tarla bitkileri-ı - Ziraat Fakültesi - Ankara Ãniversitesi
tarla bitkileri-ı - Ziraat Fakültesi - Ankara Ãniversitesi
tarla bitkileri-ı - Ziraat Fakültesi - Ankara Ãniversitesi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
TARLA BİTKİLERİ-I<br />
Prof.Dr. Cengiz Sancak<br />
<strong>Ankara</strong> Üniversitesi<br />
<strong>Ziraat</strong> Fakültesi<br />
Tarla Bitkileri Bölümü<br />
2007
Tanım: Yem <strong>bitkileri</strong><br />
Evcil hayvanların yeşil ot, kuru ot,<br />
tane<br />
yem,<br />
yumru<br />
yem,<br />
silo<br />
yemi<br />
vs.<br />
ihtiyacını karşılamak<br />
amacıyla<br />
<strong>tarla</strong><br />
topraklarında yetiştirilen bitkilere “YEM<br />
BİTKİLERİ” denir.
TÜRKİYE’DE YEM<br />
BİTKİLERİ TARIMININ<br />
BUGÜNKÜ DURUMU
Ülkemizde Hayvan Varlığı : 11.190.000 BBHB<br />
Küçük Baş 31.100.000 Baş<br />
Büyükbaş 9.767.467 Baş<br />
1 Büyükbaş Hayvan Biriminin (BBHB) canlı ağırlığı 500 kg.<br />
Canlı Ağırlığın ;<br />
%2,5 kuru ot veya<br />
%10 yeşil ot hesaplandığında<br />
Toplam Kaliteli Kaba Yem İhtiyacı :50 Milyon ton
2006 verilerine göre Kaba Yem Üretim ve Miktarı<br />
•Çayır Mera : 12.0 milyon ton<br />
•Yem Bitkileri ekilişleri : 8.8 milyon ton<br />
•Silaj yapımından : 9.9 milyon ton<br />
•Bahçe içi otlaklar : 5.0 milyon ton<br />
•Sap saman anız artıkları : 10.0 milyon ton<br />
•Toplam 45.7 milyon ton<br />
Kaliteli kaba yem açığı 4.3 milyon gözükmekte ise de saman<br />
kaliteli kaba yem olarak değerlendirilmediğinden, kaliteli kaba yem<br />
açığımız 14.3 milyon tondur.<br />
Ayrıca Silajın yonca eşdeğeri alındığında açık daha da<br />
artmaktadır.
Çizelge 1. Türkiye'de 1940-2003 yılları arasında yem bitkisi<br />
ekim alanındaki değişmeler (000 ha olarak).<br />
Yıllar Yonca Korunga Fiğ Burçak Mısır<br />
1940 -* - 26.9 111.6<br />
1945 - - 21.5 91.8<br />
1950 4.2 2.0 30.0 130.6<br />
1955 15.6 4.7 66.0 130.0<br />
1960 28.9 6.5 79.5 136.0<br />
1965 44.5 23.1 110.0 90.0<br />
1970 51.3 23.5 104.0 75.0<br />
1975 111.0 50.6 110.5 60.0<br />
1980 131.0 71.0 114.0 31.0<br />
1985 169.0 85.0 212.0 18.0<br />
1990 186.0 93.0 240.0 13.0<br />
1995 217.5 82.5 252.0 8.1<br />
2000 250.8 107.5 225.3 3.6<br />
2003 290.0 108.0 250.0 3.0 560.0<br />
*: Bu yıllara ait veriler bulunamamıştır.<br />
Kaynak: Açıkgöz 2001
Çizelge 2. Yıllara Göre Yem Bitkileri Ekiliş Alanları (Ha)<br />
YILLAR Yonca Korunga Fiğ H.Pancarı<br />
1981 143.000 75.000 122.000 1.870<br />
1990 197.439 95.759 259.000 1.550<br />
2000 250.800 107.500 225.300 3.100<br />
2001 249.000 105.500 240.000 3.150<br />
2002 260.000 99.000 234.227 3.300<br />
2003 290.000 108.000 250.000 3.400<br />
2004 320.000 107.000 320.000 3.400<br />
2005 385.000 110.000 350.000 3.500<br />
2006 444.029 117.603 520.814 3.200<br />
2005 yılı : Silaj Mısır: 180.000 ha - Hasıl Mısır: 20.000 ha – Dane Mısır: 600.000 ha<br />
2006 yılı : Silaj Mısır: 240.661 ha - Hasıl Mısır: 19.230 ha – Dane Mısır: 536.000 ha
Çizelge 3. 2006 yılında <strong>tarla</strong> tarımı içerisinde yem<br />
<strong>bitkileri</strong>nin aldığı pay
Çizelge 4. Bazı Ülkelerde Yem Bitkileri Ekim Alanları<br />
Ülke<br />
Toplam<br />
Tarla Arazisi<br />
(m ha)<br />
Yem Bitkileri<br />
Ekim Alanı<br />
(m ha)<br />
Yem Bitkileri Ekim<br />
Alanlarının Tarla Arazisi<br />
İçindeki Oranı (%)<br />
Avustralya 50.304 25.056 49.8<br />
Y.Zelanda 1.5 0.236 15.7<br />
ABD 175.209 40.225 23.0<br />
İngiltere 5.652 1.437 25.4<br />
Fransa 18.447 4.754 25.8<br />
Almanya 11.813 4.317 36.5<br />
İtalya 8.172 2.47 30.2<br />
Danimarka 2.292 0.693 30.2<br />
Hollanda 0.905 0.284 31.4<br />
Yunanistan 2.72 0.319 11.7<br />
Bulgaristan 4.424 0.278 6.3<br />
Romanya 9.402 1.595 17.0<br />
Türkiye 23.805 0.744 3.1<br />
Kaynak: FAO, 2002
Çizelge 5. FAO 1998 Yılı İstatistiklerine Göre Değişik Ülkelerde Karkas Ağırlığı ve<br />
İneklerde Süt Verimi<br />
Ülke<br />
Sığır Karkas<br />
Ağırlığı (kg)<br />
Koyun Karkas<br />
Ağırlığı (kg)<br />
İnek Süt Verimi<br />
(l/laktasyon)<br />
Avustralya 236.2 20.3 5473.4<br />
ABD 336.1 30.5 8450.7<br />
İngiltere 297.5 19.8 6705.2<br />
Fransa 283.9 17.2 6043.3<br />
Almanya 308.1 21.3 6280.7<br />
İtalya 261.4 9.1 5225.9<br />
Hollanda 206.2 26.6 7296.1<br />
Türkiye 155.2 15.8 1669.2
Yem Bitkilerinin Ekim Nöbetindeki<br />
Faydaları<br />
1. Baklagillerin köklerinde bulunan<br />
yumrucuklarda (Nodozite) yaşayan yumrucuk<br />
bakterileri (Rhizobium sp.) havanın serbest<br />
azotunu toprağa bağlarlar.<br />
2. Baklagil ve buğdaygil yem<strong>bitkileri</strong><br />
yetiştirildikleri toprakta bol miktarda kök<br />
artığı bırakarak, toprağın organik maddece<br />
zenginleşmesini sağlarlar.<br />
3. Baklagil ve buğdaygil yembitkil erinin ekim<br />
nöbetine alınması toprağın çeşitli<br />
katmanlarından faydalanılmasını sağlar.
4-Ekim nöbetine alınan yem<strong>bitkileri</strong> sayesinde<br />
işgücü bütün mevsimlere dağıtılır.<br />
5-İşletmede uygun bir ekim nöbeti taprakta<br />
erozyonu (toprağın aşınıp taşınmasını=aşınımı)<br />
önler.<br />
6-Aynı <strong>bitkileri</strong>n bir <strong>tarla</strong>da üstüste ekilmesi<br />
hastalık ve za-rarlıların çoğalmasına yol açar.<br />
Uygun bir ekim nöbeti bu zararın azalma-sına,<br />
daha garantili bir ürün alınmasına yardım eder.<br />
7- Ekim nöbeti sayesinde bir ürünün herhangi bir<br />
nedenle zarar görmesi halinde diğer ürünlerle<br />
zarar kapatılır.
Yem Bitkilerinin Sınıflandırması<br />
1. Botanik yönden sınıflandırma<br />
a) Buğdaygiller (Poaceae=Gramineae)<br />
b) Baklagiller (Fabaceae=Leguminosae)<br />
c) Diğer Familyalar<br />
2. Yetiştirme istekleri yönünden sınıflandırma<br />
a) Serin mevsim yem <strong>bitkileri</strong><br />
b) Sıcak mevsim yem <strong>bitkileri</strong><br />
3. Ömürleri yönünden sınıflandırma<br />
a) Tek yıllık yem <strong>bitkileri</strong><br />
b) İki yıllık yem <strong>bitkileri</strong><br />
c) Çok yıllık yem <strong>bitkileri</strong>
4. Kullanım amaçlarına göre sınıflandırma<br />
a) Yeşil yem <strong>bitkileri</strong><br />
b) Kuru ot <strong>bitkileri</strong><br />
c) Tane yemi <strong>bitkileri</strong><br />
d) Yeşil gübre <strong>bitkileri</strong><br />
e) Silaj <strong>bitkileri</strong><br />
f) Yumru yem <strong>bitkileri</strong><br />
5. Habituslarına (Dış görünüm şekillerine) göre<br />
sınıflandırma<br />
a) Yumaklı<br />
b) Çimli<br />
- Sülüklü<br />
- Köksaplı
6. Diğer Yönlerden Sınıflandırma<br />
a) Tuza dayanımları yönünden<br />
sınıflandırma<br />
b) Kurağa dayanımları yönünden<br />
sınıflandırma<br />
c) Yeşil alan bitkisi yönünden<br />
sınıflandırma
Baklagil Yem Bitkileri<br />
• Medicago sativa-Yonca<br />
• Onobrychis sativa-Korunga<br />
• Vicia sativa-Fiğ<br />
• Vicia ervilia-Burçak<br />
• Vicia pannonica-Macar fiği<br />
• Vicia narbonensis-Koca fiğ<br />
• Pisum arvense-Yem bezelyesi<br />
• Lotus corniculatus-Sariçiçekli gazalboynuzu<br />
• Trifolium repens-Ak üçgül<br />
• Trifolium pratense-Çayır üçgülü<br />
• Trifolium hybridum-Melez üçgül<br />
• Trifolium incarnatum-Kırmızı üçgül
Buğdaygil Yem Bitkileri<br />
• Agropyron cristatum-Otlak Ayrığı<br />
• Agropyron intermedium-Mavi ayrık<br />
• Agropyron elongatum-Yüksek otlakayrığı<br />
• Bromus inermis-Kılçıksız brom<br />
• Dactylis glomerata-Domuz ayrığı<br />
• Phleum pratense-Çayır kelpkuyruğu<br />
• Lolium perenne-Çokyıllık çim<br />
• Lolium italicum-İtalyan çimi<br />
• Festuca ovina-Koyun yumağı<br />
• Festuca rubra-Kırmızı yumak<br />
• Festuca arundinacea-Kamışsı yumak
Diğer Familyalardan Yem Bitkileri<br />
1. Ispanakgiller (Chenopodiaceae) Familyasından<br />
– Beta vulgaris ssp. rapa- Hayvan pancarı<br />
2. Şemsiye Çiçekliler (Umbelliferae) Familyasından<br />
– Daucus carota ssp. sativa- Hayvan havucu<br />
3. Bileşikgiller (Compositae) Familyasından<br />
– Helianthus tuberosus- Yer elması<br />
4. Kabakgiller (Cucurbitaceae) Familyasından<br />
– Cucurbita pepo convar. citrullinina- Yem kabağı<br />
5. Gülgiller (Rosaceae) Familyasından<br />
– Sanguisorba minor- Çayır düğmesi<br />
6. Haçlı çiçekliler (Cruciferae) Familyasından<br />
– Brassica rapa – Yem şalgamı<br />
– Brassica napus olifera – Yemlik kolza
Hayvan Pancarı
Hayvan Pancarı
Hayvan havucu
Yer elması
Çayır düğmesi
Yem şalgamı
Serin Mevsim Baklagil Yem Bitkileri<br />
• Yonca – Medicago sativa<br />
• Korunga- Onobrychis sativa<br />
• Fiğ-Vicia sativa<br />
• Tüylü fiğ-Vicia villosa<br />
• Burçak-Vicia ervilia<br />
• Yem bezelyesi- Pisum arvense<br />
• Çayır üçgülü-Trifolium pratense<br />
• Ak üçgül-Trifolium repens<br />
• Kırmızı üçgül-Trifolium incarnatum<br />
• Mürdümük-Lathyrus sativus
Serin Mevsim Buğdaygil Yem Bitkileri<br />
• Otlak ayrığı – Agropyron cristatum<br />
• Mavi ayrık- Agropyron intermedium<br />
• Yüksek otlak ayrığı- Agropyron elongatum<br />
• Kılçıksız brom- Bromus inermis<br />
• Domuz ayrığı- Dactylis glomerata<br />
• Yabani otlak arpası–Elymus junceus<br />
• Çayır kelp kuyruğu-Phleum pratense<br />
• Çayır salkımotu – Poa pratensis<br />
• Çayır tilkikuyruğu- Alopecurus pratensis
Sıcak Mevsim Yem Bitkileri<br />
• Yem börülcesi-Vigna sinensis<br />
• Ak acıbakla-Lupinus albus<br />
• Sarı sakalotu- Andropogon ishaemum<br />
• Köpek dişi- Cynodon dactylon<br />
• Darı türleri- Panicum sp.<br />
• Cindarı- Setaria italica<br />
• Sudan otu- Sorghum sudanense<br />
• Kocadarı- Sorghum vulgare
Change language