b32bf87a73ef9b90b1539a19e06e0faddff0534a

TC
BEŞ ŞEHÎR
KONYA 71
ta çıkmağa hak kazanan, mahpus bir misafir gibi
yaşadığı Sultan Sencer'in sarayından kaçarak, daha
ziyade gailesi bir ömrü dolduracak bir mirasa ben¬
zeyen yeni devletinin başına geçen, henüz âkıbeti
meçhul bir istilâyı Haçlı seferlerinin fırtınası arasında
tam bir kurtuluş halinde getiren I. Kılıç Arsîan'da
başlayan çizgiler, onda yerine oturmuş zevkle,
şiirle ve bin türlü incelikle tamamlanmıştır.
Alâeddin Keykubad, o kadar mensup olduğu medeniyettir
ki, Selçuk tarihi âdeta onu evvelâ babası
Gıyaseddin Keyhüsrev'de, sonra ağabeysinde çizgi
çizgi aramış gibidir. Ve sanki aradığı şeyin onda
tamamlandığını görmüş gibi silik bir gölgesi olan
oğlundan sonra vezirlere geçer.
- II -
Anadolu Türklerinin tarihi iki korkunç hâdise
arasında sıkışmış gibidir. Bunlardan birincisi Anadolu
fatihi Kutulmuşoğlu Sultan Süleyman'dan biraz
sonra, 1097'de, biraz da bu fethin Hıristiyan âleminde
tepkisi olarak başlayan Haçlılar seferidir. Bu
seferlerin en tehlikelisi olan bu ilk seferde yeni beylik
sadece ilk payitahtı olan İznik'i kaybetmez, fethedilen
arazinin bir kısmı da elden çıkar. Hattâ başlangıcında
Bizans imparatorluğu bir çeşit satvet bile
kazanır ve yeniden Anadolu içerisine sarkar. Ayrıca
büyük merkezler etrafında başladığını tahmin
ettiğimiz yerleşme hareketi de tabiatiyle durur. Anadolu'nun
politika ve kültür tarihinde daima mühim
rol oynayan göçeoeiiğin, o kadar uzun sürmesinde
Moğol istilâsı kadar olmamakla beraber bu ilk Haçlılar
seferinin ye onun serpintilerinin ve 1176 tarihindeki
üçüncü Haçlı seferinin de bir payı olsa ge-
Bununla beraber Suriye limanlarını iki asır için
devamlı bir harp sahası yapması yüzünden kervan
yollarının değişmesine sebep olan bu Haçlı seferlerinin
yeni teşekkülün iktisadî hayatında büyük tesiri
de olmuştur. Antalya ve Alâiye limanlarının fethiyle
Akdeniz'e, Sinop ve Samsun fethiyle Karadeniz'e
açılan Selçuk beyliği, bu Haçlı seferlerinin devamı
boyunca bütün şark ticaretini elde etti. İpek
ve baharat yolları hemen hemen ellerinde gibiydi.
Bugün Anadolu'da büyük ve eski yollar boyunca
adım bağında rastlanan kale gibi kervansaraylar bu
ticaretin korunması için yapılmıştı. Anadolu hiç bir
zaman bu asırda olduğu kadar zengin ve müreffeh olmadı.
Bütün bir feodaliteyi ve memur aristokrasisini
bütün bir zanaatle beraber bu refah besledi, öbür
taraftan Bizans imparatorluğunun Rumeli'deki arazisini
çiğneyerek gelen, sonunda bu imparatorluğu da
bir müddet ortadan kaldıran bu Haçlı orduları, ilk
önce düşünüdüğü gibi Şarkî Roma'ya eski satvetini
iade etmesi şöyle dursun, onun yıkılmasını âdeta
çabuklaştırdığı için, ilk Anadolu Türk Devletinin ve
onu takip eden ikinci imparatorluğun gelişmelerini
kolaylaştırdı.
Moğol istilâsı büsbütün başka türlü oldu. Asya^mn
dört bucağında yerinden yurdundan ettiği kabile
ve kavimleri önüne katarak gelen bu sel gerçekten
zâlim bir kuvvetti. Alabildiğini aldıktan, yıkacağını
yıktıktan sonra dahi bu istilâ cihazı büyük