vektor-esasi-asenkron-motor-kontrolu - 320Volt
vektor-esasi-asenkron-motor-kontrolu - 320Volt
vektor-esasi-asenkron-motor-kontrolu - 320Volt
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
GİRİŞ<br />
CEYHUN YILDIZ<br />
1. GİRİŞ<br />
Doğru akım (DC) makineleri hız kontrolünün kolay olması nedeni ile sanayide uzun<br />
süre yaygın olarak kullanılmıştır. DC makineleri bu avantajlarının yanında bakım ve<br />
üretim maliyetlerinin yüksek olması, çalışma şartlarında kolay aşınmaları gibi<br />
dezavantajları da vardır. Alternatif akım (AC) makineler daha ucuz ve dayanıklı olmalarına<br />
karşın hız kontrollerinin zor olması nedeniyle bir dönem tercih edilmemiştir. AC<br />
makinelerin hız kontrolü için öncelikle skalar sürme yöntemleri geliştirilmiş ve<br />
uygulanmıştır. Bu yöntemler DC makinelerinin hız kontrol performansını elde<br />
edememiştir. DC makinelerin popülerliği AC makineler için vektör kontrollü sürme<br />
yönteminin bulunup uygulanmasıyla sona ermiştir. Vektör kontrollü sürme yönteminde AC<br />
makine DC makineye benzer şekilde akı ve momenti temsil eden iki büyüklük ile<br />
sürülebilmektedir. AC makineler içerisinde en çok tercih edileni ucuz ve az bakım<br />
gerektirdikleri için sincap kafesli olanlardır.<br />
Sürücü devrelerinde kullanılan darbe genişlik modülasyonu (PWM) teknikleri de<br />
sürücü performansını doğrudan etkilemektedir. Darbe genişlik modülasyonu tekniklerinden<br />
endüstride yaygın olarak kullanılanı sinüzoidal darbe genişlik modülasyonu tekniğidir. Bu<br />
teknik, referans bir sinüzoidal dalga ile taşıyıcı dalganın karşılaştırılması esasına dayanır.<br />
Sinüzoidal darbe genişlik modülasyonu tekniğinin dezavantajı çıkış geriliminin belirli<br />
değerler arasında sınırlı kalmasıdır. Son yıllarda kullanılan uzay vektör darbe genişlik<br />
modülasyonu (SVPWM) tekniği bu durumu ortadan kaldırmıştır.(Anonim, 2000; Şimşir,<br />
1994)<br />
SVPWM tekniğinde temel olarak üç kollu bir inverter devresindeki altı anahtarın her<br />
kolu için mümkün iki durum (1 yada 0) olmak üzere üç kol için (2 3 ) toplam sekiz adet<br />
durumda, oluşan üç fazlı gerilimlerin iki eksenli bir koordinat sistemindeki izdüşümleri<br />
kullanılır. SVPWM tekniğinde referans alınan vektör her bir anahtarlama periyodunda<br />
referans vektöre komşu sekiz vektörden ikisi ve sıfır değerlikli iki vektör kullanılarak elde<br />
edilir. Bu modülasyon tekniğinde çıkış gerilimi DC-link geriliminden daha büyük<br />
değerlere ayarlanabilmektedir. SVPWM tekniği uygulaması oldukça kolaydır. Fakat<br />
tetikleme zamanlamaları hesabı kısa sürede çözümlenmesi gereken karmaşık formüllere<br />
dayanmaktadır. Hızlı mikroişlemcilerin bu alanda kullanılması ile bu teknik uygulanabilir<br />
hale gelmiştir.<br />
Bu çalışmada sürme yöntemi gerçekleştirildikten sonra hız kontrolü için ayrıca bir<br />
kontrol sistemi oluşturulmuştur. Kontrol çalışmalarına geçilmeden önce doğal evrim<br />
sürecine dayanan stokastik bir arama yöntemi olan genetik algoritmalar (GA) üzerinde<br />
araştırmalar yapılmış ve Matlab ortamında uygulamalar yapılmıştır. Daha sonra kontrol<br />
mekanizması olarak bulanık mantık esaslı model referanslı adaptif bir sistem<br />
geliştirilmiştir. Klasik bulanık mantık denetleyici tasarımı deneme yanılmalara ve uzman<br />
bilgisinin denetim mekanizmalarına aktarılması esasına dayanır. Bu yöntem oldukça<br />
zaman alıcıdır ve tasarımın en iyi neticelere ulaşması bazen mümkün değildir. Basit<br />
yapıdaki bulanık mantık kontrolörler için deneme yanılma yöntemi uygulanabilir. Fakat<br />
kompleks bulanık mantık denetleyicilerde kontrolör parametrelerinin fazla olması<br />
nedeniyle deneme yanılma yöntemi yetersiz kalmaktadır. Bu durumda bulanık mantık<br />
kontrolör tasarımı için farklı yöntemlere ihtiyaç duyulmaktadır. GA son yıllarda bulanık<br />
1
Change language