![7. Arkeometri Sonuçları Toplantısı [1991] - Kültür ve Turizm BakanlıÄı](https://img.yumpu.com/29704480/33/500x640/7-arkeometri-sonualara-toplantasa-1991-ka-1-4-lta-1-4-r-ve-turizm-bakanlaaa.jpg)
7. Arkeometri Sonuçları Toplantısı [1991] - Kültür ve Turizm BakanlıÄı
7. Arkeometri Sonuçları Toplantısı [1991] - Kültür ve Turizm BakanlıÄı
7. Arkeometri Sonuçları Toplantısı [1991] - Kültür ve Turizm BakanlıÄı
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
BAZI FosİL KEMİKLERİNİN KİMYASAL<br />
ANALİzİ VE DEGERLENDİRİLMESİ<br />
Özet<br />
Nesrin KAYATÜRK*<br />
Şahinde DEMİRCİ<br />
Bu çalışmada Yanmburgaz Mağarası, Girnavaz <strong>ve</strong> Elmalı kazılanndan<br />
çıkan 15 insan <strong>ve</strong> 6 hayvan kemiği analiz edildi. Analizde dokuz temel,<br />
az <strong>ve</strong> eser element, kolorimetri, AAS <strong>ve</strong> x-ışınlan difraksiyon yöntemleri<br />
kullanılarak tayin edildi. Eser elementler içinde zamanla<br />
değişime uğrayanlan belirlemek üzere sekiz kemik örneğinde iç <strong>ve</strong> dış<br />
yüzey kısımları ayn ayn çalışıldı. Stronsiyum <strong>ve</strong> çinko en az, demir <strong>ve</strong><br />
potasyum en çok değişime uğrayan elementler olarak bulundu. Yüksek<br />
stronsiyum bireyin otçul yüksek çinko içeriği ise etçil olduğunu gösterdi.<br />
Bebek <strong>ve</strong> çocuk kemiklerinde Sr <strong>ve</strong> Zn miktan yetişkinlerinkindenfazla,<br />
Ca <strong>ve</strong> P miktarı ise az bulundu. Kemik yapısı temelde hidroksi apatit<br />
olup iki örnekte kalsinasyon belirlendi.<br />
Giriş<br />
Arkeolojik kemikler toprak altında uzun süre kaldıkları için kimyasal<br />
değişmelere uğrarlar <strong>ve</strong> fosil kemik adını alırlar (Lambert, Simpson <strong>ve</strong><br />
Sapunar, 1985). Değişmeler çeşitli şekillerde olmaktadır. Kemiğin organik<br />
kısımlan bozunur, amino asitlerine ayrılarak çözünür, dolayısıyla<br />
azot içeriği zaman geçtikçe azalır (Haddy <strong>ve</strong> Hanson, 1982). Kemik yapısındaki<br />
(OH) grupları yerine kısmen flor geçerek zamanla flor miktarı artar.<br />
Genelde yüksek flor içeriği kemiğin yaşlılığı hakkında bir işarettir<br />
(Glo<strong>ve</strong>r <strong>ve</strong> Phillips, 1965; Poner, 1969; Haddy <strong>ve</strong> Hanson, 1982). Fosil<br />
kemikteki azot <strong>ve</strong> flor miktarının bulunması kemiğin yaşı hakkında bilgi<br />
<strong>ve</strong>rebilir. Ancak kimyasal değişme çevre koşullarına bağlı olduğundan<br />
ancak göreli bir yaş belirlenmesi mümkündür. Fosilleşme süresindeki diğer<br />
bir değişme demir oksit <strong>ve</strong> kalsiyum karbonat gibi bazı maddelerin<br />
* Doç. Dr. Şahinde DEMIRCi, ODTÜ Fen. Ed. Fak. Kimya Bölümü-ANKARA.<br />
Nesrin KAYATURK. ODTU Eğitim Fak. Kimya Eğitimi Bölümü-ANKARA.<br />
29
Change language