DSİ Genel Müdürlüğü 2010 Yılı Faaliyet Raporu - Devlet Su İşleri ...

2010 Yılı Faaliyet Raporu
Bu sonuçlar, sulama alanı 1.000 hektarın üzerinde olan ve devredilen sulamalar ile DSİ’ce işletilen sulamalardan
elde edilmiştir. DSİ sulamalarının çoğunluğu açık kanal cazibe sulaması olduğundan sulama randımanlarının
%50 seviyesine çıkarılması için çalışmalar yapılmaktadır.
Sulama yönetimi çalışmaları kapsamında başarılı bir sulama işletmeciliği yapabilmek için asgari şartlar
şunlardır:
• 1/5.000 ölçekli işletme haritalarının mevcut olması,
• Eğitimli ve yeterli sayıda personel istihdamı,
• Bakım-onarımının zamanında yapılması,
• Sulama mevsiminden önce sulama alanı su ihtiyacının tahmini ve kaynak ile karşılaştırılması,
• Ulaşım araçlarının (binek aracı, motosiklet vb.) temini,
• Haberleşme araçlarının (telsiz, telefon vb.) temini,
• 6200 sayılı Kanun’a göre; DSİ’ce inşa edilerek işletmeye açılan sulamalarda bir yıl önce yapılmış olan
işletme ve bakım masraflarının tamamı faydalananlardan işletme ve bakım ücretleri (çiftçi tabiriyle
sulama ücreti) şeklinde geri alınmaktadır. DSİ sulamalarında işletme ve bakım ücretleri her yıl Bakanlar
Kurulu Kararı ile belirlenmektedir.
Bu Çerçevede;
• 6200 sayılı Kanun, Bakanlar Kurulu’na işletme ve bakım ücretlerinde indirim yapma yetkisi de vermiştir.
Yapılan değerlendirmelere göre, sulama ücretleri zirai üretim değerinin %3-5 civarında olmaktadır.
• DSİ’ce inşa edilerek işletmeye açılan sulamalara yapılan kamulaştırma dahil yatırım masrafları da 6200
sayılı Kanun gereği faydalananlardan geri alınmaktadır. Yatırım geri ödeme tutarları Başbakanlık Olur’u
ile belli dönemlerde yenilenmektedir. En son olarak, yıllık yatırım ücreti geri ödemeleri, başlangıç yılı
2002 yılı olmak üzere 07/05/2001 tarihli Başbakanlık Olur’u ile 0,15 - 0,75 TL/da arasında belirlenmiştir.
Geri ödeme süresi ortalama 11 yıldır.
• Sulama ve drenaj kanallarında su iletimini güçleştiren unsurlardan biri de otlanma ve sediment birikimidir.
Bunun için özellikle mekanik temizlik yöntemlerine başvurulmakta olup 2010 yılında 10.408
km sulama kanalında 3,89 milyon m 3 , 652 km drenaj kanalında 2,56 milyon m 3 temizlik çalışması
yapılmıştır.
• Sulama yönetiminde esas unsurlardan biri de, sulama tesislerinde fiziki yapıların (kanal, çek yapısı,
ölçü tesisleri, sel geçitleri vb. hidrolojik yapılar) sulama mevsiminden önce sulamaya hazır hale getirilmesidir.
Bu maksatla gerekli bakım onarım çalışmaları (beton onarımı, kanalet değiştirme, servis yolu
bakımı, boya, tamirat, sızdırmazlık sağlanması vb.) yapılmalıdır. Sulama onarımları kapsamında; 2010
yılında 8.524 km servis yolu bakımı yapılmış, 328 bin m 3 servis yollarına stabilize malzeme serilmiş,
sulama kanallarında 70 bin m 3 beton onarımı yapılmış ve 85 km uzunlukta kırılan ve tahrip olan kanalet
değiştirilmiştir. Barajlarda cebri boru ve dolusavak kapakları ile regülatör ve sulama tesislerindeki
metal aksamın 37 bin m 2 ’si boyanmış ve 332 bin ton taşıma yapılmıştır.
• 1.417.726 ha alanı koruma altına alan ve 67 adedi taşkından koruma amaçlı baraj olmak üzere toplam
5.918 adet taşkından koruma tesisinde ise 2010 yılında 13 milyon m 3 temizlik sedde ve röpriz yapımı,
74 bin m 3 beton onarımı, 828 km servis yolu bakımı ve 97 bin m 3 stabilize serilmesi çalışması yapılmıştır.
DSİ’ce geliştirilen sulamalarda sulanan alandaki bitki desenindeki gelişmeler incelendiğinde en dikkat
çekici nokta, sulamadan önce kuru tarım yapılan alanlarda hububat ağırlıklı ekim yapılırken, sulamadan sonra
ürün çeşitliliği meydana gelmesidir. 2010 yılı verilerine göre, DSİ’ce geliştirilen sulamalarda bitki deseni; %13
pamuk, %19 hububat, %22 mısır, %6 şekerpancarı, %5 sebze, %2 bakliyat, %7 meyve, %3 narenciye, %3
ayçiçeği, %5 yem bitkisi, %2 bağ ve %13 diğer ürünler şeklinde gerçekleşmiştir.
43