makine elemanları-2 ders notları

SÜRTÜNMELİ ÇARKLAR
Döndüren kuvvet :
Radyal kuvvet :
T1
T2
Ft =
d1
d2
2 2
F
= ≥ t
r N
μ
= (8)
F (9)
Bütün Güç İletim elemanlarında :
w 1
ø d 1
ø d 2
“Ft” ile “w” dönme yönü ;
döndüren çark için ters, döndürülen çark için aynıdır.
“Fr” merkeze doğrudur.
Sürtünmeli çarklar basittir, büyük N kuvveti mile fazla yük
yapar, ölçülendirme öncelikle bu kuvvetin yaptığı yüzey
basıncı-aşındırmaya göre yapılır ( p değerleri için Bak Ek-4
Ç.20) ; büyük hacim kaplar, volan maksadı ile kullanılabilir,
kayma yaparlar, en büyük üstünlüğü varyatör (değişken hız
iletim oranlı güç iletimi ) olarak kolaylıkla tasarlanabilmesidir.
em
w 2
Döndüren
Döndürülen
Fr = N
ø d 2
Ft =
ø d 1
Şekil-2
Fr
Şekil-3 Sürtünme Çark Varyatorlü Pres
2
KAYIŞLI KASNAKLAR
Güç iletiminde uzak mesafe üstünlüğü ile kayışlı ve zincirli
mekanizmalar önemlidir. Kayışlı kasnak-ların düz, dar V,
normal V ve dişli (triger) çeşitleri vardır. V kayışlar daha az
hacim kaplar fakat verimi daha azdır.
Üstünlükleri: - Uzak mesafeye ve farklı açılara güç iletimi ,
basit, ucuz, hafif, sessiz, düz kayışta yüksek verim, darbe
Döndüren
ve aşırı yük sönümler, yüksek hız, volana uygun
Eksiklikleri: - Yüksek hacim, mile fazla kuvvet uygular,
kayma yapar, polimer malzeme sıcaklık ve rutubetten etkilenir,
V kayışlarda düşük verim.
Kayış Mekaniği:
Döndüren kuvvet:
2⋅T
F1
− F2
=
(10)
d
F1 μ θ
Kuvvetler arasındaki oran sınırı : ≤ e
1
(11)
F
2
w 1
ø d 1
θ 1
Şekil-4
F 1
E
F 2
Döndürülen
ø d 2
w 2
θ 2
F1 −q⋅v
μ θ
Merkezkaç dikkate alınırsa : ≤ e
1
2
F −q⋅v
Bu iki formüldeki küçük sarılma açısı “θ1” (rad) ; cos
⎛ θ
⎜
⎝
2
2
Burada kuvvetler Newton ;
“q” ise kayışın kg/metre kütlesidir.
1
2
⎞
⎟ =
⎠
d2
−d
2⋅E
1
(11b)
(12)
Sürtünme katsayısı “μ”, kayma olmaması için hesapta biraz düşük alınmalıdır.
V kayışlarda μ yerine :
μ
μ V =
alınarak düz kayış gibi hesap yapılır,
⎛ α
sin
⎞
⎜
V ⎟
⎝ 2 " α
⎠
V " V kayış açısıdır (34°…39°) (13)