Egzersiz Çevrimiçi Dergi - Süleyman Demirel Üniversitesi

egzersiz 2007 • Sayı 1 • No: 2
1
Süleyman Dimerel Üniversitesi
Spor Bilimleri Araştırma ve
Uygulama Merkezi
2007 • Sayı 12 • • No: No: 11
http://egzersiz.sdu.edu.tr

Süleyman Demirel Üniversitesi
Spor Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından
yayımlanan hakemli bilimsel dergidir.
Editör
Metin Lütfi Baydar
mlbaydar@sdu.edu.tr
Yardımcı Editörler
http://egzersiz.sdu.edu.tr
Ali Erdoğan
aerdogan@med.sdu.edu.tr
Ahmet Ertat
Ege Üniversitesi
Ali Murat Zergeroğlu
Ankara Üniversitesi
Alp Çetin
Hacettepe Üniversitesi
Barbaros Baykal
Süleyman Demirel Üniversitesi
Bedrettin Akova
Uludağ Üniversitesi
Burak Kunduracıoğlu
Ankara Üniversitesi
Bülent Ülkar
Ankara Üniversitesi
Cem Bediz
Dokuz Eylül Üniversitesi
Cengizhan Özgürbüz
Ege Üniversitesi
Çetin İşleğen
Ege Üniversitesi
Emin Ergen
Ankara Üniversitesi
Erdal Zorba
Muğla Üniversitesi
Fadıl Özyener
Uludağ Üniversitesi
M. Ferit Acar
Ege Üniversitesi
Cem Çetin
cem@med.sdu.edu.tr
Danışma Kurulu
Fatih Kılınç
fatihkilinc@hotmail.com
Jani Lappalainen
University of Kuopio, Finlandiya
Mahmut Nedim Doral
Hacettepe Üniversitesi
Mehmet Günay
Gazi Üniversitesi
Nevres Hürriyet Aydoğan
Süleyman Demirel Üniversitesi
Osmo Hanninen
University of Kuopio, Finlandiya
Rüştü Güner
Ankara Üniversitesi
Sadi Kurdak
Çukurova Üniversitesi
Taner Aydın
GATA
Tolga Aydoğ
Hacettepe Üniversitesi
Ufuk Şekir
Uludağ Üniversitesi
Vecihi Kırdemir
Süleyman Demirel Üniversitesi
Yaşar Sevim
Gazi Üniversitesi
Yavuz Taşkıran
Kocaeli Üniversitesi
Yavuz Yıldız
GATA

İçindekiler
http://egzersiz.sdu.edu.tr
Sporcularda Dental Travma 6
Dental Trauma Of Atheletes
Ayşe Diljin KEÇECİ
Kontakt Sporlarda Dental Travmadan Korunma 16
Prevention Of Dental Trauma In Contact Sports
Ayşe Diljin KEÇECİ
Düzenli Egzersiz Yapan Sporcularda ve Sedanterlerde Gliserol Takviyesinin 22
Bazı Hematolojik Parametreler Üzerine Etkisi
The Effects of Glycerol Supplement on Various Hematologic Parameters in Sedentaries and
The Athletes who Exercise Regularly
Süleyman PATLAR, Ercan KESKİN
Bayan Voleybolcularda Diz Kas Kuvvetinin Sıçrama Yüksekliğine Etkisi 36
The Effect of Knee Muscle Strenght on Jumping Height In Female Volleyball Players
Beyza ŞİMŞEK, Hayri ERTAN, Ahmet Salim GÖKTEPE, Kamil YAZICIOĞLU
Aerobik Antrenman Programının Üniversite Örencilerinin Bazı Solunum ve 44
Dolaşım Parametreleri ile Vücut Yağ Oranı Üzerine Etkisi
Effects Of Aerobic Training Program on Respiration Circulation and
Body Fat Ratio Of University Students
Kadir GÖKDEMİR, Hürmüz KOÇ, Oğuzhan YÜKSEL
Takım Doktorluğunda Yeni Ufuklar Sempozyumu’ndan izlenimler 50
Sports Medicine and New Horizons, April 27-28, 2006
Cem ÇETİN, Ali ERDOĞAN

4egzersiz http://egzersiz.sdu.edu.tr
2007 • Sayı 1 • No: 2
4
egzersız
çevrimiçi dergi
Süleyman Demirel Üniversitesi
Spor Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından
yayımlanan hakemli bilimsel dergidir.
Yayın Kurulu
Editör
Prof. Dr. Metin Lütfi Baydar
Yardımcı Editörler
Doç. Dr. Cem Çetin
Yrd. Doç. Dr. Ali Erdoğan
Yrd. Doç. Dr. Fatih Kılınç
Dergi Sekreteryası ve Redaksiyon
Dr. Celal Akgün
Dr. Canan Gönen Aydın
Grafik Tasarım ve Uygulama
Rıza Kaçamak
Web Destek
Mehmet Albayrak
Ümit Albayrak
Adres
Süleyman Demirel Üniversitesi
Spor Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi
Tenis Kulübü, Batı Kampüs, 32260 Isparta
Telefon : 0246 2112374 - 0246 2112317
Web : http://egzersiz.sdu.edu.tr
e-posta : egzersiz@sdu.edu.tr

http://egzersiz.sdu.edu.tr
Değerli Türk Spor Bilim insanları,
Yaklaşık bir yıllık bir süreçte alt yapısını oluşturduğumuz dergimizin
ilk sayısını sizlerle paylaşmaktan büyük mutluluk duymaktayız.
Derginin hazırlanması aşamasında, yeterli sayıda ve kalitede
araştırmaya ulaşmakta yaşanılan güçlük nedeniyle gecikme
olmuştur. Tarafımızdan kaynaklanmayan bu gecikmenin anlayışla
karşılanacağını düşünüyorum. Bu projenin ortaya konmasında
emeği geçen tüm yayın kurulu elemanlarımızı tebrik ediyor, değerli
danışma kurulu üyelerimize ve çalışmalarını bizlerle paylaşan değerli
araştırmacılara teşekkür ediyorum.
Spor Bilimleri alanında önemli bir katkı oluşturacağını
düşündüğümüz çevrim içi Egzersiz Dergisine ilgi ve desteğinizi
bekler, çalışmalarınızda başarılar dilerim.
Saygılarımla,
Prof. Dr. Metin Lütfi BAYDAR
Editör
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
Editörden... Editörden... Editörden...
5

Effects Of Football
Matches On Lipid Peroxidation
And Antioxidant In Blood Of
Soccers
Nuray Oztasan*, Yücel Ocak**, Ismail Kucukkurt***, Lütfi Akgün*, Abdullah Eryavuz***
*
Department of Physiology, Faculty of Medicine, Afyon Kocatepe University, Turkey
**
Department of Sports, Faculty of Sports and Training, Afyon Kocatepe University, Turkey
***
Department of Physiology, Faculty of Veterinary Medicine, Afyon Kocatepe University, Turkey
nurayoztasan@hotmail.com
Abstract
We investigated effects of soccer play as competion
sport on lipid peroxidation and antioxidant levels in
blood of young male soccer players.. Seventeen young
male volunteers were used in this study. Volunteers
have no clinical complaints and problems. They played
football at least 4 years.
Blood samples were taken from the volunteers
before and after soccer. Lipid peroxidation levels as
malondialdehyde (MDA), antioxidant activity (AOA),
methemoglobin, total cholesterol, tryglycerides total
nitric oxide (NO) and glucose levels were measured in
the plasma samples.
MDA and glucose levels at beginning of the sport were
lower (P< 0.05) than in end of the competition although
trigliserid level was no significant lower in the end of
the competition compared to the begining competition.
There were no change in antioksidan activities, NO,
urea and methemoglobin levels.
In conclusions, these data demonstrate that lipid
peroxidation increases in the plasma of soccer without
effecting antioxidant activities. Hence, antioxidats
supplementation may play a role against oxidative
stres in plasma of soccer players
Key words: Competition sport, MDA, plasma antioxidant
activity, Methemoglobin, nitric oxid

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
20
Introduction
For most animals, mobility is essential for
survival. An elevated metabolic rate as a result of
exercise can dramatically increase oxygen consumption
in the locomotive muscles and heart as
well as other tissues (Gül et al. 2006). In addition
during exercise; the process of delivering the
oxygen to working muscles may actually result in
damage to polyunsaturated fatty acids in membrane
structures. This has been documented by
numerous investigations demonstrating increases
in by-products of lipid peroxidation following
exercise (Chevion et al. 2003).
Long-term physical exercise of moderate intensity
has been demonstrated to increase the
longevity of rats, however, a considerable number
of studies have demonstrated that oxidative
stress can occur following a bout of exercise (Ramel
et al. 2004). A number of potential pathways
exist for exercise-related oxidant production.
Oxygen consumption can increase several-fold
with exercise; (Tsai et al. 2001). During intense
exercise, fibers in active muscles may become
hypoxic. During ischemia, xanthine is formed via
anaerobic metabolism of ATP and xanthine dehydrogenase
is converted to xanthine oxidase.
During reperfusion, with the resulting increase
in oxygen load, xanthine oxidase still converts
hypoxanthine to uric acid, but utilizes oxygen as
the electron acceptor forming superoxide. Muscle
mitochondria undergo increased uncoupling
and superoxide generation with increasing temperatures.
Therefore exercise-induced hyperthermia
may cause oxidative stress (Tonkonogi
et al. 2000). Auto-oxidation of oxyhemoglobin to
methemoglobin results in the production of superoxide
and the rate of formation of methemoglobin
can increase with exercise (Deaton et al.
2003). The benefit of exercise in promoting good
health and preventing various diseases is well
known (Brites et al. 1999). However, chronic exercise
also represents a form of oxidative stress
to the organisms and therefore can alter the balance
between pro-oxidants and antioxidants (Li
Li, 1999). Considering that the physical activity
and exercise physiology practices are performed
to increase performance and capacity (Bloomer
et al. 2004).
Although there are many studies dealing with
some antioxidant enzymes and plasma antioxidant
activity (AOA) on blood of sucer [Brites et
al., 1999; ], little data is available on the blood
lipid parameters and antioxidant levels of soccer
players. Aim of the current study was to test the
football competetion and its possible beneficial
effect on antioxidantive defense system by evaluating
lipid profile included triglycerides (TG), total
cholesterol (Chol), lipid peroxidation ( as plasma
MDA and AOA), nitric oxide (NO), urea and glucose
levels in the bood of soccer players.
MATERYAL AND METODS
Subjects
In the present study, seventeen male football
players under regular training between the ages
of 20 and 22, and within a weight range of 68-72
kg. were used, The subjects were selected from l
university physical education students, who gave
their written consent prior to participating in this
study after design and risk had been described to
them. The subjects had no major medical illnesses.
They were physically active but not involved
in regular high athletic training such as endurance.
No subject reported sedative use within the
6 months prior to the study and none was taking
antioxidant compounds, including vitamins and
medications (anti-inflammatory agents). This
study was approved by the Ethical Committee for
Research on Human Subjects in Afyon Kocatepe
University. (Afyon, Turkey)” and conformed to
the guidelines of the Helsinki Conference for research
on human subjects.
Blood sampling
The basal venous blood was drawn from all
subjects participating in this study just before the
competition and immediately after the competition.
The bood samples were collected in regular
heparinized vacutainer tubes and then plasma
samples were obtained by centrifugation of the
blood samples at 1500 g for 10 min. Plasma was
used determine plasma, malondialdehyde (MDA),
antioxidant activity, methemoglobin, total kolesterol,
tryglycerides ve glucose levels.

Methods
Plasma methaemoglobin concentrations
were analyzed immediately after the blood samples
are collected aand its level was measured
spectrophotometrically according to Fairbanks
and Klee (1987). MDA was estimated according
to method of Draper and Hardley (1990) which
is based on the coupling MDA with thiobarbituric
acid. Plasma antioxidant activity (AOA) was
measured according to method of Koracevic et
al. (2001). Briefly, a standardised solution of Fe–
EDTA complex reacts with hydrogen peroxide by
a Fenton-type reaction, leading to the formation
of hydroxyl radicals. Nitric oxide metabolites (nitrates+
nitrites, NO×) were assayed in plasma
by colorimetric method of Griess (Miranda et al.
2001). Total protein, total cholesterol, glucose
and triglycerides levels were measured using
the commercially available assay kits (TECO Diagnostics,
California, USA). Statistical analyses
of data from the experiment were analyzed with
SPSS statistical software (SPSS for Windows;
Release 10.0.1 Standart Version) using paired t
test.
Results
For all subjects, MDA and glocose concentrations
increased after exercise(p

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
22
al. 2000). Also used as an indicator of oxidative
stress is total antioxidant capacity. There have
been studies for exercices at different types and
intensities (Defaux et al. 1997). For acut exercices
it has been observed that AOA level does
not change; whereas, MDA level increases after
physical activity. Similarly, no AOA change (for
the sample after competition) is observed at our
study (Table 1). It is also possible that the intensity
and/or the duration of exercise performed in
the present study was not great enough to produce
a significant increase in MDA and AOA.
The primary function of red blood cells is to
maintain aerobic metabolism by transporting
oxygen to, and carbon dioxide from, body tissues.
The iron atom of the heme molecule must be in
the ferrous (+2) oxidation in order for this to occur.
Certain chemical processes within the cell
oxidize the ferrous iron to the ferric (+3) state.
This molecule is known as methemoglobin and
is unable to bind oxygen, or carbon dioxide, and
is not dissociable. Methemoglobin formation is
not only affected by nitrite but also by other factors
such as rate of methemoglobin reductase,
abnormalities of the hemoglobin itself, or oxidant
chemicals. Auto-oxidation of oxyhemoglobin
to methemoglobin results in the production
of superoxide and the rate of formation of methemoglobin
can increase with exercise (Deaton et
al. 2003). In the present stduy, the methemoglobin
level in the blood of footboller after footboll
competition elevated similarly the increases of
MDA concentration. This result showed that an
enhanced production of free radicals caused the
methemoglobin formation in the blood of the
footboller.
Nitric oxide (NO) released by endothelial cells
is an important regulator of vascular function.
However, excess NO production may cause damage
in cells because of being a free radical with
vasodilatory properties of NO (Sainz et al. 2005).
After the marathon race, metabolic products of
NO in plasma of the marathon racer increased
up to 1.6 fold, probably due to increased inducible
NO synthase expression and NO synthesis
in peripheral leukocytes (Pawloski et al. 2001).
In the present study, there have been no significant
changes on metabolic products of NO (Tab.
1) most probably due to being lower duration
and intensity of football matches than marathon
races.
Many studies on the effects of physical activity
on lipid mobilization are found during the literature
investigation. Aguilo et al. (2003) reported
that the mobilisation of serum triglyceride observed
after exercise is related to the release of
free fatty acids from the periphery, mainly due
to considerable energy expenditure during the
cycling stage. In the present study, it has been
observed that intensive exercise does not effect
the triglyceride and total cholesterol levels for
people performing regular exercise (Tab. 1). An
increase in cholesterol levels has been observed
after acute exercise, but not after choronic exercise
(Aguilo et al. 2003) which agrees with our results,
because maximal exercise is acute exercise
(Short term and high intensity). Excess physical
exercise is one of the main causes of increased
free radical production and has an important role
in hyperglycemia and enhanced lipid mobilization
(Gambelunghe et al. 2001). Catecholamine metabolism,
which is also increased by exercise and
free faty acid, may also participate in the formation
of lipid peroxides (Özbay et al.2001). Another
aim of this study was to examine the effects of
changes in plasma glucose during football competition.
As observed in previous studies, plasma
glucose concentrations are increased as a result
of physical exercise.
In conclusion, our results showed that a high
competition sport leads to an increased lipid peroxidation,
unchanged antioxidant activity and elevated
methemoglobin level for football players.
This may indicate that the oxidant-antioxidant
balance is changed by intensive exercise even if
people make regular physical exercise. We suggest
that, consumption of natural antioxidants
before intensive exesrcises would have a positive
effect on being decreased the harmfull of effects
of oxidative stress to the cells.

References
1. Aguilo, A., Tauler, P., Pilar, GM., Villa, G., Cordova,
A., Pons, A., (2003). Effect of exercise intensity
and training on antioxidants and cholesterol
profile in cyclists. J Nutr Biochem. 14: 319.
2. Bloomer, RJ., Goldfarb, AH., (2004). Anaerobic
exercise and oxidative stress: a review.Can J Appl
Physıol. 29: 245.
3. Brites, FD., Evelson, PA., Garci, M., Christiansen,
A., Nicol, AF., Basi, AJ., Wikinski, RW., LIesuy,
SF., (1999). Soccer Players Under Regular training
show oxidative stress but an improved plasma
antioxidant status. Clın Sci. 96: 381.
4. Chevion, S., Moran, DS., Heled, Y., Shani, Y., Regev,
G., Abbou, B., Berenshtein, E., Stadtman,
ER., Epstein, Y., (2003). Plasma antioxidant status
and cell injury after severe physical exercise.
Proc Natl Acad Sci USA. 29: 5119.
5. Clarkson, PM., Thompson, HS., (2000). Antioxidants:
what role do they play in physical activity
and health? American JClin Nutr. 2: 637.
6. Deaton, CM., Marlin, DJ., (2003). Exercise-associated
oxidative stres. Clin Tech Equine Prac. 2:
278.
7. Draper, HH., Hardley, M., (1990). Malondialdehyde
determination as index of lipid peroxidation.
Methods Enzymol. 186: 421
8. Dufaux, B., Heine, O., Kothe, A., Prinz, U., Rost,
R., (1997). Blood glutathione status following
distance running. Int J Sports Med.18: 89.
9. Fairbanks, VF., Klee, GG., (1987). Biochemical
aspect of haematology. In: Tietz, N.W. (Ed.),
10. Fundamentals of Clin Chem, third ed., Saunders,
Philadelphia. 803.
11. Gambelunghe, C., Rossi, R., Micheletti, A.,
Mariucci, G., Rufini, S., (2001). Physical exercise
intensity can be related to plasma glutathione
levels.J Physiol Biochem. 57: 9.
12. Gül, M., Demircan, B., Taysi, S., Oztasan, N., Gumustekin,
K., Siktar, E., Polat, F., Akar, S., Akcay,
F., Dane, S., (2006). Effects of endurance training
and acute exhaustive exercise on antioxidant de-
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
fense mechanisms in rat heart. Comp Bioch and
Physio. 143: 239.
Koracevic, D., Koracevic, G., Djordjevic, V., Andrejevic,
S., Cosic, V., (2001). Method for the measurement
of antioxidant activity in human fluids.
J Clin Pathol. 54: 356
Li Li, Ji., (1999). Antioxidants and Oxidative Stress
in Exercise. Proceed Soc Exp Bio med. 222: 283.
Miranda, KM., Espey, MG., Wink, DA., (2001)...Nitric
Oxide. 5: 62.
Özbay, B., Dülger, H., (2002). Lipid peroxidation
and antioxidant enzymes in Turkish population:
relation to age, gender, exercise, and smoking.
Tohoku J Exp Med. 197: 119.
Pawloskı, JR., Hess, DT., Stamler, JS., (2001).
Export By Red Blood Cells Of Nitric Oxide Bioactivity.
Nature. 409: 622.
Ramel, A., Wagner, KH., Elmadfa, I., (2004). Plasma
antioxidants and lipid oxidation after submaximal
resistance exercise in men. Eur J Nutr. 43:
2.
Sainz, J., Wangensteen, R., Rodriguez, GL.,
Moreno, JM., Chamorro, V., Osuna, A., Bueno,
P., Vargas, F., (2005). Antioxidant enzymes and
effects of tempol on the development of hypertension
induced by nitric oxide inhibition. Am J
Hypertens. 18: 871.
Tonkonogi, M., Walsh, B., Svensson, M., Sahlin,
K., (2000). Oxidative DNA damage in human peripheral
leukocytes induced by massive aerobic
exercise. J Physio. 528: 379.
Tsai, K., Hsu, KM., Cheng, H., Liu, TY., Hsu, CF.,
Kong, CW., (2001). Oxidative DNA damage in human
peripheral leukocytes induced by massive
aerobic exercise.Free Radic Biol Med. 31: 1465.
Vasankari, T., Lehtonen, VM., Möttönen, T.,
Ahotupa, M., Irjala, K., Heinonen, O., Leino, A.,
Viikari, J., (2000). Reduced mildly oxidized LDL in
young female athletes. Atherosclerosis. 2: 399.
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
23

Sporcuların Egzersiz Sonrası
Denge Performanslarının
Karşılaştırılması
Ë The Comparison of Athletes Balance Performance
After Exercise
Nurtekin ERKMEN *, Sibel SUVEREN **, A. Salim GÖKTEPE ***, Kamil YAZICIOĞLU ***
* Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Konya
** Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Ankara
*** G.A.T.A., T. S. K. Rehabilitasyon ve Bakım Merkezi, Ankara
nurtekinerkmen@yahoo.com
Özet
Bu araştırmada, farklı branşlara sahip sporcuların denge
parametrelerinin karşılaştırılması ve bu parametrelerin egzersiz
sonrasındaki değişiminin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya
halen aktif olarak spor yapan ve çalışmaya gönüllü olarak katılan 13
basketbolcu, 9 jimnastikçi ve 13 futbolcu dahil edilmiştir. Deneklerin
yaş, boy ve vücut ağırlığı ortalamaları sırasıyla basketbolcularda;
20.85 yıl, 192.25 cm ve 87.85 kg, jimnastikçilerde; 21.11 yıl, 173.44
cm ve 66.16 kg, futbolcularda; 21.31 yıl, 174.39 cm ve 70.07 kg’dı.
Deneklerin denge ölçümleri KAT 2000 (Kinesthetic Ability Trainer)
stabiliometre ile gerçekleştirildi ve ölçümler egzersiz öncesi ve
sonrasında iki kez uygulandı. Egzersiz protokolü olarak Bruce koşu
bandı protokolü uygulandı. Egzersiz sırasında metabolik ölçümler
SensorMedics 2900c metabolik ölçüm aleti ile gerçekleştirildi.
Verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde SPSS for Windows 11.0
paket programı kullanıldı. Branşlar arası karşılaştırmalarda Kruskal
Wallis H-testi ve farklılığın kaynağını tespit etmek için Mann Whitney
U-testi uygulandı. Ön-son test denge skorlarının karşılaştırılmasında
Wilcoxon testi uygulandı. Sonuçlar 0.05 anlamlılık düzeyinde
değerlendirildi. Uygulanan egzersiz sonrasında; dominant bacak
statik denge skoru, basketbol ve jimnastik branşları için anlamlı
düzeyde farklı bulunurken (p≤0.05), futbol branşında anlamlı bir
farklılık tespit edilmemiştir (p>0.05). Nondominant bacak ön-son
test statik denge skorlarının karşılaştırılması sonucunda anlamlı
bir farklılık olmadığı belirlenmiştir (p>0.05). Çift bacak statik denge
skorları; ön-son test ortalama değerleri basketbol için anlamlı
düzeyde farklılaşma görülürken (p0.05). Dinamik
denge skorları incelendiğinde, egzersiz sonrasında ortalama değerler
sadece basketbol branşı için anlamlı bir farklılık gösterirken (p0.05).
Sonuç olarak, jimnastikçilerin denge performanslarının
basketbolculardan daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Jimnastikçilerin
denge yetisinin sadece dinamik dengede futbolculardan daha gelişmiş
olduğu bulunmuş, statik dengeyi sürdürme ise iki branş için de farklılık
bulunmamıştır. Basketbol ve jimnastikçilerin dominant bacağa ait
denge performanslarında egzersiz sonrasında düşüş görülürken
futbolcularda performans değişimi görülmemiştir. Dinamik
denge performansı egzersiz sonrasında sadece basketbolcularda
değişmiştir.
Anahtar Kelimeler: Denge, Egzersiz, KAT 2000
Abstract
The aim of this study was to compare the balance parameters of the
sportsmen who are in different branches and to determine the change
of these parameters after the exercise. In this study, 13 basketball
players, 9 gymnastics and 13 football players were included, who are
still active players and volunteered to join. The average age, height and
weights of the subjects were, in basketball players; 20.85 years, 192.25
cm and 87.85 kg, in gymnastics; 21.11 years, 173,44 cm and 66.16 kg,
and in football players; 21.31 years, 174,39 cm and 70.07 kg. Dominant
leg, nondominant leg, both leg and dynamic balance measurements of
the subjects were analyzed with KAT 2000 (Kinesthetic Ability Trainer)
stabiliometer and the measurements were done twice before and
after the exercise for each of the parameters. Bruce protocol was
applied for the exercise protocol. For the metabolic measurements
during the exercise Sensor Medics 2900c metabolic measurement
device was used. SPSS for Windows 11.00 package program was used
in the statistical evaluation of the datum. For the comparison among
the branches, Kruskal Wallis H-test and to determine the source of
the difference, Mann Whitney U-test was applied. Wilcoxon test was
applied in the comparison of pre and post test balance scores. Level
of significance was set at 0.05. After the applied exercise; while the
dominant leg static balance score was found different (p 0.05) for
basketball and gymnastics branches, no significantly difference was
determined in football branch (p>0.05). In the result of the comparison
of nondominant leg pre and post test static balance scores, it was
determined that there was no significantly difference. (p>0.05). Both leg
static balance scores; while differentiation was seen in meaning levels
for basketball players in pre and post test average values (p0.05). When the dynamic balance scores were
examined, while the average values show a significantly difference
just for the basketball branch (p

Denge, bir çok duyusal, motor ve
biyomekaniksel bileşenlerin koordine edilen
aktivitelerini içeren karmaşık bir süreçtir
(Nashner, 1997). Denge üzerindeki çevresel
bileşenler somatosensoriyel, vizüel ve vestibüler
sistemleri içerir. Merkezi sinir sistemi bu
sistemlerden gelen çevresel girdileri birleştirir,
vücut pozisyonu ve destek tabanı üzerinde
postürü kontrol etmek için bir çok uygun kassal
cevapları seçer (Nashner ve ark 1982, Shumway-
Cook ve Woolacott 2001).
Özel bir pozisyonda veya hareket sırasında
postür ve dengenin sürdürülmesi ve kontrol
edilmesi fiziksel aktivite için temeldir (Shumway-
Cook ve Woolacott 2001). İnsanın denge
sağlamadaki yeteneği, diğer motor sistemlerin
gelişmesinde belirleyici bir faktör olarak
tanımlanabilir (Aksu 1994). Sporda denge ise iç
ve dış girdilerin bütünleştirilmesini gerektirir
(Irrgang ve ark. 1994). Üst düzey sporcuların
branşı ile bağlantılı olarak gelişen denge kontrolü
sergiledikleri belirtilmektedir. Uzun bir zaman
periyodunda bir spor öğrenme ve antrenman
yapmak günlük yaşam aktivitelerinde dinamik
ve statik postüral kontrolün etkinliğini geliştirir
(Perin ve ark 2002). Elit sporcular, branşlarının
gereklerine göre postürü düzenlemek için kesin
duyusal bilgiyi baskın olarak kullanırlar (Perin
ve ark 1998, Vuillerme ve ark 2001). Örneğin
tecrübeli jimnastikçilerde vücut oryantasyonu için
somatosensoriyel işaretler, otolitik işaretlerden
daha fazla bilgilendiricidir (Bringoux ve ark 2001),
oysa uzman dansçılarda postür düzenlenmesinde
görme güçlü bir unsurdur (Golomer ve ark
1999).
Motor kontrolün azalmasına yol açan
merkezi ve çevresel düzeylerde meydana
gelen farklı fizyolojik mekanizmaların bir
kombinasyonu yorgunluğa sebep olur (Noakes
2000). Yorgunluk, eklemlerin proprioseptif ve
kinestetik özelliklerini zayıflatır, kas iğciği deşarj
eşiğini arttırır. Bu durum eklem duyarlılığının
değişmesi sonrasında afferent geri bildirimi
bozar (Vuillerme ve ark 2001). Bu yüzden, yorucu
egzersizin postüral kontrolde bir etkiye sahip
olacağı hipotezi akla uygundur (Shumway-Cook ve
Woolacott 2001). Egzersizin denge performansına
etkilerini inceleyen çalışmalar da farklı egzersiz
protokolleri uygulanmıştır. Bu çalışmada ilk
olarak, üç ayrı spor branşının gerektirdiği denge
düzeylerinin tespit edilmesi hedeflenmiştir.
Çalışmanın diğer hedefi ise sporcuların anaerobik
eşik düzeylerini aştıkları egzersiz şiddetine kadar
sürdürdükleri, yoğunluğu kademeli olarak artan
bir egzersiz sonrasında branşlara göre denge
düzeyi değişiminin belirlenmesidir.
Gereç ve Yöntem
Bu araştırmaya; basketbol, jimnastik ve futbol
branşlarından halen aktif olarak spor yapan 35
erkek sporcu dahil edildi. Basketbolcular (n:13);
20.85 yıl yaş ortalaması, 192.25 cm boy ortalaması
ve 87.85 kg vücut ağırlığına, jimnastikçiler (n:9);
21.11 yıl yaş ortalaması, 173.44 cm boy ortalaması
ve 66.16 kg vücut ağırlığına, futbolcular (n:13);
21.31 yıl yaş ortalaması, 174.39 cm boy ortalaması
ve 70.07 kg vücut ağırlığına sahiptiler. Denekler,
araştırmaya gönüllü olarak katılmışlardır ve son
bir yıl içerisinde nörolojik hastalık, vestibülervisual
rahatsızlık ve son 6 ay içerisinde ciddi bir
alt ekstremite sakatlığı geçirmemiş bireylerden
seçilmişlerdir. Bu durum deney öncesinde
bireylere verilen bir bilgi formu ile sorularak
tespit edilmiştir. Araştırma, Gülhane Askeri Tıp
Akademisi Türk Silahlı Kuvvetleri Rehabilitasyon
ve Bakım Merkezi performans laboratuarında
gerçekleştirilmiştir.
Denge Ölçümleri: Denge performansını tam
olarak yansıtabilen stabilometre araçlarının bir
versiyonu olan Kinesthetic Ability Trainer (KAT
2000, OEM Medical, Carlsbad, USA) denge sistemi
kullanılarak denge testleri gerçekleştirildi. Tüm
ölçümlerde stabiliometrenin basınç seviyesi
6’ya ayarlandı. Ölçümler egzersiz protokolü
öncesinde ve sonrasında olmak üzere iki kez
gerçekleştirildi.
Deneklerden, ısınma ve egzersiz protokolüne
şort, tişört ve spor ayakkabısı giyerek katılmaları
istenmiştir. Denge ölçümlerine ise spor
ayakkabılarının çıkartılarak çıplak ayak ile
katılmaları sağlanmıştır. Denekler, ısınmak
amacıyla koşu bandı üzerinde düşük tempolu
koşu ve düz bir zeminde esnetme hareketlerini
içeren toplam 5 dk.’lık bir hazırlıktan sonra
teste alınmışlardır. Statik denge testi; dominant
bacak (tercih edilen bacak), nondominant bacak
(tercih edilmeyen bacak) ve çift bacak duruş
pozisyonlarında, dinamik denge testi çift bacak
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
25

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
26
duruş pozisyonunda uygulandı. Test öncesinde
deneklerin ölçüm aracına alışmaları ve öğrenme
etkisini azaltmak amacıyla 3-5 dk KAT 2000’de
pratik yapmalarına izin verildi. Bu esnada birey
en iyi denge pozisyonunu belirledi. Bu pozisyon
kaydedildi ve bütün test edilen bireyler için
kullanıldı. Testin tamamında denekler kollarını
göğüs üzerinde çapraz olarak tuttular ve diz
20 o fleksiyona getirildi (Hansen ve ark 2000).
Kol pozisyonu ile ilgili balistik etkileri ortadan
kaldırmak ve kişinin destek rayına temasla testte
yanıltma yapabilme şansı azaltmak için kolların
göğüste birbirine çapraz olarak tutulması
sağlandı. Deneklerin ölçüm sırasında dengesini
sürdüremeyip ve parmaklıklara dokunduğu
durumlarda test durduruldu ve tekrar edildi
(Hansen ve ark 2000). Denge testleri sırasında
deneklerin duruş pozisyonları bir fizyoterapist
tarafından değerlendirildi. Ölçüm sonucunda
her bir denge testi için bir skor elde edildi.
Yüksek skorlar denge performansında azalmayı,
düşük skorlar ise denge performansında artışı
göstermektedir.
Statik Test: Sırasıyla dominant bacak,
nondominant bacak ve her iki bacak üzerinde
duruş pozisyonlarında gerçekleştirildi. Bireylerin
dominant bacağı, bir topa vururken hangi bacağını
kullanırsın şeklinde bir soru yöneltilerek tespit
edildi. Tek bacak statik testler sırasında diğer
bacak 60-90 derece fleksiyonda tutuldu ve
platforma dokunmasına izin verilmedi. Denge
sağlandığı anda bilgisayar ekranı kapatıldı ve
denekten KAT 2000’in önünde duvardaki daha
önceden işaretlenmiş bir noktaya bakması
istendikten sonra test başlatıldı. Test süresince
bu pozisyonun korunması istendi. Çift bacak
statik test, ayakta durur pozisyonda iken yine
tek ayak statik testte olduğu gibi gerçekleştirildi
(Hansen ve ark 2000).
Dinamik Test: Deneğin her iki ayağı üzerinde
durması ile gerçekleştirildi. Optimal pozisyon,
x ekseni üzerinde ayak uzun ekseninin en üst
noktası ve merkezden eşit uzaklıkta, ayaklar
omuz genişliğinde açık, bu çizgiler üzerine ayağın
yerleştirilmesi ile elde edildi. Pozisyon, denek
tarafından platformun öne, arkaya ve yanlara
serbestçe hareket ettirilmesi suretiyle bulundu.
Doğru pozisyon için bilgisayar ekranından
elde edilen görsel geri bildirim de kullanıldı.
Birey bu testte, bilgisayar ekranındaki topun
daire hareketi çizmesi ile oluşturulan referans
pozisyonunu, platformu hareket ettirerek izledi ve
test süresince bilgisayar ekranına baktı (Hansen
ve ark 2000). Test süresi sona erdiğinde test
bilgisayar tarafından otomatik olarak bitirildi.
Egzersiz Protokolü: Egzersiz protokolü ile
sporcuların anaerobik eşik düzeylerini aştıkları
egzersiz şiddetine kadar yoğunluğu kademeli
olarak artan bir egzersiz hedeflenmiştir. Egzersiz
uygulaması SensorMedics 2900c metabolik ölçüm
sistemi ile bu sisteme ait koşu bandı kullanılarak
gerçekleştirildi (SensorMedics 2900c, USA).
Deneklerin her eksprasyonda verdiği hava, çift
yollu ağız-yüz maskesiyle, metabolik ölçüm
aletinde ‘breath by breath’ yöntemiyle analiz
edildi. Kalp atım sayısını belirlemek için ise
göğüs üzerine bağlanan bir kalp atım monitörü
kullanıldı (Polar, Finland).
Deneklere Bruce koşu bandı protokolü
uygulandı. Bruce protokolü hız ve eğimin değiştiği
3’er dakikalık periyotlardan oluşan bir testtir. Test
protokolünün her bir seviyesinin başlangıcında
ve sonunda, ayrıca egzersiz sonlandırıldığı
sıradaki kalp atım sayısı kaydedildi. Zamana
karşı oksijen tüketimi ve karbondioksit üretimi
grafikleri test sırasında sürekli olarak izlendi ve
deneklerin anaerobik eşik seviyesini aştıklarının
tespit edilmesiyle birlikte test sonlandırıldı.
Anaerobik eşik bireysel olarak her bir denek
için V-slope metodu kullanılarak belirlendi
(Beaver ve ark 1986). Ağız-yüz maskesi ile kalp
atım monitörünün çıkartılması ve denge testinin
başlatılması yaklaşık olarak 1-2 dk sürdü.
Verilerin Analizi: Verilerin istatistiksel
değerlendirilmesinde SPSS for Windows
11.0 paket programı kullanıldı. Branşlar
arası karşılaştırmalarda normallik analizleri
sonuçlarına göre, Kruskal Wallis H-testi ve
farklılığın kaynağını tespit etmek için Mann
Whitney U-testi uygulandı. Ön-son test denge
skorlarının karşılaştırılmasında normal dağılım
görülmemesi nedeniyle Wilcoxon testi uygulandı.
Sonuçlar 0.05 anlamlılık düzeyinde ve %95 güven
aralığında değerlendirildi.
Bulgular
Araştırmaya halen aktif olarak spor yapmakta
olan 13’ü basketbol, 9’u jimnastik ve 13’ü futbol

Tablo 1. Araştırmada Yer Alan Sporcuların Yaş, Boy, Vücut Ağırlığı ve Spor Yaşı Ortalama Değerleri
Yaş (Yıl)
Boy
Uzunluğu
(cm)
n Ortalama Std. Sapma
Basketbol 13 20,85 2,70
Jimnastik 9 21,11 2,52
Futbol 13 21,31 2,43
Toplam 35 21,09 2,49
Basketbol 13 192,25 7,48
Jimnastik 9 173,44 6,81
Futbol 13 174,39 5,55
Toplam 35 180,78 11,03
Basketbol 13 87,85 8,10
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
Vücut
Ağırlığı (kg)
Jimnastik 9 66,16 7,09
Futbol 13 70,07 6,59
Toplam 35 75,67 11,96
Basketbol 13 7,15 2,94
Spor Yaşı
(yıl)
Jimnastik 9 11,89 4,73
Futbol 13 6,69 3,97
Toplam 35 8,20 4,33
Tablo 2. Denge Skorlarının Branşlara göre Ortalama ve Standart Sapma Değerlerinin Dağılımı
Parametreler Spor Branşı N
Dominant Bacak Statik
Denge Skoru
Nondominant Bacak
Statik Denge Skoru
Çift Ayak Statik Denge
Skoru
Dinamik Denge Skoru
Ortalama
Ön Test
Std.
Sapma
Ortalama
Son Test
Std.
Sapma
Basketbol 13 454,62 162,65 566,31 215,29
Jimnastik 9 218,11 83,83 346,22 224,31
Futbol 13 344,00 201,44 312,85 118,86
Toplam 35 352,71 184,68 415,57 217,21
Basketbol 13 516,25 222,27 487,08 155,88
Jimnastik 9 291,44 102,94 266,11 125,83
Futbol 13 397,39 162,88 358,92 175,17
Toplam 35 411,29 191,53 379,59 176,00
Basketbol 13 487,69 227,56 736,75 370,71
Jimnastik 9 233,78 77,26 263,78 134,36
Futbol 13 315,46 166,85 332,23 191,73
Toplam 35 358,43 201,77 456,88 329,13
Basketbol 13 1132,15 221,59 998,62 308,88
Jimnastik 9 818,67 174,30 885,78 393,16
Futbol 13 1239,62 464,17 1053,23 359,90
Toplam 35 1091,46 359,51 989,89 346,69
27

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
branşından olmak üzere toplam 35 erkek sporcu
gönüllü olarak katıldı. Araştırma grubunu
oluşturan tüm sporcuların yaş ortalaması
21.09±2.49 yıl, boy uzunluğu ortalaması
180.78±11.03 cm, vücut ağırlığı ortalaması
75.67±11.96 kg ve spor yaşı ortalaması 8.20±4.33
yıl olarak tespit edildi.
Araştırmaya katılan sporcuların yaş
ortalamaları ve spor yapma süreleri ile denge
skorları arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı
tespit edilmiştir (p>0.05). Boy uzunluğu ile
dominant ve nondominant bacak denge
skoru arasında ve vücut ağırlığı ile dominant,
nondominant ve çift bacak denge skorları
arasında orta düzeyde, pozitif ve anlamlı bir ilişki
tespit edilmiştir (p

Tablo 4. Egzersiz Protokolü Sonucunda Tespit Edilen Parametreler
Egzersiz Süresi (dk)
An. Eşik K.A.S. (atım/
dk)
An. Eşik O 2
(lt/dk)
Spor Branşı n Ortalama Std. Sapma
Basketbol 13 11,28 1,61
Jimnastik 9 10,26 ,946
Futbol 13 11,79 1,77
Toplam 35 11,21 1,61
Basketbol 13 147,4 9,92
Jimnastik 9 144,16 7,01
Futbol 13 150,18 6,81
Toplam 35 147,60 8,27
Basketbol 13 1,78 ,426
Jimnastik 9 1,86 ,278
Futbol 13 1,78 ,278
Toplam 35 1,80 ,333
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
Tablo 5. Ön Test Denge Skorlarının Branşlar Arası Karşılaştırılması
Dominant Bacak
Statik Denge Skoru
Spor Branşı n Sıra Ortalaması sd X 2 p
(b) Basketbol 13 24,62
(c) Jimnastik 9 9,67
(f) Futbol 13 17,15
Anlamlı
Fark
2 11,46 ,003 ** b-c,
Nondominant Bacak
Statik Denge Skoru
Çift Bacak Statik
Denge Skoru
Dinamik Denge
Skoru
* P

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
Tablo 6. Son Test Denge Skorlarının Branşlar Arası Karşılaştırılması
Dominant Bacak
Statik Denge Skoru
Nondominant Bacak
Statik Denge Skoru
Spor Branşı n Sıra Ortalaması sd X 2 p
(b) Basketbol 13 25,85
(c) Jimnastik 9 14,00
(f) Futbol 13 12,92
Toplam 35
(b) Basketbol 13 23,92
(c) Jimnastik 9 10,78
(f) Futbol 13 16,23
Toplam 35
Anlamlı
Fark
2 12,19 ,002 ** b-c, b-f
2 9,30 ,010 ** b-c
Çift Bacak Statik
Denge Skoru
Dinamik
Denge Skoru
(b) Basketbol 13 25,50
(c) Jimnastik 9 11,17
(f) Futbol 13 14,50
Toplam 35
(b) Basketbol 13 19,15
(c) Jimnastik 9 13,22
(f) Futbol 13 20,15
Toplam 35
2 12,57 ,002 ** b-c, b-f
2 2,70 ,260
30
** P≤0.01
* P

Tablo 7. Tüm Deneklerin Ön-Son Test Denge Skorlarının Karşılaştırılması
Dominant Bacak Statik
Denge Skoru
Nondominant Bacak
Statik Denge Skoru
Çift Bacak Statik Denge
Skoru
Dinamik Denge Skoru
a
Negatif Sıralar Temeline Dayalı
Son test-Ön
test
n
Sıra
Ortalaması
Sıra
Toplamı
Negatif Sıra 11 16,64 183,00
Pozitif Sıra 23 17,91 412,00
Eşit 1
Negatif Sıra 20 17,65 353,00
Pozitif Sıra 14 17,29 242,00
Eşit 0
Negatif Sıra 15 13,63 204,50
Pozitif Sıra 19 20,55 390,50
Eşit 0
Negatif Sıra 24 18,73 449,50
Pozitif Sıra 11 16,41 180,50
Eşit 0
z
p
-1,958 a ,05
-,949 ,343
-1,590 ,112
-2,203 b ,028
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
b
Pozitif Sıralar Temeline Dayalı
Tablo 8. Ön-Son Test Dominant Bacak Statik Denge Skorlarının Spor Branşlarına göre Karşılaştırılması
Dominant Bacak
Statik Denge Skoru
Basketbol
Jimnastik
Futbol
n Sıra Ortalaması Sıra Toplamı Z p
Negatif Sıra 3 4,67 14,00
Pozitif Sıra 9 7,11 64,00
Eşit 1
Negatif Sıra 1 1,00 1,00
Pozitif Sıra 8 5,50 44,00
Eşit 0
Negatif Sıra 7 7,43 52,00
Pozitif Sıra 6 6,50 39,00
Eşit 0
-1,96 a ,05
-2,55 a ,011
-,454 ,650
31
a
Negatif Sıralar Temeline Dayalı
Tablo 9. Ön-Son Test Nondominant Bacak Statik Denge Skorlarının Spor Branşlarına göre Karşılaştırılması
Nondominant Bacak
Statik Denge Skoru
Basketbol
Jimnastik
Futbol
n
Sıra
Ortalaması
Negatif Sıra 7 7,00 49,00
Pozitif Sıra 5 5,80 29,00
Eşit 0
Negatif Sıra 5 6,20 31,00
Pozitif Sıra 4 3,50 14,00
Eşit 0
Negatif Sıra 8 6,38 51,00
Pozitif Sıra 5 8,00 40,00
Eşit 0
Sıra Toplamı Z p
-,784 ,433
-1,01 ,314
-,384 ,701

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
Tablo 10. Ön-Son Test Çift Bacak Statik Denge Skorlarının Spor Branşlarına göre Karşılaştırılması
Çift Bacak Denge Skoru
Basketbol
Jimnastik
Futbol
n
Sıra
Ortalaması
Negatif Sıra 3 4,00 12,00
Pozitif Sıra 9 7,33 66,00
Eşit 0
Negatif Sıra 5 3,80 19,00
Pozitif Sıra 4 6,50 26,00
Eşit 0
Negatif Sıra 7 6,57 46,00
Pozitif Sıra 6 7,50 45,00
Eşit 0
Sıra Toplamı z p
-2,12 a ,034
-,415 ,678
-,035 ,972
a
Negatif Sıralar Temeline Dayalı
Tablo 11. Ön-Son Test Dinamik Denge Skorlarının Spor Branşlarına göre Karşılaştırılması
Dinamik Denge Skoru
n
Sıra
Ortalaması
Sıra
Toplamı
z
p
Basketbol
Negatif Sıra 10 7,50 75,00
Pozitif Sıra 3 5,33 16,00
-2,06 a ,039
Eşit 0
Negatif Sıra 5 4,20 21,00
Jimnastik
Pozitif Sıra 4 6,00 24,00
-,178 ,859
Eşit 0
32
Futbol
Negatif Sıra 9 7,56 68,00
Pozitif Sıra 4 5,75 23,00
-1,571 ,116
Eşit 0
a
Pozitif Sıralar Temeline Dayalı
nondominant ve çift bacak statik denge skoru
arasında orta düzeyde pozitif bir ilişkinin olduğu
tespit edilmiştir. Sonuç olarak, boy uzunluğu ve
vücut ağırlığı arttıkça dominant ve nondominant
bacak statik denge skorlarının arttığı yani,
kısa boylu ve düşük ağırlığa sahip sporcuların
dengelerini sağlamada daha başarılı oldukları
tespit edilmiştir.
Araştırmanın ön test skorları
karşılaştırıldığında; jimnastikçiler tüm denge
testlerinde basketbolculardan daha yüksek
performans göstermişlerdir. Jimnastikçiler ve
futbolcuların statik denge testi performansları
birbirlerine benzer iken dinamik denge testi
performansı jimnastikçilerde daha yüksek
bulunmuştur. Diğer taraftan futbolcular ve
basketbolcuların denge performanslarında
anlamlı farklılık yoktur. Egzersiz
uygulamasının ardından ölçülen statik denge
skorları incelendiğinde; basketbolcuların
jimnastikçilerden daha yüksek skorlara sahip
olduğu görülmektedir. Dominant bacak ve çift
bacak testte futbolcular, basketbolculardan daha
yüksek performans gösterirken, nondominant
bacakta performans farklılığının olmadığı
bulunmuştur. Dinamik denge de ise üç branş

sporcularının da birbirlerine yakın performansa
sahip oldukları belirlenmiştir. Jimnastikçilerde
daha çok ince ve koordineli hareketlerin
uygulanması, denge ve kinestezinin ön planda
bulunması, refleks arkının daha hızlı çalışması,
bunun yanında antrenmanlarının yapısında
statik ve dinamik dengeyi geliştirmeye yönelik
çalışmaların daha çok yer alması jimnastikçilerin
daha iyi denge skorlarına sahip olmasına neden
olduğu sanılmaktadır. Futbolda ise saha zemini
tam olarak düz değildir. Bu zeminde dengenin
sağlanabilmesi, saha ve diğer oyuncuların
gözlemlenebilmesi için proprioseptif duyarlılığın
daha gelişmiş olduğu düşünülmektedir.
Basketbolcuların alt ekstremitelerinin yanı
sıra daha ağırlıklı olarak üst ekstremitelerinin
geliştirilmesi, ayrıca boy uzunluğu ve vücut
ağırlığı ile statik denge arasındaki korelasyon göz
önüne alındığında basketbolcuların daha uzun
boylu ve vücut ağırlıklarının daha fazla olması bu
sonuçların ortaya çıkmasında etken olabilir.
Bringoux ve ark tarafından yapılan çalışmada,
jimnastikçilerin vücut oryantasyonunu
sağlamasında somatosensoriyel işaretlerin
otolitik işaretlerden daha fazla bilgilendirici
olduğu belirlenmiştir (Bringoux ve ark 2000). Oysa
dansçılarda postür düzenlenmesinde görmenin
güçlü bir unsur olduğu belirtilmektedir (Golomer
1999).
Paillard ve Noe (2005), üst düzey futbol
oyuncularının, denge sürdürülürken topu
kontrol etmek için proprioseptif kapasitelerinin
gelişmiş olabileceğini belirtmişlerdir. Vuillerme
ve Nougier (2004) tarafından yapılan çalışmada;
jimnastikçilerden oluşan deney grubu, futbol ve
hentbol oyuncularından oluşan bir kontrol grubu
ile karşılaştırılmış ve denge ölçümlerinde iki
grup arasında farklılık olmadığı bildirilmiştir.
Perin ve ark (2002), statik denge test
performansını judo, dans ve kontrol grubu
arasında karşılaştırmışlardır. Kontrol grubu
ile judocuların değerleri arasında anlamlı
farklılık tespit edilmemiştir. Görsel girdilerin
engellendiği şartta ise judocular, dansçılardan
anlamlı düzeyde daha yüksek performans
göstermişlerdir. Çalışma sonucunda, yüksek
seviyedeki sporcuların, her bir spor branşının
gerekleriyle ilişkili olarak gelişen denge kontrolü
sergiledikleri belirtilmiştir.
Araştırmaya katılan tüm sporcuların egzersiz
sonrasında denge performansları incelendiğinde
sadece dominant bacak statik ve dinamik denge
performanslarının anlamlı düzeyde farklılık
gösterdiği belirlenirken diğer parametrelerde
anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Dinamik
denge düzeyinde görülen farklılığın beklenenin
aksine performans artışı şeklinde olduğu
saptanmıştır.
Uygulanan egzersizin spor branşlarına
etkisi incelendiğinde; dominant bacağın denge
performansı, basketbolcular ve jimnastikçilerde
azalırken futbolcularda değişmemiştir.
Nondominant bacak ile uygulanan statik denge
performansı, her üç branş için de değişim
göstermemiştir. Çift bacak ile uygulanan statik
testte ise sadece basketbolcuların denge
performansının azaldığı, futbolcularda ve
jimnastikçilerde değişmediği tespit edilmiştir.
Basketbol ve jimnastik sporu çok fazla sıçrama
ve yere inmeden oluşan aktiviteleri içermekte,
bu yüzden sıçrama sırasında destek bacağı
olarak nondominant bacak kullanılmaktadır. Bu
yüzden dominant bacakta gözlenen egzersizin
olumsuz etkisinin nondominant bacakta
oluşmadığı sanılmaktadır. Bunun yanısıra futbol
müsabakaları ve antrenman süreleri diğer
branşlara göre daha fazladır ve hem aerobik
hem de anaerobik dayanıklılık ön plandadır. Bu
çalışmada uygulanan egzersiz protokolünün
ortalama 11.21 dk sürdüğü dikkate alındığında
futbolcularda henüz yorgunluk belirtilerinin
tam olarak gözlenmediği düşünülebilir. Ayrıca
futbol diğer iki branştan farklı olarak daha çok
ayaklar kullanılarak oynandığı için ayaklara ait
propriosepsiyonun daha gelişmiş olduğu ve bu
sonuçlarının elde edilmesinde etkisinin olduğu
sanılmaktadır.
Diğer taraftan egzersiz sonrasında ilk olarak
dominant bacak statik denge ölçümlerinin
yapıldığı ve bu yüzden en fazla etkinin bu bacakta
görüldüğü, diğer parametrelerde yorgunluğun
etkisinin azalabileceği düşünülmektedir. Yine
bu çalışmada uygulanan egzersiz koşu şeklinde
gerçekleştirilmiştir. Bu egzersiz şekli basketbol
ve futbol sporunun karakteristik yapısına
uygun olmasına rağmen jimnastikte fazla
tercih edilmediğinde dolayı bu sonuçların elde
edilmesinde bir etken olabileceği sanılmaktadır.
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
33

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
34
Egzersiz sonrası dinamik denge performansı
her üç branşın sporcularında da artış
göstermiştir. Fakat istatistiksel olarak sadece
basketbolcularda anlamlı farklılık tespit
edilmiştir. Dinamik denge performansında
görülen bu artışın denge testlerinde görülen
uygulama ve öğrenme etkisinden kaynaklandığı
düşünülmektedir.
Hansen ve ark. (2000), özellikle dinamik
denge testinde kişiler tekrar test edildiği zaman
bir öğrenme etkisinin olduğu vurgulanmıştır.
Ayrıca test sonuçlarındaki değişmenin, statik
testte dinamik teste göre daha büyük olduğu
belirlenmiştir. Nordahl ve ark. (2000), statik
stabiliometre testinde testler arasındaki süre
ne kadar kısa olursa, öğrenmenin o kadar fazla
olduğunu bildirmiştir. Bu çalışmaların dışında da
bir çok araştırmacı denge testlerinde öğrenme
ve uygulama etkisinin olduğunu bildirmiştir
(Mancuso ve ark. 2002, Özkan 2002, Ünver 2004,
Valovich ve ark 2003, Wilkins ve ark. 2004).
Yapılan araştırmalarda, statik postüral
kontrolde yorgunluğun zararlı etkisi tespit
edilmiş fakat dinamik postüral kontrol miktarında
etkilerin bilinmediği vurgulanmıştır (Johnston ve
ark. 1998, Ramsdell ve ark. 2001). Yorgunluğun,
eklemlerin proprioseptif ve kinestetik özelliklerini
zayıflatabileceği (Rozzi ve ark. 1999), afferent
geri bildirimi bozan yorgunluğun kas iğciği
deşarj eşiğini arttırdığı ve sonrasında eklem
duyarlılığını değiştirdiği bildirilmiştir (Gribble ve
ark. 2004). Yorucu egzersizden sonra dengeyi
sürdürme yeteneğindeki azalmanın hem çift
ayak duruşta (Johnston ve ark. 1998, Lepers ve
ark. 1997) hem de tek ayak duruşta (Johnston ve
ark. 1998, Yaggie ve McGregor 2002) görüldüğüne
işaret edilmiştir. Bu yüzden, yorgunluk oluştuğu
zaman bireylerin sakatlanma riskinin arttığı
belirtilmiştir (Johnston ve ark. 1998, Yaggie ve
McGregor 2002).
Gribble ve Hertel (2004), kalça ve dizde
kas yorgunluğu ve bozulan kontrol arasında
bir ilişkinin olduğu vurgularken, yorgunluktan
dolayı afferent sinyal iletiminin yavaşlayacağı ve
bunun da postürün sürdürülmesine yardım eden
efferent sinyallerin üretiminin yavaşlatılmasına
yol açabileceği bildirilmiştir. Yaggie ve McGregor
(2002), izokinetik ayak bileği yorgunluğunun
postüral salınımı önemli şekilde arttırdığı ve
postüral kontrol sınırlarının azaldığını tespit
etmişlerdir. Waterman ve ark (2004), ise
bayan sporcuların bir netbol oyunu sonrasında
dominant bacak ile tek ayak duruş sırasında
postüral salınımın önemli şekilde arttığını ve ileri
hamle mesafesinin iki taraflı olarak azaldığını
tespit etmişlerdir. Dominant bacaktaki postüral
salınım artışının, nöromusküler fonksiyonda
muhtemel değişmelerle birlikte oyun sırasında o
ayağın daha fazla kullanımını gösterebileceğine
işaret edilmiştir. Bazı araştırmacılar ise tek ayak
duruştaki postüral kontrolde yorucu egzersizin
etkisinin olmadığını bildirmişlerdir (Rozzi ve ark.
1999, Rowe ve ark. 1999).
Sonuç olarak; bu araştırmada jimnastikçilerin
denge performanslarının basketbolculardan
daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Anaerobik
eşik seviyesine kadar sürdürülen ve yoğunluğu
kademeli olarak artan bir egzersiz sonrasında
dominant bacak statik denge performansının
basketbol ve jimnastikçilerde azaldığı
bulunmuştur. Futbol oyuncularında ise bu
çalışmada uygulanan egzersiz protokolünün
denge düzeyinde olumsuz etkiye neden olmadığı
saptanmıştır. Egzersiz sonrasında dinamik
denge performansı beklenenin tersine artmıştır
ve bu artışa denge ölçümlerinde gözlemlenen
öğrenmenin etkisi olduğu görülmektedir. Bu
çalışmada üç farklı branştan sporcuların ve
dört ayrı denge parametresinin incelenmiş
olması sonuçların yorumlanmasını etkilemiştir.
Egzersizin etkilerinin inceleneceği sonraki
çalışmalarda, etkinin daha iyi gözlemlenebilmesi
açısından tek bir denge parametresi ölçümünün
yapılmasının ve en fazla iki branştan
sporcuların incelenmesinin daha yararlı olacağı
düşünülmektedir. Ayrıca denge skorlarını önemli
ölçüde etkileyebilen öğrenme etkisinin en aza
indirilebilmesi amacıyla testler uygulanmadan
önce bireylere çok sayıda deneme olanağının
sağlanması daha doğru sonuçların elde
edilmesine yardımcı olacaktır.

Kaynaklar
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Aksu, S. (1994). Denge Eğitiminin Etkilerinin
Postüral Stres Testi ile Değerlendirilmesi,
Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Bilim Uzmanlığı Tezi, Ankara.
Beaver, W.L., Wasserman, K., Whipp, B.J. (1986).
A new method for detecting anaerobic threshold
by gas Exchange, Journal of Applied Physiology
60, 2020-2027.
Bringoux, L., Marin, L., Nougier, V., Barraud, PA.,
Raphel, C. (2000). Effects of Gymnastics Expertise
on The Perception of Body Orientation in The Pitch
Dimension, J Vestib Res, 10:6, 251-258.
Golomer, E., Cremieux, J., Dupui, P., Isableu,
B., Ohlmann, T. (1999). Visual Contribution
to Self-Induced Body Sway Frequencies and
Visual Perception of Male Professional Dancers,
Neurosci Lett, 267, 189-192.
Gribble, PA, Hertel, J. (2004). Effect of Lower-
Extremity Muscle Fatigue on Postural Control,
Arch Phys Med Rehabil, 85, 589-92.
Gribble, PA., Hertel, J., Denegar, CR., Buckley,
WE. (2004). The Effects of Fatigue and Chronic
Ankle Instability on Dynamic Postural Control,
Journal of Athletic Training, 39:4, 321–329.
Guskiewicz, KM., Perrin, DH. (1996). Research
and Clinical Applications of Assessing Balance, J
Sport Rehabil, 5, 45–63.
Hansen, MS., Dieckmann, B., Jensen, K.,
Jakobsen, BW. (2000). The Reliability Of Balance
Tests Performed On The Kinesthetic Ability
Trainer (KAT 2000), Knee Surg, Sports Traumatol,
Arthrosc, 8 :180-185.
Irrgang, JJ., Whitney, SL., Cox, ED. (1994).
Balance and Proprioception for Rehabilitation of
The Lower Extremity, J Sport Rehabil, 3:1, 68-83.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
Inc. San Diego, USA.
Nashner, L.M., Black, F.O., Wall, C. III. (1982).
Adaptation to Altered Support and Visual
Conditions During Stance: Patients with Vestibular
Deficits, J Neurosci, 2, 536–544.
Noakes, TD. (2000). Physiological Models to
Understand Exercise Fatigue and The Adaptation
That Predict or Enhance Athletic Performance,
Scand J Med Sci Sports, 10, 123-145.
Nordahl, SHG., Aasen, T., Dyrkorn, BM., Eiksevik,
S., Molvaer, OL. (2000). Statik Statbiliometry and
Repeated Testing in A Normal Population, Avait
Space Environ Med, 71:9, 889-93.
Özkan, F. (2002). Amerikan Futbol Oyuncularında
Spor Kıyafetinin Stabiliometri ve Sürat Performansı
Üzerine Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık
Bilimleri Enstitüsü Bilim Uzmanlığı Tezi, Ankara.
Paillard, TH., Noe, F. (2005). Effect of Expertise
and Visual Contribution on Postural Control in
Soccer, Scand J Med Sci Sports.
Perrin, P., Deviterne, D., Hugel, F., Perrot, C.
(2002). Judo, Better Than Dance, Develops
Sensorimotor Adaptabilities Involved in Balance
Control, Gait and Posture, 15, 187–194.
Perrin, P., Schneider, D., Deviterne, D., Perrot,
C., Constantinescu, L. (1998). Training Improves
The Adaptation to Changing Visual Conditions in
Maintaining Human Posture Control in A Test of
Sinusoidal Oscillation of The Support, Neurosci
Lett, 245, 155–158.
Ramsdell, KM., Mattacola, CG., UHL, TL.,
McCrory, JL., Malone, TR. (2001). Effects of Two
Ankle Fatigue Models on The Duration of Postural
Stability Dysfunction, J Athl Train, 36(suppl),
S–33.
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
35
10.
Johnston, RB. 3rd, Howard, ME., Cawley, PW.,
Losse, GM. (1998). Effect of Lower Extremity
Muscular Fatigue on Motor Control Performance,
Med Sci Sports Exerc, 30, 1703-1707.
22.
Rozzi, S., Lephart, S., FU, F. (1999). Effects of
Muscular Fatigue on Knee Joint Laxity and
Neuromuscular Characteristics of Male and
Female Athletes, J Athl Train, 34, 106-114.
11.
12.
Lepers, R., Bigard, AX., Diard, JP., Gouteyron,
JF., Guezennec, CY. (1997). Posture Control After
Prolonged Exercise, Eur J Appl Physiol, 76:55-
61.
Mancuso, JJ., Guskiewicz, KM., Onate, JA., Ross,
SE. (2002). An Investigation of The Learning Effect
for The Balance Error Scoring System and Its
Clinical Implications, J Athl Train, 37, S-10.
23.
24.
Rowe, A., Wright, S., Nyland, J., Caborn, DN. and
Kling, R. (1999). Effects of A 2 Hour Cheerleading
Practice on Dynamic Postural Stability, Knee
Laxity, and Hamstring Extensibility, J Orthop
Sports Phys Ther, 29, 455-462.
Shumway-Cook, A., Woolacott, MH. (2001). Motor
Control: Theory and Practical Applications, 8.
Baskı, Lippincott Williams & Wilkins, USA.
13.
Nashner, LM. (1997). Practical Biomechanics and
Physiology of Balance, “Handbook of Balance
Function Testing”, (Ed. Jacobson G.P., Newman
C.W., Kartush J.M.), Singular Publishing Group,
25.
Ünver, F. (2004). Ayak Bileği İnversiyon
Yaralanmalarında Poprioseptif Eğitimin Etkileri,
Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Doktora Tezi, Ankara.

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
26.
27.
28.
Valovich, TC., Perrin, DH., Gansneder, BM. (2003).
Repeat Administration Elicits A Practice Effect
with The Balance Error Scoring System But Not
with The Standardized Assessment of Concussion
in High School Athletes, J Athl Train, 38, 51–56.
Vuillerme, N., Nougier, V. (2004). Attentional
Demand for Regulating Postural Sway: The Effect
of Expertise in Gymnastics, Brain Research
Bulletin, 63, 161–165.
Vuillerme, N., Danion, F., Marin, L., Boyadjian,
A., Prieur, J.M., Weise, I., Nougier, V. (2001). The
Effect of Expertise in Gymnastics on Postural
Control, Neurosci Lett, 303, 83–86.
29.
30.
31.
Waterman, N., Sole, G., Hale, L. (2004). The Effect
of A Netball Game on Parameters of Balance,
Physical Therapy in Sport, 5, 200-207.
Wilkins, JC., McLeod, TCV., Perrin, DH.,
Gansneder, BM. (2004). Performance on The
Balance Error Scoring System Decreases After
Fatigue, Journal of Athletic Training, 39:2, 156-
161.
Yaggie, JA. and McGregor, SJ. (2002). Effects of
Isokinetic Ankle Fatigue on The Maintenance
of Balance and Postural Limits, Arch Phys Med
Rehabil, 83, 224-228.
36

Ekstremite Genişlik Ve
Çevre Ölçüm Değerlerinin
Voleybolcuların Dikey
Sıçrama Performansına Etkisi
Ë The Effect Of Width And Periphery Measurement
Rates On Vertical Jumping Performances Of The
Volleyball Players
Fatih KILINÇ*, Mustafa YOLCU**, Celal AKGÜN**, Zeycan ACAR*, Cem Çetin**
* S.D.Ü. ISYO/ Spor Bilimleri/ISPARTA
** S.D.Ü. Tıp Fakültesi Spor Hekimliği Anabilim Dalı/ISPARTA
fatihkilinc@hotmail.com
Özet
Amaç; Yıldız erkek voleybol takımında oynayan sporcuların,
genişlik ve çevre ölçüm değerlerinin, dikey sıçrama
performansları üzerine etkisinin araştırılmasıdır.
Gereç ve Yöntem; Çalışmaya,dikey sıçramaları, gruba göre
en iyi ortalamaya sahip 16 voleybolcu (yaş 14,3±0,5 yıl, boy
1,73±0,07 m., vücut ağırlığı 63,4±7,6 kg., spor yaşı 4±1,63 yıl) ile
gruba göre dikey sıçrama ortalamaları düşük 15 voleybolcu
(yaş 14,2±0,4 yıl, boy 1,69±0,05 m., vücut ağırlığı 59,3±6,3
kg., spor yaşı 4,5±1,36 yıl) olmak üzere toplam 31 erkek
voleybolcu katıldı. Araştırmada çevre, genişlik ölçümleri ve
biyomotorik testlerden sıçrama testleri uygulandı. İstatistik
yöntem olarak, tanımlayıcı ve gruplar arası t-test uygulandı.
Bulgular; Her iki grubun yaş, boy, vücut ağırlığı ve spor yaşı
değerleri arasında önemli bir fark yoktu (p>0,05). Genişlik
ölçümlerinden, omuz ve kalça çevresi arasında önemli fark
bulundu (p0,05).
However, in width measurements, a significant difference
was found between shoulder width and hip width (p

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
38
GİRİŞ
Voleybolun oyun karakteristiğine bakıldığı
zaman, defans, smaç, blok gibi temel teknik elementlerinin
hemen hemen hepsinde patlayıcılık,
sürat, çeviklik gibi anaerobik gücün ön planda
olduğu biyomotorik özellikler göze çarpmaktadır.
Bununla birlikte voleybol maçının kesin bir
süresi olmadığı için aerobik dayanıklılık özelliği
de önem kazanmaktadır (Erhan, 1995). Voleybol,
topla oynanan diğer sporlarla karşılaştırıldığında;
voleybolcular düşük VO2max değerleri ve
aerobik kapasiteye sahip olmakla birlikte, anaerobik
güç değerleri yüksektir ve antrenmanlarda
bunu geliştirmeye yönelik çalışmalar ağırlıktadır
(Smith ve ark. 1992; Turnagöl, 1995). Aynı
zamanda voleybolda başarılı bir smaç, blok ve
smaç servis için doğru tekniğin uygulanması kadar
iyi dikey sıçrama özelliğine de sahip olmak
gereklidir (Şimşek ve Ark., 2002). Dikey sıçrama
karmaşık hareketler dizinini içeren bir yetenektir
ve başarı; alt ekstremite ve bel kaslarının kuvvetine,
esnekliğine ve sıçrama tekniğine bağlıdır
(Letzelter, 1986, Mülhfriedal, 1987, Günay ve ark.
1991).
Bu nedenle alt ekstremite kuvvetinin saptanması
ve sporcuların antrenman programlarının
bu doğrultuda hazırlanması performans artırımı
açısından büyük önem taşımaktadır (Paasuke ve
ark. 2001). Kasabalis ve ark.(2005) erkek voleybolcularda
dikey sıçrama değerleri ile Wingate
testi peak power değerleri arasında kuvvetli ilişki
bulmuşlar (r=.86); bunun sonucunda voleybol
antrenmanlarında dikey sıçrama testinin, maksimal
anaerobik gücün tahmininde antrenörler
tarafından kullanılabilir, kolay ve pratik bir saha
testi olarak önermişlerdir. Bu çalışmada, voleybolcuların
performansında etkili olan ve maksimal
anaerobik gücün tahmininde kullanılan dikey
sıçrama testinin, çevre ve genişlik ölçümleri
gibi antropometrik özellikler ile ilişkisi araştırılmıştır.
GEREÇ VE YÖNTEM
Araştırmaya, yıldız kategorisi takımlarında
oynayan 31 erkek voleybolcu gönüllü olarak katıldı
. Araştırmada genişlik ölçümleri kıvrık uçlu
çap pergel ile (Holtain Ltd, Crosswell, Crymych,
UK), antropometrik ölçümler Skinfold Kaliper ile
(Holtain Ltd, Crosswell, Crymych, UK) ve çevre
ölçümleri esnek olmayan mezura ile yapıldı. Sıçrama
testleri ise vertical jump metre ile (Takei
Instruments Ltd, Tokyo, Japonya) yapıldı. İstatistiksel
yöntem olarak, tanımlayıcı ve gruplar arası
t-testi uygulandı.
Genişlik Ölçümleri;
Omuz genişliği için biakromial çap ölçüldü.
Ölçüm ayakta, kollar serbest gövde yanındayken
posteriordan yapıldı. Çap pergelinin kolları,
akromionun lateral noktalarına yerleştirilerek
maksimum genişlik belirlendi. Kalça genişliği
için bitorakanterik çap kullanıldı. Pergelin kolları
posteriordan torakanter majorlara yerleştirilerek
ölçüldü. Diz genişliği, kişi oturur pozisyonda diz
90° fleksiyondayken pergelle femurun lateral ve
medial kondilleri arası mesafe ölçülerek yapıldı.
Ayak bileği ölçümü, ayak kalça genişliğinde açık
ve düz zemine basarken medial ve lateral malleolun
en çıkıntılı noktasından gerçekleştirildi.
Çevre Ölçümleri;
Omuz çevresi ölçümü, akromionun alt kısmından
deltoid kasının en geniş olduğu bölgeden mezura
yardımıyla yapıldı. Bel çevresi ayaklar birleşik,
abdomen gevşek, kollar yana açılmış pozisyonda
umblikusun üstünden mezura yere parelel
olacak şekilde; kalça çevresi kalçanın en geniş
yerinden ölçüldü. Uyluk çevresi ölçümü ayakta
ve omuz genişliğinde ayak açıkken Quadriceps
kası gevşek pozisyonda ve kasılı pozisyondayken
2 farklı biçimde gerçekleştirildi. Baldır çevresi de
ayaklar omuz genişliğinde açık pozisyonda calfın
en geniş yerinden M. Triceps Surae gevşekken ve
iki ayak ucunda yükselerek M.Triceps Surae kasılıyken
olmak üzere 2 ölçümle yapıldı.
Vücut Yağ Yüzdesi
Vücut yağ yüzdesinin tayini için deri kıvrım kalınlıkları
Holtain marka skinfold kaliperle (1mm
hassasiyette) ölçülüp vücut yağ yüzdeleri LANGE
formülüne göre belirlenmiştir.
Total Vücut Yağ Yüzdesi : (biceps + triceps +
scapula + supra iliac + göğüs + uyluk) X 0.097 +
3.64 (Özer, 1993).

Tablo 1: Voleybolculara ait serbest ve squat dikey sıçrama test değerleri:
SERBEST DİKEY
SIÇRAMA (CM)
YARIM SQUAT
DİKEY SIÇRAMA (CM)
Dikey Sıçrama
Araştırmaya katılan sporculara 2 farklı şıçrama
testi uygulandı. Yarım squat dikey sıçramada
kollarını bel bölgesinden tutması ve yukarı sıçraması
istenirken, serbest dikey sıçramada aynı
başlangıç pozisyonunda kolların serbestçe kullanılmasına
izin verildi,. Her voleybolcunun, her
iki test için yaptığı 3 denemeden en iyisi sonuç
olarak kabul edildi.
BULGULAR
GRUP n ORTALAMA SD p
Araştırmaya katılan voleybolcular serbest ve
squat dikey sıçrama değerleri aritmetik ortalamasına
göre iki gruba ayrıldı.
Birinci Grup; Dikey Sıçrama Değerleri Diğer
Gruba Göre Düşük Olan
İkinci Grup; Dikey Sıçrama Değerleri Diğer
Gruba Göre Yüksek Olan
Tablo 2: Voleybolculara ait fiziksel bilgiler
Birinci Grup 15 43,7 4,6
İkinci Grup 16 56,3 4,5
Birinci Grup 15 37,5 3,7
İkinci Grup 16 46,1 5,7
p0,05
p>0,05
p>0,05

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
Tablo 3: Voleybolculara ait genişlik ölçüm değerleri:
OMUZ
GENİŞLİĞİ (cm.)
KALÇA
GENİŞLİĞİ (cm.)
DİZ
GENİŞLİĞİ (cm.)
AYAK BİLEĞİ
GENİŞLİĞ (cm.)
GRUP n ORTALAMA SD p
Birinci Grup 15 37,3 2,5
İkinci Grup 16 40,0 3,0
Birinci Grup 15 28,9 2,7
İkinci Grup 16 30,8 1,7
Birinci Grup 15 9,7 0,6
İkinci Grup 16 10,1 0,4
Birinci Grup 15 8,1 0,6
İkinci Grup 16 8,2 0,6
p0,05
Tablo 4: Voleybolculara ait çevre ölçüm değerleri
GRUP n ORTALAMA SD p
OMUZ
ÇEVRE (cm.)
Birinci Grup 15 94,8 6,8
İkinci Grup 16 102,2 7,2
p

da üst vücut bölümleri ve gövde kuvveti de dikey
sıçrama yeteneğine etki eden faktörler olarak
bulunmuştur (Cisar & Corbelli, 1989, Bobbert
& Van Soest, 1994, Young, 1995, Shorten, 1987).
Sonuç olarak çalışmamızda, boy, vücut ağırlığı ve
vücut yağ yüzdeleri arasında önemli bir fark bulunmayan
voleybolcuların çevre ölçümleri ile kas
kuvveti ilişkili bir parametre olarak kabul edilmiş
ve tüm çevre ölçümleri ile birlikte omuz ve kalça
genişliğinin sıçrama performansına etkili olduğu
bulunmuştur. Bununla birlikte ayak bileği ve diz
genişlik ölçümleri sıçrama performansı ile ilişkili
bulunmamıştır.
Lees A ve ark. (2004) kolların serbest olduğu
sıçrama türü ile kolların hareketsiz olarak vücudun
yanlarında olduğu sıçrama türünü karşılaştırmışlar
ve sonuçta kolların serbest olduğu sıçrama
türünde daha yüksek performans elde edildiğini
rapor etmişlerdir. Bunun sebebini kolların
serbest olduğu sıçrama türünde omuz ve dirsek
eklemlerinden üretilen ekstra enerjinin vücudun
diğer segmentlerine transfer edilmesi gibi mekanizmalar
ile açıklamışlardır. Bizim çalışmamızda
da her iki grupta; kolların hareketli olduğu
serbest dikey sıçrama değerleri, kolların bel bölgesinde
sabitlendiği yarım squat dikey sıçrama
değerlerinden anlamlı şekilde yüksek çıkmıştır.
Fakat araştırmamızda ikinci grupta serbest dikey
sıçrama değerleri, yarım squat dikey sıçrama
değerlerine göre %22 oranında artış gösterirken;
birinci grupta %16 oranında artış göstermiştir.
Bununla birlikte her iki dikey sıçrama türünde
bel, kalça, quadriceps (gevşek, kasılı), caft
(gevşek, kasılı) çevreleri ile kalça genişliği ikinci
grupta dikey sıçramayla paralel şekilde birinci
gruptan yüksek çıkmıştır. Bu durumda ikinci grubun
serbest dikey sıçramasındaki artış oranının
fazla olmasının sebebinin sadece omuz genişlik
ve çevre ölçümlerindeki farklılıktan mı kaynaklandı,
yoksa yukarıda literatür araştırmalarında
belirtildiği gibi dikey sıçramaya etki eden diğer
faktörlerin mi kaynaklandığı tartışmaya açıktır.
Hara ve arkadaşları (2006) serbest sıçrama sırasında
kol salınımı ile alt ve üst vücut yarısındaki
tüm eklemlerde daha fazla iş üretildiğini göstermişlerdir.
Bu artışın %34 oranında üst ekstremite
eklemlerinden, % 66 oranında alt ekstremite
eklemlerinden kaynaklandığını bildirmişlerdir.
Bu durumda üst ekstremite kaslarında kuvvet
artışının serbest sıçrama performansına katkıda
bulunabileceği öngörülebilir.
Laffaye ve ark. (2006) tarafından elit voleybolcular
ile sıradan kişiler arasında, dikey sıçrama
esnasında kol hareketlerinin rolü araştırılmıştır.
Çalışmada elit voleybolcuların sıçrama esnasında
kollarını daha iyi kullandıkları ve denge
kontrolünün daha iyi olduğu için dikey sıçrama
performanslarının arttığı sonucuna varılmıştır.
Bizim çalışmamızda tüm denekler voleybolcudur
ve benzer teknik becerilere sahip oldukları varsayılmaktadır,
bununla birlikte sıçrama performansı
daha iyi olan grupta, iki farklı test arasındaki
performans farklılıklarına teknik becerilerin
yanısıra vücut çevre ve genişlik ölçümlerinin katkıda
bulunacağını düşünmekteyiz.
Farklı çalışmalarda çocukların vücut yapısı
ve kompozisyonunun dikey sıçrama mesafesi
üzerinde etkili olabileceği, voleybolcularda vücut
yağ yüzdesinin düşük olması ile dikey sıçramanın
arttığı bildirilmiştir (Duncan ve ark., 2006, Viitasalo
ve ark.,1992; Ball ve ark. 1992, Fleck ve
ark., 1085). Ayrıca voleybolcuların smaç ve blok
yüksekliği üzerinde antropometrik yapının % 71-
83 oranında etkili olduğunu belirtilmiştir (Stamm
ve ark., 2003). Bizim çalışmamızda literatürlerle
uyumlu sonuçlar çıkmamış; yani sıçrama performansı
farklı olan iki grubun yağ yüzdeleri arasında
anlamlı farklılıklar çıkmamıştır. Vücut kompozisyonundaki
bu homojenite, araştırdığımız
diğer faktörlerin sıçrama performansı üzerine
etkilerini kuvvetlendirdiğini düşünmekteyiz.
Sonuç olarak voleybol sporunda son derece
önemli olan dikey sıçrama performansını; Quadriceps
ve Calf çevre ölçüm değerleri etkilediği
kadar, kalça ve omuz genişlik-çevre ölçümleri ile
bel çevresi ölçümlerinin de etkilediğini düşünmekteyiz.
Bu yüzden dikey sıçramaya yönelik yapılan
antrenmanlarda alt ekstremite çalışmaları
kadar, omuz, karın ve kalça bölgelerinin de etkin
çalıştırılmasının dikey sıçrama performansı açısından
önemli katkıda bulunabileceği söylenebilir.
Bununla birlikte teknik becerilerin yanı sıra
üst ekstremite kuvvetinin sıçrama performansını
etkisini daha iyi değerlendirmek açısından, özellikle
omuz eklemi izotonik yada izokinetik kuvvetinin
sıçramaya etkisini inceleyen çalışmalar
yapılması gerekmektedir.
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
41

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
42
Kaynaklar
1. Ball, TE., Massey, BH., Misner, JE., McKeown,
2.
3.
4.
5.
6.
BC., Lohman, TG. (1992). The Relative Contribution
Of Strength And Physique To Running And
Jumping Performance Of Boys 7-11, J Sports
Med Phys Fitness. 32(4):364-71
Bobbert, M. F., Van Soest, A.J. (1994). Effects of
muscle strengthening on vertical jump height: a
simulation study. Medicine and science in sports
and exercise. 26(8): 1012-1020.
Cisar, C.J., Corbelli, J., (1989). The volleyball spike:
a kinesiological and physilogical analysis with
recommendations for skill development and conditioning
programs. N.S.C.A. Journal. 11(1): 4-80
Çetin, C., Karatosun, H., Erdoğan, A., Yolcu, M.,
Baydar, ML. (2005). Yıldız Güreşçilerin Fizyolojik
Profillerinin ve Alt Ekstremite Anaerobik Kuvvetlerinin
Farklı Yöntemler ile İncelenmesi. X. Ulusal
Spor Hekimliği Kongresi. 12-15 Ağustos. İzmir.
Duncan, MJ., Woodfield, L., Al-Nakeeb, Y. (2006)
Anthropometric and physiological characteristics
of junior elite volleyball players. Br J Sports Med.
40:649–651.
Erhan, S. (1995) Elit Düzeydeki Voleybolcuların
Fizyolojik Özelliklerinin Analizi ve Mukayesesi,
Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri
Enstitüsü.
7. Fleck, SJ., Case, S., Puhl, J., Van Handle P. (1985).
Physical and Physiological Characteristics Of Elite
Women Volleyball Players, Can J Appl Sport Sci
10(3):122-6.
8.
Günay, M., Sevim, Y., Savaş, S., Erol, A.E. (1994).
Pliometrik Çalışmaların Sporcularda Vücut Yapısı
ve Sıçrama Özelliklerine Etkisi. Spor Bilimleri
Dergisi 62, 38-45.
9. Hara, M., Shibayama, A., Takeshita, D., Fukashiro,
S. (2006). The Effect of Arm Swing on Lower
Extremities in Vertical Jumping, J Biomech.
39(13):2503-11
10.
11.
Harman, EA., Rosenstein, MT., Frykman, PN.,
Rosenstein, RM. (1990). The effects of arms and
countermovement on vertical jump. Medicine and
Science in Sports and Exercise. 22(6):825-833
Kaneko, M., Fuchimoto, T., Toji, H., Suei, K.
(1983). Training effects of different loads on the
force velocity relationship and mechanical power
output in human muscle. Scandinavian Journal of
Sports Science. 5(2):50-55.
12. Kasabalis, A., Douda, H., Tokmakidis, SP. (2005).
Relationship Between Anaerobic Power And Jumping
Of Selected Male Volleyball Players Of Different
Ages. Percept Mot Skills. 100(3 Pt 1):607-14.
13.
14.
Laffaye, G., Bardy, B., Taiar, R. (2006). Upperlimb
motion and drop jump: effect of expertise. J
Sports Med Phys Fitness .46:238-47
Brown L.E., and Weir J.P. (2001). Asep Procedures
Recommendatıon I: Accurate Assessment Of
Muscular Strength And Power. Journal of Exercise
Physiology online. 4(3):1-21
15. Lees, A., Vanrenterghem, J., De Clercq, D. (2004).
Understanding How An Arm Swing Enhances
Performance In The Vertical Jump, J Biomech.
37(12):1929-40
16.
17.
18.
19.
20.
Letzelter, H. (1986). Kraft Training. Deutchland.
65/ 83/ 111.
Özer K. (1993). Antropometri–Sporda Morfolojik
Planlama. İstanbul :Kazancı Matbaacılık.
Paasuke, M., Ereline, J., Gapeyeva, H. (2001).
Knee Extension Strength And Vertical Jumping
Performance In Nordic Combined Athletes. J.
Sports Med Phys Fitness 41: 354-361.
Sale, D.G. (1988). Neural adaptation to resistance
training. Medicine and Science in Sports and
Exercise. 20(5):S135-S143.
Shorten, M.R. (1987). Muscle elasticity and human
performance. Medicine and Sport Science.
25:1-18.
21. Smith, DJ., Roberts, D., Watson, B. (1992). Physical,
Physiological And Performance Differences
Between Canadian National Team And Universiade
Volleyball Players, J Sports Sci. 10(2):131-8
22. Stamm, R., Veldre, G., Stamm, M., Thomson, K.,
Kaarma, H., Loko, J., Koskel, S. (2003). Dependence
Of Young Female Volleyballers’ Performance
On Their Body Build, Physical Abilities,
and Psycho-Physiological Properties, J Sports
Med Phys Fitness. 43(3):291-9.
23.
Şimşek, B., Tuncel, F., Ertan, H., Göktepe, S.

24.
(2002). Bayan Voleybolcularda Sıçrama Yüksekliği
İle Diz Kas Kuvveti Değerlendirmesi.
7.Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Antalya
Turnagöl, H. (1995). Voleybol ve Fizyolojisi. Voleybol
Bilim ve Teknolojisi Dergisi, 13-17.
26.
27.
25. Viitasalo, JT., Rahkila, P., Osterback, L., Alen, M.
(1992). Vertical Jumping Height And Horizontal
Overhead Throwing Velocity In Young Male Athletes.
J Sports Sci. 10(5):401-13
Wilson, G.J., Newton, R.U., Murphy, A.J., Humphries,
B.J. (1993). The optimal training load for
the development of dynamic athletic performance.
Medicine and Science in Sports and Exercise.
25(11):1279- 1286.
Young, W. (1995). Specificity of Jumping ability.
Sports Coach. pp.22-25.
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
43

Genç Rekreasyonel Sporcuların
Aerobik Performans Değerleri
Ë Aerobic Performance Values Of Young Recreational
Athletes
Tolga Saka*, Yavuz Yıldız**, Taner Aydın**
* Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği Anabilim Dalı, Kayseri.
** Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Spor Hekimliği Anabilim Dalı, Ankara.
tolgasakamd@gmail.com
Özet
Amaç: Çalışmanın amacı koşu, bisiklet, yüzme ve futbolla
uğraşan genç rekreasyonel sporcuların aerobik
performans değerlerinin sedanter grupla karşılaştırılmasıdır.
Gereç ve Yöntem: Çalışmaya çeşitli okullarda öğrenimlerini
sürdüren 18-22 yaşları arasındaki 117 erkek
rekreasyonel sporcu (yaş: 19.6±1.3 yıl, boy: 176,8±5,6
cm, vücut ağırlığı: 70.3±6 kg) ve 80 genç sedanter erkek
(yaş: 19.4±1.2 yıl, boy: 177,1±5,5 cm, vücut ağırlığı:
71,9±5,7 kg) gönüllü olarak katıldı. Deneklerin maksimal
oksijen tüketimi (V02max) ve maksimal ekspiratuar
ventilasyon (VEmax) değerleri metabolik analizör
sistemi (SensorMedics 2900C system, USA) ile ölçüldü.
Test süresince deneklerin kalp hızları 3-yollu EKG (Diascope
2 VISMO Type 2011-Denmark) ile tespit edildi.
Sonuçların analizinde non-parametrik Mann Whitney
U testi kullanıldı. Ölçümlerde elde edilen değerler
(p

Dayanıklılık sporcularının aerobik performanslarını
değerlendirmek için sıklıkla maksimal
oksijen tüketimi (VO2max) ölçümü yapılmaktadır.
Vo2max oksijen transport sisteminin
bir fonksiyonudur ve pulmoner ventilasyon, kardiyak
debi ve periferal kas oksijen atılımını içermektedir.
VO2max giderek artan aerobik bir kas
egzersizi esnasında, kullanılan maksimal oksijen
miktarını belirtmekte ve maksimal aerobik güç
ya da maksimal aerobik metabolizma olarak da
tanımlanmaktadır. Farklı spor branşlarında yer
alan yarışmacıların karakteristik yapılarını tanımlayabilmek
için çok geniş araştırmalar yapılmaktadır
ve araştırmacılar üst düzeydeki sporcuların
başarılı olmaları için gerekli olacak fiziksel,
fizyolojik ve psikolojik değerlerini tanımlamaya
çalışmışlardır (Uğraş ve ark,2002).
Yapılan çalışmalarda değişik spor branşlarındaki
profesyonel sporcuların aerobik performans
değerleri ölçülmüş ve standart değerler ortaya
çıkartılmaya çalışılmıştır (Roels ve ark,2005;
Chamari ve ark,2005). Fakat literatürde rekreasyonel
olarak spor yapan bireylerin aerobik
performans değerleri yeterince çalışılmamıştır.
Sayıları profesyonel ve amatör olarak spor yapan
bireylerin sayısından daha fazla olan rekreasyonel
sporcular toplumun büyük bir kesimini kapsamaktadır.
Çalışmanın amacı genç rekreasyonel
sporcuların aerobik performans değerlerinin
belirlenmesidir.
GEREÇ VE YÖNTEM
Bu çalışma Ankara GATA Spor Hekimliği Anabilim
Dalı’nda yapıldı. Çalışmaya çeşitli okullarda
öğrenimlerini sürdüren 18-22 yaşları arasındaki
117 erkek rekreasyonel sporcu gönüllü olarak
katıldı (yaş: 19.6±1.3 yıl, boy: 176,8±5,6 cm, vücut
ağırlığı: 70.3±6 kg). Kontrol grubu olarak 80 gönüllü
genç sedanter erkek çalışmaya alındı (yaş:
19.4±1.2 yıl, boy: 177,1±5,5 cm, vücut ağırlığı:
71,9±5,7 kg). Tüm deneklerin boy ve vücut ağırlığı
ölçümleri Tanita Body Composition Analyzer
(Type TBF-410 MA, JAPAN) cihazı ile ölçüldü. Vücut
yağ yüzdesi ölçümleri için ‘Holtain skinfold
kaliper’ ile 1mm hassasiyetle 4 bölgeden (triseps,
subskapularis, suprailiak, abdominal) ölçüm yapılıp
Yuhasz yöntemiyle [0,153.(5,783+triseps+a
bdominal+16,7±4,1suprailiak+subskapular) hesaplandı
(Tamer,2000). Vücut yağ yüzdesi ölçümü
her bölge için 2 kez yapıldı ve ortalaması alındı. 2
ölçüm değeri birbirinden 0.5 mm farklı olduğunda
3. ölçüm yapılarak ortalaması alındı. Rekreasyonel
gruptaki denekler düzenli olarak haftada
2-3 defa futbol, koşu, yüzme ve bisiklet sürmek
gibi çeşitli spor aktivitelerine katıldıklarını belirttiler
(6000-11000 metre/hafta). Sedanter grubun
denekleri ise en fazla haftada bir kez 30 dakikayı
geçmeyecek şekilde yürüdüklerini, koştuklarını
ya da bisiklete bindiklerini ifade ettiler. Çalışmaya
başlamadan önce hastanenin etik kurulundan
onay alındı. Aydınlatılmış onam formu denekler
tarafından dolduruldu. Denekler Spor Hekimliği
uzmanı tarafından muayene edildi, semptomları
ve hastalık hikayeleri sorgulandı ve her deneğin
tam kan, rutin biyokimya, idrar tetkiki, ekg ve akciğer
filmi istenip değerlendirildi. Akut enflamatuar
(akut viral/bakteriyel infeksiyon) yada kronik
hastalık tanısı almış olmak (tip 1 diabet, astım,
kardiyovasküler hastalıklar), egzersizde senkop
hikayesi olması ve düzenli ilaç kullanımı hikayesi
(son 3 aya kadar) çalışma dışı bırakılma kriteri
olarak saptandı. Deneklerin muayene ve tetkikleri
normaldi ve hiçbiri çalışma dışı bırakılmadı.
V02max ve VEmax ölçümleri
Deneklerin V02max, VEmax ve maksimal
kardiyo-respiratuar değerleri, metabolik analizör
sistemi (SensorMedics 2900C system, USA)
ile koşu bandı üzerinde maksimal test süresince
semptom sınırlı egzersiz yöntemi kullanılarak
ölçüldü. Her test öncesi cihazın kalibrasyonu yapıldı.
Deneklere, bir ucu metabolik analizör cihazına
bağlı olan ve vanasının tekrar solunuma izin
vermediği ağız/yüz maskesi (Hans Rudolph Inc;
K.C., MO, U.S.A) takıldı. Test süresince deneklerin
kalp hızları 3-yollu EKG (Diascope 2 VISMO
Type 2011-Denmark) ile tespit edildi ve deneklerin
yanlarında test esnasında emniyet ve rahatlıklarını
sağlamak amacıyla eğitimli personel
bulunduruldu. Tüm denekler test öncesi 5 dk.
ısınma periyodundan geçirildiler. Denekler ısınma
periyodunda 5 dk. süresince koşu bandında
%0 eğimde, 8 km/saat hızında koşturuldu. Isınmayı
takiben koşu bandının hızı ve eğimi Bruce
protokolüne göre ayarlandı ve denekler yorgunluk
tarifleyene ve egzersizi devam ettiremeyene
kadar kademeli olarak arttırıldı. Test sırasındaki
herhangi bir 60 sn.lik aralık arasındaki ölçü-
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
45

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
46
len en yüksek VO2max değeri, VO2max olarak
alındı. VO2max değerleri, aşağıdaki 3 kriterden
2’sinin elde edilmesiyle değerlendirildi: 1) VO2
plato değeri (Koşu hızının arttırılmasına rağmen
VO2 tüketiminin 2 ml/kg/dk’dan daha fazla
yükselmemesi).2) Kalp hızının hesaplanan maksimal
kalp hızının %95’ini geçmesi (maksimum
kalp hızı 220-yaş formülü ile hesaplandı) 3) Solunum
değişim oranı>1.05
BULGULAR
RG- Rekreasyonel Sporcu Grubu, ± SD- Standart
Deviasyon, * p

ettiğimiz ortalama VO2max 48,38 (ml/kg/dk) ve
VEmax değerleri 108,84 (L/dk) idi. Dolayısıyla bu
durum bize rekreasyonel şekilde yapılan antrenmanların
sonucunda da aerobik kondisyonun etkili
bir şekilde arttığını düşündürmektedir.
Yurtdışında futbolcular üzerinde yapılan çok
çeşitli çalışmalarda birbirinden oldukça farklı
maxVO2 değerleri bulunmuştur. Uluslararası
futbol kulüplerinin VO2max değerlerinin 55-68
(ml/kg/dk) değerleri arasında değiştiği bildirilmektedir.
(Hoff ve ark,2005).Örneğin Avusturalya
Dünya Kupası Takımı’nda 56,1 (ml/kg/dk)
(Reilly,1979), İsveç Millî Takımı’nda 56,5 (ml/kg/
dk) (Tamer,1990), 1982 Alman Millî Takımı’nda
59,5 (ml/kg/dk) (Durusoy ve ark,1984), Alman
İkinci Ligi (n=67) (Schnabel ve ark.) 61,5 (ml/kg/
dk) (Yamaner ve ark,1997), Japonya’da lise futbolcularında
ortalama VEmax 138,7 (L/dk), ortalama
VO2max 61,4 (ml/kg/dk) (Tahara ve ark,2006) İngiltere
İkinci Lig (n=17) (White ve ark.) 49,6 (ml/
kg/dk) (Yamaner ve ark,1997). 18-23 yaşları arasındaki
kolej öğrencisi atletlerde ortalama VO2-
max 48.4 (ml/kg/dk) (Tyler ve ark,2006) olarak
belirtilmiştir. Yine başka bir çalışmada elit badmington
sporcularında ortalama VO2max 58 (ml/
kg/dk) , elit triatlon sporcularında 70 (ml/kg/dk)
elit maratoncularda 77 (ml/kg/dk) olarak bulunmuştur
(Nevill ve ark,2003).
Çalışmamızda rekreasyonel sporcu grubunda
elde ettiğimiz VO2max değerlerinin yukarıda
değerleri verilen İngiltere 2. ligi futbolcularının
VO2max değerlerine çok yakın olduğunu görmekteyiz.
Bu değerlerin hangi yöntemle ölçüldüğü
bilinmemektedir ve aradaki farklılık antrenman
şiddetinden, futbolcuların mevkilerinden
yada ölçüm yönteminden kaynaklanıyor olabilir.
VO2max’ın hangi metodla ölçüldüğü de önemlidir.
Bir çalışmada mekik testi ile ölçülen VO2max
değerlerinin, gaz analizi yöntemi ile ölçülen VO2-
max değerlerine göre yaklaşık %16 daha düşük
olduğu bildirilmiştir (Çetin ve ark,2005).
Yüzücülerde yapılan bir çalışmada, aynı yüzücü
grubunda yüzme esnasında VO2max değerleri
ortalama 58.4 (ml/kg/dk) bisiklet çevirme esnasında
ise 51.3 (ml/kg/dk) bulunmuştur (Roels ve
ark,2005). Ek olarak bazı çalışmalarda yüzme
antrenmanlarının, koşu ve bisiklet sporlarının
vücudun fizyolojik adaptasyonuna olan etkilerine
yararlı olmadığı gösterilmiştir (Millet ve ark,2002;
Lieber ve ark,1989; Gergley ve ark,1984). Millet
ve ark. (2002) yüzme, koşu ve bisiklet sporlarını
yapan elit sporcular arasında çapraz transfer olmadığını
belirtmişlerdir. Bu bilgiler ışığında rekreasyonel
sporcuların ağırlıklı olarak yaptıkları
spor branşındaki VO2max değerlerinin, daha az
yaptıkları spor branşlarına göre daha fazla olması
beklenebilir. Optimum değerlendirmenin yapılabilmesi
için rekreasyonel sporcuların yaptıkları
her spor branşı esnasında VO2max değerlerinin
ölçülmesi gerekmektedir. Biz yeterli ekipmanımızın
olmaması nedeniyle çalışmamızda sadece
koşu esnasında ölçüm gerçekleştirebildik. Fakat
ilerde rekreasyonel sporcuların aerobik parametrelerinin
değerlendirilmesi ile ilgili yapılacak
çalışmalarda bu durumun da mutlaka değerlendirmeye
alınmasını önermekteyiz. Rekreasyonel
olarak sadece koşu yada sadece bisiklet sporuyla
ilgilenen sporcuların VO2max değerleri için ölçüm
yöntemi kolay olduğu için standart değerler
öngörülebilir. Fakat değişik branşları içeren egzersizler
yapmayı seçen rekreasyonel sporcular
için normal VO2max aralığı belirlemek zordur.
Triatlon sporcularına bakıldığı zaman yüzme
esnasında ölçülen VO2max değerlerinin , koşu
ve bisiklet ergometresinde ölçülen VO2max değerlerinden
daha düşük olduğu belirtilmiştir
(Butts ve ark,1991; Kohrt ve ark,1989; Dengel ve
ark,1989). Bazı araştırmacılar ise triatlon sporcularının
koşu ve bisiklet ergometresinde ölçülen
VO2max değerlerinin benzer olduğunu ortaya
koymuşlardır (Hue ve ark,2000).
Vücut yağ yüzdesi değerlerinin rekreasyonel
grupta kontrol grubuna göre istatistiksel anlamlı
olarak daha az olması, rekreasyonel sporlar
için seçilen spor branşlarının ağırlıklı olarak aerobik
kondisyonu arttırmasına bağlanabilir. Literatürde
rekreasyonel sporcular için ortalama
vücut yağ yüzdesi değerleri tanımlanmamıştır.
Değişik spor branşlarındaki ortalama vücut yağ
yüzdesi değerlerine baktığımızda; bir çalışmada
genç futbolcularda ortalama vücut yağ yüzdesi
değeri %11.8 olarak bildirilmiştir (Chamari ve
ark,2005).
Japonya’da lise futbolcularında %9.3 (Tahara
ve ark,2006) bulunmuştur. Yapılan diğer bir
çalışma sonucunda ortalama yaşları 20 olan
lise futbolcularında ortalama vücut yağ yüzdesi
değeri %10.6 olarak bildirilmiştir (Silvestre
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
47

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
48
ve ark,2006). Elit sporcularla yapılan başka bir
çalışmada vücut yağ yüzdesi değerleri badmington
sporcularında %12.8, maratoncularda %8.5,
triatlon sporcularında %9 ve kürekçilerde %11.4
olarak bulunmuştur (Nevill ve ark,2003).
Futbolcularda vücut yağ yüzdesi değerleri oldukça
değişkenlik göstermekle beraber, bizim
çalışmamızda saptadığımız değerlerden daha
Kaynaklar
1. Barker, T., Poole, D.C., Noble, M.L. and Barstow,
T.J. (2006) Human critical power–oxygen uptake
relationship at different pedalling frequencies. Exp
Physiol;91.621-632.
2. Butts, N.K., Henry, B.A., McLean, D. (1991) Correlations
between VO2max and performance times
of recreational triathletes. J Sports Med Phys
Fitness;31.339–344.
3. Çetin, C., Karatosun, H., Baydar, M.L., Cosarcan,
K. (2005) A regression equation to predict true maximal
oxygen consumption of taekwondo athletes
using a field test. Saudi Med J;26(5).848-850.
4. Chamari, K., Moussa-Chamari, I., Boussaïdi, L.,
Hachana, Y., Kaouech, F. and Wisløff, U. (2005)
Appropriate interpretation of aerobic capacity: allometric
scaling in adult and young soccer players.
Br J Sports Med;39.97-101.
5. Dengel, D.R., Flynn, M.G., Costill, D.L., et al. (1989)
Determinants of success during triathlon competition.
Res Q Exerc Sport;60.234–238.
6. Durusoy, F., Nowacki, P., Yücetürk, Y. (1984) Amatör
ve profesyonel futbolcularda performans testleri.
Spor Hekimliği Dergisi;19.4-5.
7. Gergley, T.J., McArdle, W.D., DeJesus, P., et al.
(1984) Specificity of arm training on aerobic power
during swimming and running. Med Sci Sports
Exerc;16.349–354.
8. Hoff, J. Training and testing physical capacities for
elite soccer players. (2005) J Sports Sci;23.573-
582.
9. Hue, O., Le Gallais, D., Chollet, D., et al. Ventilatory
threshold and maximal oxygen uptake in present
triathletes. (2000) Can J Appl Physiol;25.102–113.
10. Kohrt, W.M., O’Connor, J.S., Skinner, J.S. (1989)
Longitudinal assessment of responses by triathletes
to swimming, cycling, and running. Med Sci
Sports Exerc;21.569–575.
11. Lieber, D.C., Lieber, R.L., Adams, W.C. (1989) Effects
of run-training and swim-training at similar
absolute intensities on treadmill VO2max. Med Sci
Sports Exerc;21.655–61.
düşüktür. Bu durum profesyonel sporcuların düzenli
antrenman yapması ile açıklanabilir.
Rekreasyonel sporcular aerobik ağırlıklı spor
branşları tercih etmelerine rağmen, bu egzersizleri
düzenli ve belli bir program çerçevesinde
yapmadıkları için vücudun yağ yakma sistemini
etkin bir şekilde devreye sokamadıklarını düşünmekteyiz.
12. Millet, G.P., Candau, R.B., Barbier, B., et al. Modelling
the transfers of training effects on performance
in elite triathletes. (2002) Int J Sports
Med;23.55–63.
13. Nevill, A.M., Brown, D., Godfrey, R., Johnson, P.J.,
Romer, L., Stewart, A.D., et al. (2003) Modeling maximum
oxygen uptake of elite endurance athletes.
Med Sci Sports Exerc;35.488–494.
14. Reilly, T. (1979) What research tells the coach about
soccer, american alliance for health, physical
education, recreation and dance. Washington DC.
15. Roels, B., Schmitt, L., Libicz, S., Bentley, D., Richalet,
J.P., Millet, G. (2005) Specificity of VO2max
and the ventilatory threshold in free swimming and
cycle ergometry: comparison between triathletes
and swimmers Br J Sports Med;39.965-968.
16. Silvestre, R., West, C., Maresh, C.M., Kraemer, W.J.
(2006) Body composition and physical performance
in men’s soccer: a study of a national collegiate
athletic association division I team. J Strength
Cond Res;20.177-183.
17. Tamer, K. (1990) Sporda fiziksel-fizyolojik performansın
ölçülmesi ve
18. değerlendirilmesi. Türkerler Kitabevi;124-125, Ankara.
19. Tamer, K. (2000) Sporda fiziksel-fizyolojik performansın
ölçülmesi ve değerlendirilmesi. Bağırgan
Yayınevi;130-140, Ankara.
20. Tahara, Y., Moji, K., Tsunawake, N., Fukuda,
R.,Nakayama, M., Nakagaichi, M., et al. (2006)
Physique,body composition and maximum oxygen
consumption of selected soccer players of
Kunimi High School,Nagasaki,Japan. J Physiol
Anthropol;24.291-297.
21. Uğraş, A., Özkan, H., Savaş, S. (2002) Effects of 10-
week pre-season training program on some physical
and physiological characteristics of üniversity
male football players. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi
Dergisi;22.241-252.
22. Yamaner, F., Hacıcaferoğlu, B. (1997) G.Ü. Beden
Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi;2.9-17.

Yıldız Bayan Basketbol Takımının
Çok Yönlü Performans Analizine
Bağlı Uygulanan Kombine
Antreman Programının
Etkinliğinin Araştırılması
Ë Effects Of Combine Training Program Depending
On Multi Performance Analysis Of Junior Women
Basketball Team
Fatih Kılınç*
fatihkilinc@hotmail.com
Özet
Yıldız bayan basketbol takımının çok yönlü performans analizine
bağlı uygulanan kombine antrenman programının etkinliğinin
araştırılması. Çalışma lise basketbol takımında oynayan
12 bayan gönüllü olarak katıldı. Bayan basketbolcuların ortalama
yaşları 15,5+0,52 (yıl), spor yaşları 4,08±0,99 (yıl), boyları
1,61±0,05 (m.) ve vücut ağırlıkları da 52,6±3,77 (kg)’dı. Yıldız
bayan basketbolculara hazırlık dönemi başlangıcında ve müsabaka
öncesi testler uygulandı. Antropometrik ölçümlerden
(uzunluk, çevre ve deri altı yağ), fizyolojik ölçümlerden (Vital
Kapasite (VC), zorlu ekspirasyon hacim (FEV)) ve biyomotorik
testlerden de; (sağ-sol el kavrama, esneklik, dikey sıçrama)
testleri yapıldı. Hazırlık dönemi başlangıcında alınan test sonuçlarına
göre, haftada 4 gün ve günde de 2 saat olmak üzere
6 haftalık antrenman planlaması düzenlendi. Elde edilen değerlere
tanımlayıcı istatistik ve paired t-test uygulandı.
Bulgular; Hazırlık dönemi ile müsabaka öncesi ölçüm ve test
değerleri arasında çevre ölçüm değerlerinden; omuz, önkol,
uyluk ölçümleri arasında (p

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
50
Performans, sporcunun fiziksel, fizyolojik, biyomotorik
ve psiko-sosyal özelliklerinin bileşkesinin
sonucu olarak ortaya koyduğu verim düzeyidir.
Buna bağlı olarak performansı tek bir kritere
dayandırmak oldukça güçtür. Çünkü performansı
etkileyen birden çok iç ve dış faktörler bulunmaktadır
(Açıkada ve Ergen,1990). Son 50 yılda sportif
performansta olağan üstü bir gelişme görülmektedir
(Kleinefinke, et al.2000; Yapıcı,2000). Bu gelişmenin
temelinde performansa ait ayrıntıların
derinlemesine incelenmesi ve bu ayrıntıların bütünsel
olarak koordine edilme yeteneği olduğu
söylenebilir. Performans limitlerini belirlemek,
yapılacak olan antrenman programlamasının temelini
oluşturması açısından önemlidir (Broks et
al.). Eğer sporcu maksimum verimlilik düzeyinde
ise performans limitlerini korumaya yönelik bir
antrenman programlanması yapılacaktır. Diğer
yandan, eğer sporcunun performans limitleri
düşük ise bu değerlerin artırılmasına yönelik
bir antrenman programı düzenlenecektir. Dolayısıyla
antrenman planlamasında, sporcunun
performans limitlerinin belirlenmesi önemlidir
(Özkara,2002). Sporcularda fiziksel yapı, fizyolojik
kapasite ve performansı oluşturan diğer bileşenlerin
belli bir düzeyde olmaması beklenen
değerlere ulaşılmasını engelleyecektir. Ayrıca,
kısa dönemli antrenman periyotlarında hazırlanan
antrenman programının tek yönlü çalışılması
da, bazı özelliklerin gelişimi açısından kısıtlayıcı
bir faktör olarak rol oynayabilir.
Basketbolda başarılı olmanın temel kriterini
tek bir nedene dayandırmak mümkün değildir.
Basketbolun oyun karakteristiği içerisinde, fiziksel
yapı, fizyolojik kapasite, psikolojik durum,
biyomotorik özellikler, teknik yapı, taktik anlayış,
takım disiplini ve antrenör çok önemlidir.
Toplu oyunlarda fiziksel, teknik taktik, zihinsel
kabiliyetler önemlidir (Tsunawake et al.2003).
Optimal performans için fiziksel uygunluk kadar
teknik taktik de önemli görülmektedir(Smith
and Thomas, 1991). Bunlar bir bütün olarak ele
alındığında, hepsinin önemli olduğu ve birbirlerini
tamamlayıcı yönde birbirleriyle ilişkili olduğu
görülebilir. Takımın üst düzeyde performans
göstermesi isteniyorsa, basketbolcuların performanslarının
çok yönlü analiz edilmesi ve antrenman
planlamasının da elde edilen veriler doğrultusunda
hazırlanması önemlidir. Buna bağlı
olarak, araştırmacılar basketbolcular üzerinde
çok yönlü performans analizleri yapmışlardır
(Riezebos et.al.,1983; Bale,1991; Hoare, 2000).
Yapılan çalışmalarda, basketbolcuların fiziksel,
fizyolojik ve biyomotorik özelliklerinin değerlendirilmesinin,
yetenekleri hakkında bilgi verebileceği
belirtilmiştir (Angyan et al.,2003). Basketbol
bir takım sporu olmasına rağmen, bireysel özelliklerinin
de dikkate alınması gerekmektedir.
Çünkü takıma nasıl bir şekil verileceği için bireysel
farklılıklara bağlıdır. Bundan dolayı basketbolcuların
takımda oynadıkları bölgelere göre de
performans farklılıkları dikkate alınmalıdır (Carda
and Loney 1994; Ackland et al., 1997; Carter
et al., 2005). Basketbolda, dayanıklılık, kuvvet
ve sürat gibi bazı biyomotorik özelliklerin ön plana
çıktığı görülmektedir (Sevim, 1995). Fiziksel
yapının, seçilen branşa uygun olması ile beraber
fizyolojik kapasitenin yüksek olması, performans
açısından önemli kriterlerdir (Gürses ve Olgun).
Basketbol aerobik ve anaerobik sistemlerin yüksek
düzeyde devreye girdiği bir spor branşı olarak
kabul edilmektedir. Bununla birlikte vital kapasite
ve zamanlı vital kapasite değerleri sporcuların
aerobik dayanıklılığı hakkında bilgi edinilebilen
yöntemler içerisinde kullanılmaktadır(Akgün,
1989; Günay, 1998; Tamer, 1995). Solunum fonksiyon
testleri neticesinde, solunumu kısıtlayan
faktörler belirlenebilir (Köylü, 2001). Ayrıca göğüs
kaslarının zayıflığının da solunum hacmini
etkilediği bilinmektedir (Baydur et al.,2001, Tanalp,
1971). Basketbolculara uygulanan solunum
testlerinde yaygın olarak bakılan değerler VC,
FVC, FEV 1
, MVV, MEFR, PEFR’dir (Tanalp, 1971).
Dolayısıyla, mevcut şartlar içerisinde bazı fizyolojik
özelliklerin de performans açısından incelenmesi
gereklidir.
Çalışmamızın amacı, yıldız bayan basketbol
takımında oynayan sporcuların çok yönlü performans
analizine bağlı uygulanan kombine antrenman
programının etkinliğini incelenmesidir.
MATERYAL ve METOT
Çalışma yıldız basketbol takımında oynayan,
12 bayan gönüllü olarak katıldı. Bayan basketbolcuların
ortalama yaşları 15,5±0,52 (yıl), spor yaşları
4,08±0,99 (yıl), boyları 1,61±0,05 (m) ve vücut
ağırlıkları da 52,6±3,77 (kg)’dı. Bayan basketbolculara
hazırlık dönemi başlangıcında ve müsabaka
öncesi testler uygulandı. Fiziksel ve fizyolojik
ölçüm testleri sabah 10.00 da, biyomotorik ve şut
testleri öğleden sonra 15.00 da yapıldı. Antrenman
planlaması 6 hafta, haftada 4 gün ve günde
de 2 saat şeklinde düzenlendi. Programlamada
bayan basketbolcuların hazırlık dönemi başlangıcında
yapılan test sonuçlarına göre yüklenme
şiddetleri ve kapsamı belirlendi.
a) Deri Altı Yağ Ölçüm; Holtain marka skinfold
kaliperle (calibrated with a unit of 10 g/mm 2 )
antropometrik ölçüm protokolüne uygun olarak

triceps, biceps, subscapula, pectoral, suprailiac,
abdomen ve quadriceps’den ölçümler alındı
(Özer,1993; Zorba,1995). Vücut Yağ yüzdesinin
belirlenmesi için de; Lange = (biceps + triceps
+subscapula +pectoral +suprailiac +quadriceps)x0,097+3,64
formülü kullanıldı (Açıkada ve
ark.,1991).
b) Çevre Ölçümleri; Aptamil marka esnek olmayan
7 mm. kalınlığında mezura kullanıldı. Ölçüm
alınan bölgeler; omuz, bel, kalça, kol, (tam
ekstansiyonda ve dirsek 90 derece kontraksiyonda),
önkol (tam ekstansiyonda ve dirsek 90 derece
kontraksiyonda), uyluk (tam ekstansiyonda ve
kontraksiyonda).
c) Solunum Test; Cosmed marka manual spirometre
aracı ile kullanım protokolüne uygun
olarak vital kapasite (VC), zorlu vital kapasite
(FVC) ve bir saniyede zorlu expirasyon hacmi (FEV
%) ölçümleri yapıldı (Kayserilioğlu ve Ark.,). Basketbolculardan
kendilerini dinlenik hissetmeleri
ve ayak da derin bir nefes alındıktan sonra güçlü
bir şekilde yetişkinler için olan ağızlığa (burun
mandalı ile kapalı bir şekilde) üflemeleri istendi
(Tamer, 1995). Cosmed monitorda görülen VC,
FVC, ve FEV 1
% değerleri kaydedildi.
d) Biomotoric Tests;
• Squat Dikey Sıçrama; Takei Physical Fitnnes
Test Jump- T.K.K. 5106 marka Jump-metre
ile basketbolcuların elleri bel bölgesinde temas
pozisyonundayken iki adet dikey sıçrama
yaptırıldı ve en iyi değer cm. cinsinden kaydedildi.
• Hand Grip Test; “Grip Strength Dynamometer
T.K.K. 5101” dinamometre ile basketbolculardan
sağ ve sol elleri ile kavrama dinamometresini
tüm kuvvetleriyle sıkmaları istendi.
İki denemeden en iyi skor kaydedildi (Şıpal,
1989).
• Esneklik; Eurofit test bataryasına uygun olarak
uygulandı, elde edilen değer cm. cinsinden
kaydedildi (Şıpal, 1989).
• Uygulanan Antrenman Planı
Tablo 1’deki antrenman programı II periyod,
2,5 ay, 10 hafta, 38 (antrenman gün sayısı), 62 antrenman,
5 antrenman maçı, 25 dinlenme günü,
124 toplam antrenman saati şeklinde planlandı.
Tablo 1 de verilen haftalık yüklenme şiddeti ortalama
değerlerdir. Örneğin I periyodun 4. hafta
yüklenme şiddeti ortalaması % 70’dir (I. gün %
60, II. gün 60, III. gün % 75, IV. gün % 85). Haftalara
göre yüklenme şiddeti, uyumlu bir şekilde
maç dönemine kadar artırılmıştır. Hafta içi yüklenme
şiddetleri de aynı şekilde artırıldı. Tablo 1
de günlere göre yüklenme şiddeti bölümünde 2
ve 37 antrenman günlerinde ön-test ve son-tets
yapıldı.
Antrenman planlamasında, kombine antrenman
metodu tercih edilmiştir. Temel olarak
basketbolun oyun karakteristik yapısına uygun
olarak tek yönlü çalışma yerine yüklenme şid-
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
Şekil 1: Dayanıklılık ve Teknik (Shoot/Lay-Up) Antrenman Kombinizasyonuna Örnek Bir Drill
51
1 PASS
2 FLOOR
JUMP SHOT
1 PASS
2 FLOOR
JUMP SHOT

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
Table 1: Yıldız Bayan Basketbolculara Uygulanan 2,5 Aylık Antrenman Programı
1 PERIOD I PERIOD II PERIOD
2 MONTH I-Ay II-Ay III-Ay
3 HAFTALAR 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3
5 SAGLIK MUAYENE 1 - - - - - - - - 1
6
7
PERFORMANS
TEST
100
HAFTALARA GÖRE
YÜKLENME ŞİDETLERİ
90
80
70
60
50
95
90
85
80
75
70
65
60
55
50
45
1 - - - - --- - - - - - 1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
40
8
GÜNLERE GÖRE
YÜKLENME
ŞİDDETLERİ
100
90
60
50
40
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
52
9
10
11
12
13
14
15
HAFTALIK
ANTRENMAN
PLANLAMASI
TOTAL
BİOMOTORİC
YÜKLENME
DAĞILIMI (% 100)
Pazar D D D D D D D D D D D
Pazartesi 1 2 1 2 1 2 1 2 1 PSTest M-I
Salı PRTest 1 2 1 2 1 2 1 2 2 M-II
Çarşamba 2 2 1 2 1 2 1 2 1 2 M-III
Perşembe 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 M-IV
Cuma D D D D D D D D D D D
Cumartesi D H.M. D H.M. D H.M. R H.M. H.M. D D
Ant.Gün
Sayısı
3 4 4 4 4 4 4 4 4 3 38
Hzaırlık
Maç Sayısı
0 1 0 1 0 1 0 1 1 0 5
Dinlenme
ün Sayısı
3 2 3 2 3 2 3 2 2 3 25
Antrenman
Sayısı
5 7 6 7 6 7 6 7 6 5 62
Antrenman
Saat
10 14 12 14 12 14 12 14 12 10 124
Kuvvet
(%)
20 30 20 30 20 30 20 30 20 20
Sürat (%) 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10
Dayanıklılı
(%)
50 40 50 40 50 40 50 40 45 30
Teknik (%) 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10
Taktik (%) 10 10 10 10 10 10 10 10 15 30
16 TOTAL % 100 % 100
%
100
%
100
% 100 % 100 % 100
%
100
%
100
% 100 % 100 TOTAL
D: DİNELENME PRTest:ÖN TEST PSTest:SON TEST H.M.: Hazırlık Maçları

detlerindeki oranlarda değişiklik yaparak tüm
özelliklerin (biyomotorik, teknik, taktik) çalıştırılması
hedeflendi. Örneğin tablo 1 de, I.periyodun
I. haftasının kombine antrenman şekli; % 20 kuvvet,
% 10 sürat, % 50 dayanıklılık, % 10 teknik, %
10 taktik şeklindeydi.
Çift antrenman olan günlerde sabah salon da
teknik ve taktik antrenmanları yapılırken, öğleden
sonra da, kondisyon merkezinde da her basketbolcu
kendisi için hazırlanan kuvvet antrenman
programını uyguladı.
Ayrıca mikro planlamada, basketbolcuların
yorgunluk durumu göz önüne alınarak bazen artan
yüklenme azalan yük prensibine göre çalıştırıldı
(Erol ve ark.,2002). Şut antrenmanları her
sporcuya salon antrenmanlarında; iç ve dış şut
bölgelerinden 25 şut (5 set), 5 serbest şut (5 set)
olmak üzere, toplam 125 iç şut, 125 dış şut ve 25
de serbest şut çalışması yaptırıldı.
İstatistik
Elde edilen değerler tanımlayıcı istatistikleri
ve paired t-test uygulandı. Anlamlılık seviyesi için
0,05 kritik değeri alındı.
BULGULAR
Bayan basketbolcuların hazırlık dönemi ve
müsabaka öncesi antropometrik çevre ölçümlerinden,
omuz, önkol gevşek, önkol kasılı ve uyluk
gevşek ölçüm bulguları arasında önemli bir fark
bulunmuştur (p0,05
-,62500 -2,916 P

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
Tablo 3: Araştırmaya Katılan Bayan Basketbolcuların Antrenman Öncesi ve Sonrası
Deri altı Yağ Ölçüm Bulguları (n:12)
PARAMETRELER
1. Biceps 6,5667
2. Biceps 6,6583
A.O±.SS
1. Triceps 11,0083
2. Triceps 10,5667
1.Pectoral 4,8833
2.Pectoral 4,6667
1.Subscapula 10,6750
2.Subscapula 11,0167
Ortalama
Fark
-,09167 -,268 p>0.05
,44167 1,517 p>0.05
,21667 ,612 p>0.05
-,34167 -1,176 p>0.05
t
p
1.Abdomen 11,8500
2.Abdomen 10,6667
1.İliac 10,9500
2.İliac 9,4333
1. Qadriceps 16,8500
2.Quadriceps 16,1583
1.Vücut Yağ Yüzdesi 10,6600
2.Vücut Yağ Yüzdesi 10,3092
1,18333 1,615 p>0.05
1,51667 2,363 p0.05
,35082 5,224 p0.05
-1,30000 -2,009 P>0.05
p
Bayan basketbolcuların antrenman öncesi ve
sonrası biyomotor testlerden sağ-sol el kavrama,
squat dikey sıçrama değerleri arasında önemli
fark bulundu (p

Kaynaklar
1. Ackland Tr, Schreiner Ab, Kerr Da., Absolute
Size and Proportionality Characteristics of World
Championship Female Basketball Players. (1997),
J Sports Sci. 15(5):485-490
2. Açıkada, C, Ergen,E.: Bilim ve Spor, Büro-Tek Matbaacılık,
(1990), s,27-32, 34, 45
3. Açıkada, C., Ergen, E., Alpar, R., Sarpyener, K.: Erkek
Sporcularda Vücut Kompozisyonu Parametrelerinin
İncelenmesi, Spor Bilimleri Dergisi, (1991),
Cilt 2, Sayı 2, Ankara, s.11
4. Akgün, N., Exercise Physiology, Gökçe Ofset Matbaacılık,
(1989), Ankara. s.70.72
5. Angyan L, Teczely T, Zalay Z, Karsai I., Relationship
of Anthropometrical, Physiological and Motor Attributes
to Sport-Specific Skills, (2003), Acta Physiol
Hung., 90(3): 225-231
6. Bale P. Anthropometric, Body Composition And
Performance Variables of Young Elite Female Basketball
Players, (1991), J Sports Med Phys Fitness.
31(2):173-177,
7. Baydur A, Adkins Rh, Milic-Emili J., Lung Mechanics
in Individuals With Spinal Cord İnjury: Effects
Of Injury Level and Posture (2001), J Appl Physiol.
Feb;90(2):405-411.
8. Broks G.A., Fahey T.H., White T.P., Exercise Physiology,
Mayfield Publishing Company, London
9. Carda Rd, Looney Ma.,Differences in Physical
Characteristics in Collegiate Baseball Players. A
Descriptive Position By Position Analysis, (1994), J
Sports Med Phys Fitness. Dec;34(4):370-6,
10. Carter Je, Ackland Tr, Kerr Da, Stapff Ab., Somatotype
and Size of Elite Female Basketball Players,
(2005), J Sports Sci. 23(10):1057-1063,
11. Erol, S., Acar, Z.A., Arabacı, R., Erol, F.: Artan Yük
Azalan Yük Prensibinde, Direnç Egzersizlerinin
Basketbolcularda Genel Maximal Kuvvet Gelişimine
Etkisi, (2002), VII. Spor Bilimleri Kongresi Özet
Kitapçığı, , Antalya, s. 78
12. Günay, M.: Exercise Physiology, (1998), Kültür Ofset,
, Ankara, s.136.137
13. Gürses, Ç., Olgun P.: Sportif Yetenek Araştırma
Metodu (Türkiye Uygulaması), Türk Spor Vakfı.
önemli olduğunu belirtmişlerdir (p < 0.05) squat
dikey sıçrama (from 21.7 +/- 2.3 to 24.2 +/- 2.4 cm)
(Hakinen. Woolstenhulme MT, Bailey BK, Allsen
PE, yapmış oldukları benzer çalışmada bayan
basketbolcuların dikey sıçrama değerlerini 49.5
+/- 4.8 cm and 49.0 +/- 4.8 cm olarak bulmuşlardır
(Woolstenhulme Mt, and Bailey Bk.,2004).
Jelicic M, et al, yapmış olduğu çalışmada sporcuların
potansiyel değişimlerinin incelenmesinin
zorunlu olduğunu bildirmişlerdir (Jelicic M, et.al,
2002). Kısa süreli yapılan antrenmanların performans
üzerine negatif etkilerinin olmadığını araştırma
sonuçları göstermiştir (Woolstenhulme Mt,
and Bailey Bk.,2004).
Basketbolcuların antrenman programlamasında
maçın karakteristik yapısı göz önüne alınarak
kombine antrenman planlaması yapılmalıdır.
Ayrıca, antrenman öncesi test bulgu değerlerine
göre ve bireysel farklılıklarda dikkate alınarak
antrenman planlamasının yapılması üst düzey
performansa ulaşılmasında önemlidir.
14. Häkkinen K. Changes in physical fitness profile in
female basketball players during the competitive
season including explosive type strength training,
(1993), J Sports Med Phys Fitness.33(1):19-26.
15. Hoare Dg., Predicting Success in Junior Elite Basketball
Players the Contribution of Anthropometic
and Physiological Attributes (2000), J Sci Med
Sport. 3(4):391-405,
16. Jelıcıc M, Sekulıc D, Marınovıc M., Anthropometric
Characteristics of High Level European Junior Basketball
Players, (2002), Coll Antropol. Suppl:69-
76.
17. Kayserilioğlu, A.,Çavuşoğlu, H., Tiryaki, D., Kokino,
M., Öncel, A., Arı, Z.: Anatomy and Physiology, Türkiye
Futbol Federasyonu, İstanbul, s.111, 274
18. Kleınefınke, A., Kuhn, W., Meyer, K.: Time Changes
in Top Level Soccer-A Qualıtatıve and Quantitative
Study, Marmara Üniversitesi III. Uluslararası Spor
Bilimleri Kongresi, 11-13 Mayıs 2000, İstanbul, s.
7
19. Köylü, H.: Fizyoloji Dolaşım, Solunum, Boşaltım,
(2001), Tuğra Matbaası, Isparta, s. 138
20. Özer, K.: Antropometri, Sporda Morfolojik Planlama,
(1993), Kazancı Mat., İstanbul
21. Özkara, A.: Futbolda Testler, (2002), İlksan Matbaacılık,
Ankara, s.7
22. Riezebos Ml, Paterson Dh, Hall Cr, Yuhasz Ms., Relationship
of Selected Variables to Performance in
Women’s Basketball, (1983), Can J Appl Sport Sci.
Mar;8(1):34-40,
23. Sevim, Y., Antrenman Bilgisi, Gazi Büro Kitapevi
Özkan Matbaacılık, 1995, Ankara, s.28
24. Smith Hk, Thomas Sg., Physiological Characteristics
of Elite Female Basketball Players, (1991), Can
J. Sport Sci. (4):289-295,
25. Şıpal, C.: Eurofıt Bedensel Yetenek Testleri El Kitabı,
(1989) G.S.G.M. Yayın No 70, Ankara, s.44
26. Tamer, K.:Sporda Fiziksel-Fizyolojik Performansın
Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi (1995), Türkerler
Kitapevi, Ankara, s.67-68
27. Tanalp, R.: Solunum Sistemi Fizyolojisi, (1971),
A.Ü.Basımevi, , Ankara
egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
55

egzersiz 2007 • Sayı 2 • No: 1
28. Tsunawake N, Tahara Y, Mojı K, Murakı S, Mınowa
K, Yukawa K., Body Composition And Physical Fitness
of Female Volleyball and Basketball Players
of The Japan İnter-High School Championship Teams,
(2003), J Physiol Anthropol Appl Human Sci.
22(4):195-201,
29. Woolstenhulme Mt, Bailey Bk., Vertical Jump, Anaerobic
Power, and Shooting Accuracy Are Not Altered
6 Hours After Strength Training in Collegiate
Women Basketball Players, (2004) J Strength Cond
Res. Aug;18(3):422-425,
30. Yapıcı, A.K.: Modern Olimpiyat Oyunlarında Atletizm
Rekorlarını Hazırlayan Faktörler ve Gelişimi,
(2000) Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kütahya
31. Zorba, E., Ziyagil, M.A.: Vücut Kompozisyonu ve Ölçüm
Metotları, (1995) Erek Ofset, Trabzon.
56