DÄ°NÄ°MÄ°Z Ä°SLAM Helal ve Haramlar - Bizim Sahife

www.dinimizislam.com 

DİNİMİZ İSLAM 


Helal ve Haramlar 

Künye 

Sahibi: 

Mehmet Ali Demirbaş 

Gazeteci – Yazar 

29 Ekim Cad. No:23 Kat:4 

Yenibosna İstanbul 

Tel: (0212) 454 38 20 

mehmetali.demirbas@tg.com.tr 

Hazırlayan: 

www.bizimsahife.org 

1

İ Ç İ N D E K İ L E R 

Neleri yiyip içebiliriz 3 

Yiyip içmesi haram olan şeyler 3 

Eti yenen ve yenmeyen 

hayvanlar 4 

Şüpheli gıdaları yemek 9 

İçki, dinimiz ve sağlığımız 12 

Domuz eti yemek haramdır 14 

Gayri müslimlerin yemeklerini 

yemek 17 

İlaçlara konan alkol maddeleri 19 

Çay-kahve faydalı, tütün 

zararlıdır 20 

Etkisi kesin olan ilaçlar 23 

Çiğ et ve çiğ sebze yemek 23 

Yabani meyveleri yemek 24 

Kişiye göre haram helal 

değişir mi? 25 

Soğan sarmısak yemek 

yasak değildir 27 

Madımak toplamak 28 

Kur’an-ı kerim ve balık 29 

Bira mayası 31 

Boza 31 

Hayvan kesimi 31 

Hayvan sakatatları 35 

Tavuk yemek 36 

Yiyeceklerdeki kurt 37 

Kımız, kefir ve kombu çayı 38 

Az alkole fetva vermek 39 

Yemeklere alkol katmak 41 

Yeme içme adabı 44 

Besmele 56 

Helal gıdanın önemi 59 

Yemekten önce ve sonra 

dua etmek 60 

Zekat-ı şer'i ne demektir? 61 

Gazoz ve kola içmek 62 

Komşunun sarkan meyveleri 66 

Tavşan eti yenir mi? 66 

Gıdalarda ihtiyat 67 

Mecusinin yemeği ve zulmet 68 

Midye kültürü 69 


2 

Helal gıda aramak 70 

Yiyip içmekle ilgili çeşitli sorular 71 

Neleri kullanabiliriz 80 

Organ bağışı ve nakli 80 

İnsan parçasını kullanmak 84 

Hastaya kan vermek 85 

Haram maddeyi ilaç olarak kullanmak86 

Estetik ameliyat 87 

Botoks yaptırmak 88 

Cinsiyet değiştirmek 88 

Dövme yaptırmak 88 

Gözlere sürme çekmek 89 

Peruk kullanmak 90 

Nazar boncuğu 90 

Kurşun döktürmek 91 

Yüzük takmak 91 

Resim yapmak 97 

Duvara resim asmak 101 

Çocuklara oyuncak bebek almak 104 

Televizyon seyretmek 105 

Haç, zünnar vs. 109 

Altın gümüş eşya kullanmak 110 

Küçük Mushaflar 112 

Kına yakmak 113 

İpek kullanmak 114 

Kadınlara ve erkeklere benzemek 116 

Domuzun derisi de necistir 117 

Kimyevi değişmeler 119 

Evde hayvan beslemek 120 

Hayvanlara eziyet vermek 122 

Başkasının malını izinsiz 

kullanmak 128 

Besmeleyi okunamayacak 

şekilde yazmak 130 

Vücuttaki kılları temizlemek 130 

Pahalı maden 131 

Bone kullanmak 132 

Şık giyinmek 132 

Ağaç dikmenin önemi 135 

Haram ve iyi niyet 136 

Kaş aldırmak 137 

Çeşitli sual ve cevaplar 138


Helal ve Haramlar 

Neleri yiyip içebiliriz 

Yiyip içmesi haram olan şeyler 

Sual: Yiyip içilmesi haram olan şeyler nelerdir? Haram edilmesinin 

sebepleri nelerdir? 

CEVAP 

Dinimiz haram ettiği için bazı hayvanların etleri yenmez. Elbette 

bunda bazı hikmetler vardır. Müslüman, hikmetini bilmese de dinin 

yasakladığı şeyi yapmaz. Gıdaların insanlar üzerinde iyi ve kötü tesiri 

olduğu bir gerçektir. Annesi kötü ise veya kötü bir kadının sütü ile 

beslenen çocuk yaramaz olur. Böylesine sütü bozuk derler. Kendi 

faydasını düşünen insan, dinimizin helal kıldığı şeyleri yemeli, yasak 

ettiği şeylerden kaçınmalıdır. 

Yiyip içmesi haram olan şeyler: 

1- Bizzat kendisi haram olan şeyler yemek. [Leş, hınzır eti ve şarap 

gibi.] 

2- Kendisi haram olmayıp, gasp, hırsızlık, rüşvet yolu ile alınan 

şeyler. 

3- Doyduktan sonra yemek. 

4- Alerji yapan gıda yemek. [Mesela balık, et, süt, yumurta, pastırma, 

turşu, çilek zarar verirse, bunlar, yalnız zarar verene haram, zarar 

vermeyene mubahtır.] 

5- Zararlı şeyler yemek. [Mesela çamur, toprak, cam gibi.] 

6- Zehirli olan şeyler yemek. [Zehirli ot, kokmuş et gibi.] 

7- Uyuşturucu maddeler yemek. [Doktor tavsiyesiyle ilaç olarak 

kullanmak caizdir.] 

8- Temiz, fakat iğrenç şeyler yemek. [Kurbağa, kanı olmayan 

böcekler, meyvenin, peynirin ve etin kurtları gibi.] 

Kur'an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki: 

(Leş, akıcı kan, pis hınzır ve Allah’tan başkasının adı ile kesilmiş 

olan hayvanları yemek haramdır.) [Enam 145] 

Âyet-i kerimede sayılan bu haramlardan başka, yukarıda sekiz 

madde halinde açıklanan hususların da haram olduğu Peygamber 

efendimiz tarafından bildirilmiştnnir. 

3


Eti yenen ve yenmeyen hayvanlar 

Sual: Eti yenen ve yenmeyen hayvanları, liste halinde bildirebilir 

misiniz? 

CEVAP 

Karada yaşayan hayvanlar ve kuşlar için, hadis-i şerifte şöyle 

bildirilmiştir: 

(Köpek dişi olan yırtıcı hayvanlar ve pençesiyle avlanan kuşlar 

yenmez.) [Müslim] 

Eti yenmeyen kara hayvanları: 

Domuz, kurt, ayı, aslan, kaplan, pars, leopar, panda, panter, çita, 

jaguar, puma, sincap, samur, sansar, kokarca, goril, maymun türleri 

[şempanze, babun, gibon, orangutan], sırtlan, fil, köpek, kedi, kunduz, 

porsuk, vaşak, çakal, tilki, gelincik gibi, avını köpek dişiyle yakalayan 

yırtıcı hayvanlar yenmez. [Şafii’de tilki, sırtlan, samur, sincap ve gelincik 

yenir.] 

Eti yenen kara hayvanları: 

Zürafa, kanguru, tavşan yenir. Eti yenen davar [koyun, keçi], sığır 

[manda, inek, boğa], deve gibi evcil hayvanların, yabani olanları da yenir. 

Mesela buffalo, bizon yabani sığırdır. Lama yabani devedir. Yani bunlar 

yenir. Keçinin yabanisi sayılan dağ keçisi, geyik, ceylan, antilop yenir. 

Yabani koyunlar da yenir. Evcil at, tenzihen mekruhtur. Midilli, bir at 

türüdür. At eti, Şafii ve Hanbeli’de helal, Maliki’de haramdır. Yabani atlar 

yenir. Evcil eşek yenmez. Yabani eşek denilen zebra yenir. 

Eti yenmeyen kuşlar: 

Avını pençesiyle yakalayan ve leş yiyen, çaylak, kartal, kerkenez, 

kuzgun, akbaba, leş kargası, yarasa, atmaca, şahin, martı, leylek, 

flamingo, egret, kelaynak gibi kuşlar yenmez. 

Haşaratlar da yenmez: 

Haşarat, yani toprak içinde yuvası olan küçük hayvanlar, helal 

değildir. Fare, akrep, yılan çeşitleri, kertenkele, timsah, kene, semender, 

kurbağa, kaplumbağa, salyangoz, arı, sivrisinek, karasinek, köstebek, 

kirpi, tahtakurusu, bit, pire gibi haşarat yenmez. [Şafii ve Maliki’de, kirpi 

ve kertenkele yenir.] 

Eti yenen kuşlar: 

İğrenç olmayan, leş yemeyen, avını pençesiyle yakalamayan kuşlar 

yenir. 

Saksağan, kumru, bülbül, kanarya, muhabbet kuşu, keklik, sülün, 

4


bağırtlan kuşu, güvercin, bıldırcın, tarla kargası, tavus, kırlangıç, baykuş, 

papağan, turna, saka kuşu, çalı kuşu, ispinoz, serçe ve sığırcık gibi 

kuşlar helaldir. Hüthüt [ibibik] mekruhtur. [Martı Hanefi ve Hanbelî’de 

yenmez. Maliki’de martı ve balıkçıl yenir. Şafii’de kırlangıç, tavus, hüthüt, 

papağan yenmez. Martı, balıkçıl gibi deniz kuşları yenir.] 

Eti yenen kümes hayvanlarının yabanileri sayılan karatavuk, yabani 

ördek, yabani kaz, kuğu gibiler yenir. Hindinin yabanisi sayılan deve kuşu 

yenir. 

Deniz hayvanları: 

Hanefi hariç diğer üç mezhepte, deniz ürünlerinin hepsi yenir. 

Hanefi’de balık şeklinde olmayan hiçbir deniz ürünü yenmez. 

Mesela, ahtapot, kalamar, mürekkep balığı, denizhınzırı, denizatı, 

denizaygırı, denizanası, denizayısı gibi hayvanlar ve yengeç, midye, 

istiridye, ıstakoz, kerevit, karides, deniz salyangozu gibi deniz haşaratı 

yenmez. Somon, kalkan, yunus, balina, yılan balığı, kedi ve köpek balığı 

yenir. 

Necaset yiyen hayvan 

Sual: Necaset yemiş olan hayvanı yemek caiz midir? 

CEVAP 

Tezek ve başka necis şeyleri yiyen hayvanın eti kokarsa yemesi 

mekruhtur. Temiz şeyle beslenip, pis kokusu kalmazsa caiz olur. 

Necaset yemiş olan tavuk, koyun ve sığırı hemen kesip yemek 

mekruhtur. Tavuğu 3, koyunu 4, sığır ve deveyi 10 gün hapsetmek, yani 

necaset yedirmeyip temiz gıdayla beslemek gerekir. Şafii’deyse deve 40, 

sığır 30, koyun 7, tavuk 3 gün hapsedilir. 

Nereleri yenmez? 

Sual: Eti yenen hayvanların yenmeyen yerleri nelerdir? 

CEVAP 

Eti yenen her hayvanın 7 yeri yenmez. Bunlar, akan kan, idrar aleti, 

hayaları [koç yumurtası], bezleri [guddeleri], safra kesesi, dişi hayvanın 

önü ve idrar kesesidir. 

Kesmeden öldürülenler 

Sual: Kesmeden öldürülen hayvanlar yenir mi? 

CEVAP 

Kesmeyip de, bir yerine bıçak saplayarak, alnına vurarak veya 

boğarak veya ilaçlayarak, elektrikleyerek öldürülen kara hayvanları, leş 

olur. Bunları yemek haram olur. 

Hayvandan çıkanlar 

Sual: Ölen hayvandan çıkarılan peynir mayası ve süt temiz midir? 

5


CEVAP 

Yalnız süt emip başka bir şey yememiş olan küçük kuzuların 

öldükten sonra karınlarından çıkarılan peynir mayaları temizdir. Koyun, 

sığır gibi ölmüş hayvanların memelerinden çıkan sütler de temizdir. 

Hayat alameti varsa 

Sual: Diri olup olmadığı belli olmayan hayvan boğazlanırsa yenir mi? 

CEVAP 

Hasta veya bayıltılan bir hayvan, diri olup olmadığı bilinmiyorsa, 

boğazlanırken hareket ederse veya diri hayvandaki gibi kan çıkarsa 

yenir. Çünkü bunlar hayat alametidir. Hayat alameti yoksa yenmez. 

Salam ve jambon 

Sual: Salam ve jambon yemek caiz mi? 

CEVAP 

Avrupa’da genel olarak salam, domuz etinden yapılır. İnek etinden 

de yapılanı vardır. Türkiye’de inek etinden yapılıyor. Jambon, Fransızca 

domuz sucuğu, domuz pastırması demektir. Fakat Türkiye’de inek 

etinden yapılıyorsa, yenmesinde mahzur olmaz. Sırf isminden dolayı bir 

gıdaya haram denmez. 

Hayvana tecavüz 

Sual: Çoban tarafından tecavüze uğrayan keçi kesilirse, etini yemek 

caiz olur mu? 

CEVAP 

Evet, caizdir. (S. Ebediyye) 

İhtiyaç halinde mezhep taklidi 

Sual: İhtiyaç olunca diğer mezhepleri taklit ederek deniz haşaratı 

yenir mi? 

CEVAP 

Mezheplerdeki farklı hükümlerin rahmet olduğu hadis-i şerifle 

bildirilmiştir. Zaruret veya ihtiyaç olunca, başka mezhep taklit edilerek, o 

mezhepteki helal olan bir hayvan yenir. Mesela kirpi etinin ekzama, 

kaşıntı, sedef, baras gibi deri hastalıklarına ve gelincik denilen fil 

hastalığına iyi geldiği Hayat-ül hayvan kitabında yazılıdır. Hanefi ve 

Hanbeli mezhebinde kirpi eti yemek haramdır. Şafii ve Maliki mezhebinde 

caizdir. Tesirli başka mubah bir ilaç yoksa, hastanın, bu iki mezhepten 

birini taklit ederek kirpi eti yemesi caiz olur. Kirpinin başını besmeleyle 

kesmek gerekir. Kirpi insanların yanında başını gizler, suya konunca 

başını çıkarır. Böylece başını kesmek kolay olur. 

Aç kalıp kendi mezhebine göre helal olan yiyecek bulamayan kimse, 

başka mezhepte helal olan bir yiyeceği yer. Hiçbir mezhepte de çare 

6


bulamazsa, ölmeyecek kadar haram olan gıdadan yiyip içmesi caiz olur. 

(Hadika) 

Başka mezhebi gözetmek 

Sual: Kendi mezhebinde caiz; fakat başka mezhepte haram olan bir 

şeyi yememek evla değil midir? Mesela tilki eti Şafii’de helal, Hanefi’de 

haramdır. Şafiilerin de yememesi uygun olmaz mı? 

CEVAP 

Elbette diğer mezhepleri de gözetmek müstehab olur, iyi olur. 

Mesela Şafiiler deniz haşaratı yemese iyi olur. 

Şafii’de kadına dokunmak abdesti bozar. Hanefiler de kadına 

dokununca abdest almaları müstehab olur, iyi olur. Almasalar da caiz; 

ama öteki hak mezheplere de uymak müstehab olur. 

Yenmeyen hayvanlar 

Sual: Bazıları, (Köpek, yılan, kartal gibi bütün hayvanlar helaldir. 

Domuzdan başka hiçbir hayvan haram değildir. Domuzun da yağı, 

derisi ve gerisi helaldir. Hiçbir hadise inanılmaz) diyorlar. Peygamber 

efendimiz 23 yıl dini tebliğ etmedi mi? 23 yıl içinde neyin haram, neyin 

helal olduğunu bildirmedi mi? Köpeğin helal olduğunu bildiren hiçbir kitap 

var mıdır? Bunlar Peygamber efendimizin bildirdiklerine niye 

inanmıyorlar? 

CEVAP 

Bir hayvan leşse, eti pis, yağı ve kanı temiz olmaz. Kur’an-ı kerimde 

açıkça yazmıyor diye domuzun pisliğine helal denir mi hiç? 

Bunların hadis-i şeriflere inanmamalarının birkaç sebebi olabilir: 

1- Resulullahın yalan veya yanlış söyleyeceğini sanmış olabilirler. 

Peygamber efendimizin doğru, emin olduğu birçok âyet-i kerimeyle 

bildiriliyor. Hâşâ Allahü teâlânın helal ettiklerine haram demiş olsaydı, 

Allahü teâlâ müdahale etmez miydi? İşte bir âyet-i kerime meali: 

(Eğer o [Peygamber] bize atfen, bazı sözler uydursaydı, biz onu 

kıskıvrak yakalayıp can damarını koparır, helak ederdik, hiçbiriniz 

de buna engel olamazdınız.) [Hakka 44–47] 

Demek ki, Peygamber efendimizin Kur’an-ı kerime aykırı bir şey 

söylemediği, bu âyet-i kerimeyle de sabittir. Şu halde, Resulullah 

efendimizin haram ettiği her şey Kur’ana uygundur. Ona uymak Kur’ana 

uymak olur. Birkaç âyet-i kerime meali: 

(İhtilaflı bir işin hükmünü öğrenmek için Kur'ana ve Sünnete 

bakın!) [Nisa 59] 

(İhtilaflı şeyleri insanlara açıklayasın diye bu Kitabı sana 

indirdik.) [Nahl 44, 64] 

7


(Resulüme uyun ki, doğru yolu bulun!) [Araf 158, Nur 54] 

(Resule itaat eden, Allah’a itaat etmiş olur.) [Nisa 80] 

(O nebi, güzel şeyleri helal, çirkin şeyleri haram kılar.) [Araf 157] 

2- Eshab-ı kiramın yalan söylediğini sanıyorlardır. Eshab-ı kiram 

Tevrat’ta, İncil’de ve Kur’an-ı kerimde övülmüş, her birinin Cennetlik 

olduğu açıkça bildirilmiştir. Bir âyet-i kerime meali şöyledir: 

(Mekke’nin fethinden önce Allah için mal verip savaşanlar, daha 

sonra mal verip savaşanlarla eşit değildir. Onların derecesi, 

sonradan Allah yolunda harcayıp savaşanlardan daha yüksektir. 

Fakat Allah hepsine de en güzel olanı [Cenneti] vaad etti.) [Hadid 10] 

Âyet-i kerimede, sapıklara fırsat vermemek için, ve küllen 

vaadallahül hüsna buyuruluyor. Yani Allah her birine Cenneti söz 

vermiştir buyuruluyor. Fazilet bakımından, Mekke’nin fethinden önce 

Müslüman olanlar, daha sonra Müslüman olanlardan elbette üstündür. 

Ama hepsi de Cennetliktir. 

Hepsinin Cennetlik olduğuna dair başka bir âyet-i kerime meali: 

(Muhacirlerin ve Ensarın [Muhacir eshaba yardım edenlerin] önce 

gelenlerinden ve bunların yolunda gidenlerden Allah razıdır ve 

bunlar da, Allah’tan razıdır. Allah bunlar için, altından ırmaklar akan 

Cennetler hazırladı. Bunlar Cennetlerde sonsuz olarak 

kalacaklardır.) [Tevbe 100] 

3- Resulullah da, Eshab da doğru söyledi. Ama hadis âlimleri yalan 

söylemiş sanabilirler. Âlimlere itimat etmemizi Allahü teâlâ bildiriyor. 

(Bilmiyorsanız âlimlere sorun) buyuruyor. (Nahl 43) 

Peygamber efendimiz de buyuruyor ki: 

(Âlimlere tâbi olun.) [Deylemi] 

(Âlimler, Peygamberlerin vârisleridir.) [Tirmizi] 

(Âlimler rehberdir.) [İ.Neccar] 

Bu iddia sahipleri başka dinden olabilirler. Müslümanmış gibi 

gözüküp müslümanların itikadlarını bozmak istiyorlardır. Geriye, başka 

ihtimal kalmadı zaten. 

Tecavüze uğrayan hayvan 

Sual: Tecavüze uğrayan mısmıl hayvanın eti yenir mi? 

CEVAP 

Böyle işi sadist denilen ruh hastaları yapar. Çok çirkin ve büyük 

günahtır. Tecavüze uğrayan hayvan, kesilip yakılır. Yakmayıp etini 

yemek de caizdir. (F. Hindiyye, Dürr-ül-muhtar, S. Ebediyye) 

8


Şüpheli gıdaları yemek 

Sual: İçinde domuz yağı olma ihtimali olan gıdaları yemek caiz 

midir? 

CEVAP 

Bazı kimseler; piyasadaki gıda maddelerinde domuz yağı ve 

meşrubatlarda alkol olabilir, kasaptaki et besmelesiz kesilebilir 

düşüncesiyle vesveseye kapılıyorlar. 

İmam-ı Gazali hazretleri buyurdu ki: 

Haram olma şüphesi olan şeylerden de sakınmalı; çünkü hadis-i 

şerifte, (Şüphelilerden sakınan, dinini, ırzını korumuş olur. 

Şüphelilerin etrafında dolaşan, harama düşebilir) buyuruldu; fakat 

yiyecek ve içeceklerde şüphe edip yememek, takva değil, vesvesedir. 

Mesela dinimiz, (Haram olduğu bilinmeyen şeyleri yiyin) buyurur. 

[Belki o haramdır; ama biz bilmediğimiz için günah olmuyor.] (Haram 

olduğu bilinmeyenleri yemeyin) buyurmuyor. Çünkü bunu her zaman 

tespit etmek imkânsızdır. Resulullah efendimiz bir müşrikin, Hazret-i 

Ömer de, bir Hıristiyan’ın [belki de necis olan] testisinden abdest almıştır. 

Eshab-ı kiram, gayrimüslimlerin verdiği suları içerler, onların sattığı et, 

peynir gibi gıdaları alırlardı. Hâlbuki pis, necis olan şeyleri yemek 

haramdır. Kâfirler ise ekseriya pis olur. Elleri, kapları şaraplı olur. 

Hayvanı Besmelesiz keserler. Eshab-ı kiram, bunlara rağmen, necis 

olduğunu kesin bilmedikleri için, vesvese etmeyip, bu çeşit gıdaları 

yerlerdi. (İhya) 

İmam-ı Kastalani hazretleri buyurdu ki: 

(Peygamber efendimiz, Hayber’de, eshab-ı kiramla bir Yahudinin 

zehirli kebabından bir lokma yedikten sonra, (Bu et, bana zehirli 

olduğunu söyledi) buyurup başka yemedi ve son hastalığında, 

(Hayber’de yediğim zehirli etin acısını hâlâ hissediyorum) buyurdu.) 

[Mevahib] 

Resulullah efendimiz, bir Yahudinin ekmeğini ve tereyağlı yemeğini 

temiz mi diye sormadan yedi. Bu domuz yağı mı, koyun yağı mı, ekmeğin 

hamuru su ile mi, yoksa şarap ile mi yoğruldu diye sormadı. Müşrik 

kadının su kabından abdest aldı. Bunlar, araştırmanın gerekmediğine 

birer delildir. (Berika) 

İmam-ı Rabbani hazretleri buyurdu ki: 

(Kâfirlerin vücutları değil, inançları pistir. Kur’an-ı kerimde, (Ehl-i 

kitabın [Yahudi ve Hıristiyanın] pişirdiklerini [ve kestiklerini] yemek 

helaldir) buyuruldu. (Maide 5) 

Kâfirlerle alış-veriş eden Müslümanları pis bilmemeli, bunların 

9


yiyecek ve içeceklerinden sakınmamalı! Bu hâl, ihtiyat değil, bu halden 

kurtulmak ihtiyattır.) [Mektubat 3/22] 

Kâfirler, gıdalarımıza necaset katabilecekleri gibi, zehir de 

katabilirler. Nitekim Yahudi yemeğe zehir katmıştır. Peygamber efendimiz 

de, araştırmadan o yemeği yemiştir. Çünkü necis olduğu bilinmeyen 

şeyleri yememek takva değil, vesvese olur. Dinimiz de vesveseden 

kaçmayı emretmektedir. (Hadika) 

Dinimizde, “Bir şeyin helal olması için delil aranmaz, haram olması 

için delil aranır” kaidesi vardır. Necis olduğuna bir delil bulunmazsa, 

temiz kabul edilir. (Usul-i Pezdevi) 

Margarin, sucuk, meşrubat ve diğer gıdaların içine necaset katılsa, 

fakat katıldığı bilinmese yemek caiz olur. Bilmek, ya bizzat görmekle 

veya adil Müslümanların necaset katıldığını biz gördük demeleriyle 

anlaşılır. Katılıyormuş demekle haram olmaz. (Eşbah) 

Sabunlara da domuz yağı katılabilir. Fakat necasetli yağ ve domuz 

yağı sabun yapılınca, şarap sirkeye dönünce temiz olur. Bütün kimyevi 

değişmeler böyledir. (Tahtavi) 

Gıda maddelerine hile yapılabilir. Fabrikada içine çeşitli necasetler 

katılabilir. Yahut ihmal yüzünden necaset karışabilir. Reçelin, pekmezin 

içine fare düşüp ölebilir. İmalatçı, kazanı dökmeyebilir. Meşrubatlara 

konan esans, alkolde eritilebilir. Bunun gibi çeşitli necaset karışabilir. 

Fakat içinde necaset olduğu kesin olarak bilinmeyen bütün gıda 

maddeleri temiz kabul edilir, yenmesi günah olmaz. (Tahrir) 

Necis olma ihtimali 

Sual: Piyasadaki herhangi bir gıdanın, necis olma ihtimali olduğu 

için, sakınıp yememek caiz mi? 

CEVAP 

Necis olduğu kesin bilinmeden sakınmak, vesvese, kuruntu ve zararlı 

olur. (K. Saadet) 

Domuz E maddesi 

Sual: Domuz yağı veya alkol bulunma ihtimali olan gıdaları yemek 

caiz olur mu? 

CEVAP 

İhtimal üzerine karar vermek yanlış olur. Dinimiz, (Bir şeyin helal 

olması için delil aranmaz, haram olması için delil aranır) der. Necis 

olan bir şeye dair bir delil bulunmazsa, temiz kabul edilir. 

Margarinlerde domuzdan üretilen katkı maddeleri kullanıldığına dair 

çıkarılmaya çalışılan asılsız söylentiler ve “E listesi” ile ilgili iddialar 

üzücü bir haksızlıktır. Gıda katkı maddelerinin belirtilmesinde Sağlık 

10


Bakanlığı’nca hazırlanan Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği, Avrupa 

Topluluğu kodunu benimsemiş ve kanunen ambalajlara yazılma 

zorunluluğu getirmiştir. Bu sistem çerçevesinde “E” ve ilgili gıda katkı 

maddesinin kod numarasının ambalaj üzerine konması zaruridir. 

Türkiye’de domuz kaynaklı katkı maddeleri ile domuz yağı içeren mamul 

gıdalara üretim izni verilmemiş olup, bahsi geçen E listeli katkı 

maddelerinin domuz kökenli olması kanunî açıdan da kesinlikle mümkün 

değildir. Margarinlerde domuz yağı veya domuzdan elde edilmiş herhangi 

bir katkı maddesi yoktur, hiçbir zaman da olmamıştır. Diyanet İşleri 

Başkanlığı da konuyu inceleyerek, bu tür dedikoduları yaymaktan 

sakınmak gerektiğini ve bu yağları yemenin dinen bir mahzuru olmadığını 

açıklamıştır. (Bitkisel yağ sanayiciler derneği) 

Fâsık ve şahitlik 

Sual: Gayrimüslim, fâsık veya bid’at ehli, bir gıdaya necis dese, 

onun sözü kabul edilir mi? 

CEVAP 

Hayır, gayrimüslim, fâsık veya bid’at ehli olanın, din işlerindeki sözü 

kabul edilmez. Doğru olarak söylediği, Allahü ekber diyerek okuduğu 

ezan bile kabul edilmiyor, tekrar okunması gerekiyor. 

Din işlerinde, ancak âdil bir Müslümanın sözü kabul edilir. Fâsık veya 

âdil olduğu bilinmeyen kimsenin, kıbleyi göstermesi, temiz, necis, helal, 

haram gibi, dinden olan şeyler için söylediği sözlere itibar edilmez. 

(Redd-ül-muhtar) 

Bid’at sahibi olanlar, (Ehl-i kıble) oldukları, her ibadeti yaptıkları 

halde, âdil değildir. (Hadika) 

Demek ki, herkesin şahitliği geçerli olmuyor. Hem Ehl-i sünnet 

olacak, hem de fâsık olmayacak, yani âdil olacaktır. Gayrimüslim, fâsık 

veya bid’at ehli, rapor tutsa da, belge gösterse de, din işlerinde sözü, 

şahitliği geçerli olmaz. Diğer işlerde ise, bunların sözlerine güvenmek 

caizdir. 

Şüpheliden kaçmak 

Sual: Domuz yağı veya alkol bulunma şüphesi olan gıdaları ve nasıl 

kesildiği bilinmeyen etleri yemekten kaçınmak takva olmaz mı? 

CEVAP 

Takva olmaz, vesvese olur. Hazret-i Ömer’in, (Bizler harama 

düşmek korkusuyla helallerin onda dokuzundan kaçındık) sözü, bu 

hususların dışındaki haramlar içindir. 

11


İçki, dinimiz ve sağlığımız 

Sual: Şarabın, alkollü içkilerin, sağlığa faydalı olduğu, dozunda içki 

içmenin günah olmadığı söyleniyor. İçkinin dinimizdeki yeri nedir? 

CEVAP 

Kur'an-ı kerimde, hadis-i şeriflerde hamr kelimesi geçer. Hamr = 

alkollü içkidir. İçkinin, çeşitli hastalıklara yol açtığı, aklı azalttığı, 

karaciğeri bozduğu, beyni ve sinirleri harap ettiği, ilmi olarak defalarca 

tespit edilmiştir. Bir kimse, müslüman olmasa bile, sağlığa olan 

zararından dolayı içkiden uzak durmalıdır! Müslüman ise, sağlığa hiç 

zararı olmasa da, tek damla içmemelidir. Kur'an-ı kerimde mealen 

buyuruldu ki: 

(Ey iman edenler, içki, kumar, putlar, fal okları şeytanın necis 

işleridir; bunlardan uzak durun ki kurtuluşa eresiniz. Şeytan, içki ve 

kumar ile aranıza düşmanlık ve kin sokmak, sizi Allah’ı anmaktan ve 

namazdan alıkoymak ister. Artık hepiniz vazgeçin!) [Maide 90,91] 

Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki: 

(İçkinin haram olduğuna dair kesin hüküm indi.) [Müslim] 

(İhtimar [alkol teşekkül] etmiş her içki haramdır.) [Ebu Davud] 

(Çoğu sarhoş eden içkinin, azını da içmek haramdır.) [Nesai] 

(İçkide ilaç özelliği yoktur. Hastalık yapar.) [Müslim] 

(İçki, bütün kötülüklerin başıdır.) [Taberani] 

(İçki kötülük doğurur.) [Beyheki, Ruzeyn] 

(İçki her kötülüğün anahtarıdır.) [İ. Mace] 

(Allah’a ve ahirete inanan içki içmesin, içki içilen sofraya da 

oturmasın!) [Taberani] 

(İçkiden sakının! Ağaç dal budak saldığı gibi, içki de, kötülük 

saçar.) [İbni Mace] 

(İçki, günahların en büyüğüdür, her kötülüğün ve her günahın 

anasıdır.) [Taberani] 

(İçki içenin haya perdesi yırtılır, şeytan ona yoldaş olur, her 

kötülüğe sevk eder ve her iyilikten alıkoyar.) [Taberani] 

(Alkoliğin, kabrinden kalkarken, iki gözü arasında, "Bu Allah’ın 

rahmetinden mahrumdur" yazısı görülür.) [Deylemi] 

(Rahmet melekleri, sarhoştan uzak durur.) [Bezzar] 

(İçki içenin, kıyamette yüzü kara, dili sarkıktır, pis kokusundan 

herkes kaçar.) [Zevacir] 

(Bir zaman gelir ki, içkinin adı değiştirilip helal sayılır.) [İ.Ahmed] 

(İçki, zinadan kötüdür.) [R.Nasıhin] 

(Allahü teâlâ, içki içene, içirene, alıp satana, yapana, saklayana, 

12


taşıyana, kendisine götürülene ve parasını yiyene lanet etti.) [İbni 

Mace] 

(Emanete hıyanet edilir, zekât ceza gibi istenmeyerek verilir, 

aşağı kimseler, başa geçer, zalimlere şerrinden korkulduğu için 

iyilik edilir, içkiler içilir, çalgılar çalınır ve sonra gelenler [türediler] 

öncekileri kötülerse, çeşitli felaketlere maruz kalırlar.) [Tirmizi] 

(Bir kral, bir adamı tutup “içki, katillik, zina ve domuz eti 

yemekten birini seç, yoksa seni öldüreceğim” der. Adam içkiyi 

seçer. Onu içince hepsini de yapar.) [Taberani, Hakim] 

(Kötülüklerin hepsi kilitli bir yerdedir. Bu yerin anahtarı içkidir. 

İçki içen, o kapıyı açıp içine düşer.) [Abdürrezzak] 

(Bütün kötülükler bir yere toplanmıştır. Bu yerin kilidi zina, 

anahtarı içkidir. Bütün iyilikler de bir yerde toplanmıştır. Bu yerin 

kilidi namaz, anahtarı abdesttir.) [İslam Ahlakı] 

(Eski zamanlarda bir abid, insanlardan ayrı bir yerde ibadet 

ederken, bunu gören bir kadın, ona gönlünü kaptırır, hizmetçisini 

gönderir. Hizmetçi, abide gelip; bir şahitlik için sizi çağırıyorlar der. 

Abid de gider. Birkaç kapı geçerek güzel kadının yanına varır. Kadın, 

“Ya bu çocuğu öldür, ya benimle zina et veya şu şaraptan iç. Birini 

yapmazsan bütün gücümle bağırır, seni rezil ederim” der. Abid, 

bunlardan birini yapmak zorunda kalınca, şaraba razı olur. Şarabı 

içince sarhoş olur, daha sonra kadınla zina eder, çocuğu da öldürür. 

Vallahi iman ile şarap bir arada olamaz. Biri diğerini uzaklaştırır.) 

[İbni Hibban] 

(Cenab-ı Hak, zurna, gırnata, ud, def gibi bütün çalgı aletlerini, 

cahiliyet döneminde tapınılan putları kaldırmamı emredip, 

kendisinden korkup da içkiyi bırakan mümine Cennet nimetlerini 

ihsan edeceğini de bildirdi.) [İ.Ahmed] 

(Şaraba değişik isimler konup içilir, çalgı ve şarkıcı kadınlar 

çoğalırsa Allahü teâlâ onları yere geçirir.) [İbni Mace, İbni Hibban] 

(Çalgılar çoğalır ve içkiler içilirse, yere batmak, başka kılığa 

çevrilmek gibi belalar gelir.) [Tirmizi] 

(İçki içilir, kötü kadınlar çoğalırsa, erkek erkekle, kadın kadınla 

yetindiği zaman, çeşitli belalar gelir.) [Beyheki] 

(Şarap içenin namazı kırk gün kabul olmaz.) [Tirmizi, Hakim, 

Nesai] 

(Namazı kabul olmaz) demek, namazı boşa gider demek değildir. 

Namaz borcundan kurtulur, namaz kılmakla kavuşacağı büyük sevaptan 

mahrum kalır demektir. Namaz kılanın, günahları bırakması kolaylaşır. 

13


İçki içen de namaza devam etmelidir. 

(Kişi, mümin olduğu halde zina ve hırsızlık edemez, içki içemez. 

Bunları yapan İslam halkasını boynundan çıkarmış olur. Tevbe 

ederse, Allahü teâlâ tevbesini kabul eder.) [Nesai] 

(Zina eden ve şarap içenin imanı, gömleğin sırttan çıktığı gibi 

çıkar.) [Hakim] 

(İçki ile iman, bir arada bulunmaz, biri, diğerini uzaklaştırır.) 

[Beyheki] 

(İçki içenin kalbinden iman nuru çıkar.) [Taberani] 

(Alkolik olan Cennete giremez.) [Hakim] 

Her içki içene kâfir denmez. Çünkü Ehl-i sünnet itikadında büyük 

günah işleyene kâfir denmez. [Vehhabiler, büyük günah işleyene, mesela 

içki içene, namaz kılmayana, açık gezene kâfir derler. Vehhabiliğin bu 

yüzden de İslamiyet’le yani ehl-i sünnetle, alakası yoktur.] İslam âlimleri, 

(Cennete giremez) hadis-i şerifini, (Günahının cezasını çekmeden 

Cennete giremez) şeklinde açıklamışlardır. 

Hep büyük günah işleyen, namaz kılamaz, haramlara önem 

veremez, Allah korusun imanını kaybedebilir. Bunun için içki içenin ve 

diğer büyük günahları işleyenin bir gün iman nuru sönebilir. Atalarımız, 

(Su testisi su yolunda kırılır) demişlerdir. Her su testisi, su yolunda 

kırılmadığı gibi, her içki içen de imansız ölür denemez. Fakat devamlı 

işlenen günahlar, insanı küfre sürükler. İçki içenler, namaza önem verip 

kılmaya devam ederse, içkiyi bırakmaları kolay olur. Kur’an-ı kerimde 

mealen, (Namaz, her kötülükten alıkoyar) buyuruluyor. (Ankebut 45) 

Domuz eti yemek haramdır 

Sual: Domuzun herkese, ipek ve altının erkeklere haram edilişinin 

hikmeti nedir? 

CEVAP 

Dinimizde bir şey haram ise, hikmetini bilmesek de onun haram 

olduğuna inanmak gerekir. Muhammed aleyhisselamın peygamber 

olarak bildirdiği şeylere akla uygun olduğu, yahut tecrübe ile anlaşıldığı 

için inanmak iman olmaz. Çünkü bu, aklı tasdik etmek demektir. 

Haramlarda muhakkak vücuda zarar veren bir şey aranmamalıdır! 

Domuz, her türlü necaseti yiyen çok pis bir hayvandır. Zararlı olduğu 

için yalnız Türkler değil, Avrupalılar da, bir kimseye hakaret etmek için 

“Domuz” derler. 

Tevrat’ta domuz eti yasak edildiği için, bugünkü Yahudiler bile domuz 

14


eti yemezler. 

Bugün tıp, insana en çok zarar veren ve hastalık bulaştıran etin 

domuz eti olduğunu tespit etmiştir. 

Domuz eti yiyenlerde [safra kesesi iltihabı, apandisit, bağırsak 

iltihabı, çeşitli çıbanlar, mafsal kireçlenmeleri, damar sertliği, romatizma, 

grip, tansiyon yüksekliği, kalb anjini, enfarktüs gibi] çeşitli hastalıkların 

görüldüğü meydana çıkmıştır. 

Domuz etinde bulunan büyüme hormonunun kansere sebebiyet 

verdiği açığa çıkmıştır. Domuz eti ile geçen trişinoz hastalığının bugün 

bile tedavisi yoktur. 

Domuz şeridi [tenya], mide ve bağırsak yolu ile kana geçerek, göz, 

beyin gibi önemli organlarda ağır hastalıklara, hatta ölüme sebep 

olmaktadır. 

Domuz eti yiyenlerde, kıskançlık hislerinin dumura uğradığı, 

namusunu kıskanmadığı tespit edilmiştir. Domuz yağı, E vitaminini 

birdenbire yok eder. İnsan, E vitamininden mahrum kalınca nesli söner, E 

vitamininin yokluğu sevgiyi, aşkı yok eder. 

E vitamininin noksanlığında erkeklerde kısırlık, kadınlarda çocuk 

düşürme hastalığı ortaya çıkar. E vitamini yağlardaki acılaşmayı önler. 

E vitamini tükenince A vitamini acılaşmayı önleyemez. A vitamininin 

yokluğunda da cinsiyete menfi yönde etki eder. Domuz eti ve yağı 

yiyenlerde karakter değişikliğinin ortaya çıktığı da tespit edilmiştir. 

Domuz etinin, diğer hayvan etlerine hiçbir üstünlüğü yoktur. Üstelik 

hazmı güç, protein değeri çok düşüktür. 

Domuzun daha başka zararları da tespit edilse, yine de (Mutlaka bu 

veya şu sebepten dolayı domuz haram edilmiştir) denilemez. Fakat hiç 

zararı tespit edilmese de dinimiz yasak ettiği için, domuz etini yemek 

haramdır. 

İpek ve altının erkeklere haram ediliş sebebine de bu açıdan bakmak 

gerekir. 

Sual: Domuz eti yerken besmele çekmenin hükmü nedir? 

CEVAP 

İbni Hacer-i Mekki hazretlerinin Zevacir isimli eseri ile, birkaç 

kitaptan aldığımız, küfre düşüren söz ve işlerden bazıları şunlardır: 

- Kesin haram olduğu bilinen bir şeyi yiyip içerken besmele çekmek. 

Mesela şarap içerken veya domuz eti yerken Besmele çekmek küfürdür. 

- Kâfirlerin dini âyinlerini, bayramlarını beğenmek. Mesela zaruretsiz 

bir Hıristiyanın Noelini tebrik etmek. Nevruz günü yumurta boyamak. 

- Meşhur bir harama helal, meşhur bir helale haram demek. Mesela 

15


domuz yağı helal, üzüm suyu haram demek. 

Domuz yağı helal diyenler 

Sual: Reşat Halife denilen Mısırlı mezhepsizin kurduğu 19 culuk 

dinindekiler, (Allah Kur’anda domuz etini haram ediyor, yağına haram 

demiyor. Domuz yağı helaldir) diyorlar. Domuz eti haramsa yağı nasıl 

helal olur ki? 

CEVAP 

Bu sözde birkaç hata var: 

Birincisi mantık, kıyas hatası. Bir hayvan leş ise, eti pis, yağı temiz 

olmaz. Reşat Halifenin mantığı ile Allahü teâlâ sadece etine haram dedi, 

yağına veya pisliğine demedi diye, domuzun pisliğine helal denir mi hiç? 

İkincisi, haram edilmiş hayvanların hepsini Kur’anda bulmak 

mümkün mü? Mesela Kur’anda köpek eti yasaklanmıyor, yılan çıyan, 

kartal gibi hayvanların haram olduğu yazmıyor. Kur’anda bulamadım diye 

Allah’ın Resulünün haram ettiği bu hayvanlara helal denir mi? 

İnanmadıkları Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki: 

(İhtilaflı bir işin hükmünü öğrenmek için Kur'ana ve Sünnete 

bakın!) [Nisa 59] 

(İhtilaflı şeyleri insanlara açıklayasın diye bu Kitabı sana 

indirdik.) [Nahl 44, 64] 

(Resulüme uyun ki, doğru yolu bulun!) [Araf 158, Nur 54] 

(Resule itaat eden, Allah’a itaat etmiş olur.) [Nisa 80] 

(O Peygamber, güzel şeyleri helal, çirkin şeyleri haram kılar.) 

[Araf 157] 

Allahü teâlâ, sadece Kur’ana bakın demiyor, Sünnete de bakın, 

Resulüme uyun diyor. Kur’anı o açıklar diyor. Allah’ın bu âyetlerine 

inanmayan Kur’ana ve Allah’a inanmış olur mu? Bunun için (Yalnız 

Kur’an) diyen sapıklar, kesinlikle Kur’ana ve Allah’a inanmıyorlar. Hadis-i 

şeriflerde hangi hayvanların yenilip yenilmeyeceği açıkça bildirilmiştir. 

Kur’an-ı kerimi açıklamak gerektiği gibi hadis-i şerifleri de açıklamak 

gerekir. Kur’anda, (Bilmiyorsanız âlimlere sorun) da buyuruluyor. (Nahl 

43) 

Bu âyetler, Resulullahın sözünün dinde delil olduğu gibi, âlimlerin de 

delil olduğunu bildiriyor. Bunları delil olarak kabul etmeyen Kur’ana nasıl 

inanmış olur ki? (Yalnız Kur’an) diyenler Allah’a, Kur’ana ve Onun 

Resulüne inanmayan tesettür düşmanı kimselerdir. Resulullahın sözünü 

kabul etmeyenlerin kâfir oldukları yine Kur’anda bildiriliyor: 

(Allah ile resullerinin emirlerini birbirinden ayırıp ikisi arasında 

bir yol tutmak isteyen kâfirdir.) [Nisa 150,151] 

16


19’cu, inat ederek diyor ki: 

Domuz yağının haram olmadığını, Allah’ın elçisi Reşat Halife, 6. 

surenin 145 ile 146. âyetini birbiri ile kıyaslayarak yapmıştır. 

CEVAP 

O âyetler yeni mi indi? Resulullah efendimiz o âyetleri nasıl açıkladı? 

1400 senedir binlerce İslam âlimi geldi. Hangi İslam âlimi domuz yağı 

helal dedi ki? 146. âyette Yahudilere eti yenen hayvanlardan koyun ve 

sığırın iç yağının haram edildiği bildiriliyor. Buradan domuz yağının helal 

olduğuna nasıl kıyas edilir ki? Ne diye Reşat Halife’nin kıyasına 

inanıyorsun da, Resulullahın bildirdiğine inanmıyorsun? Allahü teâlâ, 

Resulüne vahiy ile bildirmiş O da bize bildirdi. Allah’a inanan vahye de 

inanır. Resulünün sözleri vahye dayanır. (Necm 4) 

19’cu yine inatla diyor ki: 

Bence içki günah diye üzümü yasaklamak gibi, domuz eti günah diye 

yağını, derisini ve gerisini yasaklamak anlamsızdır. 

CEVAP 

Dini hüküm hakkında sence, bence olur mu? O zaman insan 

sayısınca din olur. Buna da din değil, dinsizlik denir. Dinde nakil esastır. 

Din bilgileri zamanla değişmez. Allah ve Resulünün sözleri senettir. Bu 

yüzden, bizim gibilerin Kur’an hakkında görüşleri geçersizdir. Çünkü 

hadis-i şerifte, (Kur'anı kendi görüşüne göre açıklayan kâfir olur) 

buyuruluyor. 

Domuz sütüyle beslenen kuzu 

Sual: Domuz sütüyle beslenen bir kuzunun etini yemek caiz midir? 

CEVAP 

Evet, caizdir. Necaset yiyen hayvanın etinin yenebilmesi için, deve 

40, sığır 20, davar 10, tavuk 3, serçe 1 gün hapsedilir. Bir başka kavilde 

ise, deve ile sığır 10, koyun 4, tavuk 3 gün hapsedilir, yani necaset 

yedirilmez. 

Domuzlu kedi maması 

Sual: Kedi mamalarında domuz eti de oluyor. Kedinin bu mamayı 

yemesi günah olur mu? 

CEVAP 

Hayvana hiçbir şey günah olmaz. Bunu yedirene de günah olmaz. 

Domuz eti olmayanları tercih etmek iyi olur. 

Gayri müslimlerin yemeklerini yemek 

Sual: Hıristiyan kadınları, pişirdikleri yemekten bize getiriyorlar. Biz 

17


de bu yemekleri yiyoruz. Bazıları gayri müslimlerin pis olduklarını, 

hediyelerini almanın caiz olmadığını söylüyorlar. Doğru mudur? 

CEVAP 

Gayri müslimlerin yemeklerini yemek, verdikleri hediyeleri alıp 

kullanmakta mahzur yoktur. İslam âlimlerinin en büyüklerinden olan 

imam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki: 

(Tevbe suresi 29. âyet-i kerimesinde (Müşrikler elbette pistir) 

buyuruluyor. Hanefi âlimleri bu âyeti, Allahü teâlânın (Müşrikler pistir) 

buyurması, (Müşriklerin kalblerinin, itikadlarının pis olduğu içindir) diye 

açıklamışlardır. Gayri müslimler, temizliğe riayet ederlerse, bedenlerine 

pis denemez. Çünkü Peygamber efendimiz, bir yahudi evinde yemek 

yedi, bir müşrikin kabı ile taharetlendi. Hazret-i Ömer de bir Hıristiyan 

kadının kabından taharetlendi. Müşriklerin bedenleri de pis olsaydı, 

onların yemeklerini yemez, sularını içmezlerdi. Eğer müşriklerin bedenleri 

pis olsaydı, iman edince temiz olmamaları gerekirdi. O halde onlara pis 

denilmesi, kalblerinin pis olduğunu bildirmek içindir. İman edince 

kalblerindeki bu pislik gider, temiz olur. İtikadlarının, kalblerinin pis 

olması, bedenlerin de pis olmasını gerektirmez. 

Kur'an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki: 

(Ehl-i kitabın [Yahudi ve Hıristiyanların] pişirdiklerini, kestiklerini 

yemek helaldir.) [Maide 5] 

O halde, kâfirlere karışan, alış-veriş eden müslümanları pis 

bilmemelidir! Böyle müslümanların pis olduklarını sanarak, bunların 

yiyecek ve içeceklerinden sakınmamalı, müslümanlardan ayrılmak 

yoluna sapmamalıdır! Bu hâl, ihtiyat değil, bu halden kurtulmak ihtiyattır.) 

[Mektubat c.3, m.22] 

Yine İslam âlimlerinin en büyüklerinden olan imam-ı Gazali 

hazretleri de buyurdu ki: 

(Haram olduğu bilinmeyen şeyler yenir. Peygamber efendimiz, bir 

müşrikin, Hazret-i Ömer de, bir Hıristiyan kadının testisinden abdest 

almıştır. Eshab-ı kiram, kâfirlerin verdiği suyu içerdi. Halbuki, pis, necis 

olan şeyi yemek haramdır. Kâfirler ise, ekseriya pis olur. Elleri kapları 

şaraplı olur. Çeşitli şekilde öldürerek leş ettikleri hayvanları yerler. Eshabı 

kiram, buna rağmen, necis olduğunu kesin olarak bilmedikleri için, 

onlardan et, peynir gibi gıda maddelerini alıp yerlerdi.) [Kimya-ı Seadet] 

Dinimiz zimmiye [gayrı müslim vatandaşa] zekât hariç, sadaka, 

sadaka-i fıtr, adak ve hediye verilmesinin ve onlardan cizye ve hediye 

almanın caiz olduğunu bildiriyor. (Mevkufat, Dürer) 

Dinimiz, kâfire itikadlarından dolayı hürmet etmenin ve selam 

18


vermenin caiz olmadığını; ama ihtiyaç halinde selam verip müsafeha 

etmenin caiz olduğunu bildiriyor. (Redd-ül-muhtar) 

Zimmiye zulmetmek, müslümana zulmetmekten daha büyük 

günahtır. Zimmiyi üzmemek için selam vermek caizdir. (Dürr-ül-muhtar) 

Hadis-i şerifte ise, (Zimmiye eza edenin hasmı ben olurum) 

buyuruluyor. (Hatib) 

Yine hadis-i şeriflerde (Hediyeyi reddetmeyin!) ve (İstemeden 

verilen şeyi alınız! Allahü teâlânın gönderdiği rızıktır) buyuruluyor. 

(Beyheki) 

Sual: Kâfirin ikram ettiği yenir mi, verdiği hediye alınır mı, 

bardağından içilir mi? 

CEVAP 

Üçü de Evet. 

Sual: Ateist komşuların getirdiği aşure veya tatlı gibi şeyleri yemek 

caiz mi? 

CEVAP 

Necis olduğu bilinmedikçe dinsizlerin yemeği yenir. Yani domuz eti 

ve şaraplı olduğu bilinmezse yenir. 

Sual: Şimdiki Hıristiyanlar kan akıtmadan, hayvanların kafasına 

kurşun sıkarak ya da boğarak öldürüyorlar. Bunların öldürdükleri 

hayvanları yemek caiz midir? 

CEVAP 

Boğarak veya kurşun sıkarak öldürdükleri kesin olarak biliniyorsa 

yenmez. Fakat zan ile olmaz. 

İlaçlara konan alkol maddeleri 

Sual: İlaç için hazırlanan ve içinde etil alkol olan şurupları içmek caiz 

midir? 

CEVAP 

Necis olan sıvı, mesela ispirto; ilaç gibi şeylere bir menfaat için 

karıştırılınca karışım temiz olur, fakat ilaç için olmayanları içmek 

haramdır. (İslam Ahlakı) 

Demek ki, ilaç için olan karışımlar affediliyor ve caiz oluyor. 

Domuz maddeli ilaçlar 

Sual: Sentetik yapılmayan, hayvanlardan, özellikle domuz ve 

sığırdan alınan Anilaz ve Tripsin gibi maddeler ihtiva eden ilaçlar 

kullanabilir mi? 

CEVAP 

19


Kullanılır, hangi hayvandan alındığını araştırmak gerekmez. 

Çay-kahve faydalı, tütün zararlıdır 

Sual: Bir tasavvuf kitabında, (kahve, tütün, tömbeki, esrar, şaraptan 

daha kötüdür. Çünkü şaraptan kırk günde kurtulmak mümkün, ama 

ötekilerden sıyrılmak çok müşküldür) deniyor. Kahve, tütün, şaraptan 

daha kötü nasıl olabilir? 

CEVAP 

Kitaptaki ifadelerde bir nakil hatası olabilir. İstanbul Üniversitesi 

yayınlarından Gıda Kimyası kitabında deniyor ki: (Çaydaki tein ile, 

eskiden ayrı bir alkaloit olarak kabul edilen Kafeinin aynı olduğu tespit 

edildi. Çayda %2,5-3, kahvede ise %1,3 oranında kafein bulunur. 

Kafein, zihni açar, kan dolaşımını artırır, vücuda sıcaklık verir, 

yorgunluğu giderir, sindirimi kolaylaştırır. Fazlası sinir sistemi üzerinde 

etki yapar. Kalb hastalıklarında, sinirleri zayıf insanlarda ve çocuklarda az 

miktar kahve bile fena etki yapabilir.) [s. 658] 

Çaydaki kafein, kahvedekinden iki misli fazladır. Kahvedeki kafeine 

haram denirse, çaydakine de haram denmesi gerekir. Çoğu zarar veren 

şeyin, zarar verecek miktarını kullanmamalıdır! Vücuda zarar verecek 

kadar çok yemek de haramdır. Bazı gıdalar, bazı hastalara zararlıdır. 

Vücuda zarar verdiği bilinen şeyleri kullanmak doğru değildir. Bir kimseye 

kahve ve çayın fazlası zarar veriyorsa az içmeli, azı da zarar veriyorsa 

hiç içmemelidir! Hastaya haram olan bir şey, sağlama da haramdır 

denmez. İmam-ı Münavi hazretleri, Camius-sagir şerhinde kahve içmenin 

haram ve mekruh olmadığını bildirmiştir. (Hadika s.143) 

Çay ve kahvedeki kafein, tütündeki nikotin, fazla alınırsa elbette 

zararlı olur. Çoğu zarar veren mubah bir şeyin, zarar vermeyen az 

miktarının kullanılması haram değildir. Alkollü içkilerin ise, hiç zarar 

vermese de, damlası haramdır. İmam-ı Nevevi hazretleri buyuruyor ki: 

Sıvı içkilerin azı da haramdır. Esrarın sarhoş etmeyen miktarını ilaç 

olarak kullanmak caizdir. (Mühezzeb) 

Afyonun da sarhoş etmeyen az miktarı haram değildir. (Feth-urrahim 

s.30) 

İbni Hacer-i Mekki hazretleri buyuruyor ki: Afyon ve diğer zehirli 

otların alınan çok miktarları haramdır, fakat az miktarlarını ilaç olarak 

kullanmak caizdir. (Zevacir) 

Uyuşturucu benc otu mubahtır. Bununla sarhoş olmak haramdır. 

(Dürr-ül Muhtar c.3, s.166) 

İbni Âbidin hazretleri, bunu açıklarken buyuruyor ki: 

20


Benc otunu ilaç olarak kullanmak caizdir. Sarhoş edici miktarı caiz 

değildir. (Çoğu sarhoş edenin azı da haram olur) hadis-i şerifi sıvı 

içkilere mahsustur. Zehirli bitkileri ve sarhoş edici katı ilaçları az miktarda 

kullanmak haram olmaz. (Redd-ül-muhtar c.5, s.295) 

Ali Echuri hazretleri, (Tütün içmek aklı giderir veya nafaka temininin 

terkine sebep olursa, haram olur. Böyle bir durum olmazsa haram olmaz) 

buyuruyor. (Gayet-ül-beyan) 

Tütün mubahtır. (Essulh-u beynel-ihvan, El-ukudüddürriyye, 

Tahtavi, Berika) 

Bursalı İsmail Hakkı hazretleri, ilk yazdığı kitaplarında, tütüne haram 

diyordu. Çünkü zamanın padişahınca tütün yasaklanmış, içene ceza 

veriliyordu. 

Tütüne israf yönünden hiçbir âlim haram dememiştir. Fakirin su 

yerine meşrubat içmesi israftır, fakat alıştığı için çay, kahve veya tütün 

içmesi israf olmaz. 

Şafii âlimlerinin çoğu, sigaraya tenzihen mekruh dedi. Hanefi’de, 

soğan, sarmısak gibi, tenzihen mekruhtur. (Tahtavi) 

Büyük bir âlim, mubah olan bir şeyi yasaklarsa, talebelerinin itaat 

ederek, o şeyi kullanmamaları gerekir. Fakat bu herkese şamil edilemez. 

Tütünün bazı zararları 

45 yaşın altındakilerden, kroner kalb hastalığından ölenlerin % 80i 

sigara tiryakisidir. 

Sigara içenlerde akciğer kanseri, içmeyenlere nispetle 15 kat 

fazladır. 

Akciğer kanserine yakalananların % 94ünün sigara tiryakisi olduğu 

ortaya çıkmıştır. 

Sigara içmeyen kadınlarda kısırlık % 3,8, sigara içenlerde, % 41,8dir. 

Günde bir paket sigara içilen evdeki çocuklar da, günde 5 adet 

sigara içmiş gibi etkilenir. 

Bilhassa hamile ve emzikli iken sigara ve alkole devam eden anababalar, 

çocuklarının hayatlarını tehlikeye sokmuş olabilirler. 

Meşrubat ve kola içmek 

Sual: Bir yazar, Türk Standartları Enstitüsü'nün standartlarına göre, 

Türkiye’de üretilen gazozların içinde litrede 5 gr. kadar etil alkol 

bulunmasına izin verildiğini belirterek, sanki piyasadaki gazozların ve 

kolaların ekserisinde alkol bulanabileceği intibaını veriyor. Meşrubat içen 

Müslümanlara hedonizmin [hazcılığın, kendine lezzet veren şeyin] kölesi 

diye hakaret ediyor. Piyasada alkolsüz gazoz ve kola yok mu? Mevcut 

meşrubatları içmekte dinen bir mahzur var mı? 

21


CEVAP 

İmam-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki: 

Allahü teâlâ, (Necis olmayan gıdaları yemeyin) demiyor, (Necis 

olduğunu bilmediğiniz gıdaları yiyin) buyuruyor. Eğer (Mutlaka necis 

olmayanı yiyin) deseydi bu çok zor, hatta imkansız olurdu. Haram 

olmayan, fakat şüpheli olan şeylerden de sakınmalıdır! Fakat yiyecek ve 

içeceklerde şüphe edip yememek, takva değil, vesvesedir. Resulullah 

efendimiz, müşrikin; Hazret-i Ömer, hıristiyanın testisinden abdest 

almıştır. Eshab-ı kiram, gayrı müslimlerin verdiği suyu içerdi. Halbuki pis, 

necis olan şeyleri yemek haramdır. Kâfirler ise ekseriya pis olur. Elleri, 

kapları şaraplı olur. Hayvanı Besmelesiz keserler. Eshab-ı kiram, bunlara 

rağmen, necis olduğunu kesin bilmedikleri için, vesvese etmeyip, et, süt, 

peynir gibi gıdaları alıp yerlerdi. (İhya) 

İmam-ı Rabbani hazretleri buyurdu ki: 

Kâfirlerin vücutları değil, inançları pistir. Kur’an-ı kerimde, (Ehl-i 

kitabın [Yahudi ve Hıristiyanın] pişirdiklerini [ve kestiklerini] yemek 

helaldir) buyuruldu. Kâfirlerle alış veriş eden Müslümanları pis bilmemeli, 

bunların yiyecek ve içeceklerinden sakınmamalı! Bu hâl, ihtiyat değil, bu 

hâlden kurtulmak ihtiyattır. (3/22) 

İmam-ı Kastalani buyurdu ki: 

Resulullah, Hayber’de, bir Yahudinin zehirli kebabından bir lokma 

yedikten sonra, (Bu et, zehirli olduğunu söyledi) buyurup başka 

yemedi ve son hastalığında, (Hayber’de yediğim zehirli etin acısını 

hissediyorum) buyurdu. (Mevahib) 

Resulullah, bir Yahudinin ekmeğini ve yağlı yemeğini yedi. Bu domuz 

yağı mı, koyun yağı mı, ekmeğin hamuru su ile mi, yoksa şarap ile mi 

yoğruldu? diye sormadı. Müşrik kadının su kabından abdest aldı. Bunlar, 

araştırmanın gerekmediğini gösterir. (Berika) 

Bir şeyin helal olması için delil aranmaz, haram olması için delil 

aranır. Necisliğine dair bir delil yoksa, temiz kabul edilir. (Usûl-i Pezdevi) 

Sucuk, meşrubat ve diğer gıdaların içine necaset katılsa, ama 

katıldığı bilinmese yemek caiz olur. Katılıyormuş veya katılmasına izin 

veriliyormuş demekle, zan ile haram olmaz. (Eşbâh) 

Meşrubatlara konan esans alkolde eritilebilir. Ama bu bilinmiyorsa, 

temiz kabul edilir. Hatta ihtiyaç olunca hazırlanan karışımlardaki iki 

maddeden biri temiz ise ve necis olanın yerine temizini kullanmakta 

harac varsa, karışım temiz kabul edilir. Şafii’de, necis sıvıyı [mesela 

alkolü], ilaç ve ıtriyat ıslahı için kullanmak affedilmiştir. (Mezahib-i erbea, 

El-mafüvat) 

22


Necis yağlar sabun yapılınca, şarap sirkeye dönünce temiz olur. 

Bütün kimyasal değişmeler böyledir. 

Çay, kahve ve meşrubattan hoşlanan kimseye hedonist köle denir 

mi? Peygamber efendimiz soğuk şurupları severdi. 

Etkisi kesin olan ilaçlar 

Sual: Hastalanınca, etkisi kesin olan ilaçları kullanmamak günah 

mıdır? 

CEVAP 

Elbette günahtır. Bazı ilaçların, mesela antibiyotiklerin ve 

sülfamidlerin bakterilere karşı tesiri; ekmeğin açlığı, suyun susuzluğu 

gidermesi gibidir. Yangını su ile söndürmek de böyledir. Tesiri kesin olan 

bunun gibi ilaçları kullanmamak tevekkül değil, ahmaklıktır, haramdır. 

Hadis-i şerifte buyuruldu ki: 

(Her hastalığın ilacı vardır. Yalnız ölüme çare yoktur.) [Taberani] 

Hazret-i Musa, hastalanınca, (İlaçsız da Allahü teâlâ şifa verir) 

diyerek ilaç kullanmadı. Allahü teâlâ, (İlaç kullanmazsan şifa ihsan 

etmem) buyurdu. İlacı kullanınca iyi oldu. Fakat sebebini merak etti. 

Allahü teâlâ, (Tevekkül etmek için, benim âdetimi, hikmetimi 

değiştirmek mi istiyorsun? İlaçlara tesir veren kimdir? Elbette 

tesirleri yaratan benim) buyurdu. (K. Saadet) 

Doktora gitmeli, ilaç kullanmalıdır. Fakat, şifayı doktor ve ilaçtan değil 

Allahü teâlâdan beklemelidir. Kur’an-ı kerimde mealen buyuruldu ki: 

(İmanınız varsa, Allahü teâlâya tevekkül ediniz!) [Maide 23] 

İlaç almak, âyet-i kerime ve dua okumak ve yanında taşımak, insanın 

ömrünü uzatmaz, ölüme mani olmaz, eceli geciktirmez. Ömrü olanın 

dertlerini, ağrılarını giderip, sıhhatli, rahat ve neşeli yaşamasına sebep 

olur. İlaç kullanıp da iyi olmayan, ameliyat masasında ölen az değildir. Bu 

bakımdan, ilaca, doktora değil, Allah’a güvenmelidir. Allahü teâlâya 

güvenen müslüman da, dinimizin emrine uyarak doktora gidip ilaç 

kullanır. 

Çiğ et ve çiğ sebze yemek 

Sual: Mubah olan şey için delil aranmaz, haram olan şey için delil 

aranır diyorsunuz. Bir de Tam İlmihal’de dini konularda her meselenin 

cevabı var diyorsunuz. Çiğ et ve çiğ sebze yemek haram diye yazmıyor. 

Bunları yemek helal mi? 

CEVAP 

23


Tam İlmihal’de yiyip içilmesi haram olanlar diye sekiz madde var. Bu 

maddelerin birinde zararlı şeyleri yemek, ötekinde de zehirli şeyleri 

yemek diye bildiriliyor. Kitapta ölçü bildiriliyor. Vücuda zarar veren her 

şey haramdır. Bir çok zehirli ot var. Zehirli olanını, mesela zehirli mantar 

yemek haramdır. Sebze ve meyvelerden de zararlı olanlar vardır. Alerji 

yapanlar vardır. Alerji yapana, kendisine zarar verenlere bu sebze ve 

meyveyi yemek haram olur. Başkasına haram olmaz. Bazı kimselere 

çilek alerji yapar. Bunların çilek yemesi caiz olmaz. 

Patlıcan, patates gibi çiğ sebze yemek bazı kimselere zararlıdır. 

Zararlı olanlara, zarar verdiği miktar günah olur. Mesela on tane çilek bir 

adama zarar veriyorsa, üç tane yiyince bir şey olmuyorsa üç çilek ona 

günah olmaz. Vejetaryen denilen kimseler, çiğ sebzelere alıştıkları için 

onlara zarar vermiyor. 

Zarar vermediği için de çiğ sebze yemek onlara günah olmaz. 

Çiğ et de, çiğ sebze gibi mubah gıdadır. Yenmesinde mahzur olmaz; 

ancak çiğ sebzelerin bazıları insanı zehirleyebilir. Bunun için vücuda 

zarar vermeyecek kadar yenebilir. Et de onun gibi, fazla yenirse vücuda 

zarar verebilir. Mesela yarım kaşık çiğ kıyma yenebilir. Haram olmasının 

ölçüsü vardır. Vücuda zarar verecek miktarı caiz olmaz. Bu zarar da, 

kişiden kişiye göre değişir. 

Eczanelerde deva için, şifa için satılan ilaçlar da böyledir. Bir insana 

1-2 hap zarar vermiyorsa içebilir. On tanesi zehirliyorsa haram olur. Helal 

yemek bile böyledir. Çoğu zarar verdiği için tıka basa çok yemek haram 

olur. Hatta sigara da böyledir. Astım hastasını bir tane sigara komaya 

sokabilir. Ama kimisine 10 tane sigara zarar vermeyebilir. Herkese zarar 

veren miktarı haramdır. Bir insan, içmeyip de içinde nikotin zehri olan 

tütünü yese ne olur? Zarar vermiyorsa günah olmaz. Zarar veriyorsa 

günah olur. Bütün otlar böyledir. 

Sual: Çiğ yumurta içmek, sucuk gibi çiğ et yemek günah mıdır? 

CEVAP 

Çiğ yumurta içmek, sucuk, pastırma ve çiğ köfte yemek günah 

değildir. 

Yabani meyveleri yemek 

Sual: Dağdaki meyveler, yabani hayvanların rızkı olduğu için bizim 

yememiz caiz olmaz deniyor. Bunun için alıç, kuşburnu, kızılcık, yabani 

ahlat, mantar yemek günah mıdır? Yine hayvanın rızkı olan diğer yabani 

hayvanları yemek caiz değil midir? 

24


CEVAP 

Hepsi caizdir. Âyet-i kerime ve hadis-i şeriflerde bunların helal 

olduğu açıkça bildirilmektedir. Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki: 

(Allah’ın kulları için yarattığı [yerden çıkardığı] ziynet ve temiz 

rızkları kim haram kılabilir?) [Araf 32] 

(Yerde olan her şeyi, sizin ihtiyacınızı karşılamak için yarattım.) 

[Bekara 29] 

Berika kitabındaki hadis-i şerifte, Allahü teâlâ, (Ey Âdem oğulları, 

sizi kendim için yarattım. Canlı cansız her şeyi de sizin için yarattım) 

buyurmuştur. 

Demek ki, yaban meyveleri de, yaban hayvanları da insan için 

yaratılmıştır. 

Hiç kimse, Kur’an-ı kerimde de bildirildiği gibi, Allahü teâlânın helal 

kıldığını, haram kılamaz. Küçük balık büyük balığın kısmeti olabilir. Bir 

ceylan, aslanın nasibi olabilir. Bir tavşan bir canavarın rızkı olabilir. Ama 

bunlar insanların da rızkı, kısmeti olabilir. Dağda yetişen meyveleri, otları 

ve hayvanların yenmesini yasaklamak dinimize aykırıdır. Bu bakımdan 

nakli esas almayan, kafadan yazılan kitaplar okumak uygun değildir. 

Eğer falanca âlimin kitabında şöyle yazıyor diye nakli esas almıyorsa o 

muteber bir kitap değildir. 

Kişiye göre haram helal değişir mi? 

Sual: Bazı gıdaların, zarar verenlere, alerji yapanlara haram, zarar 

vermeyenlere mubah olduğunu bildiriyorsunuz. Hiç kişiye göre haram 

helal değişir mi? Birisine haram olan şey, birisine helal olur mu? 

CEVAP 

İstisnalar çoktur. Birisine helal olan şey ötekine haram olabilir. İşte 

vesikaları: 

1- Zengine zekât farz iken, fakire farz değildir. Hac da, herkese farz 

değildir. Kurban kesmede de fakir zengin ayrımı vardır. Sadaka-i fıtır da 

böyledir. (Dürer) 

Demek ki birine farz olan ibadet, bir başkasına farz olmuyor. 

2- Ayakta namaz kılmak [kıyam] farzdır. Ama hastalara farz değildir. 

(Cevhere) 

Demek ki birine farz olan bir husus, bir başkasına farz olmayabiliyor. 

3- Vakit girmeyince namaz farz olmaz. Kutuplara yakın yerlerde yatsı 

ve sabah namazı farz olmuyor. Kılınması iyi olur. (Tahtavi) 

Demek ki her emir herkes için değildir. 

4- Abdestin farzı dörttür. Ayakları olmayan için üçtür. (Halebi) 

25


Demek ki abdestin farzı bile sağlama sakata göre değişiyor. 

5- Dört rekatlı farzları, dört rekat olarak kılmak farzdır. Ama seferi 

olanlara farz değildir. Hatta iki rekat kılması vacibdir. (İbni Abidin) 

6- Hür kadın için, el yüz hariç, vücudunun tamamını kapatması farz, 

açması haram iken, cariye için öyle değildir. Cariye, başını kollarını hatta 

dizden aşağısını da açabilir. (Hindiyye) 

7- Kendi kardeşiyle evlenmek haram iken, başkaları ile evlenmek 

haram değildir. (Bahrür-raık) 

8- Zenginlerin dilenmesi, hatta zekât alması haramdır. Fakat bunun 

istisnaları da vardır. Mesela hadis-i şerifte buyuruluyor ki: 

(İlim öğrenmekte olanın 40 yıllık nafakası olsa da, böyle zengin 

talebeye zekât vermek caizdir.) [Redd-ül-muhtar] 

Demek ki zengin birine haram olan şey, başka bir zengine helal 

olabiliyor. 

9- Leş ve şarap haramdır. Açlıktan ve susuzluktan ölecek olanlara 

haram değildir. (Bezzaziyye) 

10- Bazı ilaçlar, mesela penicilin, bazısına alerji yapar, ölümüne 

sebep olabilir. Kendisine alerji yapan ilaçları kullanmak haram olur. Ama 

bu ilaçlar başkalarına haram olmaz. (Berika) 

İlaçlarda olduğu gibi, gıdalarda, sebzelerde ve otlarda da alerji 

yapanlar vardır. Organlarında zafiyet olanlara zarar verenler, sağlam 

olanlara zarar vermezler. Bazı kimselere balık eti, süt, yumurta, biber, 

patlıcan, çilek gibi gıdalar zarar verir. Bunlar, yalnız zarar verenlere 

haram veya mekruh olur. Zarar vermeyenlere ise mubahtır. Afyon ve 

diğer zehirli otların alınan çok miktarları haramdır, fakat az miktarlarını 

ilaç olarak kullanmak caizdir. (Hadika, Zevacir) 

(Çaydaki tein ile, kahvedeki kafein aynı maddedir. Çayda %2,5, 

kahvede ise %1,3 oranında kafein bulunur. Kafein, zihni açar, kan 

dolaşımını artırır, vücuda sıcaklık verir, yorgunluğu giderir, sindirimi 

kolaylaştırır. Fazlası sinir sistemi üzerinde etki yapar. Kalb 

hastalıklarında, sinirleri zayıf insanlarda ve çocuklarda az miktar kahve 

bile fena etki yapabilir.) [Gıda Kimyası s. 658] 

Tıp kitapları aynen İslam âlimleri gibi bildirmektedir. Yani bir şey 

mesela kafein, tein, nikotin gibi şeyler kimilerine zarar veriyor, kimilerine 

vermiyor. Zarar verenlere elbette haramdır. Ama zarar vermeyenlere 

haram demek dini değiştirmek olur. 

Tütün de zarar vermeyen kimselere mubahtır. (El-ukudüddürriyye) 

Şeker sigara kadar zararlıdır 

Sual: Sigaranın zararlarını bildiren bilim adamları, şimdi de şekerin 

26


zararlarını saymakla bitiremiyorlar. British Medical Journal’da yayınlanan 

bilimsel bir makalede, şekerin yüze yakın zararı sayılarak, (Şeker, sigara 

kadar tehlikeli olup, uyuşturucu sınıfına sokmak gerekir) deniyor. Bu 

kadar çok zararı olan şekeri yemek de haram olmaz mı? 

CEVAP 

Şeker de, diğer zararlı gıdalar gibi, herkese aynı ölçüde tesir etmez. 

Şeker hastasına zararı olursa da, diğerlerine, ihtiyaç kadar alınınca zararı 

olmaz. Her şeyin çoğu zararlı olduğu gibi, şekerin de çoğu zararlı olabilir. 

Şeker hastasına da, hasta olmayana da, zarar vermeyen miktarda şeker 

haram olmaz. 

Soğan sarmısak yemek yasak değildir 

Sual: Kur'an Müslümanlığı diyerek Ehl-i sünnet âlimlerinin bildirdiği 

hususları inkâr eden, Kur'anda böyle şey yok diyerek Peygamber 

efendimizin bildirdiklerine uymak gerekmediğini söyleyen bir yazar, 

(Resulullahın yapmadığı ve yasakladığı her şeye uymak gerekmez. 

Mesela soğan, sarmısak yemediğine göre, müslümanların da yememesi 

gerekmediği gibi, bir kadınla halvette kalmak, onu kucaklamak, eline 

veya başka yerine dokunmak Kur'anda yasak edilmediğine göre, 

Resulullah yasak etse de uymak gerekmez) diyor. Peygamber efendimiz 

soğan-sarmısak yemeyi yasaklamış mıdır? Yasakladığına uymak 

gerekmez mi? 

CEVAP 

Peygamber efendimiz, soğan, sarmısak yemeyi yasaklamamıştır. 

Başkalarını rahatsız etmemek şartı ile soğan, sarmısak gibi kötü kokulu 

bitkileri yemekte mahzur yok. Bunları yiyerek, camiye gelmek 

yasaklanmıştır. Bu husustaki üç hadis-i şerif meali: 

(Soğan-sarmısak yemek haram değildir. Fakat kokusu gitmeden 

mescidimize yaklaşmayın!) [İbni Huzeyme] 

(Sarmısak, soğan, pırasa ve turp yiyen, mescidimize 

yaklaşmasın. Çünkü insanların rahatsız olduğu şeylerden melekler 

de rahatsız olur.) [Taberani] 

(Sarmısak yiyin, onunla tedavi olun! Sarmısak yetmiş derde 

devadır. Eğer yanıma melek gelmeseydi, elbette ben de yerdim.) 

[Tirmizi, Hakim] 

Bir ülkeye gelenin, önce biraz çiğ soğan yemesi sıhhate iyidir. 

Soğan, mikroplara karşı koyma gücünü arttırır. Soğandan sonra kereviz 

yenirse kötü kokusunu giderir. Peygamber efendimiz de, insanları ve her 

27


zaman gelme ihtimali olan vahy meleğini rahatsız etmemek için çiğ 

soğan, sarmısak yemezdi. Pişmiş olarak yerdi. Peygamber efendimizin 

son yediği yemeğin içinde de pişmiş soğan var idi. Hadis-i şerifte, 

(Soğan ve sarmısakı pişmiş olarak yiyin) buyuruldu. Böylece kötü 

kokusu giderilmiş olur. (Mevahib) 

Resulullah efendimiz ne emrederse, onu yapmak, neyi yasaklarsa 

ondan kaçmak gerektiği, dine ait her sözünün vahy olduğu, Ona itaatin 

Allah’a itaat, Ona isyan edenin Allah’a isyan etmiş olduğu Kur'an-ı 

kerimde bildirilmektedir. (Haşr 7, Necm 4, Nisa 80) 

Peygamber efendimizin emrine uymak gerekmediğini bildiren yazar, 

aslında Kur'an-ı kerime inanmadığını açıklamış oluyor. 

Sual: Sarmısak yiyerek toplum içine çıkıyorlar. Çok rahatsız 

olunuyor. Böyle yapmaları uygun mudur? 

CEVAP 

Soğan, sarmısak yiyerek, sigara içerek, kötü koku ile başkalarını 

rahatsız etmek doğru değildir. Kötü kokudan melekler de rahatsız olur. 


(Ağzınızı temizleyin! Kiramen kâtibin melekleri için, ağızdaki 

yemek artıklarının kokusundan daha kötü bir şey yoktur.) [Deylemi] 

(Kur’an okuyorsunuz, ağzınızı misvakla temizleyin!) [Ebu Nuaym] 

(Gece namaz kılmak için kalkan kimse, ağzını misvakla 

temizlesin! Çünkü bir melek namazda Kur’an okuyanın ağzına 

yaklaşarak dinler.) [Deylemi] 

Madımak toplamak 

Sual: Bir kimsenin etrafı çevrili yerine girip, kendiliğinden yetişen 

yemlik, madımak ve benzeri otları toplamakta mahzur var mıdır? 

CEVAP 

Çevrili yerine izinsiz girilmez. Çünkü Tam İlmihal’de diyor ki: 

“Tarlada yetişen yabani otları biçmeden önce ve mülkünde bulunan 

kaynaktaki, nehirdeki suyu, bulunduğu yerde iken satmak bâtıldır. 

Kendiliğinden yetişen otu, yerden çıkan suyu kullanmak ve birinin 

ateşinde ısınmak, herkesin hakkı ise de, bu hakkından istifade için 

başkasının mülküne izinsiz girilemez.” 

Etrafı çevrili olmayan tarlalardaki, arazilerdeki otları toplamakta 

mahzur yoktur. Sitelerde, site yönetimi tarafından dikilen çiçekleri izinsiz 

koparmak, site yönetiminin diktiği meyve ağaçlarındaki meyveleri izinsiz 

yemek caiz olmaz. 

Sual: Sokakta giderken yere düşmüş meyveler oluyor. Bunları alıp 

28


yemek caiz midir? 

CEVAP 

Şehirde olsun, köyde olsun, ağaçtan sokağa düşmüş, ceviz gibi 

çürümeyen meyveleri, sahibinin izin vermiş olduğu biliniyorsa, alıp yemek 

caiz olur. Dut gibi çürüyecek meyve ise, sahibinin yasak ettiği 

bilinmedikçe alıp yenilebilir. 

Sual: Mezarlıktaki meyveler kimindir? 

CEVAP 

Mezarlık yapılmadan önce dikilmişse, dikene aittir. Sonra dikilmişse, 

diken kimse, meyveyi sadaka verir. Sahipsiz ise, âdete göre kullanılır. 

Yani herkes yiyorsa, herkes yer. Yahut toplayıp caminin masraflarına 

veriliyorsa, öyle yapılır. 

Kur’an-ı kerim ve balık 

Sual: Hadislere ve mezhebimizin hükmüne bakmadan, balık 

yemenin caiz olduğu Kur’andan anlaşılabilir mi? 

CEVAP 

Sadece Kur’ana bakarak anlamak imkânsızdır. Kur’an-ı kerimde 

mealen buyuruluyor ki: 

(Taze et yemeniz ve ziynet çıkarmanız için denizi emrinize veren 

Odur.) [Nahl 14] 

Hanefi mezhebine göre, taze etten kasıt, yenmeyen deniz hayvanları 

değil, sadece balık ve balık şeklinde olanlardır. 

Hangi hayvanların nasıl yeneceği de şöyle bildiriliyor: 

(Meyte, kan, domuz eti ve Allah'tan başkası adına kesilenler size 

haram kılındı. Henüz ölmeden kesmeniz hariç, boğulmuş, vurulmuş, 

düşmüş, boynuzlanmış ve canavar tarafından parçalanmış 

hayvanlar haramdır.) [Maide 3] 

Devamındaki âyette de, keserken Allah adının anılması, yani 

Besmele çekilmesi bildiriliyor. 

Meyte, boğazlanmadan, dine uygun kesilmeden ölen hayvandır, 

leştir. Bir hayvan ötekini öldürse, dine uygun boğazlanmadığı için 

yenmez. Âyete bakınca, balığın da boğazlanması gerektiği anlaşılıyor. 

Ama balıkları hiç kimse kesmiyor. Üstelik besmele çekmeden de 

tutulabiliyor. Âyetten anladığımıza uyarsak, balığı kesmeden ve Besmele 

çekmeden yemek caiz olmaz. Fakat Peygamber efendimiz açıklıyor, 

(Balıkları kesmek gerekmez), hatta (Besmele çekmek de gerekmez) 

buyuruyor. 

Balıkları dinamitle veya başka şeylerle öldürünce yine yenir. Hatta bir 

29


balık ötekini yese, her iki balık da yenir. Hâlbuki aslan bir geyiği 

parçalasa, o geyik yenmez. Peygamber efendimizin açıklaması olmadan 

bunları Kur'an-ı kerimden anlamak mümkün olmaz. 

Âyette, kanın da haram olduğu bildiriliyor. Dalak da kandır. Âyete 

bakarak dalak yemenin de haram olduğunu söyleyen cahiller olmuştur. 

Peygamber efendimiz, iki kanın helal olduğunu bildirmiştir. Bu iki kanın 

birisi dalak, öteki de ciğerdir. 

Peygamber efendimiz, (Denizin suyu temizdir, meytesi [bir sebeple 

öldürülmüş olanı] helaldir) ve (Kendiliğinden ölüp de, su üstüne çıkan 

balığı yeme, su çekilip de açıkta kalarak ölmüşse onu ye! Böyle bir 

sebeple denizde öleni de ye!) buyurdu. 

Su içinde kendiliğinden ölüp, karnı üst tarafta duran balık yenmez. 

Fakat ağ, saçma, ilaç, sarsıntı, dinamit veya herhangi bir maddeyle ölen 

her balık yenir. Suyun açılıp kurumasında, fazla sıcaktan veya fazla 

soğuktan dolayı ölen veya kuşlar tarafından öldürülen, su içinde bağlı 

tutulmakla ölen, buz arasında sıkışarak ölen balıklar yenir. Deniz içinde 

ölen veya sudan çıkarılmadan tokmakla vurulup öldürülen veya bıçakla 

başı kesilen balıklar yenir. Temiz olmayan suların içindeki balıkları 

yıkayıp yemek caizdir. Avlanan bir balığın içinden çıkan balık, sağlamsa 

yenir. 

Sual: Besmelesiz tutulan balık yenir mi? 

CEVAP 

Balık tutanın Müslüman olması ve Besmeleyle tutması şart değildir. 

Sual: İçini temizlemeden çiroz balığını kurutuyor, sardalyenin de 

salamurasını yapıyoruz. Böyle balıkları yemekte mahzur var mıdır? 

CEVAP 

İçini temizlemek gerekir. (Tahtavi) 

Sual: Suda ölen balığı yemekte bir mahzur var mıdır? 

CEVAP 

Balık kendiliğinden ölmüşse hastalıktan ölmüştür yenmez. Ama bir 

yere sıkışarak veya buz arasında kalarak veya elektirikle falan ölmüşse 

yenir. 

Sual: Oltayla balık tutmanın dinimizde hükmü nedir? 

CEVAP 

Oltayla balık tutmakta mahzur yoktur. Dinamitle falan da öldürmek 

caizdir. Bıçakla keserek öldürülse de yenir. Koyunları da bıçakla kesmek 

onlara eziyet olmaz. 

Sual: İçi ayıklanmadan yapılmış konserveyi sonradan yerken içi 

ayıklanırsa yemek caiz mi? 

30


CEVAP 

Evet caizdir. İçi temizlenmeden pişirilen balık yenmez. Fakat 

salamurasının içi temizlenerek yenir. 

Sual: Balık canlı iken başını kesip temizlemek caiz olur mu? 

CEVAP 

Ölmeden önce başını kesmek uygun değildir. Kesilirse de yemek 

caizdir. 

Sual: İlaçla öldürülen balığı yemek caiz mi? 

CEVAP 

İnsana zarar vermezse caizdir. 

Havyar 

Sual: Balıktan çıkan havyar yenir mi? 

CEVAP 

Yenir. (Berika) 

Bira mayası 

Sual: Bakkallarda bira mayası adı altında satılan mayayı kullanmak 

caiz midir? 

CEVAP 

Bira mayası denilen mayanın içinde alkol yoktur. Bira mayası 

diyorlar. Aslında hamur mayasıdır. Hamur mayalamak için kullanmakta 

mahzur yoktur. Arpalar ıslanınca filizlenir. Filizler koparılıp, arpalar da 

kurutularak un yapılır. Buna malt denir. Malt, sarı toz veya şerbet halinde, 

skorbut denilen kanama veya zâfiyette ve çocuk mamalarında kuvvet 

verici ve hazım için kullanılır. İçinde alkol yoktur. Bunu da yiyip içmek 

günah değildir. (S.Ebediyye) 

Boza 

Sual: Boza içmek günah mı? 

CEVAP 

Taze boza içmek caizdir. Ekşiyerek alkol teşekkül ederse o zaman 

günah olur. 

Hayvan kesimi 

Sual: Her ülkede, etli yemek yemek caiz midir? 

CEVAP 

Ölçü şu: Müslümanların, müşrik olmayan Hıristiyanların ve 

31


Yahudilerin kestikleri mısmıl hayvanların etleri yenir. Dinsizlerin, 

Budistlerin, Hinduların ve diğer bâtıl dinlere mensup kimselerin kestikleri 

hayvanın eti yenmez. Müşrik olmuş Hıristiyanların ve Yahudilerin kestiği 

etler de yenmez; ama müşrik mi diye de araştırmak gerekmez. Hıristiyan 

veya Yahudi olarak bilinen kimselerin kestikleri yenir. Müslümanım dediği 

halde, mürted olmuş kimselerin kestiği etler yenmez. Bunları da 

araştırmak gerekmediği için, kasaplarda ve marketlerde satılan etleri 

yemek caizdir, yani tenzihen mekruhtur. 

Mısmıl, sığır, davar gibi eti yenen hayvanlara denir. 

Sual: (Allah ismini söylememiş, ama zıddını da ifade etmemişse 

kitap ehlinin kestiği yenir. Mutlaka besmele çekmiş olması yahut kendi 

dillerinde Allah'ın ismini söylemiş olması şart değildir) deniyor. 

Besmelesiz kesilen hayvan leş olmaz m? 

CEVAP 

Evet, leş olur. Bir âyet-i kerime meali: 

(Leş, akıcı kan, pis hınzır ve Allah’tan başkasının adıyla kesilmiş 

olan hayvanları yemek haramdır.) [Enam 145] 

Bir hadis-i şerif meali şöyledir: 

(Besmeleyle attığın okla avladığını ye, av köpeğini de 

besmeleyle salmışsan ve talimli köpekse, yersin. Köpek talimsizse 

yetişip kesersen yersin.) [Müslim] 

Besmele kasten terk edilirse leş olur. Unutulursa mahzuru olmaz. 

Şafii’de Besmelesiz kesileni yemek de caizdir. Maliki’de, Besmele 

unutulursa da yenmez. İki hadis-i şerif meali: 

(Hayvan keserken Besmele unutulursa yerken söylemek yeter.) 

[Beyheki] 

(Hayvanı keserken besmeleyle beraber tekbir de getirin.) 

[Bismillahi Allahü ekber deyin.] [Taberani] 

Müslümanın veya ehli kitap olan kâfirin, Allahü teâlânın ismini veya 

bir sıfatını, herhangi bir dille söyleyerek, kestiği yenir. Söylemezse, 

hayvan leş olur. (Hindiyye) 

Hıristiyanın kestiğini yemek 

Sual: Kur'an-ı kerimde Ehl-i kitabın kestiği hayvanın yeneceği 

bildiriliyor. Acaba bugünkü Hıristiyanlar da ehl-i kitap mıdır? Kestikleri 

hayvanlar yenir mi? 

CEVAP 

Bugünkü Hıristiyanların, dinlerinin esası teslistir. Yani, (İsa, tanrıdır 

veya tanrının oğludur, ebedi olan tek tanrı, onu çok seviyor. Onun 

her istediğini yaptığı, yarattığı için her şeyi ondan istiyoruz, ona ve 

32


onu temsil eden putlarımıza, bu niyetle yalvarıyoruz. Tanrı ve oğul, 

çok sevilen kimse demektir) diyerek, böyle inananlara ehl-i kitap denir 

ve kestikleri yenir. Keserken, İsa veya üç tanrıdan biri derse, yenmez. 

Böyle inanır, fakat söylemezse, yine yenir. 

Resmin, heykelin sahibinde ve haçta üluhiyet sıfatı bulunduğuna 

inanarak, mesela, istediğini yaratır, hastaya şifa verir diyerek tazim 

etmek, küfür olur, şirk olur. Tazim etmesi ibadet, tapınmak olur. 

Hıristiyanlardan, (İsa Allah’ın oğlu, melekler de kızlarıdır) diyerek, kızerkek 

resimlerine ve heykellere hürmet edenler müşriktir. Barnabas ve 

Aryüs mezhebinde olanları, böyle inanmadıkları için, müşrik değil, ehl-i 

kitaptır. 

Bir peygambere ve bunun, sonradan bozulmuş olan mukaddes 

kitabına inanan bir kâfir, bu peygamber tanrıdır veya oğludur dese ve 

putlara yalvarırsa da, buna ehl-i kitap denir. Çünkü, ilah, rab, tanrı, 

baba gibi isimler, yardım eden, yaratılmaya sebep olan, çok sevilen 

manasına da kullanılır. 

Bu isimleri, Hazret-i İsa’ya, bu manalarla söyleyene müşrik denmez. 

Ona, üç tanrıdan biri veya tanrı denilmesi, hakiki bir söz değil, mecaz 

olur. İsa da, ebedidir. Her şeyi yoktan yaratır diyen Hıristiyanlar, ehl-i 

kitap değildir, kestikleri yenmez. Hazret-i İsa’yı sevdiklerinden dolayı, 

istediklerinin yaratılmasına sebep olmaları için putlara, heykellere 

yalvaran Hıristiyanlar ehl-i kitaptır. Ehl-i kitabın hepsi de kâfirdir. 

(Hindiyye) 

Dinsizin kestiği 

Sual: Dinsizlerin kestiği hayvan yenir mi? 

CEVAP 

Yenmez. Müslüman kasaptan alınan bir etin, nasıl kesildiği 

bilinmiyorsa, helal olmak ihtimali varsa, [yani, kesenler Müslüman ve 

dinsiz karışıksa], yemek caiz olur. (Mizan-ül-kübra, Hadika, Berika, 

Mezahib-i erbea, Hayat-ül hayvan) 

Sual: Kesmeyip de, bir yerine bıçak saplayarak, alnına vurarak veya 

boğarak veya ilaçlayarak, elektrikleyerek öldürülen kara hayvanları yenir 

mi? 

CEVAP 

Hayır, bu şekilde ölen hayvan leş olur. Bunları yemek haram olur. 

Sual: Kaçan sığırı, koyunu, tavuğu tüfekle, tabancayla vurunca 


CEVAP 

Sığır, koyun, tavuk, av hayvanı olmadığı için tüfekle vurulunca ölürse 

33


yenmez. Onun için ölmeden önce kesilirse yenir. 

Sual: Hayvanı kesmeden şoklamanın dinen mahzuru var mı? 

CEVAP 

Şoklamak uygun değil ama kesilince haram olmaz. Canı varken, yani 

ölmeden önce kesilirse yenir. Şoklamanın yemek açısından mahzuru 

olmaz. 

Sual: Soluk borusu ve şah damarı kesilmese, başka damarı kesilip 

az miktarda kan aksa, bu hayvanın eti yenir mi? 

CEVAP 

Yenir. 

Sual: Kurbanlık koyuna taksi çarpıp kan akarak öldü. Eti yenir mi? 

CEVAP 

Yenmez. Ölmeden önce kesilse idi yenirdi. 

Sual: Kurşun attığım keklik, yaralanıp önüme düştü. Bıçak olmadığı 

için, kellesini kopardım. Yemek caiz mi? 

CEVAP 

Kurşunla kan çıktıysa caiz olur. 

Sual: İsviçre’de hayvanı bayıltıp kesiyorlarmış. Yemek caiz mi? 

CEVAP 

Evet. 

Sual: Haram olarak ensesinden kesilen hayvanı yemek caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Kadınlar hayvan kesebilir mi? 

CEVAP 

Evet, kadınlar da hayvan kesebilir, mahzuru yoktur. Genelde hayvan 

kesimi güç kuvvet istediği için kadınlar büyük baş hayvan kesemezler. 

Tavuk, kaz gibi hayvanlarıysa rahatça kesebilirler. 

İngiltere’de et yemek 

Sual: İngiltere’de kasaptan et alıp yemek caiz olur mu? 

CEVAP 

Evet, kimin kestiğini nasıl kestiği bilinmeyince kasaptan et alıp 

yemek caiz olur. 

Kendi dilleriyle de olsa Allah’ın adıyla kesiyorlarsa yemek caiz olur. 

Yahudiler Allah’ın adıyla kesiyorlar. Yahudi’nin kestiği yenir. 

Hıristiyanların nasıl kestiği bilinmiyorsa, bilinmediği için yine yenir. Şafii 

mezhebinde hayvanı keserken Besmele çekmek şart olmadığı için, 

vesveseli kimselerin, et yerken Şafii mezhebini taklit ederek yemeleri 

daha uygun olur. 

34


Allah’ın adıyla kesmek 

Sual: Falanca zat beldemize geldi diye, ona saygı veya şükür için, 

Besmeleyle kesilen hayvanın eti yenir mi? 

CEVAP 

Yolcusu veya sevdiği, saydığı kimse gelince, sevinç veya o insan için 

saygı hayvanı veya şükür hayvanı kesmek caiz değildir. Yolcu gelmeden 

veya gelince adak edilir ve adak olarak, yani Allahü teâlâ için kesilir ve 

etleri fakirlere yedirilir. Zenginler yiyemez. (S. Ebediyye) 

Hayvan, Allah’ın adıyla kesildiği için eti haram olmaz. Fakirlere 

yedirmek gayesiyle de olsa, gelen kimsenin ismi söylenerek veya İsa 

aleyhisselam adıyla, Muhammed aleyhisselam adıyla denilerek kesilirse, 

böyle hayvanın eti yenmez; çünkü Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor 

ki: 

(Allah’tan başkasının adıyla kesilmiş olan hayvanın etini yemek 

haramdır.) [Enam 145] 

Birinci örnekte, hayvan Allah adıyla kesiliyor; fakat niyet bozuktur, 

gelen zata saygı için kesiliyor. İkinci örnekteyse, niyet düzgün olsa bile, 

Allahın ismiyle değil de, başkalarının ismiyle kesildiği için, o et yenmez. 

Hayvan sakatatları 

Sual: İşkembe, karaciğer, dalak gibi, hayvanların sakatatlarının 

yenmesinde bir mahzur var mıdır? 

CEVAP 

Üçünü de yemek caizdir. Kur’an-ı kerimde kan haram edildiği için, 

aklını ölçü alan bazı kimseler ve bazı müsteşrikler, (Dalak kandır, ciğer 

kandır, öyleyse yemek haramdır) diyorlar. Kur'an-ı kerimde mealen 

(Meyte ve kan size haram kılındı) buyuruluyor. (Maide 3) 

Meyte, kendiliğinden ölen, leş olan hayvandır. Bir müsteşrik, bu 

âyete bakarak kendi kendine ölen balığın haram olduğunu söyler. 

Müsteşrike göre sadece delil Kur'andır. Halbuki Allahü teâlâ mealen (Bir 

işte anlaşamazsanız, bu işin hükmünü öğrenmek için Kur'ana ve 

sünnete bakın!) buyuruyor. Kur'an-ı kerime bakınca müsteşrik balığın 

yenmeyeceğini anlar. 

Dalak kandır. Müsteşrik, âyete bakınca bunun da haram olduğunu 

anlar. Fakat sünnete bakılınca balık ve dalağın helal olduğu görülür. 


(Size iki meyte ve iki kan helal kılındı. İki meyte balık ve çekirge, 

iki kan da karaciğer ve dalaktır.) [İbni Mace] 

35


Peygamber efendimiz Meyteyi açıklamasaydı, hiçbir Müslüman balık 

yiyemezdi. 

Uykuluk 

Sual: Kasaplarda uykuluk diye bir şey satılıyor. Bunu yemek caiz 

midir? 

CEVAP 

İnsanlar uykuluğu farklı biliyorlar. Uykuluk olmayana da uykuluk 

dedikleri görülüyor. Ölçü şu: Adı önemli değil, önemli olan bez olup 

olmamasıdır. Bez olanlar yenmez. 

Kokoreç 

Sual: Kokoreç yemek caiz mi? 

CEVAP 

Kokoreç yenir. İçine koç yumurtası da konuyor diyorlar. Konuyorsa 

yenmez. 

Tavuk yemek 

Sual: Tavuk yemlerine kan karıştırıldığı söyleniyor. Bu yemi yiyen 

tavukları yemek caiz midir? 

CEVAP 

Dinimizde görmeden kesin hüküm vermek caiz olmaz. Görerek veya 

adil bir Müslümanın söylemesiyle anlaşılır. Fakat sorup araştırmak 

gerekmez. Bir kısmına hile yapıldığı görülünce, diğer hepsine de hile 

yapıldığı kesin olarak söylenemez. Bir tavuğun necaset yediği kesin 

olarak bilinince, o tavuk üç gün ayrı bir yere konur. Bu üç gün zarfında 

tavuğun içindeki necaset kimyevi değişikliğe uğrar. Üç gün sonra o 

tavuğu yemek helal olur. 

Şarap da sirke olunca temiz olur. Domuz yağı dâhil, necasetli yağlar, 

sabun yapılınca temiz olur. Bütün kimyevi değişmeler böyledir. (Redd-ülmuhtar, 

S. Ebediyye) 

Sual: Tüylerinin kolay yolunması için kesilen tavuklar sıcak suya 

bırakılıyor. Böyle tavukları yemek caiz midir? 

CEVAP 

Yarılmadan, kaynar suya konursa necis olur. Yenmesi haram olur. 

Eğer, karnı yarılıp içi yıkanıp temizlendikten sonra, kaynar suya konursa, 

tüylerine necaset bulaşmamışsa, yenmesi helal olur. (Ebüssüud Efendi 

Fetvası) 

Kaynamayan sıcak suda bırakılan içi boşaltılmamış tavuğun, yalnız 

derisi necis olur, böyle bir tavuğun içini boşalttıktan sonra, üç defa soğuk 

36


suyla yıkanınca her yeri temiz olur. İşkembe de böyle 3 defa yıkanınca 

temiz olur. (Redd-ül-muhtar) 

Nasıl kesildiği, nasıl haşlandığı, necis olduğu kesin olarak bilinmezse 

yenmesi günah olmaz. (Eşbah) 

Sual: Duyduğuma göre, bazı kesim yerlerinde, bıçaklara besmele 

yazdırmışlar onlarla kesiyorlarmış. Bazı yerlerde de, makineye besmele 

yazmışlar. Bazı yerlerde de sabah bir kere besmele çekmek yeter 

deniyormuş. Böyle kesilen tavuk ve diğer hayvanlar yenir mi? 

CEVAP 

Bütün din kitaplarında her hayvan için ayrı besmele çekilmesinin 

gerektiği bildiriliyor. 

Evcil hayvanla yabani hayvanların kesimi farklıdır. 

Avcı, tavşana, kekliğe silah atarken, ava tazıyı [av köpeğini] 

salarken, kekliğe, bıldırcına şahini gönderirken besmele çekmekle o 

hayvan dine uygun kesilmiş sayılır. Ama bir tavuğa besmeleyle kurşun 

atılsa o hayvan yenmez; çünkü tavuğu tutup kesme imkânı vardır. 

Büyük çiftliklerde binlerce tavuk aynı anda kesilecekse, her tavuk 

kesim yerine konunca besmele çekmek gerekir. Sonra makinenin 

düğmesine basarken de bir besmele çekilse kifayet eder. Çünkü her biri 

besmeleyle konulmuştur. 

Sual: Burada tavukları ağızlarına bıçak sokarak beyinlerini 

parçalayıp öldürüyorlar. Böyle kesilen tavukları yemek caiz olur mu? 

CEVAP 

Bahsettiğiniz şekilde kesilen tavukları Müslümanların yemesi caiz 

olmaz. (Tahtavi) 

Sual: Tahlil için kan alırken ölen tavuğu yemek caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Leş olarak ölmüş tavuktan çıkan yumurta yenir mi? 

CEVAP 

Yenir. 

Yiyeceklerdeki kurt 

Sual: Bazıları, kirazın içindeki kurdun, kendiliğinden meydana 

geldiğini, bunun için kurtlu kiraz yemekte mahzur olmadığını söylüyorlar. 

Kurtlu kiraz yemek uygun mu? 

CEVAP 

Kirazdaki kurt, "Kiraz sineği" denilen bir sineğin kiraz içine koyduğu 

yumurtalardan hasıl olur. Kurtlu kiraz yenmez. Kiraz alınca 3-5 tanesinin 

37


içi açılır. Kurt yoksa diğerlerini açmadan yemek caiz olur. Eğer bir tane 

bile kurt görülse, hepsinin içine bakmak gerekir. (Berika) 

Kurtlu gıda yenmez 

Sual: Un, irmik, mercimek, fasulye, nohut gibi gıdalar kurtlanınca 


CEVAP 

Kurtlanmış gıdalar yenmez. Un gibi olanlar elenince, fasulye gibi 

olanlar da temizlenince, yenmesi caiz olur. 

Sual: Kaz düşen kuyudan, 6 aydır su çekilmiş. Şimdi temiz oldu mu? 

CEVAP 


Sual: Koyun sağılırken kığ düşüyor. Bu sütü kullanmak caiz mi? 

CEVAP 

Zaruret olduğu için, hemen alınırsa caiz olur. 

Kurtlu elma yemek 

Sual: Kurtlu elmanın, kurdun yediği yerini atıp o elmayı yemek 

günah mıdır? 

CEVAP 

Hayır, hiçbir mahzuru olmaz. 

Sual: Bir incirde kurt görülüyor. Bütün hoşafı dökmek mi lazımdır? 

CEVAP 

Görülen yenilmez. 

Sual: Koca bir kazan hoşafta 3-5 kurt görülse dökmek gerekir mi? 

CEVAP 

Gerekmez. 

Sual: Yeşil küflü küp peynirlerini yemek caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Yumurtadan çıkan az kanı atıp yumurtayı yemek caiz mi? 

CEVAP 


Kımız, kefir ve kombu çayı 

Sual: İnek sütü, kefir mayası ile mayalanıyor ve bu esnada alkol az 

da olsa teşekkül ediyor. Buna kefir deniyor. Bir de Kombucha mantarı’nın 

üremesi ile elde edilen ve az da olsa içinde alkol bulunan kombu çayı 

vardır. Kefir de, kombu çayı da birçok hastalıklara iyi geldiği söyleniyor. 

İlaç olarak kullanmakta mahzur var mıdır? 

38


CEVAP 

Bugün kefir ve kombu çayının yerini tutan ilaç çoktur. Bunları 

kullanmaya zaruret de yoktur. Eğer, salih bir doktor, (Kefir veya kombu 

çayı şu hastalığa iyi gelir. Bu hastalık için mubah başka ilaç yoktur) 

derse, o zaman bunları kullanmak caiz olur. 


(İhtimar [mayalanarak alkol teşekkül] etmiş her içki haramdır.) 

[Ebu Davud] 

Bu hadis-i şerifin fıkıh kitaplarında nasıl açıklandığına bakalım: 

Bal, incir, arpa, buğday, mısır, darı, erik, kayısı, elma ve 

benzerlerinden biri soğuk suda durup ısıtılmasa da, alkol teşekkül ederek 

bira gibi olur. Bira, tadı acı ve keskin olduğu [alkol bulunduğu] için azı da 

çoğu da, her ne maksatla içilirse içilsin, imam-ı Muhammede göre 

haramdır, fetva da böyledir. Diğer üç mezhepte de haramdır. Yapıları, 

bileşimleri aynıdır demek değildir. Çünkü Muhammed aleyhisselam, 

maddelerin hakikatlerini, fen bilgilerini öğretmek için değil, bunların 

hükümlerini bildirmek için gönderilmiştir. Kısrak, inek sütleri, mayalanıp, 

tadı keskin olunca, bira gibi alkollü olur. Kısrak sütünden yapılana Kımız, 

inek sütünden yapılana Kefir denir. İçilmesi haramdır. (S. Ebediyye) 

Portakal ve diğer meyvelerdeki alkol oranı kefirdekinden çok diyerek 

kefir içmeyi caiz görmek yanlıştır. Çünkü dinimizde alkolün azlığı çokluğu 

önemli değildir. Bir damla şarap da haramdır. Ama dinimiz, içinde alkol 

bulunsa da, sirke içmeyi ve meyve yemeyi, haram kılmamıştır. Ama alkol 

teşekkül eden içeceklerin damlasını haram etmiştir. Demek ki, kımızda, 

birada, kefirde, bir damla alkol olsa da haramdır. Fakat hamurda, 

meyvede ve sirkede 10 damla alkol olsa haram değildir. Çünkü birinde 

alkol tabii olarak bulunuyor, ötekinin alkolleşmesine biz sebep oluyoruz. 

Yoğurt ve kefir 

Sual: Sütten yoğurt olunca haram olmuyor da, aynı sütten kefir 

olunca niye haram oluyor? 

CEVAP 

Akıl ve mantıkla din olmaz. (Üzümden pekmez, sirke olunca 

haram olmuyor da, şarap olunca niye haram oluyor) demeye benzer 

ki, caiz değildir. Mantıkla, kıyasla din olmaz. O zaman, insan sayısı kadar 

din ortaya çıkar. 

Az alkole fetva vermek 

Sual: Gazetelerde şöyle bir fetva yayınlandı: 

39


(Sarhoşluk verecek derecede alkol bulunmayan içeceklerin içilmesi 

caiz, sarhoş edecek derecede alkol bulunan içeceklerin içilmesi ise 

haramdır. Sarhoş etmediği için kefirin içilmesi caizdir.) 

Peki bir iki bardak bira da insanı sarhoş etmiyor. Bira da mı caizdir? 

CEVAP 

Duyulan her şeye inanmamak gerekir. Yukarıdaki ifadeleri bir ilim 

adamı söyleyemez. Çünkü din kitaplarında bildirilen hadis-i şeriflerde 

alkolün zerresi de haramdır. Ayrıca çoğu sarhoş eden içeceklerin azı da 

haramdır. Üç hadis-i şerif meali şöyledir: 

(Çoğu sarhoş eden şeyin, azını da içmek haramdır.) [Nesai, 

Tirmizi] 


[Ebu Davud] 

(Bir zaman gelecek, içkinin adı değiştirilecek ve helal 

sayılacaktır.) [İ. Ahmed] 

Bu hadis-i şeriflerin fıkıh kitaplarında nasıl açıklandığına bakalım: 

Bal, incir, arpa, buğday, mısır, darı, erik, kayısı, elma ve 

benzerlerinden biri soğuk suda durup ısıtılmasa da, alkol teşekkül ederek 

bira gibi olur. Bira, tadı acı ve keskin olduğu [alkol bulunduğu] için azı da 

çoğu da, her ne maksatla içilirse içilsin, imam-ı Muhammede göre 

haramdır, fetva da böyledir. Diğer üç mezhepte de haramdır. Çünkü, 

Peygamberimiz, (Çoğu sarhoş eden içkinin, azını içmek de haramdır) 

buyurdu. Bu hadis-i şerif, hepsinin haram olduğunu bildirmektedir. 

Yapıları, bileşimleri aynıdır demek değildir. Çünkü Muhammed 

aleyhisselam, maddelerin hakikatlerini, fen bilgilerini öğretmek için değil, 

bunların hükümlerini bildirmek için gönderilmiştir. Kısrak, inek sütleri, 

mayalanıp, tadı keskin olunca, bira gibi haram olur. Kısrak sütünden 

yapılana Kımız, inek sütünden yapılana Kefir denir. (S. Ebediyye) 

Kefir bira gibidir, zaruretsiz içilmez. Bugün kefirin yerini tutan ilaçlar 

vardır. Bunları kullanmaya zaruret yoktur. Eğer, salih bir doktor, (Kefir, şu 

hastalığa iyi gelir. Bu hastalık için mubah başka ilaç yoktur) derse, o 

zaman kefir kullanmak caiz olur. 

Bazı cahiller, portakal ve diğer meyvelerdeki alkol oranı 

kefirdekinden çok diyerek kefir içmeyi caiz görüyorlar. Dinimiz, alkol de 

bulunsa meyve yemeyi haram kılmamıştır. 

Nakli bırakıp aklı ölçü alınca, yukarıdaki mantıkla, zararı az diye bir 

çayına oyun oynamaya yani kumara da fetva verebilirler, bir dilim domuz 

eti yemenin mahzuru olmaz diyerek de fetva verebilirler. Aklı değil, nakli 

ölçü almalıdır. 

40


Yemeklere alkol katmak 

Sual: Aşağıdaki yazıda doğruluk payı var mıdır? 

(Alkol ve alkollü içkiler, keyif verici, uyuşturucu olarak içildikleri 

takdirde haramdır. Bunlar kaynatılır, pişirilen yemeklere katılır ve içki 

olmaktan çıkarılırlarsa normal gıdaya döner, haram listesinden çıkarlar. 

Hazret-i Ömer, kaynatılmış şarabı içmiş, içmek istemeyen Ubade b. 

Samit adlı sahabiye şöyle çıkışmıştır: 'Ey ahmak! O kaynadı, şaraplığı 

kalmadı. Sen, sirkeyi içmiyor musun? O da bu sudan...” 

O halde, alkolün pişmekte olan yemeklere, lezzet verici olarak 

katılmasının (et ve balığa bir miktar şarap ekleyerek pişirmek gibi) dinen 

hiçbir sakıncası yoktur.) [bkz. Ebu Zehra 299] 

CEVAP 

Zerre kadar doğruluk payı yoktur. Üstelik Hazret-i Ömer’e de iftiradır. 

Ebu Zehra mezhepsiz bir yazardır. Şarap, sirke mayası ile mayalanır, 

alkol sirkeye dönüşür. Kimyasal değişmeye uğradığı için sirke içmek 

günah değildir. Yemeğe konan şarap sirkeye dönüşmez. Mezhepsiz 

yazar dinimizi sulandırmaya çalışmaktadır. 

Sual: Şaraptaki alkol yemek piştiği için yok oluyor ve yemek yedikten 

sonra insana kötü tesirde bulunmuyor. Bu durumda neden caiz olmuyor? 

CEVAP 

Bir damla alkol içilse de haramdır. Ölçü, zarar vermesi veya zarar 

vermemesi değildir. Besmelesiz kesilen kuzu eti yenmez, leş olur, haram 

olur. Bir damla kan veya bir damla idrar içmek insana zarar vermez, ama 

haramdır. Dinin emrinde bir sebep aranmaz, sadece o emre uyulur. 

Sual: Eti ispirto alevine tutarak pişirmek caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Esansı, alkolde eritilen çayı, yıkayıp içmekte mahzur var mı? 

CEVAP 

Mahzur yoktur. 

Sual: Alkol verilen döğüş horozu, yara alınca kesiliyor. Eti yenir mi? 

CEVAP 

Necaset yemiş tavuk gibidir. Alkol yeni verilmişse yenmez. Üç gün 

önce verilmişse yenir. 

Sual: İthal tütünler alkolle yıkanıyormuş. Böyle sigarayı içmek caiz 

midir? 

CEVAP 

Kesin bilinmedikçe, zanla hareket edilmez, yani alkollü denmez. Eğer 

alkolle yıkandığı kesin biliniyorsa, o zaman içmek caiz olmaz. 

41


Sual: Alkolsüz bira içmek caiz mi? 

CEVAP 

Temiz idrar demeye benzer. (Alkol yoksa bira denmez. Alkolsüz arpa 

suyu denebilir.) 

Sual: Taze sirkede alkol oluyor. Böyle taze sirke yemek caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Pastörize edilmiş üzüm suyunda alkol olabilir mi, içilmesi 

uygun mudur? 

CEVAP 

Usulüne uygun pastörize edilen üzüm suyunda alkol olmaz, 

içilmesinde mahzur yoktur. 

Pastörize işi usulüne uygun yapılmazsa, bozulup şaraplaşabilir. 

Şaraplaşan üzüm suyu köpürür, tadı ve kokusu değişir. Üzüm suyuna hiç 

benzemez. Zaten içerken anlaşılır, şaraplaşmış üzüm suyu içilmez. 

Meyvelerde alkol 

Sual: Portakal, limon gibi meyvelerin kabuğunda ve çürümeye 

başlayan meyvelerde alkol oluyor. Bu halde limonu kabuğuyla çaya 

koymak veya portakal kabuğundan reçel yapmak caiz olur mu? 

CEVAP 

Evet, caiz olur. Alkol teşekkül etmeyen olgun bir meyve yoktur. 

Meyvelere, ekmeğe dinimiz izin vermiştir. Dinin yasak ettiği alkol ise, 

içilmez. 

Yemeğe konan şarap 

Sual: (Yemeğe konan şarap, yemek pişerken kimyasal değişikliğe 

uğradığı için mahzuru olmaz) diyorlar. Bir de, (Elbisemize şarap dökülse 

kuruyunca uçup gider) diyorlar. Bunlar doğru mudur? 

CEVAP 

Doğru değildir. Yemeğe konan şarap kimyasal değişikliğe uğramaz. 

Şarabın su kısmı kuruyunca uçar, ama necis kısmı kalır. Elbisemize bir 

bardak idrar dökülse, kuruyunca su kısmı uçup giderse de necis kısmı 

kalır. Yemeğe konan şarabın veya idrarın da necisliği devam eder. 

Alkolün damlası necistir 

Sual: Bir hoca, (Bir yemeğin veya içeceğin içine bir kaşık şarap 

konsa, onu içmek haram olmaz, çünkü o yemekten veya o içecekten ne 

kadar çok yenilip içilse de, insan sarhoş olmaz. Bunun için meyve suyuna 

veya gazoza konan az miktar alkol haram değildir) diyor. Alkol, idrar gibi 

necis değil mi? Yemeğin veya içeceğin içine bir kaşık idrar konsa o 

yemek necis olmaz mı? 

42


CEVAP 

Elbette necis olur. Yalnız o hoca değil, mezhebi olmadığını iftiharla 

söyleyen Ebu Zehra da, (Alkollü içkiler kaynatılır, pişirilen yemeklere 

katılır ve içki olmaktan çıkarılırlarsa normal gıdaya döner, haram 

listesinden çıkarlar. Alkolün pişmekte olan yemeklere, lezzet verici olarak 

katılmasının, et ve balığa bir miktar şarap ekleyerek pişirmenin dinen 

hiçbir sakıncası yoktur) diyor. 

Böyle indî görüşlerini din gibi anlatan hocalar çoğalıyor. O hoca, kim 

ise, bu onun indî yorumudur, yani şahsi görüşüdür. Dinde delil olmaz. 

Çünkü içinde % 10 civarında alkol bulunan şarabın bile damlası necistir. 

Şarap, sirke mayasıyla mayalanır, alkol sirkeye dönüşür. Kimyasal 

değişmeye uğradığı için sirke içmek günah değildir. Yemeğe konan şarap 

ise asla sirkeye dönüşmez. Böyle yanlış fikirlerle dinimizi sulandırmaya 

çalışıyorlar. S. Ebediyye’de deniyor ki: 

İspirtosu [etil alkolü] az olan şarap da haramdır. Sarhoş etmese de, 

damlasını içmek haramdır, helâl diyen kâfir olur. Şarap, idrar gibi kaba 

necasettir. Çamur yapmak, hayvana içirmek, lavman yapmak, buruna 

çekmek sözbirliği ile haramdır. Şarap köpüklendikten sonra, kaynatılıp 

üçte ikisi gitse de geride kalanı ve imbiklenerek elde edilen ispirtonun, 

rakının şarap gibi, galiz necaset olduğu sözbirliğiyle bildirilmiştir. Bunların 

damlasını da içmenin haram olduğu, Behcet-ül-fetava’da yazılıdır. 

Büyük fıkıh âlimi İbni Âbidin buyuruyor ki: (Arak-ı hamrın [etil alkolün], 

şarap gibi kaba necaset olduğu ve sarhoş edecek kadar içene had 

vurulması sözbirliğiyle bildirildi. Damlasını içene de had vurulur diyen 

âlimler çoktur.) [3/163 ve 5/289] 

Alkollü içkilerin hepsinde ispirto vardır, şaraplı su gibi kaba necis ve 

haramdır. Bir hadis-i şerif meali: 


[Ebu Davud] 

Bu hadis-i şerif, fıkıh kitaplarında şöyle açıklanıyor: Bal, incir, arpa, 

buğday, mısır, darı, erik, kayısı, elma ve benzerlerinden biri soğuk suda 

durup ısıtılmasa da, alkol teşekkül ederek bira gibi olur. Bira, tadı acı ve 

keskin olduğu [alkol bulunduğu] için azı da çoğu da, İmam-ı 

Muhammed’e göre haramdır, fetva da böyledir. Diğer üç mezhepte de 

haramdır. (S. Ebediyye) 

İskilipli M. Atıf hoca buyuruyor ki: 

Hamrın [alkolün] haram olması, zatından dolayıdır, yoksa sarhoş 

ettiğinden dolayı değildir. Alkolün damlası da, zerresi de haramdır. İdrar, 

kan gibi şer’an kaba necasettir, murdardır. Damlası, zerresi de necistir. 

43


(Men’i müskirât) 

Kendi görüşlerini esas alan kimseler değil, muteber dinî kitaplar esas 

alınmalıdır. 

Yoğurt ekşirse 

Sual: Çok ekşimiş yoğurdu yemek caiz midir? Yoğurt ekşiyince alkol 

teşekkül eder mi? 

CEVAP 

Hayır, yoğurt ekşise de alkol teşekkül etmez. Ekşi yoğurt yemenin 

mahzuru olmaz, hattâ sağlık açısından daha iyidir. 

Yeme içme adabı 

Sual: Yeme içme adabı hakkında bilgi verir misiniz? 

CEVAP 

Maddeler halinde bildirelim: 

Yemeğe başlarken niyet: 

Yemeğe başlarken, Allahü teâlâya ibadet etmek, Allahü teâlânın 

kullarına faydalı olmak, Allahü teâlânın dinini, ebedi saadet ve huzur 

yolunu bütün insanlara yaymak için kuvvet elde etmeye niyet etmelidir. 

Yiyip içmenin farzları: 

1- Yediği zaman, doymayı ve içtiği zaman kanmayı, Allahü teâlâdan 

bilmek. 

2- Helalinden yiyip içmek. 

3- O yemekten kuvveti geçinceye dek, Allahü teâlâya kulluk etmek. 

4- Eline geçene kanaat etmek. 

Sünnetleri: 

1- Yemeye ve içmeye başlarken, Besmele okumak, [Herkese 

hatırlatmak için Besmele, yüksek sesle söylenebilir.] 

2- Yemeğin sonunda (Elhamdülillah) demek, 

3- Yemekten önce ve yemekten sonra el yıkamak, [Yemekten evvel 

el yıkarken, önce gençler, yemekten sonra, önce yaşlılar yıkar.] 

4- Sağ elle yiyip içmek. 

5- Tabağın kenarından, kendi önünden yemek, 

6- Sağ ayağı dikip, sol ayak üstüne oturmak, [Otururken bir şeye 

dayanmak ve başı açık yemek caizdir.] 

7- Yemeğe tuzla başlamak ve yemeği tuzla bitirmek, [Tuzla başlayıp 

bitirmek şifadır. İlk ve son lokma ekmekle yapılır ve ekmekteki tuza niyet 

edilirse, bu sünnet yerine getirilmiş olur.] 

8- Elle yenebilenleri, üç parmakla yemek. 

44


9- Ekmekle karpuz yerken, ekmeği sağ eliyle alıp, sonra karpuzu sol 

eliyle yemek. 

10- Kapta kalanı sıyırıp, yemek, [Hoşaf, ayran gibi şey artığına su 

koyup, çalkalayıp içmek çok sevabdır. Sonra yemek şartıyla, tabakta, 

bardakta artık bırakmak caizdir. Resulullah efendimiz, müminin artığını 

yemesini severdi.] 

11- Elini yıkamadan veya bezle silmeden önce, parmaklarındaki 

yemek artıklarını yalamak. 

12- Yemekten sonra dişleri misvakla veya kürdanla temizlemek. 

Dişler arasından kürdanla çıkarılan şeyleri yutmamalıdır. [Bu temizliği 

musluk başında yapıp, diş arasından çıkan kırıntıları, lavaboya atmalı, 

sofrada bulunanları iğrendirmemelidir.] 

Müstehabları: 

1- Sofrayı yere kurmak, 

2- Elbisesi temiz olarak sofraya oturmak, 

3- Arpa ekmeği yemek, 

4- Ekmeği elle parçalamak. Ekmek bıçakla kesilebilirse de, bıçakla 

lokma haline getirilmez. Yemeği başkası için, bir yaşlı için hazırlayan, 

onun yiyebileceği şekilde lokma haline getirebilir. Pişmiş eti bıçakla 

kesmemelidir, 

5- Ekmek ufaklarını zayi etmemek, 

6- Sirke yemek, 

7- Lokmayı küçük almak, 

8- Lokmayı iyice çiğnemek. 

Mekruhları: 

1- Sol eliyle yiyip içmek, 

2- Yiyeceği yemeği koklamak, 

3- Besmeleyi terk etmek. [Yemek arasında da olsa hatırlayınca 

Besmele çekmelidir.] 

4- Yerken hiç konuşmamak, [Ateşe tapanların âdetidir. Neşeli şeyler 

konuşmalıdır.] 

5- Tuzluğu, tabağı ekmek üstüne koymak, elini, bıçağı ekmeğe 

silmek, [Bu ekmek yenirse, mekruh olmaz.] 

6- Küflü ekmek, kokmuş yemek ve su mekruhtur. 

Haramları: 

1- Doyduğu halde yemeğe devam etmek, [Misafiri varsa, onun 

yemesine mani olmamak için, yer gibi davranmak gerekir.] 

2- Sofrada çalgı, yabancı kadın, içki, kumar ve başka haram şeyler 

bulundurmak. 

45


3- Yemekte israf etmek, [Gıda maddelerini, lüzumu kadar ölçerek 

almalı, ölçüsüz, çok almamalıdır. İsraf olur.] 

4- Başkasının malını haksız olarak yerken Besmele çekmek, 

5- Ziyafete davetsiz gitmek, 

6- Başkasının malını izinsiz yemek, 

7- Bedenine hastalık verecek şeyi yemek, 

8- Riya ile hazırlanan yemeği yemek, 

9- Adadığı şeyi yemek. 

Dikkat edilecek diğer hususlar: 

1- Ekmeğin içini yiyip kabuğunu bırakmak, pişkin yerini yiyip, gerisini 

bırakmak israftır. Kalanı başkası veya hayvan yerse israf olmaz. 

2- Yol üstünde, ayakta, yürürken yiyip, içmemelidir. 

3- Sağına, soluna, havaya bakmamalı, lokmasına ve önüne 

bakmalıdır. 

4- Yiyip içerken ağzını çok açmamalıdır. 

5- Sofrada elini, üstüne, başına sürmemelidir. 

6- Öksüreceği ve aksıracağı zaman, başını geriye çevirmelidir. 

7- Davette çağırılmadan, sofraya oturmamalıdır. 

8- Sofrada herkesten çok yememelidir. 

9- Açken de, yavaş yavaş yemelidir. 

10- Önce büyükler başlamalıdır. 

11- Üçten çok (Ye!) diyerek, kimseye sıkıntı vermemelidir. 

12- Ev sahibinin sofraya oturmayıp hizmet etmesi caizdir. Birlikte 

yediği zaman, misafirleri doymadan, yemekten elini çekmemelidir. 

13- Yemekte korkunç ve iğrenç şeyler söylememelidir. Ölümden, 

hastalıktan, Cehennemden konuşmamalıdır. 

14- Misafir, sofraya gelen yemeklere dikkati çekecek şekilde 

bakmamalıdır. 

15- Bir lokmayı yutmadan önce, ikinciyi eline almamalıdır. 

16- Yemek arasında, bir şey için, hatta namaz için, sofradan 

kalkmamalıdır. Namazı önce kılmalıdır. Eğer, hazırlanmış yemekler 

soğuyacak veya bozulacaksa ve namaz vakti, yemekten sonra kılmaya 

elverişliyse, namazdan önce yemelidir. 

17- Yemek kaldırıldıktan sonra, sofradan kalkmalıdır. 

18- Ev sahibinin, misafire lokma uzatması ve eline su dökmesi iyi 

olur. Şimdi musluklar olduğu için su dökmeye gerek kalmaz. Elini 

kurulaması için havlu tutabilir. 

19- Yemekten sonra ev sahibine, bereket, rahmet ve mağfiretle dua 

edilir. Giderken izin istenir. Siz de bize buyurun denir. 

46


20- Ağzında, elinde et, yemek kokusu varken yatmamalıdır. 

21- Çocukların elini de yıkamalıdır. 

22- Tokken yatmamalıdır. 

23- Yiyecek ve içecek kapları, kapaklı olmalıdır. 

24- Nehirden, havuzdan eğilip, ağızla içmemelidir. 

25- İçi görünmeyen ibrik, testi gibi kapların ağzından içmemelidir. 

Bardağa koyup içmelidir. 

26- Fincanın, bardağın kırık yerinden ve sap kısmından içmemelidir. 

27- Akşam yatarken yiyecek ve içecek kaplarının üstü örtülmelidir. 

28- Müslüman’ın ve hele salih insanların artığını içmek bereketlidir. 

29- İhtiyaçsız fâsıklarla birlikte yiyip içmemelidir. 

Sıcak yemenin zararları: 

1- Kulağı sağır olmaya sebep olur. 

2- Benzi sarı olur. 

3- Gözlerinin feri olmaz. 

4- Dişleri sararır. 

5- Ağzının lezzeti olmaz. 

6- Karnı doymaz. 

7- Anlayışı azalır. 

8- Aklı az olur. 

9- Hastalığa sebep olur. 

Az yemenin faydaları: 

1- Bedeni kuvvetlenir. 

2- Kalbi nurlanır. 

3- Hafızası kuvvetlenir. 

4- Geçimi kolaylaşır. 

5- Yaptığı işten zevk alır. 

6- Allahü teâlâyı, çok zikretmiş olur. 

7- Ahireti tefekkür eder. 

8- İbadetlerinden aldığı zevk çoğalır. 

9- Her şeyde isabeti çok olur. 

10- Hesabı kolaylaşır. 

Hadis-i şerifte, (İyiliklerin başı açlıktır. Kötülüklerin başı 

tokluktur) buyuruldu. Yemeğin tadı, açlığın çokluğu kadar artar. Tokluk, 

unutkanlık yapar. Kalbi kör eder, alkollü içkiler gibi, kanı bozar. Açlık, aklı 

temizler, kalbi parlatır. 

Hadis-i şerifte buyuruldu ki, (İnsan kalbi, tarladaki ekin gibidir. 

Yemek, yağmur gibidir. Fazla su, ekini kuruttuğu gibi, fazla gıda 

kalbi öldürür). Bir hadis-i şerifte, (Çok yiyeni, çok içeni Allahü teâlâ 

47


sevmez) buyuruldu. Çok yemek, hastalıkların başı, az yemek [yani 

perhiz etmek] ilaçların başıdır. 

Midenin üçte biri yemeklere, üçte biri içeceklere ayrılmalıdır. Üçte 

birinin hava payı, yani boş olması, en aşağı derecedir. En iyi derece, az 

yemek ve az uyumaktır. 

Su içme adabı 

Suyu sağ elle içmelidir. İçeceği suya bakıp, sonra içmelidir. Üç 

nefeste içmelidir. Soluğu suya değil, bardağın dışına vermeli, nefes 

verirken, bardağı ağızdan çekmelidir. Yazın, serin içmelidir. Çok soğuk 

içmemelidir. Resulullah efendimiz, serin şerbet içmesini severdi. (Ayakta 

içmeyiniz!) buyururdu. Zemzem suyu, abdest aldıktan sonra kalan su ve 

ilaç yutmak için içilen su, ayakta içilebilir. Yolcu, her suyu ayakta içebilir. 

Aç karna su içmemelidir. Suyu yavaş yavaş emer gibi içmelidir. Ağzı 

doldurarak içmemelidir. Suyun hepsini bir solukta içmemelidir. Kaynar 

şeyi, soluyarak içmemeli. Soğutup, sonra içmelidir. Suya bir şey düşerse, 

parmakla veya kürdanla almak kolaysa almalı, alınamazsa, suyun bir 

parçasını dışarı dökerek gidermelidir. 

Hadis-i şerifte, (Günahı çok olan, çok su dağıtsın!) buyuruldu. 

Birkaç kişiye su verirken, önce âlimlere, sonra yaşlılara, en son çocuklara 

verilir. Yerken, yürürken, otururken de, bu sıra gözetilir. Kendisi sonra 

içmelidir. Yanında oturanlara bir şey verirken, kendi sağında olandan 

başlanır. Sonra, onun sağındakine olarak devam edilir. Sağdakinin izniyle 

önce soldakine verilebilir. (S. Ebediyye) 

Sual: Yiyip içmekte sünnet şekli nedir? 

CEVAP 

Doymadan sofradan kalkılır, acıkmadan ve sofra haricinde yemek 

yenmez. Su her zaman içilir. 

Sual: Yemeğe tuz ile başlamak sünnet midir? 

CEVAP 

Yemeğe tuz ile başlayıp tuz ile bitirmek sünnettir. Ekmekteki tuza 

niyet edince de bu sünnet yerine getirilmiş olur. (Gunye) 


(Ya Ali, yemeğe tuz ile başla!) [Şir’a] 

(Yemeğe tuz ile başlayıp tuz ile bitirenin vücudundan Allahü 

teâlâ yetmiş hastalığı giderir.) [R.Nasıhin] 

Sual: Su veya çay içerken bir kısmını bırakmak veya yemek yenince 

az bir şey bırakmak doğru mudur? 

CEVAP 

Doğru değildir. Hepsini yiyip içmelidir. Çünkü Resulullah efendimizin 

48


önüne konan yemekten hiç artmazdı. (İ.Ebiddünya) 

Sual: Çatalı ekmeğe ve diğer unlu mamüllere batırmakta mahzur var 

mıdır? Ekmeğe hakaret olur mu? 

CEVAP 

Bunlar âdettir, mahzuru yoktur. Fakat lüzumsuz, keyf için batırılmaz. 

İhtiyaç halinde caiz olur. Çatalı ekmeğe batırmayı âdet haline 

getirmemelidir. 

Sual: Sandalyenin arkasına yaslanıp yemek yemek uygun mudur? 

Yaslanmayıp yemek daha mı efdaldir? 

CEVAP 

Sofraya edepli bir şekilde oturmalı ve bu edebi sonuna kadar 

muhafaza etmelidir! Resulullah efendimiz yer sofrasına bazen diz çöker, 

bazen de sağ ayağını bükerek sol ayağı üzerine oturup buyururdu ki: 

(Yaslanarak yemek yemem! Ben ancak, Allahü teâlânın bir 

kuluyum; köle nasıl yerse öyle yer, nasıl oturursa öyle otururum.) 

[Buhari] 

Yaslanarak yemek yemek haram veya mekruh değildir. Başkalarının 

yanında mazeretsiz yaslanmak edebe aykırıdır. Sandalyede dayanarak 

yemekte de mahzur yoktur. Kibirli şekilde yemek uygun değildir. 

Dayanınca rahat ediliyorsa dayanılır. Önemli olan başkalarına hava 

atmamalı, kibirli oturmamalı, rahat oturmalı. 

Sual: Çok su içmek zararlı mıdır? 

CEVAP 

Evet, din kitaplarında çok su içmek zararlıdır deniyor. Doktorumuz 

diyor ki: 

Çok fazla su içerse su zehirlenmesi olur, kalb yetmezliği, ödem 

gelişebilir, her şeyin fazlası zarardır. Böbreklerden atılma hızından daha 

fazla su alınırsa vücutta birikir. Ödem ve tansiyon yükselmesi yapabilir. 

Ancak idrar olarak atabiliyorsa problem olmaz. Çıkardığı idrar 

miktarından 600-700 cc fazla sıvı alınabilir. Adam günde 2 litre idrar 

yapıyorsa 6 litrede su içerse, bunun bir litresini de ter ve akciğer yolu ile 

atsa geriye 3 litre sıvı vücutta kalır. Bu da insanın fazla sıvı yüklenmesine 

ve dolayısı ile dolaşım ve solunum sistemlerinde problemlere yol açar. 

Çok su içmeyi gerektiren durumlar da vardır. 

Sual: Sağdan başlamamak, suyu ayakta içmek bid’at değil midir? 

CEVAP 

Peygamber efendimizin, sağdan başlamak, entari giymek gibi âdet 

olarak yaptığı şeyleri yapmamak bid'at değildir. Bunları yapıp yapmamak, 

ülkelerin ve insanların âdetlerine bağlı olup, dini hükümler değildir. Her 

49


ülkenin âdeti başka başkadır. Hatta bir ülkenin âdeti zamanla değişir. 

Bununla beraber, âdete bağlı şeylerde de, zevaid sünnetlerde de [bir 

mazeret yoksa] Resulullah efendimize tâbi olmak, dünya ve ahirette 

insana çok şey kazandırır ve çeşitli saadetlere yol açar. (Mektubat-ı 

Rabbani 2/55) 

Âdetlerle ilgili sünnetlere elimizden geldiği kadar uymaya 

çalışacağız, fakat unutursak veya tembellikle yapamazsak mekruh bile 

olmaz. Solak kimsenin sol el ile iş yapması mekruh değildir. 

Sünnet-i zevaid: 

Resulullah efendimizin, ibadet olarak değil de âdet olarak devamlı 

yaptığı şeylere denir. Zevaid sünnetleri terk etmek mekruh değildir. 

Peygamber efendimizin giyiniş şekli, entari giyinmesi gibi, iyi şeyleri 

yapmaya sağdan başlaması gibi, sağ el ile yiyip içmek gibi, suyu oturarak 

içmek gibi şeyler sünnet-i zevaiddir. (Redd-ül-muhtar) 


(Âdetlerle ilgili sünnete uymak bir fazilettir, terki ise hata 

değildir.) [Muhtar-ül ehadis] 

Sual: Meyve yemekten sonra mı yenir? 

CEVAP 

Âdete ve şahsın durumuna göre değişir. Yalnızken önce yemek daha 

uygun olur. 

Sual: Testinin içine bakmadan kaldırıp içmek uygun değildir. Üç 

litrelik cam şişeleri dikip içmek caiz mi? 

CEVAP 

İçi görüldüğü için caizdir. 

Sual: Ayakta sigara içmek caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Küçük bardakla su içerken, her bardağı, bir nefeste olmak 

üzere, üç bardağı peş peşe içmek caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Zemzemi ayakta mı içmek lazımdır? 

CEVAP 


Sual: Zayıflamak niyetiyle aç karnına su içmek caiz mi? 

CEVAP 


Sual: İşi aksatmamak için ayakta çay içmek caiz mi? 

50


CEVAP 


Sual: Zemzemi başı kapalı içmek mi evladır? 

CEVAP 


Sual: Solak olanın, sol ile ile yiyip içmesi caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Dudağa bulaşan artığı ekmekle silip yemek caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Misafir, yanındaki misafire önüne konan meyve ve yemekten 

ikram edebilir mi? Evine götürebilir mi? 

CEVAP 

Ev sahibinin rızası olduğu anlaşılırsa, caizdir. 

Sual: Dengeli beslenmek için bir yemekte tek gıda mı yemeli? 

CEVAP 

Tek gıda sıhhate sebeptir. 

Sual: Çömelerek su içmek, oturarak su içmek hükmünde midir? 

CEVAP 


Sual: Misafirliğe gidince, önümüze yemek konuyor. İzinsiz 

başlamanın mahzuru var mıdır? 

CEVAP 

Önünüze konduğuna göre, izinsiz başlanabilir. Ancak ev sahibinin 

başlaması sünnete uygundur. Yahut varsa o kavmin emiri önce başlar. 

Yahut âlim, fazıl bilinen birisi de başlayabilir. Bir hadis-i şerif meali 

şöyledir: 

(Sofrada yemeğe önce kavmin emiri veya ev sahibi veya kavmin 

iyisi başlasın.) [İbni Asakir] 

Sual: Eti ve ekmeği bıçakla kesmek caiz midir? 

CEVAP 

Ekmek bıçakla kesilebilir. Bıçakla lokma haline getirilmemeli. Eti 

pişirenin veya piştikten sonra yemeği hazırlayanın, bıçakla kesmesinde 

mahzur yoktur. Döner kebabını da, dönercinin kesmesinde mahzur 

olmaz. Sofradaki eti de, bıçakla küçük lokma haline getirmek için bıçakla 

kesmemeli. Eğer eti küçük hale getirmeden yiyemeyecek kimse varsa, 

hazırlanırken küçük lokmalar haline getirilir. 

Sual: Yemeye, içmeye, abdest almaya başlarken besmeleyi unutan, 

51


başladıktan sonra besmele çekse sünnet yerine gelir mi? 

CEVAP 

Yemeğe başlarken besmele çekmeyi unutan, sonra çekse de, baştan 

çekilmiş sayılır. Ama, abdeste başlarken unutulunca, sonra besmele 

çekilse de, baştan çekilmiş sayılmaz. (Nimet-i İslam) 

Sual: Sokakta toplumun içinde bir şeyler yiyip içmekte mahzur var 

mıdır? 

CEVAP 

Uygun olmaz. 

Sual: Su içerken dikkat edilmesi gereken şeyler nelerdir? 

CEVAP 

Su içerken bir solukta içmemeli, üç defada içmeli. Terli iken soğuk su 

içmemeli, uyku arasında su içmemeli, çok su da içmemeli. Bunların 

vücuda zararları vardır. Bir hadis-i şerif meali: 

(Suyu ayakta içmeyin, vücuda zararlıdır. Yalnız abdestten artan 

su ve zemzemi şerif ayakta içilebilir.) [Ey Oğul İlmihali] 

Davete gitmek 

Sual: Düğün yemeklerine veya iftarlara davet ediliyoruz. Bazı 

davetlerde, zenginler, müdürler ve rütbeli kimseler bulunuyor. Hiç gariban 

kimse bulunmuyor. Kimi külfete giriyor, çok pahalı şeyler hazırlıyor, kimi 

de çok cimri davranıyor. Bir de oruç tutmayan kimseler de iftara bizi 

davet ediyor. Böyle davetlere gitmek uygun oluyor mu? 

CEVAP 

Haram ve mekruh işlenmeyen davetlere gitmek sünnettir. Bir hadis-i 

şerif meali: 

(Davet edilen yere gitmemek günahtır. Davetsiz yere gitmek 

hırsızlık olur.) [Beyheki] 

Yemeğe davet ederken, Allahü teâlânın rızası gözetilmelidir. Başka 

maksatlar gözetilmemeli. Yemeğe giden de, sünnet olduğunu, mümin 

kardeşini sevindirmeye niyet ederek gitmeli. (Allah rızası için, niyet 

etmeden yemeğe davet edene bir günah yazılır. Niyet etmeden 

gidene, iki günah yazılır) buyurulmuştur. 

Mekruh işleniyorsa, mekruhtan kurtulmak için davete gidilmez. 

Fakirlerin davetine gitmeyip de zenginlerinkine gitmek kibirdendir. Külfete 

girenin davetine gitmek gerekmez. Cimrinin davetine de gitmemelidir! 

Davet umuma şamil olmamalı, yani iyi kötü herkes geliyorsa, o davete 

gitmemeli. 

Bidat sahibinin, fâsıkın ve kötü kimselerin ve öğünmek için çok para 

harcamış olanın davetine gidilmez. (İhya) 

52


Sadece zenginlerin, müdürlerin bulunduğu davete gidilmemelidir. Bir 

hadis-i şerif meali şöyledir: 

(En kötü yemek, zenginlerin davet edilip, fakirlerin davet 

edilmediği ziyafetteki yemektir.) [Buhari] 

Sual: Karşı cinsin artığını yiyip içmek caiz midir? 

CEVAP 

S. Ebediyye’de, (Kadının artığını, yabancı erkeğin içmesi ve 

erkeğin artığını yabancı kadının içmesi, lezzet alacağı için 

mekruhtur) deniyor. Mesela, bir bardakla su içip yarısını bırakır, diğer 

yarısını aynı ortamdaki karşı cinsten biri içerse, lezzet alabileceği için 

mekruh olur. Bir elmayı ısırıp yiyen kimse, yarısını da o ortamda bulunan 

farklı cinse mensup birine verirse, lezzet alma ihtimali olduğu için mekruh 

olur. Hiç lezzet almasa da yine mekruh olur. 

Yemekleri ağır yemeli 

Sual: Yemekleri tez mi, yoksa yavaş yavaş mı yemek daha 

uygundur? 

CEVAP 

İyi hazmetmek için çok çiğnemek, yani ağır ağır yemek gerekir. 

Yemeği iyi çiğneyerek yemek sünnettir. Bu sünnete uyunca, mide ağrısı, 

gaz gibi şikâyetler görülmez. 

Sual: Yabancıların yemek davetinde, el yıkamak dikkati çekecekse, 

ıslak bir bezle silmek, yıkamak yerine geçer mi? 

CEVAP 


Sual: Ayakta sigara içmek caiz midir? 

CEVAP 


Ayakta yemek 

Sual: Ayakta çekirdek, şeker gibi şeyleri yemekte mahzur var mıdır? 

CEVAP 

Zaruretsiz, ayakta bir şey yiyip içmemelidir. 

Sual: İslam Ahlakı kitabında şöyle deniyor: 

(Bir kimse, yemek için ellerini yıkayınca, ıslak olan parmaklarının 

ucunu gözlerinin pınarına koyup geriye doğru silse, o kimse, Allahü 

teâlânın izniyle, göz ağrısı görmez.) 

Göz pınarı neresi ve hangi parmaklarla yapılır bu? 

CEVAP 

Göz pınarı, alt kirpiklerin altındaki oyuk kısımdır. Şehadet 

parmaklarının ucu ile yapılması daha uygun olur. 

53


Gözümü kör etme 

Sual: Bir kimse, abdest aldıktan veya yemek için ellerini yıkadıktan 

sonra, ıslak olan parmaklarının ucunu gözlerinin pınarına koyup çekerken 

nasıl dua etmelidir? 

CEVAP 

Ya Rabbi, gözlerimi ağrımaktan ve kör olmaktan muhafaza et, 

harama bakmaktan koru ve gözlerime şifa ver diye dua etmesi iyi olur. 

Akşam yemeği 

Sual: Akşam yemeğini yememenin mahzuru var mıdır? 

CEVAP 

Evet mahzuru vardır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: 

(Çok az da olsa akşam yemeğini yiyin, çünkü akşam yemeğini 

terk etmek yaşlanmaya sebeptir.) [Ebu Nuaym] 

Ayakta su içmemeli 

Sual: İslam Ahlakı kitabındaki bir hadiste, (Ayakta su içmeyin, 

vücuda zararlıdır) deniyor. Bugün tıp bu zararları tespit etmiş midir? 

CEVAP 

Zararını hiç bilmesek de, tıp bildirmese de, dinimizin bildirdiklerine 

uymak gerekir. Bir doktor diyor ki: 

Midenin ayakta ve oturur vaziyetteki pozisyonu farklıdır. Ayakta içilen 

su, doğrudan doğruya onikiparmak bağırsağına geçer. Midenin küçük 

eğriliğine uyan kısmında, mide caddesi denen bir oluk bulunur. Sıvı 

gıdalar bu yolu takip ederek zaten devamlı küçük bir açıklığı olan mide 

çıkışını geçerek, onikiparmak bağırsağına geçer. Sıvılar oturarak içilirse 

bunlar önce midede birikir, asitle karışarak mikropları ölür ve sonra 

onikiparmak bağırsağına geçer. Böyle oturarak su içen, birçok intan 

hastalıklarından korunmuş olur. Suyu veya meşrubatı ayakta içen, bu 

tehlikeye daha fazla maruz kalır. (Dr. Hamit İspirlioğlu) 

İki öğün yemek 

Sual: İki öğün yemek yemenin israf olduğu söyleniyor. Biz yerine 

göre üç öğün de yiyoruz. İsraf mı oluyor? 

CEVAP 

Hayır. Acıkmadan önce, günde ikinci defa yemek israftır; fakat 

acıkınca üç hatta dört kere yemek israf olmaz. Hazret-i Âişe validemiz 

anlatır: 

Günde ikinci defa yemek yiyordum. Resulullah, (Ya Âişe, günde iki 

kere yemek israftır. Allahü teâlâ, israf edenleri sevmez!) buyurdu. 

(Beyheki) 

Muhammed Hadimi hazretleri, burayı şöyle açıklıyor: 

54


Resulullah efendimiz, Âişe validemizin, ikinci yemeği acıkmadan 

yediğini anlayarak böyle buyurmuştur. Yoksa, kefaretler için günde iki 

kere yedirmek lazım olduğu meydandadır.(Berika) 

İsraf olsaydı kefaretler için iki kere yemek yedirilmezdi. Oruç tutarken 

de, günde iki öğün yani hem iftarda, hem de sahurda yemek yenir. İsraf 

olsaydı, sadece iftar veya sadece sahur yemeği yiyin denirdi. Bir hadis-i 

şerif meali şöyledir: 

(Üç kimseye şu nimetlerden dolayı, sual olmaz: İftar eden, sahur 

yiyen ve misafirle beraber yiyen.) [Deylemi] 

Günde iki kere yemek yemeye israf olur demek, doyduktan sonra 

veya hazmedilmeden, acıkmadan tekrar yemek israf olur demektir. 

Yoksa insan, bir öğünde yediğini, azar azar üç veya dört seferde yiyebilir. 

Yemekte sünnet 

Sual: Yiyecek ve içecekleri bitirmeyip, kapta bırakarak çöpe atmak, 

israf olur mu? 

CEVAP 

Evet, israf olur. Kapta kalanı sıyırıp yemek, sünnettir. Hoşaf, ayran 

gibi şey artığına su koyup, çalkalayıp içmek çok sevabdır. Yiyip 

içeceğimizden çok konmuşsa, tabakta, bardakta artık bırakmak caiz olur. 

Müminin artığını yiyip içmek, sünnettir. Bir hadis-i şerif meali: 

(Müminin artığı şifadır.) [Fetava-i Kübra] 

Kenarından yemek 

Sual: Çocuklara, (Yemeğin kenarından yiyin, ortasından yemeyin; 

çünkü ortasından melekler yer) demek uygun olur mu? 

CEVAP 

Önünüzden yiyin demek doğru; fakat melekler ortasından yer demek 

yanlıştır; çünkü melekler yiyip içmezler. Yiyip içmeye ihtiyaçları yoktur. 

Bereket yemeğin ortasına iner. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: 

(Bereket, yemeğin ortasına iner. Onun için, yemeğin ortasından 

yemeyin!) [Tirmizi] 

Yemeğe tuzla başlamak 

Sual: Yemeğe tuzla başlayıp tuzla bitirmenin sünnet ve şifa olduğu 

S. Ebediyye’de yazılıdır. Ekmekteki tuza niyet edilse sünnet yerine gelir 

mi, tuzla başlamak şart mıdır? 

CEVAP 

S. Ebediyye’de, o kısmın sonunda, (İlk ve son lokma ekmekle yapılır 

ve ekmekteki tuza niyet edilirse, bu sünnet yerine getirilmiş olur) deniyor. 

Dikkati çekmemek için ekmekteki tuza niyet etmek iyi olur. 

Molla Câmi hazretlerinin meclisine, büyük zatların huzurunda izinsiz 

55


konuşulmayacağını bilmeyen biri geldi. Dinî konularda bilgiçlik taslamaya 

başladı. Sonra sofra kurulup yemek yenmeye başlandı. Sofrada tuz 

yoktu. O kimse, Molla Cami hazretleri tuzla başlamayı unuttu 

zannederek, onu ikaz etmek ve kendisinin uyanık olduğunu göstermek 

için ev sahibine, (Sünnettir, ben yemeğe tuzla başlarım, bana tuz getir) 

dedi. Bu hâle üzülen Molla Câmi hazretleri, (Ekmekteki tuza niyet 

edebilirsin) buyurarak, bu yapılanın edepsizlik olduğunu hatırlatmak 

istedi. 

Besmele 

Sual: Besmele çekmenin hükmü nedir? 

CEVAP 

Yerine göre, Besmelenin hükmü değişir. Birkaç örnek verelim: 

Farz olduğu yerler: Hayvan keserken Besmele çekmek farzdır. 

Besmelesiz kesileni yemek haramdır. 

Vacib olduğu yerler: Namaz dışında Fatiha okumaya başlarken 

Besmele çekmek vacibdir. Şafii mezhebindeyse, her zaman Fatiha 

okurken Besmele çekmek farzdır. 

Sünnet olduğu yerler: Namazda her rekâtta Fatiha’dan önce, 

gusletmeye ve abdest almaya, yiyip içmeye, mektup yazmaya ve her 

faydalı işe başlarken Besmele çekmek sünnettir. Namaz dışında, 

Fatiha’dan başka bir sure okumaya başlarken de Besmele çekmek 

sünnettir. 

Müstehab olduğu yerler: Namazda, Fatiha ile zamm-ı sure 

arasında Besmele çekmek, caiz veya müstehabdır. 

Mubah olduğu yerler: Yürümeye, oturmaya, kalkmaya ve her 

mubah işe başlarken Besmele çekmek mubahtır. 

Mekruh olduğu yerler: Avret yerini açarken, necaset bulunan yere 

girerken, Berae suresini önceki sureye bitişik okurken, sigara içmeye ve 

bunun gibi kötü kokulu, mesela soğan, sarımsak gibi şeyleri yemeye 

başlarken ve sakal tıraşı olmaya başlarken Besmele çekmek mekruhtur. 

Haram olduğu yerler: Haram işlemeye başlarken Besmele çekmek 

haramdır. Haramlığını kabul ederek yaparsa haram olur, harama önem 

vermeden veya helal kabul ederek yaparsa küfür olur. 

Küfür olduğu yerler: Bizzat kendisi haram olan mesela, şarap 

içmek, zina etmek, domuz eti yemek gibi haram olan işleri yapmaya 

başlarken, Besmele çekmek küfür olur. Burada, haramı helal 

saydığından veya harama önem vermediğinden dolayı küfür oluyor. 

Sual: Besmelesiz kesilen hayvanı yemek caiz mi? 

56


CEVAP 

Şafii’de besmelesiz kesilen hayvanı yemek caizdir, diğer üç 

mezhepte kasten Besmelesiz kesmek haramdır. 

Hayvanın boğazındaki yemek borusu, hava borusu ve boynunun iki 

yanında birer kan damarı vardır. Maliki’de hepsini kesmek gerekir. 

Hanefi’de bu dört borudan üçünü kesmek kâfidir. Şafii’de ise yemek 

borusu ile nefes borusu kesilirse kâfidir. Ancak gırtlak düğümü baş 

tarafında kalmalıdır! Gırtlak düğümünün tamamı vücut tarafında kalırsa, 

kesilen hayvan yenmez. Hayvanı ensesinden kesmek haram ise de, 

ensesinden kesilen hayvan, Hanefi ve Şafii’de yenir, diğer iki mezhepte 

yenmez. 

Sual: Besmele unutulursa, kesilen hayvan yenir mi? 

CEVAP 

Besmele çekmek unutulursa yenir. Maliki’de yenmez. 

Sual: Besmelesiz olarak kesildiği bilinen bir hayvanın etini yerken 

Şafii’yi taklit gerekir mi? 

CEVAP 

Evet gerekir. (Hulasat-üt-tahkik) 

Sual: Mezbahada sabah bir besmele çekiliyor. Diğerleri besmelesiz 

kesiliyor. Etleri yenir mi? 

CEVAP 

Etleri yerken Şafii’yi taklit lazımdır. 

Sual: Tavuklar, bir anda kesiliyor. Hepsine bir besmele kâfi mi? 

CEVAP 

Her tavuğu, kesim makinesine koyarken, besmele çekilir. Keserken 

de, müşterek bir besmele kâfidir. 

Sual: Yemek yerken besmeleyi unutan kimse, sonunda hatırlarsa ne 

yapmalıdır? 

CEVAP 


(Yemeğe başlarken Allahü teâlânın adını anın, yani Besmele 

çekin. Başında besmele çekmeyi unutan, hatırladığı zaman, 

“Bismillâhi alâ evvelihi ve ahirihi” desin.) [Ebu Davud, Tirmizi, Hâkim] 

Sual: Doyduktan sonra yerken, Besmele çekmek haram mı? 

CEVAP 

Hayır. Çünkü yemeğin kendi haram değildir. 

Sual: Besmele çekince veya ezan okununca şeytanların kaçtıklarını 

ve bir daha oraya uğramadıklarını söylüyorlar bu doğru mudur? 

CEVAP 

57


Besmele çekince ve ezan okunurken şeytan kaçar. Fakat ezan 

bitince geri gelir. Yemekte Besmele çekince o yemeği yiyemez. Devamlı 

Allah zikredilirse, vesvese veremez, zikri bırakınca hemen gelir. 

Sual: Soğan veya soğanlı yemek, salata, turşu yerken besmele 

çekmek caiz mi? 

CEVAP 

Tam İlmihal'de diyor ki: 

Kötü kokulu şeyleri, mesela soğan, sarmısak gibi şeyleri yemeye [ve 

sakal tıraşı olmaya başlarken], Besmele çekmek mekruhtur. 

Sarmısaklı, soğanlı yemekleri, salatayı, turşuyu yerken Besmele 

çekilir. 

Meyhaneye girerken 

Sual: Bir iş için meyhaneye, kumarhaneye girerken Besmele çekmek 

caiz olur mu? 

CEVAP 

Evet caiz olur. Haram işlerken Besmele çekilmez. Bir iş için günah 

işlenen yere girmek günah olmaz. 

Sual: Bir mekruha dalgınlıkla besmele çeken mazur olur mu? 

CEVAP 


Besmele çekerken 

Sual: Besmele çekerken, Bismillah demek yeterli midir? 

CEVAP 

Evet, yeterli olur; ancak he harfini belli olacak şekilde çıkarmalı 

(Bismilla) dememeli. Yani (Bismillah) denirse, besmele çekilmiş olur. 

Daha uygunu ise (Bismillahi) demektir. 

Besmelesiz hayvan kesmek 

Sual: (Kur’anda, hayvan keserken değil, sadece kurban keserken 

Besmele çekmek farzdır) deniyor. Yemek için hayvanları keserken 

Besmele farz değil midir? 

CEVAP 

O ayetin meali şöyledir: 

(Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği dört ayaklı hayvanları 

belli günlerde [kurban ederken] O’nun adını anarak kessinler.) [Hac 

28] 

Hayvan keserken Besmele çekilmesi yalnız kurban kesmeye mahsus 

değildir. Resulullah efendimiz buyuruyor ki: 

(Hayvanı keserken besmele çekip tekbir getirin!) [Taberani] (Yani 

Bismillahi Allahü ekber demeli.) 

58


(Hayvan keserken Allah’ın ismini söylemek [Bismillahi demek 

veya Allahü ekber demek] kâfidir.) [Beyheki] 

(Şu üç yerde ismimi söylemeyin: Yemeğe besmele çekerken, 

hayvanı besmeleyle keserken ve aksırınca.) [Beyheki] 

Şafii’de besmelesiz kesilen hayvanı yemek caizdir, diğer üç 

mezhepteyse kasten Besmelesiz kesmek haramdır. İbni Abbas hazretleri 

de buyuruyor ki: 

Hayvanı keserken besmele çekmeyi bir kimse unutmuşsa bir 

mahzuru yoktur; ancak besmele kasten terk edilmişse, kesilen yenmez. 

(Rezin) 

Besmelesiz olarak kesildiği bilinen bir hayvanın etini yerken Şafii’yi 

taklit etmelidir. (Hulasat-üt-tahkik) 

Besmele çekmek 

Sual: Hadis-i şeriflerde, (Besmeleyle başlanmayan her önemli iş 

noksan kalır) ve (İşe Besmeleyle başlayanın günahları affolur) 

buyuruluyor. Eûzü çekmek de gerekli mi, yoksa sadece Besmele çekmek 

yeterli midir? 

CEVAP 

Evet, yeterlidir. Bir işe başlarken Eûzü okunmaz, sadece 

Bismillâhirrahmanirrahîm denir. (Hindiyye) 

Helal gıdanın önemi 

Sual: Şimdiki çocuklar istenildiği gibi neden eğitilemiyor? 

CEVAP 

Çocuğu helal gıda ile beslemelidir! Haram gıdanın etkisi çocuğun 

özüne işler, çocukta uygunsuz işlerin meydana gelmesine sebep olur. 

Hadis-i şerifte (Yiyip içtikleriniz helal, temiz olsun! Çocuklarınız, 

bunlardan hasıl olur) buyuruldu. 

Çocukları, ahlaksız kadınlara da emzirtmemelidir! Peygamber 

efendimiz, ahmak kadınları da süt anne olarak tutmamayı, sütün kötü 

etkisinin olacağını bildirmektedir. Buradan kâfir kadını süt anne olarak 

tutulmaz manası çıkarılmamalıdır! Zira fıkıh âlimi İbni Âbidin hazretleri, 

(Kâfir kadının müslüman çocuğa ve müslüman kadının kâfir çocuğa süt 

anne tutulması caizdir) buyurmaktadır. (Redd-ül-muhtar) 

İbrahim Ethem hazretlerine, gece gündüz ibadet eden, vecde gelip 

kendinden geçen bir gençten bahsettiler. Gencin yanına gidip üç gün 

misafir kaldı. Çok acayip haller gördü. Gencin bu halinin şeytandan olup 

olmadığını öğrenmek istedi. Yediğine baktı. Helalden değildi. Bu hallerin 

59


şeytandan olduğunu anladı. Genci evine davet etti. Gence helal yemek 

verdi. Gençteki eski aşk ve gayret kalmadı. Genç, bana ne yaptın dedi. 

İbrahim Ethem hazretleri, gence, (Sendeki haller şeytandandı. Helal 

yiyince şeytan giremedi. Esas halin meydana çıktı) buyurdu. (Tezkiretülevliya) 

Haram yemek kalbi karartır, hasta eder. Zünnun-i Mısri hazretleri 

buyurdu ki: 

Kalbin kararmasının dört alameti vardır: 

1- İbadetin tadını duymaz. 

2- Allah korkusu hatırına gelmez. 

3- Gördüklerinden ibret almaz. 

4- Okuduklarını, öğrendiklerini anlayıp kavrayamaz. 

Muhammed bin Fadl Belhi hazretleri de buyurdu ki: 

Kalbin kararmasına 4 şey sebep olur: 

1- Öğrendiği ile amel etmemek. 

2- Bilmeyerek yapmak. 

3- Bilmediklerini öğrenmemek. 

4- Başkasının öğrenmesine mani olmak. 

Nefs, kötü isteklerden [dinin yasakladığı şeylerden] kurtarılınca, kalb 

temizlenir. 

Yemekten önce ve sonra dua etmek 

Sual: Yemekten önce dua etmek caiz midir? 

CEVAP 

Evet, yemekten önce de dua etmek caizdir. Besmele çekmek ve 

hayır bereket için dua etmek de yiyip içmenin sünnetlerindendir. İbni 

Abbas hazretleri, Resulullah efendimizin (Yemeğe başladığınız zaman, 

Allahümme barik lena fihi ve etimna hayren minhü deyiniz) 

buyurduğunu rivayet etmiştir. Enam suresinin (Üzerlerine Allah’ın ismi 

anılmayanlardan yemeyin) mealindeki 121. âyetin, Besmelesiz kesilen 

hayvanların leş olacağını, yenmeyeceğini bildirmektedir. Bazı âlimler, 

(Diğer yiyecekleri yerken de Besmele çekiniz) manasının da 

bulunduğunu bildirmişlerdir. Burada Allah’ın adının anılması, yenecek 

yemeğin kudsiyetini, iyiliğini ve devamlılığını sürdürmek içindir. Böylece 

Allahü teâlâyı hatırlamış ve bu nimetlerin devamlılığını ve hayrını elde 

etmiş oluruz. Yemek yeme anı, insanların en çok gaflete düşeceği andır. 

Zira yemek, acıkan nefsi kendine en çok çeken, ona her şeyi unutturan 

nesnedir. 

60


Yemekten önce elleri yıkamayı da ihmal etmemelidir! Hadis-i şerifte 

buyuruldu ki: 

(Evinin hayrını isteyen, yemekten önce ve sonra elini yıkasın.) 

[İbni Mace] 

Sual: Yemekten sonra nasıl dua edilir? 

CEVAP 

Yemeğe başlarken besmele çekmek yani (Bismillahirrahmanirrahim) 

demek ve sonunda (Elhamdülillah) demek sünnettir. 


(Yemekten sonra, "El-hamdü-lillahillezi etamena hazettaame ve 

rezekana min gayrı havlin minna ve la kuvveh" duasını okuyanın 

günahları affolur.) 

(Yiyip içtikten sonra, "El hamdü-lillahillezi atameni ve esbeani ve 

sakani ve ervani" duasını okuyan, anasından doğduğu günkü gibi 

günahsız olur.) 

Peygamber efendimiz yemekten sonra (El-hamdü-lillahillezi 

etamena ve sakana ve cealena müslimin) duasını okurdu. 

Yemeklerden sonra, yukarıdaki duaları da içine alan şu duayı 

okumak daha uygundur: 

(El-hamdü-lillahillezi eşbeana ve ervana min-gayrı-havlin minna 

ve la kuvveh. Allahümme at'imhüm kema at'amuna. 

Allahümmerzukna kalben takiyyen, mineşşirki beriyyen la kâfiren ve 

şakiyyen velhamdülillahi rabbilalemin) 

Zekat-ı şer'i ne demektir? 

Sual: Tam İlmihal'de (Zekat-ı şer'i, ihtiyari ve zaruri olmak üzere 

ikiye ayrılır) deniyor. Burada zekât ne anlama geliyor? İhtiyari ve zarurisi 

nasıl oluyor? 

CEVAP 

Zekat kelime olarak, bereket, artış, temizlik, taharet gibi anlamlara 

gelir. Bildiğimiz zekât da malı kirden temizlemek oluyor. Zekat 

kelimesinin buradaki manası, evcil veya yabani hayvanları dine uygun 

şekilde öldürerek temiz hale [yenilecek veya başka şekilde istifade 

edilecek hâle] getirmek demektir. Mesela boğarak, şişleyerek, elektrik 

verilerek öldürülen kuzunun eti yenmez, leş olur. 

İhtiyari zekât, deveyi ve diğer evcil hayvanları dine uygun şekilde 

kesmek demektir. Yani kendi ihtiyarımızla [isteğimizle] hayvanı yatırıp 

dine uygun şekilde kesiyoruz. 

Zaruri zekât, av hayvanlarını dine uygun şekilde yaralayarak 

61


öldürmek demektir. Av hayvanlarını mesela bir aslanı kulağından tutarak 

yere yatırıp kesemeyiz. Onu ancak silahla öldürebiliriz. Onun için buna 

zaruri zekât deniyor. 

Zekat-ı şer’i ile [dine uygun şekilde] öldürülen hayvan temiz olur. 

Yani evcil hayvan besmele çekerek kesilmişse, av hayvanına mermi 

besmele ile atılmışsa, av köpeği tazı, ava besmele ile gönderilmişse, 

öldürülen hayvanı yemek helal olur. 

Zekat-ı şer’i ile öldürülen hayvan, yenilmesi helal olan geyik, tavşan, 

keklik gibi hayvanlardan ise yenir, yenmesi helal olmayan, tilki, sansar, 

aslan gibi hayvanlardan ise, başka suretle istifade edilir. 

Gazoz ve kola içmek 

Sual: Bazı kuruluşlar, bazı gazoz ve kolalarda alkol olduğunu tespit 

etmiştir. Alkolün damlası da haram olduğuna göre, böyle meşrubatları 

içmek haram değil midir? 

CEVAP 

Son zamanlarda yoğun bir şekilde, Tunus, Mısır gibi ülkelerde, 

Müslümanlar hakkında çeşitli şekilde karalayıcı bir kampanya ve saldırı 

furyası başlatılmıştır. Özellikle Tunus’da polis, sokaktaki kadınların 

eşarbını başından almaktadır. Mısır’da kola içmenin haram olduğuna dair 

haberler gelmektedir. 

Gazozlardaki alkol yeni değildir. Bunu belli bir zamana getirmeleri 

maksatlıdır. Gayeleri, (Bakın Müslümanlar meşrubat bile içmiyorlar) 

yaygarasını yaygınlaştırmak, bu vesile ile (İşte Müslümanlık budur, 

bakın Müslümanlar ne hale gelmiş) dedirtmek. Belki de bazı 

provokatörler çıkıp, (Alkollü gazozlara hayır) sloganı ile, protestolar 

yapabilirler. Müslümanlar bu fitneye, Müslümanlığın kötülenmesine alet 

olmamalıdır. 

Şarap, rakı gibi alkollü içkilerin damlası da haramdır. Fakat içki 

olarak değil de, başka sebeplerle bulunan alkoller bu hükme dahil 

değildir. 

Birkaç örnek verelim: 

1- Taze sirkelerde alkol bulunduğu kesin olarak tespit edilmiştir. Ama 

bu alkollü bir içecek olmayıp sirke olduğu için, içilmesi haram 

edilmemiştir. Şaraptan yapılan sirkenin fazileti hadis-i şeriflerle de 

övülmüştür. 

2- Hamurda, dolayısıyla ekmeklerde de alkol olduğu da bugün kesin 

olarak tespit edilmiştir. Ama Peygamber efendimiz ekmek yemeyi 

yasaklamamıştır. 

62


3- Portakal ve diğer meyvelerdeki alkol oranı gazozdakilerden az 

değildir. Bu da kesin olarak tespit edilmiştir. Ama dinimiz, içinde alkol 

olduğu halde meyve yemeyi, haram kılmamıştır. 

4- İlaçları ve kokuları ıslah için, içlerine konulan necis mayiler [alkol 

gibi sıvılar] affedilmiştir. (İslam Ahlakı, Ey Oğul İlmihali kısmı) 

5- S. Ebediyye’de diyor ki: Şafii’de, necis sıvıyı [mesela alkolü], ilaç 

ve ıtriyat ıslahı için kullanmak affedilmiştir. (Mezahib-i erbea, Elmafüvat) 

6- Necis olan sıvı, mesela ispirto, ilaç, koku gibi şeylere karıştırılınca, 

karışım temiz olur. Bunun için, tentürdiyot ve kolonya, hanefide temizdir. 

(İslam Ahlakı) 

[Kolonya, tentürdiyot içilmez ama, elbiseye dökülünce temizlemeden 

onunla namaz kılmak caizdir. Temizlemek elbette evladır.] 

7- Necis yağlar sabun yapılınca, şarap sirkeye dönünce temiz olur. 

Bütün kimyasal değişmeler böyledir. (Redd-ül-muhtar, Tahtavi, 

Menahic-ül-ibad, S. Ebediyye) 

Gazoz meselesini merhum hocamıza da sormuştum. Hocamız, din 

âlimi olmanın yanında kimya ilmini de iyi bilen bir kimyagerdi. (Esansı 

alkolde eritip gazozlara koyuyorlar. İçmek caiz mi?) diye sual etmiştim. 

Bir kavle göre içmenin caiz olduğunu, ahir zamanda zayıf kaville bile 

amel etmenin, kuvvetli kavil ile amel etmek gibi sahih olduğunu 

bildirmişlerdi. İçine esans konan meşrubatların, kolaların hemen 

hepsinde az da olsa, alkol mevcuttur. Gazoz gibi bu tür meşrubatlarda 

esansı eritmek için kullanılan bu alkol affedilmiştir; böyle meşrubatları 

içmek caizdir. 

Çoğu sarhoş etmezse 

Sual: (Çoğu sarhoş edenin azı haramdır kuralı var. Bu kurala göre, 

meşrubatların, kolanın içinde alkol olsa da, çok içilince sarhoş etmedikleri 

için, içilmeleri caiz olur) deniyor. Mesela yemeğe veya bir sürahi suya az 

bir miktar şarap konsa, bunların çoğu sarhoş etmediği için, o suyu veya o 

yemeği bu kurala göre yiyip içmek caiz mi oluyor? 

CEVAP 

Caiz olmaz. Su da, yemek de, necis olur. Din kitaplarında deniyor ki: 

Bir damla şarap içen de cezalandırılır. Şarabın bir damlası da 

haramdır. İspirto da [alkol de], şarap gibi kaba necasettir, içilmesi 

haramdır. (Hidaye) 

Meşrubatlara özel olarak alkol konmuyor. Esansı eritmek için 

konuyor. Din kitaplarında, ilaçları ve kokuları ıslah için, içlerine konulan 

necis sıvının [alkolün] affedildiği bildirilmiştir. (İslam Ahlakı) 

63


Kolaların sırrı açıklanmış 

Sual: Alkollü gazoz furyasından sonra, şimdi de kolaların sırrının 

açıklandığı ve Cochineal diye bir böcekten, kimyasal filtreleme yoluyla 

elde edilen, karmin isimli maddeden, boya maddesi olarak, her marka 

kolanın içine konduğu ve bu durumda kola içmenin haram olduğu 

söyleniyor. Kola içmek haram mıdır? 

CEVAP 

Hayır, kola içmekte hiç mahzur yoktur. İslam âlimleri buyuruyor ki: 

Resulullah efendimiz, bir Yahudi’nin ekmeğini ve tereyağlı yemeğini 

temiz mi diye sormadan, araştırmadan yedi. Bu domuz yağı mı, koyun 

yağı mı, ekmeğin hamuru suyla mı, yoksa şarapla mı yoğruldu diye sorup 

araştırmadı. Müşrik kadının su kabından abdest aldı. Bunlar, yenilen 

gıdaların içinde ne var diye araştırmanın gerekmediğine birer delildir. 

(Berika) 

Kâfirler, gıdalara necaset de, zehir de katabilirler. Nitekim Yahudi 

yemeğe zehir katmıştır. Peygamber efendimiz de, araştırmadan o 

yemeği yemiştir; çünkü necis olduğu bilinmeyen şeyleri yememek takva 

değil, vesvese olur. Dinimiz de, vesveseden kaçmayı emreder. (Hadika) 

Lâ Mekke 

Sual: (Coca Cola yazısı tersten okununca, Lâ Muhammed, Lâ 

Mekke yazıyor. Böyle içecekleri içmek haramdır. Bunu herkese 

duyurmak çok sevaptır) gibi şeyler söyleniyor. Bir de, e-maillerle veya 

SMS ile çeşitli mesajlar gönderiliyor. Mesela, (Medine’den gelen 

vasiyetname, yahut içinde dualar da olan bir mesajı 13 veya şu kadar 

kişiye gönderen çok zengin olur. Eline geçip de göndermeyenin başına 

büyük felaketler gelir) deniyor. Bunlar doğru mudur? 

CEVAP 

Kesinlikle doğru değildir. Coca Cola yazısını tersten okuyunca La 

Muhammed, La Mekke yazılı olduğu da, doğru değildir. Zoraki 

benzetme yaparak o hale sokulmaya çalışılıyor. Diyelim ki La Mekke 

yazsa ne çıkar? Yani Mekke yok dese ne olur? Biz de, New York, Paris, 

Berlin yok desek ne olur? Bu şehirler yıkılır mı? Bunları, diğer 

vasiyetname ve mesajları misyonerler hazırlıyor. Maksatları 

Müslümanları böyle hurafelerle meşgul etmek, ciddi meselelerden, 

ilimden uzak kalınmasını sağlamaktır. Onların bu oyunlarına alet 

olmamalıyız. 

Kola içmek haram mı? 

Sual: (Falanca marka kolanın geliri, İslam düşmanı gayrimüslim bir 

ülkeye gittiği için o kolaya haram fetvası verdik) deniyor. Gayrimüslimlerin 

64


hepsi İslamiyet’in düşmanıdır. O zaman hiçbir gayrimüslimin malını 

almamak mı gerekiyor? 

CEVAP 

Fetva dedikleri görüş, birkaç yönden yanlıştır: 

1- O fetva değil bir görüştür. Şahsi düşüncedir. Günümüzde fetva 

verecek ehil kimseler yoktur. Sadece verilmiş fetvaları nakledenler vardır. 

İbni Abidin, dördüncü cilt, üç yüz birinci sayfada, kadılık bahsinde 

buyuruyor ki: 

Fâsık müftünün verdiği fetvalara güvenilmez, çünkü fetva vermek, 

din işlerindendir. Din işlerinde fâsıkın sözü kabul edilmez. Diğer üç 

mezhepte de böyledir. Böyle müftülere bir şey sormak caiz değildir. 

Müftünün Müslüman olması ve akıllı olması da, sözbirliği ile şarttır. Müftü, 

imam-ı a’zam Ebu Hanife’nin sözüne uygun olarak fetva verir. Aradığını 

onun sözlerinde açıkça bulamazsa, İmam-ı Ebu Yusuf’un sözünü alır. 

Onun sözlerinde bulamazsa, İmam-ı Muhammed Şeybani’nin sözünü 

alır. Ondan sonra İmam-ı Züfer’in, daha sonra Hasan bin Ziyad’ın sözünü 

alır. Müctehid-i fil-mezhep âlimlerinden Eshab-ı tercih olan müftüler, 

ictihadlar arasında delilleri kuvvetli olanları seçerler. Müctehid 

olmayanlar, bunların tercih etmiş oldukları söze uyar. Böyle yapmayan 

müftülerin sözü kabul edilmez. Demek ki, tercih ehlinin seçmemiş olduğu 

şeylerde, İmam-ı a'zamın sözünü almak lazımdır. Müftünün müctehid-i filmezhep 

olması lazımdır. Böyle olmayana müftü denilemez, nâkıl, fetvayı 

iletici denir. Nâkıller fetvaları, meşhur fıkıh kitaplarından alır. (S. 

Ebediyye) 

Behcet-ül-fetâvâ gibi kıymetli kitaplar bile, fetva kitapları değil, 

fetvaları nakleden, ulaştıran kitaplardır. Bunları yazanlar müftü değil, birer 

nâkıl ve toplayıcıdır. Fetva verenin, yani müftünün müctehid olması 

lâzımdır. Bir kimse fetva verdim diyorsa, müctehid olduğunu iddia ediyor 

demektir. Yusuf Nebhani hazretleri, (Bugün müctehidlik taslayanın, 

aklı veya dini noksandır) buyurmuştur. Aklı veya dini noksan olanın da 

fetva dediği görüşüne itibar edilmez. 

2- Gayrimüslim demek müslüman olmayan demektir. Bunlar elbette 

İslâmiyet'e düşman olur. Bunlarla alış veriş yapılmaz mı? Peygamber 

efendimiz ve Eshab-ı kiram, her çeşit alış veriş yapmışlardır. 

3- Esas İslâmiyet'e düşman olan mürtetlerdir. Din düşmanı yerli 

mürtetlerle alış verişi normal görüp de Ehl-i kitap olan gayrimüslimlerle 

alış verişi caiz görmemek çok yanlıştır. Müslüman şirketlerin mallarını 

yeşil sermayeye paramız gitmesin diye almayan mürtetleri, 

gayrimüslimden hafif görmek çok tuhaftır. Bu yanlış görüşe fetva demek 

65

de, daha tuhaftır. 


Komşunun sarkan meyveleri 

Sual: Komşunun bahçesindeki ağacın bizim bahçeye sarkan 

dallarındaki meyvelerden ve yere düşenlerden yemek caiz olur mu? 

CEVAP 

Caiz olmaz. Ağaçtan herkesin geçtiği sokağa düşmüş ise, ceviz gibi 

çürümeyenleri, sahibinin izin verdiği biliniyorsa, yemek caiz olur. Kiraz 

gibi çürüyecek meyve ise, sahibinin yasak ettiği bilinmedikçe alıp 

yenilebilir. Alıp, evine götürmek caiz değildir. 

Kiracı 

Sual: Kiracı, evin bahçesindeki meyveleri yiyebilir mi? 

CEVAP 

Ev sahibinin izni varsa yer. Ağacı dikenden izin almak gerekir. 

Sual: Komşumuz, bahçemizin bir kısmını sahiplenip, oraya meyve 

ağaçları dikti. Ağaçların şimdi meyveleri vardır. Bu yerimizi mahkeme ile 

aldık. Ağaçların meyvesini yiyebilir miyiz? 

CEVAP 

Önemli olan, yerin size ait olması değil, meyve ağaçlarını kimin 

diktiğidir. Diken kimseden, yani komşudan izin almadıkça, yemek caiz 

olmaz. 

Ağaç dikenindir 

Sual: On sene önce ağaç diktiğim tarla başkasına aitmiş. Tapuyu 

alınca anladık. Ağaçların meyvesi bizim değil mi? Ağaçları tarla sahibine 

satmam caiz mi? 

CEVAP 

Siz diktiğiniz için ağaçlar sizindir. Satabilirsiniz ve meyvesini 

yiyebilirsiniz. 

Tavşan eti yenir mi? 

Sual: Peygamber efendimizin çekirgeyi, idrar süzme organı olduğu 

için böbrekleri, kanlı olan dalak ve ciğeri yemediği gibi, yine bir kanlı 

hayvan olan tavşanı yemediği söyleniyor. Bunları haram olduğu için mi 

yememiştir? 

CEVAP 

Hayır, böbrek, ciğer, dalak haram değildir, helaldir. 

Çekirge de helaldir. (Buhari, Müslim, Tirmizi, Ebu Davud) 

Başka bir hadis-i şerifte de şöyle buyurmuştur: 

66


(Çekirgeyi ne yerim, ne de, haram kılarım.) [İbni Mace, Ebu 

Davud] 

Resulullah efendimizin yememesi onu haram kılmaz. Soğan, 

sarımsak da yemezdi. Yenmesi için izin vermiştir. 

Tavşan eti de helaldir. (Dürer, Mecma’ul-enhür) 

Abdullah ibni Abbas hazretleri buyurdu ki: Resulullah ile otururken, 

bir köylü tavşan kebabı hediye getirdi. Bize (Yiyin) buyurdu. Muhammed 

bin Safvan dedi ki: İki tavşan yakaladım, kestim. Resulullah’a sordum. 

İkisini de yememi emretti. (Bedayi) 

Hazret-i Enes anlatır: Avladığımız tavşanı Ebu Talha’ya getirdim. O 

da tavşanı keskin bir taşla kesti. (Şu budu Resulullah’a götür) dedi. 

Hemen götürdüm. Resulullah onu yedi. (Buhari, Müslim, Ebu Davud, 

Tirmizi, Nesai) 

Hazret-i Cabir anlatır: Kavmimden biri, taşla kestiği tavşanı 

Resulullah’a soruncaya kadar bekletti. Efendimiz yemesini emretti. 

(Tirmizi) 

Halid ibn-ül Huveyris hazretleri anlatır: Bir adam, avladığı tavşanı 

getirip Abdullah İbni Ömer’e, (Bunun eti yenir mi?) diye sordu. O da, (Bir 

tavşan Resulullah’a getirildi. Ne yedi, ne de yenmesini yasakladı) dedi. 

(Ebu Davud) 

Bu hadis-i şerifler de, tavşanın helal olduğunu bildirmektedir. Fıkıh 

kitaplarında buyuruluyor ki: 

Tavşan yemek helaldir. (Mülteka) 

Tavşan eti yemek helaldir; çünkü tavşan, yırtıcı hayvan değildir. 

(Dürr-ül-münteka) 

Her çeşit tavşan etini yemek helaldir. (Kuduri) 

Tavşan etini yemek helaldir. Tavşan yırtıcı hayvan değildir ve leş 

yemez, geyik gibidir. (Cevhere) 

Erneb, yani tavşan etinin mubah olduğu sözbirliği ile bildirilmiştir, 

çünkü tavşan yırtıcı hayvan değildir ve leş yemez. Geyik gibidir. Ot yer. 

Fıkıh kitapları, tavşanın helal olduğunu açıkça yazıyorlar. Böylece, haram 

diyenleri ret ediyorlar. (Dürer haşiyesi) 

Gıdalarda ihtiyat 

Sual: Her gün bir iddia ortaya atılıyor. Bazı firmaların gelirleri 

Yahudilere gidiyor, bunların ürünlerini kullanmak haram olur dendiği gibi, 

kolalarda fare ölüsü kullanılıyor da denmişti. Daha sonra, böcekten elde 

edilen maddenin kullanıldığı söylendi. Şimdi de, ekmeklerde domuz 

yağından elde edilen bir madde olduğu söyleniyor. Bunları yiyip içmek 

67


gerçekten haram mıdır? 

CEVAP 

Dinimizde, gayrimüslimlerle alış veriş yapmak yasak değildir. 

Peygamber efendimiz de yapmıştır. 

Kâfirler, Müslümanlardan elde ettiği kârla, Müslümanların zararına 

olan işler yapabilir, İslamiyete aykırı karikatürler yapabilirler, hatta 

Müslümanları öldürebilirler. Buna bakarak, onların ürünlerini kullanmaya 

haram denmez. 

Bugün neredeyse yediğimiz veya kullandığımız her ürünün, 

gayrimüslim şirketleriyle ilgisi vardır. Hammaddesi veya bir parçası 

onlardandır yahut orada üretilmiştir. Bunlara itibar edilirse, neredeyse her 

şeye haram denmiş olur. Böyle şayialara itibar etmemelidir. 

İslam âlimleri, Müslümanları sıkıntıya sokmayı da, fitneye dâhil 

etmişlerdir. Yani Müslümanları şüpheye, sıkıntıya sokmak, huzursuz 

etmek de, fitne olur. 

Dinimiz, gıdaların temiz mi, necis mi olduğunu araştırmak 

gerekmediğini bildirmektedir. İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki: 

Kâfirlerin yiyecek ve içeceklerinden sakınmak, ihtiyat değildir; bu 

halden kurtulmak ihtiyattır. (3/22) 

Temizlikte titiz davranmak bile yasaklanmıştır. % 99 bile olsa, % 100 

kesin bilmeden, yiyeceklerimizde necaset var demek, çok yanlıştır. Bir 


(Bir zaman gelecek, insanlar temizlikte fazla titiz hareket edecek, 

[vesveseye düşerek] dinde haddi aşacaklardır.) [Ebu Davud] 

Mecusinin yemeği ve zulmet 

Sual: Hintli Mecusi bir arkadaşımın yemeğini yiyince, bende manevi 

bir rahatsızlık oluyor. Kâfirlerin yemeğinde zulmet olur mu? Böyle 

gayrimüslimle arkadaşlıkta mahzur var mıdır? 

CEVAP 

Evet, zulmete sebep olur. Makamat-i mazheriyye’de, keramet 

kısmında diyor ki: 

Gulam Hasan’ı görünce, (Kâfir yemeği yemişsin. Kalbinde küfür 

zulmeti hâsıl olmuş) buyurdu. Gulam, (Evet, Hindu’nun verdiğini yedim) 

dedi. Küfür ve haram alametleri bulunan yemekler, kalbi karartır. (S. 

Ebediye) 

Haram yollardan elde edilen kazançlar da, habis olur, bereketsiz 

olur. Sonu dünyada da, âhirette de, zarar ve ziyan olur. Bid’atlerin ve 

günahların zulmetleri kalbleri karartıp, hafızaları zayıflatır. (F. Bilgiler) 

68


Bid’at ehliyle, fâsıklarla, kâfirlerle ve mezhepsizlerle arkadaşlık 

yapanların kalblerinde, ihlâs kalmaz. Zulmet, kara lekeler hâsıl olur. 

Silsile-i aliyye büyüklerinden Seyyid Nur, (Sokakta fâsıkla karşılaşmak, 

kalbde zulmet hâsıl eder) buyuruyor. (S. Ebediyye) 

Allahü teâlâ, (Ya Davud, beni sevmekte sana uymayanla, 

arkadaşlık etme! Çünkü onlar senin düşmanındır, kalbini karartır ve 

seni benden uzaklaştırmaya çalışır) buyurdu. (İ. Gazali) 

Midye kültürü 

Sual: (Midye ve ıstakoz yemenin günah olduğu düşüncesi, âdet ve 

göreneklerle ilgilidir. Deniz kıyılarında oturanlar, kültürlerinde olduğu için 

rahatlıkla yiyorlar; ancak denizden uzak yerlerde yaşayanlar bu kültürden 

yoksundur. Denizden çıkan her şeyin temiz olduğu yönünde bir de hadis 

olduğu için, midyenin haram olduğu söylenemez. Kur’anda da midye 

konusunda kesin bir hüküm olmadığı için rahatça yenebilir) diyerek, 

midye gibi deniz haşaratını yemek caiz olur mu? 

CEVAP 

Bu görüş birkaç bakımdan yanlıştır: 

Birincisi, dinimizde tek delil Kur’an-ı kerim değildir. Hadis-i şeriflerle 

bildirilen hükümler de vardır. İki âyet-i kerime meali: 

(Resulümün verdiğini alın, yasakladığından da sakının!) [Haşr 7] 

(O Peygamber, güzel şeyleri helal, çirkin şeyleri haram kılar.) 

[Araf 157] 

İşte müctehid âlimler, Kur’an-ı kerimin emrine uyarak, Resulullah 

efendimizin bu konudaki hadis-i şeriflerine de bakmışlardır. Kur’an-ı 

kerimde, köpek, fare ve yılan etinin haram olduğu bildirilmiyor diye, 

bunları yemek caiz olur mu? Bunların haram oldukları hadis-i şeriflerle 

bildirilmiştir. 

İkincisi, müctehid olmayanların hadis-i şeriflere göre de amel 

etmeleri caiz olmaz. Mezhebinin bildirdiği hükme uyması vacib olur. 

(Denizin hayvanları helaldir) mealindeki hadis-i şerifi, Hanefî âlimleri, 

balık ve balık şeklinde olanlar hariç, deniz haşaratlarının yenmesinin caiz 

olmadığı şeklinde anlamışlardır. Hanefî olup da, mezhebinin hükmüne 

uymayan, mezhebinin hükümlerini beğenmeyen kimse, benim mezhebim 

var dese de, mezhepsizdir. 

Netice: Midye ve ıstakoz gibi deniz haşaratının yenmemesinin 

gelenekle, kültürle, hayat tarzıyla hiçbir ilgisi yoktur. Hanefî mezhebinde 

olan Müslümanların, deniz kenarında da yaşasa, balık şeklinde olmayan 

yengeç, midye, istiridye, ıstakoz, kerevit, karides gibi deniz haşaratını 

69

yemeleri caiz değildir. 


Helal gıda aramak 

Sual: Bugün dünyada helal gıda markasını tercih ediyorlar. Helal 

damgalı olmayanları yemek haram mıdır? 

CEVAP 

Eğer gerçekten her yönüyle temiz ve helal olduğu halde damgası 

yoksa, yine helal olur, ama helal damgası varsa, helal ve temiz olması 

garantilenmiş olur, gönül rahatlığıyla yenir. Helal et damgalı ürünler, 

sadece kesiminin helal olması bakımından değil, sağlık açısından da 

önemlidir. 

İhlas Marmara Evleri 1. Kısım’da yeni açılan Şifa Et Market’e 

alışveriş için gidince, markette helal kesim ve helal ürün sertifikaları 

gördüm. İlgililer, bu sertifikalar hakkında şu bilgileri verdiler: 

“İnsanlar, gıda maddelerinin temiz, sağlığa uygun olması yanında, 

inançlarına da uygun üretilen gıdaları arıyorlar. Biz de, bu istekleri 

gerçekleştirmek için, konu üzerinde hassasiyetle duran, dünya çapında 

akredite bir sivil toplum kuruluşu olan Gimdes, yani gıda ve ihtiyaç 

maddeleri denetleme ve sertifikalandırma kuruluşuna müracaat ettik. 

Bizim yaptığımız kesimleri ve ürettiğimiz ürünleri Hanefî, Mâlikî, Şâfiî 

ve Hanbelî mezheplerine göre denetlediler. Niçin dört mezhebe göre diye 

bir soru akla gelebilir. Gimdes, dünya helal konseyinin (WHC) üyesidir. 

Konsey, temsil ettikleri ülke ve toplulukların ihtiyaçlarını, onların tercih ve 

isteklerine göre karşılıyor. Dünyada Müslümanlar genelde bu dört 

mezhebe mensuptur. Gıda cinsine göre standartları, dört mezhebe göre 

tespit edip, denetlemeleri buna göre yaparak, uygulama ve üretimde de 

standart tesis ediyorlar. 

Biz de bu hassasiyeti uyguladığımız için, gerekli belgeleri alabildik. 

Şimdi bu şekilde hazırlanan helal ve temiz gıdaları dünya 

Müslümanlarına ulaştırmaya çalışıyoruz, Gimdes helal damgalı gıdalar, 

dünyada helal gıda marketlerinde güvenle tercih ediliyor. Şifa Et 

Market’in de Gimdes helal sertifikalı ürünleri, kimyasal katkısız olan ve 

kanserojen olarak ifade edilen, katkı maddeleri bulunmayan, dünyada ilk 

ürünlerdir. Bu sebeple ürünlerimiz, WHC üyelerince incelendi. Özellikle 

Çin, Amerika ve Arnavutluk temsilcilerinden Şifa Et Market’in formülüyle 

ortak üretim teklifleri aldık. Gimdes’in Şifa Et Market’e başarılı ve etkili 

çalışmalarından dolayı verdiği takdir belgesi de marketimizin duvarında 

asılıdır. Bu belgeleri bir defa almak yetmiyor, zaman zaman kontroller 

yapılıyor, helal gıda vasıfları devam ediyorsa, her sene bu sertifikaları 

70


yenileniyor. Bu şartlara uymayanların sertifikaları yenilenmiyor.” 

Sağlığımız ve inancımız açısından, fiyatları biraz pahalı olsa bile, 

helal olduğu konusunda, dünya çapında akreditesi olan sivil toplum 

kuruluşlarının denetimine açık ürünleri tercih etmeliyiz. 

Yiyip içmekle ilgili çeşitli sorular 

Sual: Sirke ve pekmez zamanla şarap haline gelir mi? 

CEVAP 

Hayır, gelmez. 

Sual: Yiyecekler ve gıdalar içinde gelatin diye bir madde bulunuyor, 

çokları bunun genel olarak domuzdan geldiğini bildiriyor. Bu doğru mu? 

Yani gelatin bulunan yiyeceklerden uzak durmak mı gerek? 

CEVAP 

Dinimizde ölçü vardır. Yenilen gıdada domuz yağı olduğu kesin 

olarak bilinmiyorsa yiyip içmekte mahzur yoktur. 

Sual: Yemek kaplarını kapalı mı tutmak lazım? 

CEVAP 

Gece hiçbir yemeği açık bırakmamalıdır! Hadis-i şerifte buyuruldu ki: 

(Yiyecek-içecek kaplarını kapatın, yılda bir gece veba iner, 

kapanmayan kapların içine düşer. Kapayacak şey bulunmazsa, 

Besmele ile bir çubuğu üstüne koyun.) [Müslim] 

Her zaman tertipli, düzenli olmak, temizliğe riayet etmek çok iyi olur. 


(Kap kacağı yıkamak, evi temiz tutmak, zenginliğe sebeb olur.) 

[Hatib] 

Sual: Haşhaşlı ekmek yemek günah mıdır? 

CEVAP 

Günah değildir. Çöreklere konan, haşhaşın tohumudur. Tohumu 

yağlı bir maddedir, içinde afyon yoktur. Tohumundan, yağ da çıkarılır. 

Yağında da, posasında da afyon yoktur. Haşhaşın afyon kısmı 

kapsülünde olur. Bu kısmı da zaten çöreklere konmaz. 

Sual: Nezle olunca burnum tıkanıyor. Alkollü ilacın buharını teneffüs 

caiz mi? 

CEVAP 

Evet, ama alkolsüzü varsa daha uygun olur. 

Sual: Kakao likörü bulunan çikolatayı yemek caiz midir? 

CEVAP 

Likör, meyve, alkol ve esans karışımından yapılan bir içkidir. 

Yurtdışından gelen likörlü şeker ve çikolatalar vardır. Bunları yemek caiz 

71


değildir. Fakat kakao likörü, likör karışmış kakao değildir. Kavrulmuş 

kakao çekirdeğinin öğütülerek akıcı hale getirilmiş şeklidir. İçinde alkol 

yoktur. Türkiye’de, kelimeler üzerinde kavram [mefhum] kargaşası vardır. 

Birçok kelime yerinde kullanılmıyor. Mesela (Mucize yarattı) diyorlar. 

Mucize peygamberlerden başkası için kullanılmaz. Yaratmak da sadece 

Allah’a mahsustur. Yanlış kelime kullanmaktan sakınmalıdır! 

Sual: Kuş veya başka hayvan şeklinde pasta yapmak caiz midir? 

CEVAP 

Hayır. Mubahlarda da dine uymakta hayır-bereket vardır. 

Sual: Bir arkadaş, başka yerdeki arkadaşına vermem için bir kutu 

çikolata verdi. Yolda çikolataların yarısını yedim. Varınca, çikolataların 

yarısını yediğimi söyleyip helalleştim. Habersiz yediğim için günah oldu 

mu? 

CEVAP 

Emanete hıyanet etmişsiniz. Helalleşmeden ölebilirdiniz de. Fakat 

helalleştiğinize göre, sadece mekruh olur. (Hindiyye) 

Sual: Sigara az içince günah olmayınca, bazı otlar var onlar günah 

olur mu diyorlar, eroinin daha hafifi imiş? 

CEVAP 

Eroin hafif değil, çok kuvvetli uyuşturucudur. Sarhoş etmeyen otları 

yemekte mahzur yok. Sarhoş edenleri de sarhoş etmeyecek kadar 

yemek caizdir. 

Sual: Bir hoca, (Bulaşıkları sabaha bırakmak günahtır, fakirliğe 

sebeptir. Çünkü yarın yaparım diyenler helak olur buyuruluyor) dedi. 

Doğru mu? 

CEVAP 

İmkan varsa her işi zamanında yapmak, yarına bırakmamak iyi olur. 

Fakat bulaşıkları sabaha bırakmak günah değildir. (Yarın yaparım diyen 

helak oldu) hadis-i şerifi, tevbe gibi, farz olan ibadetlerle ilgilidir. Yoksa 

bulaşık yıkamakla ilgili değildir. Fakirliğe sebep olanlar arasında 

bulaşıkları geç yıkamak diye bir şey yoktur. Hadis-i şerifte, fakirliğe sebep 

olanlar sayılırken (Çanağı ve çömleği, yıkamadan yemek koymak. 

Kapkacağı, örtüsüz bırakmak) buyuruluyor. Bulaşıkları sabah yıkayıp 

temiz olarak konunca mahzuru olmaz. Yemeklerin üstünü açık koymak 

da uygun değildir. Buzdolabına konunca açık konmamış olur. Yahut 

örtecek bir şey bulamayan besmele ile bir çubuk bile koysa caizdir. 

Sual: Çok et yemek kalbi karartırmış. Ölçüsü ne bunun? 

CEVAP 

Devamlı kırk gün yenirse çok yenmiş olur. 

72


Sual: Ağız kokusu olmasın diye sakız çiğnenebilir mi? 

CEVAP 

Evet çiğnenebilir. 

Sual: Et üstündeki kan başka ete bulaşırsa necis olur mu? 

CEVAP 

Hayır. Akan kan necistir. Akmayan, etteki kan necis olmaz. 

Sual: Mentollü mendilde alkol var mı? 

CEVAP 

Yoktur. 

Sual: Yumurtayı yıkamadan kaynatmak, tavaya kırmak caiz mi? 

CEVAP 

Evet. Yıkamak efdaldir. 

Sual: İçkili lokanta sahibinin hediye ettiği yemeği yemek caiz mi? 

CEVAP 

Caizdir. Çünkü malının çoğu haram değildir. 

Sual: Kokmuş et necis mi? 

CEVAP 

Değildir. 

Sual: Yetiştirme yurdu personeli, yurdun yemeğini yiyebilir mi? 

CEVAP 

Yiyebilir. Yetimin velisi onun malından yiyebilir. 

Sual: Şifa âyetlerinin fotokopisini suya koyup, suyu içmek caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Mülci ikrah ile şarap içmeyen günaha girer mi? 

CEVAP 

Caizliğini bilmeyen, içmeyip öldürülürse şehiddir. 

Sual: İthal peynirleri yemek caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Abdest alıp musluktan su içmek, abdestten artan suyu içmek 

gibi şifa mı? 

CEVAP 


Sual: Bölünmeden mirastan gelen hediyeyi yemek caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: (Ben yokken masamın üstündeki şekerden alın) diyorum. 

Götürmeleri caiz mi? 

73


CEVAP 

Orada yemeleri caizdir. Götürmeleri caiz değildir. 

Şeker tutmak 

Sual: (Ev sahibi şeker kutusunu bir arkadaşa verip, misafirlere 

istediğin gibi dağıt dese, o da kimine bir tane kimine birkaç tane verse, 

kimi orada yese, kimi evine götürse caiz olmaz) deniyor. Doğru mudur? 

CEVAP 

Doğru değil, yanlıştır. Hiç mahzuru olmaz. Vekil, asıl gibidir, eksik 

veya fazla verebilir. Verilen şey, alanın mülkü olduğu için, ister orada yer, 

isterse evine götürür. 

Sual: Çaldığı sütü içtikten sonra, tazmin etse, helal olur mu? 

CEVAP 


Sual: Kırlarda akarsular, ırmaklar üstü açık olarak akıyor. Bu sular 

içilir mi, böyle sular ile abdest alınır mı? 

CEVAP 

İçine necaset karışmıyorsa üstünün açık olmasının mahzuru olmaz. 

Genelde akarsu pis olmaz. Hadis-i şerifte, (Rengi, tadı ve kokusu 

değişmeyen su temizdir, necis değildir) buyuruluyor. (Dürer) 

Sual: Kesin izin vereceği bilinen kişinin malını yemek caiz mi? 

CEVAP 

Caiz. Ama suizanna sebep olacak şeyden uzak durmalı. 

Sual: Uşur vermeyen akrabanın, yemeğini yemek caiz mi? 

CEVAP 

Fitneye, harama sebep olmamak için caizdir. 

Sual: Zemzem ile çay pişirmek mekruh mu? 

CEVAP 


Sual: Turşunun içine olgun üzüm salkımı koymak caiz mi? 

CEVAP 

Caizdir. Ekmek hamuruna maya koymaya benziyor. 

Sual: Beş arkadaş bir odada çalışıyoruz. Sigara içmeyen içenden 

rahatsız oluyor. Sigara içme yasağı konulsa, içen rahatsız oluyor. 

Sigaradan hasta olan bile oluyor. Ne yapmak lazımdır? 

CEVAP 

Zarara mani olmak tercih olunur. 

Sual: Bir yerel gazetede şu haber vardı: (Sebzelerin dibine koymak 

üzere, foseptik çukura gidiyor, lağım suyunu doldurup geliyoruz.) 

İnsan pisliğini gübre olarak kullanmak ve böyle sulanmış sebzeleri 

74



CEVAP 

İnsan necasetini yalnız başına kullanmak caiz değildir. Toprak veya 

başka şeyle karışık satmak ve kullanmak caizdir. İnsan veya hayvan 

necaseti ile sulanmış sebzeleri yıkayıp yemek caizdir. Lağım suyu ile 

sulanmış sebzeleri yemek caiz değildir. (S. Ebediyye) 

Domuz eti kesilen bıçak 

Sual: Domuz eti kesilen bıçakla koyun eti kesiliyor. Böyle eti yemek 

caiz midir? 

CEVAP 

Bıçağı yıkadıktan sonra, koyun etini kesmelidir. Domuz eti kesilen 

bıçakla kesilen koyun etini, yıkadıktan sonra yemelidir. 

Pis yemeği yemek 

Sual: İki Müslümandan biri bir yemeğe pis, diğeri temizdir dese, o 

yemek yenir mi? 

CEVAP 

Temiz diyene itibar edilir. (İbni Abidin) 

Tezekle ısıtılan fırın 

Sual: Tezekle ısıtılan fırında pişirilen ekmeği yemekte mahzur var 

mıdır? 

CEVAP 

Necaset yanınca, külü temiz olduğu için, mahzuru yoktur. 

Günah işleyenin yemeği 

Sual: Büyük günah işleyen, fakat kazancı helal olanın yemeğini 


CEVAP 

Evet, gerektiğinde yemek caizdir. Mesela içkili lokanta işletenin 

yemeğini yemek caizdir. 

Sual: Kadınların toplantısına gittiğim zaman, orada yiyip içiyoruz, 

hatta bize hediye de veriyorlar. Bunlara, kocalarının izin verip vermediğini 

bilmiyoruz. Orada yiyip içmemizin, bir mahzuru var mıdır? 

CEVAP 

Ev sahibine suizan, caiz değildir. Hazırlananları yiyip içmekte ve 

verilen hediyeyi, alıp eve götürmekte, mahzur yoktur. 

Ölü koyunun sütü 

Sual: Ölmüş koyunun sütü içilir mi? 

CEVAP 

Hanefi’de temizdir, içilir. Şafii’de necistir, içilmez. 

75


Vejetaryen olmak 

Sual: Vejetaryen olmak, yani hiç et yememek, eti kendine zararlı 

görmek, dine uygun mudur? 

CEVAP 

Et yememek günah değilse de, eti zararlı bilip, kendine haram etmek 

caiz olmaz. Bir âyet-i kerime meali şöyledir: 

(Ey iman edenler! Allah’ın size helal ettiği, temiz şeyleri haram 

kılmayın ve sınırı aşmayın. Allah, sınırı aşanları sevmez.) [Maide 87] 

Her gün et yemek, kalbe sıkıntı verir. Hiç et yememek ise, ahlakı 

bozar. (Şir’a şerhi) 

Tavuğun boynunu koparmak 

Sual: Boynu koparılarak öldürülen tavuğu yemek caiz midir? 

CEVAP 

Hayır. 

Paskalya çöreği 

Sual: Hristiyanların paskalya günlerinde yaptığı çörek, pastanelerde 

her gün yapılıp satılıyor. Bu çöreği, paskalya dışında yemekte sakınca 

var mıdır? 

CEVAP 

Paskalya dışında yemekte mahzur yoktur. 

Davetsiz misafir 

Sual: Çay daveti olan bir yere, tanıdık diye davetsiz gidenin, orada 

yiyip içtiği haram olur mu? 

CEVAP 

Hayır. İkram edileni yiyip içmek helaldir. 

Altın ve gümüş tozu yemek 

Sual: Altın ve gümüş tozu çikolataların içine konuyor. Muhallebi ve 

sütlaç gibi yiyeceklerin de üstüne ekiliyor. Bu gıdaları yemek caiz midir? 

CEVAP 

Caizdir. Vücuda zarar vermeyen ve necis olmayan şeyleri yiyip 

içmek caizdir. 

İki günde üç öğün 

Sual: Kefaretlere bakınca, hep fakirin sabah ve akşam 

doyurulmasından bahsediyor. Acaba sağlık açısından evla olan iki öğün 

yemek midir yoksa iki günde üç öğün yemek midir? 

CEVAP 

Günde iki öğün yemek caizdir. Evla olanı ise iki günde üç öğün 

yemektir. Ancak ihtiyaca ve çalışma şartlarına göre az veya çok yemek 

76


de caizdir. 

Bal, zeytin ve çörek otu 

Sual: (Melekler, evinde bal, zeytin ve çörek otu olana istiğfar 

ederler) mealinde bir hadis var mıdır? 

CEVAP 

Evet, M. Cihar Yâr-i Güzin kitabında böyle bir hadis-i şerif 

bildirilmektedir. 

Ziyafetin kabul olması 

Sual: Ziyafet yemeğinde, bardakların, tabakların kırılması veya buna 

benzer istenmeyen zararlı ve kötü bir durumun meydana çıkması hayra 

mı alamettir? 

CEVAP 

Evet, hayra alamettir. İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki: 

Dertlerin, elemlerin acılıkları, bir hastalığı iyi edecek faydalı ilacın 

acılığı gibidir. Bozuk niyetle, gösteriş için, menfaat için yapılan, bazı 

ziyafetlerde, yemeğe kusur bulmak veya başka suretle, yapılan eziyetle, 

ziyafet verenin kalbinin kırılması, yemekteki zulmeti, niyetin bozukluğuyla 

hâsıl olan günahı gidermekte, kabul olmasına sebep olmaktadır. Eğer 

misafirlerin şikâyeti, hakareti olmasaydı ve ziyafet sahibinin kalbi 

kırılmasaydı, yemek, zulmetli ve günah olacak, kabul edilmeyecekti. 

Kalbin kırılması, kabule sebep oldu. (1/64) 

Hurma çekirdeği 

Sual: Hurma çekirdeği çöpe atılmıyorsa ne yapmalı? 

CEVAP 

Ağaç dibine falan koymalı. 

Ağaçtaki meyveyi yemek 

Sual: S. Ebediyye’de (Ağaçtaki meyve hediye edilmez) deniyor, fakat 

mal sahibi, (Bahçeme gir, istediğin kadar meyve ye, istediğin kadar al 

evine götür, başkalarına da ver! Hepsi helal olsun) dese, o kişi de yese, 

başkasına verse, evine götürse helal olur mu? 

CEVAP 

Sadece yedikleri helal olur. Evine götürdükleri ve başkalarına 

verdikleri helal olmaz, çünkü miktarı bilinmeyen yiyeceğin yenmesini 

helal etmek caizdir, fakat miktarı bilinmeyen malı almak için vekil etmek, 

meçhul ve ayrı olarak teslimi mümkün olan malı ayırmadan hediye etmek 

sahih değildir. (S. Ebediyye, Dürret-ül-beyda) 

Hayvanla ilişkiye girmek 

Sual: Koyun 

77


Hayvanla ilişkiye girmek 

Sual: Koyun gibi eti yenen veya köpek gibi eti yenmeyen hayvanla 

ilişkiye girmenin hükmü nedir? 

CEVAP 

Çok çirkin ve büyük günahtır. Bunu sadist denilen ruh hastaları 

yapar. Tecavüze uğrayan hayvan, kesilip yakılır. Eti yenenin, etini yemek 

de caizdir. (S. Ebediyye) 

Yanık yemek 

Sual: Kızartılan yiyeceklerin çok kızarmış yerini yemek haram mıdır? 

CEVAP 

Hayır, haram değildir. Yanmışsa ve yanık da vücuda zarar verecek 

kadar çoksa, o zaman yenmez. 

Domuz sütüyle beslenen kuzu 

Sual: Domuz sütüyle beslenen bir kuzunun etini yemek caiz midir? 

CEVAP 

Evet, caizdir. Necaset yiyen hayvanın etinin yenebilmesi için, deve 

40, sığır 20, davar 10, tavuk 3, serçe 1 gün hapsedilir. Bir başka kavilde 

ise, deveyle sığır 10, koyun 4, tavuk 3 gün hapsedilir, yani necaset 

yedirilmez. (Redd-ül-muhtar) 

Kobe danası 

Sual: Kobe danasının eti en iyi et kabul ediliyormuş, fakat bunlara 

bira da içiriliyormuş. Böyle bir hayvanın etini yemek caiz olur mu? 

CEVAP 

Kobe danası da, domuz sütüyle beslenen kuzu gibidir. 10 gün bira 

verilmeyip kesilirse mesele kalmaz. 

Eşek sütü 

Sual: Eşek sütünün, çocuklardaki öksürüğe iyi geldiği söyleniyor. 

Bunun için içirmek caiz olur mu? 

CEVAP 

Evcil eşek eti ve sütü, tahrimen mekruhtur. Yalnız Maliki mezhebinde 

helaldir. Öksürük için mubah ilaç bulunmazsa, iyi geldiği de kesinse 

içirilebilir, böyle bir ihtiyaçtan dolayı Maliki mezhebi taklit edilerek de 

içirilebilir. 

Karton kutu 

Sual: Karton kutu içinde satılan sütleri içmekte bir mahzur var mıdır? 

CEVAP 

Hayır, dini yönden hiçbir mahzur yoktur. Zamanla bozulursa, o 

zaman içilmesi uygun olmaz. 

78


Gece hastalık yağar 

Sual: Gece hastalık yağdığı için yiyecek ve içecekleri kapatmak 

gerektiği doğru mudur? 

CEVAP 

Evet, doğrudur. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: 

(Gece açık kapları örtün, su kırbalarını bağlayın! Çünkü yılda bir 

gece veba iner ve bu hastalık, kapanmayan kabın ve bağlanmayan 

kırbanın içine düşer.) [Müslim] 

Gökten zehir yağdığı da bildirilmiştir. Onun için evde açık olan kap 

kacak her şeyi kapatmak sünnettir. Gece açık kapları örtmekle ilgili 

hadis-i şeriflerden ikisi şöyledir: 

(Gece yatarken, su kaplarının ağzını bağla, yemek kaplarının 

üstünü ört, yanan kandili [veya mumu] söndür! Eğer kapayacak bir 

şey yoksa, Besmele çekerek bir çubuğu üstüne koy!) [Müslim] 

(Gece kapları kapayın, boş kapları da kapatın veya ters çevirin!) 

[Buhari] 

Düğün yemeğinde 

Sual: Genelde düğün davetlerine gittiğimizde herkesin önüne 

yemekler geliyor, bir de sofraya ayrıca bir tabak içinde meyve, börek, 

kürdan, kâğıt peçete konuyor. Bunları isteyen kullanabiliyor. Ortaya 

konmuş bu şeylerden orada kullanmayıp evimize götürsek caiz olur mu? 

CEVAP 

Düğün sahibinin izni olmadan onları götürmek caiz olmaz. Üç peçete 

götürüyorum, beş kürdan aldım demek gerekir. Ortaya konan börek ve 

meyve gibi şeyler için, düğün sahibi, (İstediğiniz kadar yiyin, istediğiniz 

kadar da evinize götürün) dese, sadece yedikleriniz caiz olur, eve 

götürülenler caiz olmaz. (S. Ebediyye) 

Sofraya herkesin önüne kişi sayısı kadar peçete, kolonyalı mendil 

konsa, bunları da izinsiz alıp evimize götüremeyiz. 

Eve götürürken şu kadarını eve götürüyorum diye düğün sahibine 

veya o işle yetkili birine söylemek gerekir. O zaman caiz olur. Bunları 

alırken, düğün sahibi görmüşse yani kaç tane aldığını biliyorsa, bunun 

mahzuru olmaz, izin vermiş demektir. 

Eğer bu hüküm bilinmeden alınmışsa, alınanlar için tevbe etmeli ve 

düğün sahibini arayıp şu kadar şunu aldım hakkını helâl et denmesi 

gerekir. O helâl etse bile, izinsiz alma günahı için ayrıca tevbe etmek ve 

bir daha habersiz almamak gerekir. 

Tıbben zararlı ise 

Sual: Tıbben zararlı olmayan bir şey, dinen de zararsız olur mu? 

79


CEVAP 

Tıbben zararlı olan bir şey, dinen de zararlı olur. Tıbben zararlı 

olmadığı hâlde dinen zararlı olan çok şey vardır. Mesela, Besmelesiz 

kesilen kuzu eti, tıbben mahzurlu değilse de, dinen mahzurludur. Bir 

kaşık şarap tıbben zarar vermese de dinen haramdır. 

Vücuda zarar veren mubah şeyler, dinen de mahzurludur. Mesela 

helâlinden çok yense, tıka basa yenilse vücuda zarar verir ve dinen de 

günah olur. Alerji yapan gıdaları ve meyveleri yemek de, dinen caiz 

olmaz. 

Neleri kullanabiliriz 

Organ bağışı ve nakli 

Sual: İnsanların organlarını, kanını satmak veya kullanmak 

haramdır. Üstelik, (Haramda şifa yoktur) hadisiyle haramla tedavi de 

caiz olmadığına göre, organ nakli nasıl caiz olur? Bir de, Müslüman 

birinin organı kâfire takılsa ahirette, o organ nasıl cevap verecektir? 

CEVAP 

İnsan organları mülk olmadığı için, satılamaz, bağışlanamaz; fakat 

zaruret halinde kullanılması için izin verilir. İzin verilince, organı paralı 

veya parasız almak ve zaruret halinde kullanmak caiz olur. 

Müslüman ve uzman bir doktor, bir hasta için, diri veya ölüden organ 

naklinden başka çare olmadığını bildirdiği zaman, organ nakli caiz olur. 

Din ayrılığı gözetilmez. (El-Hedyül-İslami) 

(Ameliyat edilen insan eziyet görmüş olur. Eziyet ise haramdır. 

Şu hâlde ameliyat haramdır) da diyenler çıktığı gibi, (Peygamber, 

“Ölünün kemiğini kırmak, onu diri iken kırmak gibidir” buyurduğu için 

ölünün karnını kesmek, dirinin karnını kesmek gibi haramdır. Ameliyat 

edilene ve organı alınan ölüye böyle eziyet edilince de, “Müslümana 

eziyet eden, bana eziyet etmiş olur. Bana eziyet eden de Allaha eza 

etmiş olur” hadisine göre, Allah’a eziyet edilmiş olur) da diyenler 

olmuştur. Hâlbuki âlimlerimiz, (Bir organı kurtarmak, hayatı kurtarmak 

gibi zaruridir) buyuruyorlar. 

Zaruret olunca birçok yasaklar mubah olur. Ölünün de, dirinin de, bir 

yerini kesmek haramdır, ona eziyettir; fakat zaruret olunca, bu haramlık 

kalkar; çünkü dinimizde, (Zaruretler, yasak olan şeyleri mubah kılar) 

kaidesi vardır. (Mecelle) 

İnsanın parçalarını, mesela saçını, böbreğini, sütünü zaruretsiz 

kullanmak, satmak haramdır; fakat zaruret olunca, bu parçaları 

kullanmak, yani organ nakli caiz olur. (İ. Ahlakı) 

80


Ölmüş bir kimsenin bir organını kesmek de ölüye eziyettir. Ancak 

kesilen organ, bir Müslümana verilecekse, ölü bundan dolayı zevk alır. 

Bir kimse, birine iyilik etmek için çok yorulsa, yorulmasından şikâyet 

etmez, aksine, (Hizmet ettim, iyilik ettim) diye zevk alır. Parasını 

kaybeden kimse, üzülür; fakat bunu isteyerek bir hayır kuruluşuna, bir 

fakire veren kimse ise buna sevinir. Çünkü kaz gelecek yerden tavuk 

esirgenmez. İşte bunlar gibi, kurbanlık koyun da, bir Müslümana faydam 

oldu diye sevinir. O acı, ona zevk verir. Hâlbuki hayvana da eziyet etmek 

haramdır. Hem de, insana eziyet etmekten daha büyük günahtır. Demek 

ki, dinimize uygun hareket edilince, eziyet edilmiş olmuyor; aksine faydalı 

iş yapılmış oluyor. 

Ölüm acısı, dünya acılarının hepsinden daha acıdır. Bir kimse uyku 

hapı içerek veya narkozla her tarafı uyuşturulduktan sonra da ölse, çok 

şiddetli olan ölüm acısını duyar; fakat mücahidler, kurşun yağmuruna 

tutulsa, bu acıyı duymaz. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: 

(Şehid, ölüm acısını duymaz.) [Beyheki] 

Çocuğun yaşayacağı ümit edildiği zaman, çocuğu annesinin 

karnından çıkarmak için, ölmüş olan annesinin karnını yarıp ameliyatla 

almak caizdir; çünkü müctehid âlimlerin en büyüğü olan İmam-ı a’zam 

hazretleri, bu sebeple, ölmüş bir kadının karnının yarılmasını ve çocuğun 

çıkarılmasını emretmiş, kurtarılan çocuk uzun seneler yaşamıştır. (Eşbah 

s.123) [Ölüye eziyet olur diye, annenin karnı yarılmaktan 

vazgeçilmemiştir. Cahiller, imam-ı azam hazretlerine, ölüye eziyet etti 

diye ateş püskürse de, o anne, yavrum kurtuldu diye ne kadar çok 

sevinmiştir.] 

İmam-ı a’zam hazretlerinin bu uygulaması, ameliyat ederek hastanın 

veya ölünün bir yerini kesmenin, yani ölünün karnının yarılıp böbrek veya 

başka organın alınmasının, yani organ naklinin caiz olduğunu, 

göstermektedir. 

(Müslüman birinin organı kâfire takılsa, ahirette o organ nasıl 

cevap verecektir? Müslümanın organı Cehennemde nasıl yanar?) 

deniyor. Hâşâ, Allahü teala âciz değildir. 

Her insan, aynı boy ve şekilde; fakat başka zerrelerden yapılmış bir 

bedenle mezardan kalkacaktır. Şimdiki beden, çürüyüp toprak olacaktır. 

(Kimya-i Saadet) 

Cevap verecek olan, çürümüş organ değil, başka organdır. 

Nakledilen organ bile olsa, (Ben Müslümandayken şu iyilikleri 

yapıyordum, kâfire takılınca, şu kötülükleri işledim) diyemez mi? 

Allahü teâlânın hesap görmesinde hiç âcizlik, yanlışlık olur mu? 

81


Organların konuşacakları Kur’an-ı kerimde bildirilmektedir. (Nur 24, 

Yasin 65) 

Bir insan yanmakla yok olmaz. Sadece aletleri elinden alınmış olur. 

Ahirette ona verilen yeni aletlerle, Müminse Cennete, kâfirse Cehenneme 

gider. 

Ruh, kendisine verilen vücut sayesinde, ya nimete kavuşur veya 

azaba mâruz kalır. Ruhun mahiyetini bilmeyen veya Allahü teâlânın 

kudretinden şüphe eden kimse, insanın yanınca yok olduğunu, kabir suali 

ve kabir azabının olmadığını zanneder. Hâlbuki hadis-i şerifte, (Kabir 

azabı haktır) buyuruldu. (Buhari) 

Zaruret olunca haram bir şey ilaç olarak kullanılıyor ve şifa hâsıl 

olabiliyor. Zaruret olunca haram mubah hale geliyor. Mubahtan şifa hâsıl 

oluyor. Haram olarak değil, mubah hale geldiği için şifa hâsıl oluyor. 

Haram olan şarap sirke haline dönüşünce kullanılması mubah olur. 

Böbreği olmayana, birinin böbreği takılınca, şifa hâsıl oluyor, böbrek 

çalışıyor. Bu iş mubah olmasaydı, (Haramda şifa yoktur) hadis-i şerifi, 

hâşâ yanlış olurdu. Bu işte şifa görüldüğüne göre, haram mubah hale 

gelmiş oluyor. Bu inceliği anlamayan kimseler, haramda şifa olmaz 

diyerek organ veya kan nakline haram demek cahilliğinde bulunuyorlar. 

İbni Âbidin hazretleri buyuruyor ki: 

Nihaye, Haniyye ve Tehzib kitaplarında, (Müslüman, uzman 

doktor, şifa vereceğini ve başka ilacı olmadığını söyleyince, 

hastanın idrar, kan içmesi, leş yemesi caiz olur. Şarap da böyledir 

denildi. Ölümden kurtulmak maksadıyla olunca, sözbirliğiyle helal 

olur) yazılıdır. Feth-ul-kadir kitabında, (Müslüman, uzman doktor, kadın 

sütünün muhakkak iyi geleceğini ve başka ilacı olmadığını söylerse, 

hastanın, kadın sütü içmesi ve satın alması caiz olur) yazılıdır. (Redd-ülmuhtar 

c.5 s. 249, c.4 s.215) 

Açıkça görülüyor ki, içilmesi haram olan kadın sütünün, kanın veya 

idrarın hastaya iyi geleceği biliniyorsa, içilmesi mubah oluyor ve mubah 

olduğu için de, (Haramda şifa yoktur) hadis-i şerifinin kapsamına 

girmiyor. Kan içmek veya kan alıp vermek haram olduğu halde, bu 

şartlarla mubah oluyor. Organ nakli de bunun gibi caiz oluyor. 

Böbrek nakli 

Sual: (Böbrek nakli yapılınca, böbreği alınanın vasıfları böbrek 

nakledilene geçer, mesela böbrek sahibi cimriyse o kişi cimri olur, 

dinsizse dinsiz olur) deniyor. Böyle bir şey var mı? 

CEVAP 

Bu kesinlikle doğru değildir. İnsan, ruh demektir. İşiten ve tasarruf 

82


sahibi olan, ruhtur. Çalışmakla beden yorulsa da, ruh yorulmaz. Ruhta 

azalma çoğalma olmaz. Mesela, kolu kesilenin ruhundan kesilme olmaz. 

Başkasının yüreğiyle yaşayan kimsenin ruhunda değişiklik olmadığı için, 

ahlaksız kimsenin yüreğinin, bu adama hiç tesiri olmaz. Kalble yürek aynı 

şey değildir. Yürek denilen et parçası, hayvanda da bulunur. İnsana 

mahsus olan kalbe, gönül denir. Gönül görünmez; fakat tesirleriyle 

anlaşılır. Kalb, elektrik cereyanı, yürek de ampul gibidir. Ampuldeki 

elektriği, ampul ışık verdiği zaman anlıyoruz. Elektrik gibi, kalb de madde 

değildir, bir yer kaplamaz. Yürekte eserleri görüldüğü için, kalbin yeri 

yürektir denir. Yürek değiştirmek, sanki ampul değiştirmeye benzer. 

Ampulün değişmesiyle şehir cereyanında azalıp çoğalma olmadığı gibi, 

yüreğin değişmesiyle, kalb kuvvetinin tesiri değişmez. Yeni takılan yürek, 

daha iyi çalışır. Mesela kırılmış veya 40 vatlık bir ampulü çıkarıp yerine 

100 vatlık bir ampul takılırsa verdiği ışık çoğalır; fakat şehir cereyanında 

bir değişiklik olmaz. Yanmakta olan bir ampul sökülünce, yani cereyanla 

olan irtibatı kesilince, cereyanın bir miktarı kesilmiş olmaz. Başka bir 

ampul takılırsa onun da ışık saçmasına sebep olur. İyi kimsenin yüreği, 

fâsık veya kâfire takılınca, o kimsenin kalbi yine hep günah işlemek ister, 

kötü düşünür. Tersine, fâsığın yüreği iyi kimseye takılırsa, o kimsenin 

kalbi yine günah işlemek istemez, hep iyi düşünür. Yüreğin manevi bir 

fonksiyonu yoktur. Öldükten sonra çürüyüp gider. Yansa da fark etmez; 

çünkü insan ruh demektir. Beden değişir, ruh değişmez. 

İnsan, ruhu sayesinde yaşar. Aklı, düşüncesi, ruhu sayesinde vardır. 

Vücudun organları, marangozun aletleri gibidir. İnsan ölünce, aletleri 

çalışmadığından, ruh bu aletlerle iş yapamaz; fakat ruh ölü olmadığı için 

insanları tanır. Hatta ölmüş evliyanın ruhları insanlara yardım eder. Bu 

yardımı, bedenindeki aletlerle değildir. Allahü teâlâ ruhlara, aletsiz de iş 

yapma özelliğini vermiştir. Vefat eden Hızır aleyhisselamın ruhu çok 

kimseye çeşitli yardımlar yapmaktadır. 

Bir mümine, bir kâfirin bütün organları takılsa, o insanın aklında, 

düşüncesinde değişiklik olmaz. Marangozun eski aletleri yerine, yeni 

aletleri gelmiş demektir. Alet değişmekle, marangozdaki bilgi, kabiliyet 

değişmez. Kesmeyen bir testere yerine, iyi kesen bir testere gelirse, daha 

kolay iş yapar. Görmeyen gözün yerine sağlam göz takılırsa görür. Kanı, 

kalbi, beyni de değişse, yine düşünceye tesir etmez. Sağlam organ 

takılmışsa, daha kolay iş görür. İş gördüren ruhtur. Bir insan ölmekle 

veya yanmakla ruh yok olmaz. Sadece aletleri [bedeni] elinden alınmış 

olur. Ahirette ona yeni aletler yani yeni bir beden yaratılır. 

Zaruret varsa 

83


Sual: Zaruret olunca, böbrek nakli caiz mi? 

CEVAP 

Evet. Ayrıca ameliyatlar başarılı olduğu için caizdir. 

Yürek nakli 

Sual: Şarkıcı bir kadın, bütün organlarını bağışlıyor; fakat yüreğini 

bağışlamıyor. Gerekçe olarak da, (Allah, bütün organları senin emrine 

verdim, istediğin gibi kullan, ancak yürek bana ait dediği için yüreğimi 

bağışlamıyorum) dedi. Böyle bir şey var mı? 

CEVAP 

Halk arasındaki bu sözün aslı yoktur. Organ nakli açısından yürek ile 

böbreğin farkı yoktur. Bütün organlarımız, Allahü teâlânın bir emanetidir. 

Hiçbirini günah işlemekte kullanmamalıdır! Günahta kullanmak emanete 

hıyanet olur. 

Kan satıp almak 

Sual: Kan satmak günah olduğu gibi, ihtiyaç halinde kan satın almak 

da günah mıdır? 

CEVAP 

Kan ve insanın bütün organları dinen mal olmadığı için alınıp 

satılmaz. İhtiyaç olunca, kullanılmak üzere kan verilebilir. Kan ve organ 

satana günah olursa da, zaruret varsa, alana günah olmaz. 

İnsan parçasını kullanmak 

Sual: İnsan parçasını kullanmanın ve kadın sütünü içmenin hükmü 

nedir? 

CEVAP 

İnsan parçasını zaruretsiz kullanmak ve kadın sütünü içmek 

haramdır. 

Nihâye, Hâniyye ve Tehzib kitaplarında deniyor ki: 

Tabib-i müslim-i hâzık [Müslüman ve mütehassıs doktor] şifa 

vereceğini ve başka ilaç olmadığını söyleyince hastanın kan içmesi, leş 

yemesi caizdir. Hele ölümden kurtulmak için sözbirliği ile helal olur. 

(Redd-ül-muhtar c.5, s.249 ) 

Müslüman, mütehassıs tabip, kadın sütünün muhakkak iyi edeceğini 

ve başka ilaç olmadığını söylerse, hastanın kadın sütü içmesi caiz olur. 

(İ.Hümâm-Feth-ul Kadir) 

Görüldüğü gibi kadın sütü içmek, zaruret olunca caiz olmaktadır. Bu 

bakımdan damara kan verilmesinin de caiz olduğunu, Şeyh Tâhir-üz- 

Zâvi, (Hedy-ül islâmi)de bildirmiştir. Kan ve organ naklinin caiz 

84


olmadığını söyleyenler, tamamen mesnetsizdir. 

Hastaya kan vermek 

Sual: Kan dahil, insanın hiçbir parçası verilmez deniyor. Zaruret 

olunca da mı verilmez? 

CEVAP 

Muteber din kitaplarındaki ifadeler şöyledir: 

Zaruret olunca haramlar mubah hâle gelir. (Redd-ül-muhtar) 

Zaruretsiz insanın bir parçasını kullanmak haramdır. Kullanması 

haram olan şeyi ilaç olarak yemek ve içmek de caiz değildir. (Dürr-ülmuhtar) 

Dürr-ül muhtar kitabını şerh eden İbni Abidin hazretleri burasını şöyle 

açıklıyor: 

Haram olan şeyi, tahir [temiz] olsun, necis [pis] olsun, ilaç olarak 

kullanmak haramdır; ama, hastalığa iyi geleceği bilinirse, ondan başka 

ilaç da yoksa, kullanmak caizdir. (Redd-ül-muhtar) 

Müslüman ve uzman doktor, şifa vereceğini ve bu hastalığın başka 

ilacı olmadığını söyleyince, idrar, şarap veya kan içmek, leş yemek caiz 

olur. (Nihaye, Haniyye, Tehzib) 

İnsanın her organı gibi sütünü de içmek haramdır. Müslüman, uzman 

doktor, kadın sütünün muhakkak iyi edeceğini ve başka ilacı olmadığını 

söylerse, [kan nakli yaptırmak] kadın sütü içmek ve satın almak caiz olur. 

(Fethul-kadir) 

Cenazenin saçları dökülürse, kefeni içine konur. Çünkü, insanın her 

parçası muhteremdir. Diri insandan düşen ve kesilen tırnakları, saçları ve 

dişleri de defnetmek sünnettir. Ölmeyecek kadar leş veya domuz yenir, 

kan veya şarap içilir. Yiyip, içmeyip ölen Cehenneme gider. (Redd-ülmuhtar) 

İnsanın parçaları muhterem olduğu için ondan faydalanmak caiz 

değildir. Domuz ve insan kemiğiyle tedavi olmak mekruhtur; çünkü 

bundan faydalanmak haramdır. Kübrada da böyledir. (Fetava-i 

Hindiyye) [Zaruretsiz böyle yapmak caiz değildir. Ama yukarıda din 

kitapları da bildirdiği gibi zaruretle yapılırsa caiz olur.] 

Bir organı kurtarmak, hayatı kurtarmak gibi zaruridir. Diri insanın 

organını, etini yemek, bir kadının sütünü içmek caiz değildir. Kanını 

nakletmek ise caizdir. (Mecmua-tül muallim) 

Tıp ilmini öğrenmek ve tedavi yapmak, farzı kifayedir. Yeni ölen 

birinin kalbini ve başka organlarını diri insana takmak caizdir. Bu iş ölüye 

hakaret olmaz. Zaruret olunca, bir çok yasaklar mubah olmaktadır. 

85


Ölünün de bir yerini kesmek haramdır. İnsana ölünce de kıymet vermek, 

saygı göstermek vaciptir. Fakat, zaruret olunca, bu haramlık kalkar. 

Müslüman uzman doktorlar bir hastanın ölümden kurtulması için, kan, 

diriden veya ölüden organ naklinden başka çare olmadığını bildirdikleri 

zaman, buna uyulur, din ayrılığı gözetilmez. İslam dini, sıhhati korumayı 

ve bedenin selametini emretmektedir. Hastaya kan vermek, insani 

vazifedir. Çünkü, hayatı korumak, bazen kan verilmesine bağlı 

olmaktadır. Kan vermek, süt kardeşliğe sebep olmaz, nikahı da bozmaz. 

(Hedy-ül-İslami) 

Ölüm tehlikesi varsa ve başka çare de yoksa, kan vermek caiz olur. 

(S. Ebediyye) 

İnsanın parçalarını kullanmak ve satmak haramdır. Zaruret olunca 

caiz olur. (İslam Ahlakı) 

Hanbeli’de, ihtilaf varsa da, kadın sütünü ve faydalanılan her şeyi 

satmak caizdir. Şafii’de de böyledir. Köle satıldığı gibi diğer organlar da 

satılır. Kopuk uzvu satmak haramdır; çünkü faydalanılmaz. [Buradan 

kopuk uzuvdan faydalanılırsa caiz olacağı pek açıktır.] Hanefi ve 

Maliki’de ise, zaruretsiz kadın sütü de, diğer organlar da satılmaz. 

Zaruret olunca caiz olur. (El Mugni) 

Haram maddeyi ilaç olarak kullanmak 

Sual: Hastalık için, haram olan bir şeyi yemek veya kullanmak caiz 

olur mu? 

CEVAP 


(Haram olan şeylerin ilaç olarak kullanılması, bunun hastaya iyi 

geleceği bilinirse ve helal olan ilaç bulunmazsa, caiz olur. Şifa olduğu 

tecrübe edilen maddeler, ilaç için helal olur. Haram olan bir şeyin hastaya 

iyi geleceğinin bilinmesi, mütehassıs olan müslüman bir doktorun 

söylemesi ile anlaşılır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: 

(Allahü teâlâ, haram olan şeylerde size şifa yaratmamıştır.) 

[Buhari] 

Etkili olduğu tecrübe ile bilinen haram maddeleri, zaruret halinde ilaç 

olarak kullanmak haram olmaz.) [Redd-ül-muhtar] 

(Zaruretler haramları mubah kılar) kaidesine göre, bir hastalığı tedavi 

için haram bir şey kullanmak, yedirmek, içirmek gerekince, bu haram şey 

mubah oluyor. Hasta, haram olan şeyi değil, mubah olan şeyi kullanmış 

oluyor. Yani haram mubah hâle geliyor, şifa mubah madde ile sağlanıyor. 

Bunu bir misalle açıklayalım: 

86


Böbreklerdeki taşı eritecek, hiçbir ilaç bulunmazsa, müslüman bir 

doktor da haram bir madde ile tedaviyi tavsiye etmişse, ilaç bulunmadığı 

için haram madde kullanma zarureti hasıl olmuştur. Zaruretler haramları 

mubah kılacağından haram madde kullanmak mubah olacaktır. Hasta 

şifa bulursa, mubah sayesinde bulmuş olacaktır. Haram olan madde 

sayesinde şifa bulmuş olmayacaktır. 

Bu husus iyice anlaşılınca haram maddenin, mubah hâle geldikten 

sonra kullanılması (Haramda şifa yoktur) hadis-i şerifine aykırı olmaz. 

Tedavi için 

Sual: Doktor, derideki hastalığım için başka etkili bir ilaç 

bulunmadığını, yılan yağı sürmek gerektiğini söyledi. Bu caiz midir? 

CEVAP 

Salih doktor lüzum görmüşse caizdir. Namaz kılmadan önce, 

yıkamak gerekir. 

Domuz insülini 

Sual: Domuz insülininden olduğu gibi, inek insülininden de ilaç 

yapan firmalar varmış. Fakat inek insülinin tesiri çok azmış. Şeker 

hastası çocuğum için domuz insülininden yapılan ilacı kullanmam uygun 

olur mu? 

CEVAP 

Tesirli başka ilaç bulunmazsa caiz olur. 

Haramla tedavi 

Sual: Alkol, kan gibi haram olan bir maddeyi tedavide kullanmak caiz 

midir? 

CEVAP 

Namaz kılan ve dalında uzman olan salih bir doktor, 

(Tecrübelerimle biliyorum ki, bu hastalığın bu haram maddelerden 

başka etkili mubah ilacı yoktur) derse, o zaman haram olan bu 

maddeleri tedavi maksadıyla kullanmak caiz olur. 

Estetik ameliyat 

Sual: Estetik ameliyatta caiz olan şekil hangisidir? 

CEVAP 

Tabii olan şekli, süs gayesiyle, değiştirmek caiz değildir. Mesela 

burnu biraz büyük olan, küçültmek niyetiyle değiştiremez. Fakat herkesin 

dikkatini çeken, nefreti gerektiren bir durum varsa, uygunsuz nahoş bir 

durum varsa bunu estetik ameliyatla düzeltmekte mahzur yoktur. 

Sual: Arkadaşımın bir tanıdığı varmış. Küçükken burnu kırılmış ve 

87


çirkin bir görüntü arz edecek şekilde tutmuş. Kendisine bunu sorun 

yapıyor ve hep ben çirkinim gibi şeyler söylüyormuş. Bu arkadaşın estetik 

ameliyat olması caiz mi? 

CEVAP 

Eski haline getirmek veya çirkinliği gidermek caiz. Büyük burnu 

küçültmek, büyük kulağı küçültmek gibi şeyler caiz değildir. 

Sual: Kadın, kocası için ameliyatla karnını küçültse caiz mi? 

CEVAP 

Değildir. 

Botoks yaptırmak 

Sual: Kadınların botoks yaptırmaları caiz midir? Botoks, yüzündeki 

kırışıkları gidermek, daha genç görünüm vermek için yapılan bir estetik 

ameliyattır. 

CEVAP 

Kozmetik kitaplarında diyor ki: 

Botoks, Clostridium botulinum adlı bakteri tarafından salgılanan bir 

proteindir. Bu madde sinirlerden kaslara olan elektriksel iletiyi bloke 

ederek, uygulanan bölgedeki kasın fonksiyonunu geçici olarak azaltır. 

Kas fonksiyonunu kaybedip kasılamayınca, üzerindeki ciltte oluşan 

kırışıklıklar da azalır veya yok olur. Yüzde kalıcı olarak bir değişiklik 

yapmaz. Botoks, yüzün belli bölgelerindeki kırışıklıklarda düzelme sağlar. 

Bu tarife göre, botoks, estetik bir ameliyat değildir. Ama maksat 

estetiktir. Yüzde bulunan nefret edici bir şeyi düzeltmiyor, yaşlıyı genç 

göstermeye çalışıyor. Bu da dinimizde caiz değildir. 

Cinsiyet değiştirmek 

Sual: Cinsiyet değiştirmek caiz midir? 

CEVAP 

Caiz değildir. Erkeklik organını kestirmekle, silikonla göğüsleri 

şişirtmekle cinsiyet değiştirilmiş olmaz. 

Dövme yaptırmak 

Sual: Dövme yaptırmak günah mıdır? 

CEVAP 

Evet günahtır. 

Sual: Kalıcı dövme yaptıranın ne yapması gerekir? Abdeste veya 

gusle zararı olur mu? 

88


CEVAP 

Dövme yaptırmanın caiz olmadığı, hadis-i şerifle bildirilmiştir. 

Yaptıranın tevbe etmesi ve bir daha yaptırmaması gerekir. Dövme, deri 

üstünde bir tabaka meydana getirmeyip, deri altından yapıldığı için gusle 

ve abdeste mani olmaz. Deri üstüne yapılmış olsa da, kolayca çıkarma 

imkânı yoksa, yine abdeste ve gusle mani olmaz. 

Sual: Bir arkadaş, “Dövme yaptırmanın günah olduğu söyleniyor. 

Ben meal okudum. Kur’anda böyle bir şey göremedim” diyor. Dövme 

yapmak günah değil mi? 

CEVAP 

Evet günahtır. Her şeyi Kur’anda bulmak zordur. Sahih-i Müslim'de 

bildiriliyor ki: 

İbni Mesud hazretleri, (Dövme yapan ve yaptıran, peruk takan ve 

taktıranlara lanet olsun) mealindeki hadis-i şerifi rivayet edince, Ümmü 

Yakub adında ihtiyar bir kadın itiraz edip, "Ben Kur'anın hepsini okudum, 

ama böyle bir lanet yok” dedi. İbni Mesud hazretleri, "Dikkatli okusaydın 

mutlaka görürdün” diyerek şu mealdeki âyet-i kerimeyi okudu: 

(Resulullahın size verdiklerini alın, yasakladıklarından sakının!) 

[Haşr 7] 

Sual: Dövme yaptırmanın caiz olmadığını bildiren hadis var mı? 

CEVAP 


(Kaşlarını incelten ve dövme yaptıran lanetlenmiştir.) [Ebu 

Davud] 

Gözlere sürme çekmek 

Sual: Erkeklerin gözlerine sürme çekmesi caiz midir? 

CEVAP 

Erkeklerin süs, ziynet için sürme çekmeleri caiz değildir. Fakat tedavi 

maksadıyla sürme çekmeleri caizdir. Kirpiklerin dökülmemesi, gözlerin 

kuvvetlenmesi için sürme çekmek iyidir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki: 

(İsmid ile gözlerinize sürme çekin! Çünkü o, gözü kuvvetlendirir, 

kirpikleri çoğaltıp uzatır.) [Tirmizi] 

[Peygamber efendimizin her gece sürme çektiği bildirilmiştir.] 

(En iyi sürme, ismid sürme taşıdır. Çünkü o, gözü parlatır, 

kirpikleri uzatır.) [Nesai] 

(İsmidle sürmelenmeye devam edin, çünkü o, kirpikleri uzatır, 

göz çapaklarını giderir ve gözü kuvvetlendirir.) [Taberani] 

(Sürme çekmek, yeşilliğe ve güzel yüze bakmak gözü 

89


kuvvetlendirir.) [İ.Süyuti] 

[Sürme, göz kalemi denilen boyalardan farklıdır. Attarda bulunur. 

Bazı hacılar, Hicazdan gelirken sürme de getiriyorlar.] 

Sual: Kadınların dışarıya çıkarken sürme sürmeleri uygun mudur? 

CEVAP 

Sürme de makyajdır. Yabancılara karşı makyajlı görünmek caiz 

olmaz. Kadın sadece kocasına karşı süslenir. 

Sual: Sünnet niyetiyle bayanlar gözlerine sürme çekebilir mi? 

CEVAP 

Sağlık açısından, sünnet diye çekebilir. Mesela akşam sürülür, 

sabah yıkanır. Yabancıların görmesi haramdır. Yabancıya süslenmek 

caiz değildir. 

Peruk kullanmak 

Sual: Peruk takarak sokağa çıkmak uygun mu? 

CEVAP 

Tam İlmihal’de diyor ki: 

(Kadının, insan saçını, kendi saçı arasına örerek birleştirmeyip de, 

kendi saçına iplikle, bez şeritle bağlamasının ve hayvan kılları eklemenin 

haram olmadığı, (İbni Âbidin)de, (Hadika)da ve (Fetava-i kübra)da 

yazılıdır. İnsan ve hayvan kılından ve naylon gibi ipliklerden yapılmış 

olan, (Peruk) denilen takma saçları kullanmak caiz olduğu anlaşılıyor ise 

de, ihtiyaç ile ziyneti birbirine karıştırmamalıdır. İhtiyaç için caiz olan şeyi, 

süs, gösteriş için takmak caiz değildir. Erkekler arasında başını açmak 

zarureti olduğu zaman, kadının başını ve kendi saçlarını peruk takarak 

örtmesi caiz ve lazım olur. Zaruret olunca, avret yerlerini mümkün olan 

her şeyle örtmek gerekir. Günahı yalnız saçını vermiş olana ve 

bakanadır. İnsanın saçını ve herhangi bir organını satması haramdır. 

Peruk takarak sokağa çıkmak, zaruret olmadan caiz değildir. Çünkü, 

kadınların yabancılara süslenmeleri haramdır.) 

Sual: Erkeğin peruk takması caiz mi? 

CEVAP 

Abdeste ve gusle mani olmazsa caizdir. 

Nazar boncuğu 

Sual: Nazar boncuğu takmak caiz midir? 

CEVAP 

Evet caizdir. 

90



(Nazar değmemek için tarlaya kemik, korkuluk, hayvan kafası 

koymak caizdir. Bir kadın tarladaki mahsule nazar değmemesi için ne 

yapacağını sorunca, Resulullah (Tarlaya hayvan kafası as) buyurur. 

Bakan, önce bunu görüp tarladaki mahsulü sonra görür.) [Redd-ülmuhtar 

c.5, s.232 ve 275] 

Bizzat nazar boncuğu veya hayvan kafası nazarı önlemez. Nazarı 

önleyen Allahü teâlâdır. Bakan kimse önce bunları görünce, gözlerinden 

çıkan zararlı şualar bunlara isabet eder. Nazarın gerçek olduğu âyet-i 

kerime ile sabittir. Hadis-i şerifte de (Nazar haktır) buyuruldu. (Müslim) 

Altın nazarlık 

Sual: Erkek çocuklara da altın nazarlık takmak caiz midir? 

CEVAP 

Altını nazarlık olarak takmak caiz, süs olarak takmak caiz değildir. 

Maşallah yazılı altını, çocuğun yastığına veya beşiğine dikmek veya 

takmak, çok iyi olur. Nazarlık olduğu için üstüne de takmak caizdir. 

Kurşun döktürmek 

Sual: Kurşun dökmek, hurafe midir? 

CEVAP 

Hayır. Çöp yakıp, nazar değen çocuğun etrafında döndürmek ve 

korkmuş çocuğa mum, kurşun dökmek caizdir. Şifayı veren Allahü 

teâlâdır. (Hindiyye) 

Yüzük takmak 

Sual: Yüzük takmak hususunda dinimizin hükmü nedir? 

CEVAP 

Erkeklerin altın yüzük takmaları, dört mezhepte de caiz değildir. Altın 

ile gümüşü süs olarak takmak yalnız kadınlara helaldir. Fakat, bunları 

mahrem olmayan erkeklere göstermeleri haramdır. 

Altın ve gümüşü süs olarak takmak erkeklere haramdır. Taş, tunç, 

pirinç, platin, bakır ve diğer madenlerden ziynet olarak yüzük takmaları, 

kadınlara da haramdır. Altın yaldızlı gümüş yüzük ve gümüş kaplı altın 

yüzük takmak da caizdir. Yüzük takmamak daha iyidir. Bayramlarda 

herkesin yüzük takması müstehaptır. Gösteriş için, öğünmek için takmak 

ise haramdır. (Redd-ül-muhtar) 

Resulullah efendimiz gümüş yüzük kullanır ve yüzüğünü sağ eline 

takardı. Sol eline de taktığı görülmüştür. Sağ ele de, sol ele de takmak 

91


caizdir. Küçük parmağa veya yanındaki parmağa takılır. Üzerinde yazı 

bulunan yüzüğü, helaya girerken, sol elden sağ ele geçirmek iyi olur. 

Numan bin Beşirin parmağındaki altın yüzüğü gören Resulullah 

efendimiz, (Cennete girmeden önce, niçin cennet ziynetini 

kullandın?) buyurdu. Demir yüzük kullanmaya başladı. Bunu görünce, 

(Niçin Cehennem eşyası taşıyorsun?) buyurdu. Bunu da çıkardı. Bronz 

yüzük taktı. Bunu görünce, (Niçin sende put kokusu duyuyorum?) 

buyurdu. Nasıl yüzük kullanayım, ya Resulallah dedi. (Gümüş yüzük 

takabilirsin. Ağırlığı da bir miskali [4.8 gramı] geçmesin ve sağ eline 

tak!) buyurdu. (Mevahib-i ledünniyye) 

Sual: Yüzük hangi elin hangi parmağına takılır? Her madenden caiz 

midir? İki tane de takılabilir mi? Kadın erkek fark eder mi? 

CEVAP 

Sağ ele de, sol ele de yüzük takmak caizdir. Küçük parmağa veya 

yanındaki parmağa takılır. Uygun olanı budur. Diğer parmaklara da 

takılsa günah olmaz. 

Erkekler sadece gümüş yüzük takabilir. Ağırlığı da 4.8 gramdan fazla 

olmamalıdır. İki yüzük takılırsa bu ağırlığı geçmemelidir. Kadınlar ise, 

altın ve gümüşten başka yüzük takamazlar ve taktığı yüzüklerini de 

yabancı erkeklere gösteremezler. 

Kadın ve erkek için, yüzüğün taşı her taştan olabilir. 

Sual: Platin veya beyaz altın yüzük takmak erkekler için caiz midir? 

CEVAP 

Beyaz altın da altındır. Asitle altın beyaz hâle getiriliyor. Altınlıktan 

çıkmıyor, rengi beyazlaşıyor. Bu bakımdan caiz değildir. Eğer üstü 

gümüşle kaplanırsa caiz olur. Erkekler gümüşten başka yüzük 

takamazlar. 

Sual: 12 ayardan düşük altınları kadınlar yüzük olarak kullanamaz 

mı? 

CEVAP 

12 ayardan düşük olunca altın olmaktan çıkıyor, başka maden 

oluyor. Kadınlar altın ve gümüşten başka yüzük takamazlar. 

Sual: Evli bir kadının taşlı yüzük veya alyans takması caiz midir? 

CEVAP 

Evli olsun, dul olsun, bakire olsun, taşlı olsun taşsız olsun, altın olsun 

gümüş olsun kadının yüzük takarak sokağa çıkması caiz değildir. Evinde 

istediği ziynetleri takabilir. Kadına yüzük ve ziynet günah değildir. Fakat 

hiçbir ziynet eşyası yabancılara gösterilmez. 

Sual: Nişanda altın yüzük takılıyor caiz midir? 

92


CEVAP 

Caiz değildir. Altın kaplanmış gümüş yüzük takılabilir. 

Sual: Altın yüzük takmak, erkeklere haram olduğuna göre, altın 

yüzüğü gümüşle kaplatmak veya gümüş yüzüğü altın ile kaplatmak caiz 

midir? 

CEVAP 

Madenin rengi ve kaplaması değil, içi, cinsi muteber olduğu için, altın 

yaldızlı gümüş yüzük takmak erkeklere de caiz olur. Gümüş kaplı altın 

yüzük, altın ise de, altın görülmediği, gümüş görüldüğü için, takılması 

caiz olur. (Redd-ül-muhtar) 

Bazı kimseler, buradaki inceliği anlayamıyor, (Madem madenin cinsi 

muteberdir. Gümüş kaplı altın yüzük nasıl caiz olur?) diyor. Gümüş kaplı 

altın yüzük, altındır. Çünkü madenin kaplaması değil, cinsi muteberdir. 

Ancak gümüşle kaplatılınca, altın olmaktan çıkmıyor, satmaya kalksanız, 

yine altındır; fakat gümüşle kaplı halde kullanmak caiz oluyor. 

Sual: Erkeklerin gümüş kaplı bakır yüzük takmaları caiz mi? 

CEVAP 

Evet. Gümüş kaplı altın yüzük takmak gibidir, gümüş göründüğü için 

sadece kullanmak caiz oluyor. 

Sual: Evlilik yüzüğü takmamanın, dini nikah için bir mahzuru olur 

mu? 

CEVAP 

Yüzük takmamak daha iyidir. Evlilik yüzüğü diye bir yüzük yoktur. 

Kadın takarsa, başka erkeklere göstermesi haram olur. Erkek zaten altın 

yüzük kullanamaz, kullanması haramdır. Gümüş kullanabilir. 

Sual: Alyans denilen altın yüzük erkeğe haram değil midir? 

CEVAP 

Altın, kadınların süs eşyasıdır. Erkeklere haramdır. Peygamber 

efendimiz, bir erkeğin parmağında altın yüzük görünce, hemen o yüzüğü 

çıkarıp yere atar. Sonra buyurur ki: 

(Sizlerden biri, kor haline gelmiş ateşi eline takmış.) [Müslim] 

Resulullah gittikten sonra, (Yüzüğünü al, başka türlü faydalanırsın) 

dediler. O zat dedi ki: (Allah’a yemin ederim ki Resulullahın attığı şeyi 

almam.) [Müslim] 

Necrandan biri, elinde altın yüzükle Resulullahın huzuruna geldi. 

Peygamber efendimiz, ondan yüz çevirip buyurdu ki: 

(Niçin elinde bir ateş parçası ile geldin?) [Nesai] 

Gümüş yüzük erkeklere de caizdir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: 

(Altın müşriklerin, gümüş, müslümanların süsüdür.) [Ramuz] 

93


Erkeğin altın yüzük takması dört mezhepte de caiz değildir. 

(Mevahib-i Ledünniyye) 

Sual: Tam İlmihal’de diyor ki: 

(Hiçbir Peygamber kendi dininde veya başka dinlerde haram olmuş 

veya olacak bir şeyi hiç yapmaz. Yani sonradan haram olacak şeyi, 

önceden, helal iken yine kullanmaz.) Yine diyor ki: 

(Peygamber efendimiz önceleri altın yüzük takardı.) 

Soru: Bu ikisi birbirine çelişkili değil mi? 

CEVAP 

Peygamberlerin statüsü farklıdır. Kolay anlatabilmem için birkaç 

örnek vermeliyim. Çünkü bu soru çok soruluyor. Belediye otobüslerine 

herkes ücretle biniyor. Polisler ve belediye mensupları para vermiyor. 

Gazetecilerden basın kartı olanlar da vermiyor. Başka vermeyenler de 

var. Bunlar istisnadır. 

Peygamber efendimize haram olan bir şey, ümmetine helal olabilir. 

Peygamber efendimize farz olan ümmetine farz olmayabilir. Ümmetine 

haram olan, Peygamber efendimize caiz olabilir. Birkaç örnek verelim: 

1- Ümmetine dörtten fazla kadın almak haram iken, Peygamber 

efendimize caiz idi. 

2- Hanımı boşamak ümmetine caiz iken, Peygamber efendimize 

yasak idi. 

3- Bir kimse ölünce hanımı başkası ile evlenebilir. Fakat Resulullah 

efendimizin hanımları bundan müstesnadır, evlenemezler. Onlar 

müminlerin anneleridir. Anne ile evlenilmez. 

4- Fakir kimselerin zekât alması caizdir, fakat Resulullah efendimiz 

fakir de olsa zekât alması haramdır. 

5- Zengin kimsenin zekât vermesi farzdır. Fakat Resulullah efendimiz 

zengin de olsa zekât vermesi farz değildir. 

7- Kurban kesmek Peygamber efendimize farz idi. Ümmetine ise, 

Hanefi’de vacip, diğer üç mezhepte sünnettir. 

8- Gece namazı Peygamber efendimize farz idi. Fakat ümmetine 

nafiledir. 

9- Peygamber efendimize yazı yazmak, şiir söylemek haram idi, 

fakat ümmetine caizdir. 

10- Altın kullanmak da ümmetine haramdır. Bir hadis-i şerifte, (Altın 

ve ipek, ümmetimin kadınlarına helal, erkeklerine haramdır) 

buyurulmuştur. Ümmetine haram iken ona caiz idi ki kullanmıştır. 

Peygamberler asla günah işlemezler. 

Sual: Büyüklerimiz yüzüklerine ne yazdırırlardı? 

94


CEVAP 

Peygamber efendimizin yüzüğünde, (Muhammedün Resulullah) 

yazılı idi. Muhammed aleyhisselam Allahü teâlânın peygamberi demektir. 

Hazret-i Süleyman’ın yüzüğünde, (La ilahe illallah, Muhammedün 

resulullah) yazılı idi. Allah’tan başka ilah yoktur, Muhammed 

aleyhisselam Onun Resulü demektir. 

Hazret-i Ebu Bekirinkinde, (Ni'mel kâdir Allah) yazılı idi. Her şeye 

gücü yeten Allah ne güzel, ne büyük kudret sahibi demektir. 

Hazret-i Ömerinkinde, (Kefâ bil-mevt vaizan) yazılı idi. Vaiz olarak, 

nasihatçi olarak ölüm kâfi demektir. Ölümü günde yirmi kere hatırlayanın 

şehid olarak öleceği hadis-i şerifle bildirilmiştir. 

Hazret-i Osmanınkinde, (Le-nasbirenne) yazılı idi. Elbette 

sabredeceğiz demektir. Sözünde durdu ve sabrederek şehid oldu. 

Hazret-i Alininkinde, (El-mülkü lillah) yazılı idi. Mülk Allah’ın 

demektir. 

Hazret-i Hasanınkinde, (El-izzetü lillah) yazılı idi. İzzet, şan ve şeref 

Allahü teâlâya mahsus demektir. 

İbni Ömerinkinde, (Abedallah lillah) yazılı idi. Allah rızası için, 

Allah’a ibadet eden demektir. 

Hazret-i Muaviyeninkinde, (Rabbigfir-li) yazılı idi. Ya Rabbi beni 

mağfiret eyle demektir. Oğlununkinde ise, (Rabbünallah) yazılı idi. 

Rabbimiz Allah demektir. 

İmam-ı Ali Rızanınkinde, (Hasbiyallah) yazılı idi. Allahü teâlâ bana 

kâfi gelir demektir. 

Kadı İbni Ebi Leylâ’nınkinde, (Ed-dünya garurün) yazılı idi. Dünya 

aldatıcıdır, güvenilmez demektir. 

İmam-ı a'zam Ebu Hanifeninkinde, (Kul-il-hayr ve illâ fesküt) yazılı 

idi. Hayır konuş, hayır konuşmayacaksan sus demektir. 

İmam-ı Ebu Yusufunkinde, (Men amile bi-re'yihi nedime) yazılı idi. 

Danışmadan, kendi görüşü ile hareket eden pişman olur demektir. 

İstişareye, ehline sormaya önem verilmesini bildirmektedir. 

İmam-ı Muhammedinkinde, (Men sabere zafire) yazılı idi. Sabreden 

zafere kavuşur, sabreden muradına erer, arzusuna kavuşur demektir. 

Allahü teâlâ, Kur’an-ı kerimde, sabredenlerle beraber olduğunu, 

sabredenlere mükafatlarını hesapsız vereceğini bildirmektedir. 

İmam-ı Şafiininkinde, (El-Bereketü fil kanâ'ati) yazılı idi. Bereket 

kanaattedir, kanaat eden, kurtuluşa erer, zenginleşir demektir. Kanaat 

edene Allah kâfidir. Kanaat yenilmez ordu, bükülmez kılıçtır. Kanaat eden 

şükretmiş olur. 

95


İki yüzük takmak 

Sual: Erkek, her birinin ağırlığı üçer gram olan iki gümüş yüzük 

takınca, bir miskali yani 4,8 gramı geçtiği için, caiz olur mu? 

CEVAP 

Caiz olmaz. İkisinin toplamı bir miskal olursa caiz olur. 

Nişan yüzüğü 

Sual: Erkeklerin gümüş nişan yüzüğü takmasının, dinen mahzuru var 

mıdır? 

CEVAP 

İslamiyet’te yasak olduğu bildirilmeyen şeyler, izin verilmiş kabul 

edilir. Yani mahzuru yoktur. 

Yüzük takmak 

Sual: (Maddesi ne olursa olsun, bir ihtiyaç yoksa erkeklerin yüzük 

takmaması daha iyidir) diyenler oluyor, doğru mu? 

CEVAP 

Erkeklerin gümüş hariç, diğer maddelerden yüzük takmaları caiz 

değildir. Bayram ve Cuma günlerinde, 4,8 gramı geçmeyen gümüş yüzük 

takmaları ise sünnettir. (Mevahib-i ledünniyye, Redd-ül-muhtar) 

Nişan yüzüğü 

Sual: (Nişan yüzüğü, ziynet yani süs olarak değil, nişanlı veya evli 

olmanın alameti olarak takıldığı için, erkeklerin altın nişan yüzüğü 

takmalarında ve kadınların da nişan yüzüğü takılı olarak dışarı 

çıkmalarında bir sakınca yoktur) diyenlerin sözü yanlış değil mi? 

CEVAP 

Elbette, çok yanlıştır. İyi niyetle günah mubah hale gelmez. Kâfir kız, 

(Benimle dans edersen Müslüman olurum) dese, Müslümanın, iyi niyetle 

onunla dans etmesi veya başka günah işlemesi caiz olmaz. İyi niyeti 

geçersiz, günahı geçerlidir. (Ameller niyete göredir) hadis-i şerifi, taat 

ve mubahlara niyete göre sevab verileceğini bildirmektedir. Günahlar, iyi 

niyetle de işlense, günah olmaktan çıkmaz. 

İkincisi, dinde nişan yüzüğü diye bir şey yoktur. Âdet olduğu için 

takılıyor. Mubahı varken haram olan altın takılamaz. Mutlaka altın takmak 

gereken bir durum varsa, gümüş yüzüğü altınla kaplayıp kullanmak da 

caizdir. Gören altın sanabilir, bunun mahzuru olmaz. 

Kadınlar için altın caizse de, dışarıda ve yabancı erkeklerin göreceği 

yerlerde takmaları haram olur. 

96


Resim yapmak 

Sual: Peygamberlerin, evliyanın veya kâfirlerin yahut hayvanların 

resimlerini yapmak haram mıdır? 

CEVAP 

İster hürmet edilmek için, ister hakaret edilmek için olsun, ister büyük 

olsun, ister küçük olsun, ister insan ister hayvan resmi olsun, canlı resmi 

ve heykel yapmak haramdır, büyük günahtır. Hadis-i şeriflerde 

buyuruluyor ki: 

(Canlı resmi yapana, kıyamette "Yaptığın resme can ver" diye 

azap olunur.) [Müslim] 

(Dünyada [zaruretsiz] canlı resmi yapana, kıyamette bu resme 

can vermesi söylenerek azap edilir. Halbuki o, o resme can 

veremez.) [Nesai] 

(Canlı resmi yapan, kıyamette en şiddetli azap görecektir.) 

[Buhari] 

(Canlı resmi yaparak Allahü teâlânın yarattıklarına benzetmeye 

çalışanlar, kıyamette en şiddetli azaba uğrarlar.) [Buhari, Müslim] 

(Ya Ali, putları, resimleri imha et.) [Müslim] 

(Elinize geçen canlı resimlerini yırtıp, bozun.) [Müslim] 

(Resim, cünüp ve köpek olan odaya rahmet melekleri girmez.) 

[Ebu Davud, Nesai, İbni Hibban] 

(Köpek ve heykel bulunan odaya rahmet melekleri girmez.) 

[Müslim] 

(Cebrail aleyhisselam “Biz, köpek ve resim olan odaya 

girmeyiz” dedi.) [Buhari, Taberani] 

(Beni âlemlere rahmet olarak gönderen Allahü teâlâ, çalgıları, 

cahiliyet işlerini ve putları yok etmemi emretti.) [Ebu Nuaym] 

([Zaruretsiz] canlı resmi yapanların yeri cehennemdir. Ahirette 

yapılan resimlere can verilecek, o resmi yapanlara cehennemde 

azap edecektir.) [Buhari, Müslim] 

Resulullah, canlı resmi yapanları lanetledi. [Buhari] 

İsevi dinine Eflatun felsefesi ve Romalıların putperestliği karışarak, 

resimlerde, heykellerde, ilahlık sıfatları [Ebedi var olmak, her istediğini 

yapabilmek, öldürmek, diriltmek, şifa vermek, gaibleri bilmek vasfı] 

bulunduğuna inandılar. Böyle olduklarına inanılan resimlere, heykellere 

put denir. Bunlar Allahü teâlâya ortak yapılmış olur. Bunlara hürmet 

etmeye tapınmak denir. Tapınma işine de şirk denir. 

İhtiyaçlar için resim caizdir 

Üzeri örtülü resim bulundurmak caizdir. Nüfus kağıdı, vesika, 

97


senetler ve başka lüzumlu ihtiyaçlar için, resim çektirerek üzerleri örtülü 

olarak saklamak caizdir. 

İslam dini, insanlarla alay edilmesine ve canlılara tapılmasına ve 

gençlerin fuhşa sürüklenmesine, evlilerin baştan çıkarılmasına alet olan 

insan resimlerini, heykelleri haram etmiş, canlıların anatomik parçalarının 

ve bitkilerin ve her çeşit, fizik, kimya, astronomi, inşaat resimlerini helal 

etmiş, serbest bırakmıştır. İlimde, teknikte gereken resimlerin 

yapılmasını, bunlardan fayda elde etmeyi emir buyurmuştur. İslam dini, 

her şeyde olduğu gibi, resimleri de, faydalı ve zararlı olmak üzere ikiye 

ayırmış, faydalı olanlarını emir, zararlı olanlarını yasak etmiştir. 

(S.Ebediyye) 

Resulullahın kabrinin resmi 

Sual: Peygamberimizin kabri ve sandukası diye dağıtılan resimler, 

doğru mudur? 

CEVAP 

Hayır, doğru değildir. Peygamber efendimizin kabri, muhafaza için 

kapatılmıştır, fotoğrafının çekilmesi mümkün bile değildir. Ancak dıştan, 

ziyaret edilen yerden fotoğrafı çekilebilmektedir. Resulullahın kabri, 

sandukası veya türbesinin içi diye gösterilen resimler uydurmadır. 

Hazret-i Mevlana’nın, Konya’daki kabrinin eski bir fotoğrafı veya başka 

resimler, Peygamber efendimizin kabrinin resmi diye, art niyetli veya cahil 

kimseler tarafından dağıtılmaktadır. 

Fotoğraf ve resim 

Sual: Fotoğraf çekmekle resim yapmak ayrı mıdır? 

CEVAP 

Evet, farklıdır. Fotoğraf çekmek, aynadaki görüntüyü sabitleştirmek 

gibi olup, caizdir; fakat insan veya hayvan resmi çizmek, bir zaruret 

olmadıkça caiz olmaz. 

Fotoğrafçılık 

Sual: Fotoğrafçılık mesleği caiz midir? 

CEVAP 

El ile çizmediği için caizdir. Haram resimleri çekmek caiz olmaz. 

Temsili resim 

Sual: Peygamberlerin ve Eshab-ı kiramın, mesela hazret-i Ömer’in, 

Hazret-i Ali’nin temsili resimlerini yapmak caiz midir? 

CEVAP 

Hayır, caiz değildir. 

Minyatür resim 

Sual: Minyatür resmi de, resim hükmünde midir? 

98


CEVAP 


Heykel ve resim yapmak 

Sual: İslamiyet’ten önceki bazı hak dinlerde, canlı resmi ve heykel 

yapmak caiz miydi? 

CEVAP 

Evet, caizdi. Bir âyet-i kerime meali: 

(Onlar Süleyman’a kalelerden, heykellerden, havuzlar kadar 

[geniş] leğenlerden, sabit kazanlardan ne dilerse yaparlardı. Ey 

Davud ailesi, şükredin! Kullarımdan şükreden azdır!) [Sebe 13] 

Burada sözü geçen heykeller, peygamberlere ve âlimlere ait 

suretlerdi. Peygamber efendimiz bu hususta, (Onlar, aralarından salih 

bir adam ölünce, kabri başında bir mescid bina ederler ve o 

mescidin içinde o suretleri yaparlardı) buyurmuştur. Onların 

ibadetlerini hatırlayarak, daha çok ibadete sarılsınlar diye böyle 

yapıyorlardı. İşte bu husus, suret yapmanın o dönemde mubah olduğunu 

göstermektedir. Muhammed aleyhisselamın diniyle, bu nesh edilmiş, 

canlı resmi ve heykel yapmak yasaklanmıştır. (Kurtubi tefsiri) 

Resim yapmak 

Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendi, resim hakkında özetle diyor 

ki: 

Zaruretsiz canlı varlıkların resimlerini yapmayı dinimiz yasaklamıştır. 

Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki: 

(Âhirette en şiddetli azaba müstahak olanlar şunlardır: 

1- Bir peygamberin katili, 

2- Bir peygamberin öldürdüğü, 

3- Ana babasından birinin katili olanlar, 

4- Canlı varlıkların suretini yapanlar, 

5- İlminden faydalanılmayan âlimler.) 

(Kıyamet gününde Cehennemden müthiş bir boyun uzar. Bu 

boyundaki başın her tarafa bakarak dehşet saçan iki gözü, gayet 

hassas iki kulağı ve söylediği yıldırım gibi kelimelerle dinleyenleri 

şaşkına çevirecek bir de konuşması vardır. Şöyle der: Ben şu üç 

sınıf insana azapla görevliyim: 1- İnatçı cebbarlar, 2- Şirke girenler, 

3- Resim yapanlar.) 

(Resim yapanların yeri Cehennemdir. Orada, resim yapanın her 

yaptığı resim için bir şahıs yaratılarak kendisine işkence eder.) 

(Kıyamette canlı resmi yapanlara, “yaptığınız resme can verin” 

denir ve azaba maruz kalırlar.) 

99


(Rahmet melekleri, köpek veya resim bulunan odaya girmezler.) 

(Canlı resmini çizene, o resme can verinceye kadar azap edilir.) 

Açıklama: Elbette bunun, yaptığı resme can vermesi asla mümkün 

olmaz, azabı da ebedî olması gerekir. Burada ebedî demek, uzun 

müddet demektir. [Cezasını çektikten sonra Cennete girer.] 

(Kıyamette, en şiddetli azaba uğrayacak olan, Allah'ın yaratma 

sıfatını taklit edendir. Cenab-ı Hak buyurur ki: “Benim yaratmam gibi 

yaratmaya kalkışan kadar, zâlim, haddini bilmez kimse yoktur.”) 

Açıklama: (Hiçbir ressam, Cenab-ı Hakk'ın yaratıcılık sıfatını taklit 

maksadıyla resim yapmaz. Bu bakımdan bu hadis-i şerifin onlarla alâkası 

yoktur) denilemez. Çünkü hiçbir ressamın, Allahü teâlâ ile yaratmak 

yarışına kalkma ihtimali olmadığını Peygamberimiz de bilir. Ancak bu 

hareketi ne niyetle olursa olsun yaratmak gibi telâkki edilecek ve o 

derecede yaratmaya özenmiş sayılacaktır. 

Ölü diri birinin resmine senelerce tapılsa, o resim bundan bir şey 

anlamaz. Suçluların resmini çizmek veya ileride suç işleyecekse 

resimlerini saklamak, zaruret olduğu için, (Zaruretler mahzurlu şeyleri 

mubah kılar) kaidesine göre, bunun günahı olmaz. 

Tarihi şahsiyetlerin, yaptıkları üstün hizmetlerin hatırlanmasına vesile 

olacak resimlerin, heykellerin saygıyla anılması ve gelecek nesiller için 

teşvik örneği hâlinde bulunmasının faydalı olacağı iddiası doğru değildir. 

Dinimiz, bunları resim yönünden başka, faydasız ve boş masraf olmaları 

yönüyle de yasaklar. Çünkü heykellerin yerine, o gibi yüksek zatların 

adına nispet edilen bir takım hayrat ve iyilikler yapılsa, herkes faydalanır. 

Üstelik sevabından da işaret edilen kimseler istifade etmekle gerek 

hatırlatma ve gerek saygı vazifesini yerine getirme maksatları daha ciddî, 

daha iktisadî bir surette hâsıl olur. Sonra ölülerden, dirilerden kimseye 

zerre kadar faydası olmayan bu ruhsuz resimlerin, heykellerin, ibret 

alacak gözlere karşı hakikî bir faydası olmaz. 

Hazret-i Ömer adına bir heykel dikilmemiş olması, onun şanlı 

icraatına zerre kadar bir eksiklik meydana getirmez. Resul-ü Ekrem 

efendimiz için bir heykel dikmek bir saygı değil, aksine son derece 

edepsizliktir. İsa aleyhisselamın duvarlara konan resimlerine esef 

duymamak mümkün değil. 

Hazret-i Ömer'in zamanında fethedilen beldelerden Kisra Sarayında 

maddî kıymet ve güzelliği cihetiyle bugün milyonlara, belki milyarlara 

değişilebilen ziynetli bir halı ganimetler arasında ele geçirilmişti. Halife 

hazret-i Ömer’in emriyle o kıymetli halı, kesilip küçük parçalar hâline 

getirilerek gazilere verilmiştir. Bu olaya hayret edenler çıkabilir. Hâlbuki 

100


iyi düşünülünce Hazret-i Ömer'in bu meseledeki kararı yine kendisine 

yakışan büyüklükten ileri gelir. Çünkü yeni bir dine sahip olan bir milletin 

başına, daha çok kadınlara yaraşan bir masraf ve ziynet iptilâsını 

musallat etmemek için böyle yapılması lüzumluydu. Dünyayı hiçe sayan 

Hazreti Ömer’e göre böyle şeylerin hiç önemi yoktur. Eğer bu gibi fazla 

ihtişamın bir hükümdar için faydası olsaydı Kisra devletine faydası olur, 

onu yıkılmaktan korurdu. 

Tabiat manzarası olan şahane tablolar bile, insanlığın doğrudan 

doğruya ihtiyaç duyduğu şeylerden sayılmaz. Ama bu gibi güzel 

tablolara, bazı servet sahipleri milyonlar vermekten çekinmez. Hâlbuki bu 

parayla birçok fakir sevindirilebilir. 

Canlı varlıkların resmini yapmak ve bunları evlerde bulundurmaktaki 

yasağın hikmetini putperestliği önlemek olarak düşünenler vardır. (Bugün 

bu resimlere, heykellere tapacak kadar şaşkın yoktur. Yahut ben asla 

resme tapmam) diyerek kendi kendine fetva veren bazı ukalâlar, akıl ve 

idrakten yoksundur. Bu, (İçkinin yasaklığının sebebi, sarhoşluk verdiği 

içindir. Ben sarhoş olmayacak kadar içiyorum) demeye benzer. Her 

hususta emre aynen uyan hizmetçi, sebep arayan, anlam veren 

hizmetçiden daha çok makbul olur. 

Çok büyük bir âlimin en cahil ve en ahmak bir uşağına karşı verdiği 

emirlerin, uşak tarafından, (Bizim efendinin muradı şöyle olmalıdır, böyle 

olmalıdır) tarzında verilecek manalara göre yapılması pek garip 

yanlışlıklar doğurur. Hâlbuki Cenab-ı Hak veya Resul-i Ekrem ile bizim 

aramızdaki nispet, misalde gösterilen nispet ve mesafeye de kıyas 

edilemez. Onun için falan hükmün sebebi şudur diye hüküm veremeyiz. 

İşte resmin yasaklığının sebebi de yukarıda söylediğimizden ibaret 

değildir. Başka nice hikmetleri vardır. Dinî hükümlerin gizli hikmetlerini 

açıklamaya kalkmak bizim gibi âcizlerin işi değildir. Böyle yüksek işlere 

karışmak haddini aşmak olur. 

Duvara resim asmak 

Sual: Babamızın ve hocamızın resimlerini duvara asmak uygun 

mudur? 

CEVAP 

Uygun değildir. Üç zararı vardır: 

Birincisi, insan ve hayvan resmini, belden yukarı asmak haramdır. 

Bitki ve cansızların resmini asmakta mahzur yoktur. 

İkincisi, canlı resmi bulunan odaya rahmet melekleri girmez. Resimli 

101


gazete bile bulunsa girmez. Gazeteyi okuduktan sonra kapalı bir yere 

koymalıdır! Her türlü resmi albümde saklamalıdır. Resimler kapalı yerde 

olursa, rahmet melekleri girer. 

Üçüncüsü, duvarda resim bulunan odada namaz kılmak mekruh 

olur. 

Sual: Arkadan çekilmiş resmi duvara asmak caiz mi? 

CEVAP 

Caizdir, namaza zararı olmaz. 

Sual: Namazı mekruh etmeyen resimli odaya rahmet meleği girer 

mi? 

CEVAP 

Girer. Çünkü resim hükmünde değildir. 

Sual: Bitki resimlerini değil de, insan ve hayvan resimlerini duvara 

asmak haram deniyor. Duvara asmayıp sehpanın, masanın üstüne 

dayasak uygun mudur? 

CEVAP 

Belden yukarı ise yine haram olur. Belden aşağı bir yerde durursa 

haram olmaz, ama açıkta olduğu için yine o eve rahmet melekleri girmez. 

Kapalı bir yere mesela albüme koymalıdır. 

Beyt oda demektir 

Sual: Bir hadiste, resim bulunan eve, rahmet meleklerinin 

girmeyeceği bildiriliyor. Evin bir odasında resim olsa, diğer odalara 

rahmet melekleri girmez mi? 

CEVAP 

Burada beyt, ev değil, oda demektir. Onun için diğer odalara girer. 

Beyt, genel olarak oda anlamında kullanılır. Birkaç örnek verelim: 

1- Beytullah: Allah’ın evi yani Kâbe demektir. Tek oda şeklindedir. 

2- Beyt-i makdis [mukaddes]: Mescid-i Aksadır. 

3- Beyt-i atik: Kâbe-i muazzama. 

4- Beytülmal: Hazine odası. 

5- Beyt-ül ankebut: Örümcek evi, örümcek yuvası, örümcek ağı. 

6- Beyt-üz-zifaf: Gerdek odası. Bunu gerdek evi diye tercüme etmek 

yanlış olur. Gerdeğe bir odada girilir. Evin bütün odalarına gerdek odası 

denmez. 

7- Beyt-ül aruz: Gelin odası. 

8- Beyt-ül edeb: İhtiyaç giderme evi, tuvalet. Beyt-ür-rahati de 

denir. Rahatlama evi demektir. Ev değil odadır. Eskiden abdesthane 

derlerdi, abdest evi anlamındadır. Hane yani ev dense de, bir odalı küçük 

bir yerdir. 

102


9- Beyt-ül halâ: Ev boşluğu, yani hela, tuvalet. 

10- Sözlüklerde, dâr kelimesi mesken olarak bildirilir. Fukaha ise, dâr 

kelimesini, içinde birkaç beyti [odası] ve avlusu bulunan yer diye tarif 

etmektedir. 

Onun için, (Resim bulunan beyte rahmet melekleri girmez) hadis-i 

şerifindeki beyt kelimesini, ev olarak değil, oda olarak anlamak gerekir. 

Eğer yanlış olarak ev denirse, evin beş odası da olsa, oraya rahmet 

melekleri girmez. Hatta apartmandaki diğer evlere de girmez. Odalar 

müstakil olduğu gibi, evler de müstakildir. O zaman bir odada resim 

bulunursa, bütün apartmandaki ev ve odalara rahmet melekleri girmez. 

Hatta bitişik apartmanlara da girmez. Böyle düşünmek çok yanlış olur. 

Her oda müstakildir. Evin bir odası tuvalet olduğu gibi, başka odası de 

mescit olabilir. 

Resme tazim etmek 

Sual: Bir resme tazime, bazen haram, bazen küfür olur deniyor. 

Tazim etmek ne demektir? 

CEVAP 

Bir resmi belden yukarı asmak ona hürmet sayılır; haramdır. İnsan 

resmine tazim etmek iki sebeple olur: 

1- Hocasının, babasının, âmirinin, evliyânın, resmi olduğu için 

hürmet eder. O kimsede ilahlık sıfatlarından, yani Allahü teâlâya mahsus 

olan sıfatlardan birinin bulunduğuna inanmaz. Onu mahlûk bilir. Onu 

sevdiğini bildirmek veya onu sevindirmek için hürmet eder. Böyle hürmet 

etmek, küfür olmazsa da, haram olur. Gayrimüslimlerin resmine böyle 

tazim etmek küfür olur. 

2- Resmin sahibinde veya ateş, güneş, inek gibi herhangi bir şeyde 

yahut haçta ilahlık sıfatı bulunduğuna inanarak, istediğini yaratır, her 

istediğini yapar, diyerek tazim etmekse, küfür, şirk olur. 

Sual: Av hayvanlarının içini doldurup manken gibi süs olarak 

kullanmak caiz midir? 

CEVAP 

Caiz değildir. Resimden daha mahzurludur. 

Sual: İnsan ve hayvan resmi yapmak, bir ihtiyaç olmadıkça caiz 

olmadığı halde, fotoğraf çekmek caiz olduğuna göre; açıkta fotoğraf 

bulundurmak, yükseğe fotoğraf asmak caiz olmaz mı? Fotoğraf bulunan 

yere rahmet melekleri girmez mi? 

CEVAP 

Resim yapmak ile fotoğraf çekmenin hükmü farklı ise de, resim gibi, 

fotoğrafı da yükseğe asmak caiz değildir. Açıkta fotoğraf bulunan odaya 

103


da, rahmet melekleri girmez. 

Kapalı resim bulundurmak 

Sual: Bir menkıbede anlatılıyor. Rahmet melekleri, evliya bir zata 

(Halının altında resimler varken biz, vefat edenin yanına girmeyiz) 

demişler. Resimleri, kapalı olarak saklamak da caiz değil midir? 

CEVAP 

Menkıbelerden hüküm çıkarmak, yanlışlığa sebep olur. Resimleri, 

kapalı yerde, örtülü olarak bulundurmak caizdir. Namazı da mekruh 

etmez. (Hadika) 

Duvara halı asmak 

Sual: Duvara her çeşit halı asmak caiz midir? 

CEVAP 

Duvara soğuğa karşı, yün veya ipek halı asmak, caizdir. Ziynet yani 

süs için olursa mekruhtur. Üzerinde canlı resmi olursa haram olur. 


Sual: Evinin duvarlarında insan veya hayvan resmi bulunan bir 

kimse, bizi yemeğe davet etse, gitmek uygun mudur? 

CEVAP 

Duvarında insan veya hayvan resmi olan eve, zaruretsiz gidilmez. 

(İhya-ül-ulum) 


Sual: İnsan veya hayvan resmi asılan odaya rahmet meleklerinin 

girmediğini ve o odada kılınan namazın mekruh olduğunu biliyoruz. Fakat 

hürmet etmemek şartıyla, namaz kılınmayan veya sürekli oturulmayan bir 

odaya, mesela mutfağın, banyonun duvarına canlı resmi asmak caiz 

olmaz mı? 

CEVAP 

Hayır, caiz olmaz. Yükseğe asmak, zaten hürmet etmek demektir. 

Canlı resmini belden yukarı asmak, bu resimlere hürmet olup, haram 

olur. 

Mübarek zatların resimlerini yükseğe asmak haram olduğu gibi, 

bunları aşağı yerlere koymak da haramdır. (S. Ebediyye) 

Yükseğe asmak, canlı resmine hürmet olacağı için, aşağı koymak da 

bu zatlara hakaret olacağı için haram oluyor. Kapalı yerde, albümde falan 

muhafaza etmeli. 

Çocuklara oyuncak bebek almak 

Sual: Çocuklara oyuncak bebek, oyuncak ayı almak caiz mi? 

104


CEVAP 

Evet, caizdir. 

Sual: Oyuncak bebek açıkta ise, oraya rahmet melekleri girer mi? O 

odada namaz kılmak mekruh olur mu? 

CEVAP 

Kıble tarafında olmazsa mekruh olmaz. Rahmet melekleri de girer. 

Sual: Çocukların kardan adam yapması caiz midir? 

CEVAP 

Evet. Oyuncak hükmünde olduğu için caizdir. 

Televizyon seyretmek 

Sual: (TV, Batıdan geldiği için seyretmek günahtır. TV’de dinin 

emirleri de bildirilse, hatta Cennet bile gösterilse bakmak haramdır) 

diyorlar. TV izlemek günah mı? 

CEVAP 

Batıdan geldiği için TV’ye zararlı demek doğru olmaz. Bugün tıpta, 

sanayide ve diğer alanlarda kullandığımız makinelerin çoğu Avrupa’dan 

gelmiştir. Hadis-i şerifle de bildirildiğine göre, dinimizde fen, müminin 

kaybedilmiş malıdır, nerede bulursa alması gerekir. TV, çok iyi bir haber 

ve eğitim vasıtasıdır. 

Radyo, sinema ve TV; kitap, gazete, dergi gibi birer yayın vasıtasıdır. 

Bunlar, tabanca gibi, bir alettir. Tabancayı, suçsuz bir kimseye karşı 

kullanmak günahtır. Savaşta düşmana karşı kullanmaksa, günah olmaz. 

Şu halde, tabanca kullanmak, hep günahtır demek veya her zaman 

sevabdır demek doğru değildir. 

Gösterilen filmin, bir sahnesinde, din ile alay eden bir şey olsa, bunu 

seyreden Müslüman da buna gülse, o Müslümanın imanı gider. Ayrıca 

dine aykırı hususlar, müstehcenlik, iyi bir şey gibi gösterilmeye devam 

edilirse, ister istemez seyircilerin beyni menfi yönde yıkanır. 

Radyo, TV ve filmler; iyi insanlar tarafından hazırlanır, Allahü 

teâlânın razı olduğu şeyleri bildirir, İslamiyet’in faydalarını, ahlak, ticaret, 

sanat, fabrikaların çalışması, tarihi olayları, askerlik gibi din ve dünya 

bilgileri verirse, bunları seyretmek ve dinlemek günah olmaz. Faydalı 

kitap ve dergi okumak gibi, her Müslüman’a lazım olur. 

Evdeki katil 

Bir evde katil varsa, ya o ev terk edilir veya katil zararsız hale getirilir. 

Bunlar yapılmazsa, katilin kurbanı olunur. Evde katil olan nedir? 

Bilgisayarımız, radyomuz, TV’miz birer bıçak gibidir. Bıçak yanlış 

105


kullanılırsa veya yerinde kullanılmazsa zararlı olur. Kızınca çoluk 

çocuğumuzu kesersek yanlış işte kullanılmış olur. Soğan doğrarsak 

faydalı işte kullanmış oluruz. 

Kimi, (Ben televizyon izlemekten hiç hoşlanmam zaten, sadece 

maçlara bakarım) der. Bu, özrü kabahatinden büyük bir sözdür. 

Zamanımızın en önemli iki uyuşturucusu olarak bilinen televizyon ve 

müzik, yabancılar tarafından, hile ile kasten, birtakım amaçlar için bizlere 

empoze edilmiştir. Sadece maçları izliyorum veya birkaç kere kullanmak 

bağımlılık yapmaz diyerek kendimizi aldatmaya çalışmayalım. 90 dakika, 

uzatmalarla 120 dakikamızı bir topun peşinde koşan 22 kişiyi izlemeye 

harcayana kadar, yeni, faydalı bilgiler öğrenmeye, öğretmeye ayırmış 

olsak, hem dünya, hem de ahiret için çalışmış olmaz mıyız? 

Biz maç izlemek, hanım günün dizisini izlemek isteyince, tartışma 

başlar. Çok iyi bir çözüm bulduklarını zanneden aileler, kavga etmemek 

için, eve bir televizyon daha alırlar. Eyvah! Biz birinden kurtulalım derken, 

iki tane oldu. Tabii ki, gününü mutfakta geçiren anne, bu televizyonu 

mutfağa koymak ister. Hem işimi yapar, hem televizyon izlerim diye 

düşünür, ama huzurunu kendi eli ile bozar. Zaten televizyondan arta 

kalan zaman olursa, yemekte buluşan aile, sohbet edecekleri yerde artık 

bağımlısı oldukları televizyonu izlemeyi sürdüreceklerdir. Peki, bu aile 

çocukları ile ne zaman ilgilenecek, çocuklarını ne zaman dinleyecek, 

okuldaki arkadaşlarını nasıl tanıyacak, çocuklarının sorunlarını ne zaman 

çözecektir? 

Televizyon, ev işlerini yetiştirmek, çocuğumuzu oyalamak veya 

yemek yedirirken ağzına iki kaşık fazla yemek yedirmekte kullanacağımız 

bir araç değildir elbette. Çocuğumuzu eğitecek, onunla ilgilenecek bir 

dadı da değildir. Eğer televizyonu bu amaçla kullanıyorsak, acilen 

vazgeçmemiz gerekir. Çünkü televizyonun çocuklar üzerindeki zararları 

saymakla bitmez. Biz burada araştırmalara dayalı olarak bir kaçını 

aktaralım: 

Çocuklar, özellikle bebekler, hareketli, sürekli değişen nesne ya da 

görüntüleri çok sever. Televizyonda sürekli görüntüler değiştiği için 

zevkle izlerler; fakat bir süre sonra büyüdükçe çocuğumuzun 

konuşmadığını, ona seslendiğimizde bizi duymadığını ve çağırdığımızda 

yanımıza gelmediğini fark ederiz. Oysa çocuk nerede olursa olsun 

televizyonun sesini duyduğunda koşarak gelip büyülenmiş gibi televizyon 

izleyebilmektedir. Kulaklarında problem yok diye düşünürüz; ama asıl 

problem çocuğun iç dünyasındadır. Çocuk etrafı ile iletişimini koparmış, 

anne-babası ile göz kontağı bile kuramamakta, basit birkaç kelimelik 

106


cümleleri söyleyememekte, getir gibi basit emirleri algılamakta güçlük 

çekmektedir. Bu durum otizme, davranış bozukluklarına yol açmaktadır. 

[Otizm: Ömür boyu süren, beyinsel bir rahatsızlıktır. Sosyal etkileşimde, 

sosyal iletişimde kullanılan dilde veya sembolik yahut hayali oyunda 

gecikmelerle kendini gösteren sinir sisteminde düzensizliktir. Otizm, 

hayatın ilk 3 yılında ortaya çıkan bir hastalıktır.] 

Televizyonun radyasyon yayması, beyin faaliyetlerini köreltmesi gibi 

zararlarını bilmeyen yok gibidir. 

Bizim dikkat çekmek istediğimiz en önemli zararı, kötü öğeler içeren 

her türlü yayının çocuklara verdiğimiz ve vereceğimiz ahlaki 

değerlerimizle uyuşmayıp, çocuğumuzu başka kültür ve değerlere 

yönlendirmesidir ki, asıl hedeflenen de budur. Bu tür tuzaklara 

düşmemek için uyanık olmalı, hem kendimizi hem de ailemizi korumaya 

çalışmalıyız. 

Çocuklar, daha çok da gençler, hayatı televizyondan gördükleri 

dizilerden, magazin programlarından tanıyorlar. Gençler, herkesin, 

eğlence merkezlerinde, lüks evlerde yaşadıklarını düşünüyorlar. Gençlik 

bunalımları ile de, ailelerine karşı gelerek, küçümseyerek, (bıktım bu 

hayattan, benim televizyonlardakilerden neyim eksik) diyerek yoldan 

çıkmakta, kandırılarak, kötü işlere alet edilmektedirler. Şu bir gerçektir ki, 

aile içi iletişimin katili televizyondur. 

Aileler, bilhassa yeni aile kuracaklar, evlat yetiştirme konusunda çok 

dikkatli ve uyanık olmalıdır. Yemini, suyunu verdiğiniz bir bitki, bir kuş 

yetiştirmiyoruz. Yaptıklarımızla, eğittiklerimizle, öğrettiklerimizle 

sevabıyla, günahıyla, ebedi saadetin yahut, ebedi felaketin yolculuk 

biletini hazırlıyoruz. Bu yüzden dikkatli olmalı, dini emir ve yasaklara 

uymalı, emrimiz altında bulunanların da, emir ve yasaklara uymalarını 

sağlamalıyız. (Z. Alkan) 

Günah işlenen alet 

Sual: İslam Ahlakı kitabında, (Her çeşit çalgıyı veya başka 

günahları, radyodan veya TV’den dinlemek haramdır. Kendi dinlemese 

dahi, bunları evinde bulundurmak da haramdır. Helale de, harama da 

birlikte sebep olan şeyi eve sokmak caiz değildir) deniyor. Buna göre 

bilgisayar da, hem helale hem harama sebep oluyor. Radyo ve TV gibi, 

bilgisayarı da eve sokmak caiz değil midir? 

CEVAP 

Orada bir incelik vardır. Günah da, sevab da işlenebilecek aleti değil, 

günah işlenecek olan, yani günah işlemek gayesiyle bir aleti eve sokmak 

caiz olmaz. Günah işlenmeyen aletin suçu, günahı olmaz. Bilgisayarla, 

107


günah olan işler yapılıyorsa, o zaman o bilgisayarı evde tutmak caiz 

olmaz. Radyo ve TV’de günah olan bir şey yapılmıyorsa, bunların da, 

evde bulunmasının mahzuru olmaz. 

Kumanda elimde 

Sual: Bazıları, (Evde TV’nin zararı olmaz. TV’ler ne kadar kötü yayın 

yaparsa yapsın, kumanda elimizde olduğu için, kötü sahne gelince 

kapatırız, iyilerini açarız) diyorlar. Zararlı TV’leri seyretmek yanlış değil 

mi? 

CEVAP 

TV, bir bıçak gibi, tabanca gibi kuvvetli bir silahtır. Silahla faydalı çok 

iş yapılır. Bu faydalı alet, düşmanın eline geçerse, bize çok zararı olur. 

Düşman silahı böyle kötü bir işte kullandığı için, (Silah kötüdür) denemez. 

Silahı, suçsuz bir kimseye karşı kullanmak günah iken, savaşta 

düşmanlara karşı kullanmak çok sevabdır. Silahı kötü işte kullananlar 

kötülenir. Modern silahların müdafaada büyük rolü olur. Bu silahlar 

anarşistlerin veya başka düşmanların eline geçerse, çeşitli katliamlara 

girişebilirler. İşte TV’ler de böyledir. İyilerin elinde bulunursa, insanlığa 

büyük hizmetleri olur. Kötülerin elinde olursa insanlığa büyük zararları 

olur. 

İnternet, radyo, TV ve filmler, iyi insanlar tarafından hazırlanır, Allahü 

teâlânın razı olduğu şeyleri bildirir, İslamiyet’in önemini, ahlak, ticaret, 

sanat, fabrikaların çalışması, tarihi olaylar gibi din ve dünya bilgileri 

verirse, bunları seyretmek ve dinlemek günah olmaz. Faydalı kitap ve 

dergi okumak gibi, her Müslüman’a lazım olur. 

Şimdi internet ile Avrupa, Amerika ve diğer kıtalardan, mesajlar 

geliyor. Çeşitli sualler soruyorlar. Anında cevaplandırma imkânı oluyor. 

Gerçekten büyük hizmetlere vesile oluyor. Yabancılardan, 

Hıristiyanlardan da e-mail gelmektedir. 

Görmeyen vatandaşların, radyo ve TV'deki din bilgilerinden, 

duymayan vatandaşların da, gazetelerden istifade etmeleri çok normal 

değil midir? 

Dine hizmet için, teknik imkânlardan, her çeşit modern vasıtalardan 

faydalanmak şarttır. Cihada hazırlanmayıp, yeni vasıtaları kullanmadan 

yapılan duaları Allahü teâlâ kabul etmez. Duanın kabul olması için, önce 

sebeplerine yapışmak gerekir. Düşman atom bombası kullanırken, 

tüfekle karşı konmaz. 

Düşman, her çeşit vasıtayla dini yıkmaya çalışırken, dine hizmet için 

gazete, radyo ve TV’yi kullandırmamak, internetten istifade ettirmemek 

düşmanın ekmeğine yağ sürmektir. 

108


TV ve video iyi bir eğitim vasıtasıdır, demiştik. Mesela namazın nasıl 

kılınacağını tatbiki olarak göstermek çok iyi olur. Fakat namaz kılan 

imamın filmini alıp, imam yerine ekrandaki bu görüntüye uymak caiz 

olmaz. Bunun gibi, ezan okuyan müezzinin filmini videoya alıp, vakit 

gelince videodan ezan okutturmak da caiz olmaz. Çünkü TV ekranındaki 

resim, müezzinin kendisi değil, görüntüsüdür. TV’deki ses de, müezzinin 

bizzat kendi sesi değil, benzeridir. 

Gösterilen filmin bir sahnesinde, dinle alay eden bir şey olsa, bunu 

seyreden Müslüman da buna isteyerek gülse, o Müslümanın imanı gider. 

Ayrıca dine aykırı hususlar, müstehcenlik, iyi bir şey gibi gösterilmeye 

devam edilirse, ister istemez seyircilerin beyni menfi yönde yıkanır. 

Çocuklara ise zararı daha fazla olur. 

(Kumanda elimdedir, kötü sahne gelince kapatırım) demek yanlıştır. 

Zamanla insan bunlara alışır, normal hâle gelir. Şu diziyi, bu diziyi 

seyredeyim derken dizilerdeki yanlış, kötü olan şeyleri de ister istemez 

seyrederiz. 

Kırk sene kadar önce TV yeni çoğalmaya başlamıştı. Komşu bir 

bayan dedi ki: Ailece TV seyrederken uygunsuz sahneler, öpüşmeler 

falan olunca biz başka odaya geçerdik, kayınpeder seyretmeye devam 

ederdi. Zamanla hepsine alıştık. Her sahneyi ailece, beraber seyretmeye 

başladık. 

Bu bakımdan, kumanda elimde demek yanlıştır. Bir kanaldan çıkıp, 

başka kanala girilir. 

Haç, zünnar vs. 

Sual: Dantelden veya kumaştan yapılmış haç, papaz başlığı vb. 

şeyleri süs olarak duvara, perdeye asmakta, haç şeklinde saç tokası 

kullanmakta veya haçı kolye olarak takmakta mahzur var mıdır? 

CEVAP 

Hıristiyanlığın dini sembolü olan böyle şeyleri kullanmak caiz değildir. 

(İ. Abidin, Birgivi) 

Kâfirlerin ibadet olarak yaptıkları ve kâfirlik alameti olan veya 

İslamiyet’i inkâr etmek ve inanmamak alameti olan ve tahkir etmemiz 

vacip olan şeyleri yapmak veya kullanmak küfre sebep olur. Bunlardan 

meşhur olanlarını bilmeyerek veya şaka olarak veya herkesi güldürmek 

için yapmak da küfürdür. Mesela zünnar denilen papaz kuşağını 

bağlamak. Bunları mizah için, başkalarını güldürmek için de kullanmak 

küfre sebep olur. İtikadının doğru olması fayda vermez. 

109


Sual: Yumurta boyamak caiz mi? 

CEVAP 

Niyetsiz olursa mekruh. Hıristiyanlara benzemek için olursa haram. 

Nevruz günü mecusilere benzemek niyetiyle olursa küfürdür. 

Sual: Salip yani haç işaretli biblo yapmak haram mı? 

CEVAP 


Sual: Belimize bağladığımız kemer, bornoz kuşağı gibi şeyler de 

zünnar sayılır mı? 

CEVAP 

Hayır, bunlar zünnar sayılmaz; fakat yine de, zünnara benzememesi 

için, uçlarını sarkıtmamalıdır! 

Altın gümüş eşya kullanmak 

Sual: Bayanlar altın ve gümüş eşya kullanabilir mi? 

CEVAP 

Bayanların da altın veya gümüş eşya kullanmaları caiz değildir, 

tahrimen mekruhtur. Bayanlar altın ve gümüş takı takabilirler, yani bilezik, 

küpe, kolye, yüzük takabilirler; fakat altın veya gümüş eşya 

kullanamazlar. Mesela altın veya gümüş kaşık çatal, bıçak da 

kullanamazlar. 

Sual: Gümüş kabı madenlerle kaplatıp kullanmak caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Gümüş çay tabağı kullanmak caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Bir hoca, (Altını süs için kullanmak haram, fakat eşya, alet 

olarak kullanmak caizdir) diyerek, saatinin altından zincirini gösterdi. Altın 

eşya kullanmak caiz midir? 

CEVAP 

Altın ve gümüş kap ile yiyip içmek ve her türlü kullanmak caiz 

değildir. Altın ve gümüş kaşık, saat, kalem, bıçak ve benzeri şeyleri 

kullanmak da, böyle caiz değildir. Altın ile gümüşü süs olarak takmak 

yalnız kadınlara helaldir. Erkeklere ise haram olup, yalnız gümüş yüzük 

ve köstekli cep saatinin zincirinin gümüşten olması caizdir. Altından 

olursa haramdır. (Redd-ül-muhtar) 

Sual: Gümüş kapla sunulan şekeri almak caiz midir? 

CEVAP 

110


Gümüş kabı bizzat kullanmak caiz olmaz. Ancak şekeri almakla 

gümüş bizzat kullanılmadığı için mahzuru yoktur. 

Sual: Altın veya gümüş duvar saati kullanmak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Altın veya gümüş kol saati kullanmak caiz mi? 

CEVAP 

Caiz değildir. 

Sual: Gümüş bıçakla yağı ekmeğe sürmek caiz mi? 

CEVAP 

Yağı gümüş bıçakla ekmeğe sürmek ve bu ekmeği eli ile yemek 

caizdir. Gümüş bıçağa yağ sürüp bıçağı yalamak caiz olmaz. 

Sual: Gümüş çay kaşığı kullanmak caiz mi? 

CEVAP 

Gümüş çay kaşığı ile çay karıştırmak caizdir. Fakat gümüş çay 

kaşığı ile veya gümüş kaşıkla yiyip içmek, yani ağza götürmek caiz 

olmaz. 

Sual: Gümüş kalem kullanmak caiz midir? 

CEVAP 


Sual: Gümüş tesbih ve gümüş kemer kullanmak caiz midir? 

CEVAP 


Sual: Mevlidde, gümüş kaptan avuca gül suyu serpip, avucu yüze, 

elbiseye sürmek caiz midir? 

CEVAP 


Sual: Ağza altından diş yaptırılır mı? 

CEVAP 

Yaptırılır. Mahzuru olmaz. 

Sual: Erkeklere altın haramdır. Fakat sıkıntıyı gidermek için bir 

Reşat altın alıp cebine koymak veya atletine falan dikmek caiz midir? 

CEVAP 

Evet caizdir. Faydalı olduğunu âlimler bildirmektedir. 

Sual: Yeni doğmuş bebeğe altın künye takmak haram mıdır? 

CEVAP 

Hem lüzumsuz, hem de faydasızdır, caiz de değildir. Fakat Mâşallah 

yazılı altını, bebeğin yastığına veya beşiğine dikmek faydalı olur. 

Erkek çocuğa altın takmak 

111


Sual: Maşallah yazılı altını, erkek çocuğun üstüne değil de, yastığına 

veya beşiğine dikmek günah mıdır? 

CEVAP 

Günah değildir. Takılması iyi olur. 

Altın rozet 

Sual: Erkeklere, altın rozet takmak caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. Gümüş rozet caizdir. 

12 ayar altın 

Sual: (14 ayardan aşağısı altın değildir) deniyor. Yarısından fazlası 

altın olursa altın sayılmıyor mu? 

CEVAP 

Has altının ayarı 24’tür. Yarısından yani, 12 ayardan fazlası altın 

sayılıyor. 14 ayardan aşağısına altın denmemesi, piyasada mesela 13 

ayar altın bulunmadığı içindir. 12 ayar bulunuyor. Onun için öyle denmiş 

olabilir. Yoksa 12,5 ayar bile olsa altındır. İpek pamuk karışımı elbiseler 

var. Onların da yarısından fazlası ipek ise, erkeğe haram oluyor, azı ipek 

ise mekruh oluyor. 

Küçük Mushaflar 

Sual: Gümüş veya altın mahfazalı küçük mushafları kolye gibi boyna 

asıp kullanmak caiz mi? Bir de, bazı duaları da aynı şekilde gümüş veya 

altın zincirle boyna asıyorlar. Bunları da kullanmak caiz midir? 

CEVAP 

Altın ve gümüş kap ile yiyip içmek ve her türlü kullanmak caiz 

değildir. Altın ve gümüş kaşık, saat, kalem, bıçak ve benzeri şeyleri 

kullanmak da, böyle caiz değildir. Altın ile gümüşü süs olarak takmak 

yalnız kadınlara helaldir. Erkeklere ise haram olup, yalnız gümüş yüzük 

ve saatin zincirinin gümüşten olması caizdir. Altından olursa haramdır. 


Ayrıca, erkeklerin kadınlar gibi, zaruretsiz kolye, bilezik, künye 

takması da caiz değildir. Ancak romatizma gibi herhangi bir hastalık için 

kullanmak ise caizdir. 

Kur'an-ı kerimi okunamayacak kadar küçük harflerle yazmak ona 

hakaret olur. Böyle küçük mushafları almak, taşımak, altın mahfaza 

içinde boyuna takmak, faydasız ve çok günahtır. 

Sual: Deri kaplı, fermuarlı küçük mushafla helaya girmek caiz mi? 

CEVAP 

112



Kına yakmak 

Sual: Kınanın önemi nedir? 

CEVAP 

Kınanın önemi, hadis-i şeriflerde şöyle bildiriliyor: 

(Kına yakın. Zira güzelliğinizi, gençliğinizi ve nikah sevginizi 

artırır.) [Ebu Nuaym, Bezzar] 

(İlk kına yakan İbrahim Peygamberdir. Siyahla ilk boyanan da 

Firavun’dur.) [Deylemi] 

(Kocası ölen kadın [iddeti bitene kadar] süslü elbise giymez. 

Ziynet de takmaz, kına sürmez ve sürme çekmez.) [Müslim] 

(Boyanmanın en iyisi kına ile olandır.) [Deylemi] 

(İhtiyarlığınızı kına ile giderin. Zira bu, yüzleriniz için güzellik, 

ağızlarınız için hoşluk, kadın için kuvvettir. Kına, Cennet ehlinin 

kokusunun seyyididir ve kına küfürle imanı ayırır.) [İ. Asakir] 

(Şunlar Lut kavminin kötü ahlakındandır: Erkeklerin sakız 

çiğnemesi, yol üstünde misvak kullanmak, ıslık çalmak, güvercinle 

oynamak, erkeklerin parmaklarına kına yakması, bağrı açık gezmek.) 

[Deylemi] 

(Kına ile boyanın. Çünkü o güzel kokuludur ve korkuyu 

yatıştırır.) [Hakim] 

(Saçlarınızı kınalayın ve yahudilere benzemeyin!) [İbni Adiy] 

(Sakallarınızı kınalayın. Çünkü melekler müminin kına 

sürünmesine sevinir.) [İ. Adiy] 

(Peygamber efendimiz, başından rahatsız olana “Git hacamat 

ol” ayağından rahatsız olana “Git ayağına kına koy” derlerdi.) 

[Taberani] 

(Resulullaha vahiy gelince, başına ağrı gelir ve başına kına 

koyarlardı.) [İbni Sünni] 

(Bedeninde bir yara olursa, üzerine kına korlardı.) [İbni Mace] 

(Kadının elinde kına eseri olmasını hoş görürlerdi.) [Beyheki] 

Kadınların kına yakması 

Sual: Kadınlar, ellerine kına yakıyorlar, saçlarını boyatıyorlar veya 

çeşitli ilaçlarla saçlarının renklerini açtırıyorlar. Bunlar caiz midir? 

CEVAP 

Hepsi caizdir. Ancak yabancılara gösteremezler. Yabancı erkeklere 

göstermemek şartıyla, kadının her süsü caizdir. Koca için süslenmek 

113


sünnet, yabancı için süslenmek haramdır. 

Erkeklerin kına yakması 

Sual: Erkeğin saç dökülmemesi veya baş ağrısı için kına yakması 

caiz midir? 

CEVAP 

Evet, caizdir. Tedavi maksadı yoksa, caiz olmaz. 

Sual: Kına, gusle ve abdeste mani midir? 

CEVAP 

Değildir. Kına mürekkep gibidir, altına su geçirir. 

Sual: Ölmüş kadının başına kına koymak caiz mi? 

CEVAP 


Tekrar kına yakmak 

Sual: (Kına yakılan ele tekrar kına yakılırsa insan iki evlilik yapar) 

deniyor. Bu doğru mu? 

CEVAP 

Hayır, doğru değildir, hurafedir. İki kere de, üç kere de yakılabilir. 

Sadece kocası ölen kadın, iddet müddetince kına yakamaz. Bir hadis-i 

şerif meali şöyledir: 

(Kocası ölen kadın [iddeti bitene kadar] süslü elbise giymez, 

ziynet takmaz, kına sürmez ve sürme çekmez.) [Müslim] 

Bir başka husus da, kına ziynettir. Kadın kınalı elini, yabancı 

erkeklere gösteremez. Erkek ise, zaten ziynet için kına yakamaz. 

İpek kullanmak 

Sual: İpek eşyanın haram ve caiz olduğu yerler nerelerdir? 

CEVAP 

İç ve dış elbise olarak ipek giymek haram, kadınlara her çeşit ipek 

eşya caizdir. Savaşta ipek giymek caizdir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: 

(Altın ve ipek, kadına helal, erkeğe ise haramdır.) [Taberani] 

İpek erkeğe haramdır. Ancak elbisedeki dört parmak enindeki ipek 

şeritler, mesela dört parmak enindeki ipek kravat caizdir. İpek gömlek ve 

ipek elbise erkeğe haramdır. 

İpek kefen ve tabutu ipekle örtmek haramdır. İpek sofra örtüsü ve 

ipek yorgan caiz değildir. 

Erkek çocuğa ipek giydirmek mekruhtur. İpekten yapılmış yemek 

peşkiri, iç donu ve takke mekruhtur. 

Suni ipek, cibinlik, abdest havlusu, tesbih ipi, çanta, mushaf kılıfı ve 

114


bohçanın ipekten olması caizdir. Duvara ipek halı asmak, süs için 

olmazsa caizdir. İpek halıya oturmak ve ipek seccadede namaz kılmak 

caizdir. 

Eshab-ı kiramdan Hazret-i Zübeyr ve Hazret-i Abdurrahman'ın ipek 

giymelerine izin verilmesi, yalnız bunlara mahsustu. Arfece bin Sâd 

hazretlerine de, altın burun takması için izin verilmesi, yalnız ona 

mahsustu. 

Sual: İpek çorap, kravat, iç çamaşırı, bunlar saf ipek olursa durum 

nedir? 

CEVAP 

Caiz değildir. Sadece kravat 4 parmak eninde ise caizdir. 

Sual: İpek giymek erkeğe haramdır, ipek karışımlı çorap, iç çamaşırı 

caiz midir? 

CEVAP 

Hakiki ipek ise, %50 den fazla olursa haramdır, % 50den aşağı 

olursa mekruh olur. 

Sual: Kadınların, ipek pardösü giymeleri caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: İpekten yorgan çarşafı, yastık kılıfı caiz mi? 

CEVAP 

Vücuda temas ederse haram olur. 

İpek mendil 

Sual: Ter silmek için, ipek mendil kullanmak caiz midir? 

CEVAP 

Erkeklere mekruh olur. 

Sual: Erkeğe ipek hamam kesesi caiz midir? 

CEVAP 

Erkeğin de ipek hamam kesesi kullanması caizdir. (Redd-ül-muhtar) 

Sual: Bedene değdiği için gömleğin yakası ipek olsa caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Suni ipek eşyayı erkeklerin de giymesi uygun mu? 

CEVAP 

Evet, giyilir. 

Sual: Domuzun herkese, ipek ve altının erkeklere haram edilişinin 

hikmeti nedir? 

CEVAP 

Dinimizde bir şey haram ise, hikmetini bilmesek de onun haram 

115


olduğuna inanmak gerekir. Muhammed aleyhisselamın peygamber 

olarak bildirdiği şeylere akla uygun olduğu, yahut tecrübe ile anlaşıldığı 

için inanmak iman olmaz. Çünkü bu, aklı tasdik etmek demektir. 

Haramlarda muhakkak vücuda zarar veren bir şey aranmamalıdır! 

Bununla beraber, dinimizin emirlerinde mutlaka faydalar, yasaklarında da 

zararlar vardır. Bir emirde hiç fayda, bir yasakta hiçbir zarar görülmese 

de, bunlara riayet etmek gerekir. Maksat, dinin emrine uymaktır. İpek ve 

altının erkeklere haram ediliş sebebine de bu açıdan bakmak gerekir. 

İpek eşarp 

Sual: Faideli Bilgiler kitabında, (Renkli ve ipek kumaş örtünmüş olan 

kadınlar, âhirette azap göreceklerdir) deniyor. Kadınlara ipek caiz değil 

mi? 

CEVAP 

Kadınlara ipek helaldir. Burada yasak olan ipek giymek değil, ipekli 

ve süslü elbiselerle yabancı erkeklere görünmektir. 

Kadınlara ve erkeklere benzemek 

Sual: Köy düğünlerinde, oyun için, bir erkeğe kız elbisesi giydirip 

kaçırıyorlar. Kızlara da erkek elbisesi giydiriliyor. Böyle yapmak uygun 

oluyor mu? 

CEVAP 

Oyun için, şaka için de olsa, erkek zaruretsiz kadın elbisesi 

giymemelidir. Peygamber efendimiz, erkek kılığına girerek mızrak 

kuşanmış bir kadını görünce, (Erkeklere benzeyen kadınlara ve 

kadınlara benzeyen erkeklere Allah lanet etsin!) buyurdu. (Taberani) 

Resulullah efendimiz, el ve ayaklarını kınalayıp kadınlara 

benzemeye çalışan birisini sürgüne göndermiştir. (Ebu Davud) 

Bir hadis-i şerif meali: 

(Ana-babasına asi olan, erkeklere benzemeye çalışan kadın ve 

deyyus Cennete giremez.) [Nesai] 

Bu günahları veya başka büyük günahları işleyen bir kimse, eğer 

iman ile ölürse, günahlarının cezasını çektikten sonra Cennete girer. 

Büyük günaha devam edenlerin, imanlı olarak ölmeleri zordur. Onun 

için her günahtan kaçmalıdır! 

Erkeklerin saç uzatması 

Sual: Erkeğin, kadınlar gibi saç uzatıp, toka, kolye, bilezik ve küpe 

takması caiz midir? 

CEVAP 

116


Kadınlara benzemek olur, kesinlikle caiz değildir. Bu konuda din 

kitaplarımızdaki bilgiler şöyledir: 

Kadının ve erkeğin, tıraşta, giyinmekte karşı cinse benzemesi 

haramdır. (S. Ebediyye) 

Erkeklerin yanak üzerine saç uzatarak, kadınlara benzemeleri 

haramdır. (Hadika) 

Peygamber efendimiz buyuruyor ki: 

(Erkeğe benzemeye çalışan kadın, kadına benzemeye çalışan 

erkek bizden değildir.) [İ.Ahmed] 

Benzemek niyeti olmasa da, erkeğin boynuna kolye, koluna bilezik 

ve kulağına küpe takması, kadınlara benzemek olur ve caiz değildir. 

Favori bırakmak 

Sual: S. Ebediyye’de, (Kadınlara benzemek için sakal kazıtmak, 

çeneyi kazıyıp, yanaklar üzerinde uzatmak haramdır. Kadınlara 

benzemeyi düşünmeyip, genç ve güzel görünmek için sakal kazımak 

mekruhtur) deniyor. Kulaklara kadar favori uzatmak da mekruh olur mu? 

CEVAP 

Favori uzatan kadınlara benzemiş olmaz. Kitapta, (Yanaklar üzerinde 

uzatmak) ifadesi geçiyor. Favori yüzde, sakal biten yerde oluyor. Sadece 

favoriye sakal da denmez, ama yine de favori uzatmak uygun değildir. 

Erkeklerin, kadınlara benzemek niyetiyle omuzlarına kadar saçlarını 

uzatmaları veya Budist rahiplerine benzemek niyetiyle saçlarını tamamen 

kazıtmaları tahrimen mekruhtur. Böyle bir niyet olmazsa mekruh olmaz. 

Karşı cins elbisesi giymek 

Sual: Evde, namaz kılmak gibi herhangi bir ihtiyaç halinde, karı koca 

birbirinin elbisesini giymesi caiz midir, karşı cinse benzemek olur mu? 

CEVAP 

Caizdir, bir ihtiyaç için olunca mahzuru olmaz. Karşı cinse benzemek 

olmaz. 

Domuzun derisi de necistir 

Sual: Bazıları, “Domuzun sadece eti haramdır, yağı, derisi ve gerisi 

haram değildir, ayrıca, (Hayvan derisi dabağlanınca temiz olur) 

hadisine istinaden domuzun derisi dabağlanınca temiz olur, elbise, 

kemer, cüzdan yapılabilir, derisi üzerinde namaz kılınabilir” diyorlar. 

Domuzun derisi dabağlansa da temiz olmaz mı? 

CEVAP 

Domuzun sadece eti pis, yağı, derisi ve gerisi temiz olur mu? Âyet-i 

117


kerimede (Domuzun idrarı necis) diye bir ifade yok diye, domuzun idrarı 

da temiz mi kabul edilir? Bu tür iddiaları din düşmanları yapmaktadır. 

Domuzun her şeyi haramdır, derisi dabağlansa da temiz olmaz. 

Genelde her şeyin bir istisnası olur. İstisnalar kaideyi bozmaz. Birkaç 

örnek verelim: 

1- Bütün mucizeler mahlûktur ama, istisna olarak Kur'an-ı kerim, 

mahlûk olmayan mucizedir. 

2- Herkes bir ana babadan dünyaya gelir, ama Hazret-i Âdem ana 

babasız dünyaya gelmiştir. 

3- Hazret-i İsa da babasız yaratılmıştır. 

4- Âyet-i kerimede Cehennemde kâfirlerin azaplarının hiç 

hafiflemeyeceği bildiriliyor. Ancak Ebu Leheb, Resulullah efendimizin 

dünyaya geldiğini müjdeleyen cariyesini sevincinden dolayı azat etmişti. 

Bunun için, her yıl, o gece, azabı hafifler. 

5- Kur’an-ı kerimde (Meyte ve kan size haram kılındı) buyuruluyor. 

(Maide 3) 

Meyte kesilmeden öldürülen hayvan demektir. Hadis-i şerifte, (Size 

iki meyte ve iki kan helal kılındı. İki meyte balıkla çekirgedir, iki kan 

ise, karaciğerle dalaktır) buyuruldu. (İbni Mace) 

Demek ki boğazından kesilmediği halde balık ve bir kan olduğu 

halde dalak yenir. 

6- Kadınla erkek yan yana cemaatle namaz kılsa erkeğin namazı 

bozulur. Ama Kâbe’de bozulmaz. Bu Kâbe’ye mahsus istisnadır. 

7- Müslüman ve fakir olmak şartı ile öğrenciye zekât verilir. Zengin 

öğrencilerden biri istisnadır. 

Cami-ul-fetava’da bildirilen hadis-i şerifte, (İlim öğrenmekte olanın 

kırk yıllık nafakası olsa da, buna zekât vermek caizdir) buyuruldu. 


8- Müslüman kadın saç ve kollarını açamaz. Cariye bundan 

müstesnadır; ona haram değildir. 

9- Köpekler, ahirette toprak olacaklardır. İstisna olarak Kıtmir isimli 

köpek Cennete girecektir. 

10- Herkes miras hakkına sahiptir. Ancak kâfir ise miras alamaz. Bir 

hadis-i şerif meali: 

([Çok yakını olsa da] Müslüman kâfire, kâfir de müslümana 

mirasçı olamaz.) [Buhari] (Mesela gayri müslim bir kadının kocası 

Müslüman ise miras alamaz. Müslüman bir babanın oğlu, mürted olsa, 

miras hakkına sahip olamaz. 

Bunlar birer istisna olduğu gibi, dabağlanan deriler temiz olmasına 

118


rağmen domuz derisi istisnadır. Din kitaplarında deniyor ki: 

Domuz, yılan, fare ve insan derisi dabağlanmakla temiz olmaz. 


Domuz ve yılan derisi, dabağlansa da temiz olmaz. (Halebi, Hidaye, 

Hindiyye) 

İmam-ı a’zam, “Domuz derisi dabağlansa da temiz olmaz” dedi. 

(Mizan-ül-kübra) 

Yılan derisi ile domuz derisi dabağlanmakla temiz olmaz. (Mezahib-il 

Erbea) 

Hınzırın [domuzun] derisi dabağlanmakla temiz olmaz. (Nimet-i 

İslam) 

Şafii’de, köpek ve domuz derileri dabağlanmakla temiz olmaz. 

(Misbah-un-necat) 

Domuz derisi dabağlanmakla temiz olmaz. (Büyük İslam İlmihali) 

Zeydiye fırkasına mensup mezhepsiz Şevkani, (Domuz derisi de 

dabağlanınca temiz olur) diyorsa da, onun sözü Ehl-i sünnet 

Müslümanları için senet olamaz. 

Kimyevi değişmeler 

Sual: Biz Avrupa’da yaşıyoruz. Domuz yağından yapılan sabunları 

ve şarap sirkelerini kullanmak caiz midir? 

CEVAP 

Kâfir Müslüman olunca tertemiz olduğu, hatta günahları sevaba 

çevrildiği gibi, şarap da, tamamen sirkeye dönüşünce, damlası 

haramken, tertemiz sirke olur. Kaliteli üzümlerden yapılan bir şarabın, 

sirkesi de kaliteli olur. El-fıkhü alel mezahibil-erbea kitabında bildirilen 

bir hadis şerifte, (En iyi sirke, şaraptan yapılandır) buyuruluyor. 

(Beyheki) 

Şarap sirke hâline, domuz yağı da sabun hâline dönüşünce temiz 

olur. Bütün kimyasal değişmeler böyledir. (Redd-ül-muhtar, Tahtavi, 

Dürer, S. Ebediyye) 

Azılı bir kâfir Müslüman olunca, bütün günahları affedilir, tertemiz bir 

Müslüman olur. Hatta günahları sevaba çevrilir. (Furkan 70) 

Kahramanlığı, yiğitliği meşhur bir kâfir Müslüman olunca, kahraman 

bir Müslüman olur. Hazret-i Ömer, tek başına Resulullah efendimizi 

öldürmeye giden gözü kara birisiydi. Müslüman olunca, Kâbe'ye gelip 

açıktan ibadet etti. Herkes gizli hicret ederken, o gündüz açıktan gitti. 

Giderken de haber verdi. (Anasını ağlatmak, karısını dul bırakmak 

119


isteyen varsa gelsin) diye meydan okudu. (Mirat-ı kâinat) 

Evde hayvan beslemek 

Sual: Köpek ve kedi beslemek günah mıdır? Komşumuz kedi 

besliyor. Evine gittiğimiz zaman bizim kız çocuklar ve anneleri korkuyor. 

Kedi mutfakta yiyeceklere ve içeceklere dokunabiliyor. Gezdiği yerlerde 

namaz kılınabilir mi? Kızım, teyzesine yardım ederken, kediyi görünce, 

korkudan elindeki tepsiyi düşürüyor. Apartman hayatında köpek ve kedi 

beslemek uygun mu? 

CEVAP 

Bir ihtiyaç için köpek beslemek caizdir. Mesela polis köpeği, av 

köpeği, çoban köpeği, bekçi köpeği beslenir. Ancak köpek evin içine 

sokulmaz. Ayrı yeri veya kulübesi olur. Köpek bulunan odaya rahmet 

melekleri girmez. 

Kediye gelince, kedi beslemek caizdir. Ancak bugünkü apartman 

hayatında zor olur. Çişini, kakasını yapacak yer arar. Kum torbası olsa 

da, biraz zordur. Bazı kediler çişi gelince, dışarı gidebiliyor. Kedinin 

tüyleri eve hatta yemeklere dökülebilir. Yıkamak temizlemek gerekir. 

İtinalı bir şekilde bakmak gerekir. Köy evlerinde fare olurdu, kedi 

beslenirdi. Beton apartmanlarda farenin rahatça yaşaması zordur. 

Kedi pis değildir. Gezdiği yerlerde namaz kılınır. Sahabeden bir 

hanım anlatır: 

Abdest alması için bir kaba su koymuştum. Kedi gelip bu kaptan su 

içince dayım Ebu Katade biraz daha su içmesi için, kabı kedinin önüne 

uzattı. Benim hayretle baktığımı görünce, dedi ki: Niye hayret ettin? 

Resulullah efendimiz buyurdu ki: 

(Kedi necis değildir. Etrafınızda çok dolaşan [sevimli ] bir 

hayvandır.) [Tirmizi, Nesai, Ebu Davud, Muvatta] 

Başka bir hadis-i şerifte de, kedi sevgisinin imandan olduğu 


Pis değil diye kedi beslemek gerekmez. Kedilerden hastalık da 

geçebilir. Komşular rahatsız oluyorsa eve koymamak uygun olur. Bazı 

hanımlar, fareden korkar. Kediden köpekten korkan da olabilir. 

Komşularımızın rahatsız olmamaları için kedi sevgimizden feragat ederek 

evde kedi beslememek iyi olur. 

Sual: Evde kedi köpek, tavşan, bülbül, kanarya gibi kuşları beslemek 

ve akvaryumda balık beslemek caiz midir? 

CEVAP 

Hayvanları eve, kafese hapsetmek günahtır. Evde kediden başka 

120


hayvan beslenmez. 

Ey Oğul kitabında diyor ki: 

Bülbülü kafese hapsetmek caiz değildir. Kanarya, muhabbet kuşu 

gibi, kafese alışık olanları kafeste beslemek caizdir. Çünkü dışarı 

bırakılırsa ölüme terk edilmiş olur. Eve köpek sokmak caiz değildir. 

Akvaryumda balık beslemekse balığı hapis değildir. Balık zaten suda 

yaşar, mahzuru olmaz. 

Sual: Bahçeli bir evde kedi-köpek beslemek caiz midir? 

CEVAP 

Kedi evde beslenir, dışarıda da beslemek günah olmaz. Köpek evde 

beslenmez. Sonra köpeğe ihtiyaç varsa beslenir. Av için, bahçe veya 

sürüyü korumak gibi zaruri ihtiyaçlar dışında köpek beslemenin uygun 

olmadığı, birçok sevapları yok edeceği hadis-i şerifte bildirilmiştir. 

(Müslim) 

(Canlı resmi, köpek ve cünüp bulunan eve [odaya] rahmet 

melekleri girmez) hadis-i şerifi de köpeği eve sokmanın uygun 

olmadığını bildirmektedir. (Nesai) 

Sual: Muhabbet kuşu, kanarya gibi kuşları alıp satmak ve beslemek 

caiz midir? 

CEVAP 

Kafese alışmış, serbest bırakılınca hayvanlar tarafından 

öldürülebilen kuşları kafeste beslemek ve alıp satmak caiz olur. Bu kuşlar 

da bunlara dâhildir. 

Sual: Güvercin beslemek caiz midir? 

CEVAP 

Etini yemek için beslemek caizdir. Eskiden posta işleri yaptırırlardı, 

mektup alıp götürürdü. Böyle işler için caiz, oynamak için caiz olmaz. 

Sual: Maymun beslemek caiz mi? 

CEVAP 

Vahşi hayvan beslemek caiz değildir. 

Süs köpeği beslemek 

Sual: Eshab-ı Kehf’in köpeği Kıtmir Cennete gireceğine göre, köpek 

bulunan eve niye rahmet melekleri girmez? Evde süs köpeği beslemek 

niye caiz değildir? 

CEVAP 

Bir ihtiyaç için köpek beslemek caizdir. Mesela polis köpeği, av 

köpeği, çoban köpeği, bekçi köpeği beslenir. Ancak köpek evin içine 

sokulmaz. Ayrı yeri veya kulübesi olur. Köpek bulunan odaya rahmet 

melekleri girmez. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: 

121


(Av köpeği, çoban köpeği gibi bir ihtiyaç dışında köpek 

besleyenin, her gün sevabı eksilir.) [Müslim] 

Hayvanlara eziyet vermek 

Sual: Eti yenen ve yenmeyen vahşi hayvanları herhangi bir maksatla 

öldürmek günah mıdır? Mesela sansarı postu için, ceylanı eti için 

avlamak caiz midir? 

CEVAP 

Hiçbir hayvana eziyet, işkence etmek, suda boğarak veya ateşte 

yakarak öldürmek caiz değildir. Hayvana işkence etmek, gayrimüslim 

vatandaşa işkence etmekten daha büyük günahtır. Gayrimüslim 

vatandaşa eziyet etmek de Müslümana eziyet etmekten daha büyük 

günahtır. (Dürr-ül muhtar) 

Maksatsız olarak bir hayvanı öldürmek caiz değildir. Ahirette (Onu 

niçin öldürdün?) diye sorguya çekilecektir. Hayvanları birbiriyle 

dövüştürmek de caiz değildir. Hayvanların hakkına riayet etmeli, onlara 

acımalıdır. Hadis-i şerifte, (Merhamet et ki, merhamet olunasın!) 

buyuruldu. (Şir’a) 

Zararlı hayvanları öldürmek caiz olduğu gibi, sansar, porsuk gibi 

hayvanları derisi ve kürkü için, geyik, ceylan gibi hayvanları eti için 

öldürmek de caizdir. Domuz hariç, eti yenmeyen çeşitli hayvanları para 

karşılığı gayrimüslimlere ihraç etmek de caizdir. (Şerh-i Nikaye) 

Zararsız hayvanları öldürmek caiz değildir. Zararlıları da eziyetsiz 

öldürmek caizdir. (Berika) 

Sual: Hayvanlara her türlü eziyet etmek haram olduğuna göre, 

kısırlaştırmak haram değil midir? 

CEVAP 

Lüzumsuz olarak hayvanı kısırlaştırmak, hayvana eziyet olacağı için 

haramdır. Fakat bir menfaat için caizdir, günah olmaz. (Hindiyye) 

Kısırlaştırılan öküzler, iş yapmada daha verimli olur. Kısırlaştırılan 

koçlar, daha yağlı ve etleri de daha lezzetli olur. Peygamber efendimiz, 

kısırlaştırılmış bir koç kurban etmiştir. (B. Arifin) 

Sual: Hayvanlara da acımak gerekmez mi? 

CEVAP 

Hayvanlara da acımak ve iyilik etmek gerekir. Peygamber efendimiz, 

(Merhametli olmadan imanlı olamazsınız) buyurunca, oradakiler, (Ya 

Resulallah, hepimiz merhametliyiz) dediklerinde, (Yalnız insanlara değil, 

bütün mahlûkata merhametli olmak gerekir) buyurdu. (Taberani) 

Mesela bir hayvan kesecek kimse, bıçağı hayvanın gözü önünde 

122


bilememelidir. Bir gün bir kimse, bir koyunu kesmek için yere yatırır, 

bıçağını bilemeye başlar. Peygamber efendimiz bunu görüp buyurur ki: 

(Sen bu hayvanı kesmeden, ona ölüm mü tattıracaksın? Hayvanı 

yatırmadan önce niçin bıçağını bilemedin?) [Hâkim] 

Bütün hayvanlara iyilik etmeli, eziyet etmekten sakınmalıdır. Hadis-i 

şeriflerde buyuruldu ki: 

(Bir kadın, bir kediyi kapalı bir yere hapsetti. Kediye yiyecek, 

içecek vermedi. Dışarıda bir şey bulup yemesi için serbest de 

bırakmadı. Kedi öldü ve kadın da bu yüzden Cehenneme müstahak 

oldu.) [Buhari] 

(Susuz bir mümin, kuyuya inip su içti. Bir köpek de kuyunun 

ağzında susuzluktan bitkin vaziyette bekliyordu. O kimse, bu 

hayvana acıyıp, ayakkabılarından birini çıkardı, onunla köpeğe su 

verdi. Bu hareketten Allahü teâlâ razı oldu. O kimseyi Cennete 

koydu.) [Müslim] 

(Yeryüzündeki mahlûklara acımayana, göktekiler acımaz.) 

[Taberani] 

(Merhameti olmayana merhamet edilmez.) [Buhari] 

Eshab-ı kiram dediler ki: Ya Resulallah, hayvanlara iyilikte de, sevap 

var mıdır? Peygamber efendimiz, (Her canlı hayvana yapılan iyilikte 

sevap vardır) buyurdu. (Buhari) 

Sahabeden bir zat anlatır: 

(Resulullahın, kedi su içtikten sonra kalanıyla abdest aldığı da 

olmuştur.) [Ebu Nuaym] 

Sahabeden bir hanım anlatır: 

Eshab-ı kiramdan Ebu Katade’nin abdest alması için bir kaba su 

koymuştum. Birden kedi gelip bu kaptan su içiverince Ebu Katade biraz 

daha su içmesi için, kabı kedinin önüne uzattı. Benim kendisine hayretle 

baktığımı görünce, niye hayret ettin ey kardeşimin kızı, Resulullah 

efendimiz, (Kedi pis değildir, etrafınızda dolaşır) buyurdu. (Tirmizi) 

Hazret-i Ebu Hureyre anlatır: 

“Bir gün elbisemin içinde küçük bir kedi taşıyordum. Resulullah 

efendimiz beni görünce, “Nedir bu?” buyurdu. Ben de; “Kedicik!” dedim. 

Bunun üzerine Resulullah, “Ey Ebu Hureyre” buyurdu. Yani kediyi 

seven, onlara ana babalık eden kimse buyurdu. 

Bir gün Ahmed Rıfâi hazretlerinin paltosunun eteğinde, kedisi gelip 

uyudu. Namaz vakti geldi, kediyi uyandırmaya kıyamadı. Bir süre onu 

şefkatle seyretti. Uyanmayacağını anlayınca kedinin yattığı yeri kesip 

namaza gitti. Geldiğinde kedi uyanıp oradan gitmişti. Kesik parçayı 

123


paltosuna dikti. 

Ebu Bekir Vasiti hazretleri anlatır: 

Bir gün giderken başımın üzerinde bir kuş uçmaya başladı. 

Dalgınlıkla kuşu yakaladım. O elimde iken, başka bir kuş daha uçuyordu. 

Elimdeki kuşun annesi sanarak kuşu elimden bıraktığım anda, kuş öldü. 

Buna çok üzüldüm. O günden sonra bende bir sıkıntı başladı ve bir sene 

geçmedi. Bir gece Peygamber efendimizi rüyamda gördüm. Bir senedir, o 

kadar çok sıkıntının tesirinde kaldığımı, çok zayıflayıp ayakta namaz 

kılamaz hâle geldiğimi arz ettim. O zaman; "Bunun sebebi, o kuşun, 

senden şikâyetçi olmasıdır" buyurdu. Evimizdeki kedi yavrulamıştı. 

Ben bu sıkıntı içinde düşünürken, bir yılanın kedi yavrularından birisini 

yakalamaya çalıştığını gördüm. Bastonumu yılana vurunca, kaçtı. 

Kedinin annesi gelip yavrusunu alıp gitti. Ondan sonra iyileştim; 

namazlarımı ayakta kılmaya başladım. O gece rüyamda yine Peygamber 

efendimizi gördüm. (İyi olmanın sebebi, bir kedinin senin için 

teşekkür etmesidir) buyurdu. 

Sual: Hayvanlara eziyet etmek büyük günah olduğuna göre, fare, 

yılan gibi zararlı hayvanları öldürmek caiz değil midir? 

CEVAP 

İnsanlara zarar veren karıncayı suya atmadan, yakmadan öldürmek 

caizdir. Fare, akrep gibi zararlılarıysa her zaman öldürmek caizdir. Hadisi 

şeriflerde buyuruldu ki: 

(Yılanı ve yırtıcı olan her hayvanı öldürünüz!) [Müslim] 

(Zehirli keleri bir vuruşta öldürene yüz, ikinci vuruşta öldürene 

daha az, üçüncü vuruşta öldüreneyse bundan daha az sevap verilir.) 

[Müslim] 

(İbrahim aleyhisselam için yakılan ateşi her hayvan söndürmeye 

çalıştı. Fakat keler, ateşin daha fazla yanması için üfledi.) [Nesai] 

(Keler, kertenkeledir. Zehirli cinsleri vardır. Eziyetsiz öldürülmelidir!) 

Sual: Evdeki ağ yapan örümcekleri öldürmek caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Kuduzu önlemek için başıboş köpekleri öldürmek caiz mi? 

CEVAP 

Hastalık ihtimali olunca caiz olur. 

Sual: Yılan öldürülürse eşinin öç alacağı söyleniyor. Doğru mudur? 

CEVAP 

Yılan öldürmekten korkmamalı! Yılan öldürmek sevaptır. İki hadis-i 

şerif meali: 

124


(Her yılanı öldürün! Yılanın öç almasından korkan benden 

değildir.) [Nesai] 

(Yılandan korkup öldürmeyen bizden değildir.) [Ebu Davud] 

[Bizden değil, kâfir manasında değildir. Bizim sünnetimize uymamış 

olur demektir.] 

Sual: Bahçeden evimize akrep giriyor. Bazen namaz kılarken 

seccadenin yanına geliyor. Akrebi öldürmek için namazı bozmak caiz olur 

mu? 

CEVAP 

Bir tehlike halinde namazı bozmak caizdir. Hadis-i şerifte buyuruldu 

ki: 

(Namazda da olsanız, yılanı, akrebi öldürün!) [Nesai] 

Sokmak ihtimali olan, yani yaklaşan yılanı ve akrebi öldürmek 

namazı bozmaz ve mekruh olmaz. (Redd-ül-muhtar) 

Sual: Hayvanları öldürmek caiz mi? Mesela sivrisineğin anında 

kömür eden bir aletle yakılması da caiz midir? 

CEVAP 

Hayvanları suda boğarak ve ateşte yakarak öldürmek caiz değildir. 

Dinimiz, zararlı hayvanları fazla acı çekmeden öldürmeyi emrediyor. 

Mesela kertenkeleyi bir vuruşta öldürene 100 sevap, iki vuruşta öldürene 

50 sevap, birkaç vuruşta öldüreneyse çok daha az sevap veriliyor. 

Demek ki bir an önce öldürmek gerekir. Sivrisineğin öyle öldürülmesi elle 

veya ilaçla öldürmekten daha hafiftir. Bir anda kömür oluveriyor. Ateşe 

atmak gibi değil. Caizdir. 

Sual: Hayvan hakkını ödemek için tevbe kâfi mi? 

CEVAP 

Hayvana iyilik etmeye devam etmelidir. 

Sual: Ölmüş bir hayvanı ateşe atmakta mahzur var mıdır? 

CEVAP 

Bir zaruret olmadıkça ölmüş hayvanı da ateşe atmamalıdır. (Berika) 

Sual: Kanuni Süleyman han, Zenbilli Ali efendiye zarar veren 

karıncaları öldürmek caiz mi diye sormuş, o da caiz değil diye fetva 

vermiş diyorlar. Böyle bir şey var mı? 

CEVAP 

Olayın aslı şöyledir: 

Kanuni Sultan Süleyman Han, meyve ağaçlarını karıncaların sarması 

üzerine, meseleyi Zenbilli Ali Efendiye şöyle bir beyitle sorar: 

Ağaçları sarsa, eğer karınca 

Zarar var mı karıncayı kırınca. 

125


Zenbilli Ali Efendinin cevabı şöyledir: 

Yarın Hakkın divânına varınca 

Süleyman’dan alır hakkın karınca. 

Bu bir fetva değildir. Bir latifedir. Yani demek istiyor ki, (Sen de 

bilirsin zararlı hayvanları öldürmek caizdir. Haksız olarak öldürmek caiz 

değildir.) 

Osmanlı Devletinin onuncu sultânı ve İslâm halîfelerinin 75. si olan 

Kanuni Sultan Süleyman han, Babası Yavuz Sultan Selim’in 

vazîfelendirdiği devrin büyük âlimlerinden ders alarak yetişmiş, dini 

bilgileri çok iyi bilen bir padişah idi. 

Din kitaplarının hepsinde, zararlı hayvanları öldürmenin caiz olduğu 

yazılıdır. Karınca gibi hayvanları, zarar vermezse öldürmek caiz değil, 

zarar verirse caizdir. Fare, akrep, yılan gibi zararlılarıysa her zaman 

öldürmek caizdir. Kuduz hayvanları da öldürmek gerekir. 

İnsana ve yemeklere zarar veren karıncaları, eziyet etmeden ve suya 

atmadan öldürmek caizdir. İçinde karınca bulunan odunu, yere vurup 

silkeledikten sonra yakmak caizdir. (Berika) 

Hayvanın ölümüne sebep olmak 

Sual: Yolda, arabayla normal hızla giderken, bir tavuk veya bir kedi 

yola çıkıp çiğnense, biz sorumlu olur muyuz? 

CEVAP 

Kasıt bulunmadığı için ve ölen şey hayvan olduğu için, sorumlu 

olunmaz. Ölen çocuk ve büyük insan olsaydı, bunun kefareti ve diyeti 

olurdu. Bir anne, bebeğiyle uyurken, farkında olmadan, çocuk altında 

kalıp ölse, kasıt olmamasına rağmen annenin kefaret vermesi gerekir. 

Şimdi, kefaret olarak, 60 gün oruç tutulması gerekir. 

Sual: Hayvanları dövmek ve öldürmek caiz midir? 

CEVAP 

İnsana ve yemeklere zarar veren hayvanları, mesela karıncaları, 

sinekleri öldürmekte mahzur yoktur. Fare, akrep gibi zararlı hayvanları, 

her zaman öldürmek caizdir. Kuduz köpeği ve yırtıcı hayvanları, kesmek, 

vurmak veya zehirleyerek öldürmek caizdir. 

Hayvanları dövmek caiz değildir. Dövmek terbiye için olur. Hayvanın 

aklı olmadığı için terbiye edilmez. 

Hiç bir sebeple, hiçbir canlının yüzüne vurmak caiz değildir. 

Hayvanlarla helâlleşmek mümkün olmadığı için, onlara karşı daima 

iyi muamele etmelidir. Bir hayvana eziyet edilmişse, tevbe etmeli, pişman 

olmalı, bir daha hiç bir hayvana eziyet etmemeli, eziyet edilen hayvana iyi 

muamele etmeli, sevip okşamalıdır. 

126


Camiyi kirleten kuşlar 

Sual: Güvercinler köyümüzün camisini kirletiyor, bir de yuva 

yapmışlar. Öldürmek caiz mi? 

CEVAP 

Camiyi kirleten kuşları çıkarmak mümkün olmazsa, kesip eti yenir. 

Eziyet veren hayvanlar her zaman öldürülebilir. 

Sual: Horoz dövüştürmek haram mıdır? 

CEVAP 

Evet, haramdır. 

Elde olmadan öldürmek 

Sual: Hayvanları ateşte yakmak ve suda boğmak günah olduğuna 

göre, bahçemizi sularken bahçede bulunan çeşitli böcekler, karıncalar 

suda boğulup ölüyorlar. Mahzuru var mıdır? 

CEVAP 

Maksadınız karıncaları ve diğer hayvanları öldürmek değil, bahçeyi 

sulamak olduğu için, mahzuru yoktur. İçinde karınca bulunan odunu yere 

vurup silkeledikten sonra yakmak caizdir. İçinde görmediğimiz karınca 

kalsa da mahzuru olmaz. Biz karıncayı değil odunu yakıyoruz. 

Sual: Kuzular ve hayvanlar karışmasın diye kulaklarını keserek 

çeşitli işaretler yapmakta mahzur var mıdır? 

CEVAP 

Uygun değildir. Kesmemeli, boyayla işaretlemelidir. 

Ölü hayvanı incelemek 

Sual: Almanya’da biyoloji öğretmeniyim. Gözünü veya başka 

uzuvlarını keserek, ölü hayvan üzerinde inceleme yapmak dinen günah 

mıdır? 

CEVAP 

Hayır, günah değildir. 

Horoz dövüşü, boks ve sirk 

Sual: Horoz ve deve dövüşü, boğa güreşlerini ve boks maçlarını 

seyretmek, sirke gitmek günah mıdır? Cambaz seyretmek gibi, hayvanat 

bahçesini de ziyaret etmek günah olur mu? 

CEVAP 

Horoz ve deve dövüşleriyle boğa güreşleri, hayvanlara zulüm olduğu 

için günahtır. Boğa güreşlerinde insan da ölebiliyor. İnsanları 

dövüştürmek de günahtır. Avret yerlerinin açık olması da, bir başka 

günah oluyor. Boksta insanın veya canlının yüzüne vurmak da günahtır. 

Sirklerde de, genelde tehlikeli gösteriler, cambazlıklar yapılıyor. Sirke 

gitmek, bu gösterileri tasvip etmek demektir. Bu günah olan şeyleri 

127


seyretmek de günahtır, çünkü din kitaplarında deniyor ki: 

Cambaz ipten düşüp ölürse, seyirciler de günaha girer, çünkü onlar 

seyretmeselerdi, cambaz, tehlikeli gösteriler yapmaz ve ipten düşüp 

ölmezdi. Öldürülen kimse, eceli geldiği için ölürse de, öldüren veya 

ölümüne sebep olan kimse de, cezasını görür. (S. Ebediyye) 

Yabani hayvanları kafese koymak, hapsetmek mesela bir aslanı, bir 

fili veya bir ayıyı ormandan alıp dar bir yere koymak hayvana zulüm olur. 

Onları seyretmek için gösterildiği yerlere giden, bu zulmü tasvip etmiş 

sayılır. Eğer hiç kimse seyretmeye gelmese, o hayvanları oraya 

hapsetmezlerdi. Onların hapsine seyirciler sebep oluyor. Dinimiz, 

(Günaha sebep olmak, günah işlemek gibidir) buyuruyor. Günah işlenen 

ortamlardan sakınmalıdır. 

Başkasının malını izinsiz kullanmak 

Sual: Samimi bir arkadaşın malını ondan habersiz kullanmak veya 

yemek caiz olur mu? 

CEVAP 

Başkalarının malını izinsiz kullanmak haramdır. Mesela arkadaşının 

kalemini ondan habersiz alıp, o kalemle bir mektup yazmak haram olur. 

Arkadaşın cebindeki veya masasındaki şeker gibi şeylerini yemek de 

böyle caiz olmaz. Ancak çok samimi olduğu ve yüzde yüz izin vereceğini 

bildiği bir arkadaşın malını kullanmak veya yemek caizdir. Fakat bugün 

böyle arkadaş bulmak çok zordur. Bunun için suizanna sebep olacak 

şeylerden kaçmak gerekir. 

Feth-i Musuli hazretleri, bir arkadaşının evine gitti. Arkadaşı evde 

yoktu. Hizmetçisi vardı. Ondan sandığın anahtarını istedi. Hizmetçi de 

tanıdığı için anahtarı verdi. Feth-i Musuli hazretleri sandığı açıp ihtiyacı 

kadar parayı alıp gitti. Arkadaşı bunu duyunca çok sevindi. Hemen 

hizmetçisini [kölesini] azat etti. 

Bu yüksek dereceye varan eski büyükler, paraya ihtiyacı olunca, 

arkadaşlarına durumu bildirirler. Arkadaşları da (Ne kadar ihtiyacın var?) 

diye sormaz, cüzdanını çıkarıp verirlerdi. Arkadaşları da, ihtiyaçları 

kadarını cüzdanından alırlardı. Hatta bazıları, bir arkadaş, kendinden 

para istese, (Niye bunun ihtiyacını daha önce fark etmedim, niye onu 

istemeye mecbur ettim) diyerek üzülüp, ağlardı. Sık sık arkadaşına, 

ihtiyacının olup olmadığını sorarlardı. Zaten arkadaşa (Nasılsın?) demek, 

(Ne ihtiyacın varsa, söyle, mümkünse çaresine bakayım) demektir. Laf 

olsun diye nasılsın demek hakiki arkadaşlığa sığmaz. 

128


Başkasının mailini okumak 

Sual: Bazı arkadaşların kiminle mailleştiğini, neler yazdığını merak 

ediyorum. Herhangi bir yolla veya şifresini kırarak başkasının maillerine, 

bilgisayarındaki diğer yazılara ve özel resimlerine bakmak günah mıdır, 

kul hakkına girer mi? 

CEVAP 

Kendisi izin vermişse günah olmaz. İzinsiz bakılırsa büyük günahtır, 

kul hakkına da girer. Genel izin verilse bile, bilgisayarında özel şeyler 

olacağı için ihtiyaç kadar bakmalı, başka ne var, ne yok diye 

araştırmamalı. Dört hadis-i şerif meali şöyledir: 

(Arkadaşının yazısına izinsiz bakan, Cehennem ateşine bakmış 

olur.) [Taberani] 

(Arkadaşının mektubuna izinsiz bakan, ateşe bakmış olur.) [Ebu 

Davud] 

(İzinsiz bir evin içine bakan, haram işlemiş olur.) [Ebu Davud, 

Tirmizi] 

(Birinin evine izinsiz bakanın, gözü çıkarılsa yeridir.) [Müslim] 

Başkasının özel bilgilerine izinsiz bakmak kul hakkı olduğu gibi, onu 

bir başkasına göstermek de, söz taşımaya, gıybete girer. Bunlar da 

haramdır. Bir kimseye mail gönderirken, o mailde, kendi 

yazdıklarımızdan başka, başkasının yazıları, daha önce verdikleri 

cevaplar da varsa, gizli [bcc] kısma başkalarının mail adresini yazarak, 

onlara da gizlice göndermek, o yazıları başkalarına göstermek olur. 

Böyle bir şey yapılmışsa tevbe etmeli ve o kimseyle helalleşmelidir. 

Sual: İşyerinde bilgi-işlem sorumlusuyum. Başkasının yazısına, 

bilgisayarına izinsiz bakmak caiz olmadığına göre, benim bakmam da 

günah olur mu? 

CEVAP 

İş gereği bir ihtiyaç olmadan bakmak günah olur. İhtiyaç varsa, 

ihtiyaç kadar bakılabilir. 

Özel işte kullanmak 

Sual: Özel iş yerinde, iş yerinin işinde kullandığımız bir âleti, 

yetkilisinden izin almadan, özel işimizde kullanmamız caiz olur mu? 

CEVAP 

Hiçbir aleti izinsiz kullanmak caiz olmaz. Ancak, iş yerine zararı 

dokunmayacaksa ve âdet olan bir şey ise, mesela telefonu şarj etmek, iş 

yerinin elektriğini kullanarak, elektrikli tıraş makinesiyle tıraş olmak, 

abdest için veya gusül için iş yerinin suyunu kullanmak, bilgisayarında 

özel mail yazmak gibi şeylere genelde izin veriliyor. Bu bakımdan izinsiz 

129

kullanılabilir. 


Besmeleyi okunamayacak şekilde yazmak 

Sual: Besmeleyi okunamayacak şekilde veya leylek ve başka 

hayvan şeklinde yapmak, B’si veya Sin harfinin dişleri olmadan yazmak 

caiz mi? 

CEVAP 

Hiçbiri caiz değildir. Besmelenin B’sinin noktasını koymayan, Sin 

harfinin dişlerini yapmayıp düz çeken bir hattatı Hazret-i Ömer 

cezalandırmıştır. Hele leylek, hayvan veya insan şeklinde yazmak daha 

çirkindir. Tersten simetri olarak yazmak da caiz değildir. 

Kur’an-ı kerimi düzgün yazan hattatlar övülmüştür. Dine aykırı 

şekilde yazı yazan hattatlar facirdir. (İzhar-ül hak) 

Karahisari’nin yazdığı besmele 

Sual: Ahmet Karahisari, Osmanlı döneminde yaşamış bir hattat 

olduğu halde, yazdığı Besmele hattı niye uygun değildir? 

CEVAP 

Kur’an-ı kerimde, nimetin kıymeti bilinmezse, elden gideceği 

bildirilmektedir. Osmanlı’nın son dönemlerinde, dine aykırı olarak, mezar 

taşlarına âyeti kerimeler yazılmıştı, hatta dizden aşağı gelecek şekilde 

olanlar mevcuttu. Dine aykırı işler çoğalıp, nemelazımcılık başlayınca da, 

koca Osmanlı devleti yıkılıp gitmiştir. 

Piyasada Karahisari’ninkine benzetmeye çalışılmış birçok 

Besmeleye benzeyen şekiller vardır. Hiçbirini Besmele olarak asmak caiz 

değildir. 

Sual: Karahisarinin yanlış yazdığı Besmele hattı duvara asılır mı? 

CEVAP 

Duvara asmak caiz değildir. 

Sual: Kolay okunmayan Besmeleyi, duvara asmak uygun mu? 

CEVAP 

Uygun değildir. Kolay okunanı asmalıdır! 

Vücuttaki kılları temizlemek 

Sual: Vücuttaki hangi kılları almak gerekir, hangilerini almak uygun 

olmaz? 

CEVAP 

Koltuk ve kasık kıllarını, her hafta tıraş ederek temizlemek sünnettir. 

15 günde bir de temizlenebilir. 40 gün uzatmak, günah olur. Erkeğin 

130


erkeğe, kadının kadına, göbekle diz arasına bakmaları haram olduğu 

için, kendi cinsi de olsa, kasık kıllarını lazerle, epilasyonla, ağda gibi bir 

metotla başkalarına aldırmaları caiz olmaz. 

Erkeklerin kaş aldırmaları, cemal niyetiyle, yani düzenli görünmek 

niyetiyle caiz; süs için, ziynet için olursa, caiz olmaz. 

Kadınların, kaşlarını almaları, inceltmeleri caiz değildir. 

Alın, yanak, çene ve bıyık bölgesindeki kıllar ile iki kaş arasındaki 

kılları almaları, caizdir. Bacaklarındaki ve vücudunun diğer bölgelerindeki 

kılları ihtiyaçsız, herhangi bir yolla almaları, tenzihen mekruhtur. 

Erkeklerin de, bacaklarındaki, göğüs veya sırtlarındaki kılları, 

ihtiyaçsız almaları caiz olmaz. 

Kulaktaki kıllar 

Sual: Berberler, kulağın iç kısmında biten kılları alkol alevi ile 

yakıyorlar. Bu şekilde kılları yok etmek caiz midir? 

CEVAP 

Caizdir. 

Karınca yağı 

Sual: Karınca yumurtasının yağını, tüy dökmekte kullanmak caiz 

midir? 

CEVAP 


Gusülden sonra 

Sual: Cünüplükten guslederken veya gusletmeden önce, etek tıraşı 

olmak uygun mu? Yoksa gusülden sonraya mı bırakmak gerekir? 

CEVAP 

Gusletmeden veya gusül bitmeden önce etek tıraşı olmak, cünüp için 

mekruhtur. Hayızlı için mekruh değildir. 

Pahalı maden 

Sual: Kol saatlerinin camlarını çizilmeye karşı dayanıklı olması için 

safir'den, kasasını da dayanıklı olması için titanyum'dan yapıyorlar. Bu iki 

metal de altın kadar pahalıdır. Bu saatleri kullanmak haram değil midir? 

CEVAP 

Hiç mahzuru yoktur. Platin de pahalıdır. Altının haram olması pahalı 

olduğu için değildir. Gümüş çok ucuz olmasına rağmen gümüş kaşık, 

gümüş bıçak da caiz değildir. Demir çok ucuzdur, demirden yüzük caiz 

değildir. Bir şeyin haram veya helal olması, dinimizin bildirmesi ile 

anlaşılır. Kendi kendimize mukayese ederek, o haram, bunda da aynı 

131


durum var, öyleyse bu da haram dememiz asla caiz olmaz. 

Bone kullanmak 

Sual: Fransızlardan gelen ve takılınca eşarbın altından görülebilen 

boneyi kadınların kullanması caiz mi? Yahudi marka eşarpları kullanmak 

caiz midir? 

CEVAP 

Hepsi caizdir. Bone, saçları toplamak ve dışarıdan görülmesine mani 

olmak için kullanılıyor. Bone takılmazsa eşarp kayar ve saç görülebilir. 

Bone uygun bir örtüdür. Eşarbın veya bonenin gayri Müslimlerden 

gelmesinin hiçbir zararı olmaz. İbadetlere mahsus olmayan şeyleri 

kullanmak caizdir. Peygamber efendimizin papaz ayakkabısı ve Rum 

cübbesi giydiği hadis-i şerifle bildirildi. (Mevahib, Tirmizi) 

Gösterişli ipek bir eşarbı Müslümanlar da imal etse kullanılması 

uygun olmaz. Gösterişsiz yani uygun olanı gayri müslim de imal etse, 

mahzuru olmaz. 

Şık giyinmek 

Sual: Zenginin eski elbise giymesi uygun mudur? 

CEVAP 

Resulullah efendimiz, eski elbiseli birisine, (Malın yok mu?) diye 

sordu. O zat, malının çok olduğunu söyleyince, ona şöyle buyurdu: 

(Allahü teâlâ bir mal verince, bu nimetin eseri üzerinde 

görülsün.) [Nesai] 

Üç hadis-i şerif meali de şöyledir: 

(Allahü teâlâ bir kuluna nimet verdiğinde, o nimetin eserinin o 

kulun üzerinde görülmesini sever.) [Taberani] 

(Güzel giyinin ki, Allahü teâlânın size verdiği nimetlerin eseri 

görülsün!) [Taberani] 

(Allahü teâlâ cemildir. Cemal sahiplerini sever.) [Müslim] 

Cemal ile ziynet farklıdır. Cemal, çirkinliği gidermek, vakar sahibi 

olmak ve şükretmek için, nimeti göstermek demektir. Allahü teâlâ cemal 

sahibi olmayı övmektedir. Cemal için temiz, güzel giyinmek mubahtır. 

Kibir, gösteriş için giyinmek haram olur. Makam ve mevki sahiplerinin, 

zenginlerin, mesela genel müdürlerin, patronların, fabrikatörlerin, içinde 

bulundukları durumlarına göre, çok iyi giyinmeleri gerekir. 

Hazret-i Ömer, (İki çeşit elbiseniz olsun, biri şık, diğeri de 

mütevazı. Elbisenin şık, temiz olması, insanın şerefinin icabıdır) 

132


buyurdu. İbni Ömer hazretleri de, (Nasıl elbise giyineyim?) diye soran 

birine, (Aşağı kimselerin alayına, kültürlü kimselerin de, seni 

ayıplamasına sebep olmayacak bir elbise giy!) buyuruyor. İmam-ı azam 

hazretleri, 400 altın değerinde çok kıymetli elbise giyerdi. Talebelerine 

güzel giyinmelerini emrederdi. İmam-ı azam, (Hazret-i Ömer’in yamalı 

hırka giymesi, Emir-ül-müminin olduğu içindi. Güzel giyinseydi, memurları 

da güzel giyinirler, fakirleri, milletten zulümle mal alırlardı) buyurdu. 

Hazret-i Talha çok zengindi. Şık giyinir, süslü gezerdi. Yüzüğünde çok 

kıymetli yakut taşı vardı. 

Hikmet ehli, (Öyle bir elbise giy ki, sen ona değil, o sana hizmet 

etsin!) buyuruyor. İnsanlara vaaz ve nasihat edecek kimselerin yeni, 

temiz elbise giyerek kendilerine cemal vermeleri, ibadet olur. Hürmet 

edilmezlerse, sözleri dinlenmez. Çünkü cahiller, insanın zahirine [dışına, 

görünüşüne] bakar. İlminden anlamazlar. Süs ve gösteriş için 

giyinmekse, haramdır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki: 

(Süsten kaçınmak, imandandır.) [İbni Mace] 

(Süs ve gösteriş için giydiği elbiseyi üstünden çıkarmadığı 

müddetçe, Allahü teâlâ ona rahmet etmez.) [Taberani] 

(Allahü teâlâ, mütevazı elbise giyineni sever.) [Beyheki] 

(Kibir ve gösteriş için, şöhret sahibi kimselerin giydiği elbiseyi 

giyineni, Allahü teâlâ, o elbiseleri ile birlikte ateşe atar.) [Ruzeyn] 

Demek ki, süs ve gösteriş için elbise giyinmek, haramdır. 

Makam, mevki sahibi olmayan, sabit gelirli kimselerin, zenginleri 

veya makam sahiplerini yahut haddini bilmeyen komşularını örnek alarak 

gösterişe kaçmaları, evlerini çeşitli eşyalarla süslemeleri doğru değildir. 

Havanı yok sarımsak ezmeye, 

Taksi ile gider hep gezmeye. 

Sarı ve kırmızı 

Sual: Erkeklerin sarı ve kırmızı renkte kıyafet giymesi günah olur 

mu? 

CEVAP 

Hayır, günah değildir. Bir kavle göre tenzihen mekruh olduğu 


Eski elbise giymek 

Sual: Kitaplarda eski elbise giymek övülürken, niye yeni ve iyi elbise 

giyilmektedir? 

CEVAP 

Eski ve yeni elbise giymek, niyete göre iyi veya kötü olur. Mubah 

olan işlerde niyet önemlidir. Niyet iyi olursa sevab, kötü olursa günah 

133


olur, fakat haramlar, iyi niyetle de işlense haram olmaktan çıkmaz. Süs 

ve gösteriş için yeni ve şık elbise giyinmek haramdır. Hadis-i şeriflerde 

buyuruldu ki: 

(Süsten kaçınmak imandandır.) [İbni Mace] 

(Allahü teâlâ mütevazı elbise giyineni sever.) [Beyheki] 

(Süs ve gösteriş için giyen, o elbiseyi çıkartıncaya kadar, Allahü 

teâlânın rahmetinden uzak olur.) [Taberani] 

(Kibir ve gösteriş için meşhurların giydiği elbiseyi giyineni, 

Allahü teâlâ, o elbiseleriyle birlikte ateşe atar.) [Ruzeyn] 

(Güzel elbiseye gücü yeterken, giymeyene Allahü teâlâ Cennet 

elbiseleri giydirir. Şöhret için elbise giyenlere de Kıyamette zillet 

elbisesi giydirir.) [Şir’a şerhi] 

Makam, mevki sahibi olmayan, sabit gelirli kimselerin, zenginleri 

veya makam sahiplerini yahut meşhurları örnek alarak gösterişe 

kaçmaları, evlerini çeşitli eşyalarla süslemeleri doğru değildir. 

Övünmek için, fakirlere karşı büyüklenmek ve onları hakir, aşağı 

görmek için giyinmek ve bir de kendisini zühd ve takva sahibi göstermek 

için eski ve kötü elbise giyinmek, şöhret için giyinmek gibi uygun değildir. 

Gücü yetenin pahalı kumaştan güzel elbise giymesi caizdir. Hadis-i 

şeriflerde buyuruluyor ki: 

(Allahü teâlâ cemildir, cemal sahiplerini sever.) [Müslim] 

(Allahü teâlâ sana bir mal verince, bu nimetin eseri senin 

üzerinde görülsün.) [Nesai] 



Cemal ile ziyneti birbirine karıştırmamalı! Cemal, çirkinliği gidermek, 

vakar sahibi olmak ve şükretmek için nimeti göstermek demektir. Allahü 

teâlâ cemal sahibi olmayı övmektedir. Cemal için temiz, güzel giyinmek 

mubahtır. Kibir, gösteriş için giyinmek haram olur. (Bahr-ür-raık) 

Makam ve mevki sahiplerinin, zenginlerin, mesela müdürlerin, 

patronların, fabrikatörlerin, içinde bulundukları durumlarına göre, çok iyi 

giyinmeleri gerekir. Allahü teâlânın huzuruna çıkıldığı zaman buna daha 

çok dikkat etmeli! (Her namaz kılarken, ziynetli [kıymetli, yeni, temiz, 

sevilen, güzel] elbiselerinizi giyin!) mealindeki âyet-i kerimeyle (Güzel 

koku gamı, güzel, temiz elbise kederi azaltır) mealindeki hadis-i şerife 

uymaya çalışmalı, eski de olsa temiz elbise giymeli! (Edeb-üd-dünya, 

Bostan, M. Rabbani) 

Hazret-i Ömer, (İki çeşit elbiseniz olsun, biri şık, diğeri de 

mütevazı. Elbisenin şık, temiz olması, insanın şerefinin icabıdır) 

134


buyurdu. İbni Ömer hazretleri de, (Nasıl elbise giyineyim?) diye soran 

birine, (Aşağı kimselerin alayına, kültürlü kimselerin de, seni 

ayıplamasına sebep olmayacak bir elbise giy!) buyuruyor. İmam-ı 

a’zam, (Hazret-i Ömer’in yamalı hırka giymesi, Emir-ül-müminin 

olduğu içindi. Güzel giyinseydi, memurları da güzel giyinirler, 

fakirleri, milletten zulümle mal alırlardı) buyurdu. Hazret-i Talha çok 

zengindi. Şık giyinir, süslü gezerdi. Yüzüğünde çok kıymetli yakut taşı 

vardı. 

Hikmet ehli, (Öyle bir elbise giy ki, sen ona değil, o sana hizmet 

etsin!) buyuruyor. İnsanlara vaaz ve nasihat edecek kimselerin yeni, 

temiz elbise giyerek kendilerine cemal vermeleri, ibadet olur. Hürmet 

edilmezlerse, sözleri dinlenmez. Çünkü cahiller, insanın zahirine [dışına, 

görünüşüne] bakar. İlminden anlamazlar. 

İmam-ı a’zam hazretleri, (Cahillerin hakaret etmemeleri ve 

düşmanlara azametli, kuvvetli görünmek için, âlimlerin, âmirlerin 

elbiselerinin ve binalarının gösterişli olması lazımdır) buyuruyor. 

İmam-ı a’zam hazretleri, talebelerine, güzel giyinmelerini emrederdi. 

Kendisi de, her derse gelirken, değişik, yeni elbise giyerek gelirdi. Bir 

cübbesi 400 altın kıymetindeydi. İmam-ı Muhammed, kıymetli kıyafetler 

giyerdi. Resulullah efendimiz de, bin dirhem gümüş kıymetinde Yemen 

kumaşından cübbe giyerdi. (Dürr-ül-muhtar, Tahtavi) 

Ağaç dikmenin önemi 

Sual: Dinimizde ağaç dikmenin önemi nedir? 

CEVAP 

Meyveli, meyvesiz ağaçların ve ormanların insanlara olan faydaları 

sayılamayacak kadar çoktur. İnsanlığa böyle bir hizmet etmenin 

dinimizdeki önemi büyüktür. Bu hususta bildirilen hadis-i şeriflerden 

bazıları şöyle: 

(Dikilen ağaçtan alınacak meyve sayısı kadar dikene sevap 

verilir.) [İ.Ahmed] 

(Bir kimse, bir ağaç diker, ağaç meyve verene kadar onu 

koruyup bakarsa, bu ağaçtan dökülen her meyve, Allah indinde, o 

kimse için, bir sadaka olur.) [İ.Ahmed] 

(Bir ağaçtan, insanlar, hayvanlar veya kuşlar istifade ederse, o 

ağacı diken için bir sadaka olur.) [İ.Şarani] 

(Bir ağaçtan yenilen veya çalınan şeyler, o ağacı diken için 

sadaka olur.) [Müslim] 

135


(Şu yedi şeyi yapan, öldükten sonra da devamlı sevap kazanır: 

1- [Dine uygun] ilmi bir eser yazan, 

2- Bir çeşme yapan, 

3- Bir su kuyusu açan, 

4- Bir hurma ağacı diken, 

5- Bir mescid bina eden, 

6- Bir Mushaf yazan, 

7- Öldükten sonra kendisine dua edecek salih bir evlat 

yetiştiren.) [Beyheki] 

Dikilen bir ağacın gölgesinden de istifade edilse, ağacı diken için 

sevap vardır. O ağaçtan ne kadar istifade edilirse, sevabı da o kadar çok 

olur. (El-Envar) 

Haram ve iyi niyet 

Sual: Şir’at-ül-İslam kitabının şerhinde, (Kadın kocası için koku 

sürünür de, sokağa çıkarken, başka erkeklere kokusunu duyurmak 

niyeti olmasa günah olmaz) deniyor. Sokağa koku sürünerek çıkmak 

haram değil mi? İyi niyetle haram, helal hale gelir mi? 

CEVAP 

Şir’at-ül-İslam şerhi, kıymetli bir kitapsa da böyle hataları da vardır. 

S. Ebediyye’de de, (Şir’at-ül-İslam kitabını şerh eden, Yakub bin 

Seyyid Ali’nin [rahmetullahi aleyh], dua faslına yaptığı ilâvelerde, 

“Dualardan sonra, Sübhâne rabbinâ demek, Sübhâne rabbike demekten 

daha yerinde olur; çünkü maksat, âyet okumak değil, dua ve senâdır” 

demesi yanlıştır. Kur’an-ı kerimdeki duaları okurken değiştirmek, Kur’an-ı 

kerimi değiştirmek olur) denilerek, doğrusu bildirilmektedir. 

İslam Ahlakı kitabında ise, (Şir’at-ül-İslam) kitabından sadece, 

(Kadının koku sürünerek, ziynetlerini göstererek sokağa çıkması 

haramdır) kısmı alınmış, bildirdiğiniz kısım alınmamış. 

Nikâhta, boşamakta, boşamaktan vazgeçmekte, köle azadında, 

adakta, alış verişte, hediyede söz geçerli olup niyet geçersiz olduğu gibi, 

haram işlemekte de, iyi niyet geçersizdir. (Ameller niyete göredir) 

hadis-i şerifi, taat ve mubahlara niyete göre sevab verileceğini 

bildirmektedir. Günahlar, iyi niyetle de işlense, günah olmaktan çıkmaz. 

Bir kadın sokağa çıkarken iyi niyetlerle koku sürünse, kolye, bilezik gibi 

ziynetlerini gösterse haram işlemiş olur. İyi niyeti onu kurtarmaz. Ben 

kolyeyi kocam için takmıştım, kokuyu kocam için sürünmüştüm demesi 

günahtan kurtarmaz. 

Kadınların sokağa çıkarken koku sürünmeleri haramdır. Birkaç 

136



(Bir kadın koku sürünüp dışarı çıkar ve kokusunu duyurmak için 

bir topluluğun yanından geçerse, ona bakana da, kendisine de zina 

günahı [göz zinası] yüklenir.) [Nesai] 

(Her göz zina edebilir. Koku sürünüp sokağa çıkan kadın da 

zaniyedir.) [Tirmizi] (Göz zinası işlemiş olur.) 

(Kadın sokağa çıkarken koku sürünmesin.) [Müslim] 

(Koku sürünen kadın, sokağa çıkarken, cünüplükten yıkanır gibi 

yıkansın!) [Nesai] 

Kaş aldırmak 

Sual: Layt çıkışlarıyla ünlü birisi, TV’deki bir konuşmasında, kaşları 

aldırmanın günah olup olmadığını soran bir bayan okuyucuya, (Ben 

berbere kaşlarımı aldırıyorum, bir mahzuru olmaz) diyerek, erkekle 

kadını aynı kefeye koydu. Erkeğe caiz olan bir şey, kadına da caiz olur 

mu? 

CEVAP 

Erkeğe caiz olup da, kadına haram olan, kadına caiz olup da, erkeğe 

haram olan şeyler çoktur. Birkaç örnek verelim: 

Erkeğe caiz olup, kadına caiz olmayanlar: 

1-Kaşlarını inceltmek, kadına haramdır, erkeğin kaşlarını 

düzeltmesiyse caizdir. (Hindiyye) 

Allahü teâlânın yaratmasını değiştirmek haramdır. Eğer kadının 

sakalı biterse, onu yok etmesi haram olmaz. Kadının, kocasına veya 

başkalarına güzel görünmek için, yaratılışındaki bir şeyi çoğaltması, 

eklemesi veya azaltması caiz değildir. Kaşlarının arasındaki tüyleri 

alabilir. (Berika) 


(Kaşlarını cımbız veya başka bir âletle alanlar, yüzlerine güzellik 

vermek için yanaklarını çizerek Allah’ın kendilerine verdiği şekli 

değiştirenler lânetlenmiştir.) [Buhari] 

Kadının biri, (Ya Resulallah, evli kızımın hastalık sebebiyle saçları 

döküldü. Bir saç takmam uygun mudur) diye sorunca Resulullah 

efendimiz, (Hak teâlâ, iğreti saç takanı ve taktıranı lânetlemiştir) 

buyurdu. (Müslim) 

Kadının, insan saçını, kendi saçı arasına örerek birleştirmeyip de, 

kendi saçına iplikle, bez şeritle bağlamasının ve hayvan kılları eklemenin 

haram olmadığı, İbni Âbidin’de, Hadika’da ve Fetava-i kübra’da 

yazılıdır. İnsan ve hayvan kılından ve naylon gibi ipliklerden yapılmış 

137


olan, peruk denilen takma saçları kullanmanın caiz olduğu anlaşılıyorsa 

da, ihtiyaç ile ziyneti birbirine karıştırmamalı. İhtiyaç için caiz olan şeyi, 

süs, gösteriş için takmak caiz değildir. Erkekler arasında başını açmak 

zarureti olduğu zaman, kadının başını ve kendi saçlarını perukla örtmesi 

caiz ve lazım olur. Zaruret olunca, avret yerlerini mümkün olan her şeyle 

örtmek gerekir. Günahı yalnız saçını vermiş olana ve bakanadır. Peruk 

takarak sokağa çıkmak, zaruret olmadan caiz değildir; çünkü kadınların 

yabancılara süslenmeleri haramdır. (S.Ebediyye) 

2- Kürklü, göz alıcı elbise giyerek, ziynetlerini göstererek sokağa 

çıkmak, kadına caiz değil; fakat erkeğe caizdir. (S.Ebediyye) 

3- Koku sürünüp sokağa çıkmak, kadına ne niyetle olursa olsun caiz 

değil; ama erkeğe sünnete uymak niyetiyle caizdir. (Hindiyye) 


(Kadın sokağa çıkarken koku sürünmesin.) [Müslim] 

Kadına caiz olup, erkeğe caiz olmayanlar: 

1- İpek ve altın, yabancı erkeklere göstermemek şartıyla kadına caiz, 

erkek için ise, kimseye göstermese de, ipek ve altın nişan yüzüğü 

haramdır. (Tahavi) 


(Altın ve ipek, kadına helal, erkeğe ise haramdır.) [Taberani] 

2- Küpe, bilezik, kolye gibi takılar da yabancı erkeklere göstermemek 

şartıyla kadına caiz, erkeğin ise bunları takarak kadınlara benzemesi 

haramdır. (Redd-ül muhtar) 

Çeşitli sual ve cevaplar 

Elden ele vermek 

Sual: Bıçağı ve makası elden ele vermek uğursuzluğa sebep olur 

mu? 

CEVAP 

Elden ele vermenin bir mahzuru olmaz. Dinimizde uğursuzluk yoktur. 

Bıçak, alanın elini kesmesin diye, yere veya masaya konabilir. Başka bir 

hikmeti yoktur. 

Sual: Yönetici durumundayım. Villada oturuyor, çeşitli elbiseler 

giyiniyorum. (Süsten kaçınmak imandandır) hadisi-i şerifini görünce 

korktum. Hep aynı elbiseyi mi giyineyim, villadan çıkıp basit bir evde mi 

oturayım? 

CEVAP 

O hadis-i şerif, gösteriş için öyle giyinmenin zararını bildiriyor. İhtiyaç 

138


için süslü giyinmekte ve villada oturmakta mahzur yoktur. Hatta imkanı 

olanın böyle yapması gerekir. 

İmam-ı a’zam hazretleri buyuruyor ki: 

Cahillerin hakaret etmemeleri ve düşmanlara azametli, kuvvetli 

görünmek için, âlimlerin, âmirlerin elbiselerinin ve binalarının gösterişli 

olması lazımdır. 

Hikmet ehli de buyuruyor ki: 

(Öyle bir elbise giy ki, sen ona değil, o sana hizmet etsin!) 

Hadis-i şeriflerde de buyuruldu ki: 



(Allahü teâlâ bir kuluna nimet verdiğinde, o nimetin eserinin o 

kulun üzerinde görülmesini sever.) [Taberani] 

(Allahü teâlânın verdiği nimetin eseri üzerinde görülmelidir.) 

[Nesai] 

Sual: Arkadaşla ceketleri birkaç günlüğüne değişmek mekruh mu? 

CEVAP 


Tırnakları gömmek 

Sual: Kesilen tırnakları ne yapmalıdır? 

CEVAP 

Toprağa gömmek sünnettir. Basılmayan bir yere, kabir üzerine veya 

denize de atılabilir. Biriktirilip herhangi bir yere gömülebilir. 

Sual: Kadın tırnak ve saçını gömmek zorsa, yakmak caiz mi? 

CEVAP 

Biriktirip gömme imkanı varken, yakmak caiz olmaz. 

Sual: Cami resmi bulunan havluları satın almak caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Dini levhayı alkolle, kolonya ile silmek caiz mi? 

CEVAP 

Sabunlu su ile silinir. Buna imkan yoksa, caizdir. 

Sual: Gıda paketlerinin veya deterjanların içinde bardak, tava gibi 

şeyler çıkıyor. Bazılarının içinden bir kağıt çıkıyor. "Bu kağıdı getirene şu 

hediye verilecektir" deniyor. Paket içinden çıkan malı ve kağıdı götürüp 

verilecek şeyi almak günah olur mu? 

CEVAP 

Hayır günah olmaz. (Redd-ül-muhtar) 

Sual: Âdetli hazır petleri yıkamadan atmanın bir mahzuru var mıdır? 

139


CEVAP 

Mahzuru yoktur. 

Sual: Yatak odasına dini levha asmak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Düğmeleri, küflenmemesi için altın suyuna batırmak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Hastaya veya misafirliğe giderken çiçek götürmek caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Şifa âyetlerini muska yaparak üzerimizde taşımak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Talebeye öğretmek için Kâbe maketi yapmak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Hacıların getirdiği içi âyet yazılı tastan yiyip yemek caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Cami resmi bulunan kağıtla kitap kaplamak caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Zurna çalmak caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. Savaşta caizdir. 

Sual: Kabrin üstüne çiçek dikmekte mahzur var mıdır? 

CEVAP 

Mezar üstüne çiçek dikmek ölüye faydalıdır, iyidir. Çiçeğe verilecek 

parayı, namaz kılan fakire sadaka vermek daha iyidir. Bundan daha iyisi 

de, uygun bir din kitabı alıp birine vermektir. 

Sual: Tayt giymek uygun değil. Erkeklerin de, kışın pantolonun 

altından giydiği ince veya kalın giyecekler var. Bunlara da tayt diyorlar. 

Bunlar caiz değil midir? 

CEVAP 

Bunları imal etmekte ve giymekte mahzuru yoktur. Hatta taytları da iç 

kıyafeti olarak giymek caizdir. 

Sual: Gece çamaşır yıkamak caiz mi? 

CEVAP 

140



Sual: İhramı kefen yapmak ve kefeni zemzemle yıkamak caiz midir? 

CEVAP 

İhramı kefen yapmak caizdir. Kefeni zemzemle yıkamak ise, 

Hanefi’de caiz, Şafii’de haramdır. (Redd-ül-muhtar) 

Sual: Eskiyen seccadeyi yırtıp yer bezi yapmak caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Süte okunup içiliyor, caiz mi? 

CEVAP 

Bir şeye okumak faydalıdır. 

Sual: Şifa âyetlerini görünür şekilde PVC yaptırıp taşımak caiz mi? 

CEVAP 

Açık gibidir. Görünmez şekilde kaplanırsa caiz olur. 

Sual: Dini yazı bulunan gazeteyi yerlere atmak mahzurlu mu? 

CEVAP 

Evet. Okuyunca yukarı koymalıdır. 

Sual: Müzik alarmlı kol saati mekruh mu? 

CEVAP 


Sual: Domuz derisinden kalb kapakçığı taktırmak caiz mi? 

CEVAP 

Zaruret varsa caizdir. 

Sual: Tarladaki sap artıklarını yakıyoruz, içindeki böcekler de 

yanıyor. Günah mı? 

CEVAP 

Hayır. Çünkü siz böceği değil sapı yakıyorsunuz. Sırf böceği 

yaksanız caiz olmaz. 

Sual: Odunlarda kurt var. Yere vurunca, düşmeyen de olabilir. Bu 

odunları böyle yere vurduktan sonra, yakmak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Din kitaplarını dolabın içine belden aşağı koymak caiz mi? 

CEVAP 

Caizdir. Mushafı daima yukarı koymalıdır. 

Sual: Kadın saçından fırça yapmak caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Hayvan ve insan motifleri işlemek günah mı? 

141


CEVAP 


Sual: Battaniyedeki aslan resmi net değildir. Resim hükmünde mi? 

CEVAP 

Resim hükmünde değil. Fakat, resimli almamaya, dikkat etmeli. 

Şüphelilerle meşgul olmak harama sebep olur. 

Sual: Halıdaki mübarek bir isim boyansa, kullanmak caiz olur mu? 

CEVAP 


Sual: Mushaf okunmuş rahleyi, tabure olarak kullanmak caiz mi? 

CEVAP 

Zaruret olursa caizdir. 

Sual: Dini yazı bulunan gazeteyi divanın, karyolanın altına koymak 

caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Cami resimli çay tabağı kullanmak caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Kanlı pamuğu yakmak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Âyet-i kerime yazılı gazeteleri ne yapmak lazımdır? 

CEVAP 

Yakıp külü denize veya ayak basmayan temiz yere dökülür. 

Sual: Sahabenin temsili resimlerini yapmak caiz mi? 

CEVAP 

Değildir. 

Sual: İnsan başlı pipo yapmak mekruh mu? 

CEVAP 


Sual: Donmaması için lağıma tuz koymak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Kiracı ev sahibinden izinsiz evde değişiklik yapabilir mi? 

CEVAP 

Yapamaz. Musluk gibi şeyleri değiştirebilir. 

Sual: Ekmek kırıntılarını, yakmak caiz mi? 

CEVAP 

142


Hayır. Toplayıp denize atılabilir. Kuşlara verilebilir. 

Sual: Otobüs altındaki bagajda, paketle mushaf taşımak caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. Otobüsün üstünde de taşımak mümkün. 

Sual: İki katlı otobüsün, birinci katının rafında, mushaf taşınır mı? 

CEVAP 


Sual: Ezan okuyan saatleri kullanmakta mahzur var mıdır? 

CEVAP 

Okunurken hürmet etmek şartı ile mahzuru olmaz. 

Sual: Tekelden hediye edilen içki yerine, çay almak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: (Abdest havlumu herkes kullanabilir) dedim. Caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Evde, karyolanın altına çuvalla un, pirinç koymak caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: İspirtolu kalemle, dini yazı yazmak caiz mi? 

CEVAP 

Caizdir. 

Sual: Evde, canlı hayvan biblosu bulundurmak caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Tutkallı hamurdan, ağaç gibi şekiller yapmak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Mescitteki halıyı, ayakkabıyla girilen yere sermek caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. Ayakkabı ile girilmeyen eve sermek caiz. 

Sual: Babamın resmini albümde saklamak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Elimize, yüzümüze kolonya sürünce, ister istemez kokusu 

ağzımıza, burnumuza giriyor. Bunun bir mahzuru var mı? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Mezar taşına Ali oğlu Veli ve miladi tarih yazmak caiz mi? 

143


CEVAP 


Sual: Bekçinin izniyle H.Bağdadi türbesinden örtü aldım. Caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Piyasadaki esansları kullanmak caiz mi? 

CEVAP 

Evet. Esans demek alkolsüz demektir. 

Sual: Namaz kitabı ile helaya girilir mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Resimler, yerde olsa oraya rahmet melekleri girmez mi? 

CEVAP 

Girmez. 

Sual: Rahmet meleği girmeyen oda, rahmetten mahrum kalır mı? 

CEVAP 

Hayır. Meleklerin faydalarından mahrum kalır. 

Sual: Kelime-i tevhid yazılı takke ile helaya girmek caiz mi? 

CEVAP 

Hayır. 

Sual: Melek girsin diye, okunan gazeteyi kapalı yere mi koymalı? 

CEVAP 


Sual: Takkeyi pantolonun cebine koymak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Âyet yazılı bozuk kitabı, yakarak imha caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Mezarlıkta teybi açıp çalgı çalmak uygun mu? 

CEVAP 

Mezarlıkta gülmek uygun olmadığı gibi kaset çalmak da uygun 

değildir. 

Sual: Süs niyeti ile pastaya mum dikmek mahzurlu mudur? 

CEVAP 

Mum uygun değildir 

Sual: Satın alınan hazır elbiseyi, yıkamadan giyip onunla namaz 

kılmakta mahzur var mıdır? 

CEVAP 

144


Eşyada esas olan temizliktir. Necis olduğu kati olarak bilinmedikçe 

hepsi temiz kabul edilir. Hatta gayri müslimlerin elbiseleri de temiz kabul 

edilir. (Hadika) 

Sual: Tıraş fırçalarının domuz kılından yapıldığını duydum, 

kullanmamız uygun mu? 

CEVAP 

Duymakla hüküm verilmez. Yani fırçaları kullanmakta mahzur yoktur. 

Sual: Kâfirden kullanılmış ceket alınca yıkamak lazım mı? 

CEVAP 

Yıkamak gerekmez. 

Sual: Şafii mezhebinde bulaşık makinesi ile bulaşık yıkamak veya 

çamaşır makinesi ile çamaşır yıkamak caiz midir? 

CEVAP 


Sual: Üzerinde Allah yazılı tesbihleri kullanmak caiz midir? 

CEVAP 

Caizdir, fakat bunları yere atmak caiz değildir. 

Sual: Almanya'da resmi kurumlar, bazı yerlerde tabutsuz gömme izni 

vermiyor. Ölülerimizi tabutla gömmenin mahzuru var mı? 

CEVAP 

Toprak nemli ise, erkeği tabut ile koymak caiz olur. Toprak kuru ve 

sağlam ise, erkeği tabut ile gömmek mekruh olur. Tabut ile gömünce 

tabut içine biraz toprak konur. Kadınları, her zaman tabut ile gömmek 

efdaldir. Tabutsuz gömme izni verilmeyince, erkeği de tabutla gömmek 

mekruh olmaz. 

Sual: Eve Âyet-el Kürsi, Fatiha-i Şerif, Yasin-i Şerif, âyet-i kerime 

yazılı levhaları asmak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Âyet-el kürsi yazılı kolyelerle tuvalete girilmesi caiz mi? 

CEVAP 

Üstü örtülü olursa caizdir. Eğer Âyet-el kürsi çok küçük yazılmışsa 

caiz olmaz. 

Sual: Bebeğe muska olarak âyât-ı hırz takmakta mahzur olur mu? 

CEVAP 

Âyât-ı hırz, koruyucu, muhafaza edici âyetlerdir, takılması çok iyi 

olur. 

Sual: Pardösüye, paltoya kuşak, kemer bağlamak caiz midir? 

CEVAP 

145


Caizdir. 

Sual: Gece aynaya bakmak ve tırnak kesmekte mahzur var mı? 

CEVAP 

Dinen mahzuru yoktur. Tırnak gece veya gündüz her zaman 

kesilebilir. Haftanın her günü kesilebilir. Cuma günü, Cuma namazından 

sonra kesmek daha iyi olur. 

Sual: Hazret-i Osman’ın kabrinden aldığım toprağı kabre koymam 

caiz mi? 

CEVAP 

İyi olur, mağfirete sebep olur. 

Sual: Bulunmuş para, bir vakfa nasıl verilir? 

CEVAP 

Devir ile verilir. Yani önce bir fakire verilir, fakir dilerse vakfa veya 

başka yere verebilir. 

Sual: Helayı kapatıp mescit yapmak caiz mi? 

CEVAP 


Sual: İhtiyaç halinde otopsi yapmak dinen caiz mi? 

CEVAP 


Sual: Domuz kılı fırça ile tıraş olan Şafii, yüzünü biri toprakla olmak 

üzere 7 kere mi yıkar? 

CEVAP 


Sual: Doktor, burnuna su verme dedi. Sözüne uymam caiz mi? 

CEVAP 

Fâsık doktora tedavi olunur. İbadeti bozan, harama sebep olan sözü 

adil tabibe sormak lazım. 

Sual: Ekmek bulunan heybe, motosikletin arkasına konur mu? 

CEVAP 


Sual: Bir yaşlı insan ölmek üzere ise can veriyorsa benim ona serum 

vermem bir kaç saat fazla yaşamasını sağlayabilirse, doktor olarak benim 

ona serum vermem dinimizce nasıl sayılır? 

CEVAP 

Can verirken ölmek üzere olanı rahatsız etmek iyi değil. Eziyet 

olabilir. Fakat bir doktor olarak, onun yaşama imkanı olacağını tahmin 

ediyorsanız, serum vermenizin mahzuru olmaz. 

Sual: Yanında taşınması sünnet olan ayna, tarak misvak, iğne iplik 

146


gibi şeyleri çantamızda taşımakla da sünnet yerine getirilmiş olur mu? 

CEVAP 


Sual: Camilerin üstüne, imam lojmanı yapmak caiz olur mu? 

CEVAP 

Yapılmış bir caminin, bir mescidin üstüne bina yapmak caiz değildir. 

Caminin üstü de semaya kadar cami hükmündedir. Nitekim ceddimizin 

yaptığı camilerin üstünde bina yoktur. Mescit yeni yapılırken, üstüne 

imam lojmanı yapılması caiz ise de, caiz olan bir şeyi zaruret 

bulunmadıkça yapmamak iyi olur. Camilerin altına dükkan yapılabilir. 

Sual: Tesbihler bid’at değil midir? Tesbihi numaratörle çekmek caiz 

midir? 

CEVAP 

Tesbih çekmek sünnettir. Tesbih aletinin kendisi bid’at mi diye 

soruluyorsa, Peygamber efendimiz zamanında tesbihler, parmakla, 

çekirdekle, taşla sayarak tesbih çekiliyordu. Resulullah efendimiz, bir 

kadının tesbihleri, çekirdeklerle saydığını görmüş, fakat men etmemiştir. 

Âlimler buradan tesbih kullanmanın caiz olduğunu bildirmişlerdir. 

Mekanik veya elektronik numaratör denilen alet ile tesbih çekmekte 

caizdir. İslam âlimleri de bu izne uyarak tesbih hazırlamışlar, tesbih bid’at 

değildir. 

Sual: Mescide girerken niçin "itikâfa niyet ettim" deniyor? 

CEVAP 

İtikâfa niyet edince orada yatmak, yiyip içmek v.s caiz olur. Niyet 

etmezsek bunlar yapılmaz. 

Sual: "Sakız çiğnemek erkekler için özür değil ise mekruhtur" 

deniyor. Acaba stres yüzünden sakız çiğnemek özür sayılabilir mi? 

CEVAP 

Sakız çiğnemenin herhangi bir faydası varsa, mesela dediğiniz gibi 

strese faydası varsa, sakız çiğnemekte mahzur olmaz. Başka faydaları 

varsa o fayda için çiğnenebilir. 

Sual: Bayanların misvak kullanması uygun mu? 

CEVAP 

Bayanların misvak kullanması caizdir. Kitaplarda misvak yerine sakız 

çiğnemeleri bildirilmiştir. 

Sual: İnsan dışkısını toprakla karışınca gübre olarak kullanmak caiz 

mi? 

CEVAP 


147


Sual: Baston taşımak niyetiyle, şemsiyeyi baston olarak kullanmak 

uygun olur mu? 

CEVAP 

Şemsiyeyi, baston niyetiyle kullanmak iyidir. Hadis-i şerifte buyuruldu 

ki: 

(Asa taşımak, Enbiyanın sünneti, müminin alametidir.) [Deylemi] 

Hasan-ı Basri hazretleri de buyurdu ki: 

Asa, salihlerin süsü, hayvanlara karşı silah ve zayıfların 

yardımcısıdır. (T. Gafilin) 

Sual: Almanya’da yaşıyoruz. Annem uzun zamandır ağır hasta, 

doktorların da umudu kalmadı, çok sancılarına karşı morfin kullanılmasını 

tavsiye ediyorlar, ben oğlu olarak karar veremiyorum vicdanen. Bana dini 

bilgi verirseniz memnun olurum. 

CEVAP 

Vurmak caiz ise de, ağır hastalara vurmamak daha iyi olur. 

Sual: Kadınların el işi yapması, dantel, örgü vs. mubah eğlence 

olarak caiz mi? 

CEVAP 

Örgü işleme gibi şeyler çok iyidir mubahın ötesinde iyidir, sünnettir. 

Hadis-i şerifte buyuruluyor ki: 

(Ya Fatıma, ne mutlu o kadına ki, kocası ondan razı olur. Allahü 

teâlânın farz kıldığını yapmaktan ve kocasına itaatten sonra kadınlar 

için, yün eğirmekten, iplik bükmekten üstün iş yoktur. Bir saat yün 

eğirmek, iplik bükmek veya dokumak, el işleri yapmak kadınlar için 

bir yıl ibadet etmekten daha sevaptır. Dokudukları her iplik için amel 

defterlerine bir şehit sevabı yazılır.) [R. Nasıhin] 

Sual: Ekmek hamurunu kıvama getirmek için, hamurun üzerine bez 

koyarak üzerine çıkıp çiğneniyor. Böyle çiğnemek caiz midir? 

CEVAP 


Sual: Islık çalmak, uygun mudur? 

CEVAP 

Sesini duyurmak için caizdir. Sebepsiz çalmak, uygun değildir. 

Sunî tohumlama 

Sual: Hayvanlarda sunî tohumlama caiz midir? 

CEVAP 


Sual: Evlerde bulaşık suları ile abdest suları, evin kanalizasyonuna 

karışıyor. Günah oluyor mu? 

148


CEVAP 

Zaruret olduğu için, günah olmaz. 

Tuvalete dökmek 

Sual: Çayın posasını tuvalete dökmek caiz midir? 

CEVAP 

Çöpe koyma imkânı varken tuvalete dökülmez, mekruh olur. 

Duvar saati 

Sual: Duvar saatimiz, çan şeklinde çalıyor. Kullanmakta mahzur var 

mıdır? 

CEVAP 

Hayır, bir mahzuru yoktur. 

Sual: Böcek koleksiyonu yapmakta mahzur var mıdır? 

CEVAP 

Mahzur yoktur. (Hadika) 

Ateşle dağlamak 

Sual: Bir hadiste, (Şu üç şeyde şifa vardır: Bal şerbeti, hacamat, 

ateşle dağlama; ama ateşle dağlamadan menederim) deniyor. Şifalı 

şey neden yasaklanıyor? 

CEVAP 

Hasta olmamak için, sağlam insanı ateşle dağlamak, tevekkülü 

bozar. Hasta olanın doktor tavsiyesi üzerine yaptırması caizdir. İkincisi 

dağlamak tehlikeli yaralara sebep olabilir. Herkese aynı faydayı vermesi 

de kesin değildir. Bir de, dağlamanın faydası, başka ilaçlarla da, temin 

olunabilir. Bu bakımdan dağlamak tavsiye edilmiyor. (S. Ebediyye) 

Beyin ölümü gerçekleşen hasta 

Sual: Bir kimseye karaciğer, böbrek veya başka organ nakli 

yapabilmek, yani bir başka hastayı kurtarabilmek için, beyin ölümü 

gerçekleşmiş bir hastanın, makineye bağlı fişini çekip kalbini durdurmak 

caiz midir? 

CEVAP 

Böyle bir zaruret varsa, beyin ölümü gerçekleşmiş hastanın fişini 

çekmek caiz olur; ama sebepsiz yere veya daha fazla acı çekmesin diye, 

beyin ölümü gerçekleşmiş hastanın fişini çekmek caiz olmaz. 

Sual: Allah kelimesinin İslami hat olarak bir düzü, bir de simetrik 

olarak tersi yazılı. Böyle yazmak ve böyle yazılmış bir hattı duvara asmak 

caiz midir? 

CEVAP 

Yazmak da, asmak da caiz değildir. 

Sual: Bazı kimseler su, tuz ve ateşin ortak olduğunu, bunları 

149


komşuya vermek gerektiğini, vermemenin günah olduğunu söylüyorlar. 

Böyle bir şey var mıdır? 

CEVAP 

Böyle bir şey yoktur. Bir kimsenin mülküne başkası ortak olamaz. 


(Müslümanlar üç şeyde ortaktır: Ot, su ve ateş.) [Ebu Davud] 

Hiç kimsenin mülkü olmayan böyle şeylerde Müslümanlar ortaktır 

demek, (Ele geçirenin mülkü olur) demektir. Mülkü olunca da, artık 

başkalarına vermeye zorlanamaz. Fakat bir kimse, umuma ait bir suyu, 

başkalarının kullanmasına mani olamaz. (Mecelle) 

Sual: Alkışlamanın hükmü nedir? Katıldığımız toplantılarda şarkı v.s. 

söyleniyor ve herkes bunu alkışlıyor hatta şarkı devam ediyorken alkışla 

tempo tutuluyor. Böyle bir durumda alkışa istemeyerek katılmanın hükmü 

nedir? 

CEVAP 

Peygamber efendimiz konuşurken, sözü duyulmasın diye müşrikler 

alkış yapıyorlardı. Alkış protesto idi. Şimdiki alkışlar ise beğenme 

işaretidir. İyi konuşanları alkışlamak caizdir, mahzuru yoktur. Kötü 

konuşanları, haramları alkışlamak da onları beğenmek olur. 

Beğenmeden, protesto olarak niyet edilse, içinden, Allah ıslah etsin seni 

denilse mahzuru olmaz. 

Sual: Zikrettiği için, çimenlere basmanın günah olduğunu 

söylüyorlar. Çimenler yeşil olduğu için mi zikreder? 

CEVAP 

Basmanın mahzuru olmaz. Sadece çimenler, yeşil olan bitkiler değil, 

bastığımız toprak ve taşlar da, yani canlı cansız her şey tesbih eder, 

zikreder. Bir âyet-i kerime meali şöyledir: 

(Yedi kat gökle yer ve bunların içindekiler, Allah’ı tesbih eder. 

Hiçbir varlık yok ki, Onu hamdle tesbih etmesin; fakat siz, onların 

tesbihini anlayamazsınız!) [İsra 44] 

Sual: Bir hadiste, hac veya cihad dışında, deniz vasıtalarına 

binilmeyeceği; çünkü denizin altında ateş, ateşin altında da deniz olduğu 

söyleniyor. Bu iki iş dışında, mesela seyahat için gemiye binmek, caiz 

değil mi? 

CEVAP 

Gemiye binmekte hiçbir mahzur yoktur. Müteşabih hadis-i şerifleri, 

âlimlerin açıklaması olmadan yazmak uygun olmaz. 

Sual: İçinde âyet-i kerime meali bulunan dini kitapların üstünde bir 

şeyler yazmak, üzerine elini kolunu koymak caiz midir? 

150


CEVAP 

Uygun değildir. Dini yazılara hürmet etmelidir. 

Haram ve helal karışırsa 

Sual: Çeşitli haram mallar birbirleriyle veya helal malla karışınca bu 

para kullanılabilir mi? Mesela, bir camiye yardım edenler arasında, 

haram para verenler de olursa, bu camide namaz kılmak caiz olur mu? 

CEVAP 

Evet, caiz olur. Gasp, hırsızlık, rüşvet, kumar, alkollü içkilerden 

alınan para gibi, haram malı kendi helal malıyla veya çeşitli kimselerden 

aldığı haram paraları birbirleriyle karıştırmışsa ve bunları birbirlerinden 

kolayca ayıramazsa, o zaman bu karışımlar, kendi mülkü olur. Tayyib 

[temiz] olmasa da, kullanması caiz olur. Bu paralarla yapılan camide 

namaz kılınır. Tek cins haram parayla yapılan camide namaz kılınmaz. 

Mesela tamamı kumar parası, tamamı hırsızlık, tamamı gasp, tamamı 

alkollü içkilerden elde edilen para gibi, tek cins haram parayla yapılan 

camide namaz kılınmaz. 

Bebeğin ölümüne sebep olmak 

Sual: Bir kimse, elinden düşürüp bebeği ölse veya bebekle yatakta 

yatarken, üstüne yatıp çocuğun ölümüne sebep olsa, bugün için dinen 

cezası nedir? 

CEVAP 

Kasıt olmayıp, hatayla ölümüne sebep olduğu için, 60 gün kefaret 

orucu tutması gerekir. 

Sirke gitmek, Horoz dövüşü, boks ve sirk 

Sual: Horoz ve deve dövüşü, boğa güreşlerini ve boks maçlarını 

seyretmek, sirke gitmek günah mıdır? 

CEVAP 

Horoz ve deve dövüşleriyle boğa güreşleri, hayvanlara zulüm olduğu 

için günahtır. İnsanları dövüştürmek de günahtır. Avret yerlerinin açık 

olması da, bir başka günah oluyor. Canlının yüzüne vurmak da günahtır. 

Sirklerde de, genelde tehlikeli gösteriler, cambazlıklar yapılıyor. Sirke 

gitmek, bu gösterileri tasvip etmek demektir. Bu günah olan şeyleri 

seyretmek de günahtır; çünkü din kitaplarında deniyor ki: 

Cambaz ipten düşüp ölürse, seyirciler de günaha girer; çünkü onlar 

seyretmeselerdi, cambaz, cambazlık yapmaz ve ipten düşüp ölmezdi. 

Öldürülen kimse, eceli geldiği için ölürse de; öldüren veya ölümüne 

sebep olan kimse de, cezasını görür. (S. Ebediyye) 

Çiçek ve mendil 

Sual: Ceketin üst cebinde, yani yakada, çiçek veya mendil taşımak 

151


caiz midir? 

CEVAP 

Ziynet olacağı için, elde veya yakada çiçek taşımak mekruh olur. 

Mendil koymak da böyledir. 

Hak aranır, beklenmez 

Sual: Dilekçeye, zamanında cevap verilmezse, araştırma yapmak 

uygun olur mu? 

CEVAP 

İyi olur. Hak aranır, beklenmez. 

Hacizle hakkımızı almak 

Sual: Kirasını aylarca ödemeyen kiracıyı mahkemeye verip, haciz 

yoluyla hakkımızı almak caiz midir? 

CEVAP 


Maaş promosyonu 

Sual: Bankaların, maaşlarını kendilerinden alan müşterilerine 

verdikleri promosyonları almak caiz midir? 

CEVAP 


Uzun pantolon 

Sual: Erkeklerin, pantolonu ayaklarını örtecek kadar uzatmaları caiz 

midir? 

CEVAP 

Mekruh olduğu S. Ebediyye’de yazılıdır. 

Cami resimli havlu 

Sual: Üzerinde cami resmi olan havlulara el yüz silmek caiz midir? 

CEVAP 

Hayır, caiz değildir, hürmetsizlik olur. Böyle havluları, kullanmak için 

satın almak caiz olmaz. 

Pirinçte Allah ismi 

Sual: Pirinçte Allah ismi yazılı diyorlar, doğru mu? 

CEVAP 

Evet, İmam-ı Birgivî’nin bir kitabında öyle yazdığını görmüştük. 

Gece aynaya bakmak 

Sual: Gece aynaya bakmakta bir mahzur var mıdır? 

CEVAP 

Gece de olsa, gündüz de olsa, aydınlıkta aynaya bakmakta bir 

mahzur yoktur. Loş karanlıkta aynaya bakılırsa, aynanın arkasındaki 

152


madde, yüzdeki parlaklığı gideriyor. Bu tecrübeyle de bildirilmiştir. 

Dinî yazıları çöpe atmak 

Sual: Dinî yazı bulunan takvim yapraklarını, gazete sayfalarını, 

bozuk dinî kitapları ve üzerinde İslami yazılar bulunan gofret 

ambalajlarını, kâğıt toplanan geri dönüşüm kutularına atmak uygun 

mudur? 

CEVAP 

Bu kâğıtlar, kâğıt fabrikasına giderek hamur yapıldığı için mahzuru 

olmaz. 

153

DÄ°NÄ°MÄ°Z Ä°SLAM Helal ve Haramlar - Bizim Sahife

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?