7. Arkeometri Sonuçları Toplantısı [1991] - Kültür ve Turizm Bakanlığı

Resim: S dentin kanallannın farklı kesitlerden görüntüsüne aittir. Resim:
Sa kanallann üstten görünümünü, Resim: Sb farklı kesit düzlemleri
üzerindeki görünümünü ve Resim: Sc ise kanallar içindeki yapıyı sergilemektedir.
Resim: 6 ve 7 dentin bölgesindeki bozulmalan göstermektedir. Resim:
6 bir kadına ait olup deformasyon ve kanal çökmesi belirgin durumdadır.
Resim: Tdeki diş daha az-bir bozulmayı ifade etmektedir. Bu deformasyon
veya bozulmaların kaynağının bulunması gerekir.
Enerji dağılım analizi yapının temel elementlerinin beklenildiği gibi
Ca ve P olduğunu göstermiştir. Kalsiyum hidroksi apatit yapısından beklenen
kalsiyumun fosfordan fazla olmasıdır (%40Ca, %i 8P). Mine ve
dentin Ca ve P içerikleri bakımından farklılık göstermemektedir (Şekil:
I). Ancak bazı örneklerde Ca ve P dağılımı değişiklik göstermiştir.
Bir örnekte rninede dağılım beklenildiği gibi iken dentinde Ca miktan
P'den az bulunduğu gibi P yanında Mg doruğu belirmiştir (Şekil: 2).
Magnezyum bulunmasının nedenini belirlemek üzere iskeletin çevresinde
bulunan toprak örneklerinin XRD analizi yapıldı ve kalsit ve quartz gibi
mineraller yanında dolomitin de bulunduğu anlaşıldı (Şekil: 3). Dolomit
yapısındaki magnezyumun apatit yapısındaki kalsiyumun yerine geçtiği
düşünülebilir.
Diğer bir örnekte Ca ve P dağılımı hem mine hem de dentin de farklılık
gösterdi, aynca dentinde Cu doruğu belirdi (Şekil: 4). Bakır yiyeceklerden
ve/veya çevre toprak veya suyundan gelen bir safsızlık olarak düşünülebilir
(Badone ve Farquhar 1982, Price, Schoninger ve Armelagos,
i 985). Mikroskopik gözlernde bozulma gösteren örnekte (Şekil: 5) enerji
dağılım analizi beklenilenden farklı görülmedi. Demek ki bozulma elementel
yapıdaki bir değişmeden kaynaklanmamaktadır.
Sonuç
Dişlerin morfolojik analizi oldukça önemli sonuçlar vermektedir.
Dişler yapı bakımından süt ya da erişkin halde değişiklik göstermemekte,
ancak yaşla orantılı olarak kanalların çökmesi, dolması, deformasyonu
artmaktadır. Dişin element dağılımı zamana ve çevresel faktörlere, gıda
rejimine bağlı olarak bazı değişiklikler göstermekte ve değişmeler daha
çok dentin yapısında olmaktadır.
Statistik değerlendirmeye geçebilecek kadar çok sayıda, örneğin en
az 50 birey üzerinde yapılacak bir inceleme, kanal sayısı, kanal genişliği,
kanallar arası uzaklık değişimi ve kadın, erkek ve çocuk farklılığı arasın-
16