You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ODTÜLÜ<br />
dosya<br />
Spor müsabakaları eşit<br />
şartlarda mücadeleyi amaçlar.<br />
Doping spor ruhuna aykırıdır.<br />
ve yönetmeliklerin aynı olmasını sağlayan<br />
bildirgedir. Buna göre dopingin spor ruhuna<br />
aykırı olduğu vurgulanarak, sporcudan alınan bir<br />
test materyalinde yasaklanmış bir maddenin<br />
ya da yıkım ürünlerinin tespitinden, yasaklı<br />
madde veya yöntemin kullanılması veya<br />
kullanılmaya teşebbüs edilmesi, numune alım<br />
işlemini reddetmek veya bildirim sonrası<br />
kaçmak, yarışma dışı testler için sporcunun<br />
bulunabilirlik bildirimini yapmaması, doping<br />
kontrolü işlemlerinin herhangi bir kısmının<br />
değiştirilmesi veya teşebbüsü, yasaklı<br />
maddelere sahip olmak, doping yapmaya ya da<br />
teşebbüsüne yardımcı olmak, bu tür bilgileri<br />
gizlemek ve bildirmemek de dahil birçok<br />
madde kural ihlali olarak kabul edilerek doping<br />
sınıfına sokulmaktadır. Bu maddelerden en<br />
az birinin gerçekleşmesi doping suçu olarak<br />
kabul edilir. Doping maddelerinin ticaretini<br />
yapmak, uygulanmalarını kolaylaştırmak<br />
gibi bazı durumlar da doping suçu kapsamına<br />
sokulmuştur. Bu da olayın hukuksal boyutunu<br />
daha çok belirgin hale getirmiştir.<br />
Doping kontrol analizleri halen en sık olarak<br />
idrar örneklerinde yapılmaktadır. Yakın<br />
bir gelecekte doping kontrol analizlerinin<br />
daha hızlı ve kesin sonuç vermesi için, idrar<br />
örnekleri yerine kan veya benzeri diğer vücut<br />
materyali örneklerinin alınması ve bu işlemin<br />
yaygınlaşması planlanmaktadır.<br />
Bir laboratuvarın doping kontrol analizlerini<br />
yapabilmesi için WADA tarafından<br />
uygunluğunun kabul edilmiş ve onaylanmış<br />
olması gereklidir. Halen dünyada WADA<br />
tarafından akredite edilmiş laboratuar sayısı<br />
32’dir. 2011 Kasım ayında da “Ulusal Dopingle<br />
Mücadele Kuruluşu”nun oluşturulması<br />
sonrasında Türkiye, “Dünya Dopingle Mücadele<br />
Kurallarına” uyumlu ülkeler listesine alınmıştır.<br />
Doping yaptığı saptanıp onaylanmış sporcuya<br />
ilgili kuruluşlarca, kullanılan madde ve yöntemin<br />
cinsine göre farklı ağırlıkta ceza uygulanır.<br />
Genellikle ilk kez dopingli olduğu saptandığında<br />
sporcu 2 yıl spordan men, ikinci kez dopingli<br />
olduğu saptandığında ise ömür boyu spordan<br />
men cezası verilmektedir.<br />
“Gen dopingi” son dönemlerin önemli çalışma<br />
alanlarından biridir. Çeşitli hastalıkların<br />
tedavilerinde kullanılmak için üzerinde çalışılan<br />
çeşitli gen tedavilerinin sporda performans<br />
artırımı amacı ile kullanıma uygun olabileceği<br />
nedeni ile WADA yayınladığı yasaklı yöntemler<br />
listesine “gen dopingi”ni de almıştır. Şu anda<br />
geliştirilmiş gen tedavi yöntemlerinden en az<br />
üçünün sporda doping amaçlı kullanıma uygun<br />
olduğu söylenmektedir. Ancak “gen dopingi”ni<br />
saptamak için henüz herhangi bir rutin kontrol,<br />
tarama analizi uygulaması yoktur.<br />
Biyolojik Pasaport<br />
Son zamanlarda medyada da çok sık duyulan<br />
biyolojik pasaport; sporcuların kan ve idrar gibi<br />
biyolojik maddelerine ait değerlerin kaydedildiği<br />
ve profilinin çıkarılarak veri tabanına<br />
kaydedildiği bilgi bankası olarak düşünülebilir.<br />
Bu bir tür parmak izi gibi kişiye ait özelliklerdir.<br />
Düzenli yapılan kontrollerle bu değerlerde<br />
normal değerlere oranla bir sapma varsa sporcu<br />
incelemeye alınır. Numunelerde yasaklı madde<br />
saptanmadan da sporcunun doping yapıp<br />
yapmadığı ile ilgili karar verilebilir.<br />
Doping ile ilgili skandallar<br />
Ben Johnson, 1988 Seul Olimpiyatları’nda<br />
100 metre yarışında dünya rekoru kırmıştı.<br />
Ancak daha sonra doping yaptığı için madalyası<br />
geri alındı ve ikinci olan Carl Lewis’e verildi, tabii<br />
ki rekoru da iptal edildi. Daha sonra başka yasaklı<br />
maddeleri de kullandığını itiraf etmişti.<br />
Macar disk atıcısı Robert Fezekas 2004<br />
Olimpiyatları’nda erkekler rekorunu kırmıştı.<br />
Ancak daha sonra dopingle mücadele kuralları<br />
ihlali nedeni ile madalyası geri alındı. Rekoru<br />
iptal edildi.<br />
38<br />
SPORDA BAŞARI VE DOPİNG
Change language