6ZemlLuAt

faşist darbeye karşı bu hükümeti savunmadılar, köylüler ise
bir işçi köylü hükümetine henüz hazır olmadıklarmdan
Komünist Partisinin faşizme karşı ayaklanma çağrısına
uymadılar. Parti liderleri, Komünist Partisinin yaptığı
mücadelelerle kitleler arasında elde ettiği yetkinliği
yeterince değerlendiremedi. Liderler, saray temsilcileri ile
burjuva mo-narşist kliklerin halkta uyandırdığı ve Komünist
partisinin de körüklediği faşizme ve banker-militarist
oligarşiye karşı duyulan nefreti de yeterince değerlendiremedi.
1917 Eylülünde Kornilov'un darbe girişimi
karşısında Bolşevik Partisinin verdiği örnek izlenmiş
olsaydı, Parti Tarım Birliği içindeki zinde güçlerle
birleşseydi ve faşist tertipçilere karşı açıkça tavır alsaydı,
faşist darbe hiç kuşkusuz bastırılırdı.
Parti liderlerinin Bolşeviklikten uzak, dar görüşlü devrim
anlayışı, 9 Haziran'da ve sonraki günlerde moral ve siyasi bir
çöküntüye yol açtı. Darbenin başlangıcında monarko-faşist
güçleri altetmek, kapitalizme karşı sosyalizmin
mücadelesinde önemli mevziler kazanmak fırsatı böylece
kaçırılmış oldu.
Kapitalizmin savaş sonrası krizi ve iktidar mücadelesi ile
ortaya çıkan yeni koşullarda, sınırlı sosyalizm ideolojik ve
politik bir silah olarak tarihi sınavını veremedi. Bu silahın
ülkemizde proletarya zaferini sağlamakta yetersiz olacağı
ortaya çıktı.
Partimiz bunu kavramak, sınırlı sosyalizmle Bolşeviklik
arasındaki ayrımı kendi devrimci deneyinin ışığında görmek,
bütün siyasi ve örgütsel çalışmalarını Marksist-Leninist
niteliğine sokmak, olumsuz Sosyal Demokrat görüşlerden,
alışkanlıklardan ve yöntemlerden kesinlikle arınmak zorundaydı.
Sınırlı sosyalizmin olumlu Marksist gelenekleri,
nitelikleri ve deneyleri Bolşevik potasında eritilmeliydi.
Partimiz bu yolda ilerlemeye başlamıştı. Ne var ki,
geçmişin olumsuz kalıntılarından arınma ve bolşevikleşme
süreci artık illegal koşullarda ve Eylül Ayaklanmasının
bastırılışını izleyen beyaz terör or-
372
tamında düşmanın amansız ateşi altında sürmek zorundaydı.
PARTİNİN BOLŞEVİKLEŞMESİNDEKİ
DÖNÜM NOKTASI 1923 EYLÜL AYAKLANMASI
Bulgar Komünist Partisi tarafından düzenlenen ve
yönetilen 1923 Eylül anti-faşist halk ayaklanması, partinin
sınırlı sosyalizmden Bolşevikliğe gelişiminde dönüm
noktasını belirler.
Parti, faşist darbenin yol açtığı kriz sırasında yapmayı
başaramadığı şeyi, daha sonra faşist hükümet ülkeyi silahlı
eylül ayaklanmasına neden olan krize sürüklediği zaman
yapmaya girişti. 1923 Ağustosunda, zinde Marksist
çekirdek, Kominternin yardımıyla Parti liderliği içinde
ağırlığı ele geçirdi ve partinin stratejisinde, taktiklerinde
köklü bir değişim yaptı. Parti, o zamana kadar sürdürdüğü
kitlelerden kopuk tutumunu bıraktı, bütün anti-faşist güçleri,
köy ve şehir emekçi halkından oluşan geniş bir cephede
birleştirmeye ve kitleleri bir işçi-köylü hükümeti sloganıyla,
silahlı ayaklanma da dahil olmak üzere monarko-faşist
diktatörlüğe karşı genel mücadeleyi hazırlamaya girişti.
Parti izlediği bu yeni yolda. Tarım Birliğiyle ortak eylem
için ittifak yaptı, Makedonya'daki IMRO örgütünün
liderleriyle anlaşmaya vardı ve liderleri tarafından (faşist
ideolog) Tsankov'un arabasına koşulmuş Sosyal Demokrat
Partiye ortak eylem için elini uzattı. Parti, Tarım Birliğiyle
güç birliği yaparak, 1923 Eylül Ayaklanmasında liderliği
üstlendi.
Bu ayaklanmanın yapıldığı sıradaki koşullar,
Haziran'daki kadar elverişli olmaktan doğal olarak çıkmıştı.
İnsiyatif düşmanın eline geçmişti. Ama Eylülde bile
ayaklanmanın zafere ulaşması nesnel açıdan olanaklıydı.
Herşey Komünist Partisi ile ayaklanan kitlelerin enerjisine,
yiğitliğine ve beraberliğine bağlıydı. Daha önce de
belirttiğim gibi. Parti saflarındakilerin ve liderlerin 9
Haziran taktikleri-
373