haklarında yapılan cebri takip<br />
işlemlerine devam edilmesi gerekir.”<br />
54 SAYI 4 / NİSAN 2010
ÖZELGE<br />
ÖZELGELERDE KDV<br />
1. Konya Vergi Dairesi Başkanlığı’nın<br />
19.11.2009 tarih ve 1704 sayılı özelgesi<br />
“Tasfiyeye girmiş bir konut yapı kooperatifinin<br />
görevi, alacaklarının tahsil edilmesi, borçlarının<br />
ödenmesi, kooperatif mal varlığının elden çıkartılması<br />
ve amacına uygun gerçekleştirdiği meskenleri<br />
üyelerine teslim etmek suretiyle tasfiyesinin sonuçlandırılmasıdır.<br />
Dolayısıyla tasfiye halindeki kooperatifin bu işlemler<br />
dışındaki herhangi bir iş yapması halinde<br />
KDVK’nun geçici 15. maddesi uyarınca vergiden<br />
muaf veya istisna olmasını gerektiren durum ortadan<br />
kalkacaktır. Bu açıklamalar uyarınca, tasfiye halindeki<br />
kooperatifin, tasfiyeye girdiği tarihten itibaren,<br />
yaptırılacak olan inşaat taahhüt işlerinin katma<br />
değer vergisinden istisna tutulması veya %1 oranının<br />
uygulanması mümkün olmayıp, mal ve hizmet<br />
alımlarına Kanunun genel esasları çerçevesinde satın<br />
alınan mal ve hizmetin tabi olduğu oranda katma<br />
değer vergisi uygulanır.”<br />
2. Büyük Mükellefler Vergi Dairesi<br />
Başkanlığı’nın 16.07.2009 tarih ve 24523 sayılı<br />
özelgesi<br />
“KDV’nin 29/3. maddesi hükmü gereğince, katma<br />
değer vergisi indirim hakkı vergiyi doğuran olayın<br />
takvim yılı aşılmamak kaydıyla ilgili vesikaların<br />
kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde<br />
kullanılabilir. Bu hüküm karşısında, 2005 yılı<br />
hesaplarına ilişkin olarak hazırlanan Rapora istinaden<br />
KDV beyanlarının düzeltilmesi sonucu 2007/<br />
Haziran döneminde haksız iade alınması nedeniyle<br />
KDV tarhiyatı yapılan mükellefin, uzlaşma sonucu<br />
kesinleşerek ödediği katma değer vergisini indirim<br />
konusu yapması mümkün değildir.”<br />
3. Büyük Mükellefler Vergi Dairesi<br />
Başkanlığı’nın 6.7.2009 tarih ve 23022 sayılı özelgesi<br />
“Serbest bölge içerisinde faaliyet gösteren firmaların<br />
serbest bölgede vermiş olduğu hizmetler<br />
KDVK’nun 17/4-ı maddesi kapsamında vergiden istisnadır.<br />
Serbest bölge dışından serbest bölgeye yönelik<br />
verilen hizmetler ise genel esaslar çerçevesinde<br />
KDV’ye tabidir. Serbest bölge dışında ancak Türkiye<br />
içinde bir yerden serbest bölgeye mal gönderilmesi<br />
KDVK’nun 11. ve 12. maddeleri (mal ihracı)<br />
kapsamında KDV’den istisnadır.<br />
Serbest bölgeler dışında ancak Türkiye içinde<br />
bir yerden serbest bölgeye yapılan hizmet transferi<br />
ise (serbest bölgedeki müşterilere yapılan fason<br />
hizmet hariç) istisna kapsamına girmemektedir.<br />
Bu arada, hazır beton imal edilerek transmikserle<br />
dökülmesi işi KDV uygulamasında inşaat taahhüt<br />
işleri kapsamında ‘hizmet’ olarak değerlendirilmektedir.<br />
Bu hizmetin serbest bölgedeki inşaatlar<br />
için verilmesi de mal teslimi olarak kabul edilemeyeceğinden<br />
KDV’ye tabi olacaktır.”<br />
4. İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın<br />
18.03.2009 tarih ve 2606 sayılı özelgesi<br />
“Derneğin tüzel kişiliği itibariyle ticari, sınaî, zirai<br />
faaliyet ve serbest meslek faaliyetinde bulunmadığı<br />
sürece katma değer vergisi mükellefiyeti olmayacaktır.<br />
Ancak, derneğin bedel mukabili dergi çıkarması<br />
veya dergi bedelsiz olsa dahi, dergiye reklam ve<br />
ilan almak suretiyle gelir elde edilmesi iktisadi işletmeyi<br />
oluşturacağından iktisadi işletmeye ilişkin<br />
katma değer vergisi mükellefiyetinin tesisi gerekir.”<br />
5. İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın<br />
13.03.2009 tarih ve 2443 sayılı özelgesi<br />
“Şirketin Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre aktif<br />
ve pasifiyle kül halinde devredilmesi halinde, devralınan<br />
şirketin daha önceki dönemlerde ihraç ettiği<br />
mallarla ilgili yüklendiği ve indirim yoluyla gideremediği<br />
ve dönem beyannamelerinde de iade<br />
olarak talep etmeyip ‘sonraki döneme devreden<br />
KDV’ olarak beyan ettiği vergilerin zamanaşımı süresi<br />
içinde düzeltme beyannamesi vermek suretiyle<br />
tercih değişikliği yapılarak (mükerrer indirime sebebiyet<br />
vermemek kaydıyla) iadesinin talep edilmesi<br />
mümkündür.”<br />
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
55
YARGI KARARI<br />
YARGI KARARLARINDA<br />
ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI<br />
1. Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel<br />
Kurulu’nun E.2004/26, K.2004/82 sayı ve<br />
25.06.2004 tarihli kararı<br />
“Davacı şirketin bankadan aldığı kredinin bir<br />
kısmını ortağına kullandırması örtülü kazanç dağıtımı<br />
kabul edilerek Kurumlar Vergisi tarhiyatı yapıldığı<br />
ve davacı şirketin tekdüzen hesap planı ve mali<br />
tablolara ilişkin usul ve esaslara uymadığı sebebiyle<br />
özel usulsüzlük cezası kesildiğinin anlaşıldığı, ancak<br />
davacı şirketin kullandığı kredinin 258.082 dolarlık<br />
kısmının hiçbir şekilde kayıtlara intikal ettirilmediği<br />
ve buna ilişkin faiz gider yazılmadığından, KVK’nun<br />
(5422 sayılı) 17/3. maddesine göre örtülü kazanç<br />
dağıtımından bahsetmenin mümkün olmadığı, zira<br />
olayda borç para verenin şirket değil banka olduğu,<br />
alınan banka kredilerinin ortaklara aynen kullandırılması<br />
ve kredi maliyetlerinin aynen aktarılması ticari<br />
teamüllerin gereği olup bu gibi aktarımlarda<br />
sakıncanın, kredi maliyetinin altında veya üstünde<br />
faiz uygulanması ve farkın sebebinin izah edilmemesi<br />
durumunda ortaya çıktığı, olayda ise, şirketin<br />
aldığı kredinin bir kısmının ortak tarafından kullanıldığı<br />
ve sözü edilen kredinin faiz ve komisyon giderlerinin<br />
ortak tarafından karşılandığı açık olduğundan,<br />
ayrıca faiz alınmadığından söz edilip örtülü<br />
kazanç dağıtıldığı varsayılarak yapılan tarhiyatta<br />
isabet yoktur.”<br />
2. Danıştay 4. Dairesi’nin E.2006/1865,<br />
K.2007/485 sayı ve 22.02.2007 tarihli kararı<br />
“5422 sayılı KVK’nun 17. maddesi gereğince şirketler<br />
tarafından örtülü kazanç dağıtımı yapıldığından<br />
söz edebilmek için sermaye şirketlerinin maddede<br />
sayılan gerçek ve tüzel kişilerle olan münasebetlerinde<br />
emsaline nazaran göre göze çarpacak<br />
derecede yüksek veya düşük bedeller üzerinden<br />
yahut bedelsiz olarak alım satım ilişkilerinde bulunduğunun<br />
tespit edilmiş olmasının gerektiği, olayda<br />
davacı şirketin, serbest bölgede faaliyet gösteren<br />
kardeş firmaya sattığı malların kısa bir süre sonra<br />
bu firma tarafından ortalama % 75 oranında fazla<br />
fiyatla yurt dışına satılması nedeniyle örtülü kazanç<br />
dağıtımının var olduğundan bahisle tarhiyat yapılmışsa<br />
da davacı şirketle aynı alanda faaliyet gösteren<br />
müesseseler nezdinde hiçbir emsal araştırma<br />
yapılmadığından ve sırf söz konusu malların davacı<br />
şirket tarafından kardeş firmaya satıldığı fiyatla,<br />
bu firma tarafından yurt dışındaki firmalara satıldığı<br />
fiyat arasında kıyaslama yapılması örtülü kazanç<br />
dağıtımının var olduğunun tespiti için yeterli bulunmadığından,<br />
yapılan tarhiyatta yasal isabet görülmemiştir.”<br />
3. Danıştay 3. Dairesi’nin E.2007/334,<br />
K.2008/498 sayı ve 21.02.2008 tarihli kararı<br />
“Davacının, ticaretini yaptığı mamulü yurtdışına<br />
satabileceği fiyattan 484.229,58 ABD Doları düşük<br />
bedelle satmasının ticari gereklere uygun düşmediği<br />
açıktır. Esasen, inceleme sırasında aynı emtia<br />
veya mamulün davacıdan serbest bölgeye ve<br />
yurt dışına intikal bedelleri üzerinden karşılaştırma<br />
yapıldığından, ayrı bir emsal araştırması aranmasına<br />
da gerek bulunmamaktadır.<br />
Vergi Usul Kanunu’nun 3. maddesi gereğince,<br />
vergi idaresince saptanan yüksek maliyete katlanmasını<br />
veya kazançtan vazgeçmesini gerektiren<br />
haklı nedenlerin varlığı ve doğruluğunun davacı tarafından<br />
kanıtlanması gerektiği gözetilmeksizin ve<br />
bu amaçla dava dilekçesine eklenerek dosyaya sunulan<br />
belgeler incelenip, gerekli görülen kanıtlar<br />
toplanmaksızın, tarhiyatın, yazılı gerekçeyle kaldırılması<br />
yolunda verilen karar hukuka uygun düşmediğinden,<br />
davacı tarafından sunulan kanıtlar ve<br />
yargılama hukukunun tanıdığı yetki uyarınca, gerek<br />
görülürse, tüm nitelikleri aynı olmak koşuluyla davacının<br />
yurtiçi ve yurtdışına sattığı mamul bedelleri<br />
ile karşılaştırma da yapıldıktan sonra yeniden karar<br />
verilmek üzere vergi mahkemesi kararının bozulması<br />
gerekmiştir.”<br />
4. Danıştay 3. Dairesi’nin E.2007/89,<br />
K.2007/2446 sayı ve 20.09.2007 tarihli kararı<br />
“Davacının, Serbest Bölgeler Kanunu ile sağlanan<br />
olanaklardan yararlanarak girdi ihtiyacını<br />
ucuz ve düzenli sağlayabilmek için Mersin Serbest<br />
Bölgesi’nde şube açtığı, şubeye 2.298.137,79 Dolara<br />
yurtdışından ithal edilen emtianın, hiçbir işlem<br />
ve üretime tabi tutulmaksızın ve kısa süre içinde<br />
davacı merkeze 3.214.135,00 dolara satıldığı dosyadan<br />
anlaşılmaktadır.<br />
Anılan Yasanın 8. maddesi gereğince, merkez<br />
ile şube arasındaki ticaretin dış ticaret rejimine<br />
bağlı tutulması, esasen merkez tarafından şubeye<br />
yurtdışından ithal edilen emtianın, vergi hukuku<br />
ve ticaret hukukun düzenlemelerine göre merkezin<br />
işyeri olan şubeden, Türkiye’deki merkeze intikalinde,<br />
ithalat bedelinden 915.997,21 dolar yüksek<br />
bedel uygulanması, ekonomik ve ticari gereklere<br />
olduğu kadar davacının, 3218 sayılı Yasanın tanıdığı<br />
olanaktan yararlanma amacına da uygun görülmemektedir.<br />
Nitekim vergi mahkemesince de serbest bölgedeki<br />
şubenin merkezden ayrı bir işletme olmadığının<br />
kabulüyle aynı sonuca ulaşılmıştır.<br />
Ancak, ithal edilen emtianın, Türkiye’deki merkeze<br />
tesliminde dış ticaret rejiminde doğan maliyeti<br />
göz ardı edilmiştir.<br />
VUK’nun 3. maddesi uyarınca, vergi idarelerince<br />
saptanan yüksek maliyetin, dış ticaret rejiminin<br />
gerektirdiği harcamalardan kaynaklandığını kanıtlaması<br />
gereken davacının bu amaçla sunabileceği<br />
kanıtlar istenip, tarh matrahının miktarı yönünden<br />
yapılacak inceleme sonucuna göre yeniden karar<br />
verilmesi gerekmektedir.”<br />
5. Danıştay 3. Dairesi’nin E.2007/3846,<br />
K.2007/4127 sayı ve 12.12.2007 tarihli kararı<br />
“İncelenen dosyada 5422 sayılı Kanun’un 17.<br />
maddesinde düzenlenmiş olan örtülü kazanç dağıtımına<br />
ilişkin unsurların olayda gerçekleşmediği sonucuna<br />
ulaşılmaktadır. Diğer taraftan iktisadi işletmenin<br />
dosyada mevcut olan uyuşmazlık dönemine<br />
ait gelir tablosu ve bilançosunun incelenmesinden,<br />
iktisadi işletmenin de kurumlar vergisi matrahı beyan<br />
ettiği, dolayısıyla davacının tahsil etmesi gerektiği<br />
belirtilen faizin, iktisadi işletme açısından gider<br />
niteliği taşıdığı ve kurumlar vergisinin düz oranlı<br />
olduğu göz önüne alındığında, iktisadi işletmeye<br />
kullandırılan para nedeniyle olayda bir vergi kaybının<br />
söz konusu olmadığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle<br />
bulunan matrah farkında ve hususa ilişkin davayı<br />
reddeden mahkeme kararında isabet bulunmamaktadır.”<br />
56 SAYI 4 / NİSAN 2010
SAYI 4 / NİSAN 2010<br />
57
Change language