taner mutlu - epdk - ICCI

Taner MUTLU
Petrol Piyasası Dairesi Başkanı
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu

Yıl
Değişiklik
1926 792 sayılı Petrol Yasası kabul edilmiş; petrolün aranması ve işletilmesi hakkı
Hükümete verilmiştir.
1954 6326 sayılı Petrol Kanunu;
Kamu idaresi: PİGM
Kamu işletmecisi: TPAO
1973 Kanun değişikliğiyle, “Kamu İdare” ve “Kamu İşletmeleri” nin rolü artırılmış ve
vergilendirme rejimi değiştirilmiştir.
1989 Fiyatların belirlenmesine yönelik yasal düzenleme yapılmıştır
1998 Bakanlar Kurulu Kararı ile Otomatik Fiyat Mekanizması (OFM) oluşturulmuştur.
Bu kapsamda: fiyat teşekkülü, ölçümleme, hak ve izinler, akaryakıt türleri,
teknik düzenlemeler ve benzeri hususlar düzenlenmiştir.
2003 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu

• Petrol Piyasasında şeffaf ve rekabetçi bir yapı
öngörülmüştür.
• Piyasaya giriş engelleri azaltılmıştır.
• Dağıtıcıların %60 oranında rafineriden ürün alma
zorunluluğu kaldırılmıştır.
• 2005 - OFM yürürlükten kaldırılmıştır.

• ÖNLEYİCİ (EXANTE) DÜZENLEMELER
• KORUYUCU(EX-POST) DÜZENLEMELER
• HAKSIZ REKABETİN ÖNLENMESİ

5.000.000
4.000.000
%56
3.000.000
2.000.000
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Rafineri depolama kapasitesi ile birlikte 10,2 Milyon m3 depolama
kapasitesi.

• Rafineri Kapasitesi: 28 Milyon ton
• Yeni yatırımlar ile birlikte 38 Milyon ton
100%
Kapasite Kullanım Oranı
80%
60%
40%
20%
0%
2008 2009 2010 2011

Bayilik Lisansı Sayısı
16.000
14.000
12.000
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
%7
2003 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Dağıtıcı Lisans Sayısı
60
50
40
30
%138
20
10
0
2003 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

16.000.000
14.000.000
12.000.000
Motorin
Benzin
LPG
%60
10.000.000
8.000.000
6.000.000
4.000.000
2.000.000
LPG >
Benzin
%130
-%30
0
2003 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
• 2003’ten günümüze motorin tüketiminde %60 artış.
• Taşıt tanıma sistemleri ile yapılan satışlar toplam satışların %10’una
ulaşmıştır.

40
35
30
25
20
15
10
5
0
2003
2008
2009
2010
2011
OMV SHELL BP OPET TOTAL Diğer
• İlk beş şirket %88,7’lik bir pazar payına sahipken, pazar payları yıllar itibarıyla düşüş
göstererek 2011 yılında %73,1’e gerilemiştir
• «Diğer Şirketler» %11,3’lük pazar paylarını %138 artırarak toplam pazarın %26,9’una
sahip olmuşlardır.

60%
50%
49%
43%
40%
35%
34%
39%
30%
20%
10%
0%
2007 2008 2009 2010 2011

2.500
Benzin
Motorin
2.000
1.800
Fuel Oil
1.500
1.000
500
0
2009 2010 2011
• Dağıtım sektöründe rekabet durumu her geçen yıl artmaktadır.
• Düzenli yayımlanan «Petrol Piyasası Sektör Raporu»ndan takibi
yapılabilmektedir.

• Ulusal Marker uygulaması başlatıldı.
• Epdk-Kamu kurumlarıyla protokol imzaladı.
• Akaryakıt Kalite İzleme Sistemi(AKİS) projesi
hayata geçirilmiştir.
• Akaryakıt kalitesi AB ile uyumlu hale getirilmiştir.

Bayi Denetim Sistemi
Günlük bazda istasyon satış ve stok miktarları izlenmektedir.
Depolar online izlenecek.

4.000.000
3.000.000
Yerli Ham Petrol Üretimi(ton)
2.000.000
1.000.000
-
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

%70
%60
%12

Kaynak: Facts Global Energy
%1,1

Avantajları;
• Ekonomiklik,
• Taşıma fiyatlarının değişken olmaması,
• İşletme kolaylığı,
• Çevreye duyarlılık,
• Boş konteynerlerı geri göndermek gibi bir sorunun
olmaması,
• Trafik ve benzer servisleri engellememesi,
• Ton ve kilometre başına kaza oranının düşük olması,
Dezavantaj;
• İlk yatırım maliyetinin yüksek olması.

Karayolu Taşımacılığı
Toplam karayolu mesafesi 149 milyon km.

%20 karayolu - %80boru hattı

• Taşıma Maliyetinde %83 azalma.
• Yaklaşık 430 Milyon TL’lik maliyet azalışı.
• 4 kuruş/litre avantaj sağlamaktadır
İzmit--->Adapazarı Adapazarı--->Düzce Düzce--->Bolu Bolu--->Ankara
2.004.932 ton 1.808.761 ton 1.653.903 ton 1.476.664 ton

Yaklaşık 77 Milyar TL’lik piyasa büyüklüğü
33 Milyar TL ithalat
39 Milyar TL Vergi Geliri
Toplam Vergi Gelirlerinin %13’ü

Ülke
2009 Yılı Kişi Başı
Tüketim (toe)
EU (27 ülke) 0,92
Euro Bölgesi (17 ülke) 1,03
Euro Bölgesi (16 ülke) 1,03
Almanya 1,01
Yunanistan 1,21
İspanya 1,04
Fransa 1,06
İtalya 0,85
Hollanda 0,97
Avusturya 1,24
Polonya 0,52
Portekiz 0,9
Romanya 0,3
Finlandiya 1,4
İsveç 1,06
Birleşik Krallık 0,99
Norveç 1,42
Hırvatistan 0,69
Türkiye 0,33
Dünya Petrol Üretimi – 2010 (milyon/ton)
Sıra Ülke Milyon ton
1 Rusya 505,1
2 Suudi Arabistan 467,8
3 ABD 339,1
4 İran 203,2
5 Çin 203,0
6 Kanada 162,8
7 Meksika 146,3
8 BAE 130,8
9 Venezuela 126,6
10 Kuveyt 122,5
Dünya Petrol Tüketimi – 2010 (milyon/ton)
Sıra Ülke 2010 Yüzde Sıra Ülke 2010 Yüzde
1 ABD 850 21% 16 İtalya 73,0 2%
2 Çin 428,6 11% 17 Singapur 62,2 2%
3 Japonya 201,6 5% 18 Endonezya 59,6 1%
4 Hindistan 155,5 4% 19 Tayland 50,1 1%
5 Rusya 147,6 4% 20 Hollanda 49,8 1%
6 Suudi Arabistan 125,5 3% 21 Tayvan 46,1 1%
7 Brezilya 116,9 3% 22 Avustralya 42,5 1%
8 Almanya 115,1 3% 23 Mısır 36,2 1%
9 Güney Kore 105,6 3% 24 Venezuella 35,2 1%
10 Kanada 102,3 3% 25 Belçika 34,9 1%
11 Meksika 87,44 2% 26 BAE 32,3 1%
12 İran 86,03 2% 27/8 Türkiye 28,6 1%
13 Fransa 83,42 2% 28 Polanya 26,2 1%
14 İspanya 74,5 2% 29 Arjantin 25,7 1%
15 İngiltere 73,67 2% 30 Güney Afrika 25,3 1%

Oca 02, 2008
Mar 02, 2008
May 02, 2008
Tem 02, 2008
Eyl 02, 2008
Kas 02, 2008
Oca 02, 2009
Mar 02, 2009
May 02, 2009
Tem 02, 2009
Eyl 02, 2009
Kas 02, 2009
Oca 02, 2010
Mar 02, 2010
May 02, 2010
Tem 02, 2010
Eyl 02, 2010
Kas 02, 2010
Oca 02, 2011
Mar 02, 2011
May 02, 2011
Tem 02, 2011
Eyl 02, 2011
Kas 02, 2011
Oca 02, 2012
Mar 02, 2012
160
140
120
90$
100
80
100$
60
40
20
0

Oca 02, 2008
Oca 02, 2009
Oca 02, 2010
Oca 02, 2011
Oca 02, 2012
25%
20%
15%
10%
5%
0%
-5%
-10%
-15%
-20%

Rafinericiler
Riske
Maruz
Taraflar
Dağıtıcılar
Serbest Kullanıcılar
İhrakiyeciler
Havayolu Şirketleri
Son Kullanıcılar

• Fiyat Riski
• Kur Riski
• Faiz Riski
• Karşı Taraf Riski
• Likidite Riski
• Nakit Akış Riski
Petrol
Borsası

ICE
RTS
NYMEX
DME
MCX
SGX

Kaynak: FIA

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası

Teşekkürler…
Taner MUTLU
Petrol Piyasası Dairesi Başkanı
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu