RİZE - Türkiye İstatistik Kurumu

Genel Bilgiler
Rize, 1867 Vilayet Nizamnamesine göre Trabzon Vilayetinin merkez sancaının 6 kazasından biri
durumundadır. 1877 yılında merkez sancaa balı nahiye olmutur. 1877–1878 Osmanlı Rus savaının
ardından Lazistan sancaı kurulunca Rize hem kaza, hem de bu sancaın merkezi oldu. Birinci Cihan
savaında 9 Mart 1916 tarihinde Rize, Rusların igaline uramı, 2 Mart 1918 de baımsızlıına
kavumutur.
Cumhuriyet dönemine kadar sancak merkezi olan Rize, 20 Nisan 1924 tarihinde vilayet olmutur.
2 Ocak 1936 tarihinde yürürlüe giren 2885 sayılı Kanunla Erzurum'dan Yusufeli ilçesi, Rize'de Pazar
ilçesinden sonraki arazi parseli, ilçe ve bucaklar alınmak sureti ile bugünkü Artvin ili Çoruh adı ile
vilayet haline getirilmi ve Rize ili de tek ilçesi olan Pazar’la kalmıtır. Bugün ise Pazar ilçesi ile birlikte
12 ilçesi bulunmaktadır.
Corafi Durum
Rize kuzeydou Anadolu'da; Dou Karadeniz kıyı eridinin dousunda, 40 o -22' ve 41 o -28' dou
meridyenleri ile 40 o -20' ve 41 o -20' kuzey paralelleri arasında yer alır. Batıdan Trabzon'un Of, güneyden
Erzurum'un spir, Doudan Artvin'in Yusufeli ve Arhavi ilçeleri ve kuzeyden Karadeniz ile çevrili olan
Rize'nin göller hariç yüzölçümü 3 922 km 2 dir.
Yer ekilleri: Dou Karadeniz kıyı sıradaları yayının kuzey yamacında yer alan Rize toprakları
genel ifade ile dalık ve engebelidir. Ancak bu genel topografik durum dikey yönde bazı farklılıklar arz
etmektedir.
Dalar: Kabaca 2000 m yükseklikten balayan bu sahanın 3000-3200 m yükseklie kadar olan
kısımlarında toporafya basık sırtlar, dik yamaçlı "U" profilli vadilerden oluur. Dördüncü jeolojik
zamanın buzul devrelerinde geni ölçüde buzul aındırmasına sahne olan bu sahada çok sayıda küçük
boyutlu buzyalaı ve moren set gölleri mevcuttur.
Bu sahanın, yükseklii 3000 m'yi aan kısımları ise Rize'nin en sarp ve en arızalı kesiminin
oluturmaktadır. Geni ölçüde çıplak ve tamamen kayalık zirveler ile bunların arasındaki keskin sırtların
yamaçları insanın gezmesini engelleyecek kadar diktir. Rize'nin en yüksek noktalarını bu sırtlar
arasındaki zirveler oluturur. Üzerinde hâlâ buzul bulunan ve Rize topraklarının en yüksek noktası olan
Kaçkar Tepesi (3937m) ile Verçenik (üç doruk) Tepesi (3709m), Koyunsokaı Vacakar daı (3458m),
Çaymakçur Tepesi (3420m), Gudashevsivrisi Tepesi (3406m), Koyunsokaı tepesi (3342m), Marsis
Tepesi (3334m) ve Aaı Karata Tepesi (3322m) bu zirvelerden bazılarıdır. Bu arızalı toporafya
Fındıklı ilçe merkezinin güneyinden itibaren sarplıını ve yüksekliini kaybetmeye balar.
Yaylalar-Platolar: Kaçkar sıradalarının eteklerinde, Çamlıhemin, Hemin, ve kizdere
ilçelerinde youn biçimde yer alan yaylalar, iyi korunmu özgün mimarili evleriyle bulutların ötesinde
bir hayat sunar. Bu yaylalardan Ayder, Aaı-Yuları Kavron, ve Anzer Yaylaları Turizm Merkezi ilan
edilmilerdir.Bu yaylalar özellikle yaz aylarında yerli ve yabancı turistlerin urak yeri olur.
Ayder Yaylası, Çamlıhemin-Aaı ve Yukarı Kavran Yaylaları, kizdere-Anzer (Ballıköy) Yaylası
Turizm Merkezi, kizdere-Çaırankaya Yaylası, Elevit Yaylası dier önemli yaylalardır.
Akarsular-Göller: Rize, yaılı iklimi ve çok sayıdaki yeraltı su kaynakları sayesinde çok zengin
bir hidrorafik yapıya sahip olmutur. Rize sınırları içinde dou-batı yönünde ortalama her 250-300
m'de büyük veya küçük akan bir suya mutlaka rastlanır. Nitekim Rize arazisinin reliefi de bunu
göstermektedir. Bundan hareketle Rize'nin, Türkiye'de akarsu younluu en fazla olan il olduunu
söylemek mümkündür. Ancak bunu kesin olarak söyleyebilmek için Türkiye'nin bütün illerinde akarsu
younluu ölçümlerinin yapılmı olması gerekir.
Rize'nin akarsuları kısa boylu, yatay eilimli fazla olan hızlı akılı akarsulardır. Rize sınırları içinde
uzunluu 5 km'den fazla olan 23 akarsu vardır. Ancak bunlardan 16 tanesi dorudan doruya
XII
TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Rize, 2012