SaÄlÄ±k Hizmetlerinde Ä°darenin ve Hekimlerin ... - Gazi Ãniversitesi

Sağlık Hizmetlerinde 

İdarenin ve Hekimlerin Sorumluluğu 

Yrd. Doç. Dr. M. Savaş BAYINDIR * 

ÖZET 

Bu çalışmada sağlık kamu hizmetleri kapsamında idarenin ve hekimin 

sorumluluğu ele alınmıştır. Bu bağlamda öncelikle sağlık, sağlık hakkı ve sağlık 

kamu hizmeti, sonrasında ise idarenin kusura dayanan sorumluluğu ve kusursuz 

sorumluluğuna değinilmiştir. Hekimin idareye karşı sorumluluğu ve bu kapsamda 

rücu konusu ile son olarak uyuşmazlıklarda hangi yargı organlarının görevli olduğu 

konusu anlatılmıştır. 

Anahtar kelimeler: Sağlık kamu hizmeti, sağlık hakkı, idari sorumluluk, rücu, 

görevli mahkeme 

ABSTRACT: 

In this study, the administrative responsibility and the doctor’s responsibility are 

dealt with within the framework of the health public services. In this context, fi rstly, 

health, a right of health and the health public service are addressed. Following this 

introductory part, the administration’s defect liability and absolute liability are 

examined. Then doctors’ responsibility to the administration is examined and, in 

this context, recourse to administration is also expressed. The paper ends with an 

analysis of the determination of court jurisdiction when the disputes arise. 

Key words: health public service, right of health, administrative responsibility, 

recourse, competent jurisdiction 

* 

Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi 

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XI, Sa.1-2, Y.2007 

551

Yrd. Doç. Dr. M. Savaş BAYINDIR 

I. GİRİŞ 

Sağlık ve sağlık sorunları herkesi yakından ilgilendiren hususlardır. Soysal devlet 

anlayışının Anayasada temel niteliklerinden biri olarak düzenlenmesi nedeniyle 

Devlet, sağlık işlerinde kuruluş ve işleyiş ile aktif yer almaktadır. Bununla birlikte 

özel sektörün sağlık faaliyetlerini de yakından takip ederek kanunlar ve düzenleyici 

işlemlerle kontrol altında tutmaya çalışmaktadır. Sağlık işleri niteliği gereği sık 

sık uyuşmazlıklara konu olmakta, hasta-hekim, hasta-hastane ve hekim-hastane 

ilişkileri çeşitli şekillerde yargıya konu olmaktadır. 

Hekimlerin ve diğer sağlık görevlilerinin özel sektörde hastaya karşı var olan 

yükümlülükleri ve sorumlulukları paralel bir şekilde kamu sektöründe de yer 

bulmaktadır. Bir farkla ki kamu hastanelerinde yürütülen sağlık ve tıbbi faaliyetlerde 

sorumluluk öncelikle kamu görevlileri yerine idareye düşmektedir. Bu nedenle 

çalışmada bireye karşı idarenin ve idareye karşı da kamu görevlilerinin sorumluluğu 

ayrı ayrı ele alınacaktır. 

II. SAĞLIK HİZMETLERİNDE İDARENİN SORUMLULUĞU 

A. Sağlık, Sağlık Hakkı ve Sağlık Kamu Hizmeti 

Sağlık, “yalnız hastalık ve malüliyetin yokluğu olmayıp bedenen, ruhen ve sosyal 

bakımdan tam bir iyilik halidir”. 1 Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) göre sağlık, 

“ruhsal, bedensel ve sosyal açıdan iyi olma durumu” olarak tanımlanmıştır. 

Pozitif statü hakları içinde yani devletin olumlu bir müdahalesi ile gerçekleşen 

haklar içinde değerlendirilen 2 sağlık hakkı, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları 

Evrensel Beyannamesi’nde “herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için 

beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı”, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 

Sözleşmesi’nde, “herkesin mümkün olan en yüksek seviyede fi ziksel ve ruhsal sağlık 

standartlarına sahip olma hakkı” şeklinde düzenlenmiştir. 

Sağlık, Anayasa’da temel hak olarak düzenlenmiş ve Devlete bu konuda pozitif 

edimler yüklenmiştir. Anayasa’nın 56. maddesine göre “Devlet, herkesin hayatını, 

beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve madde gücünde tasarruf 

ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden 

planlayıp hizmet vermesini düzenler. Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki 

sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir. 

1 

224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun’un 2. maddesi. 

2 

ALGAN , Bülent; Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Korunması, Seçkin Yayınları, 

Ankara, 2007, s.38. 

552 Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XI, Sa.1-2, Y.2007

Sağlık Hizmetlerinde İdarenin ve Hekimlerin Sorumluluğu 

Sağlık hizmetlerinin yaygın bir şekilde yerine getirilmesi için kanunla genel sağlık 

sigortası kurulabilir.” 

Bir başka açıdan sağlık hakkı; ekonomik, sosyal ve kültürel haklar kapsamında 

yer almakta ve bu haklar bakımından devletlerin ekonomik güçleri oranında 

sorumlu tutuldukları bilinen bir gerçektir. Bununla birlikte idarenin sorumluluğu 

“öz” niteliğindeki bazı sağlık hakları bakımından -aşılama, anne ve çocuk sağlığı 

gibi- 3 ve giderlerine yararlanıcıların iştirak ettiği sağlık hizmetleri –memurlar gibibakımından 

ekonomik engelden bahisle sorumluluğa bağışıklık getirilmemelidir 4 . 

Hasta Hakları Yönetmeliği’ne 5 göre sağlık hakkı; “sağlık hizmetlerinden 

faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları sebebiyle sahip bulundukları 

ve T.C. Anayasası, milletlerarası anlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat 

altına alınmış bulunan haklar”dır. 

Kamu hizmeti, “devlet, ya da diğer kamu tüzelkişileri tarafından ya da bunların 

gözetim ve denetimleri altında, ortak gereksinimleri karşılamak ve kamu yararını 

sağlamak için topluma sunulmuş bulunan sürekli ve düzenli etkinliklerdir”. Sağlık 

hizmeti diye de adlandırılabilecek sağlık kamu hizmeti temel bir kamu hizmetidir 

ve “insan sağlığına zarar veren çeşitli faktörlerin yok edilmesi ve toplumun bu 

faktörlerin tesirinden korunması, hastaların tedavi edilmesi, bedeni ve ruhi kabiliyet 

ve melekeleri azalmış olanların işe alıştırılması (rehabilitasyon) için yapılan 

tıbbi faaliyetlerdir” 6 . Anayasa Mahkemesi’ne göre, “toplumsal yaşamın zorunlu 

gereksinimlerinden olan düzenlilik ve süreklilik isteyen sağlık hizmeti de nitelikleri 

gereği kamu hizmeti” 7 dir. 

Sağlık kamu hizmeti, idari kamu hizmetlerindendir ve bu bakımdan kamu hukuku 

esaslarına göre yürütülür. 8 Sağlık hizmetinin öne çıkan özellikleri bulunmaktadır. 

Bunlar, sağlık hizmetinin koruyuculuğu, sürekliliği, bireylere eşit şekilde, ödenebilir 9 

ücretlere sunulması olarak sayılabilir. Anayasa Mahkemesi’ne göre “sağlık 

hizmetleri nitelikleri gereği diğer kamu hizmetlerinden farklıdır. Sağlık hizmetinin 

3 

ALGAN, s. 137. 

4 

ALGAN, s.132. 

5 

Resmi Gazete Tarih ve No: 01.08.1998/23420. 

6 

224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun’un 2. maddesi. 

7 

Anayasa Mahkemesi’nin 22.11.2007 tarih ve E. 2004/114, K. 2007/85 sayılı kararı. 

8 

GÜNDAY, Metin; İdare Hukuku, 7. Bası, İmaj Yayınları, Ankara, 2003, s.291. 

9 

İlgililerin sağlık hizmetine ulaşmasının engellenmesinin veya ağır bir mali yük altında bırakılması 

sonucunu doğuracak şekilde uygulanmasının hukuken mümkün değildir. Danıştay İdari Dava 

Daireleri Kurulu, YD. İtiraz No: 2008/778, Danıştay Bilgi Bankası. 


553


temel hedefi olan insan sağlığı sorunu, ertelenemez ve ikame edilemez. Bilime 

dayalı olması gereken tanı ve tedavi metotlarının insan yararına sürekli yenilik ve 

gelişme göstermesi, hizmet kalite ve beklentilerini çağın koşullarına yaklaştırmayı 

gerektirmektedir. Bu yönüyle sağlık hizmetleri, kendi iç dinamikleri ve nitelikleri 

gereği üretilmesi ve halk yararına sunulmasında özel sektörün kazanç, rekabet ve 

büyüme dinamiklerinden yararlanacak türdeki hizmetlerdendir” 10 . 

Bir başka açıdan sağlık hizmeti, koruma, tedavi etme ve rehabilite etme şeklinde 

farklılaşmaktadır. Korumaya yönelik sağlık hizmetleri, tüm bireyleri kapsayan ve 

önleyici nitelikteki faaliyetlerdir. Koruyucu sağlık, bulaşıcı ve yaygın hastalıkların 

önlenmesi, genel temizlik, toplumun sağlıklı koşullar içinde bulunması durumudur. 

Anayasanın 20., 22., 33., 34., 51., ve 125. maddelerinde dile getirilen “genel sağlık” 

terimi; suların, yiyecek ve içeceklerin denetimi, salgın hastalıkların önlenmesi, 

kanalizasyon ağının kurulması yada foseptik çukurlarının açtırılması için alınan 

önlemleri kapsamaktadır ve sağlığa geniş açıdan bakıştır. Kamu düzenin bir öğesi 

olarak kabul edilen genel sağlık, her bireyin teker teker hastalıklardan arındırılması 

anlamına gelmez ve Devletin, salgın hastalıkların önlenmesine yönelik aşılama, 

koruyucu ilaçlama, seyahati sınırlama, durdurma ve denetleme faaliyetleridir. 11 

Bireylerin sağlıklı yaşayabilmesi için sunulacak kamu hizmeti sürekli ve 

kesintisiz olarak devam etmelidir. Sunulan sağlık hizmetleri maliyetin artması, 

kazanç sağlanamaması gibi gerekçelerle aksatılamaz. Eşitlik ilkesi gereğince de, 

sağlık hizmetinden faydalanan tüm bireylerin hizmete ulaşmada ve hizmetten 

faydalanmada eşit imkânlardan faydalanması bir zorunluluktur. Yine sağlık kamu 

hizmetinde, idare bakımından; hizmet sunumunda, maliyet- bedel, kar- zarar gibi 

karşılaştırmalar yapılamaz. 12 

Sağlığın kamu hizmeti olarak düzenlenmesi idareye yükümlülükler bireye ise 

haklar verildiği anlamına gelir. Kamu hastanelerinden yararlanma birey açısından 

bir hak ve bireylere sağlık hizmeti sunma Devlet açısından bir yükümlülüktür. Bu 

bakımdan bireyin kamu hastanesi ile bu hastanelerde görev yapan hekim ve diğer 

görevlileri ile hukuki ilişkisi özel hukuktan farklıdır ve kamu hizmeti sunan ile 

kamu hizmetinden yararlanan söz konusudur. Sağlık hizmetinden yararlanma özel 

hukuktaki gibi bir sözleşmeye bağlanmadığı gibi kamu hastanelerinde hastaların 

10 

Anayasa Mahkemesi’nin 22.11.2007 tarih ve E. 2004/114, K. 2007/85 sayılı kararı. 

11 

YILDIRIM, Ramazan; Sağlık Hizmetlerinden Adil Yararlanma Hakkı, Khuka, Kasım-2005, 

s.123. 

12 

BİRTEK, Fatih; Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesinde İdarenin Kusura Dayanan Sorumluluğu, 

Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.2, S. 3-4 , 2007, s.85. 



bazı durumlarda ücret ödemeleri de bir sözleşme ilişkisi doğurmaz 13 ve idarenin 

sorumluluğunu kaldırmaz. 14 

B. Sağlık Hizmeti Açısından İdare 

Yasama ve yargı organları ile Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu dışında kalan 

tüm kamu kuruluşları organik idare, bunların faaliyetlerine de fonksiyonel idare 

denir. 15 Sağlık hizmetleri bakımından idare ise genel ve özel bütçeli idarelerle özel 

idareler ve belediyeler ve bunlara bağlı teşekküller, sermayesinin tamamı Devlet 

tarafından verilmek suretiyle kurulan iktisadi teşekküller, idare ve murakabeleri 

3460 sayılı kanun hükümlerine tabi teşekkül ve müesseseler, özel kanunlarla kurulan 

bankalar ve diğer teşekküller, sermayesinin yarısından fazlası Devletin veya yukarıda 

yazılı müesseselerin elinde bulunan teşekküller ve bunların aynı oranda iştirakleri ile 

vücut bulan kurumlar ve bunlara bağlı sağlık birimleridir. Uyuşmazlık Mahkemesi, 

TCDD’ye bağlı hastaneyi idare kapsamında değerlendirerek çıkan uyuşmazlıkta 

idare mahkemesinin görevli olduğuna karar vermiştir. 16 Sayılan bu idarelerde, sağlık 

hizmetlerinde maaş, ücret, yevmiye veya sözleşme 17 ile istihdam edilenler ve bunların 

yardımcıları sağlık personelidir. 

13 

KAPLAN, Gürsel; İdarenin Sağlık Kamu Hizmetinin Yürütülmesinden Kaynaklanan Hukuki 

Sorumluluğu Alanında Yeni Gelişmeler, AYİM Dergisi, S. 19, s.12. 

14 

ATABEK, Reşat; Hastanelerin Sorumluluğu, İstanbul Barosu Dergisi, Yıl 1986, C. 60, S. 10-11- 

12, s.640. 

15 

GÜNDAY, s.4; AKYILMAZ, Bahtiyar; İdare Hukuku, Sayram Yayınları, Konya, 2004, s.7. 

16 

Uyuşmazlık Mahkemesi’nin 28.04.2003 tarih ve E.2003/16, K.2003/23 sayılı kararı. RG: 

07.07.2003/25161. 

17 

Sözleşmeli aile hekimi ve aile sağlığı elemanı çalıştırılmasını öngören yasa hükmünü, Devletin 

asli ve sürekli görevlerinden olan aile hekimliği hizmetlerinin memur ya da diğer kamu görevlisi 

olmayanlar tarafından yerine getirilemeyeceği gerekçesiyle açılan davada Anayasa Mahkemesi, 

“Sağlık Bakanlığı’nın, aile hekimliği hizmetlerini, pilot olarak belirleyeceği illerde görevlendireceği 

ya da sözleşmeli olarak çalıştıracağı personel eliyle yürütmesi, bu hizmetlerin niteliği itibariyle 

belli bir düzenlilik içinde sunulması gereken, kişilerin ve dolayısıyla aile ve toplumun varlığı 

ve huzuru yönünden vazgeçilmez, ertelenemez ve ikame edilemez hizmetler olması, aile hekimi 

ve aile sağlığı elemanlarının bu hizmetleri kapsamlı ve devamlı olarak belli bir mekânda ve 

tam gün çalışma esasına göre sunmaları, aile hekimliği pilot uygulamasına geçilen illerde bu 

hizmetlerin ücretsiz olarak verilmesi, kişilerin bu sağlık hizmetlerinden yararlanabilmelerinin aile 

hekimlerine kayıt olmalarına bağlı olması ve bu illerde aile hekimliği kapsamındaki hizmetlerin 

sadece aile hekimlerince sunulması, birinci basamakta düzenlenmesi öngörülen her türlü reçete, 

rapor ve sevklerin ve diğer resmi belgelerin, aile hekimleri tarafından düzenlenmesi, birinci 

basamaktan ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurum ve kuruluşlarına sevklerin aile hekimlerince 

yapılması, sözleşmeli çalışacak aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarının idare ile imzalayacakları 

sözleşmenin idari hizmet sözleşmesi niteliğinde bulunması, sözleşmeli aile hekimi ve aile sağlığı 

elemanlarının ücretlerinin idarece ödenmesi, aile hekimlerinin düzenledikleri tüm kayıt, evrak 

ve belgelerin resmi kayıt ve evrak niteliğinde olması, aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarının 

mevzuat ve sözleşmeye uygunluk ve diğer konularda, Bakanlık, ilgili mülki idare ve sağlık idaresinin 

denetimine tabi olmaları, görevleriyle ilgili ya da görevleri başında işledikleri veya kendilerine 


555


Sağlık personelinin ve sağlık kamu hizmetlerinin yürütüldüğü kamu mallarının 

idariliğinin ve dolayısıyla sorumluluğunun değerlendirilmesi bu kapsamda ele 

alınmalıdır. 

C. Sorumluluk 

Devletin sorumsuzluğunun esas olduğu evvelki dönemlere karşın idarenin 

bireylere verdiği zararları tazmin etme yükümlülüğü konusunda günümüzde bir 

tereddüt bulunmamaktadır. Batıda 19. yüzyıldan itibaren 18 ülkemizde özellikle 

Cumhuriyet’ten itibaren idarenin mali sorumluluğu kabul edilmektedir. 1925 

tarihli 669 sayılı Şurayı Devlet Kanunu ile tam yargı davası pozitif hukukumuza 

girmiştir. 19 Bu kanunun 19/a maddesi hükmüne göre tam yargı davası “Rü’yeti, adli 

mahkemelerin vazifesi dışında bulunan meseleler hakkında idari fiil ve kararlardan 

dolayı hukuku muhtel olanlar tarafından açılacak davalar” olarak belirlenmiştir. 

1961 Anayasası’nın 114. maddesine göre “idare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan 

zararı ödemekle yükümlüdür”. Bu kural 1982 Anayasası’nın 125. maddesinde de 

yinelenmiştir. Anayasa’nın 40. Maddesinde ise “kişinin, resmi görevliler tarafından 

vaki haksız işlemler sonucu uğradığı zarar da, kanuna göre, Devletçe tazmin edilir. 

Devletin sorumlu olan ilgili görevliye rücu hakkı saklıdır”, nihayet Anayasa’nın 

129. maddesinde “memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken 

işledikleri kusurlardan doğan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla 

ve kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabilir” 

hükümleri yer almaktadır. 

İdarenin sorumluluğunun kaynağı önceleri sadece kusura dayandırılmış daha 

sonra kusursuz sorumluluk esası da benimsenmiştir. Bu gelişim, idari yargının eser 

olup; onlar tarafından oluşturulmuş, şekillendirilmiş ve halen de geliştirilmektedir. 

karşı işlenen suçlarda Devlet memuru gibi kabul edilmeleri gözetildiğinde, aile hekimleri ve aile 

sağlığı elemanlarınca sunulacak olan aile hekimliği hizmetlerinin, Devletin genel idare esaslarına 

göre yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmetinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler olduğu 

açıktır. Bu durumda, ihtiyaç duyulması halinde, Türkiye’de mesleğini icra etmeye yetkili ve 657 

sayılı Yasa’nın 48. maddesinin (A) bendinin (4), (5) ve (7) numaralı alt bentlerindeki şartları 

taşıyan kamu görevlisi olmayan uzman tabip, tabip ve aile sağlığı elemanları, Sağlık Bakanlığı’nın 

önerisi, Maliye Bakanlığı’nın uygun görüşü üzerine idari hizmet sözleşmesi yapılarak aile 

hekimliği uygulamalarını yürütmek üzere çalıştırılabileceklerdir. Bu şekilde çalıştırılanlar 

Anayasa’nın 128. maddesinde yer alan “diğer kamu görevlisi” kapsamında olduğundan, iptali 

istenen kural Anayasa’ya aykırılık oluşturmamaktadır”. Anayasa Mahkemesi’nin 21.02.2008 

tarih ve E.2005/10, K. 2008/63 sayılı kararı. 

18 

İdarenin sorumluluğu Fransa Uyuşmazlık Mahkemesi’nin 1873 tarihli “Bilanco” kararı ile kabul 

edilmeye başlanmıştır. Amerika’da 1946 yılında çıkarılan FTCA Kanunu, İngiltere’de 1947 

çıkarılan CPA Kanunu ile idarenin sorumluluğu kural haline gelmiştir. 

19 

ATAY, Ender Ethem; İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006, s. 564. 



Benzer şekilde önceki yıllarda sorumluluk için ağır kusur şartı aranırken günümüzde 

kısmen de olsa bundan vazgeçilmiş ve hafi f kusur hallerinde de sorumluluk ve 

tazminata hükmedilir hale gelinmiştir. 20 

1. Sorumluluğun Kaynağı 

Sağlığın bir hak ve kamu hizmeti olarak mevcudiyeti, idarenin sağlık hizmetleri 

dolayısıyla bireye karşı sorumluluğunu doğurmaktadır. İdari faaliyetlerden zarar 

görenlere ödemede bulunma yükümlülüğü olarak ifade edilen idari sorumluluk, 

idarenin kendine özgü ilke ve kuralları gereği özel hukuktaki sorumluluktan farklılıklar 

içermektedir. Sorumluluğun kaynağını bir sözleşmeye, vekalet ilişkisine veya haksız 

fi ile bağlayan özel hukuktan farklı olarak idare hukukunda sorumluluğun kaynağı 

sadece idareye atfedilen bir işlem veya eylemdir. Sorumluluk kusur sorumluluğu ve 

kusursuz sorumluluk olmak üzere iki esasa dayanmaktadır. 

a) Kusur Sorumluluğu 

Sağlık hizmetlerinden kaynaklanan zararlar kural olarak “kusur sorumluluğu”na 

dayandırılmaktadır. Kusur sorumluluğu, kamu hizmetinin kötü işlemesi, geç işlemesi 

veya hiç işlememesi hallerini kapsamakla birlikte bir sağlık hizmetinden dolayı ortaya 

çıkan zararın bu hallerden birine sokulamaması idarenin sorumluluğunu ortadan 

kaldırmaz. Bu ayrım biraz da bir tanımlama gereğinin sonucudur ve sorumluluğu 

alanını daraltmak maksadıyla kullanılmamalıdır. 

Sağlık hizmetlerinde kusur objektif bir kusurdur yani sağlık personelinin sübjektif 

kusurlarına indirgenemez ve hizmetin kuruluşu, düzenlenmesi, teşkilatlanması, 

personeli, malları ve işleyişindeki aksaklıklara bağlı oluşan kusurlardır 21 . Bu 

kusurların kendi içinde ağır veya hafi f kusur gibi tasnifl ere bağlı tutularak bazı 

kusurların sorumluluk dışında tutulması mümkün değildir. Böyle bir tasnif 

yapılması ödenecek tazminat miktarının belirlenmesinde etkili olabilir. Tazminat 

miktarı kusurun yoğunluğuna göre belirlenir. 22 Bununla birlikte gerek Fransa’da 

gerekse Türkiye’de yargı kararlarında sağlık hizmetlerinde çoğunlukla yalnızca 

ağır kusurlardan dolayı sorumluluğa hükmedilmektedir. Kusur sorumluluğu bazı 

farklılıkları içermesi bakımından sağlık hizmetlerinin kuruluşu ve işleyişi ile tıbbi 

müdahaleler bakımından ayrıma tabi tutulabilir. 

20 

KAPLAN, s.1. 

21 

KIZILYEL, Serkan; İdarenin Sağlık Hizmetlerinden Doğan Tazminat Sorumluluğu, Sağlık 

Hukuku Kurultayı, Ankara Barosu, 2007, Ankara, s.206. 

22 

Danıştay Onuncu Dairesi’nin E.1995/6506, K.1996/5487 sayılı kararı. 


557


(1) Sağlık Hizmetinin Kuruluşu ve İşleyişi Bakımından Kusur 

Sorumluluğu 

İdarenin ve hekimlerin tıbbi müdahale dışındaki tüm faaliyetleri sağlık hizmetinin 

kuruluş ve işleyişi kapsamında değerlendirilir. Sağlık hizmetlerinin kötü veya geç 

işlemesi ile hiç işlememesi hallerinde idarenin kusur sorumluluğu ortaya çıkar. 

Sorumluluğa hükmedilebilmesi için ağır kusurun varlığına gerek yoktur. Sağlık 

hizmetlerinde sorumluluğun kapsamı hem kuruluş hem de işleyiş yönündendir. 

Ülke genelinde yaygın, yeterli sağlık birimlerinin bulunması, çağın ve ekonomik 

gelişmişliğin sunduğu beklentileri ölçüsünde gerekli sağlık araç ve gereçlerinin 

sağlanması kuruluş açısından sağlık hizmetidir. Bunun gibi yeterli sayıda ve nitelikte 

hekim ve diğer sağlık personelinin bulundurulması, sürekliliğin sağlanması, ileriye 

dönük tedbirlerin alınması da temel zorunluluktur. İdarenin ve hastane yönetiminin 

organizasyon ve hastane işletmesi bağlamında yerine getirmesi gerekli bu ve benzeri 

tüm görevler sağlık hizmeti kapsamında değerlendirilir. 23 

Danıştay, doğumundan sonra temizliği yapılarak oksijen çadırına konup normal 

hararet düzeyine çıkarılması için termofor tatbik edilirken termofonun sıcaklığının 

iyi ayarlanamaması ve zaman zaman da gerekli kontrolün yapılmaması nedeniyle 

anüste ve gluteal bölgede yanık oluşmasından dolayı açılan davada “idare kendisine 

verilen kamu hizmetlerini gereği gibi işlemesini sağlıyacak örgütü kurmak, araç ve 

gereç, personeli o hizmetin gereklerine uygun biçimde hazırlamakla yükümlüdür. 

Hizmetin iyi işlememesi yüzünden kişilerin zarara uğramaları halinde idarenin 

hukuksal sorumluluğu söz konusu olur ve uğranılan zararın hizmeti yürütmekle görevli 

idarece tazmini gerekir” 24 bir başka kararında ise “idarenin kendisine verilen sağlık 

hizmetlerinin idamesi için öncelikle gerekli örgütü kurmak ve bu örgütün ayni, şahsi 

ve mali olanaklarıyla araçlarını hizmete hazır tutmakla yükümlüdür” 25 demiştir. 

Sağlık hizmetleri, kuruluştan sonra gereği gibi işlemelidir. Araç ve gereçler her an 

hizmete hazır bulundurulmalı ve bunun gibi kamu personeli de sağlık taleplerine karşı 

zamanında ve etkili yanıt verebilmelidirler. “Halkın sağlık hizmetlerini yürütmekle 

görevli olan idare, hastanelerde yapılacak tedavilerin ve cerrahi müdahalelerin tıbbi 

23 

HAKERİ, Hakan; Hastane Yönetiminin Sorumluluğu, Sağlık Hukuku Kurultayı, Ankara Barosu, 

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1-3 Kasım 2007, Ankara Barosu Yayınları, 2008, s.161 vd. 

24 

Danıştay Onuncu Dairesi’nin 06.10.1982 tarih ve E.1982/2613, K.1983/1959 sayılı kararı. 

Danıştay Bilgi Bankası. 

25 

Danıştay 12. Dairesi, 18,11,1968, E. 1967/ 2767, K. 1968/ 2118 Sayılı karar için bkz. Danıştay 12. 

Daire Kararları, Birinci Kitap, C. ll, Ankara, 1976 



esaslarına uygun biçimde, hizmetin gerektirdiği yeterliğe sahip personelle ve gerekli 

dikkat ve özenin gösterilerek yapılmasını sağlamakla yükümlüdür”. 26 

Danıştay, tedavi sırasında görevli hemşire tarafından yapılan hatalı enjeksiyon 

sonucu kolun gangren olması ve kesilmesi dolayısıyla açılan davada “hastanelerde 

yapılacak tedavilerin tıbbi esaslara uygun biçimde ve hizmetin gerektirdiği yeterliğe 

sahip personelle yapılmasını sağlamakla yükümlüdür. Anılan yükümlülüğün yerine 

getirilmesinde kusurlu davranılması idarenin tazmin sorumluluğunu doğurur. Devlet 

hastanesinde, tedbirsizlik ve meslekte acemilik nedeniyle hatalı enjeksiyon yapılarak 

davacının kolunun kangren olmasına ve kesilmesine yol açılması karşısında, dava 

konusu olayda davalı idarece yürütülmekte olan sağlık hizmetinin işleyişindeki 

yetersizlik olarak ortaya çıkan hizmet kusurunun kabulü zorunludur” 27 demiştir. 

Bir başka kararında Danıştay, “riski çok daha yüksek aşıyı uygulayarak müşahede 

altında tutularak kuduz olmadığı anlaşılan bir kedi tarafından ısırılan ilgilinin 

yaşamını yitirmesine yol açan idarenin ağır hizmet kusuru bulunduğu, yaşam hakkı 

ve sosyal hukuk devletinin gerekleri karşısında maddi olanaksızlık gibi bir savın da 

kabul edilemeyeceği, bu nedenle davacıların uğradığı zararın davalı idarece tazmini 

gerektiği” 28 ne hükmetmiştir. 

Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalında uzmanlık yapmakta iken muz 

kabuğuna basıp kayması sonucu merdiven boşluğuna düşerek sakat kalma dolayısıyla 

açılan davada mahkeme “davacının görev yaptığı hastanenin temizliğinde ve 

merdivenlerin aydınlatılmasında davalı idarenin gerekli dikkat ve özeni göstermemesi 

nedeniyle hizmet kusurunun bulunduğu” yönünde karar vermiştir. 29 

Doğum sonrası alınan kan örneğinin ilgili sağlık birimine ulaştırılması ve 

tahlili aşamalarındaki aksaklık veya ihmal sonucu “fenilketonüri” hastalığının 

teşhis edilemediğinden bahisle açılan davada “hastalığın o aşamada teşhis 

edilemediği, hastalığa ilişkin kan örneklerinin alınması, bu örneklerin toplanması 

ve tanı merkezlerinde incelenmesi aşamalarında, her bir örnek açısından detaylı 

bir kayıt örneğinin uygulanmadığı, örneklerin öznel hale getirilmediği; dolayısıyla, 

erken ve sınırlı bir zaman diliminde teşhis edilip tedavisine başlanması gereken 

26 

Danıştay 10. Dairesi, 03.05.1995 Tarih, E. 1994/3258, K. 1995/2379. 

27 

Danıştay Onuncu Dairesi’nin 16.01.1985 tarih ve E.1982/2908, K.1985/26 sayılı kararı. Danıştay 

Bilgi Bankası. Benzer nitelikte Danıştay Onuncu Dairesi’nin 09.12.1992 tarih ve E.1992/184, 

K.1992/4321 sayılı kararı bulunmaktadır. Danıştay Bilgi Bankası. 

28 


29 




559


“fenilketonüri” hastalığının mücadele biçimine ilişkin kamu hizmetinin kötü işlemesi 

nedeniyle davacıların uğradığı zararın davalı idarece tazmini gerektiği” yönünde 

karar vermiştir. 30 

(2) Tıbbi Faaliyetlerden Doğan Kusur Sorumluluğu 

Tıbbi müdahale, tıp mesleğini icraya yetkili bir kişi tarafından, doğrudan ya da 

dolaylı tedavi amacına yönelik olarak gerçekleştirilen her türlü faaliyet yani hekimin 

tedavi amacına yönelik etkinlikleridir. En basit teşhis ve tedavi yöntemlerinden en 

ağır cerrahi müdahalelere kadar uzanan ve bir hastalığı, anormalliği ya da eksikliği 

önlemek, ortadan kaldırmak veya olumsuz etkilerini en aza indirmek için yapılan her 

türlü faaliyet tıbbi faaliyet kapsamındadır. 31 

Tıbbi müdahaleden dolayı sorumluluk diğer sağlık hizmetlerinden niteliği 

gereği farklılaşmaktadır. Tıbbi müdahaleler, bilgi, tecrübe, dikkat, özen gerektiren 

ve risk taşıyan faaliyetlerdir. Bu nedenle diğer sağlık faaliyetlerden farklı olarak 

yargı organları tıbbi faaliyetlerde “ağır kusur” şartı aramışlardır. Bu hem Fransa’da 

hem de ülkemizde böyle olmuştur. 32 Yine her iki ülkede, son yıllarda yüksek yargı 

organları bazı kararlarında ağır kusur şartına değinmemiş “basit kusur” hallerinde 

de tazminata hükmetmişlerdir. Diğer sağlık hizmetlerinde olduğu gibi tıbbi sağlık 

hizmetlerinde de kusur, hizmetin kötü veya geç işlemesi ile hiç işlememesi şeklinde 

ortaya çıkar. Danıştay’ın konuya ilişkin çok sayıda kararı bulunmaktadır. 

Danıştay bıçaklanma sonrasında hayati tehlike bulunmadığı teşhisi ile hastaneye 

yatırılmayan ve ertesi günü iç kanama nedeniyle gerçekleşen ölüm nedeniyle açılan 

davada “ajanın kusurlu hareketi nedeniyle idarenin hizmet kusuru bulunduğu 

açıktır” 33 diyerek ağır kusura deyinmemiştir. 

Danıştay, “streptomisin enjeksiyonundan sonra, enjeksiyona bağlı olarak 

gelişebileceği ve ölüme yol açabileceği kabul edilen şokun önlenmesi amacıyla 

yeterli gözlemlerin yapılmadığı anlaşıldığından, bunun sonucunda meydana 

gelen ölüm olayında davalı idarenin ağır hizmet kusuru” vardır diyerek ağır 

kusura hükmetmiştir. 34 Danıştay, ameliyat sırasında oksijen gazı yerine yanlışlıkla 

30 



31 

AYAN, Mehmet; Tıbbi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk, Ankara, 1991, s. 5. 

32 

GÖZLER, Kemal; İdare Hukuku, C.II, Ekin Yayınları, Bursa, 2003, s.1003. 

33 



34 


Bilgi Bankası. 



karbondioksit gazı verilmesi sonucunda meydana gelen ölüm olayında da idarenin 

ağır hizmet kusuru bulunduğuna hükmetmiştir. 35 

Tıbbi müdahale yapmaktan kaçınmak da sorumluluğu gerektirir. Hastanede 

kaldığı uzun süre içerisinde yeterli tıbbi müdahalenin yapılmaması sonucu meydana 

gelen ölümden dolayı açılan davada mahkeme tazminata hükmetmiştir. 36 

b) Kusursuz Sorumluluk 

Kusursuz sorumluluk, bir kusura bağlı olmaksızın, idari işlem veya eylemlerden 

doğan zararlardan idarenin sorumlu tutulmasıdır. Kusursuz sorumluluk, bizzat idari 

faaliyetin veya kullanılan araçların risk taşıması nedeniyle “risk ilkesi” ve idari 

faaliyetlerin yükünün belli bireyler üzerinde bırakılmaması gerekliliği nedeniyle 

“fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi”ne dayandırılır. 37 Kan ürünleri kapsamında bir 

zararın ortaya çıkması halinde ve sonucu kestirilemeyen tehlikeli tıbbi yöntemlerde 

risk ilkesi nedeniyle idarenin kusursuz sorumluluğuna hükmedilmektedir. 38 

Danıştay, Sıtma Savaş Başkanlığı sıtma mücadelesi görevlilerince yapılan 

ilaçlama sırasında davacının iki ineğinin ölmesi nedeniyle açılan davada “kamu 

hizmetlerinin yerine getirilmesi sırasında fertlere ve özel mülkiyete verilen zararların 

fi il ile zararlı sonuç arasında illiyet bağının bulunması şartıyla ayrıca idarenin 

kusuru aranmadan hizmet sahibi idarelerce tazmin edilmesi hukukun genel ilkeleri ile 

hakkaniyet ve nasafet kuralları gereği olduğu gibi, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti 

Anayasası’nın 125.maddesine göre, idare kendi eylem ve işlemlerden doğan 

zararları gidermek zorundadır. Bu durumda olayla zarar arasında bir nedensellik 

bağı bulunması yeterlidir. Zira idare kamu yararı düşüncesi ile yaptığı hizmetler 

dolayısıyla, idareye yüklenebilecek bir hizmet kusuru olmadan da bazı kişilerin veya 

mallarının özel bir zarara uğramasına sebep olabilir. Bu zararın karşılanması kamu 

külfetleri karşısında eşitlik ilkesinin bir sonucu” olduğuna hükmetmiştir. 39 

35 

Danıştay Onuncu Dairesi’nin 21.12.1995 tarih ve E.1994/5037, K:1995/6647 sayılı kararı. Danıştay 

Bilgi Bankası. Benzer kararlar: Danıştay Onuncu Dairesi’nin 13.11.1996 tarih ve E.1996/1091, 

K.1996/7530 sayılı kararı. Danıştay Bilgi Bankası; Danıştay Onuncu Dairesi’nin 22.11.1999 tarih 

ve E.1998/190, K.1999/6198 sayılı kararı. Danıştay Bilgi Bankası. 

36 



37 

GÖZLER, s.1071. 

38 

GÜRAN, Sait; Hekimin Faaliyetlerinden Devletin Sorumluluğu, Danıştay Dergisi, Yıl:12, S.46- 

47, 1982, s.21; GÖZLER, s.1087. 

39 

Danıştay Onuncu Dairesi’nin 21.02.1983 tarih ve E.1982/3142, K.1983/322 sayılı karar. Danıştay 



561


Tıp fakültesi binasında başına raf düşmesi dolayısıyla gerçekleşen ölümde “olay 

ile zararlı sonuç arasında uygun bir nedensellik bağının kurulabilmesi, idarenin 

kamu yararı düşüncesiyle yaptığı hizmetler dolayısıyle idareye yükletilebilecek bir 

kusur olmasa dahi özel bir zarara uğrayan kişilerin bu zararlarının tazminine karar 

verilebilmesi için yeterlidir. Bu zararın karşılanması kamu külfetleri karşısında 

eşitlik ilkesinin bir sonucu olup, bu tür zararların zarar görenler üzerinde bırakılması 

hakkaniyete de uygun düşmez” 40 

c) Özel Hastaneler Kapsamında İdarenin Sorumluluğu 

Özel hastanelerde de kamu hizmeti yürütülmekle birlikte bu kamu hizmeti 

idarenin doğrudan yürüttüğü bir kamu hizmeti olmayıp “virtüel kamu hizmeti” 

şeklinde yani idarenin denetim ve gözetim altında yürütülen kamu hizmetidir. 

Bilindiği üzere kamu hizmeti, idarenin doğrudan yürüttüğü veya özel kişilerce 

idarenin gözetim ve denetimi altında yürüttüğü faaliyetler olarak tanımlanmakta ve 

idarenin sorumluluğu gözetim ve denetim ile sınırlı tutulmaktadır. Zarar doğuran 

olay idarenin denetim ve gözetim eksikliğine bağlıysa idare, aksi takdirde özel 

hastane yönetimi sorumludur. 41 

Anayasa’da Devletin, sağlık hizmetlerini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık 

ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getireceği 

düzenlenmiştir. Hususi Hastaneler Kanunu 42 ve Özel Hastaneler Yönetmeliği’ne 43 

göre özel hastaneler; şikâyet üzerine yapılan inceleme ve soruşturma ile Bakanlıkça 

Komisyona yaptırılan veya Bakanlık Müfettişleri tarafından yapılan olağan ve 

olağan dışı denetimler hariç olmak üzere; müdürlük ekipleri tarafından, altı ayda 

bir rutin olarak denetlenir. Örneğin, hastanenin bulunduğu yerin gürültü, hava ve su 

kirliliğine maruz olmadığı; insan sağlığını olumsuz yönde etkileyecek endüstriyel 

kuruluşlar ile gayrisıhhi müesseselerden uzaklığı; hastane veya özel sağlık tesisi 

yapı kullanma izni belgesinin bulunması; hastanenin temizliği; personelin niteliği ve 

daha bir çok husus bakanlık ve müdürlükler tarafından denetlenir. 

2. Sorumluluğun Şartları 

Sağlık hizmetlerinden dolayı idarenin sorumluluğuna hükmedilebilmesi için 

bazı şartların bulunması gerekmektedir. Bunlar, fi il, zarar, kusur ve illiyet bağıdır. 

40 



41 

GÜRAN, Hekimin Faaliyetlerinden Devletin Sorumluluğu, s.16. 

42 

1933 tarih ve 2219 sayılı kanun. 

43 

Resmi Gazete: 27.3.2002- 24708. 



a) Fiil 

İdarenin sağlık hizmetlerinin yürütülmesinden kaynaklanan bir sorumluluğunun 

söz konusu olabilmesi için, bir fi il yani bir işlem veya eylem bulunmalıdır. Bir fi ilin 

yapılması gerektiği durumlarda hareketsiz kalınması halinde de yine pasif de olsa bir 

fi il bulunmaktadır. Fiil kapsamı çok geniştir ve tüm idari işlem ve eylemleri kapsar. 

Fiilin hukuka aykırı olması her zaman zorunlu değildir. 

b) Zarar 

İdarenin sorumluluğunun bir şartı da zararın varlığıdır. Zarar, bir kimsenin 

malvarlığında ve şahıs varlığında rızası dışında meydana gelen eksilmedir. Zarar 

maddi olabileceği gibi manevi de olabilir. Maddi zararlar para ile ölçülebilen 

zararlardır. Bu zararlar belirlenebilir ve belgelendirilebilir olmalıdır. Zarar ayrıca 

güncel ve gerçek olmalıdır. Bununla birlikte henüz doğmasa bile, ileride doğacağı 

muhakkak olan zararların da tazmini istenebilir. Bu anlamda mahrum kalınan kar ya 

da kazancın da tazmininin istenebilmesi gerekir. 

Danıştay, bir kararında “gazlı tamponun unutulması nedeniyle olayda idarenin 

kusurlu olmasına rağmen davacının bu sebeple uğradığı kesin bir zarardan söz 

etmeye olanak bulunmadığı, diğer yandan davacının özel doktor muayenelerinin 

gazlı tampon unutulması nedeniyle yapılan tedaviye ilişkin olup olmadığının 

saptanamadığı” gerekçesiyle maddi tazminata hükmetmemiştir. 44 

Manevi zararın kapsamına estetik zararlar, fi ziksel ve manevi acılar dahildir. 

Danıştay’ın, anüste ve gluteal bölgede yanık oluşmasından dolayı açılan davada 

“geçirdiği yanığa bağlı her iki gluteus üzerinde minimal yanık lekesi kaldığı” 

gerekçesiyle manevi tazminat isteminin reddine karar vermesi manevi zarar 

kurumunun özüyle bağdaşmamıştır. 45 

c) Kusur 

Sağlık hizmetinin yürütülmesinde idareye veya kamu görevlisine atfedilebilir 

bir kusur bulunmalıdır. Yukarıda açıklandığı üzere hizmetin hiç işlememesi, geç 

işlemesi, kötü işlemesi kusur sayılmaktadır. Kusur şartı sadece kusur sorumluluğunda 

gereklidir, kusursuz sorumluluk hallerinde kusur bulunmasa da idarenin sorumluluğu 

bulunmaktadır. 

44 



45 




563


d) İlliyet Bağı 

İdarenin sorumluluğuna hükmedilebilmesi için fi il ile zarar arasında illiyet bağı 

bulunmalıdır. Yani zarar, idarenin fi ili sonucu ortaya çıkmış olmalıdır. İlk bakışta 

kolay görünen bu ilişki gerçekte uzmanlık ve yoğun çalışma gerektiren bir süreç 

sonucunda ortaya konabilmektedir. Bu da mahkemelerin bilirkişilere başvurmasını 

zorunlu kılmaktadır. 

3. Sorumluluğu Kaldıran Haller 

Bazı durumlarda ortaya çıkan zarara idarenin işlem veya eylemi dışında bir etken 

de karışmış olabilir. Bunlar, mücbir sebep, beklenmeyen haller, üçüncü kişilerin 

veya zarar görenin zarar doğmasına sebep olması halleridir. Bu durumlarda idarenin 

sorumluluğu kısmen veya tamamen kalkar. 

Mücbir sebep, hem kusur hem de kusursuz sorumluluğu kapsar ve kısmen veya 

tamamen idarenin sorumluluğunu ortadan kaldırır. Beklenmeyen hal ise sadece 

kusur sorumluluğunu kısmen veya tamamen kaldırır, fakat beklenmeyen bir halde 

bile idarenin kusursuz sorumluluğuna hükmedilebilir. 46 

Zarar görenin veya üçüncü bir kişinin zararın doğmasına etkisi var ise müterafi k 

kusur oluşur ve kusurlar oranında sorumluluk paylaştırılır. Zararın tamamı, zarar 

görenin veya üçüncü kişinin davranışı sonucu ortaya çıkmış ise idarenin sorumluluğu 

tümüyle ortadan kalkar. 

Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesinde yataklı tedavi gören davacının, saat 03.30 

sıralarında doktor kıyafeti giymiş bir kişi tarafından bıçakla tehdit edilerek ırzına 

tecavüz etme teşebbüsünde bulunulduğu olayda “sanık kişinin davacının yatmakta 

olduğu ve hastanenin zemin katında bulunan odanın penceresinden içeri girmek 

suretiyle olayı gerçekleştirdiğinin, hastane personeli olmayıp kimliği belirsiz bir kişi 

olduğunun, hastanede gece güvenlik görevlisi ve otomatik gözetleme ve kontrol cihazı 

bulunmadığının, aynı hastanede bu olaydan bir süre önce benzer bir olayın meydana 

gelmesine rağmen hastane yetkililerince bu tür olaylara karşı önleyici ve caydırıcı 

hiçbir güvenlik tedbirinin alınmadığının, davacının yattığı odanın penceresinin yere 

çok yakın olmasına rağmen pencerelerde emniyet tedbirlerinin bulunmadığının 

anlaşıldığı, hastane binasının güvenlik yönünden hiçbir şekilde korunmadığı, 

hastane giriş ve çıkışlarında gerekli güvenlik kontrollerinin yapılmadığı … ve 

güvenlik tedbirlerinin alınmamış olmasından dolayı meydana geldiği tartışmasız 

46 

GÖZLER, s.1227. 



bulunan olayda davalı idarenin hizmet kusuru işlediğinin açık olduğu” 47 yönünde 

karar vermiştir. Burada gerçekte haksız fi il üçüncü kişi tarafından işlenmiştir ve bu 

kişi asıl sorumludur. Bununla birlikte kararda belirtildiği üzere idarenin sorumluluğu 

da bulunmaktadır. İdare ödediği tazminat dolayısıyla üçüncü kişiye karşı rücuya 

gidebilir. 

III. HEKİMİN İDAREYE KARŞI SORUMLULUĞU 

Kamu hastanelerinde hastaya karşı sorumluluğu idare üstlenmektedir. Hekimler 

ve diğer kamu görevlilerinin bireylere karşı doğrudan sorumluluğu bulunmamaktadır. 

Fakat bu, hekimlerin sorumsuzluğu anlamına gelmez, hekimler ve diğer kamu 

görevlileri idareye karşı sorumludurlar. 

Anayasaya göre, “Devletin, kamu iktisadî teşebbüsleri ve diğer kamu 

tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu 

hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri 

eliyle görülür. Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev 

ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla 

düzenlenir. Memurlar ve diğer kamu görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak 

faaliyette bulunmakla yükümlüdürler.” Bu yükümlülüklerini yerine getirmeyen bir 

kamu görevlisi mali ve disiplin yönünden sorumlu tutulur. Kanunlarda öngörülen 

yükümlülüklerini yerine getirmeyen kamu görevlileri doğrudan idareye verdikleri 

zararlardan ve bireylere verdikleri zararlar dolayısıyla idareye verdikleri zararlardan 

sorumludurlar ve bu zararı tazmin etmekle yükümlüdürler. 

Bireylere ve hastalara tanınan haklar aynı zamanda idareye ve hekime 

yükümlülükler ve sorumluluklar yüklenmesi demektir. Hekimin bir kamu veya 

özel hastanede veya tümüyle bağımsız bir şekilde sırf hekimlik faaliyeti yürütmesi 

dolayısıyla yükümlülükleri vardır. Bir diğer açıdan hekim, mevzuatta emredilen ve 

yasaklanan tüm kurallara uymak durumundadır. Aksi durumda hekimin idareye karşı 

sorumluluğu ortaya çıkar. Benzer şekilde diğer sağlık kamu görevlileri de kanunlarda 

kendilerine yüklenen görevleri gereği gibi yerine getirmelidirler. 

Hekimlerin yükümlülükleri ve sorumlulukları özel hukukta kapsamlı olarak 

ele alınmaktadır. Kişisel edim, öykü alma, muayene, teşhis, tedavi, reçete yazma, 

tıbbi teknik kullanma, tedaviyi kesme, kayıt tutma, sır saklama hekimlerin başlıca 

yükümlülükleridir. 48 Bu yükümlülükler aynı şekilde kamu hastanelerinde görev 

47 



48 

HAKERİ, Hakan; Tıp Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara, 2007, s. 196 vd; ATABEK, s.636. 


565


yapan hekimler için de geçerlidir. 49 Nitekim Danıştay, bir kararında “uygulanacak 

işlem veya ilacın yan etkileri konusunda hastanın uyarılarak onayının ve gerekli 

tedbirlerin alınması … davacının kulak zarının delik olduğu doktor tarafından 

bilindiği halde, ilacın yan etkilerinin daha fazla olabileceği hususunun davacıya 

bildirilmemesi, böylece tehlikeye atılmama hakkının tanınmaması” 50 nı bir hizmet 

kusuru olarak kabul etmiştir. 

Kamu hastanelerinde çalışan hekimlerin kamu görevlisi olmaları nedeniyle ayrıca 

yükümlülükleri de bulunmaktadır. Bununla birlikte bazen yükümlülüklerin yarışması 

ortaya çıkabilir. Memuriyet sıfatıyla kamu kurumuna karşı ve aynı zamanda hekim 

sıfatıyla hastaya karşı yükümlülüğü bulunan hekimin bu yükümlülükleri çatışabilir. 

Bu durumda öncelik hekimlik sıfatındadır. Örneğin yaptığı işler bakımından amirine 

bilgi vermek yükümlülüğü ile hastaya karşı sır saklamak yükümlülüğü çatıştığında 

sır saklama yükümlülüğü baskın çıkacaktır. Fakat suç niteliğindeki bir durumu ihbar 

etmesi müstesnadır. 51 

Özel hastanelerde ve özel muayenehanelerde hekim doğrudan bireye karşı 

sorumludur. Kamu hastanelerinde ise hastaya karşı hekimin doğrudan bir sorumluluğu 

bulunmamaktadır. Hastaya karşı mali sorumluluğu göğüsleyen idaredir, hekimin 

sorumluluğu ise idareye karşıdır ve rücu kapsamında düzenlenmektedir. 

Rücu, geri dönme; rücu hakkı ise bir kimsenin alacaklısına ödediği şeyi diğer 

birinden istemeye hakkı olmasıdır. 52 Rücu, özel hukukta ortak kusuruyla bir zarara 

sebebiyet verenlerin kusur oranlarıyla birbirlerine rücu haklarının bulunması şeklinde 

ifade edilmektedir. 53 İdare hukukunda ise rücu hakkından farklı olarak “rücu” veya 

“rücu yetkisi”nden söz edilmelidir. Rücu yetkisi, idarenin üçüncü kişilere verdiği 

para, mal veya hizmetin karşılığını kamu görevlisinden talep etme yetkisi olarak 

tanımlanabilir. Bu bakımdan rücu yetkisi, sadece yargılama hukukuna özgülenmemesi 

ve hak değil yetki olması açısından özel hukuktaki rücudan farklılaşır. 

Zarar görene yapılan ödemenin idare bütçesinden değil kamu görevlisi 

mamelekinden karşılanması; rücu tehdidinin kamu görevlisinin görevini daha özenli 

yapmasını sağlaması; rücunun işletilmesi zarar gören başta olmak üzere kamu 

49 

SENCER, Muzaffer; Hekimlik ve İnsan Hakları, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, C.15, S.127, Yıl.26, 

s.45 vd; HAKERİ, Hastane Yönetiminin Sorumluluğu, s.163. 

50 

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 07.03.2003 tarih ve E.2002/716, K.2003/91 sayılı 

kararı. Danıştay Bilgi Bankası. 

51 

ATABEK, s.639. 

52 

Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, www.tdk.gov.tr. 

53 

EREN, Fikret; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası, Beta, Ankara, 2001, s. 816. 



vicdanını rahatlatması rücunun başlıca yararları olarak görülmektedir. 54 Buna karşın 

teoride yararlı ve uygulanması mümkün görünen rücu, rücuyu işletmesi gerekenlerin 

kamu görevlilerinin amiri olması nedeniyle, takdirlerini kamu görevlileri lehine 

kullandıkları görülmektedir. Ayrıca amirler, meslektaşları ile empati kurarak bu 

kişileri ekonomik yük altına sokmaktan çekinirler. 

1. İdarenin Rücu Yetkisi 

Rücu için harekete geçip geçmeme kararı, idari işlem niteliğinde bir karardır. 

Rücu kararının alınmaması üzerine ilgililer doğrudan idari yargıda iptal davası 

açabilecekleri gibi, rücu kararı alınması konusunda idari başvuruda da bulunabilirler. 

Pek tabii olarak rücu kararının uygulanmaması veya bu konudaki idari başvuruya 

verilecek olumsuz yanıtlar idari yargı yoluna götürülebilir. 55 

Rücunun Anayasa’nın 40 ve 129 ile DMK’nın 12 ve 13. maddelerinde ayrı 

ayrı düzenlenmesi sorun oluşturmaktadır. Anayasa’nın 40. maddesi ve DMK’nın 

13. maddesi idareye rücu konusunda bir takdir yetkisi vermektedir. Anayasa’nın 

129. maddesi ve DMK’nın 12. maddesi ise idareye rücu konusunda bağlı yetki ile 

bağlamaktadır. Bu durumda öncelikle, esasa ilişkin hükümler olması nedeniyle 

Anayasa’nın 40. maddesi ile DMK’nın 12. maddesini bu açıdan göz ardı ederek , 

usuli hükümler olan 129. madde ve 13. maddeye bakmak gerekir. Bunlardan Anayasa 

bağlı yetki, 13. Madde ise takdir yetkisi vermektedir. Bu durumda Anayasal hükmün 

uygulanması zorunluluğu açıktır. 56 Yani rücu yolunun uygulanması, anayasal bir 

zorunluluktur. 57 

DMK m. 13/son hükmü gereğince çıkarılmış olan Rücu Yönetmeliği, 58 rücunun 

zararın mevcut olması ve zararın doğrudan doğruya memurun fi ilinden doğması 

54 

BEREKET BAŞ, Zuhal; İdarenin Hukuki Sorumluluğunun Sağlanmasının Aracı Olarak Tam Yargı 

Davaları, İdari Yargı Paneli, TBB ve Mersin Barosu, Mersin, 2003, s.348. 

55 

Danıştay Beşinci Dairesi’nin, 03.06.2008 tarih ve E. 2007/7369, K. 2008/3234 sayılı kararı. 


56 

GÖZLER, s. 1066. 

57 

Amerika’da Devletin mali sorumluluğunu düzenleyen kanuna göre (FTCA Section 2672), kamu 

görevlilerinin davacılar karşısında vakit harcayarak kamu hizmetlerini harcamasını önlemek 

amacıyla bin dolara kadar meydana gelen zararları (bin dolar sınırlaması daha sonra kaldırılmıştır) 

hile ile doğmamak şartıyla idarenin ödemesini savcının onayı ile kabul etmektedir. Ödenen bu 

tazminat zarar doğan olay nedeniyle kamu görevlisinin görevine son verilmemesi hali dışında 

kamu görevlisinden talep edilemez. SEAVEY, Warren A.; “Liberal Construction” And The Tort 

Liability Of The Federal Government, Harward Law Review, V. 67, 1954, s. 1002. 

58 

Tam adı şöyledir: Devlete Ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararların Nevi Ve Miktarlarının Tespiti, 

Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmelik, Bakanlar 

Kurulu Karar Tarihi-No: 27.06.1983 – 83.6510, RG: 13.08.1983-18134 


567


halinde rücu edilmesi gerektiğini belirtmektedir. Yani yönetmelik rücuda takdir 

yetkisi öngörmemiştir. Diğer yandan idare, rücu yetkisini kullanırken zarar görenin 

halefi sıfatıyla hareket etmemekte, 59 tazmini kamu görevlisi adına yapmamaktadır. 

İdarenin sorumluluğu asli ve doğrudandır. 60 

Gözübüyük-Tan’a göre, Danıştay, idarenin sorumluluğuna hükmettiği kararda 

eğer kamu görevlisinin kusurunu saptamışsa, rücu konusunda idarenin takdirinden 

söz edilemez. Bağlı yetki Danıştay tarafından da kabul edilmektedir. Mahkeme 

bir kararında, “İçişleri Bakanının kişisel kusuru bulunduğu açık olduğundan, 

hükmedilen tazminatı ödeyecek olan idarenin, sorumluluğu saptanan ilgili kişi veya 

kişilere yasal yollar çerçevesinde rücu etmesi Anayasa hükmü gereği bulunmaktadır. 

Anayasanın sözü edilen maddesindeki (kendilerine rücu edilmek kaydıyla) ibaresi; 

kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlar nedeniyle idare 

aleyhine açılan davalarda tazminata hükmedilmesi halinde, idarenin ödemek zorunda 

kaldığı tazminatı yasal yollara başvurarak ilgili kamu görevlisinden tahsil etme 

zorunluluğunu ifade etmekte ve bu Anayasal zorunluluk nedeniyle bu gibi hallerde 

davacıların, dava dilekçelerinde ayrıca ve mutlaka rücu talebinde bulunmaları 

gerekmemektedir” şeklinde hükmetmiştir. 61 

Danıştay’ın rücuya bakışı zamanla istenilen yönde değişmektedir. Bu bağlamda 

bir Danıştay kararına göre; “rücu mekanizmasının işletilmesi, kamu kurumunun 

yetkileri arasında bulunmakla birlikte, idarenin bunu kendiliğinden yapmadığı 

durumlarda, yurttaşların bunu sağlamak amacıyla idareye başvurmalarına bir engel 

59 

Onar aksi görüştedir ve ona göre, “Fert idarenin fi ilinden, hizmetin icrasından zarara uğramış ve 

idare aleyhine bir dava açmış ve idareyi tazminata mahkum edecek bu zarar ve ziyanı da tahsil 

etmişse ve hakikatta zarar tamamen veya kısmen memurun şahsi bir kusurundan ileri gelmişse, 

yani hadisede memurun şahsına atfolunabilecek bir kusur da mevcutsa bu takdirde idarenin 

memura istihlaf, ikame (subrogation) yoluyla rücu edebileceği kabul edilmektedir.” ONAR, Sıdık 

Sami; İdare Hukukunun Umumi Esasları, Üçüncü Bası, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, İkinci 

Cilt, s. 1209. Rücu hakkının halefi yet esasına dayandığı düşünülebileceği gibi, kanundan doğan 

bağımsız bir hak olduğu da düşünülebilir. Öğretide bu tür bağımsız rücu hakkına “basit rücu 

hakkı veya alelade rücu hakkı” da denmektedir. Şayet bağkurun(BAĞKUR’un) rücu hakkının 

hukuksal niteliğinin bağımsız yani basit rücu hakkına dayandığı görüşü benimsendiği takdirde 

halefi yet ilkesinden söz edilemez. Bir hakkın halefi yet esasına dayandığı kabul edilecek olursa 

halef olanın hukuksal statüsü halef olunanınkine tabi olur. Halef olunanın hak ve yükümlülükleri 

ile sınırlı biçimde talepte bulunulabilir. Yani halef olunanın sahip olduğu haklardan daha fazlası 

kullanılamayacağı gibi hak sahibinin daha azı ile yetinmesi de istenemez. Yine bir hakkın halefi yet 

esasına dayandığının kabulü yasalarda açık bir hükmün mevcut olmasına bağlıdır. Anayasa 

Mahkemesi’nin 21.12.2006 tarih ve E. 2002/153, K.2006/113 sayılı kararı. 

60 

AKYILMAZ, Bahtiyar; İdare Hukukunda Kamu Görevlisine Rücu Sorunu, Fikret Eren’e Armağan, 

Yetkin Yayınları, Ankara, 2006, s. 1050. 

61 

Danıştay Beşinci Dairesi’nin 10.11.1997 tarih ve E.1995/3611, K. 1997/2485 sayılı kararı. 




bulunmamaktadır. Kamu hizmeti görevlilerinin kişisel kusurundan kaynaklanan 

zararın karşılığı olarak ulusal ya da uluslararası bir Mahkemece hükmedilen 

tazminat devlet tarafından zarara uğrayan kişiye ödendikten sonra ilgili kamu 

kurumu tarafından sorumlu personele rücu edilmemesi, bu yükün toplum üzerinde 

bırakılması anlamına geleceğinden, her yurttaş ve özellikle kamu görevlilerinin 

kişisel kusuru nedeniyle zarara uğrayıp yargısal süreci başlatmış olan yurttaşlar, 

ilgili personele rücu edilmesini sağlamak amacıyla idareye başvurabilir ve bu 

başvurularının reddi üzerine de dava açma hakkını kullanabilirler. Kamu hizmeti 

görevlilerinin hukuka aykırı eylem ve işlemlerinden ve kendi kusurlarından doğan 

zararı toplum ödemek zorunda değildir.” 62 

Rücu konusunda kamu görevlisinin hafi f kusuru, ağır kusuru, kastı, suç 

niteliğindeki fi il ayrımını yaparken rücunun zorunluluğunu ihlalin ağırlığına paralel 

tutulmalıdır. Eğer rücuda takdir yetkisinden bahsedilecek ise ve buna bağlı olarak 

rücu yetkisi uygulanmayacaksa bu ancak hafi f kusur halinde tercih edilmelidir. 63 

Amerika, Almanya ve İsviçre’de bakış açısı böyledir. 64 

2. Rücuyu Yapacak İdarenin Belirlenmesi 

Rücunun hangi idare tarafından yapılacağı konusundaki zorluk bir önceki 

adımda; yani tam yargı davasında halledildiğinden rücuyu yapacak idarenin, 

tazminat ödemeye mahkûm edilen idare olduğunu kolaylıkla söyleyebiliriz. Bireye 

ödeme hangi idare bütçesinden yapıldıysa rücuyu yapmaya yetkili organ o idarenin 

yetkilisidir. Uygulamada rücu yetkisi genel hükümlere göre adli yargıda yapıldığından 

bu konuda yetkili idare, hazine adına dava açma yetkisi Maliye Bakanlığı Baş Hukuk 

Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü’dür. Bakanlıklar tam yargı davasının 

kesinleşmesinden sonra ödenen tazminatı ve rücu edilecek kamu görevlilerini 

Maliye Bakanlığı Baş Hukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü’ne 

bildirmektedirler. Bu talep üzerine rücu için dava açılmaktadır. 

3. Rücunun Yapılacağı Kamu Görevlilerinin Belirlenmesi 

İdarenin, ödediği tazminatı rücu edeceği kamu görevlilerini tespit etmesi 

karmaşık ve zor bir durumdur. Rücu uygulamasının yaygın olmaması ve bu konuda 

62 

Danıştay Beşinci Dairesi’nin, 03.06.2008 tarih ve E. 2007/7369, K. 2008/3234 sayılı kararı. 


63 

AKYILMAZ, İdare Hukukunda Kamu Görevlisine Rücu Sorunu, s. 1056. 

64 

GÜRSOY, Kemal Tahir; Fransız ve Alman Hukukunda İdarenin Sorumluluğunun Gelişmesi 

ve Günümüzdeki Durum, İdare Hukuk Alanında Sorumluluk, Sorumluluk Hukukundaki Yeni 

Gelişmeler III. Sempozyumu, Ankara, 1979, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1980, s.115. 


569


ayrıntılı düzenlemeler bulunmamasından dolayı rücu konusu ve muhtemel sorunları 

gündeme gelmemektedir. 

Anonimleşen kusurda ki bu kusurda doğrudan bir kamu görevlisine 

kusur yükletilememektedir ve rücunun yöneltileceği bir kamu görevlisi tespit 

edilememektedir. Diğer yandan sorumlu kamu görevlilerinin sayısının çokluğu 

rücu konusunda sıkıntı oluşturabilir. Zarara sebep olan idari işlem veya eylem bir 

kurul kararı ile alınmış ve kurul üyelerinden biri kurum dışından ve başka bir idare 

bünyesinde görevli ise rücu kararını kimin alacağı da bir başka sorundur. Bu ve 

benzeri birçok sorun rücu uygulamasında engeller oluşturmaktadır. 

Birden fazla kamu görevlisinin kusurlu olduğu durumda bunlar arasında 

müteselsil sorumluluk ilişkisi bulunmadığından 65 idare ancak kusurları oranında 

kamu görevlilerine rücu edebilir. Yaygın olmamakla birlikte Danıştay’ın tam yargı 

davasını görürken kamu görevlilerinin kusurlarına ve oranlarına değindiği olmuştur. 

Danıştay bir kararında “davalı idare ajanlarından tren makinistinin… hususlara 

riayet etmediğinden %65 nispetinde, şef trenin makinisti ikaz etmediğinden %15 

nispetinde, Gülağzı geçit bekçisinin kendi geçidinden geçen treni diğer geçit 

bekçisine haber vermediğinden %10 nispetinde, Büyük Karpuz Geçit bekçisinin 

de geciken bir trenin durumunu öğrenmeye tevessül etmediğinden %10 nispetinde 

hatalı olduğu”na karar vermiştir. 66 

IV. SORUMLULUKTA GÖREVLİ YARGI YERİ 

Sağlık hizmetlerinden doğan uyuşmazlıkların çözümü idarenin sorumluluğu ve 

hekimlerle diğer kamu görevlilerinin sorumluluğu olmak üzere iki başlık altında 

görülecektir. 

A. İdarenin Sorumluluğunda Görevli Yargı Yeri 

Kamu görevleri ile ilgili olarak bireylere verilen zararların tazmin edilmesi 

bakımından karşılaştırmalı hukukta iki esas uygulanmaktadır. Bunlardan “sorumluluk 

esası” doğrudan kamu görevlisinin sorumlu tutulabildiği esas olup Anglo-Sakson 

hukukunda uygulanmaktadır. Anayasa’nın 129 ve DMK’nın 13. maddelerinin 

öngördüğü sistem ise “teminat esası” olarak adlandırılmaktadır. “Teminat” ile kamu 

görevlisi ve zarar gören bazı yönlerden güvence altına alınmaktadır. 67 

65 


66 

Danıştay Onikinci Dairesi’nin 03.03.1971 tarih ve E. 1968/388, K. 1971/541 sayılı kararı. 

67 

DURAN, Lütfi ; Türk Kamu Personelinin Mali Sorumluluğu, Tahsin Bekir Balta’ya Armağan, 

Ankara, 1974, s. 12. 



Teminat esası getirilmemişse “sorumluluk esası”ndan sözedilir. Buna göre yasa 

koyucu, haksız fi illerden doğan zararlara karşı açılacak davalara ilişkin özel usuller 

getirmemektedir. Zarar görenler idareye ve kamu görevlisine karşı istediğini tercih 

ederek dava açabilmektedir. 1965 yılında DMK’nın kabulüne kadar ülkemizde ve 

halen Anglo-Sakson hukukunda ve İtalya’da uygulanan sistem budur. Almanya, 

İsviçre ve günümüzde ülkemizde ise “teminat sistemi” geçerlidir. 68 Teminat esasının; 

zarar gören, kamu görevlisi ve idare açısından bazı sonuçları bulunmaktadır. 

Teminat esasının en önemli sonucu zarar görenin zararını ödeme kabiliyeti olan 

idareden tahsil etme imkânı bulmasıdır. Teminat esasının bir diğer sonucu ise birden 

fazla failin bulunduğu durumlarda zarar görenin çok sayıda kişi ile hukuk mücadelesi 

yürütme zorluğu ortadan kalkar. Bir açıdan, sorumluluk esası ile kamu görevlilerine 

doğrudan dava açılabilmesi caydırıcılık açısından daha faydalı görülebilir. Fakat 

diğer taraftan zarar gören açısından tahsil kabiliyeti düşünüldüğünde sorumluluk 

esası fayda getirmeyebilir. 

Teminat esasının kamu görevlisi açısından da sonuçları bulunmaktadır. Bu esas, 

tazminat talebinin öncelikle idareye yöneltilmesini sağlar. Teminat esası kapsamında 

yalnızca idareye karşı dava açılması ve bu karara dayanılarak rücunun işletilmesi 

nedeniyle kamu görevlisi idare lehine tam yargı davasına katılma hakkı eder. Bir karşı 

oy yazısında “rücu kararı verilen kişinin de hasım mevkiine alınarak savunmasının 

alınması gerektiği” 69 ifade edilmişse de idari yargıda yalnızca idareler davalı 

sıfatını haizdir 70 ve gerçek kişilerin hasım olması mümkün değildir. Fakat kamu 

görevlisinin savunma yapmasını sağlamak amacıyla davaya katılmasını sağlamak 

doğru bir çözüm olabilir. 71 Çünkü tam yargı davasında idarenin kusurlu sayılması ve 

bu kusurdan dolayı kamu görevlisine rücu ihtimali ortaya çıkar. Sonradan idari yolla 

veya yargısal yolla da olsa zararı karşılayacak kamu görevlisinin davaya müdahale 

etme hakkı sağlanmalıdır. 

Teminat esası uygulandığında kamu görevlisi ile zarar gören karşı karşıya 

gelmediği için kamu hizmetlerinin aksaması önlenebilir. Buna karşın idarenin 

öncelikli olarak zararları karşılaması ve rücu sürecinden de tahsil imkânı doğmaması 

mali külfetin idare üzerinde kalmasına sebep olur. Ayrıca, zarar görenin idareye 

68 

YILDIRIM, İdare Hukuku Dersleri I, İkinci Bası, Mimoza Yayınları, Konya, 2006, s. 232. 

69 

Karşı Oy Yazısı:Danıştay Beşinci Dairesi’nin 10.11.1997 tarih ve E.1995/3611, K. 1997/2485 

sayılı kararı. Danıştay Bilgi Bankası. 

70 

Aksi görüş için bakınız: GÜRAN, Sait; İdarenin ve Ajanın Sorumluluğunun Belirlenmesine İlişkin 

Düşünceler, AİD, C. 12, S. 1, 1979, s. 55. 

71 



571


karşı dava açması ve idarenin kamu görevlisine rücu davası açması dolaylı bir yol 

olduğundan usul ekonomisi bakımından sakıncalı görülebilir. 

Anayasa’nın 40. maddesine göre, “kişinin, resmî görevliler tarafından vâki 

haksız işlemler sonucu uğradığı zarar da, kanuna göre, Devletçe tazmin edilir. 

Devletin sorumlu olan ilgili görevliye rücu hakkı saklıdır.” 

Anayasa’nın 129. maddesine göre, “memurlar ve diğer kamu görevlilerinin 

yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davaları, kendilerine 

rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak 

idare aleyhine açılabilir”. 

DMK’nın 12. maddesine göre, “Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya 

tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından 

rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır”. Bu hüküm idare ile kamu görevlisi 

arasındaki sorumluluk ilişkisini düzenlemektedir. 12. maddenin 1. fıkrası, kamu 

görevlisine görevini itina ile yapmasını ve Devlet malını korumasını, 2. fıkra ise 

bunun sağlanamadığı durumda idarenin gördüğü zararın memur tarafından ödeneceği 

düzenlenmiştir. 12. maddeye göre kamu görevlisi bir Devlet malına zarar verirse 

bu malın bedelini ödemekten sorumludur. Bu halde zarar gören üçüncü kişiden 

bahsedilemez. Fakat memurun “görevini dikkat ve itina ile yerine getirmemesi” 

nedeniyle üçüncü kişilere zarar verilmiş olabilir. 

DMK’nın 13. maddesine göre, “kişiler, kamu hukukuna tabi görevlerle ilgili olarak 

uğradıkları zararlardan dolayı bu görevleri yerine getiren personel aleyhine değil, 

ilgili kurum aleyhine dava açarlar”. Bu hüküm bir usuli düzenlemedir. Sorumluluk 

kapsamı “kamu hukukuna tabi görevlerle ilgili ortaya çıkan zararlardır”. Personel 

demekle kapsam geniş 72 , kamu hukukuna tabi görevler denilerek ise kapsam dar 

tutulmuştur. 

Anayasanın 40. maddesi ve onun izdüşümü olan DMK 12. maddesi, esasa 

ilişkin hükümlerdir. Bu hükümlere dayanılarak sağlık hizmetlerinden doğan 

zararlardan dolayı idareyi sorumlu tutmak ve yargı yolunun idari yargı olduğunu 

söylemek yeterlidir. Devlet Memurları Kanunu’nun 13. maddesi ise Anayasa’nın 

129/5 hükmünün izdüşümüdür ve bu hükümler usuli düzenlemelerdir. Benzer ilişki 

72 

Başbakan ve bakanlar ile mahalli idarelerin, özerk kuruluş ve kurumların seçilmiş organları 

sorumluluk kapsamı dışındadır. Lutfi DURAN, Türk Kamu Personelinin Mali Sorumluluğu, 

s.11, “129/5’deki diğer kamu görevlileri kavramı, Bakanları da kapsamakta”dır. GÜRAN, Sait; 

Anayasa’nın 128 ve 129 uncu Maddeleri Yönünden Kamu Görevlileri İle Bakanların Durumu, 

AİD, C. 17, S. 3, 1984, s. 34. 



Almanya’da da bulunmaktadır. 1948 Federal Almanya Anayasası’nın 34. maddesi 73 

ve 1937 tarihli Federal Almanya Memurlar Kanunu’nun 78. maddesi 74 sorumluluk 

konusunu düzenlemektedir. 

Anayasanın 129. Maddesi kapsam bakımından 13. Maddeye göre daha geniştir. 

Çünkü Anayasa, hem kamu hem de özel hukuka tabi görevleri kapsamaktadır. 75 

13. Madde ise hem DMK içinde yer alması hem de sadece kamu hukukuna tâbi 

görevleri düzenlemesinden dolayı kapsamı dardır. Gerek Anayasanın 129. maddesi 

gerekse DMK’nın 13. maddesi diğer hükümlerden ve birbirlerinden bağımsız olarak, 

tazminat davasının idari yargıda açılmasını gerektirmektedir. 76 

Görevli mahkemeyi belirlemede yetkili olan Uyuşmazlık Mahkemesi, önüne 

gelen uyuşmazlıklarda çelişkili kararlar vermiş, doğrudan görevli mahkemeyi 

düzenleyen DMK m. 13 ve Anayasa m. 129 hükümlerine gerekli önemi vermemiştir. 

Öyle ki doğrudan ilgili olmasına karşın, 13. maddeden hiç söz etmediği kararlar bile 

bulunmaktadır. 77 

Mahkeme, sağlık hizmetleri dolayısıyla ortaya çıkan zararın tazminindeki 

uyuşmazlıkta, “kamu hizmetinin yöntemine ve hukuka uygun olarak yürütülüp 

yürütülmediğinin, hizmet kusuru veya başka nedenle idarenin sorumluluğu bulunup 

bulunmadığının saptanması gerekmektedir. Bu hususların saptanması ise idare 

hukuku ilkelerine göre yapılabileceği” gerekçesiyle idari yargının görevli olduğuna 

karar vermiştir. 78 

TCDD Hastanesinde yapılan ameliyat sonrası oluşan sinir zedelenmesi 

nedeniyle ortaya çıkan görev uyuşmazlığında mahkeme, hastanenin kamu hastanesi, 

73 

“Kamu hizmeti ile görevlendirilmiş bir kimsenin, üçüncü bir şahsa karşı, görevinden doğan bir 

yükümlülüğü ihlal etmesi halinde, sorumluluk ilke olarak, devlete veya hizmetinde bulunduğu 

kuruluşa aittir. Kast veya ağır ihmal hallerinde, idarenin rücu hakkı saklıdır. Tazminat ve 

rücu haklarının kullanılması için adli yargı yolu kapatılamaz.” Federal Almanya Cumhuriyeti 

Anayasası, Federal Almanya Siyasi Eğitim Merkezi, Bonn, 2003. 

74 

“Bir memur kendi ihmali ile veya kısaca ödevine aykırı davranması halinde, hizmetinde bunduğu 

işverenin bundan mütevellit zararlarını tazmin etmekle mükelleftir. İşveren Anayasanın 34 üncü 

maddesinin 1 inci fıkrasına göre bir üçüncü şahıs için tazminat ödemişse, işverenin memura rücu 

hakkı ancak kastı veya ağır ihmali bulunduğu takdirde mevcuttur.” 

75 

DURAN, Lütfi ; Türk Kamu Personelinin Mali Sorumluluğu Sorunu, AİD, C. 17, S. 2, 1984, s. 16, 

Bahtiyar AKYILMAZ, İdare Hukuku, s. 408. 

76 

GÜRAN, Hekimin Faaliyetlerinden Devletin Sorumluluğu, s.18; ATABEK, s.640. 

77 

Uyuşmazlık Mahkemesi’nin, 18.10.1978 tarih ve E. 1978/30, K. 1978/32 sayılı kararı, RG: 

25.12.1978. 

78 

Uyuşmazlık Mahkemesi’nin, 26.12.2005 tarih ve E.2005/65, K. 2005/114 sayılı kararı. RG: 

07.10.2006. 


573


yürütülen sağlık hizmetlerinin kamu hizmeti ve görev yapan sözleşmeli hekimlerin 

de kamu görevlisi olması gerekçeleriyle görevli yargının idari yargı olduğuna karar 

vermiştir. 79 

Buna karşın Uyuşmazlık Mahkemesi, icap nöbeti olan doktorun doğum sırasında 

haber verildiği halde hastaneye gelmemesi sonucu özürlü hale geldiği ileri sürülerek 

uğranıldığı ileri sürülen zararın karşılanması amacıyla açılan davada, doğru teşhis 

yapmasına karşın yanlış tedavi uygulamıştır. “Bir kamu hizmetinin yürütülmesi 

sırasında kişilere verilen zarar, kamu görevlisinin görevinde kullandığı yetkilerden 

ve resmi sıfatından ayrılamıyor, aksine bunlarla sıkı sıkıya ilgili ve bağlantılı 

biçimde doğuyor ise, personel bakımından “görev kusuru” olarak tanımlanan bu 

kusurun, idare yönünden nesnel nitelik taşıyan “hizmet kusuru” kapsamında idare 

hukuku esaslarına tabi olduğu, gerek öğretide gerekse yerleşik yargısal içtihatlarla 

kabul edilmiş bulunmaktadır. Nitekim, Anayasa’nın 125. maddesinin son fıkrasında, 

idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu 

kuralına yer verildikten sonra, 129. maddesinin beşinci fıkrasında, memurlar ve 

diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan 

tazminat davalarının, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği şekil 

ve şartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabileceğine işaret edilmiştir. 

Bu düzenleme ile, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken 

kusurlu davrandıklarından bahisle haklı ya da haksız olarak yargı mercileri önüne 

çıkarılmasını önlemek ve kamu hizmetinin sekteye uğratılmadan yürütülmesini 

sağlamak suretiyle kamu düzenini korumak amaçlanmış; aynı zamanda, zarara 

uğrayan kişi bakımından, memurlar veya diğer kamu görevlilerine oranla ödeme 

gücü daha yüksek olan bir sorumlu (idare) muhatap kılınmıştır. Buna göre, kural 

olarak, kamu görevlisinin görev ve yetkilerini kullandığı sırada doğan zararın 

giderilmesi istemiyle, görev kusurunu kapsayan hizmet kusuru esasına dayanılarak, 

idari yargıda ve ancak idare aleyhine dava açılabilecek; yargı yerince tazminle 

yükümlü tutulması halinde idare, ilgili yasa kurallarının gösterdiği şekil ve 

şartlara uygun olarak, sorumlu personeline rücu edebilecektir. Buna karşılık, 

kamu görevlisinin görev ve yetkilerinden, resmi sıfatından ayrılabilen; başka bir 

anlatımla, suç biçimine dönüşerek idari olma niteliğini yitiren eylem ve işlemlerinin, 

yukarıda belirtilen Anayasal korumanın dışında kaldığını ve dolayısıyla, doğrudan 

doğruya kamu görevlisine karşı şahsi kusuruna dayanılarak adli yargı yerinde 

tazminat davası açılabilme olanağı bulunduğunu da belirtmek gerekir. Olayımızda, 

adli yargı yerinde, tazminatın konusunu oluşturan zararın davalı doktorun kişisel 

79 

Uyuşmazlık Mahkemesi’nin 28.04.2003 tarih ve E.2003/16, K.2003/23 sayılı kararı. RG: 

07.07.2003/25161. 



kusurundan doğduğu iddiasıyla doğrudan doğruya doktora karşı dava açıldığı, 

idarenin sorumluluğunu gerektiren bir görev ya da hizmet kusurundan söz edilmediği 

anlaşılmıştır. Dava idareye karşı açılmadığı nedeniyle idari yargı yerince idarenin 

sorumluluğunun saptanmasına da olanak bulunmamaktadır. Belirtilen duruma göre, 

kişisel kusuruna dayanılarak doğrudan doğruya kamu görevlisinin aleyhine açılan 

tazminat davasının, özel hukuk hükümleri çerçevesinde görüm ve çözümünde adli 

yargı yerinin görevli olduğu açıktır.” 80 

Bireyler idari yargıda dava açmakla birlikte hasım mevkiine idare yanında kamu 

görevlisinin adını veya yalnızca kamu görevlisinin adını yazmaktadırlar. Bazen de 

adli yargıda kamu görevlisi ile birlikte idareyi veya yalnızca idareyi hasım olarak 

göstermektedirler. Bu durumlarda görevli mahkemenin zararı doğuran fi illere göre mi 

yoksa hasım olarak gösterilen kişiye göre mi belirleneceği sorunu ortaya çıkmaktadır. 

Bir başka ifadeyle doğru mahkemede yanlış hasma ya da yanlış mahkemede doğru 

hasma karşı dava açıldığında sorun doğmaktadır. 

Anayasa m. 129 ve DMK m. 13’ e bu açıdan bakıldığında verilecek yanıt elbette 

zararı doğuran fi illerin esas alınarak görevli yargının belirlenmesi şeklinde olmalıdır. 

Zaten sorunun cevabı İYUK’da verilmektedir. İYUK m. 14 uyarınca idari yargı hâkimi 

ilk incelemede önce göreve sonra da husumete bakar. Mahkeme kendini görevli 

görmediği takdirde görevsizlik kararı verir. Görevli olduğuna karar vermesi halinde 

husumet konusuna geçer. Husumette dava dilekçesinde hasmın gösterilmemesi 

veya yanlış hasım gösterilmesi hallerinde hâkim kendisi hasım belirler (İYUK m. 

15). Hasmın yanlış gösterilmesi veya hiç gösterilmemesi hallerinde sırf bu nedenle 

görevsizlik kararı verilmez. Hasım mevkiinde gerçek kişi gösterilmesi halinde bile 

hâkim, gerçek hasmı belirleyerek gerçek kişiyi hasım mevkiinden çıkarmalıdır. 

Uyuşmazlık Mahkemesi, İYUK m. 15/c hükmünü iki farklı şekilde uygulamıştır. 

Kimi zaman davanın reddine, kimi zaman da görevsizlik kararı verilmesine 

hükmetmiştir. Uyuşmazlık Mahkemesi, davanın reddine karar verirken gerekçesi 

şöyledir: “Adliye Mahkemesinin görevsizlik kararı üzerine idari yargı merciinde 

yeniden açılan dava kamu tüzelkişilerinden herhangi birisi aleyhine değil de 

doğrudan doğruya kamu ajanları aleyhine açıldığına göre, idarenin bütünlüğü 

esasına istinaden 2577 sayılı Yasanın 15/c bendi uyarınca gerçek hasıma tebligat 

suretiyle eksikliğin giderilmesi olanağı da yoktur. Bu durum karşısında davanın 

reddi gerekirken görevsizlik kararı verilmesi doğru değildir.” 81 ” 

80 

Uyuşmazlık Mahkemesi’nin, 05.06.2006 tarih ve E. 2006/26, K 2006/75 sayılı kararı. 

81 

Uyuşmazlık Mahkemesi’nin 18.05.1992 tarih ve E. 1992/15, K. 1992/18 sayılı kararı. 


575


Emniyet müdürlüğündeki ölüm hadisesinden sonra İçişleri Bakanlığı ve polis 

memuru aleyhine idari yargıda açılan tam yargı davasında İdare mahkemesi İçişleri 

Bakanlığı yönünden görevlilik; polis memuru yönünden ise görevsizlik kararı 

vermiş, olayda Uyuşmazlık Mahkemesi, polis memuru yönünden adli yargının 

görevli olduğuna karar vermiştir. 82 Benzer şekilde, askerlik görevini yaptığı sırada 

gerçekleşen ölümden dolayı İçişleri Bakanlığı ve askere karşı açılan davada AYİM, 

İçişleri Bakanlığı yönünden görevliliğe; asker yönünden ise görevsizliğe karar vermiş 

ve Uyuşmazlık Mahkemesi asker kişi yönünden adli yargının görevli olduğuna karar 

vermiştir. 83 Bu çözüm şekli yukarıdaki açıklamalar ışığında, doğru değildir. İdare 

mahkemesi ve AYİM’in polis ve asker kişiyi hasım mevkiinden çıkarıp İçişleri 

Bakanlığı husumetinde görevlilik kararı vermesi gerekirdi. İdare Mahkemesi ve 

AYİM’in İçişleri Bakanlığı yönünden görevlilik kararı vermeleri bu mahkemelerin 

idareyi kusurlu buldukları anlamına gelmektedir. Bu kabulden sonra kişisel kusurun 

varlığının hiçbir önemi bulunmamaktadır. Ayrıca adli yargıda dava açılmasına gerek 

yoktur. Kişisel kusur varsa bile bu rücu yoluyla çözülmelidir. 

Danıştay, DMK’nın 13. maddesi ile getirilen “teminat sistemi”nden sonra 

çoğunlukla görevlilik kararı vermiştir. 84 Danıştay, tıbbi müdahaleler dolayısıyla 

açılan, Sağlık Bakanlığı Hastanesinde rahim ameliyatı olmasından sonra ameliyat 

bölgesinde gazlı bez unutulması ve gazlı bezin çıkarılması için yapılan masrafl arın 

karşılanması amacıyla açılan davada 85 ; hayati tehlike bulunmadığı teşhisi ile hastaneye 

yatırılmayan ve ertesi günü iç kanama nedeniyle gerçekleşen ölüm nedeniyle açılan 

davada; 86 ameliyat sırasında oksijen gazı yerine yanlışlıkla karbondioksit gazı 

verilmesi sonucunda meydana gelen ölüm nedeniyle açılan davada; 87 sol kalçadan 

total kalça proteziyle ameliyatı gerekirken sağ kalçadan ameliyat edilmesi yanında, 

davacının ağrı ve şikâyetlerinin artması, hareket yeteneğinin azalması ve yaşamı 

boyunca başkalarının bakımına muhtaç hale gelmesi nedeniyle açılan davada; 88 

ameliyat sırasında %5’lik dekstroz yerine dikkatsizlik ve tedbirsizlik sonucu %50’lik 

82 

Uyuşmazlık Mahkemesi’nin 24.03.1997 tarih ve E. 1997/15, K. 1997/14 sayılı kararı. RG: 

15.04.1997/22965. 

83 


84 

DURAN, Türk Kamu Personelinin Mali Sorumluluğu, s.22-23. 

85 



86 



87 

Danıştay Onuncu Dairesi’nin 21.12.1995 tarih ve E.1994/5037, K:1995/6647 sayılı kararı. 


88 

Danıştay Onuncu Dairesi’nin 10.10.1996 tarih ve 1995/934, K.1996/5933 sayılı kararı. Danıştay 




dekstroz (serum) takılması sonucunda meydana gelen ölüm nedeniyle açılan davada 89 

kendini görevli görerek karar vermiştir. 

Danıştay, tıbbi müdahaleler dışında kalan sağlık hizmetlerinden dolayı açılan, 

Sıtma Savaş Başkanlığı sıtma mücadelesi görevlilerince yapılan ilaçlama sırasında 

davacının iki ineğinin ölmesi nedeniyle açılan davada 90 ; tıp fakültesi binasında başına 

raf düşmesi dolayısıyla gerçekleşen ölüm dolayısıyla açılan davada 91 ; doğumundan 

sonra temizliği yapılarak oksijen çadırına konup normal hararet düzeyine çıkarılması 

için termofor tatbik edilirken termofonun sıcaklığının iyi ayarlanamaması ve zaman 

zaman da gerekli kontrolün yapılmaması nedeniyle anüste ve gluteal bölgede yanık 

oluşmasından dolayı açılan davada 92 ; tedavi sırasında görevli hemşire tarafından 

yapılan hatalı enjeksiyon sonucu kolun kangren olması ve kesilmesi dolayısıyla 

açılan davada 93 kendini görevli görerek karar vermiştir. 

Askeri sağlık birimlerinde yürütülen sağlık hizmetlerinden dolayı görevli 

mahkeme Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’dir. Türk Silahlı Kuvvetleri’nde görevli 

bulunan veya hizmetten ayrılmış olan subay, askeri memur, astsubay, askeri öğrenci, 

uzman çavuş, uzman jandarma çavuş, erbaş ve erler ile sivil memurların asker kişi 

kabul edilmektedir. Bu kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve 

eylemlerden dolayı açılacak iptal ve tam yargı davalarının doğrudan doğruya ve kesin 

olarak Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde çözümleneceği ve karara bağlanacağı 

hükme bağlanmıştır. AYİM’in askeri sağlık kurumları bünyesinde oluşan zararlardan 

dolayı görevlilik kararı verdiği kararları bulunmaktadır. 

Danıştay askeri hastanedeki (GATA) tedavisi sonucu ölümü nedeniyle tazminat 

isteklerine ilişkin davada, “askeri hizmetin özellikleri açısından değerlendirilmesi 

gerektiğinden ve bu durum askeri idari yargının uzmanlık konusu olduğundan, görüm 

çözümü görevi … Askeri Yüksek İdare Mahkemesine ait”tir diyerek görevsizlik kararı 

vermiştir. 94 

89 



90 

Danıştay Onuncu Dairesi’nin 21.02.1983 tarih ve E. 1982/3142, K.1983/322 sayılı karar. Danıştay 


91 



92 



93 



94 




577


Yargıtay’ın, DMK’nın 13. maddesinin yürürlüğünden sonra görevsizlik kararı 

verdiği kararları mevcutsa da, yüksek mahkeme çoğunlukla görevlilik kararı vererek 

esasa geçmiştir. 95 

Yargıtay Genel Kurulu, Devlet hastanesinde görevli ve memur olan davalı 

doktorun zamanında ve gerekli tedaviyi yapmayarak hastanın bir kolunun omuzdan 

kesilmesine neden olduğu iddiasıyla açılan davada görev konusunu ayrıntılı bir 

şekilde irdelemiştir. 96 

“Açık kırıklarda ilk 6-8 saat içinde ameliyathane ortamında debridman gerekli 

olduğu, bunda gecikildiği ve uygulanan antibiyotik tedavisinin de yetersiz kaldığı, 

…Türk Ceza Kanununun 459 maddesi gereğince cezalandırıldığı, …Bu olgular 

karşısında davalı doktorun salt idari bir görevin yerine getirilmesi sırasında 

zarara yol açmayıp, idari görevi cümlesinden olmakla birlikte hekimlik sanatının 

icrası sırasında hakkında verilip kesinleşen mahkûmiyet kararıyla da belirlenen ve 

görevinden ayrılabilen salt kişisel kusuru ile davacı zararına yol açtığında duraksama 

bulunmamaktadır. Bir başka bakış açısıyla doktorla hasta arasındaki ilişki yönünden 

olay ele alındığında ise; öğretide ve yargı kararlarında Memur ve kamu görevlisi 

doktorla hasta arasında kabul edilen iki çeşit ilişki söz konusudur. Bunlardan ilki 

kamusal ilişkidir. Bu ilişkide memur olan doktor görevini yaparken bir takım idari 

kurallarla bağlıdır ve bu bağlılık hastayı tedavi zorunluluğunun kişinin rızasını 

gerektirmediği tıbbi el atmalar (zorunlu aşı gibi ya da aids hastalığında olduğu gibi 

kamu sağlığının gerektirdiği hallerde) ve tıbbi el atma ve yardımı gerektirmeyen 

rapor düzenlenmesi gibi hallerde söz konusudur. Bu gibi idari görev ve yetkilerini 

kullanırken doktor kusurlu eylemiyle bireylere zarar vermişse burada Anayasa 

‘nın 129/5 maddesinin uygulanacağında kuşku bulunmamaktadır. Ancak somut 

olay bu yönü ile de ele alındığında davalı doktor kusurlu hareketiyle bireye zarar 

vermesi eylemi nedeniyle ceza mahkemesinde yargılanmış ve ceza almıştır. Doktor 

ceza mahkemesinde yargılanıp mahkum olduğuna göre artık Anayasa ‘nın 129/5. 

maddesindeki memuru korumak amacı ortadan kalkmış, diğer taraftan da zarar 

gören kişi memura karşı kişisel sorumluluğa giderek dava açmıştır. …İkinci ilişki 

ise sözleşme ilişkisi olup, bunun üzerinde de durmakta yarar vardır. Kişinin yaşam 

ve sağlığı onun kişisel değerlerini oluşturur. Kişilik hakkının koruduğu bu değerlere 

el atılması ancak tıbbi tedavi amacıyla ve doktorla hasta arasında oluşturulan bir 

95 

DURAN, Türk Kamu Personelinin Mali Sorumluluğu, s.29. 

96 

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 26.09.2001 tarih ve E.2001/4-595, K. 2001/643 sayılı kararı. 

Hukuktürk veri tabanı. Benzer nitelikteki diğer kararlar: Hukuk Genel Kurulu’nun 31.10.2007 

tarih ve E.2007/4-800, K.2007/797 sayılı, 15.11.2000 tarih ve E.2000/4-1650, K. 2000/1690 

sayılı, 11.02.1998 tarih ve E.1998/27, K. 1998/100 sayılı kararları. 



sözleşmeyle yani izinle mümkündür. Bir hastaya tedavi amacıyla yapılan el atma 

ve yardım bir özel hukuk ilişkisi olan vekalet sözleşmesinin varlığını gerektirir. 

Tıbbi yardımın yapıldığı yer, doktorun görev ve sıfatı sonucu değiştirmeyeceği gibi 

doktor nerede ve ne sıfatla olursa olsun tıbbi el atma ve yardım yapma yetkisini 

kamu kurallarından değil hasta ile yaptığı özel hukuk sözleşmesinden alır. En 

önemlisi tedavi sırasında uygulanan kural ve yöntemleri idare hukuku değil tıp 

bilimi belirlemiştir ve tüm doktorlar tıbbi yardım yaparken öncelikle bu kurallarla 

bağlıdırlar. Kaldı ki günümüzde kamu kurumlarında sosyal güvencesi olmayan 

hastalar ücret karşılığında tedavi edilmekte ve hastanın burada da doktorunu seçme 

hakkı bulunmaktadır. O halde doktorla hasta arasındaki sözleşme ilişkisi kurulduktan 

sonra Anayasa’nın 129/5. maddesinin uygulanmaması ve doktora karşı doğrudan 

dava açılabilme olanağının varlığının kabulü gerekir. Çünkü zarar, memur ya da 

kamu görevlisi olan doktorun idari yetkilerini kullanırken değil tıp bilimi kurallarına 

göre yapılan tıp san’atının uygulanması sırasında meydana gelmektedir. Burada 

doktor özel hukuk sözleşmesine aykırı davranan kişi durumundadır.” 

Bu kararı şu gerekçelerle isabetli değildir: 

1- Anayasa ve kanun hükümlerine göre kamu görevlileri hakkında asıl olan, 

doğrudan idare aleyhine, idari yargıda dava açılmasıdır. 

2- Yargıtay’ın son yıllara kadar uygulaması bu yönde iken son yıllarda, Anayasa 

ve yasadaki hükmün lafzına ve ruhuna aykırı bir yorumla, ‘hizmetten 

ayrılabilir kişisel kusur’ biçiminde bir kavram benimseyerek açılan her 

davada davacı tarafın davalının kişisel kusuruna dayanması istisnanın kurala 

dönüştürülmesidir. 

3- Kamu görevlisinin ancak zarar verme kastıyla kin, garez, husumet, kıskançlık, 

intikam vb. duyguların etkisiyle hareket etmesi halinde ya da Anayasa ve 

kanun kuralları ile emredici ve bağlayıcı temel hukuk ilkelerine açıkça aykırı 

davranması hallerinde kişisel kusura gidilebilir. 

4- Yargıtay’ın, tüm kamu görevlilerinin hizmetten ayrılabilir bir kişisel kusuru 

olabileceği ve tüm davalarda davacı tarafça davalının kişisel kusuruna 

dayanıldığı şeklindeki kabulü, Anayasanın 129/5 maddesi ve DMK’nın 13. 

maddesinin tamamen uygulama dışı bırakılması anlamına gelir. 

5- Kamu görevlisinin az veya çok kusurlu olmasının, ceza mahkemesinde 

yargılanması hatta mahkum olmasının dahi öneminin olmaması gerekir. Kusuru 

ağır olsa dahi kamu görevlisi aleyhine adli yargıda dava açılamaz. Kusurun 

ağırlığı kamu hizmetinden ayrışma için geçerli neden değildir. Danıştay’ın 


579


vurguladığı üzere, kusurun oranı ancak tazminatın hesaplanmasında önem 

arzeder. 97 

6- Kamu görevlisinin ancak açık ve kolayca hizmetten ayrılabilen kişisel bir 

eylemi ile zarar vermesi hallerinde; örneğin bir doktorun görevi sırasında kişisel 

bir alacak verecek meselesi sebebiyle bir kişiyi yaralaması veya öldürmesi 

gibi durumlarda adli yargıda kamu görevlisine karşı dava açılabilmelidir. 

7- Hekimlerin her olayda kişisel kusuru olduğu biçiminde bir ön yargı ile 

sorumlulukları yoluna gidilmesi doğru bir yaklaşım değildir. Anayasal ve 

kanuni teminat altında bulunmalarına rağmen bu biçimde sürekli dava ve 

tazminat tehdidi altında kalan kamuda çalışan doktorlar veya sair kamu 

görevlileri verimli olarak çalışamayacak ve hizmetlerin aksaması kaçınılmaz 

olacaktır. Bu nedenlerle sağlık hizmetinin yürütülmesi sırasında üçüncü 

kişilere zarar verilmesi hallerinde davanın mutlaka idareye karşı açılması, 

kamu görevlisi aleyhine adli yargıda açılacak davaların husumet yönünden 

reddine karar verilmesi gerekir. 

A. Hekimin Sorumluluğunda Görevli Yargı Yeri 

Zarar gören bireye tazminat ödenmesini öngören yargı kararının kesinleşmesinden 

itibaren rücu konusu gündeme gelir. İdarenin ödediği tazminatı kamu görevlisinden 

nasıl tahsil edeceği konusunda bir açıklık bulunmamaktadır. DMK m. 12 ye göre 

“zarar ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır”. “Zararın 

ödettirilmesinde bu konudaki genel hükümler uygulanır”. “Ancak fiilin meydana 

geldiği tarihte en alt derecenin birinci kademesinde bulunan memurun brüt aylığının 

yarısını geçmeyen zararlar, kabul etmesi halinde disiplin amiri veya yetkili disiplin 

kurulu kararına göre ilgili memurca ödenir”. DMK m. 13 e göre ise, “kurumun, 

genel hükümlere göre sorumlu personele rücu hakkı saklıdır”. Bu düzenlemeler, 

birden fazla yöntemin uygulanmasına sebep olmaktadır. 

Rücunun genel hükümlere göre yapılmasından öncelikle anlaşılması gereken, 

bunun bir idari kararla yapılmasıdır. Rücu emrini veren kanunlar idari kanunlardır. 

Yargılama usulüne ilişkin kanunlar değildir. Örneğin idari yargı kararlarının 

uygulanmaması nedeniyle açılacak tazminat davalarında yargı yerini düzenleyen 

İYUK m. 28/4 hükmü rücu konusuna değinmemiştir. 98 Yukarıda belirtildiği gibi, 

97 



98 

Genel İdari Usul Kanunu tasarısında rücu şöyle düzenlenmiştir. “Memurlar ve diğer kamu 

görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davalarında, idari 

yargı mercilerince aleyhine tazminata hükmedilen kamu kurum ve kuruluşları, olayla ilgili 23 

üncü maddedeki esaslara uygun soruşturma yaptırarak, kişisel kusuru belirlenenlere karşı, genel 

hükümlere göre rücu davası açmakla yükümlüdürler.” 



idare hukukunda rücu yetkisi özel hukuktaki rücudan zorunlu olarak farklılaşır. Özel 

hukukta rücu yargı terimi olarak belirginleşse de bu, idare hukuku açısından geçerli 

değildir. Nitekim Fransa’da kamu görevlilerine karşı rücu bir idari kararla yapılır. 

Kamu görevlileri de bu karara karşı idari yargıda dava açabilmektedirler. 

Kanunda bazı durumlarda rücunun idari kararla yapılacağı açıkça belirtilmiştir. 

DMK m. 12’ye göre fi ilin meydana geldiği tarihte en alt derecenin birinci kademesinde 

bulunan memurun brüt aylığının yarısını geçmeyen zararlar idari kararla rücu edilir. 99 

Rücu Yönetmeliği’ne göre en alt derecenin birinci kademesinde bulunan memurun 

brüt aylığının yarısını geçen zararlar sulh ile tahsil edilebilir. Sulh ile kastedilen 

rücunun miktarı ise işkence fi ilinden dolayı idarenin ödediği tazminatın sulh ile aşağı 

çekilmesi mümkün olmamalıdır. Sulh yoluyla tahsilde, kamu görevlisine ödeme 

talebinde bulunulduğunda ilgili, zararı ödemek konusunda gönüllü davranabilir. 

Rücunun idari kararla yapılmasını kolaylaştırmak amacıyla tam yargı davasında 

hâkimin kusurlu kamu görevlilerini ve kusur oranlarını belirtmesi gerekir. Fakat 

bu belirlemeyi açıklama kısmında mı yoksa hüküm kısmında mı yapması gerektiği 

farklı sonuçlara bağlandığından tartışılmalıdır. 

Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu’nun isabetli görünen ve aynı zamanda 

rücu yapması gereken idareye yol gösterir nitelikteki bir kararı bulunmaktadır. İlk 

derece mahkemesi, SSK tarafından memura hukuka aykırı şekilde ödendiği iddia 

edilen ve ücret tahsili için açılan davada; bir kimsenin malvarlığının haklı bir 

sebep olmaksızın diğer bir kimsenin malvarlığı aleyhine çoğalmasının sebepsiz 

zenginleşme teşkil ettiği, sebepsiz zenginleşmenin Borçlar Kanununda düzenlenen 

borç kaynaklarından olduğu, bu borç kaynaklarından doğan uyuşmazlığın adli 

yargıda çözümleneceği gerekçesiyle görevsizlilk kararı vermiştir. Bunun üzerine 

Danıştay Beşinci Dairesi “olayda ilgiliye, öğrenim durumu gözardı edilerek, hatalı 

ödenen ek gösterge tutarının geri alınması yolunda yetkili idari makamca gerekli 

idari işlemin tesis edilmesi ve bu işleme karşı ilgili gerçek kişinin iptal davası açması 

gerekmekte olup; kamu gücüne dayanarak icrai ve kesin nitelikte işlem tesis etme 

yetkisini haiz bulunan idarenin buna karşın bu yola gitmeyerek fuzulen ödenen 

paranın faiziyle birlikte iadesi için ilgili gerçek kişiye karşı idari yargı merciinde 

açtığı davanın yukarıda belirtilen noktalardan bahisle reddedilmesi gerekirken 

Mahkemenin kanunun “idari” nitelikte olduğunu gözardı ederek davayı görev 

noktasından reddetmesinde hukuki isabet görülmemiştir” gerekçesiyle bozmuş 

ilk derece mahkemesinin ısrar kararı üzerine İDDGK, “Bir davanın görüm ve 

99 

Danıştay Beşinci Dairesi’nin 05.11.2002 tarih ve E. 2002/685, K. 2002/4205 sayılı kararı. Danıştay 



581


çözümünün idari yargının mı yoksa adli yargının mı görev alanına girdiği hususunun 

belirlenmesi ayrı; İdari yargıda açılan bir davanın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü 

Kanununun 2. maddesi uyarınca yöntemine uygun olarak doğru açılıp açılmadığı 

hususunun belirlenmesi ise ayrı konulardır. 2577 sayılı Kanunun 2.maddesi idari 

dava türlerini belirlemekte ve iptal ve tam yargı davalarının, kimler tarafından 

ve hangi nedenlerle açılabileceğini hükme bağlamaktadır. İdari yargı yerinde, 

2577 sayılı Kanundaki bu belirlemeye uygun açılmayan her davanın ise, davanın 

konusu ve uyuşmazlığın içeriğine bakılmaksızın adli yargı yerinin görevine girdiği 

gerekçesiyle, görev yönünden reddedilmesi, hem adli idari yargı görev ayrımı hem 

de idari yargılamanın yöntem ve esasına uygun düşmemektedir. Danıştay Beşinci 

Daire kararında açıklandığı üzere; Mahkemenin konunun “idari” nitelikte olduğu 

hususunu gözardı ederek davayı görev yönünden reddetmesinde hukuki isabet 

bulunmamaktadır” biçiminde karar vermiştir. 100 

1. Rücunun İdari Yargı Kararıyla Yapılması 

Doktrinde bir görüşe göre, zararın idare ile kamu görevlisi arasında bölüşümü 

aynı yargı yerinde, yani idari yargı yerinde yapılmalıdır. Çünkü tazminat davasının 

idari yargıya bırakılmasının neden ve amaçları, rücu davası için de tümüyle geçerlidir 

ve aynıdır. 101 Kamu hizmetinin ve idarenin sorumluluğunun bulunup bulunmadığını 

nasıl ki yalnızca idare mahkemeleri tespit edebiliyorsa, rücu davasında da idarenin 

sorumluluk kapsamını, hizmet kusurunu belirleyecek ve hizmetten ayrılan kişisel 

kusuru ayırt edecek ve dolayısıyla rücu oranını belirleyecek yargı yeri de idari yargı 

olmalıdır. 102 Duran, “idari tazminat davasını çözümlerken personelin şahsi kusurunu 

yargılamış bulunan Danıştay, neden İdarenin rücu davasında, kişisel eylem ve kusur 

söz konusu olduğu gerekçesiyle, sorumluluk ve tazminatın paylaştırılmasına ilişkin 

ikinci aşamada aynı noktaları incelemek ve değerlendirmek yetkisinden mahrum 

olsun?” 103 diye haklı olarak sormakta ve rücuda öngörülen “genel hükümler” ile 

Borçlar Kanunu hükümlerinin değil, İdare Hukuku ilke ve kurallarının uygulanması 

gerektiğini savunmaktadır. 104 

100 

Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu’nun 05.06.1992 tarih ve E. 1992/170, K. 1992/144 

sayılı kararı. Danıştay Bilgi Bankası. 

101 


102 

DURAN, Türk Kamu Personelinin Mali Sorumluluğu, s.44; GİRİTLİ, İsmet-BİLGEN, Pertev- 

AKGÜNER,Tayfun; İdare Hukuku, İkinci Bası, Der Yayınları, İstanbul, 2006, s. 660; GÜRAN, 

İdarenin ve Ajanın Sorumluluğu, s. 55; AKYILMAZ, İdare Hukukunda Kamu Görevlisine Rücu 

Sorunu, s. 1055. 

103 


104 

DURAN, Türk Kamu Personelinin Mali Sorumluluğu, s.48, GİRİTLİ-BİLGEN-AKGÜNER, s. 

660. 



Akyılmaz ise farklı bir gerekçeyle de olsa aynı sonuca varmaktadır. Yazar, haksız 

fi il ile şahsi kusur ayrımına dikkat çekerek “idareyle kamu görevlisi arasındaki ilişki 

idare hukuku kurallarına tabidir” ve “kişisel kusur tamamen idare hukukuna özgü bir 

kusur çeşidi olup, kamu görevlisinin görevi, yetkileri, hizmet araç-gereçleri ve resmi 

sıfatı ile ilgili olarak karşımıza çıkan bir kusurdur”. Bu nedenle kamu görevlisinin 

davranışının “vatandaş olarak yaptığı kusurlu davranışları gibi, haksız fi il olarak 

nitelendirilmesi doğru değildir” 105 demektedir. 

Adli yargı organı, kamu görevlisini yargılarken kusurun idareye ait olup 

olmadığını takdir edemez. Buna karşın kamu yararı ve hizmet gereklerini belirlemede 

özel görevli olan idari yargı organı önüne gelen uyuşmazlıkta görev kusuru ile kişisel 

kusur ayrımını yapabilir. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi bir kararında, davalı görevlilerin 

olayda şahsi kusuru bulunup bulunmadığının araştırılmasına ve incelenmesine yer 

ve imkân bulunmadığını belirtmiştir. 106 Aynı şekilde Danıştay, kurumla personeli 

arasındaki ilişki kamu hukukuna dâhil olduğundan rücunun Borçlar Kanunu 

hükümlerine göre yapılmasının mümkün olmadığına hükmetmiştir. 107 

İdari yargının, tazminat talebine hükmederken rücu konusunu görüşüp 

görüşmeyeceği ve kamu görevlilerinin sorumluluk oranlarını belirleyip 

belirleyemeyeceği temel sorundur. Danıştay bir kararında açıkça olmasa da rücu 

yapılması kaydıyla hüküm tesis etmiştir. 108 Mahkeme, kararında “açıklanan 

nedenlerle, davalı idarece olayda kişisel kusuru bulunan kişi veya kişilere rücu 

edilmek kaydıyla davacının manevi tazminat isteminin kabulüyle … lira manevi 

tazminatın davalı idareden alınarak davacıya verilmesine” hükmetmiştir. Üstelik 

bu ifade kararın gerekçe kısmında değil hüküm kısmında yer almaktadır. “Rücu 

edilmek kaydıyla” ibaresi Anayasada da bulunan bir kayıttır, fakat bu kaydın 

mahkeme kararında geçmesi farklı bir anlam taşımaktadır. Akyılmaz, bu kararı 

değerlendirirken, kararda, rücunun işletilmesine zorlama gördüğünü fakat kararda 

izlenen yolun doğru olmadığını; ayrıca, hüküm kısmında “kişisel kusur bulunan 

kişi veya kişilere rücu edilmek kaydıyla” denilerek somut bir kamu görevlisinden 

bahsedilmemesi nedeniyle fail açısından icra edilebilecek bir ilam niteliğinde 

bulunmadığını ileri sürmüştür. 109 İdari yargı, idarenin sorumluluğuna hükmederken 

105 

AKYILMAZ, İdare Hukukunda Kamu Görevlisine Rücu Sorunu, s. 1053-1054. 

106 


107 

Danıştay Beşinci Dairesi’nin 26.11.1975 tarih ve E.1972/645, K. 1975/7739 sayılı kararı. Amme 

İdaresi Dergisi, C. 9, S. 2, s.120. 

108 

Danıştay Beşinci Dairesi’nin 10.11.1997 tarih ve E.1995/3611, K. 1997/2485 sayılı kararı. 


109 



583


varsa kamu görevlilerinin kusurlarını ve oranlarını belirlemelidir. Böylece hem rücu 

işlerlik kazanır hem de uzman yargı organınca idarenin ve kamu görevlilerinin kusur 

oranları kolay ve hızlı bir şekilde tespit edilmiş olur. 110 

Danıştay, bakmakta olduğu tam yargı davalarında rücu konusuna çoğunlukla 

değinmemektedir. Bazı kararlarında ise nasıl ve kim tarafından yapılacağı 

yönünden ipucu vermeden sadece rücu yapılmasını gerekliliğini genel bir ifadeyle 

geçiştirmektedir. Örneğin bir kararında idarenin sorumluluğuna hükmetmiş ve 

gerekçe kısmında “görevlilerin ağır kusurları söz konusu olduğundan, hükmolunan 

tazminatı ödeyecek olan idarenin, sorumluluğu saptanan görevlilere yasal yollar 

çerçevesinde rücu etmesi Anayasa ve yasa hükmü gereği” 111 olduğunu belirtmiştir. 

Danıştay’ın, tam yargı davasını görürken, aynı zamanda kamu görevlisinin kişisel 

kusurunu belirlediği ender kararları da bulunmaktadır. Bu yönde, DMK m. 13 hükmü 

öncesi ve sonrasına ait örnek karar bulunmaktadır. Üniversite rektörü tarafından idari 

görevine son verilen dekan tarafından açılan davada Danıştay, “duçar olduğu ıstırap 

ve huzursuzluğu karşılamak üzere manevi tazminat olarak takdiren ve maktuan … 

liranın davalı idareden alınarak davacıya verilmesine ve … kararın ittihazındaki 

ağır hizmet kusurunun husulüne Rektör …’ın şahsi kusurunun da yüzde kırk 

nisbetinde tesiri bulunduğu, olayın başlayış, akış ve kararın alınış ve uygulanış şekil 

ve seyrinden anlaşılmasına binaen davalı idarenin tazminat miktarının yüzde kırkı 

nisbetinde Rektörün şahsına rücu etmekte muhtar bulunmasına” 112 karar vermiştir. 

Danıştay bir başka kararında “davalı idare ajanlarından tren makinistinin … 

hususlara riayet etmediğinden %65 nispetinde, şef trenin makinisti ikaz etmediğinden 

%15 nispetinde, Gülağzı geçit bekçisinin kendi geçidinden geçen treni diğer geçit 

bekçisine haber vermediğinden %10 nispetinde, Büyük Karpuz Geçit bekçisinin 

de geciken bir trenin durumunu öğrenmeye tevessül etmediğinden %10 nispetinde 

hatalı olduğu”na karar vermiştir. 113 

Burada değinilmesi gereken bir husus da zarar görenin adli yargıda özel kişilere 

karşı tazminat davasını kazanması üzerine, özel kişilerin idareye rücu davası 

açabilmeleri konusundadır. Adli yargı yeri, eğer idarenin de zararda kusuru varsa 

başta görevsizlik kararı vermesi gerekir, görevsizlik kararı vermeyerek esasa giriyorsa 

110 


111 

Danıştay Onuncu Dairesi’nin, 20.04.1989 tarih ve E. 1988/1042, K. 1989/857 sayılı kararı. 


112 

Danıştay Sekizinci Dairesi’nin 12.02.1963 tarih ve E. 1962/2867, K. 1963/1192 sayılı kararı. 

DURAN, Lütfi ; İdare Hukuku Meseleleri, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1964, s. 191. 

113 

Danıştay Onikinci Dairesi’nin 03.03.1971 tarih ve E. 1968/388, K. 1971/541 sayılı kararı. Esin, 

s.205. 



idarenin kusurunu görmediği sonucu çıkar. Buna rağmen zararı ödeyen kişi, idarenin 

de sorumlu olduğunu düşünüp rücu amacıyla dava açması durumunda görevli 

yargının idari yargı yeri olması gerekir. 114 Çünkü idari işlem veya eylemden doğan 

bir zararın tahsili istenmektedir ki bu durumda görevli yargı yeri idari yargıdır. 

2. Rücunun Adli Yargı Kararıyla Yapılması 

Gerek doktrin gerek yargı kararlarında rücunun adli yargı organı tarafından 

çözümlenmesi gerektiği kanaati hâkimdir. 115 Eren’e göre, rücunun “genel hükümlere” 

göre yapılması öngörülmemiş olsaydı bile rücu konusunda haksız fi il hükümlerinin 

yani Borçlar Kanunu hükümlerinin uygulanması gerekirdi. 116 Karşı görüşteki Hink’e 

göre ise “İdare, disiplin işlemleri ile kusurlu kamu görevlisini cezalandırabilir. 

Yürürlükteki düzenlemelere uygun olarak kamu görevlisini uyarabilir, para cezası 

verebilir, bulunduğu görevinden alabilir ve hatta görevine son verebilir. Fakat hizmet 

kusuru dolayısıyla ödediği tazminatı adli dava ile geri talep edemez.” 117 

Uyuşmazlık Mahkemesi, rücuda adli yargıyı görevli görmektedir. “657 sayılı 

Devlet Memurları Kanunu’nun “Kişisel sorumluluk ve zarar” başlıklı 12. maddesinde, 

“ Devlet memurları, görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine 

teslim edilen Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için 

gerekli tedbirleri almak zorundadırlar. Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya 

tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından 

rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır. Zararların ödettirilmesinde bu konudaki 

genel hükümler uygulanır.(...)” hükmüne yer verilmiştir. Bu duruma göre, Devlet 

memurunun sebebiyet verdiği Kurum zararının ödettirilmesi amacını taşıyan davanın, 

özel hukuk hükümlerine göre adli yargı yerince özümlenmesi gerekeceği açıktır. Öte 

yandan, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “ İdari Dava Türleri ve 

İdari Yargı Yetkisinin Sınırı” başlıklı 2. maddesinin 1/b. bendinde, idari eylem ve 

işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam 

yargı davaları, idari dava türleri arasında sayılmış olup; olayda hakları ihlâl edilen 

kişi tarafından idare aleyhine açılmış bir tam yargı davası bulunmadığı gibi, idari 

yargı yerinde gerçek kişiler aleyhine dava açılamayacağından, ortada idari yargı 

yerince çözümü gereken bir dava bulunduğundan sözetmek olanaksızdır.” 118 

114 

GÖZLER, s. 1069. 

115 

ONAR, Sıdık Sami; İdare Hukukunun Umumi Esasları, İkinci Cilt, Üçüncü Bası, İsmail Akgün 

Matbaası, İstanbul, 1966, s. 1757; DÜREN, Akın; İdare Hukuku Dersleri, Ankara, 1979, s. 305; 

GÜNDAY, s. 326; ATAY, s. 651; GÖZLER, s. 1069. 

116 

EREN, s.618. 

117 

HİNK, Heinz R; Service-Connected Versus Personal Fault In The French Law Of Government 

Tort Liability, Rutgers Law Review, Vol.18, 1963, s. 45. 

118 



585


Yargıtay, hazine vekilleri tarafından kamu görevlileri aleyhine açılan rücu 

davalarını görev yönünden kabul ederek bakmaktadır. 119 

Danıştay İDDK, Beşinci Daire’nin manevi tazminata hükmetmekle beraber aynı 

dosyada rücu edilmesi yönündeki kararını “Anayasanın 129 ve 657 sayılı Yasanın 

13. maddesine göre, idarenin kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri 

kusurlardan dolayı ödemek zorunda kaldığı tazminatı yasal yollara başvurarak 

sorumluğu saptanan görevlilerden tahsil etmesi gerekmektedir. Hükmolunan 

tazminatı ödeyecek olan idarenin, sorumluluğu saptanan görevlilere yasal yollar 

çerçevesinde rücu etmesi Anayasa ve yasal bir zorunluluktur. Bu durumda idare 

aleyhine hükmolunan ..lira manevi tazminatın olayda sorumluluğu bulunan kişi 

veya kişilerden tahsilini sağlamak amacıyla idarece adli yargı yerinde açılacak bir 

davada öncelikle sorumlu veya sorumluların tespitinin sağlanması gerektiğinden 

idari yargı yerince bu yönde bir karar verilmesi yerinde görülmemiştir” gerekçesiyle 

bozmuştur. 120 

V. SONUÇ 

Ülkemizde sağlık hizmetleri ve tıbbi müdahalelerden dolayı idarenin sorumluluğu 

kabul edilmektedir. Kamu görevlisi olması bakımından hekimlerin ve diğer sağlık 

personelinin de idareye karşı sorumluluğu tartışmasızdır. Bununla birlikte Anayasa’nın 

129 ve DMK’nın 13. Maddelerinde emredildiği üzere kamu hastanelerinde meydana 

gelen zararlardan dolayı bireylerin sadece idare aleyhine dava açabilecekleri ve 

idarenin de kusurları oranında hekimlere ve diğer sağlık personeline rücu edeceği, 

öngörüldüğü ölçüde uygulama alanı bulmamaktadır. Kamu hastanelerinde meydana 

gelen zararlardan dolayı hekimler doğrudan sorumlu tutulmakta ve idare devre dışı 

bırakılmaktadır. Kamu görevlilerinin çalışma şevkini kıran, kamu hizmetlerinin 

aksamasına ve daha bir çok soruna sebep olan bu uygulama diğer yandan zarar 

görenin de hak ettiği tazminat miktarına ulaşmasına imkan vermemektedir. 

119 

Yargıtay Dördüncü Hukuk Dairesi’nin 02.10.2000 tarih ve K. 2000/8089 sayılı kararı. ATAY, 

E. Ethem- ODABAŞI, Hasan- GÖKCAN, Hasan Tahsin; İdarenin Sorumluluğu ve Tazminat 

Davaları, Seçkin Yayınları, Ankara, 2003, s. 627. 

120 

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 08.03.1999 tarih ve E. 1998/465, K. 1999/350 sayılı 

kararı. Danıştay Bilgi Bankası. 



VI. KAYNAKÇA 

AKYILMAZ, Bahtiyar; İdare Hukuku, Sayram Yayınları, Konya, 2004. 

AKYILMAZ, Bahtiyar; İdare Hukukunda Kamu Görevlisine Rücu Sorunu, Fikret 

Eren’e Armağan, Yetkin Yayınları, Ankara, 2006. 

ALGAN, Bülent; 

Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Korunması, Seçkin 

Yayınları, Ankara, 2007. 

ATABEK, Reşat; Hastanelerin Sorumluluğu, İstanbul Barosu Dergisi, Yıl 1986, 

C. 60, S. 10-11-12. 

ATAY, E. Ethem 

ODABAŞI, Hasan 

GÖKCAN, Hasan 

Tahsin; İdarenin Sorumluluğu ve Tazminat Davaları, Seçkin 

Yayınları, Ankara, 2003. 

ATAY, Ender Ethem; İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006. 

AYAN, Mehmet; 

Tıbbi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk, Ankara, 

1991. 

BEREKET BAŞ, Zuhal; İdarenin Hukuki Sorumluluğunun Sağlanmasının Aracı 

Olarak Tam Yargı Davaları, İdari Yargı Paneli, TBB ve Mersin 

Barosu, Mersin, 2003. 

BİRTEK, Fatih; 

DURAN, Lütfi ; 

Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesinde İdarenin Kusura 

Dayanan Sorumluluğu, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi 

Dergisi, C.2, S. 3-4 , 2007. 

İdare Hukuku Meseleleri, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 

1964. 

DURAN, Lütfi ; Türk Kamu Personelinin Mali Sorumluluğu Sorunu, AİD, C. 

17, S. 2, 1984. 

DURAN, Lütfi ; 

Türk Kamu Personelinin Mali Sorumluluğu, Tahsin Bekir 

Balta’ya Armağan, Ankara, 1974. 

DÜREN, Akın; İdare Hukuku Dersleri, Ankara, 1979. 

EREN, Fikret; 

Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası, Beta, Ankara, 

2001. 


587


GİRİTLİ, İsmet 

BİLGEN, Pertev 

AKGÜNER,Tayfun; İdare Hukuku, İkinci Bası, Der Yayınları, İstanbul, 2006. 

GÖZLER, Kemal; İdare Hukuku, C.II, Ekin Yayınları, Bursa, 2003. 

GÜNDAY, Metin; İdare Hukuku, 7. Bası, İmaj Yayınları, Ankara, 2003. 

GÜRAN, Sait; 

GÜRAN, Sait; 

GÜRAN, Sait; 

Anayasa’nın 128 ve 129 uncu Maddeleri Yönünden Kamu 

Görevlileri İle Bakanların Durumu, AİD, C. 17, S. 3, 1984. 

Hekimin Faaliyetlerinden Devletin Sorumluluğu, Danıştay 

Dergisi, Yıl:12, S.46-47, 1982. 

İdarenin ve Ajanın Sorumluluğunun Belirlenmesine İlişkin 

Düşünceler, AİD, C. 12, S. 1, 1979. 

GÜRSOY, Kemal Tahir; Fransız ve Alman Hukukunda İdarenin Sorumluluğunun 

Gelişmesi ve Günümüzdeki Durum, İdare Hukuk Alanında 

Sorumluluk, Sorumluluk Hukukundaki Yeni Gelişmeler III. 

Sempozyumu, Ankara, 1979, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 

1980. 

HAKERİ, Hakan; 

Hastane Yönetiminin Sorumluluğu, Sağlık Hukuku Kurultayı, 

Ankara Barosu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1-3 

Kasım 2007, Ankara Barosu Yayınları, 2008. 

HAKERİ, Hakan; Tıp Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara, 2007. 

HİNK, Heinz R; 

Service-Connected Versus Personal Fault In The French Law 

Of Government Tort Liability, Rutgers Law Review, Vol.18, 

1963. 

KAPLAN, Gürsel; İdarenin Sağlık Kamu Hizmetinin Yürütülmesinden 

Kaynaklanan Hukuki Sorumluluğu Alanında Yeni Gelişmeler, 

AYİM Dergisi, S. 19. 

KIZILYEL, Serkan; İdarenin Sağlık Hizmetlerinden Doğan Tazminat Sorumluluğu, 

Sağlık Hukuku Kurultayı, Ankara Barosu, 2007, Ankara. 

ONAR, Sıdık Sami; İdare Hukukunun Umumi Esasları, İkinci Cilt, Üçüncü Bası, 



İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1966. 

SEAVEY, Warren A.; “Liberal Construction” And The Tort Liability Of The Federal 

Government, Harward Law Review, V. 67, 1954. 

SENCER, Muzaffer; Hekimlik ve İnsan Hakları, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, C.15, 

S.127, Yıl.26. 

YILDIRIM, Ramazan;İdare Hukuku Dersleri I, İkinci Bası, Mimoza Yayınları, 

Konya, 2006. 

YILDIRIM, Ramazan;Sağlık Hizmetlerinden Adil Yararlanma Hakkı, Khuka, 

Kasım-2005. 

Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, www.tdk.gov.tr. 


589

BOŞ

SaÄlÄ±k Hizmetlerinde Ä°darenin ve Hekimlerin ... - Gazi Ãniversitesi

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

SaÄlÄ±k Hizmetlerinde Ä°darenin ve Hekimlerin ... - Gazi Ãniversitesi