Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
SİGARA, ALKOL, UYUŞTURUCU VE DİĞER BAĞIMLILIKLAR<br />
değişime yol açmadığı gösterilmiştir. Bu nedenle, madde kullanımı üzerinde etkin<br />
olabilecek değişkenler üstünde çalışmak büyük önem taşımaktadır.<br />
Ölçülebilir hedeflerin konması<br />
Belirli bir önleme programının etkinliğini en iyi ölçen kıstas madde kullanımını<br />
azaltmasıdır. Buna rağmen, bazı koşullarda ve bazı topluluklarda davranışsal verileri<br />
toplamak mümkün olmayabilir. Örneğin bazı okul idarecileri ve aileler, özellikle<br />
yasadışı maddeler söz konusu olunca, madde kullanımıyla ilgili verilerin<br />
toplanmasına izin vermeyebilir. Benzer biçimde, ilkokul çocuklarıyla yapılan önleyici<br />
müdahaleleri değerlendiren çalışmalarda çeşitli nedenlerden dolayı davranışsal<br />
değişkenler yeterince araştırılamamaktadır. Bu gibi durumlarda, önleme programının<br />
risk faktörleri üstündeki etkisinin araştırmak mümkün değildir. Bu nedenle, hedeflerin<br />
mümkün olduğunca ölçülebilir olmasına da dikkat edilmelidir.<br />
Önlemenin farklı aşamalarına yönelik olması<br />
Madde kullanımını önlemenin nihai amacı madde kullanımına başlamayı<br />
engellemektir. Öte yandan, önleyici müdahalelerin amacı aynı zamanda yaygın ve<br />
devam eden madde kullanımının denetlenmesidir. Önleme programlarının hedefi<br />
klinik tedavi ihtiyacı boyutuna gelmemiş, düşük düzeyde madde kullanan gençler de<br />
olmalıdır. Ortaokulun başlarındaki öğrenciler için önleme programlarından<br />
beklenebilecek en mantıklı sonuç madde kullanımına yeni başlayan öğrenci oranını<br />
düşürmektir. Yetişkinlere yönelik önleme programından beklenebilecek en mantıklı<br />
sonuç ise (bütüne bakıldığında kullanım oranı çok daha yüksek olduğundan) madde<br />
dozunu ve kullanım sıklığını azaltmaktır.<br />
Birincil önleme programları bireyler madde kullanmaya başlamadan önce<br />
uygulanması gereken programlardır. Dolayısıyla önleyici müdahaleler genellikle<br />
ilkokul ve ortaokul yıllarında (ergenlik döneminin başında) uygulanmalıdır. Ancak bu<br />
yaş grubunda madde kullanım oranı çok düşük olduğundan dolayı programın<br />
etkinliğine dair güvenilir sonuçları almak güçtür. Ergenlere yönelik önleyici<br />
müdahalelerin yararlılığı sigara, alkol veya esrar kullanımı üstüne olan etkisiyle<br />
değerlendirilebilir. Bunlar toplumda en sık kullanılan maddeler oldukları için kullanım<br />
oranları diğer maddelerden çok daha yüksektir. Dolayısıyla önleme etkilerini ölçmek<br />
için gerekli verilerin sağlanması daha kolaydır.<br />
Önleme programı birden fazla maddeyi hedeflemesi<br />
Madde kullanımının önlenmesi için yapılan müdahaleler genelleştirilmelidir.<br />
Genellikle önleyici müdahaleler bir tek maddenin kullanımının azaltılması veya<br />
bırakılmasına odaklanmaktadır. Halbuki X maddesi için geliştirilen önleme programı<br />
üzerinde yapılacak küçük değişikliklerle Y maddesi için de etkili olabilmektedir.<br />
Bu nedenle önleyici müdahaleler geliştirilirken, öncelikle en sık kullanılan üç<br />
madde olmak üzere diğer maddeler için de etkili olabilecek genel ve geniş kapsamlı<br />
bir önleme programının geliştirilmesi hedeflenmelidir. Bu konuda araştırmacılar için<br />
en zorlayıcı nokta, farklı uyuşturucu maddelere için özgün önleme teknikleri<br />
geliştirmenin gerekliliğidir. Bu durumda önleyici müdahaleleri uygulayanlar müdahale-<br />
12
Change language