KartliOdemelerinEkonomikFaydalari

oluştururken farklı baz yıllara sahip GSYİH serilerini istatistiksel yöntemler
kullanarak tek seri haline getirdik ve TC Merkez Bankası’nın veri seti olan
Elektronik Veri Dağıtım Seti’nden faydalandık. Kredi kartı harcamaları
verisini ise BKM’nin raporlarından oluşturduk. Bu bölümde üretimi temsil
etmesi açısından GSYİH’nın yanında Sanayi Üretim Endeksi’ni (SUE) de
kullandık. Böylece elde edilecek sonuçları birbiri ile kıyaslama imkânına da
kavuşmuş olduk.
Çalışmamızda ilk önce basit doğrusal regresyon analizi yaptık. Bu
analizdeki amacımız kredi kartı harcamaları ile GSYİH ve üretim arasındaki
ilişkinin boyutunu ve yönünü ölçmeye çalışmaktır. Bu yüzden genellikle tek
değişkenli basit doğrusal regresyon modeli kullandık. Bağımlı değişkenimiz
GSYİH ve SUE’dir. Açıklayıcı değişkenimiz ise kredi kartı harcamalarıdır.
Açıktır ki amacımız GSYİH’nın veya SUE’nin temel belirleyicilerini ortaya
koymak değildir. GSYİH’nın veya SUE’nin temel belirleyicilerini (yatırım,
tüketim, dış ticaret, kur gibi) model dışında tutmamız analizin önemini
azaltmamaktadır. Regresyon analizi sonrası elde edilen sonuçlarla herhangi
bir kestirim veya tahmin yapılmamakta sadece iki değişken arasındaki
etkileşimin boyutu ve yönü irdelenmektedir. Bununla birlikte çalışmalarda
görülmektedir ki gerek GSYİH gerekse de SUE serilerinde ciddi bir histeri
etkisi bulunmaktadır. Yani her iki seride de oldukça güçlü bir trend
bulunmakta ve yapısal bir çevrim izlemektedirler. Her iki seride şoklardan
sonra kendi trendine dönmeye yönelik güçlü bir refleks bulunmaktadır. Bu
yüzden denklemlerde ihmal ettiğimiz GSYİH ve SUE’nin belirleyicilerinin
etkisini GSYİH ve SUE’nin bir dönem gecikmeli değerlerini denklemlere
dahil ederek görebilmek mümkündür.
2002-2013 yıllarına ait 3 aylık verilerle yaptığımız analizde kredi kartı
harcamalarındaki artışın GSYİH’yı artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. 3 Granger
Nedensellik testi sonuçlarına göre 6 aylık bir dönem içerinde kredi kartı
harcamaları ve GSYİH birbirlerinin Granger nedeni görünmektedirler. Yani
altı aylık bir süreç içerisinde kredi kartı harcamaları GSYİH’yı artırırken,
GSYİH da kredi kartı harcamalarını artırmaktadır. Yine Sanayi Üretim
Endeksi ile kredi kartı harcamaları arasındaki Granger Nedenselliğe
baktığımızda ise farklı bir davranış ortaya çıkmaktadır. İki dönemlik bir
gecikme ile kredi kartı harcamaları SUE’nin Granger nedeni iken, SUE kredi
kartı harcamalarının Granger nedeni görünmemektedir. Yani kredi kartı
harcamalarındaki bir artış (azalış) sanayi üretimini arttırırken (azaltırken),
sanayi üretiminde ortaya çıkan değişimler kredi kartı harcamalarını ilk
3
Yapılan analizlere ait tablolar çalışmanın ek kısmında verilmiştir.
20 Kartlı Ödemelerin Ekonomik Faydaları