ANDIZ (Arceuthos drupace (Labill) Ant. Et. Cotschy) - Orman Genel ...

4. KOZAK VE TOHUMLARIN TOPLANMASI
4.1. Kozalak Toplanacak Ağaçlar ve Alanlar
And›z, birbirinden çok farkl› formlara sahip bireyler ve meflçereler
oluflturmas› nedeniyle, yetifltirme amac›na yönelik olarak tohumlar›n, tohum
meflcereleri ya da tohum bahçelerinden sa¤lanmas› gerekir. Oysa, ülkemizde
and›z›n, tohum meflceresi ve tohum bahçesi bulunmamaktad›r. Bunun yan›nda,
tohum has›lat ve kullan›m m›nt›kalar› belirlenmemifltir. Bu nedenle, plantasyon
sahas›na en yak›n, yeteri kadar kapal›l›k ve büyüklük oluflturmufl popülasyonlardan
tohum tedarik edilmelidir.
And›z tohumu temin ederken; yeterli say›da ve boyda erkek a¤aç bulunup
bulunmad›¤›na fakir topraklar›n a¤açlar› olsalar da, boylanma, gövde ve tepe
özelliklerine dikkat edilmeli daha verimli alanlar tercih edilmelidir. Tohum toplarken
çok genç ve çok yafll› büklerden kaç›n›lmal›, 50-150 yafl›ndaki a¤açlar tercih
edilmelidir. A¤açlar›n ilk kozalak tutma yafl› yaklafl›k olarak 20-25 yafllar›nda
olmaktad›r. And›z a¤açlar› genelde 2 y›lda bir bol tohum vermekle birlikte verimli
alanlarda her y›l üst üste bol tohumda tutabilmektedir. Baz› büklerde ise a¤açlar›n
bir k›sm› o y›l bol tohum tutarken baz›lar› da ikinci y›l bol tohum tutmaktad›r. Bu
nedenle and›z ormanlar›nda tohum toplama genelde sorun de¤ildir.
4.2. Kozalak ve Tohumun Olgunlaşma Süresi ve Zamanı
And›zlarda difli ve erkek çiçekler tepe tac›n›n tamam›na yay›lm›flt›r. Bu
nedenle genelde tepe tac›nda çok miktarda kozalak oluflturmaktad›r. Kozalak
ve tohum, tozlaflma ve döllenmeden sonraki 2. y›lda olgunlaflmaktad›r. Yay›l›fl
alan›na ba¤l› olarak de¤iflmekle birlikte, genelde, and›z tohumlar› en erken ekim
ay›nda, 17-18 ayda olgunlaflmaktad›r.
4.3. Kozalak Toplama Zamanı
And›zda kozalak, olgunlaflma tarihinden bafllamak üzere, a¤açlar›n
bafllar›ndan ekim, kas›m, aral›k k›smen de ocak aylar›nda, diplerinden ise bir y›l
boyunca toplanabilir ve tohumlar çimlenme özelli¤ini korur. En uygun toplama
zaman›, kas›m-nisan aylar›d›r. Bu dönem, kozalaklar›n toplanmas›n›n ve
ç›kar›lmas›n›n en kolay oldu¤u zaman dilimidir. Özellikle karlar›n erimeye bafllad›¤›
mart ay›ndan itibaren kozalaklar yöre halk› taraf›ndan pekmez yapmak amac›yla
toplan›rken, keçiler, domuzlar ve di¤er hayvanlar, yere düflen kozalaklar› yemektedir.
Bu nedenle tohum toplanmas›nda geç kal›nmamas›nda fayda vard›r.
13