Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Fikret Sebilcioğlu<br />
Suistimal iş dünyasının kanserli<br />
hücreleri gibi. Hiçbir<br />
ayrımcılık gözetmeden her<br />
zaman ve yerde ortaya çıkabiliyor.<br />
Mücadele noktasında alınan<br />
kontroller suistimalin etkilerini<br />
azaltsa da hiç bir kurumun bu<br />
tehlikeden tamamen kurtulması<br />
mümkün değil.<br />
Association of Certified Fraud<br />
Examiners (ACFE) çalışanların<br />
yaptıkları suistimallerin maliyeti,<br />
yöntemleri ve suistimali yapanlar<br />
ile mağdurlarına ilişkin 2014 yılı<br />
araştırma raporunu yayınladı. Raporun<br />
ismi “Report to the Nations<br />
on Occupational Fraud and Abuse”.<br />
Araştırma dünya genelinde<br />
ACFE’ye üye suistimal inceleme<br />
uzmanlarının gerçekleştirdiği<br />
1.483 adet suistimal incelemesine<br />
dayanıyor.<br />
Şirketlerin (tüm özel şirketler<br />
ile kamu kurumları) maruz kaldığı<br />
birçok farklı suistimal yöntemleri<br />
olmasına rağmen, bu raporda<br />
yer alan araştırma dünyada en<br />
fazla yaygınlık gösteren “çalışanların<br />
yaptıkları suistimaller” üzerinde<br />
odaklanmıştır. Çalışan suistimalleri<br />
bir kişinin mesleğini,<br />
çalıştığı şirketin kaynaklarını ve<br />
varlıklarını maksatlı olarak kötüye<br />
kullanmak yoluyla şahsi fayda<br />
sağlaması olarak tanımlanabilir.<br />
Bu raporda detayları verilen<br />
araştırma, 100’den fazla ülkede<br />
gerçekleşmiş 1.483 mesleki suistimal<br />
vakasına dayanmaktadır.<br />
Avrupa kıtasında gerçekleşen toplam<br />
vaka sayısı 176, bu rakamın<br />
içinde Türkiye’de gerçekleşen<br />
vaka sayısı ise 13’dür.<br />
Araştırmaya konu olan vakalara<br />
ilişkin rapordaki tespitler aşağıdaki<br />
gibi özetlenebilir:<br />
l Araştırmaya katılan suistimal<br />
uzmanları normal bir şirketin<br />
her yıl suistimallerden dolayı cirosunun<br />
%5’ini kaybettiğini tahmin<br />
ediyor. 2013 yılının küresel<br />
gayri safi hasılası 73.87 trilyon<br />
Amerikan Dolar olduğu düşünülürse,<br />
suistimallerden kaynaklanan<br />
tahmini küresel zararın yaklaşık<br />
3.7 trilyon Amerikan Doları<br />
olduğu hesaplanmaktadır. Bu suistimalin<br />
maddi zararını gösteren<br />
oldukça çarpıcı bir bulgu.<br />
l Suistimallerden kaynaklanan<br />
ortalama zarar vaka başına<br />
145.000 Amerikan Doları. Vakaların<br />
%22’sinde ise zarar 1 milyon<br />
Amerikan Doları’ndan daha yüksek.<br />
l Suistimalin başlangıcı ile<br />
tespiti arasında geçen süre yaklaşık<br />
18 ay.<br />
l Çalışan suistimalleri üç<br />
kategoride sınıflandırılıyor: (a)<br />
Varlıkların kötüye kullanılması<br />
(b) yolsuzluk ve (c) mali tablo suistimalleri.<br />
Araştırmadaki vakaların<br />
%85’ini varlıkların kötüye<br />
kullanılmasına ilişkin suistimaller<br />
oluştururken bu vakalardan<br />
oluşan ortalama zarar 130.000<br />
Amerikan Doları olarak hesaplanmış.<br />
Diğer taraftan mali tablo<br />
suistimalleri toplam vakaların<br />
sadece %9’unu oluşturmasına<br />
rağmen, vaka başına ortalama zarar<br />
ise 1 milyon Amerikan Doları<br />
olarak belirlenmiş. Yolsuzluk ise<br />
vakaların %37’sini oluştururken,<br />
ortalama zarar 200.000 Amerikan<br />
Doları olarak hesaplanmış.<br />
l Araştırmada birçok vakanın<br />
yukarıda belirtilen kategorilerden<br />
birden fazlasını içerdiği görülüyor.<br />
Yaklaşık olarak vakaların<br />
%30’u bu kategorilerin en az ikisini<br />
içeriyor.<br />
l Araştırmada suistimal vakalarının<br />
ortaya çıkarılmasındaki en<br />
etkin mekanizmanın hotline (ihbar<br />
mekanizması veya ihbar hattı)<br />
olduğu ortaya çıkmış. Vakaların<br />
yaklaşık %40’ı ihbar ile ortaya<br />
çıkarılmış. Bu ihbarların yaklaşık<br />
yarısı ise şirket çalışanları tarafından<br />
yapılmış.<br />
l Ölçek olarak küçük işletmelerde<br />
suistimallerden kaynaklanan<br />
kayıplarının oransal olarak<br />
büyük işletmelerden daha fazla<br />
olduğu tespit edilmiş. Ayrıca<br />
araştırmada küçük işletmelerin<br />
karşılaştığı suistimal risklerinin<br />
büyük işletmelerden farklı olduğu<br />
ve belirli suistimal yöntemlerinin<br />
küçük işletmelerde daha yaygın<br />
olduğu ortaya konuyor.<br />
l Araştırmadaki vakalar ağırlıklı<br />
olarak bankacılık ve finansal<br />
hizmetler, kamu idaresi ve üretim<br />
sektörlerinde gerçekleşmiş olmakla<br />
birlikte, en yüksek kayıplar<br />
madencilik, gayrimenkul, petrol<br />
ve gaz sektörlerinde gerçekleşmiş.<br />
l Araştırma suistimal risklerine<br />
karşı kontrollerin varlığı ile<br />
Araştırmaya<br />
katılan<br />
suistimal<br />
uzmanları<br />
normal bir<br />
şirketin her yıl<br />
suistimallerden<br />
dolayı<br />
cirosunun<br />
%5’ini<br />
kaybettiğini<br />
tahmin ediyor.<br />
2013 yılının<br />
küresel gayri<br />
safi hasılası<br />
73.87 trilyon<br />
Amerikan<br />
Dolar olduğu<br />
düşünülürse,<br />
suistimallerden<br />
kaynaklanan<br />
tahmini küresel<br />
zararın yaklaşık<br />
3.7 trilyon<br />
Amerikan<br />
Doları olduğu<br />
hesaplanmaktadır.<br />
Bu<br />
suistimalin<br />
maddi zararını<br />
gösteren<br />
oldukça çarpıcı<br />
bir bulgu.<br />
SONBAHAR 2014 TKYD / 45
Change language