7. Arkeometri Sonuçları Toplantısı [1991] - Kültür ve Turizm Bakanlığı

fazla olarak, çeliğe oranla yumuşak bir malzeme olan pirinç de sıyırmaya
mani olunmak amaçlanmış olabilir.
Bunlardan ayrı olarak, şamdanların kaidelerinin daha çok çan şeklinde
olduğu gözlenmiştir. Bu şekilde, şamdan dengesi, "kararlı" hale getirilmeye
çalışılmıştır. Ancak, kaidesi kısa ve çan şeklinde olmayan şamdanlar
da bulunmaktadır. Bu tip şamdanlarda. sütun kısmı da nispeten
kısa tutulmuştur.
Şamdanların mumluk kısımları ile sütun kısımlarında sıkca lale figürüne
rastlanmıştır. Mumluk biçimine uygun olması ve Osmanlı döneminde
revaçta bir motif olması nedeniyle, line figürü tercih edilmiş olabilir.
Kimi şamdanlarda sütun kısımların içi boş, kimilerinde ise doludur.
Genellikle, büyük ve uzun şamdanların sütunlarında boşluk bulunmaktadır.
Böylelikle, hem "kararlı" denge ve hem de hafifletme amaçlanmış olmalıdır.
İncelenen şamdanların radyograflarında çoğunlukla imalat hatasına
rastlanmıştır. Bunlar, daha çok porozite hatalarıdır. Bir başka deyişle,
"çok önemli" hatalar olarak nitelenmeyecek hatalar söz konusudur. Ancak,
az da olsa, çekim-yırtık tipi hatalara da rastlandığı olmuştur. Ayrıca,
özellikle şamdanlarm mumluk kısmında eksen kaçıkhkları görülmüştür
ki; bunlar, döküm tekniği hatalarıdır.
REFERANSLAR
A. N. BiLGE, B. TUGRUL, "Endüstriyel Radyograflnin Esasları", İstanbul Teknik Üniversitesi
NükleerEnerjiEnstitüsü, Genel Yayın No: 20, İstanbul, 1990.
P.E. MIX, "Introduction to Nondcstructlve Testing'', John Wilcy and Sons Ltd., Bafflns Lane,
Chickester, England, 1987.
R. HALMSHAW, "Industrinl Radiology Technique", Wykeham Publication Lıd., London, ı 971.
B. ruönuı, "Türk-İslam Eserleri Müzesi'ndeki Bazı Metal Eserlerin X-ışını Radyografi Tekniği
Ile Incelenmesi", TUBITAK-AKSAY Unilesi Kollokyurnu, Ankara, 23-25 Kasım 1988, Bilimsel
Toplantı Bildirileri I, 1989.
113