KartliOdemelerinEkonomikFaydalari

İkinci olarak düzenli yapılan bu tür harcamalarda nakit para kullanımı
belge kayıt sistemine girmeyen kayıt dışı ekonominin oluşumuna izin
verecek ve devletin vergi kaybına uğramasına yol açacaktır. Bu iki etkiye
paralel olarak kredi kartının taksit imkânının sınırlanması, hane halklarının
sürekli gelirlerine göre değil cari gelirlerine göre harcama yapmasına yol
açacaktır. Gelirin dönemler arası rasyonel kullanımını kısıtlayan bu türden
bir düzenleme, hane halklarını cari gelirde yaşanan dalgalanmalara ve
olası krizlere karşı savunmasız bırakacaktır. Tablo 2.5’den da görülebileceği
gibi Şubat 2014 tarihinden itibaren temel ihtiyaçlar kalemi harcamalarının,
toplam kredi kartı harcamaları içindeki payı hızlı bir şekilde artmıştır. Ocak
2014’de toplam kredi kartı harcamaları içindeki payı % 43,5 olan temel ihtiyaç
harcamalarının Şubat 2014’deki payı % 47,7’ye çıkmıştır. Bu tür harcamalardaki
taksit imkânlarının kısıtlanması politika yapıcılarının istediği gibi
bir miktar talebi azaltsa da asıl önemli etkisinin talebin istikrarlı yapısını
bozması yönünde olacağı açıktır.
Yine aynı tabloda kredi kartı kullanımında döviz ihtiyacı doğuran harcamalar
kalemi olarak niteleyebileceğimiz sektör harcamaları da gösterilmektedir.
Bu tür harcamaların toplam kredi kartı harcamaları içindeki payı
düzenleme öncesi dönem için ortalama %17 civarındadır. 1 Şubat 2014 tarihinde
yürürlüğe giren düzenlemeler sonucunda bu türden harcamaların
payı hızlı bir şekilde azalarak Şubat ayında %13,9’a Mart ayında da %13.3’e
kadar gerilemiştir. İthalat talebini artıran ve bu yüzden döviz ihtiyacı yaratan
bu tür kredi kartı harcamalarının azalması politika yapıcılarının hedeflediği
bir gelişmedir. İlk etki istenilen düzeyde olmasa da etkinin yönü beklenildiği
gibidir. Dış Ticaret Müsteşarlığı Dış Ticaret İstatistiklerine baktığımızda da
benzer bir gelişme görünmektedir. İletişim cihazları ithalatının 2014’ün Şubat
ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %4 civarında azaldığı görülmektedir.
2014 yılında Ocak ve Şubat ayları arasında iletişim cihazları ithalatı
da %25 oranında azalma göstermiştir. Tüm bu rakamlar göstermektedir ki,
kredi kartı harcamaları içerisinde cari açığı artıracak harcamaların payı bu
düzenleme sonrası azalma eğilimine girmektedir. Ancak unutulmamalıdır
ki Türkiye’de cari açığın ana belirleyicisi üretim düzeyidir. Üretimin ithalat
bağımlılığı, ara ve yatırım malları ile enerji ithalatını artırmakta, yurtiçi tüketime
yönelik üretim hacmi ise ihracat artışını yavaşlatmakta ve bunların
sonucunda da cari açık hızlı bir şekilde artmaktadır. Tüketim malları ithalatının
toplam ithalat içindeki payının %10’lar civarında, lüks tüketim malları
ithalatının da toplam ithalat içindeki payının sadece %4’ler civarında olduğu
düşünülürse, kredi kartı harcamaları üzerinde taksit sınırlandırmasının
cari açık ve finansal istikrar sağlama kapasitesi oldukça sınırlı kalacaktır.
Kartlı Ödeme Sistemlerine Yönelik Düzenlemelerin Ekonomi ve Bankacılık Sektörü Üzerindeki Etkileri
101