Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ÖNLEME<br />
4.<br />
ÖNLEMENİN İLKELERİ<br />
ABD’de NIDA (National Institute On Drug Abuse), Çocuklar ve Ergenler<br />
Arasında Madde Kullanımını Önleme adı altında ilk kılavuzunu 1997 yılında<br />
yayınlamıştır. Daha sonra bu kılavuz çeşitli kereler gözden geçirilmiştir. Bu kılavuzda<br />
madde kullanımını önleme araştırmaları sonucunda önleme konusunda 14 önleme<br />
ilkesi geliştirmiştir. Önleme ilkeleri, ebeveynlere, eğitimcilere ve toplum liderlerine<br />
madde kullanımını önleme konusunda nasıl düşünüleceğini, plan ve seçim<br />
yapılacağını ve programların nasıl uygulanacağını anlatmaktadır. Aşağıda NIDA’nın<br />
belirlediği önleme ilkeleri yer almaktadır (NIDA, 2003).<br />
Risk faktörleri ve koruyucu faktörler<br />
1. İlke<br />
Önleme programlarının öncelikli amacı koruyucu faktörleri arttırıp risk faktörlerini<br />
azaltmaktır. Madde kullanımına başlama riski, değişken tutum ve davranışların<br />
yoğunluğu ve çeşitliliğiyle bağlantılıdır. Belirgin risk faktörlerinin ve koruyucu<br />
faktörlerin madde kullanımı üzerindeki etkisi yaşa bağlı olarak değişkenlik gösterir.<br />
Örneğin aile içi risk faktörleri küçük yaştaki çocuklar için olumsuz yönde daha etkili<br />
olurken, madde kullanan akranların baskı ve ısrarları ergenler için aileden daha<br />
büyük tehlike oluşturmaktadır. Agresif davranışlar ve zayıf özdenetim gibi risk<br />
faktörlerine erken müdahale etmek, çocukları yaşadıkları sorunlardan uzaklaştırma<br />
ve olumlu davranışlara yönlendirme gibi sonradan yapılacak müdahalelerden çok<br />
daha etkindir. Risk faktörleri ve koruyucu faktörler her kesimden insanları etkilemekle<br />
birlikte, kişinin yaşına, cinsiyetine, ırkına, kültürüne ve çevresine göre etkileri<br />
değişkenlik gösterir.<br />
2. İlke<br />
Önleme programları; sigara ve alkol gibi yasal olan maddelerin reşit olmadan<br />
kullanılması, esrar ve eroin gibi yasadışı maddelerin kullanımı, uçucu maddeler gibi<br />
yasal olarak satılan maddelerin kötüye kullanımı ve reçeteyle satılan ilaçların doktor<br />
tarafından verilmeden kullanılması gibi her çeşit madde kullanımına yönelik ve<br />
kapsamlı hazırlanmalıdır.<br />
3. İlke<br />
Önleme programları, hitap ettikleri yerel toplulukların yaşadıkları madde<br />
kullanım sorunlarına özgün yaklaşımlarda bulunmalı, belirlenmiş koruyucu faktörler<br />
güçlendirilmeli ve hedeflenen risk faktörleri değiştirilebilir olmalıdır. 4<br />
Bu bölüm Kültegin Ögel tarafından Ceyda Yılmazçetin Eke, Sevil Taner ve Yael Barşah’ın katkılarıyla<br />
yazılmıştır<br />
21
Change language