1ba2e3e633

Sayı 58 Ocak-Şubat 2011 

58

‹mtiyaz Sahibi 

Mimar ve Mühendisler Grubu adına 

Genel Başkan 

Avni Çebi 

Sorumlu Yaz› ‹flleri Müdürü 

Hasan Kurt 

Yay›n Kurulu 

Mehmet İşci, Osman Arı, Yakup Güler, 

Mahmut Çelik, Yavuz Sarı, 

Mesut Uğur, 

Osman Şahbaz, Yılmaz Ada 

Bu Say›ya Katk›da Bulunanlar 

Murat Özmen 

Prof. Dr. Oğuz Borat 

Prof. Dr. Selim Zaim 

Mehmet Erdem Temür 

Ertan Kirik 

Ömer Doğan 

Yay›n Dan›flma Kurulu 

Prof. Dr. İlhami Karayalçın, 

Prof. Dr. Nazif Gürdoğan, Adnan Çelik, 

Prof. Dr. Nizamettin Aydın, 

Prof. Dr. Zeki Çizmecioğlu, 

Yrd. Doç. Dr. Ömer Faruk Kültür, 

Ali Reyhan Esen, Fatih Dönmez 

‹letiflim Adresi 

Kuştepe Biracılar Sok. No: 7 

Mecidiyeköy/İstanbul 

Tel: 212 217 51 00 

Fax: 212 217 22 63 

Web: www.mmg.org.tr 

E-posta: mmg@mmg.org.tr 

Yay›n Koordinatörü 

İsmail Şaşmaz 

ismail@ajanspiksel.com 

Editör 

A. Kadir Mermertaş 

kadir@ajanspiksel.com 

Görsel Yönetmen 

Nevzat Albayrak 

Renk Ayr›m› 

Muhammet Dilsiz 

Reklam 

Fatih Göksu 

reklam@ajanspiksel.com 

Eski Osmanlı Sok. Cansun Apt. 5/7 

Mecidiyeköy/İstanbul 

Tel: 212 273 27 50 

Fax: 212 273 27 51 

Web: www.ajanspiksel.com 

E-posta: info@ajanspiksel.com 

Bas›m 

Milsan Basın San. A.Ş. 

0212 471 71 50 

Yay›n Türü 

İki ayda bir yayınlanır. 

Yerel Süreli Yayın 

Ücretsizdir 

Sayı 58 Ocak-Şubat 2011 

58 

editörden 

YEN‹ yılın ilk sayısında yeni yılda önemli gündem 

maddelerinden biri olacak istihdam konusuyla birlikteyiz. 

Ülkemizin ve tüm dünyanın en önemli sorunlarından 

biri olan çözüm önerilerin yoğun olarak 

konuşulduğu istihdam sorununu bizde uzmanlarla 

değerlendirdik. 

Bir ülkenin gelişmişliğinin en önemli 

göstergelerinden biri de yarattıkları nitelikli iş 

gücüdür. Nitelikli iş gücünü de ortaya çıkaran 

teknoloji ve AR-GE’ye verilen önemdir. Bu iki konuya 

verilen değer ve kaynak nitelikli iş gücünü doğuracaktır. 

Buna bağlı olarak da istihdam edilen iş gücü 

sayısı artacaktır. 

İşsizlik problemi sadece ekonomik bir problem değil 

aynı zamanda toplumsal bir sorun olarak da 

karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda ülkeler sahip 

oldukları insan kaynaklarını en etkin şekilde üretime 

sokabilmelidirler. Aksi takdirde önemli derecede 

sosyal ve ekonomik maliyet yüklenmek zorunda kalabilirler. 

Mimar ve Mühendis Dergisi olarak bu sayımızda bu 

önemli sorunu mühendislerin istihdamı bağlamında 

ele alarak istihdam sorunu ile ilgili akademisyenler 

ve iş hayatı temsilcilerinin değerlendirmelerine yer 

verdik. 

Ayrıca dergimizde her sayımızda ilgi ile takip ettiğiniz 

makaleler, gezi yazıları ve Mimar ve Mühendisler 

Grubu’ndan haberleri okuyabileceksiniz. 

Son olarak Mimar ve Mühendisler Grubu’nun son 

dönemdeki atılımına önemli katkılar sağlayan, 

projeler üreten MMG Genel Sekreteri Adem Sarı’yı 

genç yaşında Hakk’a uğurlamanın derin üzüntüsünü 

yaşamaktayız. Her nefsin ölümü tadacağı bu 

dünyadan uğurladığımız Adem Sarı kardeşimize rahmet, 

ailesi ve yakınlarına sabır diliyoruz. 

Gelecek sayımızda buluşmak dileğiyle… 

Yazı ve reklamların içerik sorumluluğu 

sahiplerine aittir. Kaynak gösterilerek 

alıntı yapılabilir.

içindekiler 

6 Bizden Haberler 

32 

26 Mimarl›k; Mehmet ‹flci 

Günümüz cami mimarisi 

üzerine düflünceler -1- 

76 Kent ve Yaflam; Yavuz Sar› 

Nisf-i Cihan; ‹SFAHAN 

80 Söylefli; Bursa Büyükflehir 

Belediye Baflkan› Recep Altepe: 

“Bursa kentlerin en güzeli olacak” 

86 Söylefli; Hakan Bozkurt: 

“Hayat›n silgisi yok, 

hayat vicdan ve vefad›r” 

KAPAK; Ülkelerin sahip olduklar› iflgücünün durumu ve niteli¤i 

ülkelerin hem ekonomik hem de toplumsal gelifliminin önemli 

göstergesidir. Bu ba¤lamda istihdam sorunu her alanda geliflmenin 

önündeki en büyük engel olarak karfl›m›zda durmaktad›r. Özellikle 

ülkemizde istihdam uzun y›llardan beri çözülemeyen bir sorun olarak 

hep gündemdeki yerini korumufltur. 

88 Makale; Ali K›l›ç 

Sosoyal A¤lar’›n ifl dünyas›ndaki etkisi 

ve sosyal medya ile hedef kitleye eriflim 

90 Anma; Kimseye minneti olmayan, 

dürüst, düzgün ve merhametli bir adam: 

ADEM SARI 

20 Haber Analiz 

Orman vasf›n› tam olarak kaybetmifl 

orman arazilerinin durumu 2B 

92 Sinema ve 

Mühendislik 

Alevler içinde 

Afganistan’›n 

küllerinden 

do¤mufl, tertemiz 

bir aflk hikayesi 

ya da modern 

zamanlar›n “Leyla 

ile Mecnun”u 

BARAN 

4 M‹MAR VE MÜHEND‹S

BAfiKANDAN 

‹stihdam ve De¤erlerimiz 

‹NSAN hayatının önemli bir kısmı çalışma hayatında geçer, çoğu zaman günün içinde 

geçirdiğimiz zamanın büyük kısmı iş için yapıp ettiklerimizden oluşur. Çalışma hayatı 

bizim için günlük geçimimizi sağlayan bir işlevsellikten öte sosyal ve kültürel hayatımız 

ile zihin ve ruh gelişimimize katkı sağlar. Bütün bu aktiviteler istihdamın yalnız iş olarak 

görülmemesi gerektiğini bize gösterir. 

İstihdam konusu bireyin kendisini ekonomik olarak hayatın içersinde aktive olmasının 

ötesinde kendisini geliştirmesinde, ailesi, yaşadığı toplum ve hatta insanlık için değer 

üretim süreçlerinin içerisinde olması anlamına gelir. İstihdam ekonomik verilerinin 

ötesinde belki ondan daha büyük bir işlev olarak kişinin iç barışını ve hatta toplumsal 

barışımızı sağlamamıza yardım eder. Bütün ekonomik, kültürel ve sosyal aktivitelerin 

amacı bu sosyal barışı ve huzuru sağlamaktır. 

Dünyanın yaşadığı metalaşma, hızlı yaşam, tüketim olgusu ve sanayideki otomasyon 

insanı bütün aktivitelerin ana öznesi olmaktan çıkarmaya başladı. Daha doğrusu böyle 

bir yanılsama hali küresel olarak yaşanmaya başladı. Bütün bu yapıp ettiklerimizden 

amaç bireyin mutluluğu ve barışını sağlamak olmalıydı oysa. İş hayatı, bireyin kendisini 

geliştirmesi, onun üretim süreçlerine katılarak kendisini sosyalleştirmesi, aynı zamanda 

üretim aşamasında kendisini ve etrafını keşif etmesi için bir ortam hazırlar. 

İstihdam, tarih boyunca bireyler ve devletler için önemli bir sosyal sorun olmuştur. Özellikle 

yaşanılan büyük ekonomik krizlerde ekonomik sıkıntıları aşmada en önemli unsur 

olarak istihdamın azaltılması ve ücretlerin dondurulması gündeme gelir. Son yaşanılan 

krizde bunları sıkça görmeye başladık. Dünya ekonomisinde her şeyin sanallaşması ve 

ranta dayalı bir yapı oluşturması krizlerin daha sık görülmesi için bir zemin oluşturdu. 

Oysa bütün ekonomik faaliyetlerin girdi ve çıktılarında en önemli unsur insan emeğidir. 

Bunun ucuzlatılması ve hakkının verilmemesi üretilen ekonomik değerin bir kısım kişi 

ve kurumlarda birikmesini sağlar, buda hayatın durması ve güvensizliğin artmasını 

getirir. 

Bir taraftan iş gücünün kalitesinin arttırılması ve sürekli eğitim kapsamında bireyin 

yetkinliklerinin arttırılması, hem çalışanın hem de işverenin sorumluluğudur. Yaşanılan 

aşırı rekabet ortamı bunu gerekli kılmaktadır. İstihdamın arttırılmasında nitelikli iş 

gücünün istihdamı ve AR-GE’yi firmalarımız için önemli kılmaktadır. Ülkemizde ilkokuldan 

üniversiteye gelene kadar çocuklarımızın adeta sınavlarla meşgul edilmesi, onların 

kendisini mesleki ve estetik beceriler geliştirmekten mahrum etmekte, üniversite bitiminde 

diplomalı işsizler ordusuna katmaktadır. Eğitim sistemimiz çocuklarımızı sınava 

hazırlayan sistem olmaktan çıkarılmalı onları geleceğin dünyasına elleri, zihinleri ve 

gönüllerini iyi kullanan bireyler olarak hazırlamalıdır. Bu büyük sorun, bugün ülkemizin 

yaşadığı istihdam sorunlarını aşmada birinci öncelikli konu olarak görülmelidir. 

İstihdamın arttırılması ve sürekliliğin sağlanması yalnız başına bir ekonomik faaliyet 

olarak görmemeli, işin ahlaki boyutunu ihmal etmemeliyiz. Bu da bireylerin işveren 

olması durumunda yaşadığı geçmişi unutmaması, insanı ve ülkesi için üreteceği en 

önemli değerin istihdamın arttırılması ve hakkının verilmesi konusundaki çabalarının 

olduğunun fark ettirilmesi olarak görmeliyiz. Çalışanı ve işvereniyle hayatı daha mamur 

ve yaşanılır kılmak için çalışmalı ve bunun yarını da olduğunu unutmamalıyız. 

Mimar ve Mühendisler Grubu’muzun değerli Genel Sekreteri Adem Sarı kardeşimiz 

yakalandığı lösemi hastalığından vefat etmiştir. Kendisinin grubumuza yaptığı katkıları 

unutamayız. Hastalığı sırasında değerli katkılarını esirgemeyen değerli dostlarımıza 

teşekkür eder, Adem kardeşimize Allahtan rahmet dileriz. 

Dünyan›n yaflad›¤› 

metalaflma, h›zl› 

yaflam, tüketim 

olgusu ve sanayideki 

otomasyon insan› 

bütün aktivitelerin 

ana öznesi olmaktan 

ç›karmaya bafllad›. 

Daha do¤rusu böyle 

bir yan›lsama hali 

küresel olarak 

yaflanmaya bafllad›. 

Bütün bu yap›p 

ettiklerimizden amaç 

bireyin mutlulu¤u ve 

bar›fl›n› sa¤lamak 

olmal›yd› oysa. 

Avni Çebi 

Genel Başkan 

OCAK-fiUBAT 2011 5

B‹ZDENHABERLER 

Ahmet Erkoç: 

“ENERJ‹ KAYNAKLARIMIZI 

VER‹ML‹ KULLANMALIYIZ” 

ENERJİ verimliği alanında yürüttüğü çalışmaları hız kesmeden sürdüren 

Mimar ve Mühendisler Grubu, bu kez Bizbize Konuşmalar’da konuk ettiği 

Ahmet Erkoç tarafından verilen “Enerji Verimliliği ve Kompanzasyon” konulu 

seminerle bu alandaki çalışmalarına bir yenisini ekledi. 

Geçtiğimiz yıl düzenlenen ve 2 bin 500 okul müdürünün enerji verimliliği 

konusunda bilinçlenmesini amaçlayan geniş kapsamlı organizasyonun 

ardından çalışmalarını yoğunlaştıran MMG, ülke için en büyük katma değer 

oluşturacak alanlardan biri olarak gördüğü enerji verimliliği çalışmalarını 

sürdürüyor. 

MMG Genel Merkezi’ndeki “Bizbize Konuşmalar”da “Enerji Verimliliği ve 

Kompanzasyon” konusunda seminer veren Ahmet Erkoç, çoğu firmanın bu 

alanda gerekli tedbirleri almadığı için yüksek cezalarla karşı karşıya kaldığını, 

ayrıca ülke kaynaklarının verimli kullanılması açısından büyük zaaflara 

uğradığımızı ifade ederek “Bu mesele her şeyden önce bir kültür meselesidir. 

Kaynaklarımız halen yeterli düzeydeyken bunları etkin ve verimli şekilde kullanmanın 

yollarını aramazsak bu müsriflik olacaktır” dedi. 

Kompanzasyon konusuna değinen Erkoç, kompanzasyonu öncelikli olarak 

sınırlı olan enerji kaynaklarının verimli kullanılabilmesi için çözümler ortaya 

koyan bir uğraş olarak tanımladı. Elektrik tüketiminin dengeli ve reel veriler 

üzerinden ücretlendirilmesi ve firmaların reaktif kullanım denen tüketim 

cezasından korunabilmesi için mutlaka iyi tasarlanmış bir kompanzasyon 

donanımına sahip olması gerektiğini belirten Ahmet Erkoç, çıplak kullanım 

bedellerinin üzerine yüzde 30’lar civarında ilave edilen vergi ve diğer tüketim 

bedellerinin reaktif tüketim bedeliyle birlikte çok ağır bir yüke dönüşeceğini 

hatırlatarak firmaları bu konuda dikkatli olmaya çağırdı. 

MMG Bursa fiubesi’nde Teknik Gezi; 

“‹NEGÖL 

KENT MÜZES‹” 

KURULDUĞU günden bu yana yerli ve yabancı 

ziyaretçilere ev sahipliği yapan, Türkiye’de 

birçok kente örnek olan İnegöl Kent Müzesi, 

bu sefer Mimar ve Mühendisler Grubu 

Bursa Şubesi tarafından düzenlenen teknik geziye 

ev sahipliği yaptı. 

İnegöl Belediyesi’nin yaptığı prestijli projelerden 

olan İnegöl Kent Müzesi’ni hem teknik açıdan 

incelemek hem de gezmek maksadıyla bir 

teknik gezi düzenleyen Mimar ve Mühendisler 

Grubu Bursa Şube Başkanı Mustafa Bayraktar; 

“Bursa Şubesi olarak, her ay bir yere teknik inceleme 

gezisi düzenliyor, bu gezi ve incelemeler 

esnasında da aylık toplantımızı gerçekleştiriyoruz. 

Bu ayki gezimizde İnegöl’ü seçtik. İnegöl’ü 

seçmemizde İnegöl Belediyesi’nin yaptığı projeler 

ile İnegöl Kent Müzesi etkili oldu” dedi. 

Mimar ve Mühendisler Grubu Bursa Şubesi yönetim 

kurulu üyesi olan Ali Yılmaz ise Kent 

Müzesi gezisinin son derece faydalı olduğunu, 

hem teknik açıdan hem de İnegöl kültürü açısından 

fayda sağladığını belirtti. Daha önce 15 

farklı yere gezi düzenlediklerini ve en son olarak 

ta Petkim Aliağa Rafinelerini gezdiklerini 

vurgulayan Yılmaz; İnegöl’e yaptıkları ziyarette 

İnegöl Kent Müzesine hayran kaldıklarını da 

vurguladı. 

İnegöl Belediye Başkanı Alinur Aktaş ise “Mimar 

ve Mühendisler Grubu Bursa Şubesi’nden 

25 kişilik bir ekip gezi ve incelemelerde bulunmak 

için İnegöl’e gelmek istediklerini belirtiklerinde, 

kendilerine İnegöl Kent Müzesini önerdik. 

Gelip incelediler. Hem gezdiler hem de konularıyla 

alakalı oldukları için bizlerden bilgi 

aldılar. İnegöl Kent Müzemizde kendilerine kısa 

bir de sunum yaptık. Çok faydalı bir gezi olduğunu 

belirten grup üyeleri, müzemize de 

hayran kaldıklarını ifade ettiler. Biz de kendilerine 

İnegöl Köftesi ikram ederek memnuniyetimizi 

belirttik. Tüm grup üyelerine teşekkür ediyorum” 

dedi. 

ANKARA KALKINMA AJANSI’NA Z‹YARET 

MMG Ankara Şube Başkanı Yılmaz Ada, Yönetim Kurulu Üyeleri Ömer Sami 

Yapıcı ve Ertuğrul Kuyrukçu görevine yeni başlayan Ankara Kalkınma Ajansı 

Genel Sekreteri Doç. Dr. Asım Balcı’ya hayırlı olsun ziyaretlerinde bulundular. 

Ziyaret esnasında MMG’nin yaptığı etkinlik ve faaliyetler hakkında Balcı’ya genel 

bilgiler verildi. Dergimizin dosya konularının kendi çalışma alanlarını da kapsadığını 

belirten Balcı, bu konularla ilgili ve uzman MMG üyeleriyle birlikte 

çalışmak isteğini bildirdi. 

MMG Ankara Şubesi’nin Ankara Kalkınma Ajansı Kurulu’nda olmasının da hem 

kendileri için hem de MMG için faydalı olacağını belirten Balcı, MMG Ankara 

Şubesi’nin kurulda yer alması için elinden geleni yapacağını ifade etti. 



‹fl Sa¤l›¤› ve Güvenli¤i 

Uzman› Birol Vural; 

“‹fi GÜVENL‹⁄‹ 

KONUSUNDA 

Z‹HN‹YET 

DE⁄‹fiMEL‹” 

MMG’nin “Bizbize Konuşmalar” etkinliğine 

konuk olan İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı 

Birol Vural, iş sağlığı ve güvenliği alanında 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca 

uygulamaya konan yeni düzenlemeler hakkında 

bilgilerini katılımcılarla paylaştı. 

Vural, iş güvenliği ve sağlığı konusunda yürütülen 

çalışmaların kanunlar nezdinde sıkı 

kontrol altına alınmasına rağmen, yaşanan 

iş kazalarında genellikle insan hatalarının 

rol oynaması nedeniyle etkin bir güvenliğin 

ancak “zihniyette” yaşanan bir değişimle 

mümkün olacağını belirtti. 

Türkiye’nin en önemli meselelerinden biri 

olarak ele alınması gerektiğini belirttiği iş 

kazaları hakkında bazı rakamlara da değinen 

Vural, dünya üzerinde her yıl 270 

milyon iş kazası yaşandığını, bu kazalarda 

1 milyon 825 bin kişinin hayatını kaybettiğini 

söyledi. 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 

son zamanlarda hassasiyetle yürütülen 

çalışmalara rağmen hala ciddi eksiklerin 

bulunduğuna da dikkat çeken Birol 

Vural, özellikle, bilinçlenmeye yönelik tanıtım 

filmleri konusunda hiçbir çalışma 

yapılmadığını, kısa vadede çözümü basit 

olan bu meselenin pratik ve verimli bir eğitim 

materyali üretebileceğini aktardı. 

Ayrıca genç mühendisler için önemli bir 

istihdam alanı sağlayacak olan iş güvenliği 

ve sağlığı uzmanlığı konusuna da değinen 

Birol Vural, orta vadede bu alanda yaklaşık 

25 bin mühendisin sertifikalı iş güvenliği 

ve sağlığı uzmanı olarak çalışabileceğini, getirilen 

yeni kriterlerle 50 kişi ve üzerinde 

personel istihdam eden iş yerlerinin bu eksikliğini 

kısa sürede kapatmak zorunda olduğunu 

söyledi. 

Baflbakanl›k E-Devlet Dan›flma Grubu 

Baflkan› Dr. A. Ramazan Alt›nok; 

“DÖNÜfiEN DEVLETE 

D‹RENEN KURUMLAR VAR” 

MMG tarafından düzenlenmeye başlanan “Cumartesi Söyleşileri”nin ilk programına 

konuk olan Başbakanlık E-Devlet Danışma Grubu Başkanı Dr. A. Ramazan 

Altınok, “E-Dönüşüm Türkiye Projesi: Yapılanlar, Yapılamayanlar ve 2015 Projeksiyonu” 

başlıklı bir sunum gerçekleştirdi. 

İlk olarak, vatandaşın günlük yaşamında giderek daha sık karşılaşmaya başladığı 

e-devlet kavramının hala kapsamlı bir tanıma kavuşmadığını belirten Altınok, 

“E-devlet projesi, öncelikli olarak kamu yönetimi reformunun bir alt başlığıdır. 

Klasik anlayışta devlet, hikmetinden sual olunmayan, sorgulanmayan bir yapıyı 

ifade eder. Bu noktada öne çıkan Goverment ve Govermence kavramları, teba 

mahiyetinde, yalnızca talimatı uygulayan vatandaş modeliyle, karşılıklı etkileşimin 

ağırlıkta olduğu ve devletin vatandaşa hizmet sunduğu, vatandaşın ihtiyaçlarına 

göre yapılandığı iki farklı olgudur ve e-dönüşüm çalışmaları, bunlardan ikincisinin 

kapsamı dahilindedir” dedi. 

Tamamlanan ve yürürlükte olan e-devlet projeleriyle ilgili bilgileri aktaran Altınok, 

yeni bir “yönetişim” yaklaşımını beraberinde getiren bu uygulamaların sanıldığı 

gibi teknik çalışmalardan ibaret olmadığını, çok geniş alanlarda yankı bulduğunu, 

zihniyette ve siyasi yapılanmada köklü değişiklikleri beraberinde getirecek 

sonuçlar doğurduğunu belirtti. Altınok, bu projelerin Başbakalanlık E-Devlet Danışma 

Grubu Başkanlığı’nca yürütüldüğünü, fakat daha geniş çaplı bir organizasyona 

ve teşkilat yapısına gerek duyulduğunu söyledi. 

E-Devlet uygulamalarında ilk 10 arasında yer alan ülkelerde bu yapılanmanın nasıl 

sağlandığına dair örnekler veren Altınok, sözlerine şöyle devam etti: “ Birleşmiş 

Milletlerin yayınladığı e-devlet indeksinde ilk 10’a giren ülkelere baktığınızda iki 

ortak özellik görüyorsunuz. Biri, hepsinin Anglo-Sakson kökenli oluşu. Dolayısıyla 

devlet algısında da farklılıklar var. Mesela kamu yönetiminde performans ölçümü 

buralarda önemli bir kriter teşkil ediyor. Diğer özellik ise e-devlet koordinasyon 

kurulu doğrudan cumhurbaşkanına bağlı. Ve cumhurbaşkanı, son 10 yıldır, 

hiç aksatmadan e-devlet danışma grubunun toplantılarına başkanlık ederek projeleri 

ilk ağızdan öğreniyor. Dolayısıyla siyasi yapılanmada da köklü değişiklikleri 

beraberinde getirmesi bakımından büyük öneme sahip olan e-devlet dönüşümüne 

en üst siyasi makam tarafından öncülük edilmesi verimli sonuçlar doğuruyor.” 

Dr. A. Ramazan Altınok, mevzuat ve yapılanma konusunda telafi edilmesi gereken 

eksikliklerin yanı sıra e-devlet projeleri kapsamında yaşanan dönüşüme mevcut 

siyasi teşkilatın ve kurumların da direnç gösterdiğine işaret etti. Hayata geçirilecek 

bir projenin, yüzlerce çalışanıyla faaliyet gösteren bir müdürlüğün, hatta bakanlığın 

bile “3,5 inçlik bir harddiske sığdırılması” anlamına gelebileceğini belirten 

Altınok, e-devlet dönüşüm sürecinde karşılaşılan en ciddi sorunun bu değişime 

kurumlar tarafından gösterilen direnç olduğunu söyledi. 



TÜRK‹YE'DE MOB‹L 

TEKNOLOJ‹LER VE 

GEL‹fi‹M SEYR‹ 

Ali Bayraktar; 

“DEPREM ‹NSANLI⁄A 

HAYAT VER‹R” 

MİMAR ve Mühendisler Grubu’nca düzenlenen Bizbize Konuşmalar’a 

konuşmacı olarak katılan Ali Bayraktar, yığma yapı mühendisliğinin tarihsel 

süreçte gelişimi ve depreme dayanıklı yapılar konusunda bilgi verdi. 

Sismik Güçlendirme Merkezi Genel Müdürü Ali Bayraktar, yapı tekniği 

ve yığma yapı mühendisliği konusundaki çalışmalarını yürütürken arkeolojik 

verilerden azami istifade ettiğini, yıllara yayılan araştırmaları sürdükçe 

antik çağlarda bir “bilge adam” tarafından uygulanan temel sisteminin 

günümüzde en güvenilir sistem olduğunu fark ettiğini ifade etti. 

Yapı mühendisliği alanının deprem bilimiyle yakın ilişki içinde bulunduğunu 

belirten Ali Bayraktar, depremin bugüne dek yanlış bir şekilde algılandığını, 

depremle birlikte yaşama yolları tıkanan insanın depremi kötü 

bir şey gibi addettiğini söyledi. Yeryüzünde hayat için birinci dereceden 

önem arz eden suyun ancak yüzde 0,06’sının insanlar tarafından kullanılabildiğini, 

bu suyun da yeryüzünde sürekli devam eden depremler sayesinde 

yer altı kayaçlarında dolaşarak mineral zenginliğe kavuştuğunu, 

bu durum yaşanmadığı takdirde insanlığın su kaynaklarının ortadan kalkacağını 

sözlerine ekleyen Ali Bayraktar, yeryüzünde hiçbir şeyin fuzuli 

olmadığını hatırlattı. 

Yığma yapı mühendisliği konusundaki araştırmalarını tarihin eski dönemlerine 

doğru derinleştiren Ali Bayraktar, Roma Mimarisi’nin karakteristik 

özelliklerini taşıyan ve ilginç bir tecelli ile sadece Anadolu’da bulunan 

temel tekniğinin deprem sırasında kesişen dalgalar halinde yapıları 

sarsan “p” ve “s” dalgalarını aynı anda nötralize etme özelliğine sahip olduğunu 

fark etmiş. Küçük parçalı kayaçların temel olarak kullanıldığı bu 

teknikte zeminden bağımsız inşa edilen bina, büyük kütleli bloklar üzerinde 

yükseliyor ve bu durum da depremin yıkıcı dalgalarının küçük 

parçalı kayaçlarca emilirken zemin üzerindeki kısmın ise sarsıntıyla birlikte 

esnek bir hal kazanması yapıyı depremin yıkıcı etkisinden yalıtmış 

oluyor. Bu modeli örnekleriyle açıklayan Ali bayraktar, 1400 yıllık Dikilitaşı’nda, 

1700 yıllık Çemberlitaş’ın da, kadim tarihlere uzanan Kabe’nin 

de aynı teknikle inşa edildiğini söyledi. Kur’an-ı Kerim’den ve diğer kutsal 

metinlerden alıntılar da yapan Ali Bayraktar, statik hesaplamaları bakımından 

kusursuz olduğunu belirttiği Kabe’yi inşa eden Hz. İbrahim’in bu 

tekniğin en iyi örneklerini sunduğunu, daha sonra Roma tarafından Anadolu 

coğrafyasında sürdürüldüğünü ve nihayet Mimar Sinan’la en güzide 

eserlerini verdiğini kaydetti. 

MİMAR ve Mühendis Grubu tarafından düzenlenen 

“Bizbize Konuşmalar” programında konuşmacı olarak 

ağırlanan Ahmet Okutan verdiği bilgilerle Türkiye’nin 

mobil teknolojiler sektörü için çok büyük bir pazar 

olduğunu, bilinç düzeyi yüksek bir kullanıcı kitlesinin 

bu alandaki gelişmeleri takip ettiğini söyledi. Türkiye’de 

mobil teknolojilere öncülük eden alanın GSM 

sektörü olduğunu ifade eden Ahmet Okutan, “Türkiye’de 

mobil teknolojilerin kullanılmaya başladığı tarih 

olarak ilk GSM operatörünün 80 bin abonesiyle faaliyete 

başladığı 1994 yılını kabul edebiliriz. Sonraki 

yıllarda hızlı bir yükseliş gerçekleşti ve günümüzde 

62 milyon abonesi olan bir GSM sektörü ortaya çıktı. 

Bu da Türkiye’de mobil teknolojilerin yüksek oranda 

kullanıldığını gösteren bir veridir” dedi. 

Bu gelişim sürecinde teknolojik uygulamaların ve kullanıcı 

eğilimlerinin de ciddi değişimler geçirdiğini söyleyen 

Okutan, sektördeki firmalar arasında büyük bir 

inovasyon rekabeti yaşandığını, bir zamanlar sektörün 

en güçlü aktörü olan Nokia firmasının bugün Apple’la 

sektörü paylaşmak zorunda kaldığını, bunun ana 

nedeninin ise yeni teknolojilerin çok farklı uygulamalarla 

uyumla halde kullanılabildiğini, esnek yazılımların 

günümüz piyasasında daha avantajlı durumda olduğunu 

ifade etti. 

Kullanıcı profili açısından meydana gelen başlıca değişimler 

arasında ise GSM operatörlerinin kısa mesaj 

(SMS) servislerinin giderek daha yoğun kullanılması. 

Özellikle 15-25 yaş arası kullanıcı kesiminin kısa mesajı 

daha yoğun kullandığını belirten Ahmet Okutan, 

meydana gelen bir diğer değişimin ise kullanım amaçları 

bakımından yaşandığını söyledi. Ahmet Okutan, 

önceden ağırlıklı olarak iletişim aracı olarak kullanılan 

mobil teknolojilerin günümüzde internet erişimi, 

sosyal ağlara giriş, video izlemek gibi pek çok farklı 

maksatlarla kullanıldığını ifade ederek “teknoloji bağımlılığı” 

olgusuna işaret etti. 



Prof. Dr. Sadettin Ökten; 

“‹NSAN 

B‹R DE⁄ERLER 

S‹STEM‹NE BA⁄LI 

OLMALIDIR” 

MİMAR ve Mühendisler Grubu tarafından düzenlenen 

Bizbize Konuşmalar'a katılan Prof. Dr. 

Sadettin Ökten, katılımcılara “Şehir, İnsan ve Mimari” 

başlıklı bir seminer verdi. 

Kültür, insan, inanç, estetik ve irade üzerine çarpıcı 

tespitlerde bulunan Prof. Dr. Sadettin Ökten, 

farklı değerlerle inşa edilmiş çok kutuplu medeniyetler 

haritası üzerinde en belirgin müştereklerin 

“mutsuzluk” ve “memnuniyetsizlik” olduğunu belirterek 

-kırılgan- ilişkilere dayanan bir çağda bulunduğumuzu, 

hırs ve hükmetme arzusu içinde, 

anlık, derinlikten uzak varoluş hamleleriyle bir 

bunalım toplumuna dönüştüğümüzü söyledi. 

Toplumları ayakta tutan değerlerin şekil itibariyle 

yaşamakla birlikte temsil ettiği manadan uzaklaşması 

durumunda anlamını ve işlevini yitireceğini 

söyleyen Prof. Dr. Sadettin Ökten, “İnsan, varlık 

olarak, bir değerler sistemine bağlı yaşamak zorundadır. 

Bu değerler sistemi insan tarafından aranır, 

istenir, yoksa inşa edilir ya da inananlar için aşkın 

bir kaynaktan gelir” sözleriyle önemli bir gerçeğe 

işaret etti. 

Sahip olunan değerlerin hayata yansımaması durumunda 

ütopik bir hal aldığını ve içinin boşaldığını 

da belirten Ökten, mevcut değerlerin hayata 

yansıtılmasıyla insana şekil veren çevrenin ve çevreyi 

“kurgulama” ihtirası içinde bulunan insanın 

içiçe bir etkileşim halinde bulunduğunu ortaya 

koyduktan sonra İslam Medeniyeti'nin son dönemlerde 

kendi değerlerini hayata yansıtamaması 

sebebiyle “yok sayılma” noktasına geldiğini söyledi. 

MMG’den Teknik Gezi; 

“TURK‹SH ENGINEER CENTER (TEC)” 

MİMAR ve Mühendisler Grubu TEC-Turkish Engine Center’ın Sabiha Gökçen 

Havaalanı’nda bulunan motor bakım merkezine bir teknik gezi düzenleyerek 

TEC merkezinde teknik incelemelerde bulundu. 

İlk olarak TEC Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bilal Ekşi tarafından bilgilendirilen 

25 kişilik MMG heyeti bu brifingde TEC’in yapısı, faaliyet alanları, 

teknik kabiliyetleri, pazardaki hedefleri ve gelecek vizyonuyla ilgili bilgi edindi. 

Türk Hava Yolları Teknik ve Pratt - Whitney ortaklığında kurulan Turkish Engine 

Center’ın bu yıl 80 uçak motoru bakımı yapmayı hedeflediklerini belirten 

Bilal Ekşi bir uçak motorunun ortalama 2.5 milyon dolara onarıldığını, bu hedefi 

tutturmaları neticesinde bölge ülkeleri arasında önemli bir role sahip olacaklarını 

belirtti. HABOM (Havacılık Bakım Onarım ve Modifikasyon Merkezi) 

projesinin ilk ayağı olarak faaliyete geçen TEC, ilk uçak motorunu 2010 

Ocak ayında teslim etmişti. 

Türk Hava Yolları’nın kapasitesini ikiye katlayacak bir master planı çerçevesinde 

tasarlanan HABOM projesi kapsamında halen yürütülen ağır bakım ve hat 

bakım servislerinin uluslar arası standartlara uygun olarak verildiğini ve Turkish 

Engine Center’ın faaliyete geçmesiyle birlikte bu kabiliyetlere yenilerinin eklendiğini 

belirten Bilal Ekşi, Türk Sivil Havacılık sektörünün yükselişte olduğunu 

söyledi. 

Ağırlıklı olarak THY’ye hizmet veren TEC’in müşteri portföyü arasında Sun Express, 

BH Airlines, Sky Airlines firmalarının yanı sıra sektörde öncü pek çok 

firma yer alıyor. 

MMG ‹zmir fiubesi’inde Seminer; 

“‹fi SA⁄LI⁄I VE GÜVENL‹⁄‹” 

MMG İzmir Şubesi, düzenlediği etkinlikte Metalürji Mühendisi A. Serdar 

Anlaş’ı konuk ederek “İş Güvenliğinde Başarı Öyküleri, Ağır Sanayide 

Kazasızlık Projeleri” konulu seminerde bu alanda yapılan çalışmaları 

ve ortaya çıkan istatistikleri MMG’li mimar ve mühendislerle 

paylaştı. Seminerde iş güvenliğinin tarihine değinerek söze başlayan A. 

Serdar Anlaş, İngiltere’de madenlerde meydana gelen çocuk ölümleri 

nedeniyle alınan tedbirlerin iş güvenliği konusunda bir temel teşkil ettiğini 

söyledi. Yeni sömürge arayışı içinde olan emperyalist bir imparatorluğun 

kendi ulusundan olmayan işçileri köle olarak madenlere çalıştırmak 

şeklinde ortaya koyduğu ‘iş güvenliği’ tedbirlerinin günümüzde 

insani amaçlara hizmet ettiğini de vurgulayan Anlaş “Türkiye’de bu konuda 

alınması gereken uzun bir yol” olduğunu söyledi. 

Son zamanlarda iş güvenliği alanında uygulanan mevzuatın son derece 

katı ve işçi ve işveren açısından ciddi yükümlülükler barındıran bir 

yapıda olduğunu hatırlatan Anlaş, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 

konuyu çok ciddiye aldığını ve işveren ve işgörenlerin mevzuata 

mutlaka uyması gerektiğini söyledi. 



THY Teknik A.fi. Genel Müdürü Doç. Dr. ‹smail Demir; 

“UÇAK ÜRETMEK B‹R‹K‹M VE TECRÜBE ‹STER” 

MMG TARAFINDAN DÜZENLENEN KAHVALTILI TOPLANTIDA KONUfiAN THY TEKN‹K A.fi. GENEL MÜDÜRÜ DOÇ. 

DR. ‹SMA‹L DEM‹R HAVACILIK SEKTÖRÜ HAKKINDA ÖNEML‹ B‹LG‹LER VERD‹. KEND‹ UÇA⁄IMIZI YAPMA 

PROJES‹N‹N ÖNEML‹ B‹R PROJE OLDU⁄UNU BEL‹RTEN DEM‹R, “BÜTÜN DÜNYADA OLDU⁄U G‹B‹ B‹R ÇEK‹RDEK 

OLUfiMADAN, B‹R KR‹T‹K KÜTLEYE GEL‹NMEDEN, B‹R YAN SANAY‹N‹N VARLI⁄INDAN SÖZ ED‹LMEDEN, BELL‹ B‹R 

ENTELEKTÜEL B‹R‹K‹M OLMADAN BU ‹fiE G‹R‹fiMEN‹N ÇOK ANLAMLI OLMADI⁄ININ B‹L‹NMES‹ GEREK‹R,” DED‹. 

MİMAR ve Mühendisler Grubu, geleneksel olarak düzenlediği 

kahvaltı toplantıların Aralık ayı etkinliğinde THY Teknik A.Ş. 

Genel Müdürü Doç. Dr. İsmail Demir’i konuk etti. Toplantıda 

konuşan Doç. Dr. İsmail Demir THY Teknik A.Ş. bünyesinde 

yürütülen çalışmaların yanı sıra sivil havacılıkta yaşanan teknik 

gelişmeleri katılımcılarla paylaştı. 

Mimar ve Mühendisler Grubu Genel Başkanı Avni Çebi, açılış 

konuşmasında özellikle son yıllarda hızlı bir gelişim süreci yakaladığını 

belirttiği THY’nin en önemli hamlesi olarak tanımladığı 

THY Teknik A.Ş.’nin göz dolduran çalışmalar yürüttüğünü 

ifade etti. Genel Başkan Avni Çebi, sivil havacılık alanında bireysel 

teşebbüsleriyle tanınan Nuri Demirağ'ı da anmak gerektiğini, 

sivil havacılıkta bugün gelinen noktada Nuri Demirağ'ın 

payı olduğunu hatırlattı. 

“Havacılığın Mutfağı: Türk Hava Yolları” 

THY Teknik A.Ş. Genel Müdürü Doç. Dr. İsmail Demir, konuşmasında, 

Türkiye’de sivil havacılık çalışmalarının tarihine değindi. 

Kıbrıs Barış Harekatı sırasında Türkiye’ye uygulanan ambargo 

neticesinde “Uçağını Kendin Yap” projesinin başlatıldığını 

ve havacılık çalışmalarının ciddi şekilde ele alınmaya başladığını 

söyleyen Demir, kendisinin de aynı dönemde uçak mühendisi 

olmaya karar verdiğini belirtti. THY’nin, uluslar arası standartlarda, 

uzman kadrosu ve gelişmiş teknik kabiliyetiyle sivil 

havacılığın merkezinde bulunduğunu söyleyen Demir, son derece 

komplike bir yapıya sahip olan havacılık hizmetlerinin teknik, 

eğitim, donanım ve istihdam gibi çok çeşitli kollardan beslendiğini 

ve bunların her birinin kusursuz olmasının bir zorunluluk 

olduğunu ifade etti. 

“Kendi uçağımızı üretme fikri 

üzerinde iyice düşünmemiz gerek” 

Doç. Dr. İsmail Demir, son zamanlarda kendi uçağımızı üretmemiz 

konusunda yapılan tartışmalara ve bu alanda yürütülen 

çalışmalara da değindi. “Türkiye’de uçak imalatı ve havacılık 

sanayi gibi konular konuşulduğunda bütün dünyada olduğu gibi 

bir çekirdek oluşmadan, bir kritik kütleye gelinmeden, bir yan 

sanayinin varlığından söz edilmeden, belli bir entelektüel birikim 

olmadan bu işe girişmenin çok anlamlı olmadığının bilinmesi 

gerekir. Örneğini isterseniz, F-16 meselesine bakabilirsiniz. 

F-16 üreteceğiz diyerek montaj hatları kurduk. İlerleyen 

süreçte belli sayıdaki F-16 montajı bittikten sonra ise –acaba 

bu TAI tesislerini ne yapacağız?- diye kendimize sorduk. Gelinen 

noktada ise TAI adında belli bir teknik birikim elde etmiş 

bir kuruluşumuz var fakat etraftan parça-bölük gelen işlerle büyümeye, 

gelişmeye çalışıyor.” 

“Yeni bir proje: HABOM” 

THY’nin teknik gereksinimlerini karşılayacak bir yapıya duyduğu 

ihtiyaç neticesinde 2006 yılında kurulan THY Teknik 


A.Ş.’nin kısa sürede yabancı ortaklıklar için cazip bir 

müessese haline geldiğinin altını çizen İsmail Demir, 

tüm bu gelişimin belli bir potansiyelin oluşması ve talebin 

ortaya çıkması neticesinde sağlandığını hatırlattı. 

“Türk Hava Yolları filosu, THY Teknik A.Ş.’nin bağımsız 

bir şirket olmasının ardından iki kat artış kaydetti. Personel 

sayımızı, yüzde 20’ler civarında sağladığımız bu 

artışın sürmesi için son dönemlerde ciddi bir istihdama 

yönelmiş bulunuyoruz." 

THY’nin yeni projesi HABOM (Havacılık Bakım-Onarım 

Merkezi) kapsamında yürütülen çalışmalara da değinen 

Genel Müdür Demir, Sabiha Gökçen Uluslararası 

Havalimanı’nda kurulacak uçak bakım onarım tesislerinin 

372 bin m 2 ’nin üzerinde bir alana inşa edileceğini ve 

HABOM Projesi kapsamında kurulacak tüm bakım 

onarım tesislerinde 3 bin 500’e yakın kişiye istidam sağlanmasının 

hedeflendiğini belirtti. İsmail Demir, HA- 

BOM Projesi kapsamında dar ve geniş gövdeli uçaklar 

için uçak gövde bakımı, motor bakımı ve komponent 

bakımı hizmetlerinin verilmesinin planlandığını, Sabiha 

Gökçen Uluslararası Havalimanı kurulacak tesislerde 

bakım hizmeti sunulan uçak tipleri için her üç segmentte 

(uçak, motor ve komponent) de bir mükemmeliyet 

merkezi olması hedeflendiğini söyledi. 

“Havacılık sektöründen 

alınan pay arttırılacak” 

Kurulacak uçak ve komponent bakım hangarları için 

yapılması planlanan toplam yatırım yaklaşık 500 milyon 

Amerikan Doları (USD) bulacağını belirten İsmail 

Demir, “uçak ve komponent bakım-onarım pazarından 

2020 yılında 1 milyar USD büyüklüğünü geçen bir pay 

almayı hedefliyoruz” dedi. Demir “Türk Hava Yolları 

Teknik A.Ş. kurucusu olacağı HABOM Projesi’nin daimi 

hissedarı olmayı hedefliyor ve buna ek olarak, bu yeni 

yatırımları uluslararası bir ortak girişim şeklinde gerçekleştirmeyi 

de ciddi bir seçenek olarak değerlendiriyor.” 

“İnsan kaynakları 

konusunda sıkıntı yaşıyoruz” 

Havacılık sektörünün çok keskin kurallar ve standartlar 

çerçevesinde hizmet ürettiğini belirten İsmail Demir, bu 

standartların yakalanmasında eğitimli personelin katkısının 

büyük olduğunu ifade etti. İsmail Demir, Türkiye’de 

eğitimli personel konusunda ciddi sıkıntılar bulunduğunu, 

mühendislerin özellikle dil konusunda yetersiz 

kaldıklarını da belirterek bu durumda üniversitelerin 

de sorumluluğu bulunduğunu söyledi. Havacılık 

sektörüne eleman temin etmeyi amaçlayan okulların 

açıldığını fakat bu öğrencilerin eğitim müfredatı ve gereksinimleriyle 

ilgili kendilerine danışılmadığını söyleyen 

İsmail Demir, “Havacılık sektörü için eleman yetiştiren 

bir eğitim kurumunun, bu sektörün hangi nitelikte 

personele ihtiyaç duyduğunu sormamasını garip buluyoruz” 

sözleriyle bu konudaki görüşlerini belirtti. 

Program sonunda Mimar ve Mühendisler Grubu Genel 

Başkanı Avni Çebi tarafından THY Teknik A.Ş. Genel 

Müdürü Doç. Dr. İsmail Demir’e ve toplantıya sponsor 

olarak katkı sağlayan Ütopya Mimarlık Genel Müdürü 

Serhan Sarıpınar’a plaket hediye edildi. 

Seyhun Recep Özkara; 

“E-T‹CARET BÜYÜMEYE 

DEVAM EDECEK” 

MMG Bizbize Konuşmalar programında İdeaSoft Genel 

Müdürü Seyhun Recep Özkara’yı ağırladı. Türkiye’de ve 

dünyada her sektörden firmanın elektronik ticarete ağırlık 

vermeye başladığını ve ürünlerini ya da hizmetlerini internet 

üzerinden pazarlamaya başladığını ifade eden Seyhun 

Recep Özkara, Türkiye genelinde e-ticaret cirosunun milyar 

dolarlarla ifade edilecek hacme ulaştığını söyledi. Özkara, 

“2010 yılı, Türkiye’de e-ticaret hacminin en yüksek noktaya 

ulaştığı yıl olarak kayıtlara geçti. İlk 9 ayda, bankalar 

arası kart merkezinin ortaya koyduğu verilere göre 10.5 

milyar TL tutarında internet alışverişi gerçekleşmiştir” dedi. 

Özkara, yeni yıla yaklaştığımız bu günlerde bu rakamın 13 

milyar TL’ye ulaşması beklendiğini sözlerine ekledi. 

“Güvenli Alışveriş” 

Türkiye’nin elektronik ticaret geçmişinde tüketiciyi tedirgin 

eden durumlar yaşandığını, günümüzde ise koşulların 

güven veren bir zemine oturduğunu belirten Seyhun Recep 

Özkara, 3D Security olarak bilinen ve şifreli kullanımı 

zorunlu kılan sistemle birlikte kredi kartının çalınması ya 

da kaybolması durumunda bile, kart şifresi bilinmediği 

sürece alışveriş yapılamadığını, bunun da tüketici lehine 

olduğunu söyledi. 

E-ticaretin sağladığı diğer bir kolaylık ise anlık olarak kalite 

ve fiyat kıyaslaması imkânı sunması. İnternet otamından 

ürün veya hizmetlerini pazarlamaya çalışan firmaların kalite 

ve fiyat bilgilerinin hızlı şekilde paylaşılıyor ve bu da rekabeti 

tetikleyerek tüketici lehine sonuçlar doğuruyor. 

Ulaştığı hacim göz önüne alındığında elektronik ticaretin 

göz ardı edilemeyecek boyutlarda olduğunu hatırlatan 

Seyhun Recep Özkara, buna rağmen bilişim suçları ya da 

elektronik ticaretle ilgili kapsamlı bir yasa bulunmadığını, 

bunun ciddi bir eksiklik olduğunu söyledi. 

“Kalifiye Personel Sıkıntısı Var” 

E-ticaret çözümleri sunan bir firmanın genel müdürü 

olarak, sektörün bir diğer sıkıntısına değinen Özkara, 

mühendislik fakültelerinden mezun olan bilgisayar mühendisi 

ya da matematik mühendisi gençlerin özel sektördeki 

deneyim eksikliği ve aldıkları eğitimin sadece temel düzeyde 

oluşu nedeniyle nitelikli personel bulmakta güçlük 

yaşadıklarını da belirtti. 

OCAK-fiUBAT 2011 15


Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakan› 

Prof. Dr. Ömer Dinçer: 

“N‹TEL‹KL‹ ‹fi 

GÜCÜ ÜRETMEL‹, 

‹NSAN ODAKLI 

ÇALIfiMA HAYATI 

OLUfiTURMALIYIZ” 

M‹MAR VE MÜHEND‹SLER GRUBU TARAFINDAN 

DÜZENLENEN KAHVALTILI ÇALIfiMA TOPLANTISINA 

KONUfiMACI OLARAK KATILAN ÇALIfiMA VE SOSYAL 

GÜVENL‹K BAKANI PROF. DR. ÖMER D‹NÇER 

‹ST‹HDAM VE ‹fi HAYATI ‹LE ‹LG‹L‹ ÖNEML‹ AÇIKLA- 

MALARDA BULUNDU. ÇALIfiMA HAYATINDA YAfiANAN 

ZORLUKLAR, ‹fiS‹ZL‹K VE ‹ST‹HDAM, KAYIT DIfiILIK, ‹fi 

SA⁄LI⁄I VE GÜVENL‹⁄‹, SOSYAL GÜVENL‹K SORUN- 

LARI VE SEND‹KAL HAKLAR G‹B‹ KONULARA DE⁄‹NEN 

BAKAN D‹NÇER, “ÇALIfiMA HAYATININ EN ÖNEML‹ 

SORUNU ‹fiS‹ZL‹K VE ‹ST‹HDAM ALANINDA 

YAfiANMAKTADIR,” DED‹. 

‹fiS‹ZL‹K ve istihdam konusunda verdiği bilgiler arasında 

Türkiye’nin kendine özgü koşulları olduğunu ifade eden Çalışma 

ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ömer Dinçer şunları kaydetti: 

“Öncelikle şunu söyleyelim, bizim batılı ülkelerden farklı bir 

istihdam profilimiz var. Şu anda batı ülkelerinde istihdam 

oranları yüzde 60 civarında ve 2020 yılına kadar bu oranı 

yüzde 75’e çıkarmayı planlıyorlar. Batıda işsizlik dendiğinde 

çalışmakta olduğu işini kaybeden insanlardan ya da artık o işi 

yapamayacak kişilerden bahsetmiş olursunuz. Ülkemizde ise 

istihdam oranı yüzde 44’lerde ve işgücüne katılma oranı çok 

düşük; yaklaşık yüzde 50 civarında. Yani çalışma çağına gelen 

insanların ancak yarısı iş talep ederken bundan daha azı istihdam 

edilebilmekte. Bir diğer konu ise ekonomimizin büyüyor 

olması. 2003 yılından itibaren batılı ülkelerden farklı olarak 

sağladığımız yüzde 8 civarındaki büyüme sayesinde her yıl 

yaklaşık 550 bin kişiye istihdam sağladık. Küresel ekonomik 

kriz sürecinde tüm dünyada olduğu gibi bizde de işsizlik arttı 

ama diğer ülkelerden farklı olarak bizde istihdam da arttı ve 

2008 yılında küçülen ekonomiye rağmen 83 bin kişiye istihdam 

sağladık. Peki, işsizlik oranı niçin arttı? Çünkü çok genç 

bir nüfusumuz var. Her yıl yaklaşık 850 bin kişi çalışma çağına 

geliyor. 29 yaş ve altında bulunan nüfusumuzun oranı ise 

yüzde 52. Bunlar çalışmaya hayatına dâhil olduklarında sadece 

belirli bir oranda istihdam edilmesi bile çok önemli bir meseleden 

bahsediyor oluruz.” 

İnsan odaklı bir çalışma hayatı tesis etmek zorundayız 

Mevcut sorunları değerlendirirken çalışma hayatında esnek bir 

yaklaşıma sahip olunması gerektiğini belirten Bakan Dinçer, 

Türkiye’de insanların iyi koşullarda çalışmakta olduğu işleri 

koruma ve işyeri değiştirme konusuna direnç gösterme eğiliminde 

olduklarını belirterek farklı çalışma modellerini, esnek 

çalışma yöntemlerini artık değerlendirmeye almamız gerektiğini 

vurguladı. Bu durumun “hayat boyu öğrenme” kavramına 

yabancı iş gücünün doğal eğilimi olduğunu söyleyen Bakan 

Dinçer, sürekli gelişim içinde olan, mesleki gelişimini çalışma 

hayatı boyunca sürdüren kimselerin ekonomiye daha fazla 

katkı sağlayacağını, bu sayede belli bir iş ya da işyerindeki varlığını 

koruma konusundaki dirence gerek kalmayacağını, nitelikli 

iş gücünün her zaman değer üretebileceğini söyledi. 

Kıdem tazminatı yalnızca işverenin sorunu değil 

Ömer Dinçer, sosyal hak ve yükümlülükler konusuna da değinerek 

güncel meseleler arasında yer alan kıdem tazminatı konusuna 

değindi. Dinçer, “Kıdem tazminatı bu ülkede sadece 

işverenin sorunu gibi algılanıyor. Ama ben bir başka gerçekten 


Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan’ı Prof. Dr. Ömer Dinçer’e Mimar ve 

Mühendisler Grubu Genel Başkanı Avni Çebi tarafından plaket takdim edildi. 

Mevcut sorunları değerlendirirken çalışma 

hayatında esnek bir yaklaşıma sahip 

olunması gerektiğini belirten Bakan Dinçer, 

Türkiye’de insanların iyi koşullarda 

çalışmakta olduğu işleri koruma ve işyeri 

değiştirme konusuna direnç gösterme 

eğiliminde olduklarını belirterek farklı 

çalışma modellerini, esnek çalışma 

yöntemlerini artık değerlendirmeye 

almamız gerektiğini vurguladı 

bahsetmek istiyorum. 2009 yılında 2.5 milyon insan işten çıktı 

veya işini değiştirdi. Bu insanların sadece yüzde 8’i kıdem 

tazminatı alabildi. Bu öncelikle çalışanların sorunudur. Bugün 

pek çok alt işveren hizmet üretirken yıllık dönemlerde faaliyet 

göstermesi nedeniyle çalışanların kıdem tazminatını ödememektedir,” 

dedi. Konuyu çeşitli örneklerle açıklayan Bakan 

Dinçer istihdam artışı sağlanması için hükümet tarafından sağlanan 

teşvikleri kıdem tazminatını ödeme gücünden mahrum 

olan işletmelerin kullanamadığını ifade etti. “Herkes açısından 

önemli bir sorun teşkil eden kıdem tazminatı meselesini çözelim 

diyoruz, buna da karşı çıkıyorlar. Muhalefet karşı çıkıyor, 

işçi sendikaları karşı çıkıyor, işveren sendikaları karşı çıkıyor. 

Peki, o zaman istihdam sorununu nasıl çözeceğiz?” diyerek 

günlük politikalar ve küçük çıkarlar peşinden giderek ülkenin 

önemli meselelerinin çözülemeyeceğini belirtti. 

18-20 bin işçi belediyelerden ücretlerini alamıyor 

Bakan Dinçer, “Bizim tahminimiz, 18-20 bin kişi arasında işçi 

belediyelerden ücretlerini alamıyor. Çünkü belediyeler başka 

yerlerde yaşayan hemşehrilerini kendi nüfuslarına kaydettirmişler. 

Ona göre yüksek ücretler alıyorlarmış ve ona göre de 

istihdam kapasitesi oluşturmuşlar. Ama Adrese Dayalı Kayıt 

Sistemi sebebiyle her ilin, ilçenin, beldenin nüfusu gerçek hale 

dönüşünce ciddi oranda birçok beldenin nüfusu düştü. Gelirlerin 

düşmesi sebebiyle belediyeler işçilerin ücretlerini ödeyemez 

hale geldi.” 

Kayıt dışılıkla mücadele 

Bakan Dinçer, kayıt dışılıkla ilgili çok ciddi mücadele ettiklerinin 

altını çizerek, “Türkiye, yüzde 44 civarında istihdamda 

kayıt dışılık yaşıyor. 2002 yılında kayıt dışılık oranı yüzde 

52 idi. Bir puanlık kayıt dışılığın bu ülkeye maliyeti, 820 milyon 

lira,” dedi. 

Türkiye'de 16 milyon 200 bin civarında kayıtlı çalışanın bulunduğunu 

anlatan Dinçer, ancak çalıştığını ifade eden insan 

sayısının 23 milyonu bulduğunu belirtti. 

İş kazaları ve meslek hastalıklarının yüzde yüze yakın oranda 

önlenebilir hususlar olduğunu ifade eden Dinçer, tedbirlerin 

alınmaması halinde bunun maliyetinin de yüksek olduğunu 

söyledi. Dinçer, “Türkiye, her yıl sadece 200 milyon liralık iş 

kazasını önlemek üzere yatırım yapsaydı, 4 milyar liralık tasarruf 

sağlayacaktı,” dedi. 

Programın ardından basınınsorularınıda yanıtlayan Çalışma 

ve Sosyal Güvenlik Bakan’ı Prof. Dr. Ömer Dinçer’e Mimar ve 

Mühendisler Grubu Genel Başkanı Avni Çebi tarafından plaket 

takdim edildi. 

OCAK-fiUBAT 2011 17

HABER 

“GEL‹fiEN TÜRK‹YE’DE 

DE⁄‹fiEN ‹ST‹HDAM” 

TÜRK‹YE’N‹N SON YILLARDAK‹ EN ÖNEML‹ 

SORUNLARINDAN B‹R‹ OLAN ‹ST‹HDAM, “‹NSAN 

KAYNAKLARI PANEL‹ 2011”DE MASAYA YATIRILDI. 

MARMARA ÇALIfiANLAR FEDERASYONU (MÇF) VE 

GLOBALCV.COM ‹fiB‹RL‹⁄‹NDE DÜZENLENEN 

PANELDE, KAMU VE ÖZEL SEKTÖRÜN ÖNDE GELEN 

‹S‹MLER‹ DÜZENLENEN OTURUMLARDA ‹ST‹HDAM 

VE ‹ST‹HDAMIN YAPISAL SÜREÇLER‹N‹ 

‹NCELEYEREK ÇÖZÜM ÖNER‹LER‹NDE BULUNDU. 

‹ST‹HDAM, iş hayatındaki değer yargıları ve ilkeler gibi 

önemli konuların tüm yönleriyle tartışıldığı panele, çeşitli kamu 

kurum ve kuruluşlarının bürokrat ve temsilcileri ile muhtelif 

odalar ve meslek örgütleri yöneticileri katıldı. Ayrıca akademisyenler 

ve 350’yi aşkın firmanın üst düzey yöneticileri ve insan 

kaynakları profesyonelleri de panelde hazır bulundu. 

“Gelişen Türkiye’de Değişen İstihdam” üst başlığı ile düzenlenen 

panelin “İstihdam Politikalarının İş Dünyasına Yansımaları” başlıklı 

1. oturumunda, oturum başkanı İstanbul Üniversitesi İktisat 

Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sedat Murat, Türkiye Cumhuriyet 

Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Dr. İbrahim Turhan, İŞKUR 

İstanbul İl Müdürü Muammer Coşkun, Avea İletişim Hizmetleri 

CEO’su Erkan Akdemir, ADECCO Türkiye Başkanı Tibet Eğrioğlu 

yer aldı. 

“Türkiye’de İnsan Kaynakları Profili ve Etik Değerler” konulu 

2.oturumda ise oturum başkanı Marmara Üniversitesi İktisadi 

ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. İbrahim 

Öztürk , İstanbul Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet 

Cevat Acar , THY Genel Müdür Yardımcısı Kazım Çalışkan, 

UTESAV Başkanı ve İTO Yönetim Kurulu Üyesi İsrafil Kuralay, 

Colin’s – Loft İnsan Kaynakları Direktörü Dr. Abdurrahman 

Baş konuşmacı olarak katıldı. 

Kamu, işveren ve insan kaynakları sektöründen katılımcıları bir 

araya getiren panelde, Türkiye’de çalışma hayatının sorunlarına 

ve bu sorunlardan en önemlisi istihdama dikkat çeken konuşmacılar 

istihdamın bugününe ve yapısına dikkat çekerken, çözüm 

bekleyen konular üzerinde ise önemli açıklamalarda bulundu. 

Merkez Bankası Başkan Yardımcısı İbrahim Turhan, Türkiye’nin 

enflasyon konusunda dünyada istisna bir ülke olduğunu belirterek, 

“Bizim gibi 20 yıllık bir dönem boyunca yüksek kronik enflasyonla 

yaşamış çok az ülke vardır. Biz de istediğimiz seviyeye 

gelemedik” dedi. Marmara Çalışanlar Federasyonu’nun, GlobalCV 

ile ortaklaşa düzenlediği İnsan Kaynakları Paneli’nde konuşan 

Turhan, Merkez Bankası’nın temel amacının, fiyat istikrarını 

sağlamak ve kalıcı kılmak olduğunu söylerken, ancak fiyat 

istikrarının hiçbir zaman büyüme ve istihdamı destekleme ile 

çelişmemesi gerektiğini anlattı. Turhan, küresel krizde ihracatın 


“Gelişen Türkiye’de Değişen İstihdam” üst başlığı ile düzenlenen 

panelin “İstihdam Politikalarının İş Dünyasına Yansımaları” 

başlıklı 1.oturumunda, oturum başkanı İstanbul Üniversitesi 

İktisat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sedat Murat, Türkiye 

Cumhuriyet Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Dr. İbrahim 

Turhan, İŞKUR İstanbul İl Müdürü Muammer Coşkun, 

AVEA İletişim Hizmetleri CEO’su Erkan Akdemir, 

ADECCO Türkiye Başkanı Tibet Eğrioğlu yer aldı. 

“Türkiye’de İnsan Kaynakları Profili ve Etik Değerler” konulu 

2.oturumda ise oturum başkanı Marmara Üniversitesi İktisadi 

ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. İbrahim 

Öztürk , İstanbul Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. 

Dr. Ahmet Cevat Acar , THY Genel Müdür Yardımcısı Kazım 

Çalışkan, UTESAV Başkanı ve İTO Yönetim Kurulu Üyesi 

İsrafil Kuralay, Colin’s – Loft İnsan Kaynakları Direktörü 

Dr. Abdurrahman Baş konuşmacı olarak katıldı. 

olumsuz etkilenmesi nedeniyle Türkiye’de de işsizliğin arttığını 

da belirterek, “Türkiye’de işsizlik yüzde 14,8’e kadar çıktıktan 

sonra kriz önceki seviyelere doğru bir iniş sürecine geçildi. Türkiye’de 

toparlanmanın çabuk olduğunu görüyoruz” diye konuştu. 

Turhan, 1981-2003 yılları arasında Türkiye'nin ortalama büyüme 

hızının yüzde 3 olarak gerçekleştiğini hatırlatarak, “Zaten bu 

süre içinde nüfus yüzde 2,5 arttı. Yani doğal büyüme de artan 

tüketimle bu civarlarda olacaktı” dedi ve söz konusu dönemde 

insan kaynaklarının verimli kullanılamadığına dikkat çekti. 

Türkiye'yi “25 milyonluk işgücüne sahip ve her yıl 1 milyon kişiye 

iş bulmak zorunda olan bir ülke” şeklinde tanımlayan Turhan, 

2005'ten 2010'a kadar Avrupa'da işsizliğin yüzde 7,3'ten 

10,1'e, ABD'de yüzde 5'ten 9,8'e çıktığını, Türkiye'de ise 1,7 

puan artarak yüzde 11,6'ya yükseldiğini hatırlatarak, “Türkiye 

daha çabuk toparlandı. Bu, ülkedeki ekonomik avantajlardan 

kaynakladı” şekline konuştu. 

Panel’de konuşan Avea CEO’su Erhan Akdemir, Avea olarak istihdama 

yönelik çalışmalarının olduğunu ve çalışan sayısının 2 

yıl içinde yüzde 50 artarak 3 bine ulaştığını söyledi. Akdemir, 

2011’dede çalışan sayısının yüzde 20 artacağına dikkat çekti. 

Akdemir, bayiler ve teknik servislerle birlikte toplam çalışan sayılarının 

35 bini bulduğunu söyledi. GSM sektörünün 30 milyar 

dolarlık büyüklüğe ulaştığını dile getiren Akdemir, son iki 

yılda bin 500'e yakın yeni personel istihdam ederek kadrolarını 

3 bine çıkardıklarını aktardı. 2012 sonuna kadar kadrolarına 

600 kişiyi daha ekleyeceklerini bildiren Akdemir, sektörde bir ilki 

gerçekleştirerek Ar-Ge merkezi kurduklarını, burada 250 

mühendisin çalıştığını kaydetti. Halen 20 farklı şirketi bünyelerinde 

toplayıp bir kuluçka sistemi gibi çalışarak Türkiye'nin tanıdık 

olmadığı bir iş modeline geçeceklerini duyuran Akdemir, 

bu yıl bir de pazarlama akademisi kuracaklarını açıkladı. Her 

yıl 10 bin stajyerin çalışmak için Avea'ya başvurduğunu da sözlerine 

ekledi. Akdemir, dünyada hızla yayılan evden çalışma tarzını 

GSM operatörü Avea’nın da benimsediğini belirterek. Söz 

konusu yöntemin maliyetleri düşürdüğünü, özellikle bayanların 

verimi arttırdığını vurguladı. 

İŞKUR İstanbul İl Müdürü Muammer Coşkun yaptığı konuşmada; 

“Girişimci ruh ne kadar artarsa işsizlik de o kadar aşağılara 

inecektir; hedefimiz 2011’de 5 bin kişiye girişimcilik eğitimi vermek” 

dedi. Bunun dışında İŞKUR tarafından verilen mesleki eğitimlerde 

hedefledikleri rakamın 2011 yılı içerisinde 32 bin kişiyi 

mesleki eğitime almak olduğunun altını çizdi. 

4441 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun geçici 10. maddesinde 

değişikliğe gidilmesi hakkında da açıklamalarda bulunan İŞKUR 

İstanbul İl Müdürü Muammer Coşkun yeni düzenlemelerde işvereninde 

işçinin de karlı olacağının sinyallerini verdi. Coşkun, 

uzun süren konuşmasını işverenlere ithafen söylediği “Biz İŞKUR 

olarak bu devletin garson kurumuyuz. Daha önceden tozlu ve 

topraklı tabelalara sahip bir iş ve işçi bulma kurumuydu. Ama 

bize gelmiş olan hizmet alıyor. Hizmetin karşılığında ise kasasında 

parası kalıyor. Eğer bizimle çalışmak istiyorlarsa kapımız 

açık” sözleriyle noktaladı. 

OCAK-fiUBAT 2011 19

HABERANAL‹Z 

ORMAN VASFINI TAM 

OLARAK KAYBETMİŞ 

ORMAN ARAZİLERİNİN 

DURUMU (2B) 

2B ARAZİLERİ SADECE “ŞEHİR, KASABA VE KÖY YAPILARININ TOPLU 

OLARAK BULUNDUĞU YERLEŞİM ALANLARI”NI KAPSAMAMAKTADIR. 

2B ARAZİLERİ DENDİĞİNDE AKLA İLK OLARAK BU TÜR YERLERİN 

GELMESİNİ OLSA OLSA BU YERLERDEKİ OLUŞMASI MUHTEMEL RANT 

OLARAK SÖYLEYEBİLİRİZ. 

YILMAZ ALUÇ Harita Yük. Müh. 


ÜLKEMİZDE özellikle son on yılda 

kentsel yaşamı daha iyi hale getirmek 

için yapılan mevzuat düzenlemeleri 

had safhadadır. Kuşkusuz 

bunların başında 5216 sayılı “Büyükşehir 

Belediyesi Kanunu” , 5747 sayılı “Büyükşehir 

Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe 

Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik 

Yapılması Hakkında Kanun” gibi kanunlar 

toplumsal yaşamanın temelini oluşturan 

şehircilik olgusunda bütün yapıları tamamlanmaya 

çalışılmıştır. Şehircilik hizmetlerini 

vatandaşa sağlayan en önemli 

kamu tüzel kişiliklerinin başında belediyeler 

gelmektedir. İşte tam bu noktada belediyeler 

vatandaşa hizmet sağlarken bir 

kısım yasal yükümlülükleri de yerine getirmekle 

yükümlüdür. Biryandan imarlı 

alanlara hizmet götürme yükümlülüğü 

olan belediye diğer yandan da imarsız yapılaşmanın 

olduğu mahalleler bütününe 

de 21. yüzyıl dünyasında adeta hizmet götürme 

bakımından bir çıkmaz içindedir. 

İmarsız yapılaşmaların birçok sebepleri 

var olmakla beraber konumuzla alakalı 

olması bakımından orman vasfını tamamen 

kaybetmiş 2B kapsamındaki orman 

arazilerine bireylerin ruhsatsız olarak yapı 

yapmaları bir nevi işgal etmeleriyle yeni 

binalar türemesidir. 

Orman Bakanlığı’nca öteden beri yürütülmekte 

olan “orman vasfında olmayan bazı 

arazilerin orman sınırları dışına çıkarılması” 

çalışmalarının tarihini 1945 yılına 

kadar götürebiliriz. Bu konuda ilk yasal 

düzenleme 1970 yılında anayasada (1961 

Anayasası) yapılan değişikliklere paralel 

olarak 1974 yılında çıkarılan 1744 Sayılı 

Kanunla yapılmıştır. 1982 yılında kabul 

edilen mevcut anayasamızda, 1961 Anayasa’sının 

ormanlarla ilgili hükümleri aynen 

benimsenmiştir. 1961 Anayasa’sındaki 

orman vasfının kaybedilme tarihi 15 

Ekim 1961 iken bu tarih 1982 Anayasa’sında 

31 Aralık 1981 tarihine çekilmiştir. 

2003 yılında yapılan ancak cumhurbaşkanınca 

tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye 

geri gönderilen anayasa değişikliği metninde 

de 31 Aralık 1981 tarihi aynen korunmuştur. 

2B Arazileri sadece konut alanı olan araziler 

olmamakla beraber bu tip arazilerin 

tanımını irdeleyelim. Anayasa ve yasalara, 

6831 Sayılı Orman kanunu’nun 2B maddesine 

göre; 31 Aralık 1981 tarihinden önce 

bilim ve fen bakımından orman niteliğini 

tam olarak kayıp etmiş yerlerden tarla, 

bağ, bahçe, meyvelik, zeytinlik, fındıklık, 

fıstıklık (antep fıstığı, çam fıstığı) gibi çeşitli 

tarım alanları veya otlak, kışlak, yaylak 

gibi hayvancılıkta kullanılmasında yarar 

olduğu tespit edilen araziler ile şehir, 

kasaba ve köy yapılarının toplu olarak bulunduğu 

yerleşim alanları 2B arazileri 

olarak adlandırılmıştır. 

Tanımdan da anlaşılacağı üzere 2B arazileri 

sadece “şehir, kasaba ve köy yapılarının 

toplu olarak bulunduğu yerleşim alanları”nı 

kapsamamaktadır. 2B arazileri 

dendiğinde akla ilk olarak bu tür yerlerin 

gelmesi olsa olsa bu yerlerdeki oluşması 

muhtemel rant olarak söyleyebiliriz. Bu 

tür arazilerin gerçek sahibi devlet olmakla 

beraber ilgili yasalara göre 2B arazileri, 

orman kadastro kesin sonuçlarına ve 

yasaya göre hak sahibi olan şağilleri (işğal 

ederek kullananları) ve yasada belirtilen 

şehir kasaba, köy yerleşim yerlerindeki 

toplu yerleşim arazileri yasal şağilleri, 

orman 2B kadastrosunda kullandıkları 

şağili oldukları orman sayılmayan aksine 

tarım arazisi olan ve yerleşim yeri arazileri 

hak sahibi olarak kadastro tutanağına 

yazılanlar, diğer yasal şartlarada sahip 

iseler 2B arazilerinde ilgili yasalara göre 

hak sahibidirler. 

Türkiye’de ilgili bakanlığın açıklamasına 

göre 2B arazisi toplamda 250 bin hektar 

olduğu ifade edilmektedir. Bilindiği üzere 

üç bakanlığın ortak çalışması ile 2B çalışmaları 

yürütülmektedir. Çevre ve Orman 

Bakanlığı koordinasyonunda Maliye Bakanlığı 

ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığından 

oluşmaktadır. İlk olarak Tapu Kadastro 

Genel Müdürlüğü tarafından bu kapsamdaki 

arazilerin durum tespiti yapılarak 

envanterleri güncel olarak oluşturulmuştur. 

Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nce 

envanter tespiti yapılan 2B arazilerinin 

değerleri tespit edilmektedir. Bu işlemler 

yapılırken arazilerin devlet adına sahibi 

Orman Genel Müdürlüğü ile gerekli iletişim 

kurularak yasal mevzuatın altyapı çalışmalarının 

yürütüldüğü izlenmektedir. 

Meclise şubat ayı içerisinde gelecek yasa 

tasarısında 2B arazileri hak sahiplerine şu 

şekilde verilmesi planlanmaktadır. Yeni 

yasa ile rayiç bedel komisyonu ile bina ve 

tesisleri fiilen kullananlar yer, mevkii, rayiç 

gibi hususları dikkate alarak her taşın- 

OCAK-fiUBAT 2011 21

HABERANAL‹Z 

Orman arazileri konusunda tüm kamu kurum ve 

kuruluşlarının yetki ve yükümlülükleri tekrar düzenlenerek 

siyasi gelecek uğruna geleceğimiz olan ormanlarımız bir oy 

uğruna peşkeş çekilmesinin önüne geçilmiş yasal 

düzenlemeler ve yaptırımlar yapılması gerekmektedir. 

maz için ayrı değer tespiti yapılacaktır. 

Teşkil edilecek satış komisyonu ile de tüm 

satış işlemleri yapılacaktır. Satış bedeline 

arazinin değerine ve işgalin kullanım süresine 

göre ecri misilde ekleneceği gözlemlenmiştir. 

SONUÇ VE ÖNERİLER 

1. Özellikle şehir ve kasabalarda 2B arazisi 

olup da yerleşim yeri olmuş mahalle 

kurulmuş alanlar zaten imarsız yapılar olduğu 

için belediyelerin yetkisinde olan 

ketsel dönüşüm yapma yetkisi bu alanlarda 

öncelik verilmesi ve bu alanlara da uygulanması 

zorunlu olmalıdır. Her zilyedin 

kentsel dönüşüme katılması zorunlu hale 

getirilmesi ve belediye tüzel kişiliklerinin 

2B alanlarında 5 yıl içinde kentsel dönüşüm 

yapması zorunlu hale getirilmelidir. 

2. Belediyeler bankalar ile işbirliği yaparak 

2B arazileri için yapılacak kentsel dönüşüm 

projelerinde uzun vadeli konut finansmanı 

olarak adlandırılan MORTGAGE 

sistemi ilk olarak ülkemizde bu alanlarda 

uygulanabilir. Böylece dar gelirli olarak 

adlandırılan hak sahiplerinin bu projeye 

katılmaları teşvik edilmiş olacaktır. 

3. Ayrı ayrı değer tespiti yapılan 2B arazilerinin 

devlet eliyle rayiç değeri tespiti yapılması 

yerine kendi alanlarında uzmanlaşmış 

bağımsız gayrimenkul değerleme 

uzmanlarına rayiç değer tespitleri yaptırılarak 

belediyelerden de görevlilerin olduğu 

devlet adına teşkil edilen satış komisyonunca 

kontrollerinin yapılarak onaylanan 

bir rayiç bedel tespiti yapılması daha 

faydalı olacaktır. Şöyle ki kredi ihtiyacı 

olan hak sahibi bankaya başvurduğunda 

değer tespitinin tekrar yapılması gündeme 

gelmesi kaçınılmazdır. 

4. 2B sorununun çözümüne anayasa değişikliğiyle 

başlansa da geçmişte yapılan 

yasal düzenlemeler ve yargı kararları da 

dikkate alınarak yasal altyapının çok iyi 

hazırlanması gerekir. 5831 sayılı Kanunla 

yapılan değişiklikler genelde teknik altyapının 

oluşturulmasına yönelik olup bu yasa 

2B alanlarının satışına imkan vermemektedir. 

5. Her şeyden önemlisi, tabir yerindeyse, 

kangren haline gelmiş bu sorun, geçmişte 

yapılan hatalar da dahil, sade vatandaşa 

her yönüyle açıkça anlatılmalıdır. Ülkemizin 

orman varlığının korunması ve geliştirilmesi 

için faaliyet gösteren sivil toplum 

kuruluşları da sorunun çözümüne 

katkı sağlamaları gerekir. 

6. 40 yıldır çözüm bekleyen 2B sorunu çözümsüz 

kaldıkça, “Nasıl olsa bir gün bu 

sorun çözülür biz de bu işten karlı çıkarız” 

düşüncesinde olanlar ormanlarımızı tehdit 

etmeye devam edeceklerdir. Çözümsüzlüğün, 

bu kamu arazilerini bedelsiz 

olarak kullananların dışında, hiç kimsenin 

menfaatine olmadığını düşünmekteyiz. 

7. Siyasi ve sosyal bütün toplumsal kesimler 

2B sorununun çözümünde kamu yararına 

olacak bir formül üzerinde uzlaşmalıdırlar. 

Bir daha bu konunun gündeme 

gelmemesi için, mevcut Anayasamızın 

169. ve 170. maddelerinde yer alan “Orman 

sınırlarının daraltılması”na dair hükümler 

yeniden düzenlenmelidir. 

8. Yapılacak bu yasal düzenleme orman 

arazileri ve sınırları konusunda bir milat 

olarak kabul edilmelidir. 

9. Ülkemizde ihtiyaç olması halinde orman 

kadastrosunun tekrar yapılarak güncel 

bir kadastro çalışması yapılmalı ve bu 

çalışmalar farklı teknolojik harita üretim 

yöntemleri (fotoğrametrik ve uydu fotoğrafları) 

ile sınırlar belli periyotlarda güncellenmelidir. 

10. Orman arazileri konusunda tüm kamu 

kurum ve kuruluşlarının yetki ve yükümlülükleri 

tekrar düzenlenerek siyasi gelecek 

uğruna geleceğimiz olan ormanlarımız 

bir oy uğruna peşkeş çekilmesinin 

önüne geçilmiş yasal düzenlemeler ve 

yaptırımlar yapılması gerekmektedir. 


HABERANAL‹Z 

Piri Reis Harita Derneği Başkanı Harita Mühendisi Selami Balcı 

“YAPILAŞMANIN OLDUĞU 

2B ARAZİLERİ KENTSEL 

DÖNÜŞÜM İÇİN MİLAT” 

SON BİRKAÇ YILDIR ÜZERİNDE ÇOK KONUŞULAN VE BÜYÜK BİR 

EKONOMİK GETİRİ BEKLENEN 2B ARAZİLERİ İLE İLGİLİ BİLİNMESİ 

GEREKENLERİ, GETİRİLERİNİ PİRİ REİS HARİTA DERNEĞİ BAŞKANI VE 

HARİTA MÜHENDİSİ SELAMİ BALCI İLE KONUŞTUK. TBMM’DE 

YENİDEN GÜNDEME GELEN 2B ARAZİLERİNİN EKONOMİK GETİRİSİNİN 

OLACAĞINI BELİRTEN BALCI, “YAPILAŞMANIN OLDUĞU 2B ARAZİLERİ 

KENTSEL DÖNÜŞÜM VE MORTGAGE İÇİN BİR MİLATTIR,” DEDİ. 

2B arazi ne demektir? Hangi bölgelerimizde 

daha yoğun yer almaktadır? Miktar 

olarak söylendiği kadar fazla mıdır? 

2B, Orman kanunun 2. maddesi B fıkrasıdır. 

6831 sayılı Orman Kanunun 2B maddesine 

göre; 31 Aralık 1981 tarihinden önce 

bilim ve fen bakımından orman niteliğini 

tam olarak kayıp etmiş yerlerden tarla, 

bağ, bahçe, meyvelik, zeytinlik, fındıklık, 

fıstıklık (antep fıstığı, çam fıstığı) gibi çeşitli 

tarım alanları veya otlak, kışlak, yaylak 

gibi hayvancılıkta kullanılmasında yarar 

olduğu tespit edilen araziler ile şehir, kasaba 

ve köy yapılarının toplu olarak bulunduğu 

yerleşim alanları 2B arazileri olarak 

adlandırılmıştır. Orman Kadastro Komisyonları’nca 

orman sınırları dışına çıkarılan 

alanları ifade etmektedir. Orman sınırları 

dışına çıkarma işlemi büyük çoğunlukla 

Hazine adına yapılmaktadır. Bu araziler 

Maliye Hazinesi adına tescilli olsun veya 

olmasın Maliye Hazinesinin sayılmaktadır. 

Türkiye genelinde orman vasfını yitirmiş 

arazi kapsamında 473 bin hektarlık arazi 

bulunuyor. 2-B arazilerinin bulunduğu iller 

sıralamasında, 45 bin 548 hektarlık 

arazi ile Antalya birinci sırada yer alıyor. 

Antalya'yı Balıkesir, Mersin, Adapazarı, 

Muğla ve İstanbul takip ediyor. İstanbul 

içinde ise 2B arazileri en çok, Beykoz, 

Ümraniye, Sultanbeyli, Kartal, Pendik, 

Eyüp, Gaziosmanpaşa, Çatalca Silivri ilçelerinde 

bulunmaktadır İstanbul’da 100.000 

den fazla parselin kadastrosu yapılmıştır. 

2B yasasının tarafı olan kamu kurumları 

nelerdir? Ne kadar hazırlıklılar ve uygulamada 

ne gibi sorunlar yaşanabilir? 

2B Orman Kanunu’nun bir maddesi olduğuna 

göre Orman Bakanlığı yani Orman 

İşletme Müdürlükleri (Orman Kadastro 

Komisyonları) bu maddeye göre daha önce 

orman olan alanların, orman vasfını yitirdiğinden 

orman sınırı dışına Hazine adına 

çıkardığından (1744 sayılı yasada eski 

tapu sahipleri adına da çıkarma olmuştur) 

diğer kurum Maliye Bakanlığı yani Milli 

Emlak Müdürlüğüdür. Sorun bu yerlerin 

tapuya geçirilmesidir. Tapuya aktarılmayan 

bu tür yerlerin değerlendirilmesi söz 


konusu değildir. Bunun için kadastro çalışması 

yapılmıştır. İstanbul genelinde, 

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü özel 

sektörden hizmet satın alarak (ölçüm-hesaplama-çizim) 

Orman İdaresinin de katılımı 

ile tüm İstanbul’daki 2B arazilerinin 

kadastrosunu yaparak bu arazilerin fiili 

kulanım durumları ile kim veya kimler tarafından 

kaç yıldan beri kullanıldığını, 

üzerinde varsa binalarında tespitlerini yaparak, 

Maliye Hazinesi adına tapuya tescilini 

sağlama çalışmasını bitirme aşamasındadır. 

Yeni yasa çalışmasında Toplu 

Konut İdaresi ve belediyeler de bu tip arazilerin 

değerlendirilmesinde söz sahibi olmaları 

söz konusudur. 

Neden 2B arazi diye bir sorun veya kavram 

ortaya çıkmıştır? 2B arazileri insanlar 

tarafından nasıl kullanılmaya başlandı? 

2/B arazileri çok eskiden beri tarla, bağ, 

bahçe, zeytinlik, meyvelik olarak kullanıldığı 

halde, orman idaresince ormanlar 

haritaya bağlanırken bu araziler orman 

bütünlüğünü bozmasın diye orman olarak 

değerlendirilmiş daha sonra bu yerler orman 

sınırları dışına çıkarılmış alanlar olduğu 

ve sahiplerince kullanılmasına devam 

edildiği gibi, ormandan açılmış yerlerin 

geçen zaman içinde niteliğinin değişmesi 

(şehirleşme gibi) nedeniyle orman 

sınırı dışına çıkarılan araziler olabilmektedir. 

Bu ayrımı yapmak son derece zordur. 

Özellikle yapılaşmanın olduğu arazilerin 

tekrar orman olması neredeyse imkânsız 

gibidir. 

2B arazilerinin devlet tarafından sahiplerine 

satışı sonrası yeni bir çarpık yapılaşma 

veya imar sorunları gündeme gelebilir 

mi? Bu alanlar yerleşime açık alanlar mıdır? 

Bu alanlarda çarpık yapılaşmanın olmaması 

için neler yapılmalıdır? 

Bu tür arazilerin satışı mutlak surette sıkı 

bir disipline bağlı olmalıdır. Yapılaşan yerler 

bir ölçüde satılmalı, diğer yerlerde fiili 

kullanıcılara satış belli bir metrekare ile 

sınırlandırılmalı, planlanmalı insanca yaşanabilir 

mekân ve çevre oluşturulmalı 

ekonomiye bu şekliyle kazandırılmalıdır. 

Ayrıca ilgili yasa tasarısında şöyle denilmektedir: 

“Tarım arazileri dışında kalan, 

üzerinde yapılaşma bulunan ve kentsel 

dönüşüm projeleri kapsamında değerlendirilmesi 

talep edilen yerlerden maliye 

Kentleşmenin olduğu 2B 

arazilerinde çözümden 

kaçınmak bu alanlarda 

yaşayanları kaderlerine terk 

etmek anlamına gelecektir. 

Bu vatandaşların da kent 

yaşamına entegrasyonu 

sağlanmalıdır. Yasal 

boşluklar giderilerek 

ulusumuzun en büyük 

sermayelerinden olan orman 

arazileri her ne sebepten 

olursa olsun işgaline kamu 

otoriteleri göz 

yummamalıdır. 

bakanlığınca uygun görülen taşınmazlar, 

hak sahipleri ve hakları da belirtilmek sureti 

ile 1319 sayılı kanunun 29. maddesine 

göre belirlenen asgari metrekare birim 

değeri üzerinden öncelikle toplu konut 

idaresi başkanlığına, talebinin olmaması 

halinde büyükşehirlerde büyükşehir belediyelerine, 

büyükşehir belediyelerinin talebinin 

olmaması halinde ilgili belediyelere, 

diğer yerlerde ilgili belediyelere devredilebilir.” 

Ülkemizde 5216 sayılı yasa kapsamında 

belediyelere kentsel dönüşüme 

yetki verilmiştir. Özellikle dar gelirli vatandaşlar 

tarafından işgale edilen kısımlar 

için kentsel dönüşüm projeleri geliştirilebilir. 

Bunun içinde vatandaşın finansman 

ihtiyacı yasal olarak düzenlenmiş 

mortgage (uzun vadeli konut finansmanı ) 

sistemi ile karşılanması gündeme gelebilir. 

Kentleşmenin olduğu 2B arazilerinde 

çözümden kaçınmak bu alanlarda yaşayanları 

kaderlerine terk etmek anlamına 

gelecektir. Bu vatandaşların da kent yaşamına 

entegrasyonu sağlanmalıdır. Yasal 

boşluklar giderilerek ulusumuzun en 

büyük sermayelerinden olan orman arazileri 

her ne sebepten olursa olsun işgaline 

kamu otoriteleri göz yummamalıdır. 

2B arazilerinin ekonomik getirisi sizce ne 

kadar olacaktır? Bu getiri ülke ekonomisine 

büyük katkısı olacak mıdır? 

20 milyar dolar gelir getirmesi beklenen 

473 bin hektarlık araziden 50 bin civarında 

kısmının kadastro ve güncelleme çalışmaları 

tamamlandığı ifade edilmektedir. 

İlgili yasa tasarısında edinilen bilgilere 

göre kadastronun ardından Orman Bakanlığı 

2B arazilerini 'orman' kapsamı dışına 

çıkarması öngörülmektedir. Maliye 

Bakanlığı da Hazine arazisi olarak öncelikle 

hak sahiplerine satması planlanmaktadır. 

Arazilerde 5 yıl kullanım şartı 

aranacak. Hak sahiplerinden müracaat 

sırasında 10 bin liraya kadar başvuru bedeli 

alınması, bedelin en az yüzde 10'u 

ödenmesi ve 5 yıl taksit yapılması öngörülmektedir. 

İşgal tazminatı da 10 yıldan 5 

yıla inmesi ve ağaçlandırılabilecek yerler 

ise yeniden Orman Bakanlığı'na verilmesi 

planlanmaktadır. 

Arazilerin bedelsiz işgal edilmesi önüne 

geçilecek, ikinci el piyasası hareketlenecek 

ve bu arazilerdeki konutlardan Emlak 

Vergisi alınabilecek. 

2B arazileri tahmin edilen rakamların çok 

üstünde bir getiri demektir. Yapılaşmanın 

olduğu 2B arazilerinde eğer olduğu gibi 

fiili kullanıcılarına satış yapılırsa 5 bin m 2 , 

10 bin m 2 , 20 bin m 2 gibi kullanıcılarına satışlar 

yapılacak. Devlet m 2 başına 1 birim 

gelir elde ederse, satıştan sonra satın 

alan 500 birim kazanacak, bu alanlarda 

kamu tüzel kişilikleri eliyle kentsel dönüşüm 

yapılırsa Devlet ekonomiye 5 bin birim 

katkı sağlayacak ülke ekonomisi büyük 

yarar görecektir. 

OCAK-fiUBAT 2011 25

M‹MARLIK 

GÜNÜMÜZ CAMİ 

MİMARİSİ ÜZERİNE 

DÜŞÜNCELER -I- 

MEHMET İŞCİ / Mimar 

Adak Işığı 

Sıcak yaz göklerinde 

Önde uzanan ovada 

Birden bir ışık sağdan 

Bir ışık soldan çıkar 

Ve bunlar 

Şimşek hızıyla birbirlerine ulaşırlar 

Bunu halk adak için uğur sayar 

Derler: Leyla ile Mecnun buluştular 

Bu göz açıp kapama anında 

Ne varsa dile muradında 

Mutlak yerine gelir arzun 

Yerde kavuşmayanlar gökte kavuşurlar 

Ve bir uğurlu anda 

Kavuşmak isteyenleri kavuştururlar 

Sezai Karakoç 


“Allah'›n mescidlerini ancak, Allah'a ve ahiret gününe (ruhu ölmeden evvel Allah'a 

ulaflt›rma gününe) îmân eden ve namaz› ikame eden ve zekât veren ve Allah'tan 

baflkas›ndan korkmayan kimseler imar eder. ‹flte onlar›n böylece hidayete erenlerden 

olmas› umulur.(Tevbe,18)” 

CAMİ KAVRAMI VE İSLAMIN 

SANAT VE ESTETİĞE YAKLAŞIMI 

Cami; toplayıcı, toplayan, kaplayan, müslümanların 

ibadet gayesiyle toplandıkları 

yer, ibadet mekanıdır."Câmi" terimi "(cemaatleri) 

bir araya getiren mescid" anlamındaki 

"el-mescidü'l-câmi"den kısaltılarak 

sonradan kullanılmaya başlanmıştır. 

Kur'an'da, hadislerde ve ilk tarihî kaynaklarda 

"câmi" yerine "mescid" kelimesi 

geçmektedir. "Mescid", "secde edilen 

yer" anlamında bir mekân ismidir. Namazın 

başka rükünleri de olmasına rağmen 

ibadet edilen yer, önemine binaen secdeye 

izafe edilmiştir. İnsanın daha ilk yaratılışında 

şahit olduğu secde (el-Bakara, 

2/34) hürmet ve tazimin en güzel ifadesidir. 

Hz. Peygamber (s.a.s) onu, kulun Allah'a 

en yakın anı olarak vasıflandırmıştır. 

(Nesâî, Tatbik, 78) İçinde Allah'a ibadet 

edilen her yere mescid denilmiştir. Kur'an 

bu geniş anlamıyla mescidi geçmiş dinlerin 

mabedleri ile beraber zikreder. (el- 

Hac, 22/41). 

Batı dillerinde kullanılmakta olan "mosquee" 

ve benzeri terimler "mescid"in değişik 

telaffuzundan doğmuştur. Osmanlılar 

da sultanlar tarafından yaptırılan câmilere 

"selâtin câmi", vezirler ve rical tarafından 

yaptırılanlara, yaptıranın adına 

izafeten "câmii" küçük olanlara da "mescid" 

demişlerdir. Üstü açık yerlere namazgah 

denilmiştir. Câmi aynı zamanda 

“istediğini istediği zaman istediği yerde 

toplayan” anlamına gelen Allah'ın 99 esma-ül 

hüsna’sından biridir. Yaygın kabul 

görmeyen bir yaklaşıma göre cami kavramının 

dört büyük meleğin isminin baş 

harflerinden (Cebrail, Azrail, Mikail ve İsrafil(a.s.) 

oluştuğu şeklinde iddia edenler 

de vardır. 

Hilmi Yavuz bir yazısında “Yahya Kemal, 

Sermet Sami Uysal’la Sohbetler’inden birinde, 

Mehmet Akif ile kendisi arasındaki 

farkı şöyle dile getirir: ‘Akif, İslam ahlak 

ve akaidinin şairidir; ben İslam’ın şiirinin 

şairiyim’. Onun, ‘ben İslam şiirinin şairiyim’, 

sözünü, onun İslam medeniyetinin 

şairi olduğu biçiminde de okuyabiliriz. 

Eğer bu doğruysa, Mehmet Akif’le Yahya 

Kemal arasındaki ayırt edici çizgiyi, örneğin, 

‘Cami’ kavramından yola çıkarak çizebiliriz, 

-şöyle: İslam akaidinin şairi olarak 

Akif’ için ‘cami’, Müslümanların Allah’ın 

önünde topluca ya da tek tek, secdeye 

gelip ibadet ettikleri mekan’dır; Yahya 

Kemal için ise, tıpkı Itri’nin Naat’ı, Karahisari’nin 

bir hattı gibi, İslam Medeniyetinin 

estetik ifadesi…” belirtmektedir. 

Bilge Mimar Turgut Cansever Türkiye’de 

cami mimarisi ile ilgili olarak şunları söylüyor. 

Hz. Peygamber “İnsanların en iyisi 

âlimin iyisi, insanların en kötüsü âlimin 

kötüsüdür.” buyuruyor. Bütün yetki, o alanı 

en iyi bilen insana verilmiş. Biz Türkiye’de 

böyle bir girişimden söz edebilir miyiz? 

Yani şu kişi bu işi en iyi biliyor diyebilir 

miyiz? Tabiî bu da bir ilk meseledir. Bütün 

İslâm dünyasında bundan bir asır evvel 

hâlâ dünya şaheserleri üretenler vardı. 

Bugün İslâm dünyasında doğru dürüst 

bir şey yapılamıyor. Evvela iyi ve kötünün 

ne olduğu bilinmiyor, tabiî bir yığın pespayelikler 

görülüyor, bunları aşmak için vasat 

iyilerin örnek teşkil etmesi yeterli değildir. 

Mutlak süratle en iyinin etkinliğini 

sağlamak gerekiyor. Dolayısıyla da biz 

mimarlar olarak, bu defa o en iyinin ne olduğunu 

tarif etmek mecburiyetindeyiz. Ve 

buna giderken de peşin hükümlerimizden 

vazgeçmeye de hazır olmalıyız, her türlü 

egodan sıyrılarak, hakikate dosdoğru bakarak 

çözüme doğru ilerlemeliyiz. Bunun 

çok zor olduğu da ortada. Tabiî biz dini, 

ibadetten ibaret saydık. Evet din, “Amel 

bilgisidir buyruluyor, yani işlerimizi nasıl 

yapacağımızın bilgisi. Biz Türkiye’de iyiyi 

seçmek için bir araya gelip gerçekten 

hangisi iyidir? 

Bugün gerçekten şehirlerimizin, konut 

stokumuzun ve camilerimizin perişanlığı 

bir vakıa. Bunu nasıl aşabileceğimizi hep 

beraber düşünmemiz, iyi örneklerin ortaya 

konulmasına tavassut etmemiz ve ortaya 

konulacak iyi örneklerin de hayata 

geçmesini, tanıtılmasını, değişime katkıda 

bulunacak şekilde halka takdim edilmesini 

bir program haline getirmemiz 

icap edecek.” 

Günümüz camilerinin estetik ve sanattan 

yoksun ve nispetleri bozulmuş şekilde 16. 

yy formlarını başarısız tekrarlar yapmalarını 

nasıl izah edebiliriz. Camilere tip proje 

önerenlerden, ayakkabıyla girilip sıra- 

OCAK-fiUBAT 2011 27

M‹MARLIK 

lara oturulmasına kadar son derece temelsiz 

ve mimarlık, sanat ve kültürel değerlere 

uzak görüş sergilenmesi sıkça 

rastlanılan tavırlardır. Osmanlı döneminin 

hiç şüphesiz en büyük mimarbaşı olan Sinan 

dahi kendi eserlerini bir daha tekrar 

etmemiş, her seferinde daha iyisini aramıştır. 

Camiyi kiliseye benzetmek isteyen 

ve camiye hiç gitmeyen malum çevreler 

camilere ayakkabıyla girmeyi ve sıralarda 

oturmayı önerecek cüreti göstermişlerdir. 

Allah’ın insanı halifesi olarak yarattığı 

ve ona dünyayı güzelleştirme, yaşanılır 

kılma ve hüsnü muhafaza görevi verdiğinin 

ihmali mi bizim muhayyilemizi böylesine 

daralttı? Öyle ki İslam’ın bir medeniyet 

olduğu olgusunun gözardı edilip geriye 

itilip buna karşılık, onun sadece akaidden 

ibaret bir nasslar manzumesi olduğu 

görüşü İslamcı çevrelerin yeni paradigması 

haline geldi. 

Bugün Türkiye’de şu ya da bu 

biçimlerin ötesinde caminin 

toplumsal, politik ve estetik 

yönleriyle mimarlık 

hafızamızda yer alan 

geçmişimizle, gündelik 

gerçeğin hesaplaşması pek 

yapılamamaktadır. 

CAMİ MİMARİSİNİN ÖNEMİ VE 

MİMARLARIN ÖNÜNDEKİ TABULAR 

Camiler, mimarlık eserlerinin en plastik, 

en zarif, en estetik unsurlarının ifade edilebileceği 

öncü, yönlendirici ve taşıyıcı 

yanlarını ifade ederler. Bu kavramsal tanımlama 

mühendislikte örneklemeye çalışılırsa; 

bir ülkede “havacılık ve uzay mühendisliği”nin 

gelişmesi o ülkenin ileri 

teknolojiyi topyekun üretmesine öncülük 

etmesi açısından nasıl etkiliyorsa cami 

mimarisi de genel mimarlık faaliyetlerini 

o ölçüde etkiler... 

Son yüzyılda inşaa edilen cami projelerinde 

temel iki yaklaşıma rastlanmaktadır. 

Ya din ve cami gibi arkaik (güzel sanatlarda 

klasik çağ öncesinden kalan) ve içselleştirilmiş 

anlamlar katmanı taşıyan ve 

bunu belirgin sembollerle (kubbe, minare 

gibi) gösteren bir alanda çeşitli metaforlar 

kullanan, mevcut sembolleri yeniden yorumlayarak 

tekrarlayan ve sonuçta nispetleri 

bozularak abartılı biçimlere ulaşan 

ya da konuyu ve dolayısıyla biçimleri azaltarak, 

arındırarak, saflaştırarak ibadet etme 

eyleminin özüne inmeye çalışan ve bunu 

minimalist bir dille ifade etme yolunu 

seçen yaklaşımlar görülmektedir. Ancak 

her iki yaklaşımın da ıskaladığı bir tutum 

var; bugün Türkiye’de şu ya da bu biçimlerin 

ötesinde caminin toplumsal, politik ve 

estetik yönleriyle mimarlık hafızamızda 

yer alan geçmişimizle, gündelik gerçeğin 

hesaplaşması pek yapılamamaktadır. 

“Mimar Sinan” ve “geleneksel cami mimarisinin” 

bugün Türkiye’de mimarlığın 

gelişmesinde engel gibi görülen tabuların 

en büyüklerinden birisi olduğuna dair 

görüşler sıkça yer almaya başlamıştır. 

Uğur Tanyeli’nin Garanti Galeri’den çıkan 

“Mimarlığın Aktörleri: Türkiye 

1900–2000” kitabında belirttiği gibi Osmanlı 

cami geleneği ve onun tek temsil- 


cisi olarak gösterilen Mimar Sinan etrafında 

oluşturulan hâle bugün cami meselesinin 

gerçekçi bir şekilde ele alınmasını 

engellemektedir. Uğur Tanyeli ”Mimar 

Sinan’a bu kadar yüce bir durum atfettikçe 

onun altında eziliyor ve bir şey yapamaz 

duruma geliyoruz. Onunla asla kazanamayacağınız 

bir yarışın içindesiniz 

demektir bu. Bu yarış kazanılabilir mi? 

Bütün doğruları temsil eden ebedi doğru 

karşısında sefil, trajik figüranlar durumuna 

düşüyoruz hep” demişti. Camilerle 

ilgili proje yarışmalarında “Büyük Usta 

Mimar Sinan’ın Anısına” gibi ibarelerle 

tanımlamalar daha en baştan yarışmacıları 

mitleştirilmiş ve dokunulmaz kılınmış 

bir isim ile karşı karşıya getiriyor. Bu durumsa, 

tüm bu külliyatla baş etmek adına 

abartılı davranmak ya da tevazu ile az 

yapmak gibi ilk bakışta iki karşıt durum 

gibi görünseler de aslında çok benzer bir 

davranış modelini doğuruyor.” 

İNKILAP – KAPİTALİZM İLİŞKİSİ/ ELİTLER 

VE MİMARLIĞIN DÖNÜŞEMEMESİ 

Osmanlı mimarisi (dolayısıyla cami mimarisi), 

Selçuklu mimarisinin geliştirilerek 

ve Bizans ve diğer çevre unsurları da 

mezceden bir geleneğin ürünüdür. Yüzyıllar 

boyunca yavaş yavaş, damıtılarak tekamül 

etmiştir. Bu şekliyle toplumla tevhid 

edilmiştir. Dil gibi topluma içkindir, 

onun ayrılmaz bir parçasıdır, modern 

dünyada böylesine tevhidi yaklaşımın/bir 

dil birliğinin olmadığı ortadadır. Elimizde 

referans alabileceğimiz ve tevarüs eden 

sabit bir gerçeklikten çok, üretilen, tüketilen 

ve bir süre sonra yerini başka sanal 

gerçeklere bırakan nitelikte bir yaklaşım 

biçimi mevcuttur. Hal böyle olunca ya referansını 

bu değişken gerçeklikten olan 

bireysel dilin teşkili gerekir ya da cismi 

olan ama koşulları artık olmayan bir gerçekliğe 

referans verdiğinizde tekrar ve 

ucuz bir taklit olma durumunda kalınmaktadır. 

Tevhide aykırı temellenen bu 

şekli ile denenen bütün çabaların bizi 

mutlak gerçekliğe ve geçmişimizin toplum 

nezdinde genel kabul görmüş tevhidi 

diline ulaştırması mümkün değildir. 

Yakın tarihimizde 20.yüzyıl başlarında bir 

kırılma yaşayan toplumumuzda bu sorunun 

nasıl bir ideolojik yaklaşımlardan 

kaynaklandığını anlamaya çalışılmalıdır. 

Cumhuriyet’in ilanı bir devrimdi ve asırlardır 

yerleşik olan ve son dönemde pörsümüş 

olan dünya çapındaki medeniyetimizle, 

irfanımızla bir hesaplaşma ve batıya 

öykünme üzerine bina edilmekteydi. 

Bir günde insanlardan yüzyıllardır bildikleri 

yaşam pratiklerinin, düşünme şekilleri, 

değerler manzumesi ve hatta okumayazma 

aracı olan harfleri bırakmaları istendi. 

Bu dönüşüm 1920’lerin dünya siyasi 

konjonktüründe emperyalizmin hedeflediği 

doğal bir süreçti. Bütün dünya uluslararası 

güçler eliyle 19. yüzyıldan itibaren 

başlayan uluslaşma sürecine itilmiş, Türkiye 

Cumhuriyeti de modern batı dünyasındaki 

yerini almak üzere uygun adımları 

atmaya başlamıştı. Ardarda yapılan inkılaplarla 

toplumda radikal değişiklikler 

yapılmaya çalışıldı. Böylelikle Cumhuriyet 

elitleri Türkiye’yi Türklük(!) ve laiklik kavramları 

temelinde yeniden şekillendirdiler. 

Ama burada değişmeyen temel bir tavır 

devam ettirilerek son dönem Osmanlı 

elitlerinin yerini Cumhuriyet elitleri aldı; 

Anadolu yani taşra yine dışarıda bırakıldığı 

gerçeğidir. 

Yeni dönemde genç cumhuriyetin “cami 

mimarisi ve yapımı” gibi bir sorunu yoktu. 

Bunun iki sebebi ileri sürülmekteydi. Birincisi 

savaş sonrası küçülen ve nüfusu 

azalan ülkede yeni camilere ihtiyaç yoktu. 

İkincisi hâkim ideoloji cami yapımını laikliğe 

karşı bir tavır olarak telakki ediyor ve 

buna karşı direnç göstererek laiklik kalesini 

koruma iddiasındaydı. Buna karşılık 

köyden kente göç sürecinde özellikle büyükşehir 

periferilerinde oluşan yeni yerleşmelerde 

halkın talepleri yeni cami yapımını 

zorunlu kılmaktaydı. İktidarın yaptırmama 

yönündeki iradesine karşılık 

halk kamuya ait arazileri çevirerek geçici 

mescitler yapmaya başlamış ve ardından 

da bu geçici yapılar yıkılarak proje ve ruhsatı 

olmayan camiler inşaa etmeye başlamıştı. 

Hâkim ideoloji cami yaptırmamayı 

laikliğin bir kazanımı olarak değerlendirirken, 

halk da derme çatma da olsa cami 

yapmayı dinin başarısı olarak değerlendiriyor 

ve kaleyi fethetmenin(!) mutluluğunu 

yaşıyordu. Yerel yönetimler 1990’lı yıllara 

kadar imar planlarında cami alanı ayırmayı 

bile düşünemiyorlardı. Ancak 1990 

sonrası yerel yönetimlerdeki iktidar değişikliği 

ile camiler de imar planında esaslı 

bir şekilde yer almaya başladı. 2010 yılından 

sonra bile hala kamu projelerinin büyük 

çoğunluğunda mescit yerinin ayrılmaması 

veya yeterli büyüklükte olmaması 

aynı tavrın bir devamı gibiydi. 

Mimarlık çevrelerinde özgün ve aykırı görüşleriyle 

öne çıkan Mimar Uğur Tanyeli; 

“Bu noktada bir parantez açmak gerekiyor. 

Birinci kuşak olarak adlandırılabilecek 

Avrupa merkezli modernleşme süreci 

ile ikinci kuşak modernleşme olarak 

adlandırılabilecek Türkiye modernleşmesi 

arasındaki en temel fark şuydu: Batıda 

modernleşme süreci belirli bir sermaye 

birikiminin ardından, feodal yapılanmaların 

çözülmesiyle ortaya çıkan toplumsal 

ve ekonomik taleplerin baskısıyla oluşmuş 

ve motivasyonunu tabandan alan bir 

süreçtir. Türkiye modernleşmesi ise İttıhat 

ve Terakki’den beri Batı’ya dahil olmaya 

çalışan bir devlet elitinin projesidir 

ve burada toplumsal bir talep değil ideolojik 

bir tercih vardır. 

Mimarlar, Osmanlı’dan beri hep bu elit 

geleneğin bir parçası olmuşlardır. Osmanlı’da 

mimar devletin halk üzerinde tahakküm 

kurmasındaki önemli aktörlerden 

biri idi. Modern Türkiye Cumhuriyet’inin 

ilanından sonra bir anda “eski 

olan” kötü ve köhne olarak nitelenirken 

“yeni olan” mutlak doğru olarak kabul 

edildi. Mimarlar da bu sefer yeni oluşan 

elit grubun ideolojisini görünür kılmak gibi 

bir görev edindiler. Dönemin Arkitekt ve 

diğer ev dergilerine bakıldığında modern 

konutun ve içindeki yaşamın nasıl övüldüğünü 

görmek mümkündür. Her planda 

bir köşeye piyano kondu, verilecek parti- 

OCAK-fiUBAT 2011 29

M‹MARLIK 

Bu yüzden bugün el yordamı ile günlük ihtiyaçlara 

cevap vermek için yapılan her 

cami bir garabet olarak niteleniyor, lanetleniyor. 

Evet, belki gerçekten öyledirler 

ama bir yandan da çok basit, gündelik 

pratiklerle üretilmektedirler. Buna sırt 

çevrilemez, görmezden gelinemez. Hemen 

birkaç basit gerçek sıralayalalım: 

Kapitalist ekonomi içinde arsa bir metadır 

ve özellikle kent içindeki ekonomik değeri 

sadece bir camiye ayrılamayacak kadar 

büyüktür. Dokunulmaz cami geleneği ve 

programı çok kolayca ve pragmatik bir tavırla 

zemin katındaki bir çarşı ya da marketle 

birleşebilir. Ya da caminin toplum 

nezdinde bir tabu olması durumu kolayca 

kentin çeperlerinde imar izni olmadan 

oluşan ve sürekli yerlerinden edilme korkusu 

yaşayanların hemen bir cami inşa 

ederek meşruluklarının olmasa bile en 

azından dokunulmazlıklarının aracı olabilir. 

Bu örneklere merkezi yönetimin dışladığı 

bir eğitim modeline camilerin ev sahipliği 

yapması ya da cami yaptırma vakıf 

ve derneklerinin bir bağış ekonomisinin 

parçası haline gelmesi kolayca eklenebilir. 

Kısaca söylemek gerekirse Türkiye’de 

mimarlık kendi tarihinden gelen konvansiyonlar 

nedeni ile dönüşemezken, cami 

mimarisi çok pragmatik temeller üzerinde 

değişmiş ve içinde mimarlığın ol(a)madığı 

bir şekle bürünmüştür. Sürekli mimarlığın 

Türkiye’de bir meşruluk sorunu olduğundan 

bahsediyor, pek çok kentsel kararda 

mimara bir aktör olarak yeterince 

önem verilmediğine değiniyoruz. Bunu da 

düşünmeden, anlamadan daha çok veryansın 

ederek yapıyoruz. Sanırım cami konusunda 

(ve aslında her alanda) mimarlık 

toplumsal ve gündelik olana elit ve uzak 

bakışını bırakmadıkça bu konuda atılan 

her adım biçimlerin ve sığ tartışmaların 

dışına çıkamayacak“ şeklinde görüşlerini 

dile getirmektedir. 

Yerleşik düşünce kalıpları içerisinde hareket eden bir cemaatin 

baskısı ve sınırlandırmaları çoğu zaman tasarımcının üzerinde 

olduğu ve koşulların zorlandığı, yerleşik kalıpların kırıldığı 

bazı örneklerde, kimi zaman geleneksel çini ve tezyinat 

kullanımı gibi tasarımın felsefesine uymayan uygulamalar 

görülmekte, kimi zaman da, mimar yapıyı teslim ettikten sonra 

benzer unsurlar mimariye kullanıcılar eliyle eklenmektedir. 

ler için geniş teraslar konutun bir parçası 

haline geldi. Ancak henüz ortada bu modern 

yaşamı doğuracak bir toplumsal talep, 

sermaye birikimi ve endüstrileşme 

yoktu. Bunun için 1950’li yılları beklemek 

gerekecekti.” (…) 

1950’li yıllar kendi sermaye birikimini 

oluşturan taşranın taleplerini yüksek sesle 

telaffuz etmeye başladığı ilk yıllardır. Bu 

açıdan bakıldığında Türkiye’nin son 50 yıllık 

siyasi tarihi mevcut ideolojiye göre çok 

daha muhafazakar ama bir o kadar da 

pragmatik olan taşra ile devlet elitleri arasındaki 

mücadelenin tarihidir. Ancak taşranın 

muhafazakar görünümlü talepleri 

basit bir geri dönüş talebi değildir. Tam 

tersine modern ve kapitalist dünyanın 

zenginliklerinden pay alma hatta yön verme 

talebidir. Ve bu talep beraberinde kendi 

dünya anlayışını, modasını, kültürünü ve 

mekansal kurgularını getirmiştir. Ancak 

mimarlık bu yeni dünyanın bir parçası olamamış; 

kendi elit geleneğinin düşünce yapısı 

ve araçları tabandan gelen talebi anlamakta 

yetersiz kalmıştır. Durum böyle 

olunca da boş bırakılan alan anlık, basit, 

gelişi güzel reflekslerle doldurulmaya 

başlanmıştır. 

DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 

21. yüzyıl cami mimarisini çağdaş malzeme 

ve teknoloji ile oluşturma arayışının 

sonucu olan mimarinin her örnekte farklı 

olması tasarımı yapan mimarlardan çok, 

yerleşik kalıpları kırmanın zorluğunda 

aranmalıdır. Yerleşik düşünce kalıpları 

içerisinde hareket eden bir cemaatin baskısı 

ve sınırlandırmaları çoğu zaman tasarımcının 

üzerinde olduğu ve koşulların 

zorlandığı, yerleşik kalıpların kırıldığı bazı 

örneklerde, kimi zaman geleneksel çini ve 

tezyinat kullanımı gibi tasarımın felsefesine 

uymayan uygulamalar görülmekte, kimi 

zaman da mimar yapıyı teslim ettikten 

sonra benzer unsurlar mimariye kullanıcılar 

eliyle eklenmektedir. 

20. yüzyılın son çeyreğinde, büyük kentlerimizin 

yaşanır olmaktan çıkaran çarpık 

imar faaliyetlerine ve onun parçasını oluşturan 

niteliksiz mimariye karşı bir tepki 

doğmuş ve bir avuç aydından, sokaktaki 

insana kadar bu tepkinin yaygınlaşması 

ise ancak 90’lı yıllarda gerçekleşmiş, çevremizi 

saran binlerce caminin niteliği ya 

da niteliksizliği bu dönemde konuşulmaya 

başlanmıştır. 1990’lı yıllar, cami tasarımında 

özgün arayışların yeniden canlandığı 

dönemdir. 

Günümüzde yapılması gereken, özgün 

çağdaş cami örneklerinin mimarlar ve geniş 

halk kitlelerince incelenip, tartışılması 

ve bu alandaki yeni yorum ve arayışların 

teşvik edilmesidir. 

Mimarlık hayatın yaşanmakta olduğu her 

yerde insanlığa yön vermekte ve hayatın 

şekillenmesini sağlamaktadır. Özgün mimari 

velud cemiyetlerden neşet eder. Bir 

cemiyet kendi durumunu ıslah etmedikçe 

onların hayatına etki eden hiçbir şey iyileştirilemeyecektir. 


DOSYA: ‹ST‹HDAM 


EKONOMİK VE TOPLUMSAL BİR SORUN: 

İŞSİZLİK VE İSTİHDAM 

ÜLKELER‹N SAH‹P OLDUKLARI ‹fiGÜCÜNÜN DURUMU VE N‹TEL‹⁄‹ ÜLKELER‹N HEM EKONOM‹K HEM DE 

TOPLUMSAL GEL‹fi‹M‹N‹N ÖNEML‹ GÖSTERGES‹D‹R. BU BA⁄LAMDA ‹ST‹HDAM SORUNU HER ALANDA 

GEL‹fiMEN‹N ÖNÜNDEK‹ EN BÜYÜK ENGEL OLARAK KARfiIMIZDA DURMAKTADIR. ÖZELL‹KLE ÜLKEM‹ZDE 

‹ST‹HDAM UZUN YILLARDAN BER‹ ÇÖZÜLEMEYEN B‹R SORUN OLARAK HEP GÜNDEMDEK‹ YER‹N‹ 

KORUMUfiTUR. M‹MAR VE MÜHEND‹S DERG‹S‹ OLARAK B‹Z DE BU SAYIMIZDA BU ÖNEML‹ SORUN ‹LE 

‹LG‹L‹ UZMANLARIN TESP‹TLER‹NE VE ÇÖZÜM ÖNER‹LER‹NE SAYFALARIMIZDA YER VERD‹K. DOSYA 

KONUMUZDA AKADEM‹SYENLER, ‹fi HAYATINDA YER ALAN ‹S‹MLER VE S‹V‹L TOPLUM KURULUfiLARI 

TEMS‹LC‹LER‹N‹N, ÜLKEM‹Z‹N TOPLUMSAL VE EKONOM‹K ANLAMDA GEL‹fiMES‹N‹N ÖNÜNDE ENGEL 

OLARAK GÖRÜLEN BU BÜYÜK SORUN ‹LE ‹LG‹L‹ GÖRÜfiLER‹N‹ OKUYACAKSINIZ. 

OCAK-fiUBAT 2011 33


G‹R‹fi 

İŞSİZLİK İLE İLGİLİ 

KALICI ÇÖZÜMLER 

ÜRETİLMELİDİR 

TÜRK‹YE’N‹N KARfiI KARfiIYA KALDI⁄I EKONOM‹K VE 

TOPLUMSAL SORUNLARIN EN ÖNEML‹LER‹NDEN B‹R‹ 

‹ST‹HDAM SORUNUDUR. AB’YE TAM ÜYEL‹K YOLUNDA 

ÇEfi‹TL‹ ALANLARDA DE⁄‹fi‹M VE DÖNÜfiÜMLER‹N YAfiANDI⁄I 

ÜLKEM‹ZDE, ‹ST‹HDAM ALANINDA DA BUGÜNKÜ OLUMSUZ 

TABLOYU DÜZELTECEK, KALICI ÇÖZÜM YOLLARI 

GEL‹fiT‹R‹LMEL‹D‹R. ‹fiS‹ZL‹K G‹B‹ ÇOK YÖNLÜ TOPLUMSAL 

ETK‹LER‹ OLAN B‹R SORUN ÇÖZÜLMEDEN, BAfiKA 

ALANLARDA TOPLUMUN GENEL‹NE YÖNEL‹K BAfiARILI 

SONUÇLAR ELDE ETMEK DE MÜMKÜN DE⁄‹LD‹R. 

Ü 

lkelerin sahip oldukları işgücünün 

durumu ve niteliği o ülkelerin ekonomik 

gelişimlerinin temel göstergelerinden 

biridir. Ülkeler sahip oldukları 

insan kaynaklarını en etkin şekilde üretime 

sokabilmelidir. Aksi takdirde önemli 

derecede sosyal ve ekonomik maliyet yüklenmek 

zorunda kalırlar. Bu açıdan bakıldığında 

işsizlik problemi, sadece gelişmekte 

olan ülkelerin değil, gelişmiş ülkelerin 

de üstesinden gelmek zorunda olduğu 

bir sorundur. Avrupa'da işsizlik sorunu 

her geçen gün büyümektedir. ABD'de de 

durum çok farklı değildir. Gelişen teknoloji 

ve küreselleşme ülkelerde işsizliği 

arttırmaktadır. Afrika, Asya, Latin Amerika 

ülkelerinde işsizlik sorunu yoksullukla 

birlikte toplumsal sefalete dönüşmektedir. 

İstihdam oluşturmak amacıyla bu ülkelerde 

farklı politikalar geliştirilmekte ve 

uygulanmaya çalışılmaktadır. Ülkemizde 

de bu önemli sorunla ilgili çözüm önerileri 

uzmanlarca tartışılmaya devam etmektedir. 

Ekonomik ve toplumsal gelişim süreci 

istihdam sorununun çözümlerinin 

hayata geçirilmesiyle doğru orantılıdır. 

‹fi BÜROLARI DAHA ETK‹N OLMALIDIR 

Firmalar arasında mekik dokuyan ve kurumsal 

ilişkileri kuranlar arasında iş büroları 

ile ilgili bir kanaat oluşmuştur. Bir 

işsizlik sorunu varsa, işverenlerin çalışanlardan, 

çalışanların işverenlerden bir 

memnuniyetsizlikleri varsa bir yerde 

problem var demektir. İŞ-KUR’dan başlayarak 

şu anda Türkiye’de lisansını almış 

yaklaşık 500’e yakın iş bürosu var. Bunların 

en bilinenleri ve en büyükleri web siteleri 

üzerinden işveren ve iş arayanları buluşturuyor. 

Bu siteler üzerinden başvurduğu 

pozisyon ile ilgili gerekli kriterlere 

sahip olanların o işe girme oranları şu anda 

binde iki seviyelerinde. Bu da çok düşük 

bir orandır. Bunun nedeni olarak bir 

çok sebep sayılabilir. Burada işe başvuracak 

insanların firma algısı da önemli. Örneğin 

büyüklükleri aynı da olsa aynı sektördeki 

iki firmaya başvurular çok farklı 

olabiliyor. Biri çok yoğun bir talep alırken 

diğeri çok daha az talep alıyor. Burada firma 

ismi, semti vs. önemli etkenler. 

İş bürolarının bir kısmı web portalları üzerinden 

iş arayanlar ile işvereni buluşturuyor. 

Web portalları üzerinden çalışan iş 

bürolarının ‘ben size güvenilir, sağlam, nitelikli 

elemanlar bulacağım’ diye bir garantisi 

ve iddiası yok. Bu alan piyasası 

oluşmuş fakat çok da verimli olmayan bir 

alan. Web portalları üzerinden işe alım 

süreçleri hem zahmetli hem de istenilen 

düzeyde verim alınamadan sonuçlanıyor. 

İş büroları bu verimsizlikten hareketle sadece 

web portalı üzerinden çalışmanın yanında, 

danışmanlık hizmeti de vermelidir. 

İnsanları iş ehliyetleri konusunda iş ve 

sosyal sorgulamalarını yaptıktan sonra işverenlere 

gönderilmelidir. İşverenin kurumsal 

yapısına uygunluğunu sorgulayarak 

gittiği kurumda zorluk çekmemesini 

ve kuruma kolay uyum göstermesi sağlanmalıdır. 

Bu iş tabiri caizse organ nakline 

benziyor. Organın o insanın dokusuna 

uygunluğunu kontrol eder gibi işverene 

yardımcı olunmalıdır. 

‹fiS‹ZLER ÖNCE KEND‹LER‹N‹ 

TANIMLAMALIDIR 

İstihdamı tartışırken gözden kaçan önemli 

bir konu da var. İnsanlar çok iş değiştiri- 


İnsanlar bir işe talip olduklarında kendilerini merkeze 

koyuyorlar ve işi tanımlıyorlar. Aslında işe talip olan kişi 

önce aynaya bakıp kendisini tanımlamalıdır. Talip olduğu iş 

ile ilgili neleri nasıl yapabileceğini ortaya koymalıdır. 

İşte bu noktada insanlarımız kendilerini analiz etmekten 

korkuyorlar. 

yor. Yani sorun istihdam sorunu mu yoksa 

insanlar neye talip oldukları ile ilgili kendilerini 

tanımlama problemi mi? İnsanlar 

bir işe talip olduklarında kendilerini merkeze 

koyuyorlar ve işi tanımlıyorlar. Aslında 

işe talip olan kişi önce aynaya bakıp 

kendisini tanımlamalıdır. Talip olduğu iş 

ile ilgili neleri nasıl yapabileceğini ortaya 

koymalıdır. İşte bu noktada insanlarımız 

kendilerini analiz etmekten korkuyorlar. 

Kişilere kendilerini analiz etme yeteneklerini 

kazandırmak, bu konuya ağırlık vermek 

gerekiyor. Şirketler yakın çevrelerinin 

referansları ile işe aldığı elemanları 

yetiştirip tatmin edici maaşlar vermediği 

sürece nitelikli eleman bulma konusunda 

sıkıntılar yaşamaya devam edeceklerdir. 

Çalıştıkları şirketlerde tatminsizlik yaşadıkları 

için insanlar çok fazla iş değiştiriyorlar. 

Diğer ön plana çıkarmamız gereken 

konu ise şirkete çalışması ile bir değer 

katan, şirketin kazancını artıran çalışan, 

bilançoda yazmasa bile şirketin ortağı 

olarak görülmelidir. Buna karşılık da bu 

çalışmalarından dolayı kendisi diğer ortaklar 

gibi kazançtan pay almalıdır. 

ARA ELEMAN SIKINTISI G‹DER‹LMEL‹ 

Aslında bir adım daha geriye gidilerek eğitim 

konusuna da ağırlık verilmelidir. Bugün 

iş arayan elemanlar bir eğitim sürecinden 

geçerek bugüne geliyor. Eğitimler 

bugünkü iş dünyası dikkate alınarak verilmelidir. 

Okulda farklı bölümler okurken iş 

dünyasında okuldaki eğitimden farklı görevler 

oluyor. Makine, kimya, endüstri 

mühendisliği bölümleri okunuyor örneğin. 

Ama iş dünyasına gelince bu insanlar AR- 

GE mühendisi, bakım mühendisi gibi görevler 

alıyorlar. Bir diğer sıkıntı ise ara 

eleman sıkıntısıdır. Orta ölçekli firmaların 

birçoğu ara eleman konusunda sıkıntılar 

yaşıyor. Bu konuda meslek liselerine de 

ağırlık vermek gerekiyor. 

Türkiye’de nitelikli ara eleman ile ilgili büyük 

sorunlar var. Ara elemanlar meslek 

sahibi olmalıdır. Ama Türkiye’de bu elemanlar 

devekuşu misali ne deve ne de kuş 

gibiler. Mühendislik eğitimi ülkemizde 

belli düzeyde veriliyor. Fakat mühendis 

mezun olduğunda tamam olmuyor. Sadece 

bir formasyon almış oluyor. Mezun olduktan 

sonra da kendini geliştirmek zorundadır. 

Aslında üniversiteler ihtiyaca 

göre eğitim vermeli ve insan yetiştirmelidir. 

Bugün üniversitelerimiz ihtiyaca göre 

değil kendi isteklerine göre insan yetiştiriyorlar. 

Ara eleman konusunda üniversitelerimize 

büyük görevler düşmektedir. 

MESLEK‹ YÖNLEND‹RME 

YAPILARAK E⁄‹T‹M VER‹LMEL‹ 

Türkiye’de işsizlik sorunun temelinde aslında 

iş değil mesleksizlik sorunu var. İlköğretimin 

8 yıla çıkması fidanlığımızı yok 

etmiştir. Çünkü 8 yıllık öğretimi bitiren çocuk 

artık fidan olmaktan çıkmış genç olmuştur. 

Artık ona gereken mesleki eğitimi 

vermezsiniz. Ağaç yaşken eğilir misali 

bu çocukları mesleki yönden eğitme fırsatını 

kaçırıyoruz. Böylece mesleksiz bir nesil 

yetişmiş oluyor. Üniversite eğitimi 

mesleki eğitimi tam anlamıyla veremez. 

Bu arada çalışan insanların yer değiştirmesi, 

diğer şirketler tarafından transfer 

edilmesi çok tehlikeli bir durumdur. Çünkü 

yer değiştiren veya transfer edilen kişi 

çalıştığı kurumda bir organizasyon sayesinde 

başarılı olmuştur. O organizasyon 

OCAK-fiUBAT 2011 35


içerisinden onu alıp başka bir şirkete büyük 

paralarla getirdiğinizde başarılı olması 

çok zordur. Bunun için böyle yer değiştirmelerde 

başarı çok istisnai bir durumdur. 

Bundan dolayı şirketlerin büyük paralar 

vererek böyle işlere girmek yerine 

kendi organizasyonları doğru bir şekilde 

oluşturup kendi elemanlarını yetiştirmek 

zorundadır. 

Türkiye’de bir meslek planlaması yapılmadığını 

görmekteyiz. YÖK ve Milli Eğitim 

Bakanlığı’nın önümüzdeki yıllar için bir 

meslek planlaması yapmadığını görüyoruz. 

Yani önümüzdeki yıllarda hangi meslek 

gruplarında ne kadar elemana ihtiyaç 

duyulacağı ile ilgili bir planlama yapılmaktadır. 

Bir diğer konu da iş hayatının patronları 

çalışanlarının sosyal hayatlarını ve 

gelir durumlarını iyi incelemek zorundadırlar. 

Gelir durumu gelişirken mesleki 

anlamda da bir çalışan gelişmelidir. 

ÜN‹VERS‹TE – SANAY‹ 

‹fiB‹RL‹⁄‹ SA⁄LANMALI 

Önemli konulardan bir tanesi de üniversite-sanayi 

işbirliğinin sağlanmasıdır. Bu 

işbirliği sağlandığı takdirde üniversitelerde 

iyi eğitim alanların iş bulmaları da daha 

kolay olacaktır. Bu işbirliği bugün bazı 

üniversitelerimizde kısmen uygulanmaya 

başlamış olsa da yeterli düzeyde olmadığını 

görüyoruz. İş değiştirme konusu da 

önemli bir konu. Bugün özellikle AVM’lerde 

çok sık iş değiştirmeler yaşanıyor. Bu 

ahlaki zafiyetleri de beraberinde getiriyor. 

Bu aslında sosyolojik bir profil. İşsizliğin 

YÖK ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın önümüzdeki yıllar için bir 

meslek planlaması yapmadığını görüyoruz. Yani 

önümüzdeki yıllarda hangi meslek gruplarında ne kadar 

elemana ihtiyaç duyulacağı ile ilgili bir planlama 

yapılmaktadır. Bir diğer konuda iş hayatının patronları 

çalışanlarının sosyal hayatlarını ve gelir durumlarını iyi 

incelemek zorundadırlar. Gelir durumu gelişirken mesleki 

anlamda da bir çalışan gelişmelidir. 

yanında işsizlerin de profillerinin incelenmesi 

gerekiyor. Çünkü doğru dürüst iş 

aranmıyor, bulunan işler beğenilmiyor, az 

çalışarak çok paralar kazanılmak isteniyor. 

Bunlar tek başlarına aslında birer sorun 

olarak karşımızda duruyor. Bununla 

ilgili olarak adalet merkezli bir iş dünyası 

kurulmalıdır. İşverenler ile iş görenler 

arasında adil bir ilişkinin kurulması gerekiyor. 

Firma çalışıyor, para kazanıyor ise 

çalışanının hakkını vermelidir. Helal kazanç 

adil bir şekilde paylaşılmalıdır. İşsizliğin 

azaltılması için bir diğer önemli konu 

da girişimcilerin sayısının artırılmasıdır. 

ÜN‹VERS‹TELER DAHA ÇOK 

PROJE ÜRETMEL‹D‹RLER 

İş hayatında eğitim önemli bir yer tutmaktadır. 

Özellikle vakıf üniversitelerinin de 

açılmasıyla eğitim dünyasında ciddi bir rekabet 

oluştu. Bu rekabet ilk olarak tersine 

beyin göçünün gerçekleşmesini sağladı. 

Yurtdışındaki öğretim görevlilerin işi biraz 

daha zordur. Orada çalışan öğretim görevlileri 

proje kovalamak, proje üretmek 

zorundadır. Çünkü yanındaki asistanın parasını 

kendi veriyor. Buradaki gibi devlet 

ödemiyor parasını. Bu yüzden ciddi rekabet 

olduğu için de üretim fazla oluyor. Ülkemizde 

bir öğretim görevlisi proje üretmeden 

sadece ders vererek hocalık kariyerini 

sürdürüyor. Son yıllarda üniversitelerdeki 

özellikle vakıf üniversitelerindeki 

artış belli bir rekabeti getirse de proje 

üretimleri henüz yeterli seviyeye ulaşmamıştır. 

Ülkemizde üniversite sayısı daha 

da artmalıdır. Çünkü hala arz - talep dengeli 

değil. Bu denge sağlandığında üretim 

de daha fazla olacaktır. 

Ülkemiz bir kalkınma sürecine girmiştir. 

Bu kalkınma süreci beraberinde ekonomik 

büyümeyi getirecektir. Bunun sonucu 

olarak insan niteliği gelişecek. Nitelikli insan 

gücü ile beraber kalkınırken önemli 

bir istihdamda üretilmiş olacak. Bir çok 

toplumsal sorunun temelinde yer alan işsizlik 

sorunu giderildikçe her alanda başarı 

kendiliğinden gelmeye başlayacaktır. 



MAKALE 

TÜRKİYE’DE İSTİHDAM VE 

MESLEKİ EĞİTİM İLİŞKİLERİNİN 

GELİŞTİRİLMESİ 

BU ÇALIŞMADA TÜRKİYE’DE İSTİHDAM VE EĞİTİM İLE İLGİLİ FAALİYETLER İNCELENMİŞTİR. 

EĞİTİM VE İSTİHDAM İLE İLGİLİ KURULUŞLAR BİRBİRİNDAN BAĞIMSIZ OLARAK 

YÜRÜTTÜKLERİ ÇALIŞMALARINI SON 5-6 YILDAN BERİ BİRLİKTE VE GENİŞ PAYDAŞ KATILIMI 

İLE ELE ALMAKTADIRLAR. BU ÇERÇEVEDE STRATEJİ PLANLARI, EYLEM PLANLARI, RAPOR- 

LAR, PROTOKOLLER, TEDBİRLER GİBİ BİRÇOK ÇALIŞMA YAPILMIŞTIR. ÇALIŞMA VE SOSYAL 

GÜVENLİK BAKANLIĞI KOORDİNASYONUNDA BAŞLATILAN GENİŞ KATILIMLI TOPLANTI- 

LARDA BU BELGELER DEĞERLENDİRİLMİŞ VE "İSTİHDAM VE MESLEKİ EĞİTİM İLİŞKİSİNİN 

GÜÇLENDİRİLMESİ EYLEM PLANINI" HAZIRLANMIŞTIR. BU BAĞLAMDA YAPILAN VE YAPI- 

LABİLECEK KONULAR İNCELENMİŞ VE ÖNERİLERDE BULUNULMUŞTUR. 

Prof. Dr. 

Oğuz BORAT 

İstanbul Ticaret 

Üniversitesi 

Mühendislik ve 

Tasarım Fakültesi 

Endüstri 

Mühendisliği 

Bölümü 

38 M‹MAR VE MÜHEND‹S 

E⁄‹T‹M SEKTÖRÜNDEK‹ FAAL‹YETLER 

Türkiye’de son 25 yıldan beri dünyayla entegrasyon, 

ekonominin yeniden yapılanması, demokratikleşme 

ve gerekli yapısal değişiklik çalışmaları başladı. Avrupa 

Birliği’ne (AB) geçiş sürecinin gerektirdiği bazı 

önlemler de alındı. Eğitim sektörü ekonomi ve demokrasiye 

duyarlı hale geldi, AB’de eğitim konusundaki 

süreçlere katılmaya başladı. Son yıllarda eğitim 

sektörü iş piyasasındaki beceri ihtiyaçlarına yönelmeye 

başladı. Türkiye’de eğitim sektörü denilince 

öncelikle “okul öncesi, ilköğretim, orta öğretim örgün 

ve yaygın eğitim sistemiyle” Milli Eğitim Bakanlığı 

(MEB); “önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora 

eğitimi” ile Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) akla 

gelmektedir. Bu iki alt eğitim sektöründeki eğitici 

sayısı 832 bin 998; öğrenci sayısı 19milyon 247 bin 

541 mertebesindedir (Borat, Oğuz, 2010). 

İSMEK (İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sanat ve 

Meslek Eğitimi Kursları), "örgün eğitim sistemi dışında 

planlı, programlı ve sistemli olarak yürütülen 

bir eğitim şekli" olarak tanımlanan "yaygın eğitimin 

ilkeleriyle gerçekleştirilen bir yetişkin eğitimi organizasyonu"dur. 

İSMEK, 218 kurs merkezinde 123 

branşta MEB’nın belirlediği kurallar çerçevesinde 

3,5 aydan 10 aya kadar süren eğitimlerin yanı sıra 

bazı branşlarda tekamül kursları vermektedir (İS- 

MEK, 2010). 2008 yılı verilerine göre tüm belediyelerde 

yetişkin eğitiminden geçenlerin sayısı 318 bin 

776’dır (Rıfat Miser, Ozana Ural ve Özlem Ünlühisarcıklı, 

2010). Bunun 196 bin 787’si İSMEK tarafından 

gerçekleştirilmiştir. 

ÖZİMEK (Özel İdare Mesleki Eğitim Kursları) Projesinde 

İstanbul İl Özel İdaresi, İl Millî Eğitim Müdürlüğü, 

Türkiye İş Kurumu İstanbul İl Müdürlüğü ve İstanbul 

Ticaret Odası ile işbirliği yapmaktadır. 1 Haziran 

2010 tarihi itibariyle 82 ayrı eğitim merkezinde 

24 bin 093 kursiyere 260 saat ve üstü eğitim verilmiş, 

kursiyerlerin 22 bin 112’si mezun olmuştur 

(ÖZİMEK, 2010). 

Eğitime büyük bir destek de Çalışma ve Sosyal Güvenlik 

Bakanlığı (ÇSGB) bünyesindeki İŞKUR tarafından 

sağlanmaktadır. Türkiye’de 2008 yılında 2 

milyon 947 bin 148 kişi mesleki yetişkin eğitiminden 

faydalanmıştır; eğer sosyal ve kültürel eğitim programları 

ile okuma-yazma programları da dâhil edilirse 

bu rakam 3 milyon 648 bin 298 kişiye çıkmaktadır; 

bunun yüzde 65’i MEB tarafından açılan yaygın 

eğitim kurslarından faydalanan bireylerdir (TÜİK, 

2009). Türkiye’de örgün ve yaygın eğitim sektöründe 

çalışan eğitici, idareci personel ve öğrenci sayısı 22 

milyon mertebesine ulaşmıştır. Bu boyuttaki eğitim 

sektörü, gerçekleştirilen çalışmalar sayesinde şeffaflık, 

katılımcılık, sosyal ortaklarla birlikte çalışma, 

esneklik, uyum ve sürdürülebilirlik gibi önemli hedeflere 

yaklaşmıştır (Borat, Oğuz, 2010). 

‹ST‹HDAM VE MESLEK‹ E⁄‹T‹M 

ARASINDAK‹ ‹L‹fiK‹LER 

İstihdam ve eğitim arasındaki zayıf ilişkilerin iyileştirilmesi 

1995 yılından beri üzerinde en çok çalışılan 

konular arasındadır. Son yıllara kadar eğitim programları 

sektörlerin “öğrenme çıktısı” olarak isimlendirilen 

beklentileri esas alınarak hazırlanmamıştır. 

Eğitim programlarını tamamlayan bireylerin kazanımları 

sektörlerin beklentilerine uymadığı için 

istihdam meselesi çözülememekte, okumuş işsizler

ordusu ortaya çıkmaktadır. 

Eğitim konusundan Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ve 

Yükseköğretim Kurulu (YÖK), istihdamdan Çalışma 

ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) yetkili ve sorumlu 

bakanlıktır. Bu kuruluşlar ilgi alanlarındaki 

konuları bir araya gelip görüşmelerine rağmen uygulamalarda 

bir bütünlük sağlanmamış, hatta bazen 

“bu konu benim sorumluluğumdadır, başkası 

karışamaz” yaklaşımı ile bağımsızlık korunmaya çalışılmıştır. 

Bunun en önemli sebebi bu kuruluşların 

başındaki siyasi kişinin kurumlar arası ilişilerin önemini 

farketmemesi ve bürokratlarından gösteri 

amaçlı çıktılar beklemesidir. Son 6-7 sene içerisinde 

önemli gelişmeler olmuştur; bu kuruluşlar arasında 

koordineli çalışmalar başlamış, paydaş katılımları 

ile önemli kararlar alınmıştır. 

Bu bağlamda 2003-2006 tarihleri arasında MEB, 

ÇSGB, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (STB), Devlet 

Planlama Teşkilatı (DPT), Türkiye Odalar ve Borsalar 

Birliği (TOBB), Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar 

Konfederasyonu (TESK), işçi ve işveren konfederasyonları 

(TÜRK-İŞ, HAK-İŞ, DİSK, TİSK), sivil toplum 

kuruluşlarının (STK) katıldığı çeşitli toplantılarda “iş 

piyasası ihtiyaç analizi ve beceri analizi çalışmalarının 

yapılması, sektörlerin kendi meslek standartlarını 

hazırlaması, eğitim kuruluşlarının eğitim standartlarını, 

programlarını ve müfredatlarını bu meslek 

standartlarına göre hazırlaması, mezunların 

ölçme ve değerlendirilmesinin ilgili sektör tarafından 

yapılması” prensip olarak benimsenmiştir. Bu 

görüşler doğrultusunda toplumun bütün kesimlerinin 

katılımını sağlamak, ulusal meslek standartlarını 

(UMS) hazırlamak, ulusal yeterliliklerin esaslarını 

belirlemek; denetim, ölçme ve değerlendirme, belgelendirme 

ve sertifikalandırmaya ilişkin faaliyetleri 

yürütmek, ulusal yeterlilik çerçevesini (UYÇ) ve ulusal 

yeterlilik sistemini (UYS) kurmak üzere hazırlanan 

kanun taslağı TBMM’den geçerek Mesleki Yeterlilik 

Kurumu kurulmuştur (MYK, 2006). 

Kurumların bütünleşik çalışmalarına ilişkin sonuç 

getiren bir diğer faaliyet MEB ve ÇSGB arasında olmuştur. 

2005 yılında yapılan çalışmalarla İl İstihdam 

Kurulu ile İl Mesleki Eğitim Kurulları birleştirilerek 

İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulları’na (İİ- 

MEK) dönüştürülmüştür. Bu şeklî birleşme üzerinde 

halen titiz bir şekilde durulmaktadır; 2008 tarihinde 

çıkarılan yönetmelikte değişiklik ve eklemeler 

yapılmıştır (ÇSGB, (2008). Bu konuda paydaşların 

görüşlerine dayanılarak “İİMEK, mevzuatla kendisine 

yüklenen görev ve sorumlulukları yerine getirebilecek, 

görev alanına giren sorunlara hâkim olabilecek, 

politikalar geliştirip uygulayabilecek altyapıya, 

donanıma ve insan kaynağına sahip değildir” denilebilmektedir 

(Mütevellioğlu, Nergis ve Aksoy, 

Beyhan 2010). Bu zayıflıkların giderilmesi ile istihdam 

ve mesleki eğitim işbirliğinde yerel seviyede 

önemli gelişmeler sağlanabilecektir. 

MEB koordinasyonunda 2007 tarihinde Türkiye’deki 

Mesleki Eğitim ve Öğretimin Strateji Belgesi paydaşlarla 

birlikte hazırlanmıştır (MEB, 2007) 2010 tarihinde 

YÖK’ün de dâhil olduğu büyük bir paydaş katılımı 

ile bu belge revize edilmiştir (MEB, 2010). Gene 

MEB’in koordinasyonunda, çeşitli kesimlerin katılımları 

sağlanarak “Hayat Boyu Öğrenme (HBÖ) 

Strateji Belgesi” ve “Türkiye HBÖ Stratejisi Eylem 

Planı” önemli çalışmalardan birisidir. Bu Strateji 

İstihdam ve eğitim 

arasındaki zayıf 

ilişkilerin 

iyileştirilmesi 1995 

yılından beri üzerinde 

en çok çalışılan 

konular arasındadır. 

Son yıllara kadar 

eğitim programları 

sektörlerin “öğrenme 

çıktısı” olarak 

isimlendirilen 

beklentileri esas 

alınarak 

hazırlanmamıştır. 

Eğitim programlarını 

tamamlayan bireylerin 

kazanımları sektörlerin 

beklentilerine 

uymadığı için istihdam 

meselesi 

çözülememekte, 

okumuş işsizler ordusu 

ortaya çıkmaktadır. 

OCAK-fiUBAT 2011 39


İş piyasasının 

işgücünde aradığı 

mesleki beceri ve 

yetkinlikler çeşitli 

faktörlere bağlı olarak 

değişmektedir. Bunlar 

arasında işin türü, ürün 

veya hizmete ait 

beklentiler, teknolojik 

gelişmeler, kullanılan 

araç-gereç ve yöntemler 

gelmektedir. 

Belgesi ve Eylem Planı 5 Haziran 2009 tarihinde 

Yüksek Planlama Kurulu tarafından kabul edilmiştir 

(MEB, 2009). 

Bu şekilde MEB, ÇSGB, STB, YÖK, MYK gibi kuruluşların 

koordinasyonunda, istihdam ve eğitim ilişkileri, 

UMS, UYÇ, UYS konularında strateji belgeleri, 

eylem planları, raporlar, protokoller, tedbirler gibi 

birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların gözden 

geçirilerek mükerrerliklerin ve varsa uyumsuzlukların 

giderilmesi, gerekli olan ilave çalışmaların belirlenerek 

kurum ve kuruluşların görevlerinin netleştirilmesi 

ve kurumlar arası işbirliği ile koordinasyonun 

geliştirilmesi amacıyla; ÇSGB, MEB, STB, 

YÖK, DPT, MYK ve İŞKUR temsilcilerinin katılımlarıyla 

28 Aralık 2009 tarihinde ÇSGB'de yapılan toplantıda, 

eylem planı oluşturma çalışmalarına ilişkin 

durum tespiti yapılmış ve çalışma takvimi belirlenmiştir. 

Yapılan çalışmalar MYK tarafından derlenerek 

taraflara bildirilmiş ve 20 Ocak 2010 tarihinde 

yapılan toplantıda, işbirliği esaslarına yönelik somut 

alanlar belirlenmiş ve teknik çalışmaları yürütmek 

üzere, ÇSGB, MEB, STB, DPT, MYK ve İŞKUR temsilcilerinin 

yer aldığı bir teknik komite oluşturulmuştur. 

Teknik komite tarafından yapılan çalışmalar 

neticesinde, "İstihdam ve Mesleki Eğitim İlişkisinin 

Güçlendirilmesi Eylem Planı" ön taslağı hazırlanarak 

ilgili kurum ve kuruluşların görüş ve önerilerine 

sunulmuştur. Eylem planına ilişkin yürütülen 

çalışmalar tüm tarafların katılımlarıyla 23 Şubat 

2010 ve 30 Mart 2010 tarihlerinde gerçekleştirilen 

toplantılarda ele alınmış ve taslak eylem planı üzerinde 

teknik mutabakat sağlanmıştır. 13 Nisan 2010 

tarihinde gerçekleştirilen toplantıda ise ilgili bakanlar 

ile ilgili kurumların üst düzey yöneticilerinin yapmış 

oldukları değerlendirmeler doğrultusunda taslak 

eylem planında gerekli düzeltmeler yapılmış ve 

18 Mayıs 2010 tarihinde yine ilgili bakanlar, YÖK 

Başkanı, ilgili müsteşarlar ve kurum başkanları ile 

TOBB, TESK, TÜRK-İŞ, DİSK, HAK-İŞ, TİSK, TÜSİAD, 

MÜSİAD, TUSKON, TÜRKONFED ve ASKON başkan 

ve üst düzey temsilcilerinin katılımlarıyla ÇSGB'de 

gerçekleştirilen toplantıda taslak plana nihai şekli 

verilmiştir. "İstihdam ve Mesleki Eğitim İlişkisinin 

Güçlendirilmesi Eylem Planı" taslağı son olarak 22 

Haziran 2010 tarihinde Ekonomi Koordinasyon Kurulu’na 

sunulmuş ve 5/7/2010 tarihinde Bakanlar 

Kurulu Kararı ile kabul edilmiştir (ÇSGB, 2010). Eylem 

Planı 29 Aralık 2010 tarihinde Bakanların ve üst 

düzey paydaş temsilcilerin katıldığı bir toplantı ile 

gözden geçirilerek bazı eklemeler yapılmıştır. Bu 

çerçevede Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezleri 

(UMEM) Projesi MEB, ÇSGB ve TOBB arasında 

üçlü protokolle 23 Haziran 2010 tarihinde gerçekleştirmiş; 

beş yılda bir milyon vasıfsız elemana 

meslek kazandırma hedeflenmiştir. MEB/ETGM, 

ÇSGB/İŞKUR, 81 ilde faaliyet gösteren teknik ve endüstri 

meslek liseleri arasından 19 ildeki 111 okulu 

belirlemiş, TOBB/ETÜ iş gücü piyasası araştırması 

yapmış ve meslek liselerindeki yeni alan ve dal 

programları sektörün beklentileri doğrultusunda ilgili 

sektör temsilcileriyle birlikte hazırlanmıştır. 

Tahsis edilen takriben119 milyon TL ile bu okulların 

araç-gereç ve teknolojik alt yapısı güçlendirilecek, 2 

bin 84 öğretmen eğitilecek, 21 alanda her yıl 9858 

meslek kursu açılacak ve 197 bin 160 kişi eğitilecektir. 

Bu çerçevede TOBB öğrencilere işyerinde eğitim-staj 

imkanı hazırlayarak öğrencilerin bilgilerinin 

beceriye dönüştürülmesi sağlanacaktır. 


SONUÇ VE ÖNER‹LER 

ÇSGB, MEB, STB, YÖK, DPT, MYK, TOBB, TESK, TÜRK-İŞ, DİSK, 

HAK-İŞ, TİSK, TÜSİAD, MÜSİAD, TUSKON, TÜRKONFED ve AS- 

KON’un üst düzey temsilcileri, istihdam ve mesleki eğitimle ilgili 

strateji planlarını, eylem planlarını ve diğer çalışmaları derlemiş, 

düzenli ve sürekli bir hale getirmiş, sorumlu ve ilgili kuruluşları 

belirlemiş, "İstihdam ve Mesleki Eğitim İlişkisinin Güçlendirilmesi 

Eylem Planını" hazırlatmış, İzleme ve Değerlendirme 

Kurulu olarak olarak görev yapmıştır. 

Bu üst kurulun ÇSGB koordinasyonunda mesleki ve akademik 

ulusal kalite güvencesi normlarını belirlemesi, izleme ve değerlendirme 

yapması,“İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurullarının” bu 

üst kurul ile ilişkilendirilmesi, dolayısıyla “Ulusal İstihdam ve 

Mesleki Eğitim Kurulu “ şeklinde isimlendirilmesi, böylece sürdürülebilir 

bir yapının oluşması çok faydalı olabilir. 

Ayrıca MYK’nın UYS’yi kurması ve sektörlerin isteklerini öne çıkaran 

yaklaşımı, keza UMEM Projesindeki sahada beceri geliştirme 

çalışmaları oldukça önemli yaklaşımlardır. Bu çalışmaların 

desteklenmesi beklenmektedir. İş piyasasının işgücünde aradığı 

mesleki beceri ve yetkinlikler çeşitli faktörlere bağlı olarak 

değişmektedir. Bunlar arasında işin türü, ürün veya hizmete ait 

beklentiler, teknolojik gelişmeler, kullanılan araç-gereç ve yöntemler 

gelmektedir. 

Bu çerçevede ISCO ve ISCED yapısına dayanan, 6 bin beceri ve 5 

bin mesleği ihtiva eden “Avrupa Beceri/Yetkinlik, yeterlilik ve 

Mesleklerin çok dilli taksonomisi” (The European multilingual 

taxonomy of Skills/Competences, qualifications and Occupations 

– ESCO) istihdam hizmetlerini kolaylaştırmak için iş ile aday arasındaki 

eşleşmeyi iyileştirmek için hazrlanmaktadır. Rekabetin 

arttığı dünyada yeni mesleklerin ve yeni becerilerin ele alınması 

önem kazanmıştır. Türkiye’de bu görevi yerine getirecek ve AR- 

GE çalışmalarını destekleyecek ÇSGB bünyesinde bir kurula ihtiyaç 

vardır. 

KAYNAKLAR 

Borat, Oğuz (2010), Eğitim Sektöründeki Gelişmeler. Projeler Dergisi. Millî Eğitim Bakanlığı 

Projeler Kordinasyon Merkezi, Yıl 4, Sayı 2010/3, Sayfa 32-43, 2010 / Improvements in 

Education Sector. Journal of Projects. Ministry of National Education Projects Coordination 

Centre, Year 4, Sayı 2010/3, Sayfa 32-43, 2010. 

ÇSGB (2008), İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulları Çalışma Usul ve Esasları Hakkında 

Yönetmelik, Resmî Gazete Sayı: 27031, Tarih: 21.10.2008, (Ek ve Değişiklikler: RG.: 

15.01.2011/27816 ) . 

ÇSGB (2010), İstihdam ve Mesleki Eğitim İlişkisinin Güçlendirilmesi Eylem Planı. Bakanlar 

Kurulu Kararı, Karar Numarası: 2010/660, Karar Tarihi: 05.07.2010. Resmî Gazete Sayısı: 

27642, Tarihi: 15.07.2010. 

İSMEK (2010), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Meslek Eğitimi Kursları İBB-İS- 

MEK. http://ismek.ibb.gov.tr/, İstanbul, 2010. 

MEB (2007), Türkiye’deki Mesleki Eğitim ve Öğretim: Strateji Belgesi, Mesleki Eğitim ve Öğretim 

Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi (MEGEP) / Strengthening the Vocational Education 

and Training System in Turkey (SVET), MEB Projeler Koordinasyon Merkezi yayını, 

Ankara, Kasım 2007.. 

MEB (2009), Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi ve Eylem Planı. Yüksek Planlama Kurulu 

Kararı Sayı 2009/21, Tarih 5/6/2009. Millî Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. 

Ankara,2009. 

MEB (2010), Türkiye’deki Mesleki Eğitim ve Öğretim Strateji Belgesi: 2010-2013İnsan Kaynaklarının 

Mesleki Eğitim Yoluyla Geliştirilmesi Projesi, (İKMEP) / Human Resources Development 

through Vocational Education and Training Project (HRD-VET), MEB Projeler Koordinasyon 

Merkezi, Ankara, Haziran 2010. 

MYK (2006), Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu. Kanun No. 5544, Kabul Tarihi : 

21/9/2006. Resmî Gazete, Sayı: 26312 , 7 Ekim 2006. 

Mütevellioğlu, Nergis ve Aksoy, Beyhan (2010), İşsizlikle Mücadelede İl İstihdam ve Mesleki 

Eğitim Kurullarının İşlevi. Çalışma İlişkileri Dergisi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve 

Araştırma Merkezi, ÇASGEM Yayınları 2010 Cilt 1, Sayı 1, S.25. 2010. 

ÖZİMEK (2010), Meslekive Teknik Eğitim Kursları. İstanbul İl Özel İdaresi, İl Millî Eğitim 

Müdürlüğü, Türkiye İş Kurumu İstanbul İl Müdürlüğü ve İstanbul Ticaret Odası Özimek 

Meslekive Teknik Eğitim Kursları. http://www.ioi.gov.tr/mesleki_ve_teknik_egitimi.php), 

İstanbul, 2010. 

Rıfat Miser, Ozana Ural ve Özlem Ünlühisarcıklı (2010), Herkesin Nitelikli Temel Eğitime 

Erişimi Bağlamında Türkiye’de Yetişkin Eğitiminin Durumu. UNESCO Türkiye Milli Komisyonu 

Eğitim İhtisas Komitesi Yetişkin Eğitimi Çalışma Grubu. Ankara, 2010. 

TÜİK (2009), Milli Eğitim İstatistikleri, Yaygın Eğitim, 2007/2008, Türkiye İstatistik Kurumu. 

Ankara. 2009 

OCAK-fiUBAT 2011 41


SÖYLEfi‹ 

HAK-İŞ Genel Başkanı Salim Uslu: 

“MESLEKİ EĞİTİM 

İSTİHDAMI ARTIRIR” 

MESLEKİ EĞİTİM İLE İSTİHDAM ARASINDA DOĞRUDAN VE DOLAYLI BİR BAĞ BULUNDUĞUNU 

BELİRTEN HAK-İŞ GENEL BAŞKANI SALİM USLU, “MESLEKİ EĞİTİM YOLU İLE İSTİHDAM İMKANLARI 

ARTIRILMIŞ OLUR,” DEDİ. DÜNYADAKİ SON TRENDİN DE BU YÖNDE OLDUĞUNU SÖYLEYEN USLU, 

“MESLEKİ EĞİTİM, DOĞRUDAN SANAYİNİN, BİLGİNİN, TEKNOLOJİNİN, HİZMETLERİN VE TARIMIN BİR 

ÇAĞRIŞIMIDIR,” DEDİ. HAK-İŞ GENEL BAŞKANI SALİM USLU İLE İSTİHDAM VE İŞSİZLİK SORUNUNU 

VE ÇÖZÜM ARAYIŞLARINI KONUŞTUK. 

SÖYLEŞİ: YILMAZ ADA 

Nitelikli iş gücünün, istihdamında yaşanılan 

sorunlar nelerdir? 

Türkiye’de kronik hale gelen işsizlik sorunun 

çözülememesinin ve özellikle de 

gençler arasındaki işsizlik oranının hala 

yüksek olmasını üç nedene bağlayabiliriz. 

Birinci olarak, eğitim durumu yüksek olan 

gençler işgücüne daha fazla katılmaktadır 

ve yeterli düzeyde yeni iş alanı oluşturulmadığında 

işsiz kalmaktadırlar. İkinci olarak, 

eğitim sistemi ile işgücü piyasası arasındaki 

bağlantı zayıftır ve okuldan istihdama 

geçiş etkili biçimde gerçekleşmemektedir. 

Üçüncü olarak, işgücünün sahip 

olduğu niteliklerle işgücü piyasasında 

ihtiyaç duyulan niteliklerin örtüşmemesi 

sorunu bulunmaktadır. 

Mesleki eğitim ile istihdam arasında da 

doğrudan ve dolaylı bir bağ bulunmaktadır. 

Mesleki eğitim, doğrudan sanayinin, 

bilginin, teknolojinin, hizmetlerin ve tarımın 

bir çağrışımıdır. Bu sektörler, hem 

mesleki eğitime ihtiyaç duymakta ve hem 

de mesleki eğitim doğurmaktadır. Bu haliyle, 

mesleki eğitim yolu ile istihdam imkanları 

artırılmış olur. Dünyadaki trend de 

bu şekildedir. AB de son yıllarda bilgi ekonomisi 

ile istihdam oluşturmayı hedeflemektedir. 

Bunun pratik bir ayağını mesleki 

eğitim oluşturmaktadır. 

İstihdam ile ekonomik büyüme ve sosyal 

bütünleşme arasında çok güçlü bir ilişki 

vardır. Ancak bu ihmal edildiği zaman 

başta nitelikli işgücü olmak üzere istihdamda 

çeşitli sorunlar yaşanmaktadır. 

Dolayısıyla ekonomi politikaları ve sosyal 

politikalar belirlenirken istihdam, bu politikaların 

merkezine konulmalıdır. Girişimciliği 

ve yatırımcılığı geliştiren, istihdamı 

cezalandırmayan, eğitim, mesleki eğitim 

ve yaşam boyu öğrenme ile işgücünün istihdam 

edilebilirliğini artıran, küresel rekabette 

karşılaştırmalı üstünlükleri öne 

çıkaran, istihdam dostu politikalar hayata 

geçirilmelidir. Özel grupların istihdamına 

yönelik olarak vurgulamamız gereken konu 

Ulusal İstihdam Stratejisi’nin eksikliğidir. 

Böyle bir strateji hayata geçirilse 

meslek bazındaki istihdam sorunlarının 

giderilmesi daha kolay olacaktır. 

Günümüzde, istihdam sorununun önemli 

bir boyutu da nitelikli insan gücünün istihdamında 

yaşanan sorunlardır. Bu sorun, 

oluşacak diğer istihdamların da önünü 

kesmekte ve duruma göre beyin göçlerine 

neden olmaktadır. Beyin göçünü ve umutsuzluktan 

doğan beyin göçmesini önlemek 

için neler yapılabilir? 

Beyin göçü, yetiştirilmesi için büyük kaynak 

gerektiren veya yetiştirildiği halde ilgisizlik 

ve imkansızlık sebebi ile bilim ada- 


Vasıflı eleman istihdamını artırmak için gerekli mesleki 

ortam yaratılmalı, ekonomik önlemler alınmalı, bu 

alanlardaki yatırımlara hız verilmeli, gerekli ücret 

politikaları yeniden belirlenmelidir. Beyin göçünü 

önlemeye yönelik olarak tüm dünyada olduğu gibi 

Türkiye’de de Tersine Beyin Göçü’nü sağlamaya 

yönelik programlar bulunmaktadır. 

mı, hekim, mühendis vb. gibi vasıflı insan 

gücünün başka bir ülkeye göç etmesidir. 

Beyin göçünün nedenleri arasında siyasi 

ve ekonomik istikrarın bulunmaması, demokratik 

yapının zedelenmesi, can ve mal 

güvenliğinin azalması gibi nedenlerin yanı 

sıra istihdam imkanlarının sınırlı olması 

da yer almaktadır. Türkiye gibi gelişmekte 

olan bir ülkenin beyin göçüne tahammülü 

yoktur. Bu nedenle vasıflı eleman istihdamını 

artırmak için gerekli mesleki ortam 

oluşturulmalı, ekonomik önlemler alınmalı, 

bu alanlardaki yatırımlara hız verilmeli, 

gerekli ücret politikaları yeniden belirlenmelidir. 

Beyin göçünü önlemeye yönelik 

olarak tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de 

de Tersine Beyin Göçü’nü sağlamaya 

yönelik programlar bulunmaktadır. 

Kuşkusuz bu programların amacı beyin 

göçünü asgari düzeyi indirmek ve yetişen 

değerlere sahip çıkmaktır. Türkiye’nin 

ilerlemesi ve gelişimi açısından emek vermesi 

beklenen yetişmiş değerlerin Türkiye’de 

kalması ve gidenlerin yeniden getirilmesi 

ülkemizin vazgeçilmesi olmalıdır. 

Tabii ki burada söylemek istediğimiz sıfır 

beyin göçü anlamına da gelmemektedir. 

Çünkü bu dünya gerçekleri ile bağdaşmamaktadır. 

Beyin göçünün getirileri daha 

da büyük olabilir. Önemli olan Türkiye’nin 

belli bir strateji dahilinde gelişimini ortaya 

koymasıdır. Yapılabilecekleri yapmasıdır. 

OCAK-fiUBAT 2011 43


Konuyu mesleki yeterlilik, ihtiyaca göre insan 

eğitimi, eğitim-sanayi işbirliği, stratejik 

kalkınmada öncelikli sektörler ve gerekli 

istihdam ihtiyacı, alt sektörlerde yeterli 

teknik personelin sağlanması ekseninde 

bakmamız durumunda istihdamı artırmak 

için süreçler nasıl yönetilmelidir? 

Son dönemde iş piyasasının ihtiyacı olan 

nitelikte iş gücü yetiştirmek ve istihdamı 

arttırmak maksadıyla AB tarafından desteklenen 

mesleki eğitimin güçlendirilmesi 

projeleri önemli kazanımlar sağlarken 

ve çalışma hayatının tüm aktörleri bu reform 

projelerine destek verirken, katsayı 

konusunda, mesleki eğitimi düzenleyici ve 

özendirici düzenlemelerin çeşitli ideolojik 

kaygılarla yapılamaması, iş piyasasının 

kalitesini ve gelecekte küresel rekabetimizi 

olumsuz yönde etkileyecektir. 

HAK-İŞ olarak, mesleki eğitim ve hayat 

boyu eğitim sorununu, ülkemizin en 

önemli sorunlarından biri olarak görüyor, 

bu konuda gerekli reform adımlarının hiçbir 

engele takılmaksızın biran önce atılmasını 

istiyoruz. Mesleki eğitim konusunun, 

insan gücümüzün kalifikasyonu, sanayinin 

ihtiyacı, iş güvencesi, gelir güvencesi, 

toplumun beklentisi ve ekonomimizin 

rekabet gücü dikkate alınarak hayat 

boyu öğrenme yaklaşımı içinde yeniden 

yapılandırılmasını talep ediyoruz. 

Biz ülke olarak, bir an önce önümüzdeki 

10-20 yıl içerisinde Türkiye’nin hangi 

mesleklerde, hangi nitelikte, ne kadar insana 

ihtiyacı olduğunun bir profilini çıkarmak 

zorundayız. Bunu yaparken aynı zamanda 

önümüzdeki 10 - 20 yıl içerisinde 

Avrupa’da yükselen meslekler ve sektörleri 

de dikkate almak zorundayız. Planlama, 

ulusal strateji, politika ve önceliklerin 

tespiti, yeterliliklerin, eğitim modüllerinin 

ve eğitim programlarının oluşturulması, 

okul yönetimi eğitimin verilmesi ve denetim 

gibi sistemin oluşturulmasına yönelik 

her aşamada iş dünyasının tarafları da karar 

süreçlerinde söz sahibi olmalıdır. 

Mesleki eğitim tanımını da iyi yapmak gerekmektedir. 

Mesleki eğitim, genelde 

Türkiye’de çıraklık boyutunda, örgün eğitimin 

alternatifi olarak algılanmaktadır. 

Oysa bu çok yanlış bir algılamadır. Mesleki 

eğitimi, dünya ve AB’deki trendleri dikkate 

alarak tanımlarsak ki tanımlamamız 

lazımdır. Bir mesleğe vakıf olmak, o meslekle 

ilgili gelişmeleri izleyip benimseyebilmek, 

o meslekle ilgili her aşamada 

üretken ve yenilikçi olmaktır. Bu noktadan 

baktığımızda siz işi değil, iş sizi bulacaktır. 

HAK-İŞ olarak, mesleki eğitim ve hayat boyu eğitim 

sorununu, ülkemizin en önemli sorunlarından biri olarak 

görüyor, bu konuda gerekli reform adımlarının hiçbir engele 

takılmaksızın biran önce atılmasını istiyoruz 

Kurumlar da bu anlayışa göre yeniden şekillenecektir. 

Yaşam boyu öğrenme yaklaşımının hayata 

geçirilmesi ve istihdam politikalarımızın 

Avrupa İstihdam Stratejisine uyumlu hale 

getirilmesi suretiyle, eğitim ve istihdam 

alanında yaşanan sorunların çözümünde 

aşağıdaki hususların dikkate alınmasında 

yarar görülmektedir: 

- Mesleki ve teknik eğitim sistemi arza dayalı 

yapıdan kurtarılarak, iş yaşamının ihtiyaç 

duyduğu sayı ve nitelikte işgücünün 

yetiştirilmesine imkan verecek biçimde, 

yaşam boyu öğrenme yaklaşımı ile yeniden 

yapılandırılmalıdır. 

- Örgün ve yaygın mesleki eğitime ağırlık 

verilerek mesleki ve teknik eğitimin payı 

artırılmalıdır. 

- Toplumda hayat boyu öğrenme anlayışının 

benimsenmesini esas alan her türlü 

yaygın eğitim imkanı geliştirilerek, kamu 

sektörünün yanında mahalli idarelerin, 

gönüllü kuruluşların ve özel sektörün bu 

konudaki faaliyetleri özendirilmelidir. 

- Ortaöğretimde etkili bir mesleki rehberlik 

ve yönlendirme sistemi kurulmalıdır. 

- Sosyal tarafların istihdam ve eğitim politikalarının 

belirlenmesine ve uygulamaya 

aktif ve fonksiyonel katılımı sağlanmalıdır. 

- Ücretten yapılan kesintilerin yüksekliği 

kayıt dışı istihdamın en önemli sebeplerinden 

biri olmaya devam etmektedir. Kayıt 

dışı istihdamın azaltılması kapsamında 

yapılacak çalışmalarda bu husus göz 

önünde bulundurulmalıdır. 

- Kendi işini kuracaklara idari ve mali kolaylıklar 

getirilmeli, bireysel girişimcilik 

teşvik edilmelidir. 

- KOBİ’lerin istihdam yaratma potansiyellerinden 

azami ölçüde yararlanılmalıdır. 

- Kadınlar, genç işsizler, uzun süreli işsizler 

ve özürlüler için ek istihdam teşvikleri 

getirilmelidir. 

- Tarım sektöründeki ücretsiz aile işçilerine, 

kentlerdeki ev kadınlarına ve gençlere 

yönelik istihdam sağlayıcı iş gücü mobilitesi 

ve kalitesinin yükseltilmesi, ek katma 

değer yaratı projeler geliştirilmelidir. 

- Mesleki yeterliliklerin güvenilir biçimde 

değerlendirilmesi amacıyla oluşturulan 

Mesleki Yeterlilikler Kurumu’nun kapasitesi 

güçlendirilmelidir. 

- Mesleki ve teknik öğretim programlarının 

meslek standartlarına dayalı olarak 


geliştirilmesi sağlanmalıdır. 

- Yerel ve bölgesel ihtiyaçların doğru biçimde 

tespiti ve giderilmesi için il mesleki 

eğitim ve istihdam kurullarının çalışmalarına 

etkinlik kazandırılması amacıyla projeler 

oluşturulmalıdır. 

- Örgün ve yaygın mesleki ve teknik öğretim 

kurumlarından mezun olanların iş yaşamındaki 

durumlarını sürekli ve sistematik 

biçimde ortaya koyacak izleme çalışmaları 

yapılarak sonuçları yayınlanmalıdır. 

Bütün bunları, katılımcı bir anlayışla realize 

etmeli, siyasi irade, idare ve sosyal taraflar 

sabırlı ve verimli bir çalışma içinde 

mesleki eğitim koordine edilmelidir. Nitekim, 

mesleki eğitimin uzun yıllar uygulandığı, 

geliştirildiği ülkelere baktığımız zaman 

sosyal tarafların etkin katılımı ve 

uzun erimli çalışmaların gerektiğini görüyoruz. 

Ancak AB sürecinde uluslararası 

rekabet, kaliteli üretim ve hayat boyu eğitim 

felsefesiyle mesleki ve teknik eğitimde 

büyük reform ihtiyacı içinde olduğumuz 

bu dönemde meslek liselerinin katsayı 

sorunuyla önünün tıkanması büyük 

çelişkidir. 

İstihdamın sürekliliğinde, sürekli eğitimin 

rolü nedir ve ülke olarak biz bunu ne kadar 

gerçekleştirebiliyoruz? 

Türkiye’de istihdam edilmek kadar o istihdamın 

sürekliliği de son derece önemlidir. 

Çünkü gençlerimiz üniversitelerden yaratıcılıktan 

uzak tamamen ezbere dayalı bir 

eğitim anlayışıyla mezun olmaktadır. Çok 

iyi bir mühendis yetiştirilebilir. Meslek 

yüksek okulundan çok iyi teorik eğitim almış 

bir motor bölümü elemanı yetiştirilebilir. 

Ancak bunlar mezun olduklarında 

teori ile pratiği birleştirmede sıkıntı yaşamakta, 

çalışma hayatına girişte ve adaptasyonda 

sorunlar yaşamaktadır. 

Bunun yanı sıra artan küresel rekabet, 

Türkiye, kaygı verici 

boyutlara ulaşan işsizliğin 

azaltılması, temel sosyal 

haklar, sendika özgürlüğü, 

grev hakkı, insan onuruna 

yakışır düzgün işlerin 

artırılması, asgari gelir ve 

vergilendirmenin 

iyileştirilmesi, sosyal 

diyaloğun 

kurumsallaştırılması, sağlık, 

güvenlik, istihdamın 

artırılması, ekonomik ve 

sosyal çıkarları korumakta 

kamunun sorumluluğunun 

artırılması ve sosyal koruma 

sistemlerinin 

güçlendirilmesi konularında 

ülkemizin kendi 

gerçeklerine dayanan bir 

“sosyal model” 

geliştirmelidir. 

bilgi ekonomisi gibi kavramlar da üniversitelerde 

öğrenilen bilgilerin geçerliliğini 

kısa sürede kaybettiği ve her gün yenilenmeye 

ve geliştirilmeye muhtaç olduğu bir 

dönemi yaşıyoruz. 

Dolayısıyla işgücümüzü yeni dönemin gerektirdiği, 

mesleki becerilerle donatmak 

ve dünya ölçeğinde rekabet edebilir hale 

getirmek en öncelikli hedefimiz olmalıdır. 

Çünkü günümüzün geçerli kavramı 

hayat boyu öğrenme ve mesleki yeterliliklerdir. 

Günümüzde ön plana çıkmış 

kavramların karşılığı da Türkiye’de oluşturulmuş 

ve Mesleki Yeterlilikler Kurumu 

kurulmuştur. 

Merkezi hükümetlerin istihdam politikalarıyla 

istihdam çözülebilir mi, üniversite 

ve iş dünyası bunun için neler yapabilir? 

İstihdam sorunun çözümü konusunda 

merkezi hükümetlerin uyguladığı politikalar 

kuşkusuz büyük önem taşımaktadır. 

Ancak ülkemizin en önemli sorunlarından 

biri bölük pörçük bağlam, konsept gözetilmeksizin 

yapılan çalışma kültürüdür. 

İhtiyaca, konjonktüre, iç ya da dış baskılara, 

lobilere göre öncelik belirleyerek, bölük 

pörçük bağlam, konsept gözetilmeksizin 

yapılan değişiklikler ya da düzenlemeler 

sağlıklı bir yol olmadığı gibi sorunları 

da çözmemektedir. 

Türkiye, kaygı verici boyutlara ulaşan işsizliğin 

azaltılması, temel sosyal haklar, 

sendika özgürlüğü, grev hakkı, insan onuruna 

yakışır düzgün işlerin artırılması, asgari 

gelir ve vergilendirmenin iyileştirilmesi, 

sosyal diyaloğun kurumsallaştırılması, 

sağlık, güvenlik, istihdamın artırılması, 

ekonomik ve sosyal çıkarları korumakta 

kamunun sorumluluğunun artırılması 

ve sosyal koruma sistemlerinin güçlendirilmesi 

konularında ülkemizin kendi 

gerçeklerine dayanan bir “sosyal model” 

geliştirmelidir. Çünkü ülkemiz işgücü piyasasının 

ihtiyacı olan sosyal paydaş katkı 

ve katılımıyla bütüncül bir yaklaşımı esas 

alarak hazırlanan, kısa, orta ve uzun vadeli 

etkin politika ve araçların eşgüdüm ve 

koordinasyon içinde hayata geçirilmesidir. 

Bu kapsamda üniversitelerin, işçi ve işveren 

örgütlerinin kısacası bütün sosyal 

paydaşların katkı vermesi büyük önem taşımaktadır. 

Bütün bunları yapmak için 

Türkiye’nin en çok ihtiyaç duyduğu Ulusal 

İstihdam Stratejisi geliştirilmesidir. Bunun 

geliştirilmesi için de herkese sorumluluklar 

düşmektedir. 

OCAK-fiUBAT 2011 45


MAKALE 

İŞSİZLİKLE İLGİLİ YAPISAL 

SORUNLAR VE ÇÖZÜM YOLLARI 

TÜRKİYE'DE İŞSİZLİK MESELESİNİN ÇÖZÜMÜNDE İKTİSADİ KRİZLERİN OLUŞTURDUĞU 

GEÇİCİ ANAFORLARDAN ZİYADE KRONİK HALE BİR VAZİYETTE YILLARDAN BERİ 

SÜREGELEN YAPISAL SEBEPLER ÜZERİNDE DURMAK GEREKMEKTEDİR. YAPISAL SEBEPLER 

ORTADAN KALDIRILMADIKÇA KRONİK İŞSİZLİK DEVAM EDECEKTİR. 

Doç. Dr. Halil ZAİM 

Fatih Üniversitesi 

Öğretim Üyesi 

Küresel düzeyde yaşanan iktisadi krizler genellikle 

beraberlerinde pek çok sosyal meseleyi 

de tetikler. Bunlardan biri de son yıllarda 

üzerinde en çok konuşulan sosyal meselelerden biri 

olan işsizlik meselesidir. Gerçekten Türkiye ile 

birlikte birçok ülkenin de başını ağrıtan işsizlik meselesi, 

iktisadi krizlerin toplum hayatına yönelik en 

dramatik yansımalarından biri olarak değerlendirilebilir. 

2008 krizi ile birlikte tüm dünyada işsizlik 

oranları hızla artmaya başlaması işsizlikle ilgili tartışmaları 

da gündemin ilk sıralarına taşıdı. Gelişmekte 

olan ülkelerin büyük bölümü ile birlikte AB 

uzun yıllardan beri işsizlikle mücadele etmeye devam 

ederken bu sorunu yakın zamana kadar fazlaca 

hissetmeyen ABD ve Japonya gibi ülkeler de son yıllarda 

işsizlikle mücadele eden ülkeler kervanına katıldı. 

Krizin etkileri yavaş yavaş geçmeye başlasa da 

henüz bunun istihdam piyasalarına yeterince yansıdığını 

söylemek güç. Bu sebeple tüm dünyada işsizlik 

meselesi ciddiyetini ve önemini korumaktadır. 

Türkiye'de uzun yıllardır yaklaşık yüzde 10'lar civarında 

seyreden işsizlik oranları ekonomik krizin etkisiyle 

2009 yılında en yüksek seviyesi olan yaklaşık 

yüzde 15'leri gördü. İktisadi yapıdaki toplarlanma ile 

birlikte 2010 yılında yüzde 11,3'e kadar gerilese de 

yılı yaklaşık yüzde 12 civarında tamamlaması bekleniyor. 

1 Ancak kanaatimce esas üzerinde durulması 

gereken konu, uzun zamandır müzmin biçimde seyretmekte 

olan yapısal işsizliktir. Zira yapısal işsizlik 

sorunu ekonomik krizlerden kaynaklanmamakta ve 

bu sebeple ekonomik büyüme sağlansa da işsizlik 

sorunu çözülememektedir. Bu sebeple de ekonomik 

büyümenin istihdam oluşturmadığı öne sürülmektedir. 

Esasen ekonomik büyüme istihdam oluşturmakta 

ancak emek piyasasının yapısal sorunları sebebi 

oluşturulan istihdam genç nüfus sebebi ile sürekli 

büyüyen işgücünü iş sahibi yapmakta yetersiz 

kalmaktadır. Dolayısıyla işsizliğin esas sebebini 

emek piyasasının yapısal sorunlarında aramak yerinde 

olacaktır. 

Türkiye’deki emek piyasasının yapısal sorunlarının 

başında işgücünün nitelik bakımından piyasanın ihtiyaçlarına 

cevap verememesi gelmektedir. Bu durum 

yalnızca işgücünün yaklaşık yüzde 60'ını oluşturan 

belirli bir mesleği olmayan, eğitim seviyesi düşük vasıfsız 

veya yarı vasıflı insanları değil üniversite mezunları 

dahil vasıflı işgücünü de yakından ilgilendirmektedir. 

Zira kağıt üstünde "vasıflı" veya “diplomalı” 

görünen işgücünün de önemli bir bölümü malesef 

piyasanın ihtiyaç duyduğu niteliklere sahip değildir. 

Genel bir tahlilde işgücünün istihdam edilebilirliğinin 

düşük olduğu söylenebilir. Böylelikle bir yanda milyonlarca 

insan iş ararken diğer yanda birçok şirket 

yöneticisi istediği nitelikte personel bulamamaktan 

dert yanmaktadır. Bu sebeple işsizlikle mücadelede 

kalıcı neticeler elde etmenin yolu eğitimden ve özellikle 

de mesleki eğitimden geçmektedir. 

İkinci önemli yapısal sorun emek piyasasının katılığıdır. 

Nitekim başta ABD ve İngiltere olmak üzere 

Kıta Avrupası ülkeleri ve Güney Amerika'da 1980'li 

yılların ortalarından itibaren işsizlikle mücadele tedbirlerinin 

başında gelen hususlardan biri emek piyasasının 

esnekleştirilmesidir. Zira esnek çalışma biçimleri 

söz konusu ülkelerde hem normal şartlarda 

çalışma imkanı bulamayan bir nüfusun aktif olarak 

emek piyasasına katılmasını kolaylaştırmış ve söz 

konusu insanların ekonomik açıdan üretken hale 

dönüştürülmesini sağlamış hem de istihdam oranının 

artmasına katkı yapmıştır. Türkiye'de de esnek 

çalışma biçimleri teşvik edilmekte ve giderek yaygınlaşmaktadır. 

Öte yandan esnek çalışma uygulamalarında 

yaşanan bazı suistimallerin ve olumsuz 

uygulamaların acilen giderilmesi hem çalışanların 

haklarının korunması hem de esnek çalışmanın da- 


ha yaygınlaştırılması açısından büyük önem arz etmektedir. 

Emek piyasası ile ilgili bir diğer yapısal sorun 

da işgücü maliyetlerinin yüksekliği ve buna paralel 

olarak ele alınması gereken kayıt dışı istihdamdır. 

İşgücü maliyetlerinin yüksekliği derken Türkiye'de 

işgücünü hem istihdam etme hem de işten çıkarma 

maliyetleri oldukça yüksektir. İşgücü üzerinde 

yüksek oranda salınmış vergi ve primlere ilave 

olarak kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve iş güvencesi 

uygulamalarının da dengeli biçimde ele alınmayışı 

işgücü maliyetlerini işveren açısından oldukça 

yüksek hale getirmiştir. Bir de yaklaşık yüzde 40'lar 

civarında olduğu düşünülen kayıtdışı istihdam gözönüne 

alındığında bunun haksız rekabet doğuran ve 

kanunlara uyan işçi ve işverenleri adeta cezalandıran 

bir sistem olduğu aşikardır. Bu sebeple son dönemde 

uygulanmaya başlayan prim indirimleri ve istihdam 

teşvikleri işveren üzerindeki yükleri hafifletmeyi 

ve işgücü maliyetlerini düşürmeyi hedeflemektedir. 

Buradaki amaç hem işçilerin haklarını korumak 

ve kayıt dışı istihadamı önlemek hem de işverenlerin 

rekabet gücünü yükseltmektir. 

Diğer yandan tarımda çalışan nüfusun durumu ve 

eskisine oranla azalsa bile halen devam etmekte 

olan köyden kente göç de önemli bir yapısal sorundur. 

Tarımda çalışan nüfus hem önemli ölçüde gizli 

işsizliğe hem de yüksek oranlarda mevsimsel işsizliğe 

sebep olmaktadır. Köylerden kentlere doğru yaşanan 

göç dalgaları kırsal kesimlerde ücretsiz aile 

fertleri olarak çalışıyor görünen ancak marjinal verimliliği 

sıfır olan gizli işsizlerin büyük şehirlerin çeperlerinde 

açık işsizlere dönüşmesine yol açmaktadır. 

Bölgesel kalkınmışlık seviyeleri arasındaki farklar 

fakir ve geri kalmış bölgeler lehine azaldıkça 

göçlere bağlı işsizliğin de azalması beklenebilir. 

İşsizliğin yapısal sebepleri içinde son olarak ele almak 

istediğim husus Türkiye'nin demografik yapısı 

ile ilgilidir. Malum Türkiye diğer OECD ülkeleri veya 

AB ile karşılaştırıldığında mukayeseli olarak genç 

bir nüfusa sahiptir. 2 Bu durum Türkiye'nin önüne 

önemli fırsatlarla birlikte çözüm bekleyen meseleler 

de getirmektedir. Zira söz konusu genç nüfusun eğitilmesi 

ve işgücüne aktif ve verimli biçimde kazandırılması 

göründüğü kadar kolay bir iş değildir. Ancak 

unutulmamalıdır ki söz konusu genç nüfus Türkiye'nin 

en stratejik kaynağı ve en önemli ekonomik ve 

sosyal dinamiğidir. Bu nüfus şayet eğitilebilir ve verimli 

biçimde istihdam edilebilirse Türkiye'nin kalkınmasında 

anahtar unsurlardan biri olarak yerini 

alması beklenmektedir. 

Bütün bu saydığımız sebeplerden ötürü Türkiye'de 

işsizlik meselesinin çözümünde iktisadi krizlerin 

oluşturduğu geçici anaforlardan ziyade kronik bir 

vaziyette yıllardan beri süregelen yapısal sebepler 

üzerinde durmak gerekmektedir. Zira ekonomik 

krizlerin tetiklediği arızi işsizlik dalgaları ekonominin 

toplarlanması ile birlikte kısa sürede bertaraf 

edilmektedir. Ancak yapısal sebepler ortadan kaldırılmadıkça 

kronik işsizlik devam etmektedir. Nitekim 

hükümet tarafından ortaya konulan işsizlikle 

mücadele eylem planının üçüncü ve son aşaması da 

büyük ölçüde işsizliğin yapısal sorunlarını çözmeyi 

hedef almaktadır. Ancak işsizlik meselesinin çözümünü 

tek başına hükümetten beklemek kanaatimce 

doğru değildir. Bu konuda şirketlerin, sivil toplum 

kuruluşlarının, başta üniversiteler olmak üzere eğitim 

müesseselerinin, medyanın ve toplumun diğer 

kesimlerinin aynı duyarlılıkla hareket etmesi ve işsizlikle 

mücadelenin bir seferberlik gibi algılanması 

gerekmektedir. 

1 

www.tuik.gov.tr 

2 

ww.oecd.org 

Genç nüfusun 

eğitilmesi ve işgücüne 

aktif ve verimli 

biçimde kazandırılması 

göründüğü kadar kolay 

bir iş değildir. Ancak 

unutulmamalıdır ki, 

söz konusu genç nüfus 

Türkiye'nin en stratejik 

kaynağı ve en önemli 

ekonomik ve sosyal 

dinamiğidir. Bu nüfus 

şayet eğitilebilir ve 

verimli biçimde 

istihdam edilebilirse 

Türkiye'nin 

kalkınmasında anahtar 

unsurlardan biri olarak 

yerini alması 

beklenmektedir. 

OCAK-fiUBAT 2011 47


MAKALE 

VERİMLİLİK, İSTİHDAM VE 

NİTELİKLİ İŞGÜCÜ 

İSTİHDAM SORUNUNUN GELİŞEN TEKNOLOJİ VE BİLGİ DÜZEYİ İLE BİRLİKTE ELE ALINARAK 

NİTELİKLİ İŞGÜCÜ YARATILMASI VE BUNUN VERİMLİLİĞE YÖNELİK KATKILARI 

ÇERÇEVESİNDE DÜŞÜNÜLMESİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİNİN BU YÖNDE GELİŞMESİ, DAHA 

UZUN VADELİ VE SAĞLAM POLİTİKALAR GELİŞTİRİLMESİ İÇİN ÖNEMLİDİR. 

Dr. Mustafa 

Mahir KUTAY 

MPM İstanbul 

Bölge Müdürü 

Elif SANDAL 

ÖNAL 

Uzman 

Günümüz gelişmiş ve gelişmekte olan dünya 

ülkelerinde, sanayileşme, yenilik ve teknolojinin 

ilerlemesi gibi gelişmelerle eş zamanlı 

olarak büyüyen sorunlardan biri de istihdam sorunudur. 

İnsan emeğinin en önemli üretim faktörü 

olarak ele alındığı günümüz ekonomilerinde, tüm 

üretim faktörlerinin kullanımı anlamına gelen istihdam 

kelimesi insan gücünün kullanımı ya da “bireyin 

işlendirilmesi” şeklinde yorumlanmaktadır. İstihdam 

sorunu bir ülkede çalışabilecek durumda 

olan bireylerin işgücüne çeşitli sebeplerle katılamamaları 

sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bu sebepler 

ülkeden ülkeye hatta ülkelerin içindeki çeşitli idari 

yapılar arasında değişim göstermekle birlikte, pek 

çoğunun temelinde önemli makro ekonomik nedenler 

bulunmaktadır. Örneğin Bozdağlıoğlu (2008) 

Türkiye’deki işsizliğin en önemli sebeplerinden biri 

olarak sanayi yatırımlarında sürekliliğin sağlanamaması 

ile tarımsal işgücü fazlalığının tarım dışı 

sektörler tarafından olması gerektiği kadar istihdam 

edilememesini göstermektedir. Bununla birlikte 

istihdam her ne kadar ekonomik yapı ile ilgili 

sorunlar çerçevesinde ele alınsa da sosyal yaşamın 

en önemli konularından birini de teşkil etmektedir 

(Eyüboğlu, 2003). Zira modern toplumların pek çoğunda 

sosyal statünün en önemli göstergesi bir “iş” 

sahibi olmaktır ve bunun tersi durumlar statü kaybı 

olarak algılanarak hem bireysel hem de toplumsal 

düzeyde bazı sorunları beraberinde getirebilmektedir. 

İstihdam sorunları, toplumsal düzeyde işgücüne 

katılım, işsizlik ve bunlarla ilgili alt göstergelerle ortaya 

konmaktadır. İşsizlik sorunu ele alınırken çeşitli 

türler altında değerlendirilmekte, her bir tür ile 

ilgili çözüm stratejisi buna göre yapılandırılmaya çalışılmaktadır 

(örn. iradi işsizlik, gayri iradi işsizlik, 

friksiyonel -geçici- işsizlik, konjoktürel işsizlik, 

mevsimsel işsizlik, yapısal işsizlik, gizli işsizlik, teknolojik 

işsizlik; Bozdağlıoğlu, 2008). Bununla birlikte 

işsizlik türleri yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, meslek 

vb. demografik değişkenlere veya diğer sosyo-kültürel 

etkilere bağlı olarak da kategorize edilebilmektedir. 

Tüm bu kategorilerden bağımsız olarak 

gözden kaçırılmaması gereken nokta ise, artan nüfus 

ve teknoloji ile birlikte çalışabilecek durumda 

olan kişilerin istihdamının her geçen gün daha da 

zorlaştığıdır. 

Diğer taraftan yine gelişen teknoloji ile birlikte iş süreçlerinin 

karmaşıklaşması, iş çeşitliliğinin artması 

ve uzmanlaşmanın ayırıcı bir işçi özelliği olarak güç 

geçtikçe daha fazla önem kazanması işsizliğe çözüm 

olabilecek istihdam stratejilerinde önemli bir 

belirleyici olmuştur. Nitelikli elemanların istihdamının, 

yalnızca işsizliğin çözümünde değil, verimliliğin 

artmasında da kritik olduğu pek çok çalışmada belirtilmektedir. 

Örneğin işsizliğe yönelik çözüm önerilerinin 

yer aldığı kitapta Eyüboğlu (2003), nitelikli 

işgücünün istihdama katkısını belirtirken, bilgi temeline 

dayalı bir ekonominin gelişmesinin sağlanmasının 

ve nitelikli istihdamın gelişmesinin piyasanın 

gerekliliklerini sağlayacak bir eğitim ve öğretim 

sistemi ile olabileceğine işaret etmektedir. Eyüboğlu’na 

göre (2003) “nitelikli bir istihdam ortamı 

oluştırılmasında, insanlara bilgi temeline dayalı bir 

topluma dâhil olma ve bu toplumdan yararlanma 

kapasitesi verilmiş olmalıdır. Bir yandan okul hayatından 

iş hayatına geçişi kolaylaştıracak bir sistem 

gereklidir. Öte yandan etkili bir öğrenim ve eğitim 

sistemi, temel niteliklerle donatılmış bir insan kaynağının 

oluşmasında ve bunun ekonomik ve toplumsal 

değişimlere uyum göstermesinde önemli bir 


yer tutar. Çünkü yaşam boyu eğitim için sağlam bir 

temel oluşturur. Bu temel aynı zamanda nitelik 

açıklarının giderilmesinde, işsizlik ve dışlanma nedeniyle 

niteliklerin körelmesinin önlenmesinde 

önem taşımaktadır. İşgücü piyasasının bu açıdan niteliklerinin 

geliştirilmesi için; eğitim ve öğretim sistemlerinin 

nitelik olarak geliştirilmesi, çıraklık sistemlerinin 

iyileştirilmesi, temel eğitim ve yaşam boyu 

eğitim sistemleri kapsamında gerekli yönlendirmelerin 

sağlanması, iş başında eğitim koşullarının 

geliştirilmesi ve çok amaçlı yerel öğretim merkezlerinin 

oluşturulması gerekmektedir (s.101-102). 2006 

yılında İstanbul Sanayi Odası tarafından hazırlanmış 

olan “İstihdam Stratejileri ve Türkiye için bir Model 

Önerisi” başlıklı raporda, Türkiye’de istihdamın artırılması 

yönünde sunulan çözüm önerilerinin bir tanesi 

de işgücü piyasasının yeniden yapılandırılmasıdır. 

Buna göre mevcut işgücü piyasasının daha etkin 

istihdam stratejilerine hizmet eder hale getirilmesinin 

en önemli adımlarından biri de aktif işgücü piyasası 

stratejilerinin hayata geçirilmesidir. Bu önlemler 

“devletim işsizlik sorununun çözümüne aktif bir 

biçimde katılması, istihdam yaratıcı politikalar izlemesi 

ve çeşitli önlemlerle istihdam artışını teşvik etmesi” 

biçiminde tanımlanmaktadır (İstanbul Sanayi 

Odası, 2006, s.129). 

2006 yılında Dünya Bankası tarafından hazırlanmış 

olan “Turkey Labor Market Study” çalışmasında 

(World Bank, 2006) ülkemizde pek çok zaman nüfus 

artışının istihdam artışını geride bıraktığı ve yetişkin 

nüfusun artışı ile istihdamın artış hızı arasındaki farkın 

açıldığı belirtilmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu 

Eylül, Ekim ve Kasım aylarını kapsayan 2010 Hanehalkı 

İşgücü Araştırması’nda çalışma çağındaki 

nüfusun bir önceki yılın aynı dönemine göre 855 bin 

kişi artarak 52 milyon 788 bin kişiye ulaştığı görülmektedir. 

Ancak bir önceki yılın aynı dönem ile karşılaştırıldığında 

işsizlik oranının bu dönem için 

yüzde 1,8 oranında azaldığı görülmektedir (TUİK, 

2010). Her ne kadar genç nüfusta bir önceki dönemde 

%24 olan işsizliğin yüzde 21,3’e düşmesi 

(TUİK, 2010) olumlu bir gelişmeyse de işsizliğin en 

yaygın olduğu kesimin gençler olması işgücü açısından 

önemli bir potansiyelin kendini gerçekleştiremediğini 

göstermektedir. Dünya Bankası raporunda 

Türkiye’deki iş piyasasının en önemli sorunlarından 

biri de nitelikli genç iş gücünün istihdamı konusunda 

yaşandığı ve işsizlik rakamlarının özellikle bu kesimde 

arttığına dikkat çekilmektedir. Bu durumun 

yol açan faktörlerin hem arz hem de taleple ilgili olduğu 

belirtilmekte ve Türkiye ekonomisinin nitelik 

gerektiren işler üretmekte eksik kaldığı bununla 

birlikte eğitim düzeyi yüksek gençlerin piyasanın talep 

ettiği işler için yeteri kadar donanımlı olmamasının 

da söz konusu oranlarda etkili olduğu ortaya 

konmaktadır. Dolayısıyla çözüm önerileri her iki durumu 

da kapsar nitelikte olmadığı sürece yani bir 

taraftan nitelik gerektiren ve artı değer üretilebilecek 

işler yaratılıp diğer taraftan işgücü potansiyelinin 

daha donanımlı hale getirilmesi söz konusu olmadığı 

sürece istihdam sorunları büyümeye devam 

edecektir (World Bank, 2006). 

İstihdam ve verimlilik arasındaki ilişkiye bakıldığında, 

verimlilik artışının istihdam üzerindeki kısa ve 

uzun dönemli etkilerinin farklılaşabildiği ortaya çıkmaktadır. 

Suiçmez (2009), verimlilik artışı sağlayacak 

en önemli yatırımların teknoloji temelli olduğunu 

belirtmekte ancak kısa vadede teknoloji artışı yolu 

ile sağlanan verimlilik artışının teknolojik işsizliğe 

yol açma olasılığının olduğundan bahsetmektedir. 

Dünya Bankası 

raporunda 

Türkiye’deki iş 

piyasasının en önemli 

sorunlarından biri de 

nitelikli genç iş 

gücünün istihdamı 

konusunda yaşandığı ve 

işsizlik rakamlarının 

özellikle bu kesimde 

arttığına dikkat 

çekilmektedir. Bu 

durumun yol açan 

faktörlerin hem arz hem 

de taleple ilgili olduğu 

belirtilmekte ve Türkiye 

ekonomisinin nitelik 

gerektiren işler 

üretmekte eksik kaldığı, 

bununla birlikte eğitim 

düzeyi yüksek gençlerin 

piyasanın talep ettiği 

işler için yeteri kadar 

donanımlı olmamasının 

da söz konusu oranlarda 

etkili olduğu ortaya 

konmaktadır 

OCAK-fiUBAT 2011 49


Teknoloji artışının 

sağladığı verimliliğin 

istihdama olumsuz 

yansıması ise 

öncelikle nitelikli 

işgücünün 

geliştirilmesi ile 

engellenebilir. 

İşgücünün nitelikli 

hale getirilmesi, iş 

ortamlarında 

işgücünü nitelik 

olarak 

geliştirebilecek 

unsurlara yer 

verilmesi ve 

teknolojik 

değişimlerin işgücü 

potansiyeline uygun 

olarak planlanması 

söz konusu olumsuz 

etkilerin ortadan 

kaldırılmasına 

yardımcı 

olabilecektir. 

Teknolojik yatırımların başta üretim olmak üzere 

bazı alanlardaki insan gücünü ikame edebilecek 

başka araçların kullanılmasına olanak sağladığından, 

kısa vadede istihdamı olumsuz etkileyebilmektedir. 

Suiçmez’e (2009) göre, çalışanların verimliliğinin 

artması, aynı işin daha az kişi ile yapılması anlamına 

gelmektedir; dolayısıyla işsizlikle arasında pozitif 

bir nedensellik olması beklenmektedir. Ancak 

uzun vadede kaynakların verimli kullanılması ve artan 

karlılık; yeni yatırımların yapılmasını kolaylaştıracağından 

yeni iş sahaları oluşturabilecek dolayısıyla 

istihdama olumlu katkı yapılmasını sağlayabilecektir. 

Ancak birinci durumda daha mikro gerçekleşmesi 

söz konusu olan değişim, ikinci durum olan 

uzun vadede daha makro bir alanda olması beklenen 

bir değişimdir. Dolayısıyla iki durum arasındaki 

ilişkinin anlamlı olup olmadığının detaylı biçimde 

incelenmesi gerekmektedir. Teknoloji artışının sağladığı 

verimliliğin istihdama olumsuz yansıması ise 

öncelikle nitelikli işgücünün geliştirilmesi ile engellenebilir. 

İşgücünün nitelikli hale getirilmesi, iş ortamlarında 

işgücünü nitelik olarak geliştirebilecek 

unsurlara yer verilmesi ve teknolojik değişimlerin 

işgücü potansiyeline uygun olarak planlanması söz 

konusu olumsuz etkilerin ortadan kaldırılmasına 

yardımcı olabilecektir. 

İstihdamın artırılmasına yönelik gerçekleştirilecek 

olan yatırımların, nitelikli işgücünün geliştirilmesi 

hususu göz önüne alınarak yapılması; mevcut işgücü 

potansiyelinin daha etkin kullanımını sağlayarak 

işgücü verimliliğine katkıda bulunacaktır. Kuşkusuz 

nitelikli işgücünün varlığı ve mevcut işgücü potansiyeli 

içerisindeki yeri, gelişmiş ve gelişmemiş ülkeler 

arasındaki farkı belirleyen en önemli unsurlardan 

biridir. Buna göre sanayi ülkeleri arasındaki ticaretin 

büyük bölümü nitelikli işgücü farklılıkları ile 

açıklanabilir. Dolayısıyla nitelikli işgücü açısından 

daha iyi durumda olan ülkeler, üretimi nitelikli işgücüne 

bağlı olan malların üretimi konusunda uzmanlaşırken, 

niteliksiz işgücü sahibi ülkelerin ürettiği 

mallar, niteliksiz emeği içerir. Bu iki ürün arasındaki 

fark ise nitelikli emek-yoğun mallar ile sermaye 

yoğun malların aynı olması ile görülebilmektedir. 

Bu durum verimlilik ve istihdam arasındaki makro 

ilişkiyi de destekler niteliktedir. Zira daha önce de 

belirtildiği gibi teknolojik gelişmeler yeni istihdam 

alanları oluşturabilmektedir. Ancak söz konusu teknolojiyi 

kullanabilen işgücünün nitelikli olması elzemdir. 

Sonuç olarak istihdam sorununun gelişen teknoloji 

ve bilgi düzeyi ile birlikte ele alınarak nitelikli işgücü 

oluşturulması ve bunun verimliliğe yönelik katkıları 

çerçevesinde düşünülmesi ve çözüm önerilerinin bu 

yönde gelişmesi, daha uzun vadeli ve sağlam politikalar 

geliştirilmesi için önemlidir. İstihdamın artırılması 

için yapılacak yatırımlarda verimliliği artıracak 

olan makro alanlarda alınacak aktif tedbirlerle potansiyelin 

işgücünün uygun biçimde eğitiminin teknolojik 

gelişmelerle uyumlandırılmasıdır. 

KAYNAKLAR 

Bozdağlıoğlu, Y. (2008). Türkiye’de İşsizliğin Özellikleri ve İşsizlikle 

Mücadele Politikaları, Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 45-65. 

Eyüboğlu, D. (2003). 2001 Krizi sonrasında İşsizlik ve Çözüm Yolları. 

MPM Yayın No. 674, Ankara. 

İstanbul Sanayi Odası (2006). İstihdam Stratejileri ve Türkiye için bir 

Model Önerisi. Dünya Yayıncılık, İstanbul. 

Türkiye İstatistik Kurumu Web Sitesi. Hanehalkı İşgücü Araştırması 2010 

Ekim Dönemi Sonuçları, www.tuik.gov.tr, 17.01.2011 

World Bank Poverty Reduction and Economic Management Unit (2006). 

Turkey Labor Market Study. Report No. 33-254TR. 

Suiçmez, H. (2009). Verimlilik İstihdam İlişkisi. MPM Yayın No. 707, 

Ankara. 

*Makale Milli Prodüktivite Merkezi İstanbul Bölge Müdürlüğü tarafından 

hazırlanmıştır. 



SÖYLEfi‹ 

İŞ-KUR Genel Müdürü Doç. Dr. Mustafa Kemal Biçerli; 

“NİTELİKLİ İNSAN GÜCÜNE 

GEREKEN ÖNEMİ VERMELİYİZ” 

NİTELİKLİ İNSAN GÜCÜNÜN KATMA DEĞERİ YÜKSEK SEKTÖRLERE YÖNLENDİRİLMESİ GEREKTİĞİNİ 

BELİRTEN İŞ-KUR GENEL MÜDÜRÜ DOÇ. DR. MUSTAFA KEMAL BİÇERLİ, “REFAH SEVİYEMİZİ 

TEKNOLOJİ YOĞUN ÜRETİMLE ARTIRABİLİRİZ. DOLAYISIYLA BİLİME, TEKNOLOJİYE, AR-GE’YE VE 

YETİŞMİŞ İNSAN GÜCÜNE GEREKEN ÖNEMİ VERMEMİZ GEREKLİDİR,” DEDİ. MUSTAFA KEMAL 

BİÇERLİ İLE İŞ HAYATINDAKİ GELİŞMELERİ VE İSTİHDAM KONUSUNU KONUŞTUK. 

SÖYLEŞİ: YILMAZ ADA 

İstihdam günümüzde üzerinde çok konuşulan, 

çözüm aranılan önemli bir sosyal 

sorun. İstihdamın yeterli düzeyde olmaması 

bazı toplumsal sorunlar ortaya çıkarmaktadır. 

Bu bağlamda nitelikli işgücünün, 

özellikle teknik eğitim almış mühendislerin 

istihdamında yaşanılan sorunlar 

nelerdir? 

Ülkemizde, diğer mesleki alanların istihdamında 

olduğu gibi mühendis istihdamında 

da sıkıntılar yaşanmakta olduğunu 

yadsıyamayız. İşgücü piyasasında, mezun 

olan mühendis sayısına oranla yeterli sayıda 

işgücü talebinin olmaması en temel 

sorun olarak karşımızda durmaktadır. 

Son birkaç yıldır İŞKUR sisteminde kayıtlı 

mühendis verilerine göre mevcut açık iş 

sayısı ve mühendislerimizin sayılarında 

artış gözlemlemekteyiz. Ancak mühendis 

sayısındaki bu artışlar, açık iş sayısından 

daha fazla olmaktadır. İşgücü talebinin 

yetersizliğinin yanında bir diğer önemli 

gördüğüm sorun ise adil ve etkin bir ücret 

sisteminin olmamasının, emeğini arz 

eden mühendislerin istedikleri ücret seviyesinde 

iş bulamamalarına yol açmasıdır. 

Üniversitelerimiz teknik donanım yetersizliği 

ve dil öğrenimindeki aksaklıklar da, 

mesleki eğitim boyutunda yaşanan aksaklıklardan 

birini oluşturmaktadır. 

Kamu sektörü ve özel sektörde, mühendislerin 

gelişimine yönelik Ar-Ge çalışmaları 

yapacak sistemlerin eksikliği, nitelik 

yönünden yetersiz kalmamıza sebep 

olmaktadır. Son olarak üniversitelerle, 

sanayi ve imalatçı firmalar arasında işbirliği 

ve koordinasyon eksikliği, mühendis 

adaylarının pratik yaparak beceri kazanmasını 

engellemesi örnek verilebilir. 

İstihdam sorununda önemli bir konu da 

nitelikli insan gücünün istihdam edilememesi 

sorundur. Bu sorun, oluşacak diğer 

istihdamların da önünü kesmekte ve duruma 

göre beyin göçlerine neden olmaktadır. 

İstihdam edilmeme ve iş bulamama 

korkusuyla oluşan beyin göçüne karşı neler 

yapılmalıdır? 

Beyin göçünü, iyi eğitim görmüş nitelikli 

işgücünün yetiştiği az gelişmiş veya gelişmekte 

olan bir ülkeden gelişmiş bir ülkeye 

akışı olarak tanımlayabiliriz. Kıt ve sınırlı 

kaynakları ile yetiştirdiği nitelikli beyinleri 

yitiren ülkelerin ekonomik gelişmeleri 

durağanlaşırken, gelişmiş ülkelerin 

yetişmiş beyinleri istihdam etmesi ile 

birlikte gelişmeleri daha da hızlanmakta 

ve sonunda beyin göçü ülkeler arasındaki 

gelişmişlik farkını daha da artırmaktadır. 

Yapılan araştırmalarda; iyi eğitim görmüş 

her 100 kişiden 59’unun yurtdışına gittiği 

tespit edilmiştir. Yurt dışına en çok öğrenci 

gönderen ülkeler arasında Türkiye 11 

inci sırada yer alıyor. Almanya’da 24 bin, 

ABD’de 15 bin olmak üzere 50 bin’den 

fazla Türk genci yurt dışında eğitim görmektedir. 

TÜSİAD’a göre Türk öğrencilerin 

ABD ekonomisine yılda 824 milyon dolar 

katkı sağlamaktadır. İlgili verilerden 

izaha gerek kalmayacak netlikte çıkan sonuçlardan 

biri, ülkemizin en nitelikli beşeri 

sermayesinin göç alan ülkelere yöneldiğidir. 

Bu bilgiler beyin göçünün ülkemiz 

açısından son dönemde düzenlemelere 

gidilmesine rağmen, halen ciddi tehlikeleri 

barındırdığını göstermekte. Bu 

göçü önlemek için, göçe neden olan faktörlerin 

derinlemesine irdelenmesi gerekir. 

Bunları temel başlıklar olarak sıralayacak 

olursak; ekonomik ve politik nedenler, 

bilim ve teknoloji politikaları ile 

eğitim sistemindeki yanlışlıklar ve işsizlik 

olarak ifade edilebiliriz. 

Beyin göçünü engellemek için bu sorunu 

önemsemeliyiz ve bireylerin sosyal refahını 

artırarak, yaşam standartlarını yükseltmeliyiz. 

Refah seviyemizi teknoloji yoğun 

üretimle artırabiliriz. Dolayısıyla bilime, 

teknolojiye, Ar-Ge’ye ve yetişmiş insan 

gücüne gereken önemi vermemiz gereklidir. 

Ayrıca çalışanlara tatmin edici 


mesleki gelir sağlanmalı, bilim ve araştırma 

ortamı oluşturulmalı ve geliştirilmeli, 

askerlik mükellefiyeti ile ilgili yapısal düzenlemeler 

gerçekleştirilmelidir. Tüm bu 

önlemlerle birlikte toplumsal bilincin 

yükseltilmesi paralel geliştiğinde sorunun 

zaman içinde küçülmesi kaçınılmaz 

olacaktır. 

İstihdam konusuna mesleki yeterlilik, ihtiyaca 

göre insan eğitimi, eğitim-sanayi 

işbirliği, stratejik kalkınmada öncelikli 

sektörler ve gerekli istihdam ihtiyacı, alt 

sektörlerde yeterli teknik personelin sağlanması 

ekseninde bakmamız durumunda 

istihdamı artırmak için süreçler nasıl 

yönetilmelidir? 

Mesleki eğitim ve piyasanın ihtiyaç duyduğu 

işgücünün yetiştirilmesi, tek bir kurum 

tarafından yönetilemeyecek kadar büyük 

ve işbirliğine ihtiyaç duyulan bir konu olarak 

görmekteyim. Bu noktada; işsizliğin 

azaltılması ve istihdamın artırılması için 

sosyal tarafların bir araya geldiği, ortak 

hedeflerin beraber belirlendiği ve sürecin 

izleme ve değerlendirilmesinin birlikte 

gerçekleştirildiği ortak yönetim modelinin 

bu sürecin yönetilmesindeki en uygun 

yöntem olabileceğini düşünüyorum. İŞ- 

KUR olarak; ulusal düzeyde Genel Kurulumuz, 

yerel düzeyde ise İl İstihdam ve 

Mesleki Eğitim Kurullarımız ile sosyal taraflar 

ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlarla 

bu yöntemi en verimli şekilde yönetmeye 

çalışıyoruz. 

Eldeki bilgiler beyin göçünün ülkemiz açısından son 

dönemde düzenlemelere gidilmesine rağmen, halen ciddi 

tehlikeleri barındırdığını göstermekte. Bu göçü önlemek 

için, göçe neden olan faktörlerin derinlemesine irdelenmesi 

gerekir. Bunları temel başlıklar olarak sıralayacak olursak; 

ekonomik ve politik nedenler, bilim ve teknoloji politikaları 

ile eğitim sistemindeki yanlışlıklar ve işsizlik olarak ifade 

edilebiliriz. 

Ülkemizde mühendislik eğitiminin yapısı, 

iş dünyasının çalışandan beklentileri, konusunda 

neler söylenebilir? 

Ülkemizde çok iyi eğitim veren ve uluslararası 

kalitede mühendis yetiştiren köklü 

eğitim kurumları bulunmasının yanında, 

çok zayıf bir teknik donanım ile mühendislik 

eğitimi vermeye çalışan fakültelerin 

de var olduğunu biliyoruz. 

İş dünyası öncelikle nitelikli bir işgücü 

beklemektedir. Yani çalışanın mezuniyet 

sürecinde aldığı eğitimin gerek staj imkânları 

gerekse de laboratuvar uygulamaları 

ile teoriyle eşdeğer pratik yapmış 

olmasını istemektedir. Ayrıca çalışanın 

değişen şartlarda karşılaşacağı problemlerde, 

analitik çözümler ve alternatifler 

geliştirme becerisinin olması iş dünyasının 

diğer bir beklentisidir. Mevcut teknolojiye 

hâkim olmanın yanı sıra alternatif 

teknolojileri de araştırma ve geliştirme 

becerisi kazanmaları emeğini arz edenlerde 

aranan diğer bir unsurdur Ayrıca 

küreselleşen dünyada entegrasyonu sağlamak 

açısından bir veya birkaç yabancı 

dil bilmek çalışanlar için tercih edilme sebebi 

olduğunu ifade edebilirim. 

Nitelikli personel istihdamında ücret politikaları 

yeterli mi? 

Ülkemizde düşük ücretle çalıştırma oldukça 

yaygın. Ücret politikası kamu sektörü 

ve özel sektörde farklılık göstermekte. 

Kamu sektöründe yeterli ücret tatmini 

göremeyen nitelikli personel yüksek ücretlerle 

özel sektöre transfer olmaktadır. 

Öte yandan özel sektör kamuya oranla nitelikli 

personele tatminkâr ücret politikası 

uygulamakla beraber kamunun sunduğu 

iş garantisini çalışanına sağlayamamaktadır. 

Her ne kadar kurumsallaşmış 

bazı özel sektör kuruluşları nitelikli işgü- 

OCAK-fiUBAT 2011 53


uzaklaşmaktadır. Sürekli eğitimin sağladığı 

vasıflar kişi özelinde istihdamın sürekliliğini 

artırmada en önemli yapı taşlarından 

biri olduğunu düşünmekteyim. 

İŞKUR olarak biz sürekli eğitimi önemini 

biliyor, gerek işsizlere gerekse çalışanlara 

yenilenen teknolojiler dâhilinde eğitimler 

vermeye devam ediyoruz. 

cüne kamuya oranla yüksek ücret verse 

de bu durum her iki sektörde de işgücünün 

beklediği düzeye ulaşmış değildir. 

Günümüzde, mühendislerin istihdam 

edildiği ana alanlar; AR-GE, teknoloji geliştirme, 

imalat, işletme ve satış mühendisliği 

ekseninde olmakta. Bu alanlarda 

çalışanların beklentileri karşılanıyor mu? 

Ülkemizin gereksinim duyduğu atılımların 

başarılmasının temelinde ileri teknoloji ve 

bilgiyi kullanma becerisi gelmektedir. Bu 

husus kalkınmanın en önemli ayaklarından 

biridir. Bu süreçte mühendislerimizin 

katkıları son derece önemlidir. Her geçen 

yıl gerek özel gerekse kamu sektörlerinin 

yatırımlarını artırdığı bir dönemde mühendislerimizin 

işten beklentilerin her 

geçen gün artarak karşılanacağından 

emin olduğumu ifade etmek isterim. 

İş hayatında bu şekilde konumlanan mühendisler, 

alanlarıyla ilgili gereken bilgi 

ve donanıma ulaşabiliyor mu? Bu konuda 

gereken eğitimin temel bileşenleri neler 

olmalı? 

Ülkemiz, küreselleşme ve bilgiye ulaşmanın 

kolaylığı sayesinde teknik konularda 

uluslararası standartları son derece hızlı 

bir şekilde yakalayabilmektedir. Kendini 

iyi yetiştiren, alanıyla ilgili bilimsel verileri 

ve teknolojik ilerlemeyi takip eden mühendislerimizin 

gereken bilgiye ulaşamamalarının 

mümkün olamayacağını düşünüyorum. 

Bu düşüncelerime örnek vermem 

gerekirse, sadece İŞKUR olarak her 

yıl ülkemizin yetiştirmiş olduğu ortalama 

2 bin mühendisimize yurtdışında çalışma 

yürüten firmalarımız aracılığıyla dünyanın 

birçok ülkesinde istihdam olanağı yaratmamız 

bu durumun bir göstergesidir. 

Üniversitelerimizin altyapılarını geliştirme 

yönündeki çabaları ve ilgili mühendislik 

alanındaki hâkim dili yeteri düzeyde 

öğrencilerine aktarabilmeleri, bu konuda 

mühendislerimizin yeterliliklerinin artmasına 

önemli katkı sağlayacaktır. 

İstihdamın sürekliliğinde, sürekli eğitimin 

rolü nedir ve ülke olarak biz bunu ne kadar 

gerçekleştirebiliyoruz? 

Günümüz toplumunda; teknolojik değişmelerle 

birlikte işbölümü ve ihtisaslaşmaya 

dayanan işler, yerini uzmanlık ve 

beceri ağırlıklı işlere bırakmaya başladı. 

Artık her işçinin bir işten sorumlu olma 

anlayışı, yerini farklı işleri aynı anda yapabilen 

daha nitelikli işçiye duyulan ihtiyacı 

artırdı. Bu durum sürekli eğitim ile istihdam 

arasındaki korelasyonu önemli ölçüde 

artırdığını düşünüyorum. Bireyler daha 

nitelikli ve aranan işçi olabilmek için niteliklerini 

geliştirebilecekleri mesleki eğitimlere 

ihtiyaç duymaktadırlar. Bu şekilde 

niteliklerini gelişen işçiler işveren gözünde 

kolaylıkla vazgeçilebilen bir konumdan 

Merkezi hükümetlerin istihdam politikalarıyla 

istihdam çözülebilir mi, üniversite 

ve iş dünyası bunun için neler yapabilir? 

İstihdam politikalarının başarısını ve sürekliliğini 

toplumun tüm kesimlerinin katılımıyla 

gerçekleştirilebilecek bir olgu 

olarak görüyorum. Az önce de bahsettiğim 

gibi; Genel Kurulumuz ve İl İstihdam 

ve Mesleki Eğitim Kurullarımızda istihdam 

sorununu iş dünyasının da içerisinde 

bulunduğu sosyal taraflar, üniversiteler 

ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlarla bu 

anlayış doğrultusunda çalışmalarımızı 

sürdürmekteyiz. 

Üniversite ve iş dünyasının birbirlerinin 

ihtiyaçlarını görerek kollektif çalışması 

son derece önemlidir. İş dünyasının ihtiyaçlarına 

cevap verebilecek işgücünün 

üniversitelerce yetiştirilmesi, gerek kişilerin 

piyasaya ilk kez girdikleri zaman yaşadıkları 

sıkıntıların çözümüne gerekse 

uzun süreli istihdamın sağlanmasına ciddi 

katkılar sağlayacağını düşünmekteyim. 

AB sürecinde, işgücünün serbest dolaşımının 

gerçekleşmesi durumunda, Türkiye’nin 

işgücü niteliği bunu karşılamaya 

yeterli mi? Ülkemiz dışarıdan gelecek istihdama 

hazır mı? Bizim insanımız benzer 

işlerde aldığı eğitim ve tecrübeyle yeterli 

iş imkânı üretebilir mi? 

AB sürecinde işçilerin serbest dolaşımı, 

özellikle Türkiye’nin aday statüsü kazanmasıyla 

birlikte oldukça tartışmalı bir konu 

haline geldi. Türkiye ve Avrupa Birliği 

arasındaki ekonomik farklılıklar, işgücü 

piyasalarının hacim ve yapı itibariyle farklılıklar 

göstermektedir. Ülkemizde kabul 

edilebilecek ücret düzeyini düşük olmasının, 

rekabetçi baskıları artıracağı açıktır. 

Serbest dolaşımın gerçekleşmesi durumunda 

AB’de oluşabilecek işgücü açığını 

karşılayabilecek kalifikasyonlara sahip bir 

güç olarak Türkiye bölgede yeni bir denge 

yaratacaktır. 

Dinamik ve genç nüfus özelliklerine sahip 

olan ülkemizdeki işgücü piyasası demografik 

yapımızdan en çok etkilenen piyasaların 

başında gelmektedir. Bu hareketlilik 


içinde ekonomimizin son 10 yılda yakaladığı 

ivme ve belirli sektörlerde başarmış 

olduğu atılımla birlikte, ülkemizden yurtdışına 

gidecek işgücünü de beraber düşünecek 

olursak yeteri kadar talebe cevap 

verebileceğimizi düşünüyorum. Türk misafirperverliği 

ve çok kültürlülüğe alışkın 

olmamız sayesinde ülkemize gelecek 

kimselerin iş yaşamında büyük sorunlar 

yaşamayacağını ve iş barışının kolaylıkla 

sağlanabileceğini ümit etmekteyim. 

Yurt dışına olan beyin göçünün tersine 

çevrilmesi durumunda bunlara yeterli istihdam 

ne kadar sağlanır? Bu durum, yeni 

istihdama ne kadar etki yapar? 

Beyin göçünün tersine çevrilmesi durumunda 

ilgili işgücünün nitelikli olmasından 

ötürü istihdam edilebilmelerinde çok 

fazla sorun yaşayacaklarını düşünmüyorum. 

Mesela yurt dışına gitmiş bir doktorumuzun 

ülkemize döndüğü takdirde 

açıkta kalmayacağı rahatlıkla söylenebilir. 

Son zamanlarda göç edenler arasında 

doktor oranında azalma görülmesine karşılık, 

mimar ve mühendis oranının arttığı 

göze çarpmaktadır. Ama yine de özellikle 

hangi mühendislik branşlarında göçün 

yoğunlaştığı da ülkemiz açısından önem 

taşımaktadır. Eğer ki işgücü talep fazlasının 

olduğu mühendislik branşlarında geriye 

dönüş artarsa bu durum gerek kalkınmamızda 

gerekse istihdamın kalitesinin 

artmasında önemli etkilere neden 

olacaktır. 

Mühendislerimiz, ülkemizin rekabet gücünü 

artırmak için yeterli donanıma sahip 

mi? Ülke olarak nitelikli insan gücümüzü 

rekabetçi olabileceğimiz hangi sektörlere 

yönlendirmeliyiz? 

Bir ülkenin refah düzeyinin ve bünyesinde 

bulunan firmaların karlılığının artması, o 

ülkenin diğer ülkelerle rekabet edebilirliğinin 

artması ile mümkün. Uluslararası 

rekabetin gittikçe arttığı küresel pazar 

ekonomisinde; ülkelerin nitelikli insan 

kaynağına yatırımı, hammaddeye olan yatırımdan 

daha önemli bir hal almaya başladı. 

Bu çerçevede bir ülkede nitelikli insan 

kaynağının iyi şartlarda istihdam edilmesi 

o ülkenin refah düzeyini gösterir. 

Türkiye sürekli artan bir ivmeyle gelişirken 

niteliksel ve niceliksel olarak mühendis 

kaynağı da artmakta. Bu anlamda ülkemizin 

kalifiye eleman ve mühendislik 

alanında oldukça önemli rekabet avantajı 

var. Üretim alanında, ara elemandan mühendise 

kadar nitelikli insan gücünün yetişmesine 

yönelik alt yapı bulunmakta. 

Küresel anlamda Türk mühendislerinin rekabet gücü 

olması, mühendis ve ara eleman maliyetinin pek çok 

ülkeden düşük olmasına da bağlanabilir. Ayrıca Türk 

mühendislerinin pratik çözüm kabiliyetleri, yaklaşımları, 

zor koşullara adaptasyonu Türk mühendislerinin tercih 

edilmesinde en önemli faktörlerden birisidir. 

Mühendislik bölümleri her zaman en çok 

tercih edilen bölümler arasında yer aldı ve 

bu alanda kendini yetiştirmek isteyen 

genç insan gücü mühendisliğe yöneldi. 

Küresel anlamda Türk mühendislerinin 

rekabet gücü olması, mühendis ve ara 

eleman maliyetinin pek çok ülkeden düşük 

olmasına da bağlanabilir. Ayrıca Türk 

mühendislerinin pratik çözüm kabiliyetleri, 

yaklaşımları, zor koşullara adaptasyonu 

Türk mühendislerinin tercih edilmesinde 

en önemli faktörlerden birisidir. 

Ülke olarak nitelikli insan gücümüzü katma 

değeri yüksek, nitelikli malların üretildiği 

sektörlere yönlendirmeliyiz. Ürettiğimiz 

ürünlerin ikamesinin artması, yurtdışında 

yaşanan teknolojik gelişmeler ve 

bu gelişmelere uzak kalmak bizi dezavantajlı 

konuma düşürebilmekte. Ancak Türkiye’de 

makine imalat sektöründe önemli 

bir rekabet üstünlüğü yakaladık ve bu da 

ülke ekonomisine önemli bir artı değer 

getirdi. 

İstihdamın iki bileşeni olan, işveren ve çalışanı 

bir araya getirecek kurumlar yeterince 

var mı? Bunlar bu işi başarmada ne 

kadar yeterli oluyor? 

İşveren ve çalışanı bir araya getiren farklı 

nitelikte kurumlarımız var. Çalışan ve işveren 

ilişkisinde ve uzlaşmasında önemli 

bir fonksiyonu olan kurumumuz, istihdam 

ve işgücü piyasasına yönelik pek çok hizmeti 

gerçekleştirmekte. İŞKUR olarak 

çalışanlarımızı ve işverenlerimizi Genel 

Kurulumuzda, Yönetim Kurulumuzda ve İl 

İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurullarımızda 

bir araya getirerek ortak karar alma 

konusunda önemli adımlar attık. 

İŞKUR, veri tabanı üzerinden açık iş kaydı 

ve iş arayan kaydı alarak hem istihdam 

hizmeti sağlamakta hem çeşitli mesleki 

eğitimler ile işgücünün uyum ve yeterliliklerini 

artırmakta hem işgücü piyasasına 

ilişkin düzenlemeleri gerçekleştirmektedir. 

Özel istihdam büroları da çalışma hayatına 

önemli yararlar sağlamaktadır. İşveren 

ve çalışan arasındaki köprü işlevini 

gerek nitel gerekse nicel olarak önemli 

ölçüde karşılayabilir hale geldiler. 

Bir bütün olarak bu kurumların; işgücü ve 

işverenin bir araya gelmesi, uzlaşması, 

standartların iyileştirilmesi, daha iyi bilgi 

hizmetlerinin sağlanmasına yönelik olarak 

iyi bir koordinasyonla çalışması sağlanmalıdır. 

OCAK-fiUBAT 2011 55


MAKALE 

KATMA DEĞER ÜRETMEK VE 

MÜHENDİSLERİN İSTİHDAMI 

MÜHENDİSLERİMİZE SÜREKLİ VE İSTİKRARLI İŞ SAĞLAYABİLMENİN YOLU YÜKSEK KATMA 

DEĞER ÜRETEN SEKTÖRLERDE ÇALIŞMALARINI SAĞLAMAKTIR. YÜKSEK KATMA DEĞER 

ÜRETEBİLEN İŞLER İSE YÜKSEK TEKNOLOJİYE SAHİP OLMAK VE BÜTÜN DÜNYA İLE REKABET 

EDEBİLİR ÜRÜN VE HİZMETLER ÜRETEBİLMEKTEN GEÇİYOR. ÜLKEMİZİN DE YÜKSEK KATMA 

DEĞER ÜRETEN BİR ÜLKE HALİNE GELMESİ UZUN VE ZAHMETLİ BİR SÜRECİ GEREKTİRİYOR. 

Ahmet ERKOÇ 

Elektrik Yüksek 

Mühendisi 

İş’i olmak, bir meslek sahibi olmak. Bir işe gitmek 

ve mesleğini icra ederek para kazanmak. 

Ne kadar önemli bir konu. 

Yıllar ve yıllar süren eğitimin nihai amaçlarından biri. 

İyi, geçerli bir meslek sahibi olmak. 

Mühendisler için de diğer mesleklerden çok farklı 

olmayan bir sonuç gibi görülüyor. Ancak yıllarını 

mühendislik eğitimi almak için harcayan bir kişi için 

mühendislik mesleğini yaparak hayatını kazanması 

tabi ki çok önemli. Diğer eğitim dallarında da benzer 

şeyler söz konusu. 

Peki, mühendislik eğitimi alanlar nasıl mühendislik 

konusunda iş bulacaklar? 

Aldıkları eğitimi iş deneyimi ile birleştirerek mesleğe 

dönüştürecekler? Bu buldukları işin sürekliliği 

ne olacak? Çalışma yaşamları boyunca mühendislik 

mesleğini bir veya daha fazla kurumda, şirkette sürdürecekler. 

Kaç yaşlarına geldiklerinde artık aldıkları maaşı çıkaramayan, 

yöneticileri gözünde kurtulunması gereken 

elemanlar olarak görülecekler? Bu yaklaşım 

ülkeden ülkeye değişir mi? 

Bu ve bunun gibi soruları çoğaltmak mümkün. Biz 

en temel olan konudan başlayalım. Mühendis veya 

üniversite mezunu olan bir kişi hiç sene kaybetmeden 

okursa yaklaşık 16 yıllık bir eğitim almak zorunda. 

Yabancı bir lisan öğrenme (İngilizce elbette artık 

tartışma kalmamıştır) 1 bazen 2 yıllık bir süre alıyor. 

Daha ileri düzeyde bir eğitim avantaj sağlar deyip bir 

de yüksek lisans eklenirse 2-3 yıl daha ekleyin. Toplam 

yirmi yılı geçti. En az 1 veya 2 yıllık bir payı da 

katmak gerekebiliyor. 

Bütün bu yılların toplamı aileler için kaynak sağlanması 

gereken bir süreç. Çünkü eğitimi süren bir 

mühendislik öğrencisinin iş bulması kendini geçindirebilecek 

bir duruma gelmesi oldukça zor. 

Devlet için ilgili eğitim kuruluşlarının kurulması ve 

sürdürülmesi maliyeti yüksek bir bedel. Vakıf üniversiteleri 

için de benzeri maliyetler söz konusu. 

Bütün bu çaba ne için; ekonominin koşullarına uygun 

katma değeri üretmeye hazır bir insanın mesleki 

anlamda ve kişisel olarak yetiştirilebilmesi için. 

Bunca uzun ve yüksek maliyetlerle mesleğe hazırlanan 

kişinin beklentisi de (haklı olarak) yüksek. 

Ancak yüksek beklentinin karşılanabilmesi ve sürdürülebilir 

olması için üretilen katma değerin de 

orantılı olarak yüksek olması ve sürekliliğinin olması 

gerekir. 

Yüksek katma değer üretebilen iş konularının mevcut 

olması ise çoğu zaman kişisel çabaların dışındaki 

faktörlerle ilgili bir konu. Genellikle ülkelerin durumları 

ile ilgili bir konu. 


120 civarındaki üniversitemizin çoğunda değişik dalları 

içeren mühendislik bölümleri mevcut ve her yıl 

binlerce meslektaşımız iş hayatına atılıyor. 

Bu kadar mühendis nasıl iş bulacak ve işini nasıl 

sürdürecek? 

Böyle bir kaynağın olması ülkemizin gücü, kuvveti, 

zenginliği. 

Ancak bunca zahmetlerle yetişen gençlerin ve mevcut 

mühendislerimizin mesleğinde çalışarak yüksek 

katma değer üretememesi çok önemli bir problem. 

Peki, çözüm ne olabilir? Yurdumuzda sektörel bazda 

bakıldığında otomotiv, tekstil, gemicilik, inşaat, 

müteahhitlik, iletişim, finans gibi sektörlerin başı 

çektiğini görüyoruz. 

Bu sektörlerdeki faaliyetlere bakarsak üretim, 

montaj, bakım, servis, pazarlama gibi konular en 

yaygın olarak ihtiyaç duyulan konulardan. 

Dünyada herhangi bir ülkenin (özellikle Çin ve diğer 

uzak doğu ülkelerinin) yaptığı işi yaparak, malı, hizmeti 

üreterek para kazanmak kolay değil. Hatta 

mümkün değil. 

Yurdumuzdaki girdi (ücret, hammadde, enerji, altyapı, 

vergi vs.) maliyetleri ile uzak doğu ülkeleri ile rekabet 

edebilmek birçok sektörde pek mümkün görünmüyor. 

Nitelikli mühendislerimize sürekli ve istikrarlı iş 

sağlayabilmenin yolu; yüksek katma değer üreten 

sektörlerde çalışmaktır. 

Yüksek katma değer üreten sektör demek yapılan 

işteki bütün faaliyetlerin değerli olduğu çalışma konuları, 

alanları demek. Yüksek teknoloji gerektiren 

alanlar demek. 

Örneğin havacılık, savunma sanayi, haberleşme ve 

bilişim teknolojileri, ilaç, biyo teknoloji gibi alanlar 

bir çırpıda sayılabilen alanlar. 

Eğer siz iletişim sektöründe tasarımını da kendisi 

yaparak geliştirdiği ürünleri üreten bir üretici iseniz; 

araştırma, geliştirmeden üretime, bakımdan pazarlamaya 

iş kolundaki bütün etkinlikler değerlidir. 

Yüksek seviyede bir katma değer üretir. Dolayısıyla 

bu konudaki çalışmaları (örneğin üretimi) iş gücünün 

ucuz olduğu ülkelere kaydırmak gibi bir ihtiyaç 

olmayacaktır. Yeni teknoloji ve ürünlerin tasarım ve 

uygulama süreci çok yoğun mühendis istihdamı gerektiren 

bir konudur. Kendi teknolojisini üreten bir 

kuruluşun mühendis ihtiyacı ile hazır bir teknolojiyi 

uygulayan bir kuruluşun mühendis ihtiyacı karşılaştırılırsa 

çok çarpıcı sonuçlara ulaşılır. Kendi teknolojisini 

üreten kuruluş (konuya göre farklılıklar göstermekle 

birlikte) diğerinden onlarca hatta yüzlerce 

kat daha fazla mühendis istihdam etmek durumundadır. 

Yüksek katma değerli mal ve hizmet üreten- 

Nitelikli 

mühendislerimize 

sürekli ve istikrarlı iş 

sağlayabilmenin yolu; 

yüksek katma değer 

üreten sektörlerde 

çalışmaktır. 

Yüksek katma değer 

üreten sektör demek 

yapılan işteki bütün 

faaliyetlerin değerli 

olduğu çalışma 

konuları, alanları 

demek. Yüksek 

teknoloji gerektiren 

alanlar demek. 

OCAK-fiUBAT 2011 57


İleri teknoloji üreten 

ülkelerdeki 

mühendislerin 

önemli bir çoğunluğu 

65-70 yaşlarına kadar 

aktif olarak 

mesleklerini 

yapmakta, yapma 

imkânına sahip 

olmaktadır. Bu 

ülkelerde 

mühendislerin en 

verimli dönemi olarak 

40-55 yaş arası 

gösterilmektedir. 

Ancak ülkemizde bu 

çağdaki (40-55 yaş) bir 

mühendis bir çok 

kuruluşta artık işe 

yaramayan bir eleman 

olarak algılanmaktadır. 

lerin bu üretimden pay alacakları tabidir. Her işletme 

ekonomik davranmak zorundadır. Daha ucuza 

yapılabilecek bir işin daha fazla bir maliyetle yapılması 

o kurumun, ülkenin rekabet gücünü kötü yönde 

etkileyecektir. Bu da nihayetinde işin sürdürülememesi 

ile sonuçlanacaktır. 

İleri teknoloji üreten ülkelerdeki mühendislerin 

önemli bir çoğunluğu 65-70 yaşlarına kadar aktif 

olarak mesleklerini yapmakta, yapma imkânına sahip 

olmaktadır. Bu ülkelerde mühendislerin en verimli 

dönemi olarak 40-55 yaş arası gösterilmektedir. 

Ancak ülkemizde bu çağdaki (40-55 yaş) bir mühendis 

bir-çok kuruluşta artık işe yaramayan bir 

eleman olarak algılanmaktadır. 

Diğer bir yöntem sektörlerdeki değerli işleri yapmalıyız, 

yapabilecek duruma gelmeliyiz. 

Sektördeki değerli işler araştırma, geliştirme ve sonucun 

ürüne dönüştürülerek uluslararası değerde 

bir marka haline getirmesidir. Bunu başarabilen 

şirketler ne üretirlerse üretsinler çok yüksek düzeyde 

katma değer sağlayabiliyorlar. Üretimin yapıldığı 

yerin pek bir önemi kalmıyor. Tekstil ürünleri, ayakkabı, 

ev eşyaları gibi konularda bu yöntem yaygın 

olarak kullanılıyor. IKEA bunun en güzel örneklerinden 

biri. Kataloglarına baktığınızda her ürünün tasarımcısını 

belirtiyor. Tabi ki büyük çoğunluğu İsveç’ten. 

Üretim yerlerine baktığınızda ise çok önemli 

bir bölümü İsveç dışındaki onlarca ülke. 

Nitelikli mühendislerin yetiştirilmesi ve bunların 

yüksek katma değer üretebileceği kurum ve kuruluşlarda 

çalıştırılması istihdam sorununu ülkemizin 

gücüne dönüştürecektir. 

Mühendislerin yüksek katma değer üretebilen işlerde 

çalışması sürekli istihdamın kilit noktası olarak 

görülüyor. Yüksek katma değer üretebilen işler ise 

yüksek teknolojiye sahip olmak ve bütün dünya ile 

rekabet edebilir ürün ve hizmetler üretebilmekten 

geçiyor. 

Bu sektörlerin belirlenerek ülkemizin de yüksek 

katma değer üreten bir ülke haline gelmesi uzun ve 

zahmetli bir süreci “devlet politikalarını” gerektiriyor. 

Son söz olarak merhum M.Akif ERSOY’un ‘Seyfi Baba’ 

şiirinden’ bir beyit’i tekrarlamak istiyorum. 

‘’Kim kazanmazsa bu dünyada bir ekmek parası 

dostunun yüz karası, düşmanının maskarası’’ 

Allah hiç kimseyi böyle bir duruma düşürmesin duasıyla. 



MAKALE 

MÜHENDİSLERİN VE 

MÜHENDİSLİĞİN İSTİHDAMINA 

İLİŞKİN FARKLI BİR YAKLAŞIM 

MÜHENDİSLER KENDİ MÜHENDİSLİK ALANLARININ DIŞINDA DA ÇOK BAŞARILI OLABİLİR. 

ANCAK YİNE DE MÜHENDİSLİĞİN TOPLUMUMUZDA DAHA İYİ ALGILANMASI VE HAK 

ETTİĞİ YERİ BULABİLMESİ İÇİN GERÇEK ANLAMDA MÜHENDİSLİK FAALİYETLERİNİN DAHA 

İYİ OLMASI İLE MÜMKÜNDÜR. BU KONUDAKİ SORUMLULUK BİZ MÜHENDİSLERE 

DÜŞMEKTEDİR. MÜHENDİSLİĞİN DAHA ETKİN KULLANILMASI MÜHENDİSLERİN 

İSTİHDAMINI DA KOLAYLAŞTIRACAK VE SORUNLARI AZALTACAKTIR. 

Ömer DOĞAN 

Bilgisayar Yüksek 

Mühendisi 

Türkiye’de istihdama ilişkin pek çok sorun mevcuttur. 

Ancak burada mühendislik açısından 

konu farklı bir bakış açısıyla ele alınmaya çalışılacaktır. 

Öncelikle mühendislerin istihdamı ile 

mühendisliğin istihdamının farkını ortaya koymaya 

çalışacağım. 

Bilindiği gibi üniversitelerimizin çoğunda mühendislik 

dalları mevcut olup çoğunlukla ihtiyaçtan fazla 

mühendis mezun olmaktadır. Bu duruma toplumun 

taleplerini de dikkate aldığımızda mühendis olarak 

fazlaca karşı çıkamamaktayız. Ancak mezun olanların 

ne kadarının mühendislik yapma arzusunda olduğu, 

mühendislik yapmak isteyenlerin de ne kadarının 

bu alanda istihdam edilebildikleri sorunun ana 

eksenini oluşturmaktadır. Mezun olan mühendislerin 

büyük çoğunluğu farklı konularda çalışmakta veya 

işletme, iktisat, kamu yönetimi gibi dallarda yüksek 

lisans yaparak yönetici, pazarlama, satınalma, 

kamu görevlisi gibi alanlarda ilerlemeyi hedeflemektedir. 

Bu duruma sadece yönlendirmeler değil, 

biran önce yüksek gelire ve rahat bir işe kavuşma 

isteği de neden olmaktadır. Çünkü fiili mühendislik 

hemen mezun olunduğunda kısa sürede zahmetsizce 

yapılacak bir iş değildir. Belirli bir süre güncel 

bilgilerin ve tecrübelerin aktarılması gereken, başlangıçta 

biraz da zahmetli bir iştir. Ancak bu dönem 

geçildikten sonra uzun yıllar şevkle yapılacak güzel 

bir meslektir. Bu nedenledir ki mezun olan mühendislerin 

pek çoğu kendi konusu ile alakalı bir iş yapmamaktadır. 

Bu gözle bakıldığında mühendisler istihdam 

edilme açısından büyük sorunlar yaşamamakla 

beraber mühendislik açısından sorun bitmemektedir. 

Gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de 

ekonominin ana eksenini KOBİ’ler oluşturmaktadır. 

Bu kurumlar ne kadar güçlü olursa, teknolojik gelişmelere 

katkıları ne kadar fazla olursa ülkeler de 

o kadar hızlı büyümektedir. Bu nedenle KOBİ düzeyinde 

faaliyet gösteren kurumların katma değeri daha 

yüksek işler yapmaları, dünya ile rekabet edebilmeleri 

açısından da çok önemlidir. Bu açıdan bakıldığında 

mühendisliğin önemi daha net anlaşılabilmektedir. 

Ancak ülkemizde bu konuda mühendislerin 

devreye girmesinde başka bir sosyal problem 

ortaya çıkmaktadır. Bu sorun da özellikle küçük işletmelerin 

sahiplerinin piyasadan yetişme ve teknik 

eğitimi olmayan ilkokul mezunu insanlardan oluşması. 

Zamanında girişimciliğin güzel örneklerini 

teşkil etmiş ve rekabetin sınırlı olduğu dönemlerde 

piyasada yer edinmiş ve başarıyla günümüze kadar 

firmalarının hayatiyetini devam ettirmişlerdir. Ancak 

gümrük duvarlarının yavaş yavaş kalktığı, sermaye 

hareketlerinin kolaylaştığı günümüzde güncel üretim 

teknolojilerini izlemeden üretim yapmak ve rekabet 

etmek zorlaşmıştır. Bu nedenle özellikle makine, 

elektronik, kimya gibi sektörlerde ciddi anlamda 

mühendislik desteği gerekmektedir. Fakat firma 

sahiplerinin işin sırrı olarak gördükleri konuları 

başkalarının eline geçmesinden ve kendilerinden 

eğitim olarak daha yukarıda gördükleri mühendisleri 

gerek maddi gerekse idari olarak istihdam etmekten 

çekinmeleri büyük bir sorun oluşturmaktadır. 

Bu da mühendislerin kendi alanlarında faaliyet 

göstermelerini zorlaştırmaktadır. Bu konunun çözümü 

sanıldığı kadar kolay değildir. Kötü olarak algılanabilecek 

bazı örnekler olmakla birlikte pek çok 


aşarılı örnek olmasına rağmen insanların bu konudaki 

çekinceleri ağır basmakta ve sorun çözümü konusunda 

fazla yol kat edilememektedir. Bu konuda 

yaşamış olduğum bir örnek gerçekten dikkate değerdir. 

Yılardır kapı güvenliği konusunda faaliyet 

gösteren bir firma sektörün elektronik tabanlı sistemlere 

doğru gittiğini fark etmiş ve bu konuda bizimle 

proje bazında çalışmaya başlamıştı. Ancak 

daha hızlı ilerleme isteğine karşılık bizim kendisine 

bu konuda çözüm olarak ilettiğimiz kendi bünyesinde 

elektronik mühendisi istihdam etmesi ile ilgili 

teklifimizi kabul etmemişti. Buna sebep olarak da 

bir mühendisi kontrol edemeyeceklerini ve sırlarının 

başkaları tarafından elde edilebileceğini ifade ettiler. 

Bu konuda ileri sürdükleri en büyük kanıt aynı 

sektörde başka bir firmanın başına gelen kötü bir 

durum idi. Aslında bu örnekte firma sahiplerinin 

haklı oldukları taraflar yok değil ancak mühendis istihdamı 

ile ilgili ciddi bir sorunu gözler önüne sermek 

açısından da bize bazı ipuçları vermektedir. Ülkemiz 

için mühendisliğin yaygın istihdamında aşılması 

gereken engeller henüz bitmemiştir. Bu konuda 

yapılabilecek en güzel tavsiye firmaların gelişmelere 

daha açık olması, üretim ve hizmet alanındaki 

teknolojik gelişmeleri takip edebilmek için mühendislerden 

ve mühendislik biliminden daha fazla 

yararlanmalarıdır. 

Mühendisliğin istihdamının önündeki en büyük engellerden 

biri de maalesef mühendislerin kendileri 

olabilmektedir. Alanında son derece başarılı olup 

gerçek anlamda mühendislik yapması durumunda 

çok başarılı projelere imza atabilecek mühendislerin 

kendi dallarında iş yapmayıp kısa sürede yükselerek 

idari alanlara kayması mühendislik açısından 

da ciddi kayıpları oluşturmaktadır. Bu kayıplar bir 

araya geldiğinde ülke için de ciddi boyutlara ulaşabilmektedir. 

Yıllarca beyin göçü denen olgunun ülkeye 

verdiği zararı hepimiz bilmekteyiz. Bir de bunlara 

aslında yurtta olup da bir nedenle atıl kalan beyinler 

eklendiğinde zararın boyutunun nedenli daha 

büyük olduğu daha net anlaşılır. Mühendislerin firma 

sahibi ya da ortağı olması da bazı durumlarda 

benzer bir engeli ortaya çıkarmaktadır. Kısa bir süre 

içinde mühendislikten uzaklaşıp, yalnızca idarecilik, 

pazarlama ve işletme faaliyetlerine yönelme de 

mühendisliğin önündeki ciddi sorunlardan biridir. 

Bu da mühendislerin istihdamı ile mühendisliğin istihdamı 

arasındaki farkı bize çok güzel göstermektedir. 

Bir firmada çok sayıda mühendis olması o firmada 

mühendisliğin iyi kullanıldığı anlamına gelmemektedir. 

Aslında toplumdaki mühendislik algısındaki kusurlar 

da bu tür durumlardan ortaya çıkmaktadır. Mühendisler 

toplumun en üretken ve öğrenme kabiliyeti 

en üst seviyede olan bireylerindendir. Bu nedenle 

her konuda başarılı olabilecek özelliklere sahiptirler. 

Kendi mühendislik alanlarının dışında da 

çok başarılı olabilirler. Ancak yine de mühendisliğin 

toplumumuzda daha iyi algılanması ve hak ettiği yeri 

bulabilmesi için gerçek anlamda mühendislik faaliyetlerinin 

daha iyi olması ile mümkündür. Bu konuda 

ülkemizde daha kat edilmesi gereken yol vardır. 

Ancak bu konudaki sorumluluk biz mühendislere 

düşmektedir. Mühendisliğin daha etkin kullanılması 

mühendislerin istihdamını da kolaylaştıracak 

ve sorunları azaltacaktır. 

Ülkemiz için 

mühendisliğin yaygın 

istihdamında aşılması 

gereken engeller henüz 

bitmemiştir. Bu konuda 

yapılabilecek en güzel 

tavsiye firmaların 

gelişmelere daha açık 

olması, üretim ve 

hizmet alanındaki 

teknolojik gelişmeleri 

takip edebilmek için 

mühendislerden ve 

mühendislik 

biliminden daha fazla 

yararlanmalarıdır. 

OCAK-fiUBAT 2011 61


MAKALE 

İŞSİZLİK Mİ? MESLEKSİZLİK Mİ? 

GÜNÜMÜZDE İŞVERENLERİMİZİN BİRÇOĞU NİTELİKLİ İŞÇİ ARAMAKTADIR. DÜZ LİSEYİ 

BİTİRMİŞ ELİNDE MESLEĞİ OLMAYAN GENÇLERİMİZİN ÜLKEMİZDE ÇOĞALMASI YERİNE 

MESLEK LİSELERİNİ ÇOĞALTIP ÜNİVERSİTE HEDEFİ OLMAYAN GENÇLER MESLEK LİSELERİNE 

YÖNLENDİRİLMELİDİR. MESLEK LİSELERİ KONUSUNU ÖTELEMEK, ÖNÜNE ENGELLER 

KOYMAK DA ÜLKEYE YAPILMIŞ EN BÜYÜK İHANETTİR. 

Osman SAHBAZ 

Makina Mühendisi 


T 

ürk ekonomisinde 2002-2007 seneleri arasında 

toplam yüzde 41'lik büyüme süreci gerçekleşti. 

Türkiye 2008-2009 yılları arasındaki dönemi 

dünyadaki küresel ekonomik krize rağmen 

fazla hasar görmeden atlattı. Son yıllarda dünyada, 

Türkiye Çin'den sonra en büyük gelişmeyi gerçekleştirmiş, 

bu büyüme hızıyla 2. sırada yer almıştır. 

Özellikle Türk parasındaki reform girişimi, sağlık 

reformu, TOKİ projeleri, Orta Doğu, Afrika açılmaları, 

duble yollar, KOBİ destekleri ve birçok konu öne 

çıkmaktadır. 

72 milyon nüfuslu ülkemizin 49 milyon seçmene sahip 

iken 7,5 milyonluk vergi vereninin oluşu dikkat 

edilmesi gereken bir sayıdır. 1,3 milyon girişimcimizin 

varlığı ülkemiz için de azdır. Bu sayı gelişmiş ülkelerde 

ve AB'de daha fazladır. Uluslararası girişimcilik 

endeksine göre, 100 yetişkin içinde şirket 

kuran insanların sayısına bakıldığında, Türkiye ancak 

yüzde 4,6 ile 29. sırada yer almaktadır. Bu sayı 

ABD`de yüzde 11,7, Güney Kore’de yüzde 15, Meksika`da 

yüzde 18,7, Japonya'da ise ülkemizin 3 katıdır. 

Türkiye’de son dönemde hayvancılığa verilen destek 

genişleterek devam ettirilmeli, sürdürülmelidir. Bunun 

yanında Türkiye’deki gelir dağılımındaki paylaşımındaki 

dengesizlik, adaletsizlik sorununu çözmesi 

için ilk yapılacak iş vergi adaletini sağlamak ve 

vergi reformunu gerçekleştirilmek olacaktır. 

Avrupa’da özellikle güneyi ve doğusunda da acil bir 

şekilde iş arayan işsiz gençlerin bulunduğunu biliyoruz. 

Özellikle AB'de eğitime, sosyal ve ekonomik 

alanlarda önem verdiklerini görüyoruz. 

Macaristan'da ise son yılların en az nüfusunun olduğu 

dönem yaşanıyor. İstatistiki rakamlara göre Macar 

nüfusu tarih boyunca ilk defa 10 milyonun altına 

düştü. Kadın başına düşen doğum oranı 1,27. AB 

içerisinde en düşük oranlardan birisi. Eğer Romanlar 

(Çingeneler ) hesaba katılmasa oran yüzde 1'in 

altına düşecek. Çocuk sahibi olunması için hükümet 

kadınlara üç yıllık doğum iznini yeniden yürürlüğe 

soktu. Bir de işsizliğin yüzde 11'lerde olduğu Macaristan'da 

işsizliğe belki bir çare olur düşüncesiyle 

yarı zamanlı işleri artırmanın da yollarını arıyorlar. 

Müslüman dünyasında Türkiye en büyük ve en çeşitlendirilmiş 

ekonomiye sahip bir ülke. Günümüz 

dünyası yenilikçiliğin, yatırımcılığın ve girişimciliğin 

ön planda tutulduğu zamandır. Aynı zamanda verimlilikler 

artırılırken, yenilikçi temelli altyapıları da 

günün şartlarına adapte etmeliyiz. Gençlerimizi girişimci 

yapmalıyız, gençler artık nasıl memur olurum 

değil nasıl girişimci olurum demeli. 

Bu başarıları sürükleyecek, yeniliklere gelişmelere 

açık fırsatlar konusunda gündemi önceden takip 

eden yatırımcı ve şirketlerimizin çoğalmasına, hayalleri 

olan o hayalleri gerçekleştirecek projeleri 

olan gençlere ve girişimcilere ihtiyaç var. 

Son 10 ay içerisindeki Türkiye’nin yüzde 8,9 büyümesi, 

bu büyüme zarfında 1,1 milyon kişiye ilave iş 

imkanı oluşturmuştur. Bu konuları ortaya koyduktan 

sonra işsizlik mi? mesleksizlik mi? konusunu biraz 

daha düşünelim. 

Günümüzde işverenlerimizin birçoğu nitelikli işçi 

aramaktadır. Düz liseyi bitirmiş elinde mesleği olmayan 

gençlerimizin ülkemizde çoğalması yerine 

meslek liselerini çoğaltıp üniversite hedefi olmayan 

gençler meslek liselerine yönlendirilmelidir. Meslek 

lisesini bitirenleri adı üzerinde bitirdiği bölümlerde 

zaten çok kolay iş bulma imkanı yakalayacaktır. 

Meslek liselerinin bir an evvel önünün açılması gerekmektedir. 

Meslek liselerini bitiren genç üniversite 

sınavına düz liseyi bitirenlerle en azından aynı 

şartlarda üniversite sınavına girebilmelidir. Kazanabiliyorsa 

da üniversiteyi okuyabilmeli. Mevzuat, kanun 

ve yönetmeliklerle meslek lisesini bitiren gençlerin 

önü tıkanmamalıdır. İşsizliğin nispeten aşağıya 

çekildiği bu dönemde. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 

100. yılında dünyanın ilk 10 ekonomisi

içinde olma hedefimiz varsa. Ki var! 

O zaman meslek liselerinin önünde bulunan engeller bir an önce 

kaldırılmalı. İmam hatip liselerini bahane ederek önü kapanan 

meslek eğitimi, neticede ülkemizin ayaklarına vurulmuş 

pranga, en büyük zulümdür. İmam hatip lisesi kompleksiyle de 

bu meslek liseleri konusunu ötelemek, önüne engeller koymak 

da ülkeye yapılmış en büyük ihanettir. Türkiye’de büyümenin itici 

gücü özel sektördür. Özel sektöre de meslek lisesi mezunu, 

nitelikli elemanlar gerekmektedir. İstihdamda ciddi artış var. Tabii 

bu Türkiye'nin büyümesine paralel gelişen bir neticedir. Girişimci 

sayının da artması gerekmektedir ki istihdamı artıralım, 

işsizliği aşağıya çekelim. Eğer insanların karnının aç olması istemiyorsa, 

girişimcilere göz bebeğimiz gibi bakmalıyız. 

Günümüzde en önemli sorunumuz işsizlik ve mesleksizliktir. 

Ayrıca meslek liseleri ikinci sınıf liselermiş gibi algı oluşturuldu 

son yıllarda. Konuyu imam hatip liseleri bağlamında çok bir anlamının 

olmadığı da anlaşıldı. Meslek liseleri Türkiye’nin birincil 

meselesi olmalı. Meslek liselerine gidenlerin yüzde 100'ü nerdeyse 

mutsuz. Çünkü okulu bitirdiğinde önünün kapalı olduğunu 

biliyor. Hâlbuki Türkiye’nin koyduğu hedefler içerisinde, nitelikli 

meslek sahibi gençlere fazlasıyla ihtiyaç duymaktadır. Üniversitelerimizin 

ve sanayicilerimizin işbirliği de çok önemlidir. 

Üniversiteler biz sadece öğretim kurumlarıyız diyemez, dememelidir. 

İşbirliğini artırıcı her fırsatı değerlendirmeliler. Genç nüfusa 

sahip ülkemiz ciddi gelecek vaat etmektedir, bir hata yanlış 

yapılmazsa. AB'nin ve gelişmiş dünyanın elinde olmayan güç, 

enerji, potansiyel genç nüfus Türkiye'de mevcuttur. Eğer bu genç 

nüfus istihdama katılır değer üretirse gelecekte ülkemizin önü 

açık olacak, en büyük ekonomilerle de baş edecek seviyelere 

ulaşacaktır. 

Üstad Necip Fazıl Kısakürek’in dediği gibi, “Zaman bendedir ve 

mekan bana emanettir” diyen, cesaretli, nitelikli, hayatın gerçekleriyle 

barışık gençlere ihtiyacımız var. Gençlerimiz ülkemizin 

geleceğini inşa edeceklerinin bilinciyle yetişmeleri konusunu 

dikkate almalıyız. 

Uzun dönemli büyüme performanslarımızı belirleyen temel unsur 

özellikle de müteşebbis insan varlığı ve gücüdür. Gençlerimize 

bu olguyu da aşılamalıyız. 

İhracatımızın yüzde 65 gelişmiş batı ülkelerine yapmayı, dünyanın 

en gelişmiş piyasalarıyla rekabeti sürdürmek hatta artırmak 

istiyorsak nitelikli meslek sahibi gençlere ihtiyacımız giderek artacaktır. 

Ülkemizdeki imam hatip lisesi mezunlarına benzer önyargıyı, 

Almanya'da Türk gençleri de yaşamaktadır. Bu önyargının 

kalkması, gençlerin iyi eğitim alması için çalışan ve mücadele 

veren gençler organize olarak kurdukları 'Deukische Generation' 

(Türk-Alman Kuşağı) adlı dernek ile kendilerinin varlığının 

mücadelesini veriyorlar. Kimseyi öteki gibi görmemeliyiz. Birbirini 

seven, barış içinde yasamaya gayret eden, aynı fikirde olmasa 

da anlayış gösteren, empati kuran, dünya ve Türkiye’deki adaletsizliklere 

karşı durabilen bir gençlik oluşmalı. Güçlünün haklı 

olduğu değil, haklının güçlü olduğu bir Türkiye ve dünya için 

çaba gösterebilecek gençliğe ihtiyaç var. 

Girişimcilerimizin azlığı sorununun temeli geçmişe dayanmaktadır. 

1912’de ülkemizi ziyaret eden yabancı bir yazar ülkemizin 

yapısını tasvir ederken şu sözlerle ifade etmiştir. “Yalnız memurluk 

etmek, askerlik yapmak, ticaret ve sanayiye rağbet göstermemek, 

Türkleri eksiltmiş ve fakirleştirmiştir. Teşebbüs fikri ve 

gayreti olmayınca da kazançları sınırlı kalmıştır.” 

Türkiye'de her yıl işgücü piyasasına yeni giren 700 bin gencimize 

iş olanağı sağlamanın tek yolu, girişimci sayımızı artırmak, özel 

sektörümüzün hacmini büyütmektir. Ülkemizin nüfusunun 

gençliği ciddi avantajlarımızdandır. Türkiye nüfusunun yüzde 65’i 

30 yaşın altında, iş üretme potansiyeli yüksek gençlerden oluşmaktadır. 

Avrupa'da en genç nüfusa sahip olan ülkemizin elindeki 

bu büyük gücün farkında olmalıyız. 

“Balık verme, balık tutmayı öğret” sözü hiçbirimiz için yabancı 

değil. Gençlerimize meslek edindirip balık tutmalarına imkan 

vermeliyiz. Geleceğin rekabetçi dünyasında önlerde, hedef, gündem 

belirleyen ülke olmak için insan kaynağımızı en etkin şekilde 

kullanmak zorundayız. 

Gelecekten çok umutlu olmamızı gerektiren bir nedense günümüz 

gençlerinin çok daha eğitimli ve donanımlı yetişmeleri, ancak 

bu tek boyutlu olmamalı. 

Teorinin yanında pratikten de haberdar olunmalı ki üretilen değer 

kullanılabilir olsun. Gençlerin geleceği ülkenin, ülkenin geleceği 

de gençlerin geleceğine bağlıdır. 

OCAK-fiUBAT 2011 63


ARAfiTIRMA 

OSTİM İŞGÜCÜ ARAŞTIRMASI 

OSTİM 5 BİN İŞLETMESİ, 50 BİN ÇALIŞANI VE 100 FARKLI SEKTÖR İLE TÜRKİYE İŞ HAYATININ 

BİR ÖRNEĞİ OLARAK FAALİYET GÖSTERMEKTEDİR. OSTİM’DEKİ İŞ HAYATI İLE İLGİLİ 

VERİLER TÜRKİYE GENELİ İLE İLGİLİ ÖNEMLİ İPUÇLARI SUNMAKTADIR. BURADA GERÇEK- 

LEŞTİRİLEN İŞGÜCÜ ARAŞTIRMASI İLE ÜLKEMİZDEKİ MESLEK SORUNLARI HAKKINDA 

GENEL BİR BAKIŞI ORTAYA KONMAKTADIR. 

Prof. Dr. Ömer ÇAHA 

Prof. Dr. Selim ZAİM 

Yard. Doç. Dr. 

Havva ÇAHA 

Yard. Doç. Dr. Ali 

TÜRKYILMAZ 

A 

nkara’da bulunan OSTİM, yaklaşık 5 bin işletmesi, 

50 bin çalışanı ve 100 farklı sektörde 

faaliyet gösteren küçük ve orta boy işletmeleriyle 

Türkiye’nin en önemli KOBİ kenti hüviyetinde 

bir sanayi bölgesidir. Gerek OSTİM üst yönetimiyle, 

gerekse firma temsilcileriyle yapılan görüşmelerde, 

OSTİM’de üretimin arttırılması, danışmanlık, finansman 

temini, nitelikli eleman yetiştirilmesi, eğitim, 

kapasite geliştirme, inovasyon ve küresel rekabet 

gibi konularda üniversitelerin öncülüğüne ya da 

desteğine ihtiyaç duyulduğu tespit edilmiştir. 

OSTİM’de yer alan işletmelerin değişik faaliyet alanları 

olmakla birlikte, esas faaliyet alanının “imalat” 

sektöründe yoğunlaştığı söylenebilir. İmalatın, metal 

işleme başta olmak üzere gıda, tekstil, mobilya, 

kağıt, kimya-petrol, taş-toprak ve inşaat gibi alt sektörlerde 

yoğunlaştığı görülmektedir. OSTİM’de yer 

alan hizmet sektöründeki faaliyetlerin ise ticaret, 

barınma, beslenme, depolama, ulaşım, haberleşme, 

kiralama, ticaret, savunma ve eğitim gibi alanlarda 

yoğunlaştığı görülmektedir. 

Araştırmamız, “imalat” alanında faaliyet gösteren 

işletmeler üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, 

ana hatlarıyla imalat sektöründe faaliyet gösteren 

işletmelerin ve bu işletmelerde istihdam edilen işgücünün 

profili, OSTİM’de ihtiyaç duyulan meslekler 

ve OSTİM’deki işgücünün eğitimi gibi hususlar ele 

alınmıştır. Araştırmanın iki ayağı bulunmaktadır. 

Bunlardan birincisi, OSTİM’de faaliyet gösteren firmaların 

temsilcileriyle gerçekleştirilen “odak grup” 

çalışması, ikincisi ise imalat sektöründe faaliyet 

gösteren firmalar üzerinde gerçekleştirilen kapsamlı 

anket çalışmasıdır. Takip eden bölümlerde 

yapılan analizler, araştırmanın bu iki ayağından elde 

edilen bulgular üzerine bina edilmiştir. 

OSTİM İşgücü Araştırması’nın genel tespitlerini dört 

başlık altında toplamak mümkündür: OSTİM’deki 

imalat sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin genel 

profiline yönelik tespitler, imalat sektöründe istihdam 

edilen işgücü profiline ilişkin tespitler, imalat 

sektörünün mesleki tercihine ilişkin tespitler ve 

işgücünün eğitimine ilişkin tespitler. Öncelikle bu 

dört tespit verilecek ardından bu tespitler ışığında 

bazı önerilerde bulunulacaktır. 

‹MALAT SEKTÖRÜNDEK‹ ‹fiLETME 

PROF‹L‹NE ‹L‹fiK‹N TESP‹TLER 

OSTİM’de faaliyet gösteren işletmelerin önemli bir 

kesiminin, Türkiye İstatistik Kurumu’nun Tüm Ekonomik 

Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflandırması 

(ISIC Rev:2) ilkelerine göre “çok küçük” 

ve “küçük boy” işletme kategorisinde yer aldığı 

anlaşılmaktadır. Söz konusu kriterlere göre değerlendirildiğinde 

araştırmamız içinde yer alan 748 

işletmeden yaklaşık olarak yüzde 80 düzeyindeki işletme 

bu kategoriye girmektedir. OSTİM’de karşılaşılan 

sorunların bir kısmının işletmelerin küçük 

çaplı nitelikte oluşlarından kaynaklandığı tahmin 

edilebilir. 

OSTİM’de faaliyet gösteren işletme sahiplerinin ya 

da yöneticilerinin eğitim düzeyinin ilkokuldan üniversiteye 

kadar uzandığı görülmektedir. Üniversite 

eğitimine sahip olanların oranıyla, ilk ve ortaokul 

eğitimine sahip olanların toplam oranının hemen 

hemen aynı olması önemli bir bulgu olarak görünmektedir. 

İşletme sahibinin veya yöneticisinin üçte 

birinden fazlasının lise eğitimine sahip olduğu anlaşılmaktadır. 

OSTİM örneğinden hareketle, eğitimle 

girişimcilik arasında bir ilişki olmakla birlikte, düşük 

eğitime sahip olmanın da girimcilik açısından 

bir engel teşkil etmeyeceği tezine ulaşılabilir. Nitekim 

işletme adına yetkili olup, yalnızca ilkokul eğiti- 


mine sahip olanların araştırma içindeki oranının 

yüzde 14 dolaylarında olması bu tezimizi desteklemektedir. 

OSTİM imalat sanayinde faaliyet gösteren işletmelerin 

dikkate değer bir verimlilik probleminin olduğu 

bariz biçimde görülmektedir. Araştırmada yer alan 

işletmelerin yaklaşık olarak yarısı orta kapasiteyle 

çalıştığını belirtmiştir. Yüksek kapasiteyle çalıştığını 

ifade eden işletme oranı yalnızca yüzde 24 kadar 

çıkmıştır. İşletmelerin yaklaşık yüzde 20’si düşük 

kapasiteyle çalıştığını beyan etmişlerdir. İşletmelerin 

verimsizliğinde rol oynayan çok değişik faktörlerin 

içinde, “sektörün genel durumu”, “girdi maliyetlerinin 

yüksek oluşu” ve “nitelikli işgücü eksikliği” 

gibi üç faktör en önemli unsurlar olarak ön plana 

çıkmaktadır. Enerji ve ham madde maliyetlerinin 

yüksek oluşuna ilave olarak vergilerin, sanayiciyi sıkıntıya 

soktuğu genel bir tespit olarak görülmüştür. 

İşletmelerin verimsizliğinde rol oynayan önemli faktörlerden 

biri nitelikli eleman açığı olarak görülmektedir. 

Nitelikli elemanın sanayiye işgücü olarak 

yetiştirilemeyişinde rol oynayan çok değişik faktörlerin 

olduğunu söylemek mümkündür. Bunların bir 

kısmının aşağıda analiz edilenler arasında olduğu 

söylenebilir. 

OST‹M’DEK‹ ‹fiGÜCÜ 

PROF‹L‹NE ‹L‹fiK‹N TESP‹TLER 

OSTİM imalat sektöründe çalışmakta olan işgücünün 

%90 kadar bir kısmının erkeklerden oluştuğu 

görülmektedir. Kadın istihdamı, çoğunlukla büro işleri, 

sekreterlik, pazarlama, halkla ilişkiler ve müşteri 

temsilciliği gibi işlerde yoğunlaşmaktadır. Metal 

işleme alt sektöründe dikkate değer bir kadın grubunun 

özellikle takı ve süs eşyası imalatında istihdam 

edildiği anlaşılmaktadır. 

OSTİM imalat sektöründe istihdam edilen işgücü, 

eğitim durumuna göre değerlendirildiğinde dikkate 

değer bir tablo ortaya çıkmaktadır. Buradaki istihdamın 

eğitim durumuna göre dağılımı sırasıyla düz 

lise, ilkokul, ortaokul ve teknik/meslek lisesi olduğu 

görülmektedir. Teknik/meslek lisesi eğitimine sahip 

işgücü oranının diğerlerinin altında kalışının Türkiye’de 

takip edilmekte olan eğitim politikasıyla yakın 

bir ilişkisinin olduğu söylenebilir. Özellikle üniversiteye 

girişte katsayı uygulaması teknik/meslek liselerinin 

öğrenci kaynağını kurutarak öğrencileri düz 

liselere yönlendirmiştir. Düz liselerden mezun olan 

başarılı öğrenciler üniversitelere girerken, mezun 

olmayanların sanayiye yöneldiği görülmektedir. Düz 

liseden mezun olduktan sonra sanayiye işgücü olarak 

gelen öğrenciler hem sanayi, hem de genel olarak 

ülke ekonomisi açısından ciddi bir maliyete yol 

açmaktadır. 

Üniversiteye girişte uygulanan katsayı uygulaması, 

aynı zamanda nitelikli öğrencilerin düz liselere kaymasına 

yol açmaktadır. Üniversiteye girme kapasitesi 

olan öğrenciler bu konudaki şanslarını değerlendirmek 

için düz liseye kayarken, üniversiteye girme 

şansının olmadığı düşünülen, sanayicilerin ifadesiyle 

“döküntü” öğrenciler açıkta kalmamak için 

teknik/meslek liselerine yönelmektedirler. Böylece, 

bu liselerin beyin niteliğinin düştüğüne ilişkin şikayet, 

sanayiciler arasında yaygın olarak görülmüştür. 

Oysa teknik/meslek lisesi eğitiminin belli bir zihinsel 

nitelik ve yatkınlık gerektirdiği için buraya “seçme” 

öğrencilerin gelmesinin daha yararlı olacağı 

anlaşılmaktadır. 

OSTİM Sanayi Bölgesi’nde istihdam edilen işgücünün 

gelir düzeyi Türkiye’deki yaşam standardının altında 

kalmaktadır. Maaşların genel olarak 700 ile 

1000 TL arasında yoğunlaştığı görülmektedir. Nite- 

İşletmelerin 

verimsizliğinde rol 

oynayan çok değişik 

faktörlerin içinde, 

“sektörün genel 

durumu”, “girdi 

maliyetlerinin yüksek 

oluşu” ve “nitelikli 

işgücü eksikliği” gibi 

üç faktör en önemli 

unsurlar olarak ön 

plana çıkmaktadırlar. 

Enerji ve ham madde 

maliyetlerinin yüksek 

oluşuna ilave olarak 

vergilerin, sanayiciyi 

sıkıntıya soktuğu genel 

bir tespit olarak 

görülmüştür. 

İşletmelerin 

verimsizliğinde rol 

oynayan önemli 

faktörlerden biri 

nitelikli eleman açığı 

olarak görülmektedir. 

OCAK-fiUBAT 2011 65


likli elemanların üniversitelerde yığılmasının, dolayısıyla sanayiden 

kaçmasının altında yatan nedenlerden birinin sanayideki 

emek değerinin düşük olması olarak düşünülebilir. Sanayideki 

düşük gelirden dolayı, öğrenciler üniversitelere yönelmekte, düz 

liseleri bunun için bir atlama tahtası olarak kullanmaya çalışmaktadırlar. 

Bu sorunun ülkemiz ekonomisinin genel durumuyla 

bağlantısı olmakla birlikte sanayinin ve özel sektörün de bu 

konuyu yeniden masaya yatırmasının büyük bir önemi bulunmaktadır. 

Ülkemizin genel geçer kültürel değerlerine göre “statü”, bazı durumlarda 

“gelir”den daha büyük önem taşıyabilmektedir. Sanayide 

geçerli olan mesleklerin, toplumumuzun genel geçer kültürel 

kalıplarına göre üniversite eğitimini gerektiren mesleklere 

göre daha “düşük statüde” olduğunu söylemek mümkündür. Öğrencilerin 

bu denli yüksek sayılarda üniversite kapılarında yoğunlaşmasının 

altında, bunun önemli bir faktör olarak yattığını 

söylemek yanlış olmayacaktır. Bu bakımdan öğrencilerin daha ilkokuldan 

itibaren ara mesleklere eğilimli hale getirilerek bu 

yönde sosyalleştirilmeleri büyük önem arz etmektedir. 

İşgücünün sanayiden kaçmasına yol açan nedenlerden birinin de 

çalışma güvenliğinin olduğu söylenebilir. Gerçi araştırmamızda 

OSTİM imalat sektöründe istihdam edilen işgücünün dikkate değer 

bir istikrar içinde olduğu anlaşılmaktadır. Araştırmamızda 

elde edilen bulgulara göre, bir meslekte uzmanlaşmış elemanlar 

kolay kolay açıkta kalmamakta, açığa çıktıklarında da rahatlıkla 

iş bulabilmekte ve bir işte uzun süre çalışabilmektedirler. 

Buna rağmen, Türkiye şartlarında kamu sektörünün, özel sektöre 

göre daha fazla iş güvenliğine sahip olduğu yaygın bir kanaat 

olarak bilinmektedir. Düz liselere, oradan da üniversitelere yönelişin 

altında yatan faktörlerden biri “sosyal statü” ise, birinin 

de “iş güvenliği” olduğu söylenebilir. Buradan hareketle, özel 

sektördeki çalışma şartlarının da belli bir güvenliğe kavuşturulması 

gerektiği söylenebilir. 

MESLEK TERC‹H‹NE ‹L‹fiK‹N TESP‹TLER 

Araştırmamızda, OSTİM imalat sektöründeki “öncelikli” meslekler 

tespiti sanayicinin gözüyle değerlendirilmiştir. İşletmelerin 

en fazla ihtiyaç duyduğu mesleklerden hareketle, öncelikli meslek 

tespiti yapıldığında karşımıza şöyle bir tablonun çıktığı söylenebilir: 

Gelişmiş teknoloji kullanan, karışık imalat yapan sektörlerde 

teknoloji bilgi ve becerisi gerektiren mesleklerin daha fazla 

ihtiyaç duyulan meslekler olarak ön plana çıktığı görülmektedir. 

Bu bağlamda en fazla aranan mesleklerin, genel olarak operatörlük, 

özel olarak da CNC operatörlüğü, veri düzenleme ve 

planlamaya dayalı bilgisayar bilgi ve becerisi, teknik resim ve 

grafik gibi meslekler olduğu görülmektedir. Oysa daha az karışık 

sektörlerde daha basit mesleklerin revaçta olduğu söylenebilir. 

Bu çerçevede OSTİM’de en fazla ihtiyaç duyulan mesleklerin 

kaynakçılık, torna/tesviye/frezecilik olduğu anlaşılmaktadır. 

OSTİM’de ihtiyaç duyulan öncelikli meslekler konusundaki ihtiyacını, 

sanayici büyük ölçüde kendisi görmektedir. Bu konuda 

sanayicinin ihtiyacını karşılayacak tarzda profesyonel mesleki 

eğitim kurumları gelişemediği için, sanayici ihtiyaç duyduğu elemanı 

kendisi işbaşında, üretim süreci içinde kendisi yetiştirmektedir. 

Sanayide dikkate değer bir ihtiyaç olarak ön plana çıkarılan 

CNC operatörlerinin genel olarak işbaşında eğitilmek suretiyle 

sanayici tarafından yetiştirildiği gözlenmiştir. Bu tür mesleklerin, 

altı ayla bir yıllık süre içinde öğretilebildiği anlaşılmaktadır. 

İhtiyaç duyulan meslekler konusunda alt sektörler bazında bir 

analiz yapıldığında, her sektörün kendine özgü önceliği olan 

mesleklere ihtiyaç duyduğu anlaşılmaktadır. Ancak hemen hemen 

tüm sektörlerde az ya da çok ihtiyaç duyulan ortak mesleklerin 

olduğu söylenebilir. Kaynakçılık, operatörlük (tesis, makine, 

CNC), torna/tesviye/frezecilik, satış ve pazarlamacılık gibi mesleklerin 

alt sektörlerin büyük bir kısmında ortak mesleki ihtiyaçlar 

olarak ön plana çıktığı görülmektedir. 

OSTİM’de, ülke ekonomisinin üzerinde seyreden bir işgücü istihdam 

kapasitesinin olduğunu söylemek mümkündür. Araştırmamızda 

yer alan işletmeler, önümüzdeki bir yıllık süre içinde, yaklaşık 

olarak bin 400 civarında değişik alanlarda yetişmiş elemana 

ihtiyaç duyduklarını belirtmişlerdir. Araştırma örneklemi kapsamında 

ulaşılan işletmelerde istihdam edilen toplam işgücünün 

10 bin civarında olduğu düşünüldüğünde, OSTİM Sanayi Bölgesinin 

yüzde 14 oranında bir istihdam kapasitesine ihtiyaç duy- 


duğu anlaşılmaktadır. Bu kapasitenin ülkemizin ortalama kalkınma 

hızı olan yüzde 7’lik oranın iki katı olduğunun altını çizmek 

gerekiyor. 

OSTİM’de istihdam edilen mesleklerin ciddi bir istikrar içinde olduğu 

söylenebilir. Bir işçinin ortalama çalışma süresine ilişkin 

yöneltilen sorulara gelen cevaplardan edinilen bilgiye göre, bir 

meslekte uzmanlaşmış elamanlar beklenmedik sorunlar olmadıkça 

işlerini kaybetmemektedirler. İşten ayrılmaların çoğunlukla 

çalışanlar tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. Araştırma 

örneklemi içinde yer alan işgücünün yaklaşık olarak yüzde 

40’ı 6 ay ile 2 yıl arasında bir süre çalışmaktadır. Bir o kadar çalışan 

da 5 ya da daha fazla yıl çalışmaktadır. Emekli oluncaya kadar 

bir işte çalışan elemanların oranının yüzde 12 düzeyinde olması 

bu anlamda önemli bir göstergedir. Bu bilgilerden hareketle, 

belli bir alanda uzmanlaşmış bir elemanın sanayici tarafından 

kolay kolay terk edilmediği sonucuna varmak mümkündür. Bu 

tür elemanlar ya daha iyi ücretlere başka firmalara transfer olmakta 

ya da kendileri iş kurarak ayrılmaktadırlar. 

‹fiGÜCÜNÜN E⁄‹T‹M‹NE ‹L‹fiK‹N TESP‹TLER 

OSTİM’deki mesleki eğitim ihtiyacını karşılayacak sayıda ve yeterlilikte 

eğitim kurumlarının olmayışı ciddi ve önemli bir sorun 

olarak dikkat çekmektedir. OSTİM havzasında eğitim hizmeti sunan 

bir lise, üç merkez, Fatih Üniversitesi’ne bağlı iki de meslek 

yüksek okulu bulunmaktadır. Ancak bu kurumların, sanayinin ihtiyacını 

karşılamada son derece yetersiz kaldıkları anlaşılmaktadır. 

Özellikle meslek yüksek okulunun vermiş olduğu eğitimin, 

sanayinin ihtiyacıyla buluşamadığının altını çizmek gerekiyor. 

Araştırmada yer alan işletmeler, satış ve pazarlama, muhasebe, 

bilgisayar ve yabancı dil konusunda istihdam ettikleri işgücüne 

fazla eğitim vermediklerini ifade etmişlerdir. Oysa meslek yüksek 

okulunda bu alanlarda eğitim veren bölümler bulunmaktadır. 

Buradan hareketle, meslek yüksek okulunun verdiği eğitimle, 

sanayicinin OSTİM’de buluşamadığı söylenebilir. 

İşgücü istihdamında eğitimin önemli bir faktör olarak göz önünde 

bulundurulduğu tespit edilmiştir. İşletmeler, eleman istihdam 

ederken bunların belli bir hizmet içi eğitiminden geçirilmesine 

büyük önem vermektedir. İşletmelerin görmek istedikleri eğitimlerin 

mesleki bilgi, uygulama becerisi ve işe yatkınlığı gibi 

alanlarda yoğunlaşması önemsenmektedir. Doğrudan doğruya 

işletmelerin ihtiyacıyla, başka bir deyişle üretim ve imalatla ilgili 

olan bu hususların yanı sıra, işletmeciler, işgücünün kişilik yönünden 

de belli bir eğitimden geçmesini önemsemektedir. Kişilik 

olarak saygılı, efendi, uyumlu ve dürüst olması, işgücünde 

mesleki bilgi ve beceriden daha fazla önemsenen bir değer olarak 

ön plana çıkmıştır. Bunun da iki nedeni olduğunu düşünmek 

mümkündür: Birinci olarak işletmecinin, kişiliği itibariyle uyumlu 

birini işe kazandırmanın kolay olacağını düşündüğü sonucu çıkarılabilir. 

İkinci olarak da Türk kültüründe önemsenen “ahenk” ve 

“uyum”un istihdam edilecek olan çalışanlarda da görülme isteğinin 

genel bir eğilim olarak ön plana çıktığı söylenebilir. 

OSTİM imalat sanayinde belli bir eğitimden geçmiş olmak önemsenen 

bir değer olmasına rağmen, işletmecilerin bu konuda dikkate 

değer bir performans sergilemedikleri anlaşılmaktadır. İşletmecilere 

yöneltilen, “çalışanlarına herhangi bir eğitim aldırıp 

aldırmadığı” yolundaki soruya gelen cevapların fazla da iyimser 

bir tablo ortaya koyduğunu söyleyemiyoruz. İşletmecilerin, eğitimi 

önemsemesine rağmen bu konuda harcama yapmaktan kaçınmasının 

bazı nedenlerinin olabileceği düşünülebilir. Kendilerine 

bu konuda yeterli bir arzın sunulamamış olması, işletmeci 

olarak daha pratik ve pragmatik bir tutum içinde olmaları ve tam 

kapasiteyle üretim yapamadıkları için fazla para kazanamamaları 

gibi birçok faktörün bunun arkasında yattığı düşünülebilir. Ancak 

bu konunun, bu araştırmanın boyutunu aşan nitelikte sosyolojik 

bir araştırma konusu olduğunu burada belirtmek gerekir. 

Araştırmada elde edilen bulgulara göre sanayici, sektöre yönelik 

eğitim hizmetlerini desteklemeye hazır ve istekli görünmektedir. 

Araştırma kapsamında yer alan işletmelerin büyük bir kısmı, öğrencilerin 

işbaşında üretim süreci içinde eğitilmesi, bilgi ve becerilerini 

geliştirmesi için kendi işletmelerini eğitim kurumlarına 

açmaya hazır olduklarını beyan etmişlerdir. Bu noktada altı çizilmesi 

gereken bir husus da işletme yetkililerinin, başta üniversitelerde 

olmak üzere eğitim kurumlarının verdiği teorik ve uygulamadan 

kopuk eğitimin sanayici açısından olumlu bir manzara 

ortaya koyamadığını, buradan hareketle eğitimin “teorik” ve “uygulama” 

gibi iki ayak üzerine bina edilmesi gerektiğini acil bir ihtiyaç 

olarak gördüğünü belirtmek gerekiyor. Eğitimin uygulama 

kısmına destek olmak için sanayicinin kendi imkânlarını eğitim 

kurumlarının hizmetine sunabileceği anlaşılmaktadır. 

SONUÇ 

Yukarıda ayrıntılı biçimde ifade edilen genel tespitlerden hareketle 

geliştirilen öneriler iki ana başlık altında toplanabilir. Bunlardan 

birincisi “mesleki eğitim”e ilişkin genel öneriler; ikincisi 

üniversite-sanayi işbirliğine ilişkin öneriler şeklinde değerlendirilebilir. 

Bu önerilerin, özel olarak OSTİM’deki imalat sektörüyle, 

genel olarak da tüm sanayi kuruluşlarında çalışmakta olan işgücüyle 

ilgili olduğunun altını çizmek gerekiyor. OSTİM, bir KOBİ 

merkezi olarak Türkiye’deki meslek sorunuyla ilgili sorunları 

resmeden örnek bir olay olarak düşünülmelidir. Bu bakımdan 

yukarıda ifade edilen bulgular, ülkemizde yaşanan meslek sorunuyla 

ilgili genel tespitlerdir. Ancak bunların, OSTİM İşgücü 

Araştırması sonucunda ulaşılan tespitlerden hareketle geliştirildiğini 

unutmamak gerekir. 

OCAK-fiUBAT 2011 67


MAKALE 

İSTİHDAM-SORUMLU İŞVERENLİK VE 

ERDEMLİ İŞADAMLIĞI ANLAYIŞI 

İŞ ADAMLIĞINI, SANAYİCİLİĞİ BÜTÜNSEL VE ÇOK BOYUTLU OLARAK 

DÜŞÜNMEK DURUMUNDAYIZ. İŞ ADAMI KÜLTÜRDEN, SANATTAN, EĞİTİMDEN 

AYRI KALAMAZ. İŞ ADAMI SOKAĞINDAKİ, MAHALLESİNDEKİ, ŞEHRİNDEKİ, 

ÜLKESİNDEKİ HATTA DÜNYADAKİ FAKİRLERİ, FUKARALARI, ÖĞRENCİLERİ, 

MUHTAÇLARI DÜŞÜNMEK VE KOLLAMAK ZORUNDADIR. İŞ ADAMI SAHİP 

OLDUĞU KÜLTÜRÜ VE KÜLTÜREL, TARİHİ ESERLERİ YAŞATMAK, BİR SONRAKİ 

NESİLLERE TAŞIMAK ZORUNDADIR. 

Recep Ali TOPÇU 

İktisatçı-Yönetici 

Sanayicilik; yapılan işi sadece çalışanlarımıza 

istihdam sağlamak, onların emeklerini belli 

bir para karşılığında satın almak seviyesine indirgenmemeli, 

birlikte yol arkadaşlığı yapılan bir aile 

olarak görülmelidir. Çalışan da emeğini satarak 

hayatını kazanmak şeklinde yorumlamamalıdır iş 

yapmayı. Külli iradenin belirlediği bir kaderi olarak 

hepimize vermiş olduğu rollerin neticesi bir araya 

gelmiş, aynı çatıyı paylaşan, evinden çok zamanını 

birlikte geçirdiği bir sosyal çatı, bir aile olarak görmelidir 

işyerini. Çalışma arkadaşlarının, işverenin, 

işinin hakkını korumalı, vazifesini tam olarak yapmalıdır. 

İnancımızda, kültürümüzde sınıf kavramı 

yoktur. Hepimiz Yüce Yaratıcımız’ın (cc) eşrefi mahlukat 

olarak yarattığı, dünyaya gönderdiği, farklı roller 

bahşettiği ve buradaki rolümüz bittiğinde hepimizin 

tabutta bir kefen ile eşit hale geldiğimiz birer misafiriz, 

yolcuyuz. Hepimiz insanlık platformunda eşitiz, 

aynı havada çamaşırlarımız kurutuluyor, aynı gök 

kubbe altında yaşıyoruz. Hayat doğum ile ölüm arasındaki 

bir sokağın ismidir. Bu dünyadaki rolümüz 

bittiğinde, sokağın sonuna geldiğimizde hepimiz aynı 

şekilde günahlarımız, sevaplarımız yanında sadece 

bir kefen ile hakka yürüyeceğiz. 

İşadamlığını, sanayiciliği bütünsel ve çok boyutlu 

olarak düşünmek durumundayız. İşadamı kültürden, 

sanattan, eğitimden ayrı kalamaz. İşadamı sokağındaki, 

mahallesindeki, şehrindeki, ülkesindeki hatta 

dünyadaki fakirleri, fukaraları, öğrencileri, muhtaçları 

düşünmek ve kollamak zorundadır. İşadamı sahip 

olduğu kültürü ve kültürel, tarihi eserleri yaşatmak, 

bir sonraki nesillere taşımak zorundadır. 

Çalışanlarımız sevk-i ilahi ile bizim yanımıza gelmiş, 

yol arkadaşlarımızdır, Yüce Yaratıcımız’ın (cc) bize 

emanet ettiği kardeşlerimizdir. Şefkatimizi personelimize 

dolu dolu yaşatmalıyız. Şirketin en büyük sermayesi 

gönül sermayesidir. Kalbi kazanılmayan çalışanın, 

fiili çalışması verimli olamaz. İnsan, değerler 

bahçesinin en nadide, en özel ve en güzel çiçeğidir. 

Bu çiçeğin bakımı, geliştirilmesi, zararlı otlardan ayrılması, 

sulanması konusunda önemli bir görevde 

işverene düşmektedir. Tabii ki, bunları yaparken çalışanlarımızda 

yapılanlara destek olmaları, aktif katılmaları 

ve iyi niyetli olmaları şarttır. 

Çalışanlar kalpsiz bir makine topluluğu değildir. İnsanlar 

ne kadar nitelikliyse, beklentileri de o kadar 

yüksektir ve sadece ücretleriyle değil, çalışma ortamının 

duygusal havasıylada ilgilenirler. Yetenekli insanlar, 

kendi kendilerinden hep daha fazlasını beklerler 

ve geri beslemelerle eksikliklerinin farkına 

varmak isterler. İşadamı çalışanların, çevresinin hayat 

koçudur, onların hayatına dokunmak, sosyal, teknik 

becerilerini güçlendirmek zorundadır. İşveren 

hiçbir karşılık beklemeden personele ilgisini, şefkatini 

kendisine emanet edilmiş olan çalışanından esirgememelidir. 

Bunu bir vazife olarak telakki etmelidir. 

Özel hayatında başarılı olamayan çalışanlar iş 

hayatlarında da, sosyal hayatlarında da başarılı olamıyorlar. 

Dolayısıyla sanayiciler olarak bizlere düşen 

görev çalışanların gönül kapılarından girerek onların 

bakış açılarını genişletmek, şahsi hayat deneyimlerimizi, 

çözümlerimizi onlarla paylaşmak, yetemediğimiz 

noktalarda profesyonel destek almaktır. 

İyi yönetici, iyi bir öğretmen olmalıdır. İyi bir öğretmen 

olarak iş görenlerin belleklerinde yarı uyur halde 

bulunan şeyleri açığa çıkararak, akıllarını kullandırmalarına 

yardımcı olmalıdır. Lider, yönetici çevresine 

enerji, coşku ve canlılık aşılayan bir kaynak 

olmalıdır. Beslendiği kaynaktan aldığı enerjiyi trafo 

gibi kendinden sonrakilere ulaştırmalıdır. Süreklilik 

içindeki döngü içerisinde öğrenmeli, yaşamalı ve anlatmalıdır. 

Bu işi hep yapmalı, tekrar etmelidir. İnsan 

belli bir yaşa kadar almakla mutlu olduğu gibi, 

belli bir yaştan sonra ise ineğin ancak sütünü verdiğinde 

rahatladığı bilgi ve birikimlerini paylaştığı takdirde 

mutlu olabilecektir. Aksi takdirde birikimleri, 

deneyimleri kendisine yük olacaktır. 

İş âleminin paydaşları gerek işveren, geren çalışan- 


lar, gerek tedarikçiler, gerekse müşteri ve sosyal 

paydaşlar iş yapmayı hayat yolculuğunun bir anı olarak 

görmeli, birbirine destek olarak yolculuklarını 

kolaylaştırmalıdır. 

Yönetimin ve yöneticinin en temel idarî görevi, ilişki 

yönetimidir. Liderlik performans kriterlerimizin arasına 

“personel gelişim endeksi” ilave etmeli, her yıl 

personelimizi gerek hayat bilgisi, ulvi değerler ve gerekse 

teknik beceriler alanında ne kadar geliştirdiğimizi 

kontrol etmeliyiz. Bir insana değer verdiğinizde, 

gerçekte onu daha değerli ve daha başarılı kılarsınız. 

Her zaman değerimizi azaltacak değil arttıracak insanlar 

ararız. Personelimize, kendilerine değer verdiğinizi 

bilmelerini sağlamalı, bizin için önemli olduklarını 

hissettirmeliyiz. Mutlu eden, mutlu olur. 

Değer veren değer bulur. Hatırlayan hatırlanır. 

Önemseyen önemsenir… 

Erdemli bir liderin birlikte çalıştığı personelinin sadece 

maddi yönüyle onların geçimini sağlamak değil, 

mana ve manevi yönüyle ilgilenme sorumluluğu 

ve irşat etme, tebliğ ve temsil etme görevi vardır. 

Onların hakk ve hakikatlerle tanışması, sınıf atlamaları, 

hayatlarına yön ve yol vermeleri anlamında bize 

de vazifeler düşüyor bir büyükleri olarak. Çevremizdekilerin, 

değdiklerimizin, ilişkide olduklarımızın hayattan, 

güzelliklerden daha fazla istifade edebilmeleri, 

daha mutlu, daha huzurlu insan olabilmeleri 

için kepçelerini büyütmelerine destek vermeliyiz. 

Mevlana hazretlerinin belirttiği üzere okyanusun büyüklüğünden 

ziyade bizim kepçemizin büyüklüğü 

önemli. Kuyunun derinliğinden ziyade bizim ipimizin 

uzunluğu önemli. Önce kendimiz kendi everestimize 

çıkmaya gayret etmeli, kendimize yatırım yapmalı, 

en iyimizi ortaya koymalı, devamında da çevremizdekilerin 

ipini uzatmaya, kepçelerini büyütmeye, gönül 

bahçelerini güzelleştirmeye destek vermeliyiz. 

Firma olarak fabrikamızda oluşturmaya gayret ettiğimiz 

”Şirketimizde çalışmak için kalbinizde iyilik, 

kafanızda bilgi, davranışlarınızda dürüstlük, hareketlerinizde 

saygı olmalıdır” şiarı tüm çalışanlara 

aşılanmalıdır. Oluşturduğumuz “İşyeri Ahlak Yönetmeliği” 

ile çalışanlarımızı yüksek ahlaki standartlara 

ulaştırmak istiyoruz. Ahlaki değerler bir üstünlük, 

meziyet olarak değil vazife olarak kabul edilmelidir. 

Şirket personeli bir şahsi manevinin uzuvlarıdır. Geleceğe 

giden bir geminin tayfalarıdır. El gözün ayıbını 

görmez, belki yardım eder. Tüm personel birbirini 

tamamlar. Elin içi iş yapar, ancak üstü öpülür. Her 

ikisi birbirini tamamladığında el olur. Burada yönetim, 

liderlik elin üstünü temsil ederken, tüm personel 

ve organizasyon mensupları da elin içini temsil 

eder. Elin üstünün öpülebilmesi için elinin içinin güzel 

iç sonuçları üretmesi gerekmektedir. 

Çalışanlarımızı bir çalışan gibi değil önce bir insan 

gibi seven, kabul eden yönetici olmalıyız. Çalışanlarımızla 

iyi günlerini, anlarını paylaşmalıyız. Saatler, 

günler, aylar diyalogsuz ve paylaşımsız geçmemeli. 

Aksi takdirde bir süre sonra tek paylaşım konusu 

sorunlar veya aksilikler oluveriyor. 

İşveren olarak, çalışan olarak, insanlar içinde bir insan 

olarak geldiği zaman sevinilen, ortamı, ruhları 

genişleten, aydınlatan, neşe ve huzur katan, pozitif 

enerji taşıyan şeker insanlar olmalıyız. Gittiğimizde 

ise insanların üzüldüğü, boşluğu doldurulamayan, iz 

bırakan insan olmalıyız. Geldiğinde üzünülen, ortamı 

ve ruhları kakartan, negatif enerji taşıyan, gittiğinde 

ise insanları sevindiren ve is bırakan insan kesinlikle 

olmamalıyız. Taşlanan değil, taçlanan insan olabilmek 

ne güzel… 

İşveren erdemli olmaya gayret ederken, personelin 

de daha kanaatkâr olmaya gayret etmesi, alan değil 

veren biri olmaya çalışması, vefalı ve dürüst insanlar 

olmaları beklenmektedir. 

Baki kalan bu kubbede hoş bir seda imiş. Yüce Yaratıcımız 

hepimize hoşnut olacağı bir hayat yaşamayı 

ve hoş seda bırakmayı nasip eylesin. Gönül tarlanızın 

suyu olan sevginiz eksilmesin. Yolunuz açık, ışığınız 

bol olsun. Su gibi aziz olun. 

Yönetimin ve 

yöneticinin en temel 

idarî görevi, ilişki 

yönetimidir. Liderlik 

performans 

kriterlerimizin arasına 

“personel gelişim 

endeksi” ilave etmeli, 

her yıl personelimizi 

gerek hayat bilgisi, ulvi 

değerler ve gerekse 

teknik beceriler 

alanında ne kadar 

geliştirdiğimizi kontrol 

etmeliyiz. 

OCAK-fiUBAT 2011 69


MAKALE 

BEYİN GÖÇÜ, NEYİN GÖÇÜ? 

BEYİN GÖÇÜ İLE İLGİLİ ESKİ TANIMLARI VE ALGILARI GÜNCELLEMEMİZ GEREKİYOR. 

ARTIK ÖNEMLİ OLAN MİLLİ BEYİNLERİMİZİN DÜNYANIN HANGİ COĞRAFYASINDAN 

SİNYAL VERDİĞİ DEĞİL, HANGİ MERKEZE KAR SAĞLADIĞIDIR. 

Ertan KİRİK 

Uluslararası 

İlişkiler 

Y 

urtdışına yüksek lisans veya doktora yapmaya 

giden akademisyenlerin çoğu dönmüyor. 

Bunlardan devlet bursuyla gidenler ağırlaştırılmış 

maddi bedeller ödeme pahasına gittikleri ülkelere 

yerleşiyorlar. Neden? 

Mavi yakadan beyaz ve hatta altın yakaya kadar özel 

sektör çalışanları için yurtdışından gelen teklifler 

çoğu zaman cazip görülüyor ve kabul edenler gittikleri 

yerde kalıyor, dönenler gitmenin yollarını arıyor. 

Neden? 

Bunlar kendimizi bildik bileli gördüğümüz, duyduğumuz, 

dinlediğimiz ve artık kanıksadığımız Türkiye 

gerçekleri. Genel adıyla: Beyin göçü. 

Peki, tüm beyinlerimizi Misak-ı Milli sınırları dâhilinde 

tutmak mümkün mü? En önemlisi de yararlı 

mı? Daha cesurca soralım: Beyin göçü tamamen 

zararlı mı? Yoksa yararları var mı? Zararlarından 

korunabilir ve ondan faydalanabilir miyiz? 

Daha sarsıcı sorular da var sırada: 

•Yabancı bir firmanın Türkiye ofisinde çalışan yerli 

beyinleri göçmüş mü saymalıyız? 

•Yerli firmalarımızın sayıları hızla artan yurtdışındaki 

üretim tesislerinde veya satış, pazarlama veya dağıtım 

üslerinde çalışan arkadaşlarımızı hangi kategoriye 

alacağız? 

•Ya Türk ve yabancı ortak girişimlerinin burada veya 

yurtdışında istihdam ettiği vatandaşlarımıza ne 

demeli? 

Görüldüğü üzere, sermayenin son derece likit hale 

geldiği bu karmaşık serbest piyasa ortamında kurumun 

yerinden ziyade faydanın merkezi belirleyici 

oluyor. Meşhur tabirle “parayı takip etmek” bizi doğru 

adrese götürüyor. Dolayısıyla eski tanımları ve algıları 

güncellememiz gerekiyor. Artık önemli olan 

milli beyinlerimizin dünyanın hangi coğrafyasından 

sinyal verdiği değil, hangi merkeze kar sağladığıdır. 

Sözü fazla uzatmadan minik bir araştırmanın çarpıcı 

sonuçlarına getirmek istiyorum. Öteden beri “Beyinler 

Göçü”nün çıkış noktası olarak bilinen Boğaziçi 

Üniversitesi’nin mezunları arasında bir sorgulama 

yaptık. İlginçtir ki katılımcıların hemen hiç biri 

beyin göçü kavramının negatif çağrışımlarına katılmıyor. 

Dahası, hemen hepsi eşit şartlar sağlandığında 

ülkeye geri dönmeye can atıyor. Ama tabi ki 

eşit şartlar maaşlar ve primlerden ibaret değil: Özgürlükler, 

demokrasi, beceri ve başarıya verilen değer, 

kurallar, temizlik, düzen, vs. 

Buradan da anlaşılıyor ki yapılması gereken gidenleri 

engellemeye yönelik tedbirler almak değil, onları 

cezp edecek ortam sağlamak. 

Öne çıkan 5 örneği tabloda sunuyoruz. Görüleceği 

üzere farklı ülke ve meslek gruplarından profesyoneller 

genelde aynı noktalara temas ediyorlar. 

Yazımızı yine Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve 

Uluslararası İlişkiler mezunu, birçok önemli firmada 

başarılı bir üst düzey yönetici olarak görev yapmış Ejder 

Ormancı’nın çarpıcı cümleleriyle bitirelim: 

“Ben maalesef şimdiye dek yurt dışına sadece iş gereği 

kısa ziyaretler için gittim. Ama bir fırsatını bulursam, 

en uzak yere kaçacağım ve inşallah bir daha 

hiç geri dönmeyeceğim.” 

Hepimize düşen, kimsenin bu düşünceyi aklından 

bile geçirmeyeceği bir ortam oluşturmak. Haydi, 

hep beraber… 


SORULAR 

1. Hangi ulkede yasiyorsunuzyasadiniz? 

2. Ne kadar zamandir? 

3. Ne isle mesgulsunuz? 

4. Size saglanan sartlar 

Türkiye'deki esdeger pozisyona 

gore daha mi iyi? 

5. Ayni veya tatminkar sartlar 

saglansa ulkenizde yasamayi 

dusunur musunuz? 

6. Sizce beyin gocu ulkemiz 

icin zararli mi, faydalari da var 

mi? Aciklar misiniz? 

7. Zararli oldugunu dusunuyorsaniz 

nasil engellenebilecegine 

inaniyorsunuz? 

8. Yurtdisi deneyimi size neler 

katti? 

AHMET LEVENT SERTTAŞ 

Guney Afrika, Ingiltere ve 

Birlesik Arap Emirlikleri 

7 yil 

Finansal yonetim 

Evet 

Evet 

Bence beyin gocu icinde olumsuz bir anlam 

barindiriyor. Sanirim son 10-20 yilda bu 

tamlamanin hep olumsuz kullanilmasindan 

kaynaklanan bir sorun. 

Benim kanaatim Turkiye'den insanlarin 

Avrupadaki meslektaslari kadar yurtdisinda 

gorev almalari gerektigi yonunde 

Kesinlille engellenmemeli 

Oz guven ve teknik gelisme 

MEHMET ALİ EROĞLU 

Azerbaycan, Rusya Federasyonu Dağıstan 

bölgesi 

2 + 4 yıl 


Ozluk haklari (SGK+Saglik+ bazi tazminat ) 

vs net ele gecen miktar cihetiyle esdeger, 

TR ulasim, konut kirası, ev esyası taşıma 

veya yenileme cihetiyle negatif. 

Eger manevi sartlar olarak esdeger bir sart 

da dahil edilirse evet yoksa maddiyattan ote 

ic huzur onceliklidir. 

Beyin gocu faydalidir, vatan Turkiye ve 

misak-i milli sinirlari ile daraltilamaz. 

Suurlu bireyin var olmasi esastir nerede 

olursa olsun vatani icin yapacagi cok buyuk 

isler vardir. Dunya capinda etkin olan kuruluslari 

ulkemizde olusturmak icin calismak 

gereklidir ama olusmasi icin de beyin 

gucunu niteliksiz islerde beklenti icersinde 

bulundurmak yersizdir. Etkin kuruluslarda 

vatanini seven bireylerin olmasi daha 

onemlidir. 

Zararli degil bilakis faydalidir. Kalifiye elemanlar 

beyin gocu ile gitmezse yeni ufku 

acik beyinler ortaya cikmaz. Yeni nesle rol 

model olmalari acisindan beyin gocu 

olmali. 

Allah'a Sukran hissimi guclendirdi. yapilmasi 

gereken hedef ufkunu cok daha 

otelere goturdu. Basimiza is cikartti. 

M. OKAN KİBAROĞLU 

İngiltere 

10 yıl 

IT Direktoru 

Önce aynıydı, şimdi daha iyi. Ancak İngiltere 

gibi pahalı ülkelerde hayat pahalı 

olduğundan kimi standartlarınız yükselirken 

ükenizde sıradan olan bazı imkanlar 

lüks kalabiliyor. 

Evet, ama çocukların eğitimlerini tamamlamaları 

ya da bizler yanlarında olmadan 

devam ettirebilme durumuna gelmeleri 

şartıyla. 

Düşünce ufkum ve global anlayışım burada 

geçirdiğimiz süre zarfında muazzam bir 

şekilde genişledi Eğer Türkiye bu potansiyeli 

kullanabilirse büyük faydaları olacaktır. 

Beyin göçünü engellemeye 

çalışmaktansa, ters beyin göçünü 

destekleyecek politikalar geliştirmenin 

daha anlamlı olacağını düşünüyorum. 

Global bir dünyaya doğru hızla ilerliyoruz. 

Parlak beyinlerin bu çekim merkezlerine 

gitmeleri bir nevi kaçınılmaz. Daha çok bilgi 

ve iş merkezlerini Türkiye’ye nasıl çekebiliriz, 

bunun üzerinde yoğunlaşmamız 

gerekir. 

Global bir bakış açısı kazandım. Öncelikle, 

eğitim sistemimizin ve diğer etki 

odaklarının Türkiye’de iken bizi ne kadar 

kısıtlı bir pesrpektifle sınırladığını gördüm. 

Çocuklarımın burada aldığı eğitimi 

yakından takip etme fırsatı buldum ve 

aradaki farkların ne kadar büyük olduğunu 

farkettim. Öğretimin ezberden ziyade, fikir 

geliştirme, karşılaştırma ve araştırma yapmaya 

dayalı olduğunu ve öyle de olması 

gerektiğini gördüm. Bizim iş bitirme pratikliğimizin 

burada olmamasının işlerin nasıl 

gecikmesine yol açtığını fark etmekle birlikte, 

planlamaya verilen önemin nasıl 

sağlam ve kalıcı sonuçlar ortaya çıkardığını 

doğrudan yaşadım. Şu anda da araştırma 

ve geliştirme alanında dünya sıralamasında 

ilk on içinde yer alan bir üniversitede 

çalıştığım için, eğitim öğretim ve teknoloji 

alanlarında bilgi birikimimi önemli ölçüde 

genişlettiğimi düşünüyorum. 

AKİF ÖZMEN 

Suudi Arabistan 

83-84 ve 95-97 olmak üzere toplam 3 yıl. 

Makina Mühendisi 

İlki daha fazlaydı ama ikincisi aynı 

Hayır, özel nedenlerden gittim. 

Uluslararası ortamda çalışmak faydalı. 

Mutlaka diğer kültürlerde yetişmiş meslektaşlardan 

öğrenilen konular var. Daha 

sonra Türkiye’de çalışırken o ülkelerle 

yapılacak işlerde bilgi ve görgü avantajları 

sağlıyor. 

Eğer çalıştığınız ortam bilgi ve görgünüze 

katkıda bulunmuyorsa, zaman kaybıdır. 

Yurtdışı deneyimi, çeşitli ülkelerdeki 

mühendis kalitesi, iş disiplini, iş kültürü 

hakkında bilgilenmemi sağladı. 

ALİ YURTSEVER 

AMERİKA 

8 yıl 

Öğretim Üyesi, think tank yöneticisi 

Maas olarak daha farkli, genelde daha iyi 

TR'de net 3 milyar alacakken burada net 5 

000 dolar alabiliyorsunuz 

Mesele sadece maddi degil, kurallarin 

oturmus olmasi, temizlik, duzen, trafik, dolayisiyla 

stres, siyasi ve dini ozgurluk, hepsinin 

gocte onemi var. 

Gidenler donerlerse faydali hale gelir; gelismis 

ulkeleri gormek, oranin nimetlerinden 

istifade etmek, donuldugunde onlari da 

ulkemizde gormek icin gayret sarfetmek. 

Ama insanlığa hizmet boyutuyla dusunurseniz, 

oralara sizin kulturunuzu anlayisinizi 

goturmesi acisindan faydali denilebilir.. 

Gerek gidisleri engellemek, gerekse donusleri 

artirmak icin, ulkemizdeki her alanda 

kaliteyi artirmak gerekiyor. Maalesef 

ozellikle universitelerimiz Amerikadakilerle 

kiyaslayinca cok cok kotu durumda ... bilim 

uretilmiyor, siyaset, ideoloji on planda, gerekli 

alt yapi bir cok universitede yok.. sistem 

hem burokraside hem de akademik 

ortamlarda daha cok fayda uretmeye ve 

verimli olmaya gore dizayn edilmemis, basarili 

olanlar mukafatlandirilmiyor.. torpil 

rusvet adam kayirma vs on planda. bunlar 

da dolayisiyla insanlarin geri donmesini geciktiriyor 

yada isteksiz hale getiriyor.. 

Din ve fikir ozgurlugu.. Insanlari ideolojilerinden 

ziyade yaptiklariyla degerlendirme, 

temizlik, duzen, haklara saygili olma, kurallara 

uymanin onemi, cezalarin yaptirimi 

olmasi ve insanlari daha duzenli olmaya 

sevk etmesi 

OCAK-fiUBAT 2011 71


MAKALE 

AVRUPA BİRLİĞİ’NDE HİZMETLERİN 

SERBEST DOLAŞIMI VE TÜRKİYE 

AB’YE TAM ÜYE OLMA YOLUNDA CİDDİ ADIMLAR ATMAYA BAŞLADIKTAN SONRA, 

HİZMETLERİN SERBEST DOLAŞIMININ GETİRDİĞİ HAKLARI TANIMA ANLAMINDA OLMASA 

DA YABANCILARIN YAPMASI YASAK OLAN MESLEKLERDE VE YABANCILARIN TÜRKİYE’DE 

ÇALIŞMA ŞARTLARINDA ÖNEMLİ LİBERALLEŞTİRMELER YAŞANMAKTADIR. 

Yrd. Doç. Dr. 

Özlem YÜCEL 

M. Ü. İİBF 


Milattan Sonra 476’da Batı Roma İmparatorluğu’nun 

yıkılmasından sonra Avrupa’nın 

tek bir devlet haline getirilmesi için Şarlman’dan 

Napolyon’a, hatta Hitler’e kadar birçok siyasi 

ve askeri faaliyet yapılmıştır. Fakat bütün bu başarısız 

örneklerden ders alan Avrupalılar, gözlerini 

başarılı örneklere yöneltmişlerdir. 200’den fazla 

devletten 1871’de tek bir devlet oluşturan Almanya’nın 

birliğini gerçekleştirme sürecini incelediklerinde 

Almanların önce aralarında gümrük birliği 

(zollverein) gerçekleştirip, ekonomik birliğe ulaştıktan 

sonra kolayca siyasi birliği sağladıklarını tespit 

ettiler. Bundan ilham alarak II. Dünya Savaşı’nın yıkıntıları 

arasından Avrupa’da tek bir devlet ideali 

gerçekleştirmek için yapılan faaliyetlerde strateji 

önce ekonomik birlik, bunda başarılı olduktan sonra 

Avrupa’da siyasi birlik oldu. 

İşte Avrupalı devletler arasında ekonomik birliği 

sağlamak için Avrupa Birliği (AB) üyesi devletler 

arasında oluşturulan AB Hukuku’nda getirilen 4 temel 

özgürlükten (1. Malların serbest dolaşımı, 2. Kişilerin 

serbest dolaşımı, 3. Sermayenin serbest dolaşımı) 

birisi de hizmetlerin serbest dolaşımıdır. 

Hizmetlerin serbest dolaşımı, AB üyesi devlet vatandaşlarının 

ücret karşılığı sınıraşan hizmetlerde bulunduklarında 

AB Hukuku’na tabi olarak yararlandığı 

bir özgürlüktür. Bu özgürlükten AB üyesi devletlerin 

vatandaşları, AB üyesi ülkelerde yaptıkları sınıraşan 

ücretli hizmetlerde yararlanabilirler. Yabancılık 

unsuru taşımayan ve ücret karşılığı olmayan faaliyetler 

hizmetlerin serbest dolaşımına dahil değildir. 

Hizmet yükümlüsü ile hizmet alacaklısı farklı AB 

üyesi ülke vatandaşları olabileceği gibi hizmet yükümlüsü 

sınıraşan durumunda olmadan, bizatihi 

hizmetin kendisi de sınıraşan durumunda olması da 

yeterlidir (bankacılık, sigortacılık hizmetleri gibi). 

Hizmetlerin serbest dolaşımını yine AB Hukuku’nda 

bulunan yerleşme özgürlüğünden ayırmak çok zor 

hatta zaman zaman imkansızdır. Hizmetin devam 

süresi, hizmet için oluşturulan teşkilatın kapsamı ve 

faaliyetin niteliği yerleşme özgürlüğüyle etkileşimini 

etkiler. AB üyesi ülkelerdeki ağır yerleşme şartları 

hizmetlerin serbest dolaşımından yararlanmayı zorlaştırabilmektedir. 

Bazı durumlarda hizmetlerin serbest dolaşımının 

malların serbest dolaşımıyla da etkileşimi olur. Örneğin; 

televizyon sinyallerinin gönderilmesi. 

Hizmetlerin serbest dolaşımı sermayenin serbest 

dolaşımındaki hizmetleri de bu alandaki liberalleşmeye 

bağlı olarak kapsamaktadır. 

Hizmet yükümlüsü hizmetini geçici olarak hizmetin 

verileceği AB üyesi devlet ülkesinde yaparken, o 

devletin kendi vatandaşlarına da tanıdığı eşit şartlara 

tabi olur. Ancak bu eşitlik, her zaman sanıldığı 

kadar elverişli bir ortam sağlamaz. Örneğin AB üyesi 

ülkede hizmetin yapılabilmesi için o ülkede ika- 


met ediyor olma şartı gibi. AB Adalet Divanı bu konudaki 

bir davada ikametgahın bir kısıtlama sebebi 

olamayacağına karar vermiştir. Yani ikametgah şartı 

konularak başka bir AB üyesi devlet vatandaşının 

hizmet vermesinin engellenemeyecektir. 

Hizmetlerin serbest dolaşımında, hizmetin yapıldığı 

AB üyesi devletin şartlarının tamamına uyulması yani 

eşitlik artık temini zorunlu bir kamu menfaati varsa 

uygulanabilecektir. Artık her bir hizmette, AB 

üyesi devletteki mevcut hukuki şartlar, gereklilik ve 

uygunluk mülahazası dikkate alınarak, bu ölçüye 

uyup uymadığı belirlenecektir. Örneğin, mimarlık, 

mühendislik gibi mesleklerde AB üyesi devletlerin 

mevzuatlarda bulunan vatandaşlık, ikametgah gibi 

ayırımlarla başka bir AB üyesi devlet vatandaşının 

mesleğini icrası, hizmetlerin serbest dolaşımı kuralı 

nedeniyle engellenemeyecektir. 

Karşılıklılık şartı hatta mesleğin ifası için yer bulma 

şartlarındaki farklılıklar da açık ayrımcılık sayılmıştır. 

Ayrıca bu gibi açık ayrımcılıklar yanında dolaylı 

olarak getirilen ayrımcılıklar da yasaklanmıştır. 

Hizmetlerin serbest dolaşımıyla ilgili AB üyesi devletlerdeki 

kısıtlamalar bir süreç sonrasında tamamen 

kaldırılmıştır. Ancak bu konuda AB üyesi devletler 

ancak kamu düzeni, kamu güvenliği, kamu 

sağlığı ve kamu otoritesinin kullanılması gerekçesiyle 

kısıtlamalar getirilebilir. 

Bunlardan kamu düzeni, kamu güvenliği ve kamu 

sağlığı çok geniş ve ülkeden ülkeye değişebilen kavramlar 

iken istisna olarak kullanılmasında ancak 

dar bir uygulama alanı bulabilir. Özellikle AB Adalet 

Divanı kararlarıyla bu kavramların istisna olarak 

kullanılmasında oldukça dar yorumlamaktadır. Örneğin 

kamu düzeni gerekçesiyle yerleşme, çalışma 

ve hizmet verme özgürlüklerinin kısıtlanması ancak 

gerçek ve ağır tehlike teşkil etmesi ve toplumun 

menfaatinin bundan haleldar olması halinde mümkündür. 

Burada da kendi vatandaşında kamu düzenini 

bozmayan bir şey başka bir AB üyesi devlet vatandaşı 

için kamu düzenini bozuyor olamaz. 

Kamu otoritesinin kullanılması kavramı da dar anlamda 

yorumlanmakta ve egemenlik hakkına dayanılarak 

kamu otoritesinin kullanıldığı hallerde hizmetlerin 

serbest dolaşımının bir üye devlet tarafından 

engellenmesine izin verilmektedir. 

Örneğin, avukatlık mesleği yarı resmi bir görev olduğundan 

AB Adalet Divanı tarafından tartışılmıştır. 

Mahkeme avukatlık mesleğinin bu istisnaya girmeyeceğini, 

kamu otoritesi istisnasının ancak bu gücün 

doğrudan kullanılması ve o gücün bizzat temsil edilmesi 

durumunda geçerli olacağına karar vermiştir. 

Bu kritere uyan bir mesleğin de noterlik olacağını 

başka bir kararında belirtmiştir. 

Hizmetlerin serbest dolaşımında AB üyesi devletler 

arasındaki uyumlaştırma ve koordinasyonun gerçekleştirilmesi 

uzun zaman almıştır. Bütün serbest 

Hizmetlerin serbest 

dolaşımı, AB üyesi 

devlet vatandaşlarının 

ücret karşılığı sınıraşan 

hizmetlerde 

bulunduklarında AB 

Hukuku’na tabi olarak, 

yararlandığı bir 

özgürlüktür. Bu 

özgürlükten AB üyesi 

devletlerin 

vatandaşları, AB üyesi 

ülkelerde yaptıkları 

sınıraşan ücretli 

hizmetlerde 

yararlanabilirler. 

OCAK-fiUBAT 2011 73


Hizmetlerin serbest 

dolaşımıyla ilgili AB 

üyesi devletlerdeki 

kısıtlamalar bir 

süreç sonrasında 

tamamen 

kaldırılmıştır. Ancak 

bu konuda AB üyesi 

devletler ancak 

kamu düzeni, kamu 

güvenliği, kamu 

sağlığı ve kamu 

otoritesinin 

kullanılması 

gerekçesiyle 

kısıtlamalar 

getirilebilir. 


mesleklerle ilgili olmasa da bazıları için özel yönergeler 

kabul edilmiştir. Yüksek okulları diplomalarının 

tanınması, yerleşme ve hizmet alanındaki kısıtlamaları 

konusunda da yönergeler yapmışlardır. 

Türkiye’nin durumuna gelince; bu konuda bizim tarihten 

gelen bir hassasiyetimiz bulunmaktadır. Osmanlı 

İmparatorluğu zamanında devletin başına 

önemli sorunlar açan konulardan biri olan kapitülasyonlar 

içinde sadece yabancı malların serbest 

dolaşımı değil, yabancıların ülkemizde her türlü 

mesleği yapmada serbestlik getiren yani bir nevi 

hizmetlerin serbest dolaşımını sağlayan hükümler 

bulunmaktadır. Kapitülasyonlar, Lozan Barış Andlaşması’nın 

görüşmeleri sırasında bizi en fazla uğraştıran 

konulardan olmuştur. Bütün ısrarlarına 

rağmen kararlı tutumumuz karşısında kazanılmış 

haklar dışında bu haklarından vazgeçmek zorunda 

kalmışlardır. Lozan Barış Andlaşması’ndan sonra 

Türkiye’de çıkarılan yeni yasalarla birçok mesleğin 

yabancılar tarafından yapılması yasaklanmıştır. 

Hatta kapitülasyonlara olan aşırı bir tepki olarak yabancılara 

yasaklanan meslekler içinde bekçilik, kapıcılık, 

garsonluk, hamallık, berberlik gibi meslekler 

de bulunmaktaydı. 

AB’ye tam üye olma yolunda ciddi adımlar atmaya 

başladıktan sonra, hizmetlerin serbest dolaşımının 

getirdiği hakları tanıma anlamında olmasa da yabancıların 

yapması yasak olan mesleklerde ve yabancıların 

Türkiye’de çalışma şartlarında önemli liberalleştirmeler 

yaşanmaktadır. Bu yeni düzenlemeler 

sadece AB çerçevesinde değil, dünya çapında 

yapılan Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) tarafından hazırlanan 

GATS (General Agreement on Trade in Service=Hizmet 

Ticareti Genel Andlaşması) nedeniyle 

de yapılması uygun olan düzenlemelerdir. AB Hukuku’nda 

olduğu kadar haklar tanımasa da GATS ile 

dünya çapında da hizmetlerin serbest dolaşımının 

sağlanmaya çalışılmaktadır. 

AB’ye karşı halen hizmetlerin serbest dolaşımı konusunda 

bir yükümlülüğümüz yoktur. 1963 Ankara 

Andlaşması ve 1995 Gümrük Birliği konusundaki Ortaklık 

Konseyi kararıyla Türkiye’nin hizmetlerin serbest 

dolaşımı konusunda ciddi bir yükümlülüğü bulunmamaktadır. 

Gümrük Birliği kararı zaten adından 

da anlaşılacağı gibi malların serbest dolaşımını 

düzenlemiştir. Ayrıca 1963 Ankara Andlaşması ile 

Türk vatandaşlarının serbest dolaşım hakkı 1987 yılından 

itibaren AB üyesi devletlerce uygulanması yükümü 

halen uygulanmamaktadır ve Türkiye tam üye 

olsa bile uygulanmayacağı yönünde AB içinde kararlar 

alınmaktadır. 1963 Ankara Andlaşması’nı açıkça 

ihlal eden AB tutumunu tartışmadan şunu belirtmeliyiz 

ki hizmetlerin serbest dolaşımının uygulanabilmesi 

için hayati önemi olan kişilerin serbest dolaşımı 

ve yerleşme serbestisinin sağlanmadan Türkiye’nin 

AB üyeliği durumunda hizmetlerin serbest 

dolaşımının Türkiye ile AB arasında karşılıklı olarak 

hakkıyla uygulanması mümkün olmayacaktır.

KENTVEYAfiAM 

NİSF-İ CİHAN; 

İSFAHAN 

İSFAHAN TARİHİN CANLI ŞAHİDİ... İSLAM MİMARİSİNİN AÇIK HAVA 

MÜZESİ… BEYLERİN, HAKANLARIN, ŞAHLARIN, ALİMLERİN, 

SANATKARLARIN MEMLEKETİ… SELÇUKLUNUN, İLHANLININ, SAFEVİNİN 

BAŞKENTİ… LAKİN İSTERSEN ÇÖLDE BİR SERAP, BİR VAHA, BİR HAN, 

TÜM CAZİBESİYLE BEKLİYOR SENİ ŞARK’IN BÜYÜSÜ İSFAHAN… 


YAVUZ SARI / Mimar 

Ç 

ÖLÜN ortasında bir zümrüt, Zayendehrud Nehri’nin 

suladığı bir vaha, Şark’ın yıldızı, tarihin görkemli 

aynası, Selçuklu’nun bestesi, İlhanlı’nın 

güftesi, Safevi’nin gür sesi, açık hava müzesi, minareler 

şehri İsfahan… 

İsfahan Eyaleti'nin merkezi olan İsfahan şehri, İran’ın Tahran 

ve Şiraz’dan sonra üçüncü büyük şehridir. Nüfusu 

2006 yılı verilerine göre 1.5 milyon civarındadır. İsfahan, 

hem önemli bir tarım kenti, hem de İran'ın büyük sanayi 

merkezlerinden biridir. İsfahan’ın içinden geçen Zayendehrud 

Nehri, İsfahan’ın tarihte bir cazibe merkezi olmasını 

sağlayan önemli unsurlardan biridir. Bahtiyari Dağları’ndan 

doğup, batıdan doğuya Gavhûni Bataklığı’na kadar 

akan nehrin üzerinde Urgan Köprüsü, Zamanhan Köprüsü, 

Kelle Köprüsü, Baba Mahmud Köprüsü, Flavercan Köprüsü, 

Marnan Köprüsü, Siyose Köprüsü, Haco Köprüsü, Sehristan 

Köprüsü, Desti Köprüsü, Verzene Köprüsü gibi çok 

sayıda tarihi köprünün yanı sıra Filizî Köprüsü, Âzer Köprüsü, 

Firdevsî Köprüsü gibi modern köprüler bulunmaktadır. 

Ayrıca nehrin çevresinde büyük güzel bahçeler, mesire 

yerleri, müzeler, sanat merkezleri, çay bahçeleri ve mimari 

şaheserler yer almaktadır. 

İsfahan, tarih boyunca, coğrafi konumu ve doğal kaynakları 

dolayısıyla, İran’ın önemli yerleşim merkezlerinden biri 

olmuştur. İran’da kurulan birçok medeniyet ve devletin ya 

başkenti ya da önemli şehirlerinden biri olmayı sürdürmüştür. 

Bu durumu hazırlayan sebeplerin en önemlilerinden 

biri, Asya’dan Mezopotamya, Anadolu ve Avrupa’ya giden 

coğrafyada yer almasıdır. Bununla birlikte, İsfahan’ın 

birçok şehirden farklı bir tarihi serüveni vardır. Tarihi boyunca 

İsfahan’da varlık gösteren yönetimler, bu kenti ele 

geçirebilmek için önce savaş açmış ve şehri tahrip etmişler, 

sonra burada büyük imar faaliyetlerine girişmişlerdir. 

İsfahan’ın tarihi M.Ö 4. bin yıla kadar dayanır. Şehir bu dönemde 

İlamlıların hâkimiyetindedir. M.S. 224-652 yıllarını 

kapsayan Sâsâni devrinde şehir yönetim merkezidir. Sâsâni 

döneminden günümüze kalan iki eser; Ateşgâh Tepesi’nde 

bulunan Zerdüşt Ateşegedesi ve Zayendehrud Nehri 

üzerindeki Şehristan Köprüsü’dür. Hz. Ömer devrinde 

Müslümanlar tarafından fethedilen İsfahan yaklaşık 300 yıl 

boyunca Arap hakimiyetinde kalmıştır. 

İsfahan tarihinde en önemli dönemlerden birisi Büyük Selçuklu 

Devleti hakimiyetinde kaldığı yıllardır. Selçuklu hükümdarı 

Tuğrul Bey zamanında önce Nişabur’da olan devlet 

merkezi, daha sonra 1043 yılında Rey kentine taşınmıştır. 

Alparslan zamanında da Rey kentinde kalan devlet 

OCAK-fiUBAT 2011 77

KENTVEYAfiAM 

İsfahan, tarih boyunca, coğrafi konumu ve doğal kaynakları 

dolayısıyla, İran’ın önemli yerleşim merkezlerinden biri 

olmuştur. İran’da kurulan birçok medeniyet ve devletin ya 

başkenti ya da önemli şehirlerinden biri olmayı sürdürmüştür. Bu 

durumu hazırlayan sebeplerden biri, Asya’dan Mezopotamya, 

Anadolu ve Avrupa’ya giden coğrafyada yer almasıdır. 

merkezi, oğlu Melikşah zamanında İsfahan’a 

nakledilmiştir. İsfahan onun zamanında, 

günümüze kadar gelecek önemli 

mimari eserlerin inşa alanı olmuştur. İslam 

cami mimarisinin en güzel örneklerinden 

biri olan İsfahan Mescid-i Cuması’nın 

çekirdek yapısı o dönemde oluşur. 

Ardistân, Zevvare Mescid-i Cumaları, Ali, 

Çihil Duhteran, Sariban gibi minareler de, 

o dönemden günümüze kadar gelen örneklerdir. 

Selçuklular sonrası şehre hakim olan İlhanlılar, 

Selçuklular’ın başlattığı inşa faaliyetlerini 

devam ettirmiş ve şehre 

önemli eserler kazandırmışlardır. Bu 

eserlerden günümüze kalan bazıları; Oştorcân 

Mescid-i Cuması, Aziran ve Deşti 

Camileri ile Baba Kasım Türbesi, İmamiye 

Medresesi, Bağ-i Kuşhane Minaresi’dir. 

1335 – 1393 yılları arasında İsfahan’a Muzafferiler 

hâkim olur. İsfahan Mescid-i 

Cuması’nın doğu tarafındaki Suffe-i Ömer 

(Medrese-i Ömer) olarak bilinen medrese 

kısmı bu dönemde (1366-1367) ilave edilir. 

Derdest minarelere bitişik Sultan Baht 

Ağa Hanım’a ait türbe de yine bu dönemden 

günümüze gelmiştir. Timur 1387'de 

İsfahan’ı alır ve şehir 1453’e kadar Timurlular’ın 

elinde kalır. Şahşahan Türbesi ve 

Mescid-i Cuma’nın bazı eyvanları, batı tarafındaki 

Beytü'ş-şitâ bu dönem eserlerindendir. 

1453'de İsfahan, Karakoyunlular'ın eline 

geçer. Mescid-i Cuma’nın ana eyvanında 

bazı panolar, yine Mescid-i Cuma güney 

eyvanı üzerinde yükselen çifte minareler 

Karakoyunlu dönemi eseridir. Cihan Şah 

devri eseri olan 1453 tarihli Derb-i İmâm 

da bu dönem yapılarına örnektir. 

İsfahan, 1469'da Akkoyunlular'ın eline geçer. 

Akkoyunlu Rüstem'in 1496'da yaptırdığı 

Derb-i Köşk bu dönem eserlerine örnektir. 

Mes'ûdiye Türbesi, bir başka Akkoyunlu 

eseridir. 

İsfahan 1501’de Safevîler'in hâkimiyetine 

girmiştir. İsfahan, Kanuni Sultan Süleyman 

zamanında bir süre için de olsa, Osmanlı 

hakimiyetinde kalmıştır. Safeviler, 

1501–1725 yılları arasında İsfahan’a hükmetmişlerdir. 

İsfahan’da mevcut eserlerin 

çoğu bu döneme aittir. Şah I. Abbas'ın 

başşehri buraya taşımasıyla 1597'de Şahlık 

merkezi haline gelmiştir. İsfahan günümüzdeki 

ana şeklini, Safeviler zamanında 

almıştır. Bu dönemde İsfahan tekrar 

‘Nısf-ı Cihan’ lakabını alır. 17. yüzyılda 

yapılan ve günümüzde dünyanın en büyük 

meydanlarından birisi olan Nakş-ı Cihan 

Meydanı, Unesco tarafından Dünya Mirası 

listesine dahil edilmiştir. Çevresindeki 

eserler hem kendi estetik değerleri hem 

de şehrin siluetine katkıları bakımından 

önemlidir. 512m. x 159 m. boyutlarındaki 

meydan çevresinde; Şeyh Lütfullah Camii, 

Mescid-i İmam, Âlî Kâpû Köşkü ve çarşılar 

yer almaktadır. 

Safevi dönemi, İsfahan’da el sanatlarının 

da zirveye ulaştığı bir dönemdir. Bu dö- 


nem bronz işçiliğinde dünyanın en iyi örneklerini 

sunar. İsfahan metal oyma islerinin 

önemli merkezlerindendir. Bakır ve 

bronz eşya satan dükkanların çoğu hala 

İsfahan’dadır. 

Kaçarlar döneminde (1753–1925) başkent 

Tahran’a alınır. İsfahan’daki Mescid-i Seyyid, 

Rahim Han ve Rüknülmülk Camileri 

bu dönem eserlerindendir. 

I. ve II. Dünya Savaşları’nda Rus ve İngiliz 

işgaline uğrayan İsfahan, II. Dünya Savaşı 

sonrasında işgalden kurtulur. 

İsfahan, düzenli şehirciliği, büyüleyici mimarisi, 

doğal güzellikleri ve ılıman iklimi 

ile diğer İran şehirlerinden farkını ortaya 

koyuyor. Şehrin bu olumlu havası insanlarına 

da yansıyor. İsfahanlılar, şehirlerine 

ve tarihlerine sahip çıkıyor. İnsanlarının 

kültür ve bilinç düzeyi yüksek. Tarihi dokuyu 

bozacak ve çevreye zarar verecek 

yapılaşmaya müsaade etmiyorlar. Eski 

eserler restorasyon çalışmalarıyla onarılıyor 

ve gelecek nesillere miras olarak bırakabilmek 

adına özenle korunuyor. 

İsfahan, birçok güzel bulvarıyla, köprüleriyle, 

saraylarıyla, camileriyle ve minareleriyle 

İslami mimariyi en güzel şekilde 

yansıtan şehirlerden birisidir. Nakş-ı Cihan 

Meydanı’nda bulunan Ali Kapu, Safevi 

hükümdarı Şah Abbas’ın istirahat mekanı 

ve aynı zamanda hükümet sarayıdır. Yapı 

çinileri, alçı motifleri, oymalı ahşap sütunları, 

minyatürleri ve nakışlarıyla büyüleyici 

bir atmosfere sahiptir. Meydana komşu 

diğer bir yapı olan İmam Mescidi, çifte minareli 

taç kapısı ve çinilerle kaplı mavi 

kubbesiyle, gök kubbenin ihtişamını yer 

kürede yansıtıyor. Siesepol Köprüsü, 33 

kemerli yapısıyla Zayende Nehri üzerinde 

inci bir gerdanlık gibi uzanırken, Chubi ve 

Hace Köprüleri bu seti tamamlayan takılar 

olarak göze çarpıyor. Köprülerin ayaklarında 

bulunan çayhaneler, çayınızı yudumlarken 

bu güzellikleri doya doya seyretmeye 

imkan sağlıyor. 

Çehel Sütun (40 sütun) güzel bir gül bahçesi 

içinde, 17.yy'dan kalma bir köşk yapısıdır. 

Ön cephesindeki 20 büyük ahşap sütun, 

önündeki havuzda yansıdığı için 40 

sütunlu köşk diye anılır. Heşt Behişt (8 

Cennet) isimli köşk de şehirdeki harika 

yapılardan birisidir. Allah’ın yedi cennetinden 

sonra yeryüzünde cennetin de mümkün 

olabileceğini düşündürttüğü için verilmiş 

bu isim. Safevi döneminin son sultanları 

bu sarayda yaşamış. Botanik bahçesi 

ise büyüleyici bir güzelliğe sahip. Selçuklu’nun 

Mescid-i Cuma’sı, kuş cenneti 

Bağıparendegan, medreseler, camiler, 

türbeler, minareler… İsfahan’ın hazineleri 

saymakla bitecek gibi değil… 

İsfahan sahip olduğu doğal ve tarihi güzelliklerin 

yanı sıra, el sanatlarında da oldukça 

ilerlemiştir. Kakmacılık, çinicilik, seramik, 

nakkaşlık, halı, seccade, kilim, heybe, 

minyatür, sedef, deri dikimi, gümüş işleri, 

telkari, sikke, bakır ve bronz oyma, 

kuyumculuk, tuğlacılık gibi el sanatları, 

İsfahan’ın adını dünyaya duyurmuştur. Bu 

sanatların eşsiz örneklerini kapalı çarşıda 

görmek mümkündür. 

İsfahan tarihin canlı şahidi... İslam Mimarisinin 

açık hava müzesi… Beylerin, hakanların, 

şahların, alimlerin, sanatkarların 

memleketi… Selçuklu’nun, İlhanlı’nın, 

Safevi’nin başkenti… 

Lakin istersen çölde bir serap, bir vaha, 

bir han, tüm cazibesiyle bekliyor seni 

Şark’ın büyüsü İsfahan… 

Kaynaklar: 

1. ‹sfahan’da Büyük Selçuklu ve ‹lhanl› Dönemi Mimari 

Eserleri, Kemal Özkurt 

2. ‹sfahan gezi notlar› 

OCAK-fiUBAT 2011 79

SÖYLEfi‹ 

Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe: 

“BURSA KENTLERİN EN 

GÜZELİ OLACAK” 

BURSA’NIN GÜNCEL KONULARI VE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ’NİN YÜRÜTTÜĞÜ ÇALIŞMALARI MMG 

BURSA ŞUBESİ ÜYE’Sİ CİHAT KESKİL’E ANLATAN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI RECEP ALTEPE, 

“BURSA’YI MARKA KENT SEVİYESİNE ULAŞTIRMAK İÇİN GECE GÜNDÜZ DEMEDEN ÇALIŞIYORUZ. 

İÇİNDE BULUNDUĞUMUZ YÜZYIL KENTLERİN YÜZYILI. BİZ DE BURSA’NIN ‘KENTLERİN EN GÜZELİ’ 

OLMASI İÇİN UĞRAŞIYORUZ” DEDİ. 

SÖYLEŞİ: CİHAT KESKİL 

Bursa’nın geleceğine dair hedefleriniz 

nelerdir? 

Bizler Bursa’yı büyüklerimizden emanet 

aldık. Bu kenti en iyi şekilde işleyip hak ettiği 

değere kavuşturarak bizden sonraki 

nesillere güzel bir kent olarak bırakmayı 

hedefliyoruz. Sağlıklı bir geleceğe ancak 

sağlıklı şehirlerle ve bilinçli toplumlarla 

ulaşılabileceğinin farkındayız. Bu nedenle 

Bursa’yı marka kent seviyesine ulaştırmak 

için gece gündüz demeden çalışıyoruz. 

İçinde bulunduğumuz yüzyıl kentlerin 

yüzyılı. Biz de Bursa’nın ‘kentlerin en güzeli’ 

olması için uğraşıyoruz. 

Bursa’nın bugünkü durumu ve kentte yaşanan 

öncelikli sıkıntıların çözümü noktasında 

nasıl bir yol izlediğiniz? 

80 yıl önce nüfusun yüzde 20’si kentlerde 

yaşıyorken, şimdi Bursa’da belediye nüfusunun 

yüzde 88’i kentte yaşıyor. Bu da 

gösteriyor ki artık hemen hemen yaşam 

tamamen kentlerde gelişiyor. Bu kentlerin 

geleceği, gelişimi, planlaması bizim için 

önemli. Keşke bugünkü düzenli çalışmalar 

30-40 yıl önce yapılabilseydi de bizler 

de bugün çektiğimiz sıkıntıları çekmeseydik. 

Özellikle son 25-30 yılda alınan kararlardan 

dolayı sıkıntı çekiyoruz. Çünkü şehirlerimiz 

son 30-40 yılda gelişti. 

Bursa, son 50 yılda 17 kat büyüdü. İstanbul’dan 

3,5 kat daha hızlı büyüdü. Şu anda 

İstanbul’dan da daha fazla nüfus alıyor. Bu 

şehri yaşanabilir, sağlıklı ve ulaşılabilir bir 

kent haline getirmeye çalışıyoruz. Devamlı 

binalar yapıyoruz ki, yeni tesisler ve sosyal 

donatı alanları kuralım. Şehrin merkezinde 

son 6 yılda 2 bin bina yıktık, bu işleri 

yapabilmek için. Çalışmalarımız hızlı bir 

şekilde devam ediyor. Kentsel dönüşüm 

çalışmaları, tüm bölgelerin çağdaş bir 

kente yakışır hale gelmesiyle ilgili sosyal 

donatı alanlarının kazandırılması, herkesin 

yaşadığı muhitte çağdaş bir kentin imkanlarına 

kavuşabilmesiyle ilgili çalışmalarımızı 

hızla sürdürüyoruz. 

Bursa’ya olan hassasiyetinizi biliyoruz. Bu 

kentin değerlerinin korunması noktasında 

çalışmalarınızdan bahseder misiniz? 

Bu şehir sadece üreten yani tek yönlü bir 

şehir olmasın. Bursa çok yönlü bir şehir. 

Bu nedenle bu kentin diğer özelliklerini de 

öne çıkaralım istiyoruz. Bursa da tarihi boyunca 

birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, 

bunların izlerini taşıyan bir şehir. 

Bursa’daki bu izlerin ve tarih başkenti 

kimliğinin ortaya çıkarılması konusunda 

adımlar atılmasını hedefliyoruz. 

Osmanlı’nın İstanbul’dan önceki 130 yılına 

damgasını vuran ilk başkent Bursa, ilk 6 

padişaha da ev sahipliği yapan bir kent olma 

özelliği taşıyor. İlk dönem Osmanlı mimari 

eserlerinin bulunduğu ve çadır hayatından 

devlet yaşamına geçilen Bursa, 

han, hamam, tekke, şifahane, imaret, 

mescit ve cami gibi eserlerin örneklerinin 

verildiği ve buradan da diğer coğrafyalara 

nakledildiği önemli bir merkez. Bu konuda 

neler yapabilirizi düşündük ve Türkiye’de 

konuyla ilgili seferberlik başlattık. Tüm 

üniversitelerimizle irtibat kurduk. Bursa’da 

bu konuda destek verebilecek tüm 

kurum kuruluşlarla, sivil toplum kuruluşlarıyla 

ve eski belediye başkanlarıyla diyaloga 

geçtik. Çalışmalarımızı bu doğrultuda 

sürdürüyoruz. Bursa’da iki ana bölge var; 

biri Hisar (Suriçi), diğeri de Hanlar Bölgesi. 

Burada özellikle Suriçi bölgesi Osmanlı 

öncesini temsil ettiği için dünya mirası 

ve 2 bin 300 yıllık surların bulunduğu bölgeydi. 

Bu surlar, 3 bin 400 metre uzunluğunda 

şehri çeviren 5 kapısı bulunan surlardı. 

Yaklaşık 100 yıl kadar önce surların 

kapıları tamamen yıkılmış, belediyeler ta- 


Recep ALTEPE 

BURSA BÜYÜKfiEH‹R 

BELED‹YE BAfiKANI 

rafından yol yapılmış, bunların kitabeleri de 

müzeye konmuş. İşte bunlardan bir tanesi en 

önemli şehrin ana giriş kapısı Saltanat Kapısı, 

Ortapazar Caddesi üzerindedir. Burada 

yaptığımız çalışmayla bu kapıyı aynen buraya 

koyduk. Orijinal projeyi çıkarttık daha önceki 

rölyeflerinden ve 1890’lardaki fotoğraflarından 

orijinaline uygun olarak rekonstrüksiyonunu 

da gerçekleştirdik. Bu çalışmayı diğer 

kapılarda da yaptık. Bu sayede Bursa’da bir 

sur olduğu ortaya çıktı. Surların doğuya, şehre 

bakan noktalarında Fetih Kapı, Yer Kapı gibi 

diğer kapılarda da çalışmalara başladık. 

Burada bulunan fabrikalar işyerleri kamulaştırıldı 

ve bugünkü son şeklini aldı. Bu çalışmalar 

şu anda Büyükşehir Belediyesi tarafından 

devam ediyor. Diğer kapılar Kaplıca Kapı, 

Zindan Kapı başta olmak üzere tüm binaların 

kamulaştırılması, restorasyon ve rekonstrüksiyonu 

diğer bölgelerle birlikte sürüyor. 

Kısa zamanda bunların tamamlanmasını hedefliyoruz. 

Hanlar Bölgesi’ndeki durum ve yapılan çalışmalar 

hakkında bilgi alabilir miyiz? 

Tarihi Çarşı ve Hanlar Bölgesi, Bursa’nın en 

önemli noktalarından olma özelliği taşıyor. 

Osmanlı döneminde Bursa fethedildikten 

sonra Suriçi’ndeki hayat sur dışına taşınmış 

ve güvenlik dönemi başlamış. Artık kapılar 

kaldırılmış ve yeni semtler kurulmaya başlanmış. 

İlk kurulan semt de Bursa’yı fetheden 

Orhan Gazi’nin kurduğu çarşı bölgesi. Bu bölgede 

yapmak istediklerimizle ilgili olarak 1,5 

yıllık mücadeleden sonra izin aldık ve buradaki 

Uzun Çarşı’nın üzeri kapatıldı, tüm cepheler 

yenilendi. Cam çatıyla birlikte artık burası 

bir alışveriş merkezine döndürüldü. Eskiden 

insanlar yağmur başlayınca çarşıdan 

kaçıyorlardı, şimdi ise çarşıya geliyorlar. 

Bunun devamında, hiç gündeme getirilmeyen, 

olmaz gözüyle bakılan Okçular Çarşısı’nın 

da üzeri aynı şekilde kapatıldı. Burada 

510 civarında dükkan, tabelaları tek tip hale 

getirilerek, aks boyunca yenilenmiş oldu. Ka- 

1959´da Bursa´da do¤du. ‹lk, 

orta ve lise ö¤renimini 

Bursa´da tamamlad›. Gazi 

Üniversitesi Mühendislik 

Fakültesi Makine 

Mühendisli¤i Bölümüńü 

bitiren Recep Altepe, 1983 

y›l›nda kendi iflini kurarak 

kalorifer, buhar kazan› 

imalat›, ›s›tma-so¤utma 

tesisat› ve proje iflleri yapt›. 

Siyasete 1989 y›l›nda Refah 

Partisi ‹l Yöneticisi olarak 

giren Recep Altepe, 1994´te 

ayn› partinin ‹l Baflkan 

Yard›mc›l›¤› ve Yerel 

Yönetimler Baflkanl›¤› 

görevine geldi. Fazilet Partisi 

döneminde bir y›l süreyle 

Genel Merkez Müfettiflli¤i 

görevini sürdürdü. 

1994 y›l› yerel seçimlerinde 

Bursa Büyükflehir ve Y›ld›r›m 

Belediyesi Meclis Üyelikleri 

ile BUSK‹ Genel Kurul 

Üyeli¤ińe seçildi. Altepe, 

1999 y›l›ndaki seçimlerde 

tekrar seçilerek üst üste iki 

dönem bu görevleri yürütme 

imkan› buldu. Bu görevler 

s›ras›nda yurt içi ve yurt d›fl› 

gezilere, çal›flmalara kat›ld›. 

Ayr›ca Y›ld›r›m ve Büyükflehir 

Belediye Meclislerińin; Bütçe 

ve Mali ‹fller, ‹mar ve Ulafl›m 

Komisyonlar›ńda görev 

yapt›. 

Recep Altepe, 2004 y›l› yerel 

seçimlerinde AK Parti´den 

Osmangazi Belediye 

Baflkanl›¤›na seçildi. 29 Mart 

2009 y›l› yerel seçimlerinde 

halk›n büyük teveccühü ile 

AK Parti´den Bursa 

Büyükflehir Belediye 

Baflkanl›¤›ńa seçildi. 

Türkiye Sa¤l›kl› Kentler Birli¤i 

ve Marmara ve Bo¤azlar› 

Belediyeler Birli¤ińin de 

baflkan› olan Altepe, evli ve 

üç çocuk babas›d›r. 

OCAK-fiUBAT 2011 81

SÖYLEfi‹ 

pan Han çevresi de komple yenilendi, ahşap 

ve camla değişik bir konstrüksiyon uygulandı. 

Batıda Cumhuriyet Caddesi’nin 

devamı olan Kayhan bölgesi ile ilgili düzenlemeyi 

de yaptık. Bu bölgeden de artık 

çarşının devamı olarak yararlanılıyor. 

Kaderine terk edilen değerler kente kazandırılıyor. 

Aynı şekilde Tuz Han da yıkılmak 

üzereyken yapılan çalışmalarla 9 ayda 

restore edilerek, 600 yıllık eser kente 

kazandırıldı. Çarşının merkezinde bulunan 

Geyve Han da restore edildi. 

Buralarda bizim belediyemizin dükkanı, 

işyeri yok. Bunları yapıp daha sonra işyeri 

sahiplerine veriyoruz. Harcadığımız paranın 

aldığımız fon destekleri düşülerek, 

hiçbir fark koymadan aylara bölünerek seneler 

sonra uzun yıllarda tahsilatı yapılıyor. 

Yeter ki bu yapılara sahip çıkalım. 

Bursa’yı baştan başa yeniliyorsunuz. Bunlardan 

başka ne tür çalışmalarınız var? 

Tarihi eserlerin çevresinin düzenlenmesi 

ve ışıklandırılması çalışmalarımız da sürüyor. 

Ulucami’nin çevre düzenlemesi yapılırken, 

ışıklandırması da tamamlandı ve 

bugünkü görünümünü aldı. Büyükşehir 

Belediyesi’ne ait Fabrika-i Hümayun’un 

yenilenmesi projesi de yine bu dönem başında 

başladı ve birinci yıl tamamlandığında, 

ünlü modacı tasarımcı Faruk Saraç ile 

yapılan anlaşmayla restore edildi. Bu dönemin 

başında projesi başladı, 19. aydayız 

ve şu anda burada 2 aydır eğitim devam 

ediyor. Özel şahıslarla restorasyon yapılınca 

çalışmalar daha da hızlı tamamlandı. 

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın katıldığı 

törenle açılışı yapılan bu mekan 1,5 

yılda tamamen bitirilmiş oldu. Şehbenderler 

Konağı da restorasyonu yapılan ve kütüphane 

olarak kente kazandırılan bir başka 

mekan. Mudanya’daki tren istasyonumuz 

restore edildi ve geçtiğimiz sene sosyal 

tesis olarak hizmet vermeye başladı. 

Restore edilen eserlerin kültür merkezi 

olarak değerlendirilmesi bir tesadüf mü? 

Genelde eserlerimizin çoğu kültür merkezi 

oluyor. Neden her eseri kültür merkezi 

yaptığımız her zaman soruluyor. Bursa’da 

bu konuda umduğumuzun çok üzerinde 

talep var. Bu nedenle bu yapıları kültür 

merkezi olarak değerlendirmeyi uygun 

görüyoruz. Bu şehir, medeniyetlerin yatağı. 

Bu medeniyet örneklerinin ve kültür 

merkezlerinin kentte öne çıkması gerekiyor. 

Şehrin tam merkezinde yaya olarak 

ulaşılabilecek bu tür mekanların bulunmasına, 

kolay ulaşılabilir olmasına önem 

veriyoruz ve tüm mahallelerimize bu tarz 

yapıları kazandırıyoruz. 

Bahsetmek istediğiniz diğer çalışmalarınız 

nelerdir? 

Üftade Hazretleri’nin dağın eteğinde bulunan 

tekkesini dernekler yapamayınca Büyükşehir’in 

planına koyduk. Çalışmalarımıza 

başladık, restorasyonunun da kısa 

sürede tamamlamayı planlıyoruz. 

Başta şehir merkezinde Atatürk Caddesi’nde 

olmak üzere Osmangazi, Yıldırım, 

Nilüfer, Kestel, Gürsu, Gemlik, Mudanya 

gibi tüm merkez ilçelerde cadde ve sokaklarda 

restorasyon çalışmalarımız devam 

ediyor. İncirli Hamamı’nın da kamulaştırması 

bitti, önümüzdeki günlerde restorasyonu 

yapılacak. Dökümhane ve İbrahim 

Paşa hamamları da aynı şekilde ele alındı. 

Bitme aşamasında olan Yörük Türkmen 

Kültür Konağı’nın açılışını önümüzdeki 

günlerde yapacağız. 

Emirsultan Hamamı, yanındaki birimlerle 

birlikte restorasyonu tamamlandı. Demirkapı 

Kilisesi ile Mudanya Hasan Paşa Hamamı 

ve Mudanya Tahir Ağa Hamamı’nda 

da çalışmalar hızlıca sürdürülüyor. Kızık 


Genelde eserlerimizin 

çoğu kültür merkezi 

oluyor. Neden her eseri 

kültür merkezi yaptığımız 

her zaman soruluyor. 

Bursa’da bu konuda 

umduğumuzun çok 

üzerinde talep var. Bu 

nedenle bu yapıları kültür 

merkezi olarak 

değerlendirmeyi uygun 

görüyoruz. Bu şehir, 

medeniyetlerin yatağı. Bu 

medeniyet örneklerinin ve 

kültür merkezlerinin 

kentte öne çıkması 

gerekiyor. 

köyleri kültür merkezi, Paşa Konağı Gemlik, 

Yalı Konağı Gemlik, Gemlik Balık Pazarı 

Hamamı ve Kestel Kalesi çevre düzenlemesi 

gibi çalışmalarımız da çalışmalarımız 

arasında yer alıyor. 

Soyut miras projelerinizle ilgili olarak neler 

söyleyebilirsiniz? 

Somut olmayan miras çalışmalarımız kapsamında 

mahalle kültürü çalışmalarımız 

mevcut. Mahallelerin kimler tarafından 

kurulduğu, oranın kültürü, tarihi eserleri, 

birikimi tek tek kitap haline getirildi. Sadece 

mahalleler ve çarşıyla ilgili 17. kitabımız 

çıkıyor. Her yıl iki yerli köy ile ilgili çalışmalar 

yapıyoruz. Köydeki Türk tarihi eserleri 

onarıyoruz, köyü ayağa kaldırıp Bursa’nın 

fethi haftası münasebetiyle orada etkinlikler 

düzenliyoruz. Yerli Yörük ve Türkmen 

köylerinin kitapları da hazırlanıyor. 

Çalışmalarınız Bursa ile sınırlı kalmıyor, 

Anadolu’ya ve Balkanlar’a da ulaşıyorsunuz. 

Bursa dışındaki projeleriniz neler? 

Kendi şehrimizin yanı sıra Balkanlar’da da 

çalışmalarımız sürüyor. Bursa’nın hangi 

sokağına girerseniz girin Balkanlar’a çıkıyor. 

Balkanların başkenti olmuş Bursa. 

Bursa fethedildikten sonra 1. Murat Hüdavendigar 

bugünkü Trakya’yı, Bulgaristan, 

Makedonya ve ardından Kosova’yı fethetmiş. 

Biz de onun peşinden gidiyor, oralarda 

yaşayan hemşehrilerimize yalnız olmadıklarını 

hissettirmeye çabalıyoruz. 

Kırcaali Dedeler Köyü Camii, Dedeler Köyü 

Okulu, Üsküp Kebir Mehmet Çelebi Camii, 

Kosova Mamuşa Belediye Hizmet Binası 

ve Üsküp Hatuncuk Camii’nde çalışmalar 

yaptık ve bu eserleri bugünkü görünümlerine 

kavuşturduk. 

Öte yandan Kosova’da Murad Hüdavendigar’ı 

anma törenlerini her yıl yapıyoruz, bu 

yıl 6.’sı yapıldı. Bulgaristan’da Cebel Meydanı 

ve Koşukavak Eğrek Cami düzenlemeleri 

de oradaki yatırımlarımızdan bazıları. 

Kosova ve Saraybosna’da yine bu tarz 

çalışmalarımız sürüyor. Bu bölgelerden 

Bursa’ya göç etmiş, Bursalı işadamlarıyla 

birlikte hayata geçirdiğimiz bu projelerle 

diğer coğrafyalarda ecdadımızın bıraktığı 

izleri ayağa kaldırmış oluyoruz. 

Bu arada Anadolu’yu da unutmadık. Anadolu 

kentleriyle ilgili ayrı bir projemiz var. 

Mimarlardan şehir plancılarına kadar birçok 

konuda uzman teknik ekibimiz Mardin’den 

Ardahan’a kadar birçok kentte incelemeler 

yapıyor. Hatta Antakya’nın dar 

sokaklarıyla ilgili projelerimiz bile var. 

Hem Anadolu’da hem Balkanlar’da bu 

kültürü ve tarihi mirası ayağa kaldıran çalışmalarımızı 

sürdürüyoruz. Çünkü biz her 

köşeyi bir bütün olarak görüyoruz. Bu çalışmalarımız 

bizim kültürümüzün hızlı bir 

şekilde değer kazanmasına ve Türkiye’nin 

prestijinin tüm dünyada artmasına da büyük 

katkı sağlamış oluyor. Her yönüyle 

kültürümüze ve insanımıza sahip çıkmaya 

gayret ediyoruz. 

OCAK-fiUBAT 2011 83

STKTANITIM 

‹KT‹SAD‹ G‹R‹fi‹M VE 

‹fi AHLÂKI DERNE⁄‹, ‹G‹AD 

2003 y›l›nda kurulan ‹G‹AD, ifl ahlâk› ve giriflimcilik 

alanlar›nda faaliyet gösteren bir sivil toplum kurulufludur. 

‹G‹AD, giriflimcili¤in teflvik edilmesi ve ifl ahlâk›n›n 

yayg›nlaflt›r›lmas› hususunda bilgilendirme, e¤itim ve yay›n 

faaliyetleriyle toplumda ve özellikle ifl dünyas›nda ahlâki bir 

duyarl›l›k oluflturmay› amaçlamaktad›r. 

İ 

MEHMET ERDEM TEMÜR 

GİAD, ahlâkî olmayan bir işi meşru kabul 

etmeyerek piyasa şartlarını yeniden 

sorgulamakta, hak eksenli bir iş hayatının 

inşası için gayret sarfetmektedir. Helâl 

kazancın adil bölüşümünü yaygınlaştırmaya 

çalışmaktadır. Öte yandan bu yolda 

çalışacak girişimcileri desteklemekte, onlara 

rehber olmayı ve model sunmayı ve 

bu bağlamda iş hayatını dayanışma ekseninde 

yeniden kurmayı amaçlamaktadır. 

İGİAD, bu amaçlarını gerçekleştirmek için, 

iş ahlâkı ve girişimcilik alanlarında seminer, 

konferans, panel vb. eğitim programları 

düzenlemekte; periyodik bülten, ilgi 

alanındaki konularda kitap yayını (telif ve 

tercüme), web yayını yapmakta; yurtiçi ve 

yurtdışı fuar ziyaretleri, ikili ilişkileri geliştirmek 

üzere kurum ve işyeri ziyaretleri 

gerçekleştirmektedir. 

İGİAD, iktisat ve ahlak arasındaki kopartılmış 

bağı tekrar kurmaya gayret ediyor ve 

çalışmalarını bu doğrultuda kurgulamaya 

özen gösteriyor. Bu bağlamda piyasa şartlarının 

meşruiyetini sorguluyor ve meşru 

kabul edilmeyen kuralların dönüştürülmesi 

gerektiğini savunuyor. İş ve iktisat 

kültürüne dair çalışmaları bu ilke etrafında 

şekillendiriyor. 

İGİAD’ın bir diğer temel ilkesi de iş adamının 

bütün çalışmalarında adaleti merkeze 

alması ve adaleti üstün tutması ilkesidir. 

Bu sebeple de İGİAD, “Hak eksenli bir iş 

hayatını” savunur. 

İGİAD, çalışmalarında ahlakın ve iktisadi 

hayatın bütün unsurlarında yer almasını 

ön görüyor. Ahlaki olan tutumun helal yollardan 

kazanmak olduğunu kabul ediyor 

ve güzel ahlakın iktisadi hayatın bütün unsurlarında 

(işveren- iş gören- iş) belirleyici 

konuma getirilmesini benimsiyor. Ahlaki 

değerlerin iş dünyasına egemen kılınmasını 

amaçlıyor ve tam da bu yüzden, ahlaki 

olmayan işi meşru saymıyor. 

İGİAD’ın bir diğer ilkesi de girişimcilere 

rehberlik yapmak ve onlara modeller sunmaktır. 

İş hayatında ahlaklı insanların girişimciliğini 

destekliyor ve küçük sermayelerin 

bir araya gelerek çok ortaklı şirketlerin 

kurmalarını teşvik ediyor. 

İGİAD, adil paylaşımın yaygınlaştırılmasını 

savunan bir sivil toplum kuruluşudur. Bunun 

için de iş görenlere adil ve yeterli ücretin 

ödenmesini teşvik ediyor. Yardımlaşmayı 

temel alarak, “helal kazancın adil 

bölüşümü”nü savunuyor. Her yıl Aralık 

ayında yaptığı bir araştırma neticesinde, 

kamuoyuna Asgari Geçim Ücretini (AGÜ) 

ilan ediyor. 

İGİAD yukarıda zikredilen şekliyle düşünen 

kişi ve kurumların dayanışma içinde bir 

araya gelmesini destekliyor, dayanışma bilinci 

ve sistemi oluşturmaya gayret ediyor. 

İş ahlakının ve işletme kültürünün sürekliliğini 

sağlamak için çalışmalar yapıyor. Bu 

yüzden, “iş hayatının dayanışma ekseninde 

yeniden inşası” idealini savunuyor. 

‹G‹AD’IN HEDEFLER‹ NED‹R? 

İş ahlâkını geliştirmeye yönelik hedefler 

• İş ahlâkı ile ilgili akademik araştırmalara, 

teorik ve pratik çalışmalara yardım ve 

öncülük yaparak iş ahlâkının tüm iktisadî 

kavramlara ve iş dünyasına uygulanmasının 

önünü açmak, 

• Dürüst insanların oluşturduğu bir topluluğun 

varlığıyla iş dünyasında olumlu bir 

ortam oluşturmak, 

• Ahlâkın rekabet gücü olması için üyelerinin 

kârlarını artırıcı birliktelikler oluşturmak, 

• İş dünyasında yardımlaşma, dayanışma 

ve ahlâkın egemen olduğu bir ortam oluşturmak. 

• İGİAD sisteminin modelini çıkarmak ve 

yaygınlaştırmak, 

Girişimciliği özendirmeye yönelik hedefler 

• Bilgi ve tecrübe aktararak girişimcilik 

ruhu oluşturmak / geliştirmek, 

• Küçük girişimciliği yaygınlaştırarak işsizliği 

azaltmak, sosyal dayanışmayı artırmak, 

• Küçük birikimleri bir araya getirerek çok 

ortaklı müessese girişimciliğini özendirmek, 

• Mevcut KOBİ’lere sermaye ve bilgi desteği 

sağlayıcı projeler üretmek. 

‹G‹AD’IN ÜYES‹ OLDU⁄U 

ULUSLARARASI KURULUfiLAR 

EBEN-TR Avrupa İş Ahlakı Ağı Türkiye Koordinatörlüğü 

TGTV Türkiye Gönüllü Teşekküller Vakfı 

İDSB İslam Dünyası Sivil Toplum Kuruluşları 

Birliği 

KOM‹SYONLAR 

İGİAD çalışmalarını beş komisyon ile yürütmektedir. 

Bu komisyonların görev 

alanları genel hatlarıyla: 

Teşkilâtlanma Komisyonu, 

Eğitim, Kültür ve Tanıtım Komisyonu, 

Kurumsal ve Dış İlişkiler Komisyonu, 

İş Geliştirme, Yardımlaşma ve AR-GE Komisyonu, 

Mâlî İşler ve Bütçe Komisyonu 


SÖYLEfi‹ 

“HAYATIN S‹LG‹S‹ 

YOK, HAYAT V‹CDAN 

VE VEFADIR” 

Davran›fl bilimci ve tiyatro oyuncusu Hakan Bozkurt ifl 

hayat›nda ve sosyal hayatta baflar›l› olmak için yap›lmas› 

gerekenleri konufltuk. Baflar›l› olmak isteyen insan›n daima 

kendisini gelifltirmesi gerekti¤ini belirten Bozkurt, “önemli olan 

baflkalar›ndan üstün olmak de¤il, dünkü halimizden üstün 

olmakt›r,” dedi. 

SÖYLEŞİ: HASAN KURT FOTOĞRAF: TAHA ARI 

Hakan Bozkurt’u kısaca tanıyabilir miyiz? 

Newport Amerikan Üniversitesi Davranış 

Bilimleri lisans ve psikoloji yüksek lisans 

mezunuyum. NLP kurucularından Dr. 

Waytt Woodsmall'dan Trainer ünvanı aldım. 

16 yıldır profesyonel olarak eğitim 

vermekteyim.Profesyonel iş hayatıma 

1990 yılında TRT-1'de yayımlanan "Çiçekler 

Açmak İster" dizisinde profesyonel 

oyuncu olarak başladım. Çeşitli özel tiyatrolarda 

oyunculuk, yönetmenlik ve eğitimcilik 

yaptım. TRT spikerleri ile birlikte 

fonetik-diksiyon eğitimleri verdim. Üstün 

Zekâlılar Okulu'na ve Yüzyıl Işıl Okulları’nda 

drama ve beden dili dersleri ile son 

on yıldır bir psikolog ile profesyonel çalışmalarımı 

bireylere koçluk ve kurumlara 

genel eğitimler vermekteyim. Aynı zamanda 

Tiyatro Oyuncuları Derneği (TO- 

DER) üyesiyim. Şu an Dünya Hafıza Şampiyonu 

Melih Duyar ile beraber çalışmaktayım. 

Aynı zamanda Etiler Polis Akademisi’nde 

öğretim görevlisi olarak hizmet 

vermekteyim. 

Ne çeşit eğitimler vermektesiniz, bugüne 

kadar hangi kurumlarda bulundunuz? 

Profesyonel eğitimci olarak THY, İDO, 

TCDD, İETT, Alarko Holding, Koç Holding, 

Sabancı Holding, Ziraat Bankası, Coca- 

Cola, Şekerbank, Anadolubank, Temsa, 

Ülker, Yıldız Holding, Data Teknik, Siemens 

Akademi, İzocam, L'oreal Matrix, 

Vepa Kozmetik gibi çok sayıda kurum ve 

firmaya “iletişim ve motivasyon”, “diksiyon, 

beden dili ve hitabet”, “görgü kuralları 

ve beden dili” eğitimleri verdim. Kendi 

yazdığım ve yönettiğim 2.5 saatlik “Hayatın 

Silgisi Yok” başlıklı eğitim tabanlı hüzünlü 

güldürüyü personel motivasyonun 

artırılması amacıyla yapılan şirket toplantılarında 

ve şirketlerin önemli günlerinde 

sunmaktayım. Profesyonel çalışmalarımın 

yanında Darülaceze ve itfaiye çalışanlarına; 

zabıta, kondüktör, taksi şoförü, 

çöpçü gibi meslek gruplarına, Bayrampaşa 

Cezaevi’ndeki çocuk mahkumlara, 

körlere ve engellilere; "motivasyon ve 

kendine güven" seminerlerini vererek 

sosyal sorumluluk projelerine destek verdim. 

Halen devam eden yoğun bir eğitim 

dönemi geçirmekteyim. 

“‹NSANIN BEDEN D‹L‹ VE 

KONUfiMASI KARTV‹Z‹T‹D‹R” 

Hangi meslek grupları size daha fazla ihtiyaç 

duymaktadır ? 

Özellikle bilmediğini bilmeyenlerle ve biliyorumu 

oynayanlarla ilgilenmiyorum. 


“ Yaflam yolunda herkesi 

kand›rabilir ard›ndan 

övgüler tebrikler 

alabilirsiniz fakat aynadaki 

insan› kand›r›yorsunuz 

sonuç ac› ve gözyafl›d›r. “ 

“Bir insan ailede çeyrekse 

d›flar›da bir numara da olsa 

kendisini her zaman çeyrek 

hissedecektir. Motivasyon 

ailede bafllar. Bizim en büyük 

sorunumuz e¤itimde karnenin 

sol taraf› için yar›fl at› 

pozisyonunda hayat›m›z›n 

puan› beklenir. Oysa 

diploman›n ötesinde as›l 

diplomay› hayat veriyor yani 

karnenin sa¤ taraf› duygusal 

zeka.” 

Farkındalığını fark eden gelişmek isteyen 

kişi ve gruplarla çalışmaktayım. Hukukçular 

başta olmak üzere iktisatçılar, egitmenler, 

doktorlar mimar ve mühendisler 

vb. şirketlerde çalışan ağırlıklı orta-üst 

kademe yöneticiler. 

Neden sizden eğitim almak istiyorlar? 

Hepsine neden bu eğitimi tercih ediyorsunuz 

diye sorduğumda çok net cevap “Biz 

üniversitede uygulamalı hitabet eğitimi 

görmüyoruz.” Yani insanlar ne kadar bilgili 

olursa olsun ne kadar kalbi temiz 

olursa olsun eğer sunumu yoksa üzgünüm 

figüran kalacaktır. Yani gönlümüz 

Mevlana sunum beton olamaz. 

20 yıllık deneyimle şunu ifade edebilirim 

ki eğer bir insan gelişmek istemiyorsa o 

insana hiç kimse bir şey yapamıyor. İlk 

çalışmada doğru nefes tekniklerini öğreniyor. 

Nefesle beraber diksiyon, fonetik, 

kıyafet, görgü, yürüyüş ve en çarpıcı konu 

hepimizin sıkıntısı kürsü korkusu ve topluluk 

karşısında konuşma dersleri almaktadırlar. 

Kürsü korkusunun yenilmesi 

ve ilk 5 dakikalık sürede başarılı bir konuşma 

gerçekleştirmesi için çok özel nefes 

teknikleri kullanmaktayız. Bunlar dışsal 

çalışmalardır. Nefesle içsel çalışmalara 

girerek nefesle iyileşme ve NLP teknikleriyle 

sinir sistemi kontrolü sağlanmaktadır. 

“ÖNEML‹ OLAN BAfiKALARINDAN 

ÜSTÜN OLMAK DE⁄‹L, DÜNKÜ 

HAL‹M‹ZDEN ÜSTÜN OLMAKTIR.” 

Mesleğinizle alakalı bir hayaliniz var mı? 

Üniversitelerde hitabet eğitimlerinin uygulamalı 

bir yıl süreyle verilmesinin zorunlu 

ders statüsünde kabul edilmesini 

çok arzu etmekteyim. Ardından da orta 

dereceli okullarda şahsiyet eğitiminin bir 

ders olarak konulmasını istiyorum. Sosyal 

sorumluluk kapsamında kendi yazıp yönettiğim 

hayatın silgisi yok adlı oyunu tüm 

Türkiye de kişilerin aile ve sosyal yaşam 

kalitesini arttırmak için sunmak isterim. 

Tabi ki bu çalışmalar ancak sponsorlar 

sayesinde gerçekleşebilmektedir. 

Yürüttüğünüz ortak çalışmalar neler? 

Çeşitli dönemlerde beden dili, hitabet, 

diksiyon ve görgü kuralları eğitimlerini 

beraber çalıştığımız arkadaşlarımız olmaktadır. 

Uzun zamandır Mahmut Çelik 

ile de bu konularda ortak çalışmalar yürütmekteyiz. 

Farklı gruplarda eğitim çalışmaları 

planlamakta ve halen devam 

eden yazılı bir metin üzerinde çalışmaktayız. 

Mahmut Bey’den kişisel gelişim konusunda 

çok ümitliyim, iyi bir eğitimci 

olacağını düşünüyorum. 

“Karnenin sol taraf› ak›lc› 

zeka inkar edilemez sayg› 

duyulmas› gereken bir 

gerçek, sizi en iyi fakülteden 

mezun edebilir fakat 

karnenin sa¤ taraf› Duygusal 

Zeka (iletiflim, beden dili, 

görgü, konuflma teknikleri) 

sizi hayattan mezun eder.” 

OCAK-fiUBAT 2011 87

MAKALE 

Sosyal Ağlar’ın İş Dünyasındaki 

Etkisi ve Sosyal Medya ile 

Hedef Kitleye Erişim 

Yönetim açısından bakıldığında sosyal ağlar gerçek zamanlı olarak 21. yüzyılın liderliğini ele 

geçiriyor. Kim olduğunu ve neye inandığını açıkladıktan sonra sosyal ağlarda saklanmak 

mümkün değildir. Burada şeffaflık esastır. 

ALİ KILIÇ 

Elektrik Mühendisi 

2010 yılında iş dünyasının en önemli 

gelişimi nedir derseniz, herhalde herkesin 

ortak vereceği cevap “Sosyal Ağlar” 

olacaktır. Yıl boyunca ilk başlarda gençlerin 

kişisel iletişim aracı olan bu ortamlar, 

şirket yöneticilerinin hem çalışanları hem de 

müşterileri ile daha yakınlaşabilme çabası 

için kullanılan platformlara dönüşmeye başladı. 

Bunun en büyük sebebi ise çift taraflı 

ilişkiye imkan tanıyor olması oldu. 

Çok uzun değil daha bir yıl önce, bir sürü 

insan Facebook’u gençlerin birbirine ulaştığı, 

oyunların oynandığı ve mezuniyet resimlerinin 

paylaşıldığı bir ortam olarak konumlandırıyordu. 

Bugün ise dünya çapında 600 

milyondan fazla kullanıcısı aktif olan bir site 

var karşımızda. En hızlı artan yaş grubu 

ise 40 yaş üstü olanlar. Bir istatistiğe gore, 

300 milyondan fazla kullanıcı en az günde 

1 saatini Facebook’ta geçiriyor. Yaklaşık 200 

milyon insan 140 karakterlik limitine rağmen 

aktif olarak Twitter’da yazı yazıyor. Bir 

100 milyon da LinkedIn kullanıyor. Bu ortamların 

hiçbiri geçtiğimiz 10 yıl içerisinde 

yoktu. 

IBM’in lideri Sam Palmisano, PepsiCo’dan 

Indra Nooyi, Apple’ın Steve Jobs’u, Microsoft’un 

Steve Ballmer’ı hepsi aktif sosyal 

medya kullanıcısı. Peki, ama neden? Çünkü 

bu sosyal ağlar ulaşmak istedikleri geniş 

çaptaki kitlelere gerçek zamanlı olarak ulaşabilecekleri 

tek nokta. İstedikleri herhangi 

bir yerde ve zamanda bir basın toplantısı 

yapmadan, video çekimi veya metin yazarlarının 

onların adına yazı yazmalarını beklemeden 

mesajlarını iletebilirler. Artık onların 

düşünceleri ve söyleyecekleri her şey çok 

daha değerli ve ciddi bir şekilde yönlendirici 

olabiliyor. 

Sosyal ağlar aynı zamanda organizasyonların 

hiyerarşik yapısını da ortadan kaldırıyor. 

Bu ortamda herkes eşit ve hiyerarşiye 

gerek yok. 

En büyük sorunu tabii orta kademe yöneticiler 

yaşıyor. Çünkü böyle bir ortamda artık 

mesajları yukarıdan aşağıya veya tersi yönde 

götürüp getirecek kişilere ihtiyaç kalmıyor. 

Sosyal ağlarda, başarının anahtarı asıl işi yapan 

kişileri güçlendirmektir. Yani ürünü dizayn 

eden, üreten, pazarlamasını yapan ve 

satan kişilerin öne çıkıp liderliği hiyerarşi olmadan 

ele almasıdır. Bunu sağlamak içindir 

ki özellikle yabancı şirketler kişilere daha 

çok delegasyon ile kendi işlerinin kararlarını 

kendileri versinler diye çaba sarf etmektedirler. 

Perakende sektöründeki şirketler kişiselleşti- 


ilmiş mesajlarla kendi hedef kitlelerine ulaşmak 

için özel çabalar sarf ediyor. Bilinen 

reklam yöntemlerine para harcamak yerine 

kendi içeriklerini oluşturup bu mecralarda 

yer alıyorlar. Mesela Kraft Foods, artık yiyecek 

üzerine en çok içeriği sunan yayıncılardan 

bir tanesi. IBM fikir liderliği komuniteleri 

oluşturuyor. PepsiCo sosyal ağları kullanarak 

daha önce hiç aksatmadığı Super 

Bowl reklamından vazgeçiyor. Yani yönetim 

açısından bakıldığında sosyal ağlar gerçek 

zamanlı olarak 21. yüzyılın liderliğini ele 

geçiriyor. Kim olduğunu ve neye inandığını 

açıkladıktan sonra sosyal ağlarda saklanmak 

mümkün değildir. Burada şeffaflık esastır. 

Üstelik sosyal ağlar geçmiş 10 yılda şirket yöneticilerinin 

kaybettiği inandırıcılığı da tekrar 

kazanmaları için onlara bir imkan sunuyor. 

İşte tam bu yüzden sosyal ağlar iş dünyasının 

bu yılki en önemli gelişmesidir. 

Sosyal Medya ile Hedef Kitlenize 

Ulaşmak İçin 5 Yöntem! 

Sosyal ağları, sosyal medya olarak kullanmayı 

düşünen işletmeler için en büyük zorluklardan 

bir tanesi doğru hedef kitleye ulaşabilmektir. 

Herhangi bir kitle oluşturmak basit 

olsa da iyi hedeflenmediği sürece pek fazla 

etkisi olmuyor. Belki de bir sonraki oyunun 

kurallarını değiştirecek kampanyayı yapmak 

üzere olabilirsiniz, fakat hitap edecek bir hedef 

kitle oluşturamazsanız büyük olasılıkla 

ölü bir kampanya doğacaktır. Bu yazıda da 5 

tane basit öneri de bu konuda zaman harcayan 

uzmanlar tarafından belirtiliyor. 

1) İyi bir hazırlık ile ev ödevinizi iyi yapın! 

Sosyal medya kısa yoldan başarının anahtarı 

değildir. Hiçbir zaman olmadı ve olmayacak. 

Ancak iyi bir hazırlık ve sıkı çalışma ile 

akılcı adımlar atarak işletmenin fırsatları iyi 

değerlendirmesini sağlayabilir. Peki, ama nereden 

başlamak gerekir? Hangi kitle ile bağlantı 

kurmayı hedeflediğinize karar verin. 

Hangi tip müşteri sizin ürünlerinizi, servislerinizi 

kullanır ve bunların lokasyonları 

nerededir, yaşları kaçtır, cinsiyeti nedir, gelir 

düzeyi nedir? Eğer hedef kitlenizin kim olduğunu 

bilemiyorsanız onları nasıl hedeflemeyi 

düşünebilirsiniz ki? 

2) Çözüm; anahtar kelimelerde! 

İşletmeniz için sizi tanımlayan anahtar kelimeleri 

bulmak iyi bir başlangıç noktasıdır. 

Ürünleriniz, servisleriniz, sektörünüz, rakipleriniz 

ve sizi tanımlayacak her türlü kelimeyi 

belirleyin. Öncelikli ve ikincil olmak 

üzere iki kategoriye ayırın ve potansiyel kitlelere 

göre düzenleyin. 

Sosyal a¤larda, baflar›n›n 

anahtar› as›l ifli yapan 

kiflileri güçlendirmektir. 

Yani ürünü dizayn eden, 

üreten, pazarlamas›n› 

yapan ve satan kiflilerin 

öne ç›k›p liderli¤i 

hiyerarfli olmadan ele 

almas›d›r. Bunu sa¤lamak 

içindir ki özellikle 

yabanc› flirketler kiflilere 

daha çok delegasyon ile 

kendi ifllerinin kararlar›n› 

kendileri versinler diye 

çaba sarf etmektedirler. 

3) Detaylı arama 

Hem Facebook hem de Twitter gerçekten 

çok iyi detaylı arama özelliğine sahiptir. Mesela 

Twitter ile anahtar kelime bazında ilgili 

kişileri bulmanıza yardımcı olabiliyor. Yani 

sizin belirlediğiniz anahtar kelime ile eşleşen 

kişiler potansiyel müşteriniz olabilir. Aynı 

zamanda ilgi alanınızda kişilerin nelerden 

bahsettiğini de takip etmek için iyi bir yardımcıdır. 

Facebook ise sessizce ve arkadaşca 

şirket bazında kişileri (belki de rakibi) takip 

etmede faydalı olabilir. 

4) Araçlar 

Sosyal medyanın en önemli yanlarından bir 

tanesi şudur: Senin yapmakta zorlandığın 

bir iş olursa, mutlaka senin gibi başkaları da 

olduğundan birileri o işi yapacak bir araç 

üretir ve insanlar bunu kullanarak hayatlarını 

kolaylaştırır. Hedef kitlenize ulaşmak için 

faydalanabileceğiniz bu araç gibi bir sürü bedava 

ya da paralı araç var. Fakat dikkatli 

olun ve hepsini birden kullanmak yerine, 

amacınıza uygun olanı seçerek ilerleyin ve 

tek başına bu araçlardan medet ummayın! 

5) Liste ve gruplar 

İnsanoğlu sosyalleşmeyi sever, ister gerçek 

hayatta olsun ister sanal. Bütün sosyal hayatın 

vazgeçilmezi ise bir topluluğa ait olmaktır. 

İşte sanal ortamda bu topluluklar, listeler 

veya guplar ile karşılık buluyor. Twitter listeleri 

kullanırken, Facebook grupları giderek 

artan bir trend gösteriyor. Sizin anahtar 

kelimelerinizi arattığınızda karşınıza çıkan 

Twitter listeleri veya Facebook gruplarına 

üye olan kişilere fırsatlarınızdan bahsetmek 

iyi bir fikir olabilir. 

OCAK-fiUBAT 2011 89

ANMA 

Kimseye minneti 

olmayan, dürüst, 

düzgün ve merhametli 

bir adam; 

ADEM SARI 

Antalya’da bir cumartesi günü, küçük 

bir cami avlusundan bir grup inanm›fl 

insanla birlikte onu son yolculu¤una ve 

gerçek evine u¤urlad›k. Sizinle ayn› 

yafltaki bir dostunuzu ve ortak bir 

fleyler paylaflt›¤›n›z bir arkadafl›n›z›, 

size göre erken ayr›lmas›n›n 

anlat›lmas› zor bir ac›s› vard›r. Ama 

yaflanmas› gerekenler yaflan›r hayatta, 

bundan kaçamazs›n›z… 

Bazen uzun mesafeli yolculuklara 

çıktığınızda, ilerlediğiniz toprak yolların 

kenarında rastladığınız ağaçlar olur. 

Heybeti ve kararlılığı ile yerinde öylesine 

sağlam dururlar. Ona zarar vermemek 

için yolu hafifçe dolaştırmak zorunda 

kalmıştır insanlar. Siz de dümdüz uzayıp 

giden yolunuzdan biraz sapmak zorunda 

kalırsınız. İçinizden keşke şu ağaç biraz 

yanda dursaydı dümdüz ilerlerdik, daha iyi 

olurdu dediğiniz olur. Ve bazen böyle 

ağaçlar yüzünden yolunuzu sık sık 

çevirmek zorunda kalırsınız. İçin için 

kızarsınız, sonra, aradan zaman geçtiğinde 

o yolda gidip geldikçe o ağacın bir anlamı 

olduğunu, aslında öyle durmasının 


doğanın bütünlüğü ve çevre güzelliği 

açısından daha iyi olduğunu fark edersiniz. 

Çünkü orada durmasıyla yolunuzu 

çevirmesiyle birlikte farkında olarak veya 

olmayarak, size harika bir manzara 

seyrettirmiştir. Keyifli bir yolculuk 

yaptırmıştır. Varlığına alışır ve seversiniz o 

yolu. Her geçişinizde zevk almaya 

başlamışsınızdır. Ama sonradan değerini 

anlar ve hakkını teslim edersiniz o 

ağacın… 

Adem Sarı, okul yıllarında tanıştığım, 

beraber aynı evi paylaştığım kişilikli, 

düzgün ve kararlı duruşu olan, yaptığı 

işinin hakkını vermeye prensip olarak 

inanmış bir arkadaşımdı. Kendisinden 

öğrendiğim çok şey oldu. Sıra dışı bir 

dosttu, ama bunu doğal olarak 

yapmacıksız yapardı ve ona yakışırdı. 

Kaliteli insanlarla arkadaşlık yaptığınız 

zaman algılarınızı ve insanlar için 

kafanızda oluşturduğunuz şablonları bir 

kenara bırakmak zorunda kalırsınız. Buna 

sizi tatlı bir şekilde mecbur ederler siz de 

kabullenirsiniz. Adem Sarı, bulunduğu 

ortamda bazen kendi kurallarını koyan ve 

doğru bildiğini yaptıran güçlü bir kişiliğe 

sahipti. Bazen sizi zorladığı için içinizden 

kızdığınız olur ama samimiyetini ve 

doğruluğunu bildiğiniz için ona kızamaz ve 

kabullenirdiniz. Kimseye minneti olmayan, 

dürüst, düzgün ve merhametli bir adamdı. 

Kısacası adam gibi adamdı Adem 

kardeşim. Antalya’da bir cumartesi günü, 

küçük bir cami avlusundan bir grup 

inanmış insanla birlikte onu son 

yolculuğuna ve gerçek evine uğurladık. 

Sizinle aynı yaştaki bir dostunuzu ve ortak 

bir şeyler paylaştığınız bir arkadaşınızı, 

size göre erken ayrılmasının anlatılması 

zor bir acısı vardır. Ama yaşanması 

gerekenler yaşanır hayatta, bundan kaçamazsınız… 

Her insanın çocukluğundan ödünç aldığı 

günler vardır. Yaşı ne kadar ilerlerse ilerlesin 

yanında taşır bu emanet günleri. Ve 

hep bir tarafı çocuk kalır bunları taşıdığı 

sürece. Annenizi, babanızı, kardeşinizi 

veya çok yakın bir dostunuzu kaybederek 

teker teker ödersiniz bu ödünç aldığınız 

günlerin borcunu. Birkaç gündür bu günler, 

yaşanması ve ödenmesi gereken günlerdir. 

Onları ödemeden ve yaşamadan 

olgun ve güçlü bir adam olamazsınız. 

Bunları yaşadığı her günün ertesi 

sabahında, her erkek daha güçlü bir 

erkek, her kadın daha güçlü bir kadın 

olarak uyanır ve durur ayaklarının 

üzerinde. Ve artık çocukluktan 

çıkmışsınızdır. 

Kanada dönüşünden sonra hoş bir tevafukla 

tekrar bir araya gelmiştik. Onu MMG 

de yıllık faaliyet planlarını yaparken ve 

dernek için yaptığı planları ve hayalleri 

tutkuyla bana anlatırken hatırlayacağım. 

Bu sayede dernek üyeliğime de vesile 

olmuştu. Ecel emeli kesiyor ve bunu 

bazen duvara çarparak öğreniyoruz. Adem 

kardeşimi odasındaki kendine has çalışma 

düzeni ve bir şeylere inanmanın verdiği

Baki'ye dostlar› sorar; "kaç çeflit dost vard›r?" diye. Baki, "üç çeflit dost vard›r" der: 

Bir dost vard›r g›da gibidir, sen onu her gün arars›n. Bir dost vard›r ilaç gibidir, 

gerekti¤inde arars›n. Bir dost vard›r hastal›k gibidir, o seni arar. Dostumuz Adem 

Sar›, bizler seni hep arayaca¤›z. O MMG’yi sahiplenen sesini, bizleri teflvik eden 

güler yüzünü hiç unutmayaca¤›z. 

“Gördü¤ünüzde size Allah’› hat›rlatan, konufltu¤unuzda bilginizi artt›ran, ilmiyle de 

size ahireti hat›rlatan sizin için en hay›rl› arkadaflt›r” der Alemlerin Sultan› Hz. 

Muhammed Aleyhisselam. Sen bu tan›ma ne güzel uyars›n de¤il mi? Mekân›n 

Cennet, rehberin ve komflun Hz. Muhammed (s.a.v) olsun. 

Mahmut ÇEL‹K ( MMG Yönetim Kurulu Üyesi ) 

enerjik ve kafası dolu bir insan olarak hayallerimde 

saklayacağım. Derneğe her 

gelişimde veya mail alışımda aklımın bir 

köşesinden hatıraları geçecek. Bir gün 

istisnasız hepimiz onu takip edeceğiz. 

Arkamızdan eserlerimiz, hatıralarımız ve 

bırakabilmişsek eğer “bir hoş sadamız” 

kalacak. Dünyaya hırsla sarılmanın ve bu 

nedenle insanları kırmanın anlamsız ve 

gerisinin boş olduğunu bir kez daha idrak 

ederek, kendisini Rahmet-i Rahmana 

emanet ediyor, ailesine, anne, babasına, 

eşine ve sevenlerine başsağlığı diliyorum. 

Zor günlerinde ona destek olan tüm üye 

arkadaşlarımıza da bu asilce 

davranışlarından dolayı şahsım ve benimle 

bu düşünceyi paylaşan arkadaşlarım adına 

en içten teşekkürlerimi sunuyorum. 

Burhan OTÇU 

Fedakar ve gayretkefl 

bir insan; 

ADEM SARI 

Değerli, fedakar ve hedefini yakalayan kişiliği 

ile Adem Sarı kardeşim; derneğimizde 

seninle sıklıkla karşılaştık, mesai paylaştık, 

hasbihal ettik. Ancak en yakın olduğumuz 

dönem, o sabah erken Başkan Avni 

Çebi, ağabeyimin de katıldığı, Metro City 

AVM'de buluşup Macaristan Baskonsolosu 

Amb. Dr. Andras Gyenge beyi ziyaretimiz 

oldu. 

Bu ziyaret öncesi katılacak birçok arkadaşımızın 

eksik evraklarını kişisel gayret ve 

çabalarınla tamamlaman, çok takdir etmiştim 

İşi akışına bırakmayışını. 

Olumlu yönde inisiyatifi eline alman ve 

kullanman, herhalde terbiyenin ve aldığın 

eğitimin gerekleriydi. Çok hoşuma gitmişti. 

Hatta konsolos bayan basit bazı eksikleri 

söylediğinde, pasaport sahiplerini aramadan 

kendin tamamlamıştın. Müthiştin! 

Zaten o gayretkeşliğini, iş takibini, o Macaristan'a 

gezi organizasyonumuz ve gezi 

sürecince hep hissettik. Aman eksik bir 

şey kalmasın, geziye katılanlar MMG adına 

yanlış, eksik bir şey söylemesinler. Hem 

konaklanılan otelde, hem yemeklerde, 

hem de ziyaretlerimiz sürecinde MMG 

Başkanımızın bir gölgesi gibi davranışın. 

Hele o Budapeşte'de, Macaristan Mimar 

Mühendisler Odasını ziyaretimiz sonunda, 

kullandığın inisiyatif çok fazla takdire şayandı. 

Esztergom, Visegrad, Szentendre, 

Zigetvár , Mohacs buraları ziyaretlerimizde 

de her an senin varlığını hissediyorduk. 

Belki özellikle de otobüste arkada oturuyordun. 

Her birimizi rahat görmek için. Sıkıntılarımızı 

çözmek için. Daha sonra İstanbul’a 

dönüldü. 

Döndüğümüzde rahatsızlandığını duyduk. 

Her konuşmamızda dua istiyordun. Sadece 

dua... Ben de kendi içimde, kendi adıma 

acı hissediyordum. 

Özellikle Cuma geceleri yolladığın mesajların, 

aslında benim kendim için aldığım 

bir mesajdı. Yine istediğin, sadece bir dua, 

bir Yasin-i Şerif'ti. Evet, bizler de dualarımızı 

ismen senin için eksik etmiyorduk. 

Hatta eve çıktığını da duyduğumda, daha 

iyi haberlerini de alacağımı hep düşünüyordum. 

Bir sabah erkenden "O" haberi aldığımda, 

çok ama çok üzülmüştüm. 

İlk aklıma gelen de değerli eşin oldu. Çünkü 

Macaristan gezimiz boyunca o kadar 

güzel bir aile tablosu çizmiştiniz ki çok 

uyumluydunuz. 

Bugün öğleden önce yine çok eski genç 

Macar arkadaşımın cenazesindeydim. Kilisenin 

yanındaki krematoryumda yakılmış, 

küçük bir kutuya konmuş, o kutusuyla 

toprağa gömdüler. Vefatına ayrı üzüldüm, 

yakılmasına ayrı. Ya küçük yavruları, annelerine 

sarılıp hep ağladılar. 

Tabii, hiç fark etmiyor, Hıristiyan, Yahudi, 

ateist. Her canlı ölümü tadacak. 

Şükürler olsun ki, Müslüman doğuyoruz, 

senin de İslam üzerine vefatına şahidiz. 

Rabbimden Rahmet diliyorum. Mekanın 

Cennet olsun. 

Senin gibi güzel bir insani tanımaktan da 

bahtiyarım. 

Osman SAHBAZ / MMG Yönetim 

Kurulu Üyesi 

OCAK-fiUBAT 2011 91

S‹NEMAVEMÜHEND‹SL‹K 

ALEVLER ‹Ç‹NDE AFGAN‹STAN’IN KÜLLER‹NDEN DO⁄MUfi, TERTEM‹Z B‹R 

AfiK H‹KAYES‹, YA DA MODERN ZAMANLARIN “LEYLA ‹LE MECNUN”U 

BARAN, FARSÇA B‹R KEL‹ME, “YA⁄MUR” ANLAMINA GEL‹YOR. AMA BURADA “RAHMET” SÖZCÜ⁄Ü 

DAHA UYGUN DÜfiÜYOR. BARAN, “CENNET‹N ÇOCUKLAR”, “CENNET‹N RENG‹” G‹B‹ ULUSLAR 

ARASI ÜNE KAVUfiMUfi ‹RANLI YÖNETMEN MAC‹D MAC‹D‹’N‹N (OSKAR’A ADAY GÖSTER‹LM‹fi TEK 

‹RANLI YÖNETMEN) 2001’DE ÇEKT‹⁄‹ B‹R S‹NEMA fiAHESER‹, B‹R BAfiYAPIT. B‹Z‹M 

YÖNETMENLER‹N ÜZER‹NDE ÇOK KAFA YORDU⁄U, AMA B‹R TÜRLÜ BECEREMED‹KLER‹ “DO⁄U 

KÜLTÜRÜNE A‹T B‹R S‹NEMA D‹L‹ OLUfiTURMA” MESELES‹N‹ ÇÖZMÜfi B‹R‹. BARAN, GÜNÜMÜZÜN 

“LEYLA ‹LE MECNUNU.” BARAN, YAZILI KÜLTÜRDEN, GÖRSEL KÜLTÜRE GEÇ‹fiTE KEND‹ D‹L‹N‹ 

KURMUfi, MODERN ZAMANLARA DÜfiEN B‹R FUZUL‹ GÖLGES‹. 

T 

EROL MERMER / Senarist 

ahran’da, 7-8 katlı bir inşaatın her 

katında hummalı bir çalışma. Sağa 

sola koşturan ameleler, kaynayan 

zift kazanları, çimento torbası taşıyanlar, 

karılan harçlar, örülen duvarlar, toz, duman.. 

Latif, 17 yaşlarında bir Azeri genci. 

İnşaatın çaycısı. Herkesle kavga eden, 

alaycı, delidolu bir genç. İnşaatta kaçak 

olarak çalışan Afganlılardan biri üçüncü 

kattan yere düşer ve bir kamyonetle hemen 

hastaneye kaldırırlar. Taliban korkusundan 

İran’a kaçmış bu Afganlının evde 

bakmakta olduğu çocukları mağdur olunca 

yerine 16 yaşlarında ki kızı Rahmat erkek 

kıyafeti giyerek inşaatta çalışmaya 

başlar. Ağır işlerde çok zorlanır. Bir gün 

taşıdığı kireç torbası elinden kayar ve alt 

kattakilerin üzerine dökülür. İnşaatın kalfası 

onu işten çıkarmak ister ama Rahmat’ı 

getiren Afganlının ısrarı üzerine ona 

bir şans daha verir. Yeni görevi, Latif’in yerine 

çay işlerine bakacaktır. Latif’de kum, 

çimento taşıyacaktır. İşimi elimden aldın 

diye Latif o günden sonra Rahmat’a düşman 

kesilir. Olmadık eziyetler eder. Bir 

gün çay ocağına girer, ne varsa yerlere 

atar, kırar, parçalar, tarumar eder. Rahmat 

hiç karşılık vermez, hep sessiz kalır. 

Çay ocağını yeni baştan sıvar, temizler, her 

şeyi bir güzel yerleştirir. Kadın eli değdiği 

bellidir. 

Bir gün Latif çimento torbası almak için alt 

kata iner. Tam torbayı sırtlarken gözü çay 

ocağının perdesine takılır. O kirli perde yerine 

yamalıklı ama temiz bir perde takılmıştır. 

Perde rüzgarda hafif aralanır. İçerde 

gölge halinde Rahmat’ı görür gibi olur. 

Tuhaf bir duyguya kapılır. Sessizce yaklaşır, 

perdeyi aralar. Gördüğü şey karşısında 

donakalır. Aynada bir kız saçlarını tarıyordur. 

Kız saçlarını taradıktan sonra arkaya 

topuz yapıp üzerine Afganlı erkeklerin giydiği 

sarığı dolamaya başlar. Latif bir uykudan 

uyanır gibi kendine gelir ve hızla koşarak 

çimento torbalarının arkasına saklanır. 

Gözleri çok derin ve manalı bakmaktadır. 

Adeta büyülenmiş gibidir. Birkaç gün 

sora Rahmat işten ayrılır. Başka bir kasabada 

iş bulmuştur. Latif çılgına döner, yollara 

düşer, onu aramaya başlar. 

Tabi biz burada bütün filmi baştan sona 

anlatacak değiliz. Ama aşk nelere kadirdir. 

Bu kaba saba deli oğlandan nasıl bir 

şeker gibi insan çıkar. Aşk insanı nasıl şe- 


Ödüller 

Farj Film Festivali (2001) 

En İyi Film-Majid Majidi 


En İyi Yönetmen-Majid Majidi 


En İyi Müzik-Ahmat Pezhman 


En İyi Erkek Oyuncu-Hossein Abedini 


En İyi Ses Tasarımı-Mohammad Reza Delpak 


En İyi Ses Miksajı-Mohammad Reza Delpak 


Sinema Başarı Ödülü-Majid Majidi 

Montreai Film Festivali (2001) 

Jüri Özel Ödülü-Majid Majidi 

Abadan Film Festivali (2002) 

En İyi Film-Majid Majidi 

Abadan Film Festivali (2002) 

En İyi Yönetmen-Majid Majidi 

Baran (Yağmur) 

killendirir. Filmi izleyince göreceksiniz. 

Fakat ben filmin finalini anlatayım. Rahmat 

ailesiyle birlikte Afganistan’a dönmek 

için onları götürecek aracı beklemekteler. 

Latif, Rahmat’a kendisinin kız olduğunu 

bildiğini hissettirmemiştir. Daha önce inşaatta 

birlikte çalıştıkları Rahmat’ın babasını 

ziyarete gelmiş gibi davranır. O ana 

kadar aralarında aşka dair tek kelime etmek 

bir yana, göz göze dahi gelmemişlerdir. 

Kamyonet gelir, eşyaları taşımaya 

başlarlar. En son kapıdan Rahmat çıkar. 

Kamyonete yürürken elindeki kap devrilir 

ve içindekiler yere saçılır. Toplarken Latif’te 

yardım eder. İkisi de derin bir huşu 

içindedir. Rahmat kamyonete yönelir ama 

çamura saplanan ayakkabısı ayağından çıkar. 

Latif ayakkabıyı çamurdan çıkararak 

Rahmat’a verir. Rahmat da araca binince 

araç hareket eder. İlk defa Rahmat Latif’e 

bakar. Bu kısa bir andır. Sonra peçesini indirir. 

Latif hiç kımıldamadan kamyonet 

gözden kayboluncaya kadar bakar. Kıvrılan 

patika yolda nihayet kamyonet kaybolur. 

Latif öylece kalakalmıştır. Yüzüne düşen 

birkaç yağmur damlası onu kendine 

getirir. Sonra önündeki ayak izini görür. 

Ondan kalan tek hatıradır. Yüzünü hüzünlü 

bir tebessüm kaplar. Yağmur damlaları 

gittiçe çoğalarak ayak izini doldurur. Onun 

ayak izi rahmetle dolmuştur. Aslında o 

ayak izi bir semboldür. Kadem-i Şerif’e 

naziredir. Beşeri aşk bitmiş ve ilahi aşka 

ilk adımdır. 

F‹LM‹N KÜNYES‹ 

Filmin Adı : BARAN 

Yapım : 2001 / İran 

Tür 

: Dram 

Yönetmen : Majid Majidi 

Oyuncular : Hossein Abedini, Hamid 

Aghazi, Abbas Rahimi, 

Hossein Mahjoub, 

Zahra Bahrami 

Senaryo : Majid Majidi 

Yapımcı : Majid Majidi, Fouad Nahas 

Görüntü Yönt. : Mohammad Davudi 

Müzik : Ahmad Pezhman 

Süre : 94 dakika 

Vizyona Giriş : 03 Mayıs 2002 

Filmografi 

The Song of Sparrows (2008), The Willow Tree (2005), Olympics In the Camp (2003) 

Barefoot to Herat (2002), Baran (2001), The Color Of Paradise (1999), 

Children of Heaven (1997), God will come (1996), Father (1996) The last village (1993), 

Baduk (1992), A Day With POWs (1989), Examination day (1988), Hoodaj (1984), Explosion (1981) 

OCAK-fiUBAT 2011 93

K‹TAPLIK 

B‹L‹M VE 

YANILGI 

ERCÜMENT GÜNDOĞDU 

Tanıtımını yapacağımız, usta gazeteci 

ve araştırmacı Taha Akyol’ un 

“Bilim ve Yanılgı” adlı kitabı, on üç 

yıl aradan sonra yeni eklentileriyle yeniden 

yayımlandı. Genişletilmiş bu yeni baskılar, 

hızla değişen dünyanın yeni oluşumları 

ışığında kaleme alınarak Doğan Yayıncılık 

tarafından Kasım 2010 ve Ocak 

2011’de yapıldı. 

Kitabı okurken kendinizi, hayati 

önemi haiz bir konunun heyecanlı 

ve kışkırtıcı tartışması içinde 

buluyorsunuz. Altı çizilesi satırlar 

ve alıntılar, kitabın birçok yerine 

not almak zorunda bırakıyor 

okuyucuyu. Hayati önemi haiz 

diye nitelediğim bu konu, bizim 

kadim sorumuz olan “Neden 

geri kaldık?” sorumuza ışık 

tutuyor aslında. Bilim ve düşünce 

tarihimizdeki pozitif ve negatif örnekler 

kronolojik bir bakışla incelenerek çarpıcı 

saptamalar yapılıyor. 

“Tablo çok ilginçtir; XII. yüzyılda yaşayan 

Kur’an tefsircisi İmam Razi’ye göre 

geometri öğrenmek farzdır. XIV. yüzyılda 

yaşayan İbni Haldun’a göre doğru 

düşünmek için geometri bilmek şarttır. 


Ama XVII. yüzyıla geldiğimizde İmam 

Rabbani geometrinin faydasız olduğunu 

yazmaktadır.’’ 

Kitapta en çok “Her şey”ci ideolojiler 

eleştirilmekte ve gelişmenin önündeki en 

büyük engel olarak görülmektedir. “Her 

şey” ci ideolojileri şu alıntılarla adeta 

resmetmiş Taha Akyol: 

-101. sayfada Benito 

Mussolini’den yaptığı alıntı; 

“Bütün dünya bizim görüşlerimizi 

kabul edecektir. Çünkü, 

okuyan herkes görecektir ki, 

çözüm getirmediğimiz sorun, 

cevap verilmedik soru, 

keşfedilecek meçhul 

bırakmadık.” 

-102. sayfada ise Cemalettin 

Kaplan’dan yaptığı alıntı; 

“İslam müçtehitleri her meseleyi 

halletmişler, her problemi çözmüşler ve 

olmuş, olacak, olması muhtemel her 

hadiseyi hükme bağlamışlardır.” 

Bu alıntılarla “Her şey” ci ideolojiler yeterince 

anlatılıyor, değil mi? 

“Nereden baksanız, ‘ilerici’ anlayışın vardığı 

sonuç, ideolojiyi bilim sanmak, bilimi bilim 

olarak kavrayamamaktır.” saptamasıyla da 

“ 

‘Her fley’ci ideoloji, 

zihnimize bir ç›k›fl yolu, bir 

flüphe imkan› da 

b›rakmam›flt›r. Her fleyin 

cevab› haz›r ise biz neyi 

sorup cevap araflt›raca¤›z? 

Yan›lg›lardan ar›nd›r›lm›fl 

ve de ‘Tek bir bütünsel 

bilim’e ba¤lanm›flsak, art›k 

flüphe duymam›z, 

sorgulamam›z, 

araflt›rmam›z mümkün mü?

““Gelece¤e dönük özlem ve 

tasavvurlar›m›z “Her fley”ci bir 

yan›lmazl›k ideolojisine dönüflürse, 

felaket getirmektedir.” 

” 

O 

başka bir kesimi eleştirmekte ve şöyle bir saptama daha yapmaktadır 

Taha Akyol: “Bir teori ‘her şey’ i izah etmeye 

kalkıştığında, ‘test edilebilir’ olmaktan çıkar!” diyerek, Karl 

Popper’ın Marks’a yönelttiği eleştiriyi de alıntılıyor 152. sayfada: 

“Bilim yöntemi sonsuz sayıdaki olaylardan teorimizi 

doğrulayacak olanları seçmeyi değil, aksine yanlışlayabilecek 

olguları aramayı gerektirir.” 

Aslında söylenmek istenen, hangi çağda ve inançta bulunursak 

bulunalım, bilimi ve bilimsel düşünme metodlarını doğru 

kavramak ve buna göre bir bakış açısı oluşturulması gerektiğidir. 

Bunu yapamadığımızda, ya hamasi bir ideolojinin ya 

olayları komplo teorileriyle açıklamaya çalışan soyut bir 

bakışın ya da astrolojiye endeksli gerçeküstü algıların 

büyüsüne kapılacağımız anlatılmaya çalışılmaktadır. 

Ama bütün bunlar, günümüz itibariyle olumlu bir gidişata 

girmiş gibi algılanmakta olmalı ki geleceğe olan bakış 

oldukça pozitif, “Bilim ve Yanılgı”da. Özelde Türkiye, genelde 

ise Asya kıtası açısından aydınlık bir gelecek tasavvur 

edilmekte, Türkiye’nin 2020’li yıllarda dünyanın en büyük on 

ekonomisi arasında yer alacağı, Asya ülkelerinin de 2050’ li 

yıllara damgasını vuracağı öngörülmektedir. Çünkü bilim ve 

ekonomi arasındaki sıkı ilişki ile üniversitelerin hem 

Türkiye’de hem de Çin, Hindistan, Kore gibi Asya ülkelerinde 

ne kadar önemsenmeye başladığı kitapta zaten yeterince 

anlatılmaktadır. 

Kitaptaki içerik ve kaynakça oldukça kabarıktır. Kapitalizm, 

Marksizm, Faşizm, piyasa ekonomisi, pragmatizm, pozitivizm, 

Hegelci’lik, Platonizm, Freudizm gibi birçok kavram ve ideolojiye 

değinilmiş, yerli ve yabancı onlarca müelliften alıntılar 

yapılmıştır. Yüz elliye yakın kaynakçaya sahip olan kitapta, 

bilim felsefecisi Karl Popper’a özel bir önem atfedilmiştir. 

Sonuç olarak, bu kitabın da her kitap gibi eleştiriye açık 

olduğu söylenebilirse de “tenkit kolay san’at zordur.” ilkesi 

gereğince saygıyı yeterince hak ediyor denilebilir. Sıkılmadan 

okunacak, hem içeriğinden, hem de kaynaklarından 

fazlasıyla yararlanılabilecek bir kitap “Bilim ve Yanılgı”. 

OTOMOB‹L‹N 

EKOLOJ‹S‹ 

tomobilin ortaya çıkışından günümüze kadar 

geçen süre içinde, on yedi milyondan fazla insan 

kazalarda can vermiş, milyonlarcası da bu kazalar 

sonucu sakat kalmıştır. Otomobil kazalarıyla ilgili 

haberler, yazılı ve 'görüntülü' basının kanıksanmış bir 

üslupla verdiği günlük haberlerden biri haline gelmiştir. 

Bu kazaların sorumlusu olarak, hala hatalı otomobil 

kullanımı ('Trafik Canavarı') gösterilir ki bu belli bir 

ölçüde doğrudur. 

Otomobil kazalarının sorumluluğunun tümüyle bireylere 

yüklenmesi Peter Freund ile George Martin'e göre 

konuyu tek boyutuyla ele almak demektir. Hız 

göstergeleriyle ortalama bir yarış arabasını andıran 

günümüz otomobillerinin sıkışık bir trafikte bir beygir 

hızıyla seyretmek durumunda kalmaları, 'otomobil 

merkezli bir ulaşım sistemi'nin tek 'gülünç' çelişkisi 

değildir. Trafik tıkanıklıklarını gidermek için inşa edilen 

ek yolların, tıkanıklıkların daha da 

geniş bir alana yayılmasına neden 

olması, sürücülerinin trafiğe 

takılma korkusu nedeniyle birçok 

arabanın günün büyük bir 

bölümünde otoparklarda konaklaması 

gibi örnekler, otomobilin 

bir ulaşım aracı olarak kendisinden 

beklenenleri gereği gibi 

yerine getiremediğini hatta hiç 

yerine getiremeyeceğini 

gösteren bir iki örnektir sadece. 

Otomobile bağımlı bir ulaşım 

sisteminin kendi içinde yaşadığı 

bu çelişkilerin, kısırdöngülerin ve neden olduğu 

trajik kazaların yanı sıra ekolojik dengeyi bozması, 

gürültü kirliliğine neden olması, erkek egemen söylemi 

çoğaltması ve insan sağlığına yaptığı olumsuz etkiler 

gözardı edilemeyecek denli büyük boyutludur. İnsanı, 

caddelerde beş duyunun beşini de kullanmaya zorlayarak 

açık havada hayal kurma zevkinden mahrum 

bırakması; sokak hayatını, komşuluk ilişkilerini, 

keyfiliği, kısacası insani bir kent hayatını yok etmesi 

'otomobil merkezli ulaşımın' en önemli açmazlarıdır. 

Otomobilin Ekolojisi'nde, alternatif ulaşım tarzlarının 

(trenler, otoraylar, bisiklet vb.) nasıl inşa edileceği, yeni 

bir kent yapılaşmasının nasıl olması gerektiği, 

halihazırdaki örneklerden yararlanıp geleceğe yönelik 

projeler üretilerek irdeleniyor. Hayatımızın hemen her 

alanına tecavüz eden otomobilin, birçok insanın 

sorgusuz sualsiz kabul ettiği sistemsel doğasını 

acımasızca sorgulayan, merkezinde otomobilin yer aldığı 

bir ulaşım sisteminin dayattığı ideolojiyi çelişkileriyle 

gözler önüne seren bu kitapta daha insani ulaşım tarzlarına 

imkan tanıyacak modeller de öneriliyor. 

'Maruz kalınan' bir kamusallık yerine 'seçerek, razı 

olan' bir kamusallıktan yana olanlar için vazgeçilmez 

bir kaynak. 

OCAK-fiUBAT 2011 95

Ç‹ZG‹YORUM 

Yakup Güler

1ba2e3e633

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?