7. Arkeometri Sonuçları Toplantısı [1991] - Kültür ve Turizm Bakanlığı

ARAŞTIRMA
Anadolu'yu arkeobiyolojik yönden ele aldığımızda, yapılan bilimsel
kazı çalışmalarınıCumhuriyet'ten önce ve sonra diye ikiye ayırmak amaca
uygun düşmektedir.
Cumhuriyet'ten önce: Bu dönemdeki kazıların arkeozoolojik değerlendinnelerinin
Osmanlı hükümetleri döneminde yabancı arekologlarca
başlatıldığı anlaşılmaktadır. Orrıeğin bugün toplantısını yaptığımız Çanakkale'de
Ancient-Eski Assos'da 1881 yılında I.T. Clarke tarafından
Ayvacık'da ilk kazı çalışmaları yapılmıştır. BU!1u 1912'de Hugo Windeler,
sonra 1931 de Prof. Kurt Bittel izlemiştir. lIk kez zoolojik yaban ve
evcil hayvanların arkeolojik kazı bölgelerindeki değerlendirilmesi, Osman
Kayası'nda Herre ve Röhrs tarafından 1958 de gerçekleştirilmiştir.
Burada Hitit mezar kalıntılarındaki hayvansal bulgular da ele alınmıştır.
Ephesus kazıları 1869 da başlatılmıştır. Fakat, buradaki Neolithic katlara
ait çalışmaları yine Bittel ele almış ve güçlendinniştir. 1952 de Herre­
Röhrs Fikirtepe'de yapılan kazı bulgularında geyik, yaban domuzu, tavşan,
kurt, kuşlar ve balık türlerini incelemiştirfl ,2,3,22).
Bittel, Herre ve Röhrs'den sonra Boessneck ve Angele Von Den Driesch
Anadolu kazılarında Neolithic katların hayvansal bulgularını inceleyip
yayınladıklarını görüyoruz (1976)(4). Bu konuda, Istanbul'da şekillenen
Alman Arkeolojik Araştırmalar ünitesinin büyük rolü olmuştur.
Üzerinde önemle durulması gerekli olanlardan birisi de i 97 i yılında
Barbara Lawrence'in Güneydoğu Anadolu'da yaptıklarıdır. "Problems in
the Intersize Comparasion of Animal Rernains'' başlıklı yazısında Arthiodactyla'nırı
(koyun-keçi) kemiklerinin orta büyüklükteki Camivar (etcil)
kemikler ile karıştığını, identifikasyonunun güç olduğunu bildirmiştir. Bu
konu, özellikle çayönü kazı materyalinde kendini göstermiştir. Bu araştırmalarda,
kazı kemik materyalinin değerlendirilmesindekantitatif kadar
kalitatif incelemenin de önemli olduğu vurgulanmıştır(18). Çünkü, bir arkeozoolog
ya da arkeabiyalog kazı materyalini inceleyerek, çaljşarak insan
ve çevresini bir ekosistem halinde ele alarak, insan ve çevresindeki
birikim kültürü hakkında yeterli bilgi elde edebilmeli ve bunu aktarmalıdır.
Beslenmede önemi olan protein kaynağı, canlı populasyonlarının,sürülerin
kompozisyonu, hayvan yetiştiriciliği, hayvanlarınkesim teknikleri
pratiği, carcas ve kemiklerin kullanımı, epifiz kapanması, dişlerin aşınması,
beslenme stilieri, kesim işaretleri gibi. Burada öncelikle Macar arkeozoologlarından
S. Bökörıyi (1976)'nin Yakın Doğu'nun hayvansal kalıntılarını
incelerken Anadolu'nun bulgularını da ele almasına yer verrnek
tutarlı olacaktır. Bökönyi'ye göre insanların avcılıktan, toplayıcılıktan
68