6ZemlLuAt

aşlandı. Selanik cephesinde (Balkanlardaki merkez cephe)
Bulgar askerleri, savaşa derhal son verilmesi için eyleme
geçtiler, barış için geniş bir propaganda kampanyasına
giriştiler, devrimci bildiriler dağıttılar, gizli asker komiteleri
ve hücreleri kurdular. Kitlesel tutuklamalara ve binlerce
askerin kurşuna dizilmesine rağmen, bu hareket giderek güç
kazandı ve 1918 Eylülünde Dobro Polje'deki ve Sofya
kapıları önündeki asker ayaklanmasıyla doruk noktasına
ulaştı. Bu asker ayaklanmaları, Balkan cephesinde savaşın
sona ermesini hızlandıran nedenlerden biri oldu.
Rus Devrimi, Balkanlardaki işçi ve köylü kitlelerinin
monarşizme, burjuvaziye ve o kanlı savaşın sorumlularına
karşı giriştikleri mücadelede cesaret kazandırdı.
Balkanlardaki işçi ve köylü hareketi beklenmedik
ölçüde genişledi. Ezilen uluslar (Makedonyalılar,
Dobrucalılar, Trakyalılar ve Arnavutlar), Rus Devriminin
etkisiyle, eski çarlık Rusya'smdaki ezilen halklara ulusal
özgürlüklerini kazandırmış olan ulusal devrimci mücadele
yolunu seçtiler. Bolşevikliğin işçiler, köylüler, küçük
burjuvalar ve ezilen uluslar üzerindeki etkisi çok güçlü oldu.
İşçilerin sınıfsal sendikalarda, köylülerin solcu köylü
partilerinde örgütlenmeleri büyük hızla ilerledi. İşçi ve
köylülerin ortak eylemi, savaştan önce olanak bulunmayacak
bir oranda gelişti. Bulgaristan, Yugoslavya, Romanya ve
Yunanistan'daki devrimci Sosyal-demokrat partiler
Bolşeviklikten yana oldular, komünist partilere dönüştüler ve
birer kitle partisi durumuna geldiler. Bulgar Komünist Partisi
oyların dörtte birini aldı ve hemen hemen bütün şehir ve
köylerdeki konseyleri ele geçirdi. Yugoslav Komünist Partisi,
seçimlerde 200,000 oy aldı. Bütün bunlar, bolşevik
sloganları sayesinde başarıldı. Romanya ve Yunanistan
Komünist Partileri de büyük ilerleme gösterdiler. Kitlesel
gösteriler ve grevler dalgası Balkanları sardı. İşçi ve
köylü kitleleri, burjuva-
50
monarşist rejime karşı kesin saldırıya geçtiler.
Savaşın yol açtığı, ekonomik, toplumsal ve siyasal
değişikliklerin ve Rus devriminin etkisiyle monarşinin ve
burjuvazinin durumları ciddi biçimde sarsıldı. Bulgaristan'da
yaşlı Kral Ferdinand tahttan çekilmek zorunda kaldı.
Yunanistan'da Kral Kons-tantin tahttan indirildi. Belgrad ve
Bükreş'teki hanedanlar, savaşta elde ettikleri "zafere"
rağmen sallantılı durumdaydılar. Giderek büyüyen dünya
devrimi dalgası, Balkanlarda emperyalizmin etki ve
baskısını azalttı. Balkan burjuvazisi ve monarşileri, eskiden
destek gördükleri dış güçlere artık bel bağlayamaz oldular
(eski çarlık Rusya'sı ve Avustur-ya-Macaristan krallığı
ortadan kalkmıştı ve emperyalist galip devletler kendilerini
devrim tehlikesiyle karşı karşıya bulmuşlardı)
Güçsüz ve ürkmüş Balkan burjuvazisi, sınıfsal
egemenliğini koruyabilmek için kitlelere çeşitli tavizler
verdi. Hemen hemen her yerde sekiz saatlik iş günü kabul
edildi. Çalışma kanunu çıkartılacağı konusunda kesin söz
verildi. Romanya ve Yugoslavya'da tarım reformu başlatıldı.
Köylü kitlelerinin ayaklanması öylesine güç kazandı ki,
Bulgaristan'da üç yıl süren bir köylü hükümetinin
kurulmasına yol açtı.
Bu, devrimci bir ortamdı. Balkanlar bir işçi-köylü
devriminin eşiğindeydi. Ve uluslararası Sosyal Demokrasi,
ikinci kez ihanet etmeseydi (birinci ihaneti 4 Ağustos
1914'te yapmıştı), (28) Almanya ve Avus-turya'daki devrimin
gerçek bir proleter devrime dönüşmesini engellemeseydi, (29)
İtalyan işçilerinin ayaklanmasını ve fabrikaların işgalini
destekleseydi (30)
(28) 4 Ağustos 1914'te Alman Sosyal Demokrat Partisinin meclis
grubu, Rechstag'da askeri yardımlar lehine oy verdi.
(29) Başında Şheidemann ve Noske'nin bulunduğu Alman Sosyal
Demokrat Hükümeti, Ocak 1919'da, Berlin Proletaryasının
ayaklanmasını kanlı biçimde bastırdı. Avusturya'da da Sosyal
Demokrat liderler burjuvaziyle ortak harekete geçtiler, burju
vazinin iktidarı almasına ve gerici kanunları sürdürmesine
yardım ettiler.
(30) Milano, Cenova ve Torino'daki işçiler 1920 Eylülünde fabrika
ları ele geçirdiler, ama Genel tş Konfederasyonu Liderlerinin
ihaneti yüzünden fabrikaları bırakmak zorunda kaldılar.
51