7. Arkeometri Sonuçları Toplantısı [1991] - Kültür ve Turizm Bakanlığı

deki çalışma, Anadolu'da ele geçmiş iskelet populasyonlarındakemik büyüme
ve gelişimini konu alan ilk araştınnadır. Bu nedenle ülkemizdeki
bir iskelet serisiyle karşılaştırma yapılamamiştır.
Topaklı'da yaklaşık olarak iki yaşından beş yaşına kadarki dönemde,
eğride bir büyüme geriliği görülmektedir. Bu yaşlar arasındaki büyüme
geriliğinin pek çok prehistorik toplumda görüldüğü belirtilmekte ve bunun
yetersiz beslenmeden kaynaklanabileceği üzerinde durulmaktadır
(Goodman ve ark. 1984). Çizim 2'den de görüleceği gibi, bu yaşlar arasındaki
büyüme geriliği Topaklı'nın yanı sıra Knoll yerlileri ve Altenerding'de
de belirgindir. Arikara, ilium büyümesi açısından diğer üç topluluğa
oranla daha ileridedir. Bu noktada konuya bir açıklık getirmek
yararlı olacaktır: Büyüme eğrisinin genel seyri açısından Topaklı'ya daha
yakın benzerlikler gösteren Knoll yerlileri ve Altenerding topluluğu Sundick
(1978) tarafından ve kendi geliştirdiği "diş yaşı"na göre; Arikara ise,
Moores ve arkadaşları tarafından geliştirilen ve diş gelişiminin "kronolojik
yaş"a göre değerlendirildiğistandartlara dayanılarak yaşlandınlmışlardır
(Merchant ve Ubelaker 1977). Bu iki yöntem arasında, yaş dilimlerinin
kapsadıkları zaman aralıkları yönünden bazı farklılıklar bulunmaktadır.
Altenerding'de büyüme eğrisinin diğer topluluklardan farklı olmasının
nedenleri arasında bu durum da göz önünde tutulmalıdır.
Çizim 2'deki toplulukların büyüme eğrilerinde vurgulanması gereken
diğer bir nokta, 13-14 yaşlarında eğride görülen yükselmedir. Bu yükselmenin
nedeni kuşkusuz, ergenlik döneminde ortaya çıkan büyüme krizidir.
Bu aşamadan sonra ilium genişliği, karşılaştırdığımız topluluklarla
aşağı yukarı aynı boyuta, 140-145 mm'ye ulaşmaktadır. Yetişkinlikte hemen
hemen aynı boyutlara erişen bu kemikte, büyüme dönemlerinde
farklı eğrilerin ortaya çıkmasında kalıtsal nedenlerin yanı sıra çevresel etmenlerin
de payının olduğu söylenebilir.
İlium kanat yüksekliğinin yaş gruplarına göre büyüme değerleri Çizelge
2'de görülmektedir, Bu değişkenin büyüme eğrisi incelenecek olursa
(Çizim: 3), ilium genişliğine oranla daha "düzenli" bir büyümenin söz
konusu olduğu anlaşılır. Kanat yüksekliğinde ilk iki yaş içerisinde beklenildiği
üzere hızlı bir büyüme temposu, arkasından bir yavaşlama, hatta
büyüme geriliği görülmektedir. Ancak büyüme geriliğinin derecesi, genişlikte
olduğu kadar belirgin değildir. On bir yaşında görülen hızlanmanın
ise ergenlik dönemine bağlanamayacağı, bunun birey sayısından kaynaklandığı
görüşü akla daha yatkındır.
İlium kanat yüksekliği herhangi bir iskelet populasyonuyla karşılaştırılamamıştır.
Bilindiği kadarıyla, literatürde bu ölçünün büyümesinin ele
alındığı bir çalışma bulunmamaktadır.
4