Tüm Müslümanların Kaderi Aynı

Tüm 

Müslümanların 

Kaderi Aynı 

2147-642Bizbiriz 

Sayı: 11 

Aralık 2013 

ISSN: 

d e r g i s i 

وَالَّذينَ‏ كَفَرُواْ‏ بَعْضُ‏ هُمْ‏ ‏أوْلِيَاء بَعْضٍ‏ ‏إِلاَّ‏ تَفْعَلُوهُ‏ تَكُن 

فِتْنَةٌ‏ فِي الاأرْضِ‏ وَفَسَ‏ ادٌ‏ كَبِيرٌ‏ 

İnkar edenler birbirlerinin dostlarıdır. Eğer siz aranızda dost olmazsanız 

yeryüzünde kargaşalık, fitne ve büyük bozgun çıkar. 

Enfal 73

EDİTÖRDEN 

Yüce rabbimize sonsuz şükürler olsun ki, 

bir sayı ile daha huzurlarınızdayız. Gönüller 

birleştikçe zorluklar bir bir uzaklaşıyor. Aşılan 

her engel bir sonraki çalışmaların zeminini 

kuvvetlendiriyor. 

* * * 

İslam âleminde her dem yeni olaylar zuhur 

ediyor. Ahir zamanın bir özelliği olsa gerek ki, 

her olay kendinden önceki olayları örtüyor. 

unutturuyor. Hafıza-i beşer her geçen zamanda 

daha bir nisyan ile malülleşiyor. Ama ne acı 

bir geçektir ki, kendinden sonraki olaylara ders 

olan olaylar zamanın Müslümanları tarafından 

ibret olarak alınmıyor, algılanmıyor. 

* * * 

Geçtiğimiz ay içerisinde, bütün dünyanın 

gözleri önünde bir mücahid 

idam yoluyla şehid edildi. 

Abdurrahman MOLLA’nın 

şehadeti müşfik gönüllere 

hüzün indirirken birçok kişiye 

sıradan bir ölüm gibi geldi. 

Ve ne kötü sevinenler de 

oldu. Nasıl ki, islam âleminde 

cerayan eden katliamlar 

sıradan bir vaka olarak algılanmakta 

ise MOLLA’nın şehadeti 

de o nispette gazete 

satırları arasında kayboldu 

gitti. 

İnancı uğruna şehid edilen 

bütün mücahidlere selam 

olsun. 

* * * 

Şehadetlerin hüznü yaşanırken başka bir 

hoca efendinin bedduaları ile sarsıldı İslam âlemi. 

Zalimlere beddua etmeyen ve hatta onlar 

ve çocukları için gözyaşı dökebilecek kadar 

merhametli olduğu izlenimini oluşturan bir 

hoca efendi, Allah rızası için hizmet gayretinde 

olduğu aşikâr olan bir zümre için beddua ediverdi. 

Ne var ki, artık islam âleminin feraset ve 

basiretli yürekleri bu hezimeti yere düşürmedi. 

Zerre miktarı iman ile hareket edenler “aldık kabul 

ettik” değil “sahibine iade ettik” dediler. Yangına 

benzin ile gidip ateşi körüklemek yerine su 

ile gidip söndürdüler. 

Cenab-ı Hak müslümanların feraset ve basiretlerini 

açsın. Âmin 

* * * 

Bu sayımız yine dolu dolu. 

Varisün-nebi Abdullah 

Murad Şükrüoğlu Hocamızın 

sohbetlerinden bir buket 

ile beraber, mü’minin 

hayatını şekillendirecek 

ilim hazinesinden demetleri 

kardeşlerimiz hazırlamışlar. 

Cenab-ı Hak amelimize 

yansıtmayı nasip eylesin. 

Örneklik ve ibretlik hadiselerle 

dolu bir dönemdeyiz. 

Rabbim bizleri ibretlik 

olan kullarından değil örnek 

olan kullarından eylesin. 

Âmin 

Bizbiriz Dergisi 

İmtiyaz Sahibi 

Bizbiriz Derneği adına 

Yön.Krl.Bşk. M. Emin Doğan 

Editör ve Yazı İşleri Müdürü 

Kadir Aydın 

Grafik – Tasarım 

Yasin Candan 

Fotoğraf 

Bahadır Aktaş 

Reklam Koordinatörü 

Ahmet Navruz 

Yayın Kurulu 

Hamide Erbay 

Ayşe Tunç 

Selman Bahar 

Zehra Bilmen 

Faruk Kul 

Ümmü Haram 

Baskı Tarihi 

Aralık 2013 

Baskı 

Erman Ofset Matbaacılık Sanayi Tic. Ltd. Şti. 

Yeni Matbaacılar Sit. Yayın Cad. 6. Blok No:14 

Konya 

Tel : 0 332 342 01 55 

Fax : 0332 342 21 63 

www.ermanofset.com 

Bizbiriz Dergisinde 

yayınlanan yazı, şiir, söyleşi, 

fotoğraf, illüstrayon, 

infografik ve makalelerin 

elektronik ve basılı 

ortamlarda çoğaltılma hakkı Bizbiriz 

Derneği’ne aittir. 

Yayın Türü 

Aylık, yaygın süreli yayın 

Bizbiriz Derneği 

Medrese Mah. Ulaşbaba Cad. Aras İş 

Merkezi No:15/1Selçuklu / KONYA 

Tel : 0 (332) 353 27 00 

0 (541) 248 65 28 - 0 (507) 577 22 25 


3

Sömürgeciliğin 

Yeni Hali: Yasal 

Gasp 

6 

Vahiy Nuruyla 

Şereflenen Gece 

9 

İlm-ü Hal 

12 

Hadis 

16 

Fıkıh 

18 

Siyer-i Nebi 

19 

Tasavvuf 

23 

Ayın 

Sohbeti 

27 

Sensin 

33 

Unutulan 

Hasene: Karz-ı 

Hasen 

36

Sahabe-i Güzin 

38 

Müslüman 

Bilimadamları 

42 

Şehrin 

Görünmeyen 

Yüzü 

44 

Amenerrasulü 

46 

Arapça 

Rabca’ya 

Götürür 

47 

Haydar 

48 

Faydalı Bilgiler 

49 

ÇOCUK 

50 

Tarih’te 

Aralık 

52

Sömürgeciliğin 

Yeni Hali: Yasal Gasp 

SELMAN BAHAR 

Ekonomi ve politika... Birbirinden karşılıklı 

olarak etkilenen ve insanların yaşam standartlarını 

ve tarzlarını yönlendiren çok önemli iki 

kavram. Biri diğerinden bağımsız düşünülemez 

ve ikisinin de yönetiminde başarılı olan 

makam, gücünü sarsılmaz bir zemine taşır. 

Kuşkusuz ki kısa vadede Dünya’nın sıcak gündemini 

ve uzun vadede tarihin seyrini en çok 

şekillendiren olayları meydana getiren yönetici 

sınıfın kararları, ekonomi ve politikadan 

bağımsız düşünülemez. 

*** 

Başat güç 1 : George Modelski tarafından geliştirilen 

bir uluslararası ilişkiler kuramıdır. Bu 

kurama göre 15. yüzyıldan itibaren dünya tarihinde 

belirli devletler ortalama bir yüzyıl süren 

dönemlerde denizlere egemen olmaktadır. 

Bu egemenliğin ortaya çıkardığı bir sonuç 

olarak başat güçler dönemleri içinde ekonomi, 

politika, popüler kültür, bilimsel metotlar 

gibi daha birçok alanda söz hakkı dünya geneline 

yayılmış devlet olarak tanımlanabilir. 

Her yüzyılda başat güç olan farklı devletler 

ortaya çıkmıştır ve çıkmaya da devam edecek. 

Şimdiye kadar Dünya’ya üstünlük sağlamış 

başat güçler şu şekilde listelenebilir. 15. yy da 

Portekiz, 16. yy da İspanya, 17. yy da Hollanda, 

18. yy da Fransa, 19. yy İngiltere başat güç 

olmuşlardır. 20. yy da ise Almanya’nın başat 

güç olma sevdasıyla içine girdiği hırçın tutum 

1 Başat Güç ile ilgili daha geniş okuma için; SANDER Oral, Siyasi 

Tarih/İlkçağlardan 1918’e, İmge Kitabevi 

ise iki dünya savaşına neden olsa da, bu kaos 

meydanından ABD kazançlı ayrılmış ve 20. 

yy’ın son yarısında başat devlet olmuştur. 21. 

yy’ın Soğuk Savaş dönemi olarak adlandırılması 

ise Sovyetler Birliği’nin ABD’yi alt ederek 

başat güç olma hedefinden kaynaklanır. Fakat 

gerek deniz, gerek hava, gerekse uzay sahasındaki 

etkisi ile ABD 21. yy’ın da güçlü devleti 

olarak tanımlanmış ve SSCB dağılmış bir güç 

olarak tarihe geçmiştir. 

*** 

Başat güç kavramında dikkat edilmesi gereken 

husus başat gücü belirleyen unsurdur. 

George Modelski’nin, uluslararası denizlerde 

üstünlüğü belirleyici olarak seçmesinin nedeni 

deniz yollarına sahip olan devlet için ekonomik 

sürecin (ithalat-ihracat/ hammadde alımı 

vs.) daha hızlı akmasıdır. Bu mantık içinde 

bugünün başat güç unsuru teknolojik altyapıyla 

ilişkilendirilebilir. 

“Başat devletler” ile ilgili tarihi bir inceleme 

yapılırsa görülecek olan şudur ki, her başat 

gücün öne çıkan ortak bir özelliği vardır. Bu 

özellik diğer devletlerin içinde ekonomik imkan 

ve kazanç kapasitesi açısından önde olmaktır. 

Muhakkak ki bu üstünlük sadece ekonomiye 

indirgenemez. Ekonomik üstünlüğü 

kazanmak adına sağlam bir devlet örgütlenmesi 

şart ise böyle bir devlet örgütlenmesi 

içinde o toplumun, kültürel birikim ve toplumsal 

ilişki düzeylerinde belli bir seviye kat 

etmiş olması gerekir. Yani ekonomik başarı 


6

ir getiri ise her getirinin bir sermayeye ihtiyaç 

duyması gibi ekonomik başarının sermeyesi de 

devlet organları ve sivil toplum arasındaki ilişkinin 

istikrarıdır. 

Eğer toplumsal tabaka sağlam bir zemin 

oluşturuyorsa devlet içinde siyasi mekanizmada 

sağlam olacaktır. Sağlam bir siyasi mekanizma, 

yurtiçinde üretim yapan sektörlerin uluslararası 

düzende devlete ekonomik üstünlük 

getirmesini sağlayacaktır. Şüphesiz ki buradan 

çıkarılacak sonuç ise uluslararası ekonomik üstünlük 

kazanmış bir devlet, aynı zamanda uluslararası 

siyasi otorite olmaya başlamış bir devlet 

de demektir. 

Asıl vurgulamak istediğimiz 

durum ise 

anlattığımız başat güç 

kavramının pekte masum 

olmayan fiillerin 

sebebi olduğudur. 

Devletler tarihin her 

diliminde ister barışçıl 

yollarla olsun, ister 

tehdit içerikli diplomasiyle 

olsun, isterse 

birebir şiddet kullanarak 

olsun diğer devletlere 

üstünlük kurmaya 

çalışmıştır. Tek gayeleri 

yurtiçinden ve/ya 

yurtdışından gelebilecek 

olası tehditlere 

karşı güvenliği sağlamak olmuştur. Bu yüzdende 

tehdit olarak algıladıkları devletleri “üstün 

olma” durumuyla egale etmeyi seçmişlerdir. Bu 

üstünlük bir devlete karşı kültürel baskınlık olabilecekken 

başka bir devlete karşı diplomatik 

kazanç şeklinde sağlanabilir. Yani insan ilişkilerindeki 

gibi her devlet arasındaki ilişki/rekabet 

ilişkisi devletlerin karakteristik özelliklerine 

göre şekillenir. Ama her devlet karakteri için 

geçerli olan bir üstünlük varsa o da ekonomi/ 

akabinde siyaset alanındaki üstünlüktür. 

İşte uzun uzadıya girişini yaptığımız belirli 

kavramlarla ilgili sunduğumuz çerçeve aslında 

üstünlüklerin dünya tarihine yansımasıyla 

ilgili bir hikayeyi anlatmak içindir. Uluslararası 

şirketlerin üçüncü dünya ülkelerini nasıl parsellediklerinin 

başlangıç serüvenidir bu hikaye. 

Devletler ve uluslararası şirketler arasındaki 

sınırların nasıl ortadan kalktığıyla ilgilidir daha 

Ama biz Allah’ın rızasını gözeterek 

salih ameller işlemek istiyorsak 

araçlar amacımıza hizmet 

edecek. Biz nasıl olduğuna akımızla 

varamayacağız güzellikler 

yaşayacağız. Allah’ın lütfuyla attığımız 

bir adım on adım hükmünde 

olacak, ilerlerken nasıl ilerlediğimize 

şaşacak cümle alem. 

çok. Akabinde ise birey olarak teker teker her 

insanın, bu kâr savaşından nasıl zarar gördüğünün/göreceğinin 

delilidir bu hikaye. 

İnsanoğlu olarak sıklıkla unuttuğumuz ve 

bizi hataya/zarara düşüren şey devletin varlığının 

sebebidir. Bizler hızlı akan yaşamda çoğu 

zaman devlet için yaşama hatasına düşeriz. 

devlet için çalışır, devlet için kazanır, devlet için 

koştururuz. Tabi ki devletin devamlılığını sağlamak 

her vatandaşın sorumluluklarından biridir. 

Fakat atladığımız nokta aslında devlete 

biz insanların yaşamını kolaylaştırmak için yine 

insanoğlu tarafından belli bir sistem kazandırıldığıdır, 

devletin amacının vatandaşa hizmet 

olduğudur. 

Bununla birlikte 

devletin görevlerini 

de önemsizleştirmekte 

tehlikelidir. 

Buna en büyük örnek 

1929 Dünya Ekonomik 

Buhranı sonrasında 

ABD’de alınan önlemlerdir. 

Bu önlemler 

devletin ekonomik süreçten 

neredeyse tamamen 

elini çekmesine 

neden olmuş birçok 

düzenlemeyi içerir. 

Bunun sonucunda ise 

1960’lı yıllara kadar 

gelinen süreçte ekonominin belirleyici unsurunun, 

devletin piyasadan uzaklığında, oldukça 

gelişmiş finans şirketleri olmaya başlamasıdır. 

Bu finans şirketleri ise artık devletlerin ekonomik 

eli olmuşlar ve politikanın görünmez silahı 

olarak ABD hükümeti tarafından kullanılmaya 

başlamışlar. 

Finans şirketlerini, en etkili biçimde kullanan 

devlet olarak Amerika, bu yolu uluslararası 

hukuksal olarak yasal olmayan işleri bu şirketler 

üzerinden yasallaştırmak için seçmiştir. Yakın 

tarihte de birçok örneği bulunan bu tarz 

yasal ekonomik gaspların itirafçıları dünya basınına 

belgeler sızdırmakta, saklı kalmış birçok 

ekonomik tetikçilik operasyonunu gün yüzüne 

çıkartmaktadır. Bu belgelerden görülen en 

çarpıcı sonuç ise başta ABD olmak üzere birçok 

Avrupa devletinin başvurduğu bu yasal ekonomik 

gaspların güvenlik duvarını devletlerin is- 


7

tihbarat servislerinin yürüttüğü gizli operasyonların 

oluşturmasıdır. 

Ekonomik yasal gasp, Amerika’daki şirketlerin 

büyümesiyle beraber ortaya çıkan ekonomik 

danışmanlık/finans şirketlerinden bazılarının 

devlet adına bir takım çalışmalar 

yürütmesiyle başlıyor. Bu şirketler vergi yasalarının 

çoğunun lehlerine düzenlenmesi ve 

şirket yöneticilerini işçilerinden daha imtiyazlı 

hale getiren yeni düzenlemeler konulmasına 

ilişkin yıllar süren çabalarla bir üst sınıfın 

oluşmasına neden oluyor. Basit bir örnekle 

1970’de bir yöneticinin maaşı bir işçinin maaşının 

5 katı iken 2000’lerde 24 katı olmuştur. 

1970’de şirketlerin ödediği vergi kazancın 

%40’ını bulurken 2000’lerde %7 civarındadır. 

ABD 17-18. yüzyıllarda süregelen sömürge 

yarışını 21.yüzyılda yasal olarak bırakmış görünse 

de bu finans şirketlerini kullanarak gayri 

resmi yollarla Afrika, Latin Amerika ve Ortadoğu 

ülkelerini borçlandırarak kendine bağımlı 

hale getiriyor. 

Bu finans şirketlerinde görevli üst düzey 

eğitim almış ekonomi danışmanları üçüncü 

dünya ülkelerinin liderlerini büyük miktarda 

borç almaya teşvik ediyor. Zaten amaç doğal 

kaynaklar olduğu için seçilen ülke yeraltı ve 

yerüstü kaynakları zengin bir ülke oluyor. Bu 

kaynakları işleyerek ödeyebileceğine inandırarak 

yüksek faizli krediler almaya ikna ediyor. 

Ülke borcu almayı kabul ettiğinde ise finans 

şirketi parayı anlaşmaları gereği doğrudan 

kendi ülkesinin şirketlerine yönlendiriyor. Bu 

şirketler borcu alan ülkede yatırım yaparak 

çok güzel miktarlar kazanıyor fakat esnetilmiş 

kanunlara yaslanarak düşük vergilerle çalıştıkları 

için devlet çok az geri ödeme alabiliyor. 

Kredinin bırakın faizini ana parasını bile ödemekte 

zorlanıyor. Böylece aldığı borç parayı 

eline geçmeden kullanmış oluyor. Borcu ödemek 

için kullanacağı kaynakların işletilmesini, 

borcu aldığı devletin şirketlerine bırakıyor. 

Hem piyasadan mahrum kalıyor hem borcu 

katlanarak artıyor. Finans şirketi borcunu geri 

istediğinde ise mecburen sağlık, eğitim vb. 

fonları faiz ödemeleri için kullanıyor. Yetmediği 

takdirde doğal kaynaklarını yok pahasına 

yabancı yatırımcılara devrediyor. 

Peki borç almazsa? işte o zamanda tarihte 

birçok örneği sayılabilecek CIA (Central Intelligence 

Agency/ Merkezi İstihbarat Teşkilatı) 

operasyonları başlıyor. Devlet başkanı borcu 

almayı reddederse demokratik yollarla seçilmiş 

lider düşürülüyor. O borcu alacağına inandıkları 

bir piyonu koltuğa oturtuyorlar. 

Musaddık’ın ABD petrol şirketlerine imtiyaz 

tanımaması “ABD’nin ekonomik desteğini!” 

kabul etmemesi sonucu CIA tarafından 

yürütülen Kermit Roosevelt’in başında bulunduğu 

bir operasyonla yerine Şah Rıza Pehlevi’nin 

getirilmesi ve Şah’ın hemen akabinde 

petrol şirketlerini özelleştirerek ABD’li şirketlere 

ihale etmesi yani kısaca İran’daki 1953 

darbesi buna iyi bir örnektir. 

1954’te Guatemala’da J.Arbenz’in hükümetine, 

1965’te Endonezya’da Sukarno’nun 

hükümetine, 1970’te Kamboçya’da Prens Norodom 

Sihanuk’un hükümetine ve 1973’te 

Şili’de Salvador Allen’in hükümetine yapılan 

darbelerin hepsinin CIA destekli olduğu bilinmektedir. 

Kaldı ki bu operasyonlar ekonomik 

kaygılarla yapılmış olanların bazılarıdır. Bunun 

yanında siyasi kaygılarla yapılmış Yunanistan’da 

1967-1974 cuntaları, Küba’da Fidel 

Castro’ya yönelik düzenlenmiş düzinelerce 

operasyon örnekleri çeşitlendiriyor. 2 

Bu operasyonların CIA destekli olduğu 

emekli CIA çalışanları ve finans sektöründeki 

bağlantılar tarafından deşifre edilmiştir. Bazıları 

CIA tarafından açıkça kabul edilmiş, bzıları 

hala reddedilmektedir. Bunun gibi birçok 

örnekte zamanla deşifre olacaktır. Mesela son 

iki-üç yıllık süredeki Arap Baharı dalgası gibi... 

Bu noktada son söz olarak şunu söyleyebiliriz 

ki, bu operasyonlarla devrilen hükümetlerin 

hepsi de halklarının iradesiyle seçilmiş 

hükümetlerdi. Fakat görülüyor ki insanoğlu 

çıkarları için diğer insanları hiçe sayabilecek 

pervasızlığa düşebiliyor. İşte anlattığımız bu 

hikayenin, bu oyunun kirliliği de ne ekonomik 

ne siyasi dezenformasyonlardır. İşte 1900’lerden 

bu yana yaşanan dalgalı sürecin neden 

olduğu kısır döngü bir güvensizlik ortamının 

doğuşudur. Asıl zarar insanın doğasına, ruh 

sağlığına verilmektedir. İnsanları, iradelerini 

hiçe sayarak güvensizlik ortamına sürüklemek 

elbette ki bu oyunun kontrolünü elinde 

tutan insanları da bir gün gelip o güvensizliğe 

hapsedecektir. 

2 CIA destekli ekonomik-siyasi operasyonların ayrıntılı analizi 

için; John PERKINS, Kafes, April Yayınevi John PERKINS, 

Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları, April Yayınevi 


8

Kadir Sûresi Tefsiri 

VAHİY NURUYLA 

ŞEREFLENEN GECE 

Hamide ERBAY 

Beşiktaş İlçe Vaizi 

Sûre adını ilk âyette geçen “kadir gecesi” 

kelimesinden almıştır. Ebu Zer (r.a.) rivayeti 

üzere “inna enzelnâhu” sûresi diye de anılmaktadır. 

Abese sûresinden sonra, Şems sûresinden 

önce Mekke’de indirilmiş olup, beş 

âyetten oluşmaktadır. Bir rivayete göre de, 

müfessirlerin çoğu Medine’de indiğini söylemişlerdir. 

Mushaf’taki sıralamada 97. ve iniş sırasına 

göre 25. sûredir. 

Konusu, Kur’ân’ın indirildiği gece olan Kadir 

gecesidir. Sûrede bu gecenin önemine ve 

şerefine vurgu yapılmaktadır. 1 

1 DİBY, Kur’an Yolu Meâl-Tefsir, c. V, s. 657. 


9

“Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın 

adıyla…” 

“Biz onu (Kur’ân’ı) Kadir gecesinde indirdik.” 

“Kadr” kelimesi “kadera” fiilinin mastarıdır, 

asıl anlamı “güç yetirmek” demek olup, “hüküm, 

haya, takdir, şeref, azamet, tazyik” manalarına 

gelmektedir. Kur’ân’ın bu gecede 

indirilmesinin geceyi şereflendirdiği ve kadrini 

yücelttiğini belirtmek üzere ona bu isim 

verilmiştir. 

Birinci anlamı itibariyle, Kadir gecesi “hüküm 

gecesi” demektir. Duhân Sûresi’nde “Biz 

O’nu mübarek bir gecede indirdik. Çünkü biz 

uyarıcıyız. (O gecede) Her hikmetli emir onda 

ayırt edilir” (44,3) buyurulduğu üzere; her hikmetli 

emrin, ilâhi takdirde hükmedilmiş işlerin 

ayırt edildiği mübarek bir gecedir. Bu anlamı 

göz önünde bulundurularak Kadir gecesine 

“takdir gecesi” de denilmektedir. Asıl takdir 

ezeli olduğuna göre, burada kastedilen o hüküm 

ve takdirin açıklanması ve yerine getirilmesi 

olmalıdır. 

İkinci anlamı itibariyle Kadir gecesi, “azamet 

ve şeref gecesi” demektir. Daha sonraki âyette 

gelecek olan, “bin aydan hayırlı” bir gece olduğu 

ifadesi, bu anlamı açığa çıkarmaktadır. 

Üçüncü anlamı itibariyle, Kadir gecesi “tazyik 

(sıkıştırmak, daraltmak) gecesi” demektir. 

Zira o gece inen meleklere yer dar gelir 

denilmektedir. 

Âyette “azamet nûnu”yla “Biz indirdik onu” 

buyurulması, indirenin büyüklüğünü ifade 

ederken, indirilenin şanını da yüceltmeyi ifade 

etmektedir. 

Âyetteki “o” zamiriyle kastedilenin Kur’an 

olduğu hususunda müfessirler ittifak etmişlerdir. 

Kur’ân’ın zamirle anlaşılacak derecede 

apaçık bilinen, tanınan, şanı yüce bir kitap olduğunu 

göstermek için adının açıkça anılmadığı 

belirtilmektedir. 

“Biz onu indirdik” ifadesinden, “tamamını 

indirdik” veya “indirmeye başladık” anlamları 

çıkarılabilir. Alimlerin çoğu “peyderpey indirdik” 

anlamında “nezzelnâ” fiili yerine “indirdik” 

anlamında “enzelnâ” fiili kullanılmasını 

gerekçe göstererek âyette, Kur’an’ın tamamının 

ulûhiyyet makamından dünya semâsına 

indirilmesinin söz konusu edildiğini ileri 

sürmüşlerdir. Bazı alimler ise, bu âyetle doğrudan 

Resûlullah’a gelen Alak sûresi’nin ilk 

âyetlerinin kastedildiği kanaatindedirler. Her 

iki yoruma göre de o gece Kur’an-ı Kerim’in 

indirilişine sahne olduğu ve bu olayla büyük 


10

ir değer kazandığı için surede ona “leyletü’lkadr” 

denilmiştir. 2 

“Bilir misin nedir Kadir gecesi?” 

Âyetin soru şeklinde ifade edilmesi, Kadir 

gecesinin yücelik ve şanını ifade eder. Âyete cevap 

veren sonraki âyetlerde de onun tarihinin 

açıklanması yerine bu gecenin önemi, insanlar 

için hayır ve bereketi üzerinde durulmuştur. 

“Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır” 

Müfessirlerin bir kısmı âyeti hakiki manasında 

anlayarak, bu gecede yapılan ibadet ve 

hayırların, içinde Kadir gecesinin bulunmadığı 

tam bin ayda yapılan ibadetlerden daha çok sevap 

getireceğini belirmektedir. Başka bir yoruma 

göre burada bin sayısı çokluktan kinayedir. 

Nitekim birçok dilde olduğu gibi Arapçada da 

bin rakamı büyük bir sayı söyleyerek çokluğu 

anlatmak için kullanılmaktadır. Bu gece Yüce 

Allah’ın (c.c.) Resûlullah (s.a.v.) ve ümmetine bir 

lütfu ve ihsanıdır. 

“O gece melekler ve ruh, rablerinin izniyle 

her bir iş için iner dururlar.” 

Âyette, Kadir gecesinin bin aydan hayırlı oluşunun 

bazı sebepleri açıklanmaktadır. Bu gece 

Allah Teâla’nın (c.c.) vereceği görevleri üstlenmek 

üzere melekler ve ruh yeryüzüne inerler. 

Müfessirlerin çoğunluğuna göre, “ruh”tan maksat 

Cebrâil’dir. Cebrâil meleklerden biri olmakla 

beraber makamının yüksekliği ve şanının yüceliğini 

göstermek üzere ayrıca zikredilmiştir. 

Ruha “meleklerin ileri gelenleri, meleklerin dışında 

Yüce Allah’ın (c.c.) görünmez ordularından 

bir ordu, rahmet” vb. manalarını verenler 

de vardır. 

“O gece tan yeri ağarıncaya kadar esenlik 

doludur” 

Âyette bu gecenin esenlik ve mutluluk gecesi 

olduğu ifade edilmektedir. Zira melekler 

gecenin başından itibaren tan yeri ağarıncaya 

kadar gruplar halinde inerek müminlere selam 

verirler. Bu durum tan yeri ağarıncaya dek devam 

etmektedir. 

Bu gecenin hangi gece olduğu çok ihtilaflı 

bir konudur ve birçok görüş nakledilmiştir. Kadir 

gecesinin, bütün sene içerisinde gizli olup, 

Ramazan ayında ve son on gecenin tek gecelerinde 

olma ihtimali ağırlık kazanmaktadır. 

2 Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, c.IX, s.340. 

Âlimlerin büyük çoğunluğuna göre ise, Ramazan 

ayının 27. gecesi Kadir gecesi olarak kabul 

edilmektedir. Kadir gecesinin kesin olarak bildirilmemesi, 

insanların o gecede kazanacakları 

sevaplara güvenip diğer zamanlarda kulluk görevlerini 

ihmal etmelerini önlemek gibi bazı sebep 

ve hikmetlerle açıklanmaktadır. 

Ramazanın son on gününe girildiğinde Resulullah 

(s.a.v.) dünyevi işlerden uzaklaşıp, 

mescitte itikafa çekilir, vaktini daha çok ibadet 

ve tefekkürle geçirirdi. Müminler de kadir gecesini 

ibadetle ve dualarla ihya etmelidirler. Hz. 

Ayşe, bu gecenin nasıl ihya edileceğini Resûlullah’a 

(s.a.v.) sormuş, o da “Allah’ım! Sen affedicisin 

affı seversin, beni affet! de” şeklinde cevap 

vermiştir (Tirmizi,”Da’avât”,84; İbn Mâce, “Duâ”, 

5). 3 Cenâb-ı Hak biz kullarını da Kadir gecesinin 

hayır ve faziletine eren salih kullar zümresine 

dâhil eylesin. Âmin. 

Kendinize 

beddua etmeyin, 

ancak hayırla dua 

edin. Zira melaike 

dediğinize “amin” 

der. 

Ramuz el Ehadis S.470 

3 DİBY, Kur’ân Yolu Meâl-Tefsir, c. V, s.659-660. 


11

ilm-ü hal 

NAMAZIN NEV’İLERİ 

AYŞE TUNÇ 

بسم الله الرحمن الرحيم 

امَّحْ‏ مُودً‏ مَقَامًا رَبُّكَ‏ يَبْعَثَكَ‏ ‏أن عَسَ‏ ى لَّكَ‏ نَافِلَةً‏ بِهِ‏ فَتَهَجَّدْ‏ اللَّيْلِ‏ وَمِنَ‏ 

“Gecenin bir kısmında da uyanarak sana mahsus fazla bir ibadet 

olmak üzere teheccüd namazı kıl ki, Rabbin seni Makam-ı Mahmud’a 

ulaştırsın.” (isra-79) 

Hanefiler dışındaki çoğunluk, vacip hüküm 

kategorisini kabul etmedikleri 

için namazı genel olarak farz ve nafile şeklinde 

iki gruba ayırmışlardır. 

Hanefiler’e göre ise namazlar: 

a) farz, 

b) vacip, 

c) nafile olmak üzere üç çeşittir. Bununla 

birlikte Hanefiler arasında farklı gruplamalar 

da bulunmaktadır.Bunlardan birine göre 

namazlar; 

a) Allah’ın farz kıldığı (mektube)namazlar, 

b) Hz. Peygamber’in sünnetiyle sabit olan 

(mesnun) namazlar, 

c)nafile namazlar olmak üzere üç çeşittir. 

A) FARZ NAMAZLAR 

Farz olan namazlar, ayni farz (farz-ı ayın; Her 

mükellefin bizzat kendisinin yapması gereken 

farzlar) ve kifai farz (farz-ı kifaye; Bazı mükelleflerin 

yapmasıyla diğerlerinin üzerinden düşen 

farzlar ) olmak üzere ikiye ayrılır. 

Farz-ı ayın olan namazlar, yükümlülük çağındaki 

her Müslüman farz olup, her biri ayrı ayrı 

bunu yerine getirmekle mükelleftir. Farz-ı ayın 

olan namazlar, her gün beş vakit namaz ve 

her hafta cuma günleri kılınan cuma namazından 

ibarettir. Günlük farz namazlar sabah namazı 

2 rekat, öğle namazı 4 rekat, ikindi namazı 

4 rekat, akşam namazı 3 rekat ve yatsı namazı 

4 rekat olmak üzere toplam 17 (on yedi) rekattır. 

Cuma namazı, cuma günü öğle namazının 

vaktinde cemaatle kılınan ve farz olan kısmı 2 

rekat olan bir namazdır. Cuma namazı kılınınca 

ayrıca öğle namazı kılınmaz. 

Farz-ı kifaye olan namaz ise, bir müslüman 

öldüğünde başta yakınları,komşuları ve tanıyanları 

olmak üzere müslümanlarca kılınması 

gereken cenaze namazıdır. Bu namazı birileri 

kılınca öteki müslümanlar cenaze namazı kılmadıkları 

için sorumlu olmazlar. Sevap ve fazileti 

ise namazı kılanlar elde etmiş olurlar. 


12

B) VACİP NAMAZLAR 

Vacip namazlar, vacip oluşu kulun fiiline 

bağlı olmayan (li-aynih vacip) ve vacip oluşu 

kulun fiiline bağlı olan vacip (li-gayrihi vacip) 

olmak üzere iki kısımdır. 

Yatsı namazından sonra kılınan üç rekatlık 

vitir namazı ile ramazan ve kurban bayramı 

namazları li-aynihi vacip grubunda yer alır. 

Tilâvet secdesi de,her ne kadar namaz olmayıp 

bir secdeden ibaret olsa da, bu gruba sokulmaktadır. 

Ayrıca çoğunluk tarafından sünnet 

kabul edilmekle birlikte, bazı Hanefiler’in vacip 

saydıkları küsuf namazı da (güneş tutulduğunda 

kılınan namaz) bu gruba girer. 

Li-gayrihi vacip grubunda ise nezir namazı, 

sehiv secdesi ve ifsat edilen nafile namazın 

kazası yer alır. Nezir namazı, esasen gerekli 

ve görev olmamakla birlikte, kişi bir vesileyle 

namaz kılmayı adadığı zaman kendi iradesiyle 

kendini yükümlü kılmış olur; artık bu yükümlülüğü 

yerine getirmesi gerekir. 

C) NAFİLE NAMAZLAR 

Farz veya vacip olan namazların dışındaki 

namazlara nafile namazlar denir. Farz namazların 

öncesinde veya sonrasında kılınan sünnet 

namazlar nafile namaz kapsamında yer alır. Nafile 

namazları, sünnet namazların dışında ayrı 

bir kategori olarak ele alan bilginler de bulunmaktadır. 

Buna göre namazlar; 

a) farz namazlar, 

b) vacip namazlar, 

c) sünnet namazlar, 

d) nafile namazlar olmak üzere dört çeşit olmaktadır. 

Sünnet namazlar, vakit namazları yanında 

düzenli olarak kılınan sünnetleri (revatib) 

ifade etmekte, nafile namazlar ise düzenli olmayarak 

çeşitli vesilelerle Allah’a yakınlaşmak 

ve sevap kazanmak maksadıyla ayrıca kılınan 

namazları (regaib) ifade etmektedir. 

Farz ve vacip namazların dışındaki namazları, 

genel olarak nafile başlığı altında ele alıp 

bunları kendi içinde kısımlara ayrılır. Nafile kelimesi, 

farz ve vaciplerin dışında fazladan olan 

veyahut açıktan, istenilmeden , Rabbimizin fazlından 

verdiğine denir. Nafile namaz ifadesi, 

bir vakti bulunan sünnetleri (müekked sünnet 

ve müstehap sünnet) ve vakte bağlı olmayan 

tatavvu namazları içine alır. Birincisi, sünen-i 

revatib, ikincisi sünen-i regaib türleri olarak 

adlandırılır. 

Revatib, belli bir düzen ve tertip içinde, beş 

vakit farz namazlarla birlikte ve belli bir devamlılık 

içinde kılındığı için revatib adını almıştır. Bu 

açıdan revatib sünnetler, düzenli olarak kılınan 

sünnetler demektir. Bunlar, Efendimiz ( a.s )’in 

sünnetine uyularak vakit namazlarından önce 

veya sonra yahut kimisinde hem önce hem 

sonra kılınan namazlardır. Ramazan ayında yatsı 

namazından sonra kılınan teravih namazı da, 

bu grupta yer alır. 

Revatib sünnetler dışındaki nafile namazlar 

ise regaib adını alır. Bunlar, Efendimiz ( a.s )’in 

uygulamalarına dayanılarak belirli zamanlarda 

veya bazı vesilelerle kılınan ya da kişinin kendi 

isteğiyle herhangi bir zamanda Allah’a yakınlaşmak 

ve ecir kazanmak amacıyla kıldığı namazlardır. 

Bunlar gönüllü olarak kılındığı için 

“gönüllü (tatavvu) namazlar veya arzuya bağlı 

namazlar” olarak da adlandırılır. Teheccüd 

namazı, kuşluk (duhâ) namazı, istihâre namazı, 

yağmur duası, husûf namazı, küsûf 

namazı, tahiyyetü’l-mescid, tövbe namazı, 

evvâbîn namazı, tesbih namazı, ihrama giriş 

namazı, yolculuğa çıkış ve yolculuktan dönüş 

namazı, hâcet namazı, abdest ve gusülden 

sonra namaz regaib türünden nafile namazlardır. 

1 İslam kültüründe sünnet namazlar, 

özellikle vakit namazlarının öncesinde- sonrasında 

kılınan sünnet namazlar, farz namazlara 

hazırlayıcı ve onları koruyucu ibadetler olarak 

değerlendirilmiş, sünnet namazların muhafızı 

konumunda görülmüş, ayrıca Efendimiz ( a.s )’e 

bağlı olmanın,muhabbetin velhasıl ehl-i sünnet 

olmanın da bir nişanesidir. 

Nafile ibadetlerin önemini belirten bir hadisi 

kudside Efendimiz ( a.s ) şöyle buyuruyor: 

“Her kim (ihlas ile Bana kulluk eden) bir dostuma 

düşmanlık ederse, Ben de ona karşı harp 

îlan ederim. Kulum kendisine farz kıldığım şeylerden 

daha sevimli herhangi bir şeyle Bana yakınlık 

kazanamaz. Kulum Bana (farzlara ilaveten 

işlediği) nafile ibadetlerle durmadan yaklaşır, 

nihayet Ben onu severim. Kulumu sevince de 

Ben onun (adeta) işiten kulağı, gören gözü, tutan 

eli, yürüyen ayağı akleden kalbi ve konuşan 

1 İsam 


13

dili olurum. Ben’den her ne isterse, onu mutlaka 

veririm. Bana sığınırsa, onu korurum. Ben, 

yapacağım bir şeyde, mümin kulumun ruhunu 

kabzetmekteki tereddüdüm kadar hiç tereddüde 

düşmedim: (Zira) o, ölümü sevmez; Ben 

de onun sevmediği şeyi sevmem.” 2 

Rasûlullâh ( s.a.v )’in hayatı Allah’a ibadetin 

ve en güzel kulluğun binbir neviyle doludur. 

Günün hemen her anına tekabül eden bir nafile 

namazı mevcuttur. Nafile ibadetler kulu Allah’a 

daha çok yaklaştırır ve cennetteki mertebesini 

de yükseltir. Resûlullah ( s.a.v ) : 

“Müslüman bir kimse, farzların dışında nafile 

olarak her gün Allah rızası için on iki rekat namaz 

kılarsa, Allah Teala ona cennette bir köşk 

yapar” buyurmuştur. 3 

2 Buhârî, Rikak, 38; Ahmed, VI, 256; Heysemî, II, 248 

3 Müslim, Müsâfirîn 103. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Tatavvu 1 

Nafile namazların, kıyamet gününün dehşetli 

anında hesab verirken zor durumda kalan 

sahibinin imdadına yetişeceğini de yine Resûlullah 

( s.a.v )haber vermiştir: 

“Kıyamet gününde kulun hesaba çekileceği 

ilk ameli onun namazıdır. Eğer namazı düzgün 

olursa, işi iyi gider ve kazançlı çıkar. Namazı 

düzgün olmazsa, kaybeder ve zararlı çıkar. Şayet 

farzlarından bir şey noksan çıkarsa, Aziz ve 

Celil olan Rabb’i: 

- Kulumun nafile namazları var mı, bakınız? 

der. Farzların eksiği nafilelerle tamamlanır. 

Sonra diğer amellerinden de bu şekilde hesaba 

çekilir.” 4 

4 Tirmizî, Salat, 188 


14

Teheccüd Namazı (Gece Namazı): Yatsı 

namazından sonra kılınacak nafile namaza 

“gece namazı”denir. Bir miktar uyuduktan sonra 

kalkılıp kılınırsa “Teheccüd” adını alır. Teheccüd 

namazı iki rekettan on iki rekata kadardır. 

İki rekatta bir selam verilmesi daha faziletlidir. 5 

Teheccüd namazı, Rasul-i Ekrem ( s.a.v) Efendimize 

vacip yani farz hükmündeydi. Bu namaz 

O’nun ümmeti için sünnet-i müekkededir. 

“Gece namazına devam ediniz. Zira bu sizden 

önceki salihlerin ibadetidir. Çünkü gece 

ibadeti, Allah’a yakınlık günahlara kefaret olup 

insanı bedeni hastalıklardan korur ve günahlardan 

uzaklaştırır.” 6 

Allah Teala çok sevdiği ve kainatı hürmetine 

yarattığı Habîb-i Muhammed Mustafa (sav) ‘e 

teheccüd namazını farz kılmıştı. 

“Gecenin bir kısmında da uyanarak sana 

mahsus fazla bir ibadet olmak üzere teheccüd 

namazı kıl ki, Rabbin seni Makam-ı Mahmud’a 

ulaştırsın.” 7 

Rasulullah (s.a.v) Efendimiz gece namazını 

hiç terk etmezdi. Öyle ki hastalanacak veya 

ağırlık hissedecek olsa oturarak kılardı. (Ebû 

Dâvûd, Tatavvu’, 18) “Sabah namazından önce 

kılınan iki rekat nafile namaz dünyanın tamamından 

daha hayırlıdır.” (Müslim, Salâtu’l-Müsâfirîn, 

96) buyururdu. Gözümün nûru diye tavsif 

ettiği namazı geceleri daha bir iştiyak ve arzu 

ile kılardı. Ayakları şişecek kadar kendinde geçerek 

kıldığı teheccüd namazına olan iştihasını 

şöyle dile getirmişti: 

“Allah her peygamberde belirli bir şeye karşı 

aşırı bir istek yaratmıştır. Benim en çok hoşlandığım 

şey de gece ibadetidir...” 8 

Allah’a yaklaştıran en mühim ibadet olması 

hasebiyle ümmetinin de bu nimetten nasiplenmelerini 

arzu ederlerdi. Öncelikle yakın akrabasından 

tebliğe başlayan Efendimiz, bir gece Ali 

ile Fatıma ( r.a )’nın kapısını çalmış ve onlara: 

- “Namaz kılmayacak mısınız?” 9 buyurarak 

geceyi boş geçirmemelerini istemişti. 

Diğer hadislerinde ashabına da: 

“Aman gece kalkmaya gayret edin! Çünkü o 

sizden önceki salih kimselerin adeti ve Allah’a 

yakınlıktır. (Bu ibadet) günahlardan alıkor, hatalara 

kefaret olur ve bedenden dertleri giderir.” 

10 

buyurarak onları huzurun kaynağına yöneltmek 

istemiştir. 

Âile içinde kadın ve erkeğin Allah’a ibâdet 

ve salih ameller işleme husûsunda birbirlerine 

destek olmalarının önemine dikkat çeken 

Efendimiz -sallallâhu aleyhi ve sellem- bilhassa 

gece namazına kalkmada bu yardımlaşmanın 

daha da önemli neticeler hâsıl edeceğini şöyle 

ifade etmiştir: 

“Geceleyin kalkıp namaz kılan, hanımını da 

kaldıran, kalkmazsa yüzüne su serperek uyandıran 

kimseye Allah rahmet etsin. Aynı şekilde 

geceleyin kalkıp namaz kılan, kocasını da 

uyandıran, uyanmazsa yüzüne su serperek uykusunu 

kaçıran kadına da Allah rahmet etsin.” 11 

Allah’ın rahmetine erişmek duasıyla… 

“Umeranıza 

fesatla dua 

etmeyin. Zira 

onların iyiliği 

sizin iyiliğiniz, 

onların fenalığı 

sizin fenalığınız 

demektir” 


5 Muhammed Bin Abdullah Hanî, Âdâb, s. 264 

6 Tirmizi, Deavât, 101 

7 el-İsrâ/17, 79 

8 Heysemî, Mecmau’z-zevâid, II, 271 

9 Buhârî, Teheccüd, 5 

10 Tirmizî, De’avât, 101 

11 Ebû Dâvud, Tatavvu, 18, Vitir, 13 


15

HADİS 

M. DİKKATLİ 

‏آيَةُ‏ الْمُنَافِقِ‏ ثَلَاثٌ‏ اِذَا حَ‏ دثَ‏ كَذِبَ‏ وَ‏ اِذَا وَعَدَ‏ ‏أخْ‏ لَفَ‏ وَ‏ اِذَا ائْتُمِنَ‏ خَ‏ انَ‏ 

Habib-i Kibriya Muhammed Mustafa (sav) buyurdu: 

“Şu üç hareket münafığın nişanıdır. Konuştuğu zaman sözlerinde yalan söyler, yaptığı 

vaadi yerine getirmez, emin bilinip emanet edilince hıyanet eder.” 

Konuştuğu zaman sözlerinde yalan söyler, 

yaptığı vaadi yerine getirmez. Emanet edilince 

ihanet eder. Eskiden ashap efendilerimiz, bugünkü 

misyonerler gibi gider bir başka ülkeye 

sosyal aktiviteler yaşarmış. İslam ahlakı üzerine 

yaşarmış. Orada taşkınlık, zulüm payidar olduğu 

zaman, oraya savaşa başlarlarmış. Ya Müslüman 

olursunuz, ya cizye vereceksiniz, ya da sizinle savaşırız 

derlermiş. Neden? Mazlumunu kurtarmak 

için. Şimdi bizim beynimize, dilimizle yerleşmişler. 

Fakat zulüm yok. Kendilerinin yaptığı zulümden 

haberleri yok. Önce kendini ıslah eden bir 

millet haline gelmeden, yani asr-ı saadeti yakalamadan 

dışa misyonerlik yapamazsınız. Önce 

içini düzeltmelisin. İçini düzeltirken de içerden 

toplayıp, dışarıya aktarmayıp, içeriden topladığını 

içeriye dağıtmalısın. Zenginden alıp fakire 

dağıtmalısın. Köprü olmalısın. Sonra dışarıya çıkıp 

içeriye yıkmak için Mekke-Medine hikayesini 

anlatmamalısın. Hiç kimsenin hicret gibi bir 

derdi yok. Senin yıpratıcı bir faaliyetin olmadığı 

müddetçe uzaklaştıran yok. Kimse durduğu yerde 

insanları suçlu görmez. Önce kendimizi ıslah 

etmeliyiz. Aksi takdirde başımıza ıslah ediciler 

geldiğinde önce biz birbirimizi ıslah ediciyiz. 

Biz sizi kurtaracağız Kaddafi’den deyip binlerce 

insanın öldürülmesine, binlerce insanın birbirine 

kurşun atmasına sebep oldular. Biz sizi ıslah 

ediciyiz, dediler. Irak’ta bir kişiyi öldüreceğiz diye 

milyonu geçkin adamı öldürdüler. Islah edicilerin 

gelmesini beklemeyin. Önce aramızda bir ıslah 

olalım, birbirimizi sevip, birbirimize hürmet, 

birbirimize muhabbet edelim. Çünkü kafir öyle 

bir kafirdir ki, o zahirde savaşır bizimle sen onu 

bilirsin o da seni. Halbuki münafık öyle değildir, 

o gizlidir seninleymiş gibi görünür. Fakat sana kılıcı 

çeker, seni sırtından hançerler. 

Bir münafıkla yakın dost gibi görüneceğinize; 

bir delikanlı doğru, suyu sert, kendisi gibi mert 

bir insan düşmanınız olsun. Hiç korkmayın. Yüzü 

her daim gülen münafıktan dost tutunmayın. 

Ondan dost olsa ne kadar olur? Bakın şimdi şöyle 

münafıklar var. Sözünde durur gibi görünür, sözünde 

durur, size söz verir, yarın geleceğim diye, 

yarında gelir. Efendim emanet tevdi edildiğinde 

de emanete hıyanet etmemiş gibi de sabit gözükür. 

Söylediği zaman onun doğru konuştuğunu 

da zannedebilirsiniz. Aman ha, aman ha! 

Mümin merhametli ve şefkatli olur. Kur’an 

emanetine sahip çıkar. Hayatında Muhammed 


16

Mustafa (sav) hayatına düstur edinir. O zaman 

işte sözü doğru olur. 

Hani Mehmet Akif Ersoy’un bir sözü var; 

Hayatta en beğendiğim gerçek, 

Sözün doğru olsun kütük gibi olsun tek. 

Fark etmez kütük gibi olsun. Ama doğru olsun. 

Fakat doğru olacağım diye de şu hikayede 

ki gibi de olmayın. 

Adamın birini çok doğru sözlü diye kadıya şikayet 

ederler; 

Aman efendim! Çok doğru sözlü biz bundan 

davacıyız. Her şeyi doğru diyor, diyorlar. Kadıya 

şikayet ediyorlar. 

Kadı; 

Niye şikayetçisiniz? Doğru sözlü insandan 

kim şikayetçi olur, diyor. Demek ki sizde bir zarar 

var, siz de sıkıntı var. 

Efendim tamam da, yani bu çok doğru sözlü. 

Nasıl söyleyelim bilmeyiz ki, bunun söylediği 

doğrular bize ters geliyor, sıkıntı duyuyoruz, 

diyorlar. 

Kadı; 

Çağırın şu doğrucuyu bakalım, diyor. Getiriyorlar. 

İçeriye girer girmez adam; 

Esselamu aleykum ve rahmetullahı ve berekatuhu 

kör kadı, diyor. 

Kadı; 

Bu da hakikaten doğru, ama acıtıcı bir adam. 

Direkten de alnına kör olduğu söylenmez be 

adam, diyor. 

Doğru olacaksınız ama takiyye de yapmayacaksınız 

ha. Takiyye yapacağız diye yalanı çoğalttılar. 

Yılanı, akrebi içimize soktular. Sokup duruyor 

Müslümanları gizli gizli. Hepimiz birbirimize 

düşman olduk temelli. Allah muhafaza eylesin. 

Aramıza ülfet muhabbet ihsan eylesin. 1 

Sultan 

yeryüzünde 

Allah’ın gölgesi 

ve kuvvetidir. 

Kim ki, sultana 

hayırhanlık ve dua 

ederse hidayet 

bulur. Kin de 

beddua eder ve 

hayırhanlıkta 

bulunmazsa 

dalalete düşer. 


1 On hafta sohbetleri 4. Cilt 


17

FIKIH 

AYŞE TUNÇ 

Altın ve ipek erkeğe haram mıdır? İzah eder misiniz? 

Kardeşim ,birtakım giyim ve süs eşyaları vardır 

ki, bazı hikmet ve sebeplerden dolayı kullanılmaları 

ve giyilmeleri erkekler için caiz görülmemiştir. 

Fakat yaradılışları icabı ziyneti ve süsü 

seven kadınlar için helâldir. Bunlardan birisi 

ipekten yapılmış giyim eşyaları, diğeri de altındır. 

Bu husustaki hadis-i şerif gayet açıktır. Hazret-i 

Ali ( r.a ) ‘nin rivayetine göre, bir defasında 

Efendimiz (a.s ) ipek bir kumaşı sol eline, bir parça 

altını da sağ eline aldı. Sonra bunları elleriyle 

yukarı kaldırdı, orada bulunanlara gösterdi ve 

şöyle buyurdu: 

“Şu iki şey ümmetimin erkeklerine haram, 

kadınlarına helâldir.” 1 

İslâmiyet’in haram kıldığı meselelerde 

şüphesiz, birçok hikmetler 

vardır. Ancak haramlığın hikmet 

ciheti, illet yerine geçmez. Yani 

bir şeyin haram kılınışında asıl 

sebep, Allah’ın onu yasaklamış 

olmasıdır. Allah yasakladığı için 

o haramdan sakınmamız gerekir. 

Hikmetlerin araştırılması bu 

temel prensibin anlaşılmasından 

sonra gelmelidir. Bu çerçevede, 

Efendimiz ( a.s ) ‘ın dini bir 

mesele de hüküm vermesi müminler 

için bağlayıcıdır. İslam alimlerinin 

hepsi, Kur’an-ı Kerim’i açıklamada Efendimiz 

(a.s)’ın sünnetini birinci kaynak olarak 

belirtmişlerdir. Şöyle ki : 

1 İbni Mâce, Libas: 19. 

“Allah ve Resûlü bir iş hakkında hüküm verdikleri 

zaman, hiçbir mü’min erkek ve hiçbir 

mü’min kadın için kendi işleri konusunda tercih 

kullanma hakları yoktur. Kim Allah’a ve Resûlüne 

karşı gelirse, şüphesiz ki o apaçık bir şekilde 

sapmıştır.” 2 

“Kim peygambere itaat ederse, Allah’a itaat 

etmiş olur. Kim yüz çevirirse, (bilsin ki) biz seni 

onlara bekçi göndermedik.” 3 

De ki: “Eğer Allah’ı seviyorsanız bana uyun ki, 

Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. 

Çünkü Allah çok bağışlayandır, çok merhamet 

edendir.” 4 

2 Ahzab Sûresi, 33/36 

3 Nisa, 4/80 

4 Âl-i İmran Sûresi, 3/31 


18

SİYER-İ NEBİ 

Fetret-i vahy .. 

M. DİKKATLİ 

Hira’da yaşanan mucizenin ardından vahiy 

bir süre kesintiye uğradı. Bu durum yaşlı bilgin 

Varaka’nın sözleriyle rahatlayan Nebi Muhammed 

Mustafa (sav) Efendimizi endişelendirmişti. 

Başına ne gelmişti? Müjdelendiği bu 

durum karşısında ne yapmalıydı? Böylesi açık 

bir olay hayal olabilir miydi? Gördüğü ve hissettiği 

varlığı neden tekrar göremiyordu? Bu 

sorular içinde sık sık Hira Mağara’sına gidiyor 

ve Cebrail (as) ile yine karşılaşmayı umut ediyordu. 

Aynı olayın tekrarlanmayışı Rabbi tarafından 

terkedildiğini düşündürecek kadar 

üzüntü veriyordu. 

İslam tarihinde ınkıta-i vahiy yada fetret-i 

vahiy olarak adlandırılan bu olayın 15 günden 

3 yıla kadar sürdüğüne dair çeşitli rivayetler 

vardır. Allah-u Alem, genel kanaate bakıldığında 

Efendimiz (sav)’in ilk vahiyle sarsılan 

ruhunun sükuna ermesini, vahyin devamına 

karşı bekleyiş ve arzusunun artmasını hedefleyen 

bu kesinti dönemi çok sürmemiştir. 

Habibi Kibriya Muhammed Mustafa (sav) 

yine bir arayış günü vahyin tekrar gelmeye 

başlamasını şöyle anlamıştır; 

“Bir gün aniden gökyüzünde bir ses işittim. 

Başımı kaldırıp baktığımda, Hira’da bana 

gelen meleği (Cebrail), yerle gök arasında bir 

kürsü üzerinde oturmuş olarak gördüm. Ürpererek 

yere çöktüm. Evime dönüp; 

“Beni örtünüz, beni örtünüz!” dedim. Bunun 

üzerine Yüce Allah; 

“Ey örtüsüne bürünen! Kalk ve uyar! Sadece 

Rabbinin büyüklüğünü dile getir. Elbiseni 

tertemiz tut. Her türlü pislikten, kötü şeylerden 

uzak dur.”1 

1 Müddessir, 1- 5. 


19

Ayetlerini indirdi. Artık vahiy gelmeye başladı 

ve ardı arkası kesilmedi.”2 

Rasullüğünü bildiren bu ayetler ‘Ey örtüsüne 

bürünen’ hitabıyla hem ilk vahyin ardından 

eve gelerek üzerinin örtülmesini isteyen hem de 

mecaz olarak peygamberlik kisvesine bürünen 

Efendimiz (sav)’in ‘kalk, uyar’ emriyle görevlendirilmesinin 

ilanıdır. Ayetlerin devamında ‘Sadece 

Rabbinin büyüklüğünü dile getir’ emriyle tevhid 

dininin en önemli kuralı; Rab olan Allah’a iman 

ve kulluk esası bildirilmiştir. ‘Elbiseni temiz tut’ 

emri ise ilk davetçi Muhammed Mustafa (sav) ile 

devamında gelecek bütün davetçileri maddi ve 

manevi şekillendirir. Tertemizlik esası maddemizi 

her türlü necasetten arındırdığımız gibi, manevi 

olarak nefis, ruh ve gönül dünyamızın da 

korunması olarak yorumlanmıştır. Elbise kavramını 

yalnız giysi olarak değil yaşanılan mekanlar 

ve hatta eşler anlamında dahi alarak temizlik 

boyutunu genişletmemiz mümkündür. ‘Her türlü 

pislikten uzak dur’ emriyle bitirilen ilk gelen 

ayetlerde maddi- manevi temizliğin vurgulanması 

son derece anlamlıdır. Sözün özü; vahyin 

fetretini bitiren bu ayetler bizlerin de içinde bulunduğumuz 

fetreti bitirmesi umut edilerek yorumlandığında 

çok veciz bir üslupla gönderilmiş, 

davet ve davetçinin ufkunu şekillendirmiştir. 

Bu şekilde peygamberlik görevinin başladığı 

ve bir uyarıcı olarak Allah’ın emirlerini insanlara 

öğreteceği bildirilen Muhammed Mustafa (sav) 

ilahi görevin 13 senesi Mekke’de, 10 senesi de 

Medine’de olmak üzere yaklaşık 23 sene devam 

etmiştir. 

İlk namaz.. 

Çoğu kaynakta vahyin gelişinden sonra yaşanan 

ilk olay namaz olarak geçer. 3 

Cebrail (as) güzel bir insan kılığında Efendimiz 

(sav)’in yanına gelerek uygulamalı olarak abdest 

almayı ve namaz kılmayı öğretmiştir. Mekke’nin 

yukarısında bir vadide Cebrail (as)’dan 

öğrendiği şekilde ilk namazıyla gönlü huzura kavuşan 

Efendimiz (sav) bu sevinçle evine döndü. 

Rasulü Ekrem Efendimiz (sav) bundan sonra 

kendisine tereddütsüz iman eden biricik annemiz 

Hz. Hatice’ye, Cebrail (as)’den öğrendiği şe- 

2 Müslim, Sahih, c. 1, s. 98; Ahmed İbn Hanbel, Müsned (h. 2846); 

Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 592. 

3 İbn’ül Esir, İslam Tarihi, 2/51. 

kilde abdest aldırdı ve imam olarak iki rekat namaz 

kıldırdı. 4 

İnançları şirk dolu putperest bir kavmin yeniden 

inşası, gelen vahiylerde Allah’a iman ve 

uygulama da namaz ibadetiyle başlıyordu. Kıyamete 

kadar yükselerek devam edecek islam 

yapısının, maddi- manevi tevhid inkılabının nurlu 

daveti üç aşamada gerçekleşecekti; 

Ferdi davet, 

Akrabayı davet, 

Genel davet.5 

Ferdi davet.. 

Fahri Kainat Efendimiz (sav) davetin başında, 

tohumun ilk filiz vermesi aşamasında gayet temkinli, 

planlı ve ferasetli bir şekilde ilerledi. İlk önce 

fıtraten bozulmamış, ruh ve gönülleri temizliğini 

muhafaza eden, sağlam kişilikli ve karakterli insanlara 

islam anlatıldı. Yaşayış ve anlayış olarak 

temiz olan bu insanların islamla şereflenmeleri 

daha kolay oldu. İslamın ilk yıllarında yapılan bu 

gizli ve ferdi tebliğ döneminde islama girenlerin 

örnek halleri etkili olmuştur. Yaşanılan cahiliyeyi 

aklı ve midesi kabul etmeyen insanları Muhammed 

Mustafa (sav) ile O’na inanmış Muhammedilerin 

mucizelerinden önce halleri etkiliyordu. 

Ayçiçeklerinin bükük boyunlarını güneşe yönelterek 

doğruldukları gibi kurumaktan kurtulanlar 

bu daveti samimi ve güvenilir yakınlarına ileterek 

genişletiyorlardı. İnancın kalplerde ve yaşantıda 

oturarak gerekli şartların oluşmasının beklendiği 

bu gizli davet dönemi yaklaşık 3 yıl sürmüştür. 

İlk Müslümanlar.. 

“İyilik işlemekte önde olanlar, karşılıklarını almakta 

da önde olanlardır.”6 

İlk Müslüman olanlar kadınlardan Hz. Hatice, 

erkeklerden Hz. Ebu Bekir7, çocuklardan Hz. Ali, 

gençlerden evlatlığı Hz. Zeyd b. Harise’dir.8 

Osman İbn Affan, Zübeyr İbn Avvam, Abdurrahman 

İbn Avf, Sa’d İbn Ebî Vakkas, Talha İbn 

Ubeydillah, Ebu Ubeyde İbn Cerrah9; Abdullah 

4 İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 260-261. 

5 Komisyon, Doğuştan Günümüze İslam Tarihi, 1/204 

6 Vakıa, 10. 

7 “Asıl adı Abdullah bn Osman’dır. Kendisi her iyi işte önde olduğu 

için Ebu Bekir künyesiyle meşhur olmuştur.” Zemahşeri. 

8 Rasulullah (sav)’in ilk üç kızı da ilk müslümanlar arasında sayılmalıdır. 

Hz. Fatıma ise doğuştan müslüman sayılabilir. Mevdudi, 

Hz. Peygamber’in Hayatı, 2/ 296. 

9 Bu sahabalere daha sonra Ömer bn Hattab da ilave edilerek aşere-i 

mübeşşere (yaşarken cennetle müjdelenen on kişi) denmiştir. 


20

İbn Mesud, Erkam İbn 

Ebi’l-Erkam, Osman 

İbn Maz’un, Ubeyde 

İbn Haris, Said İbn 

Zeyd, Habbab İbn 

Eret, Ammar İbn Yasir, 

Suheyb (ra) da bu 

nurla nimetle şereflenen 

diğer isimlerdir. 

Henüz bir emir gelmediğinden 

islamın 

gizli yaşandığı bu dönemde 

bir grup müslümanın 

topluca namaz 

kıldığını gören 

müşriklerin sataşmalarıyla münakaşalar başlamıştı. 

Hatta bazı kaynaklarda Sa’d bn . Ebi Vakkas’ın 

müşriklerden birine karşılık verip başını 

deve kemiği ile yarması sonucu islam tarihinde 

ilk kanın döküldüğü yazmaktadır.10 

Bunun üzerine Hz. Muhammed Mustafa (sav) 

Müslümanların bir araya gelip ibadetlerini rahatça 

yapabilmeleri, nazil olan ayetlerin üzerinde 

oturup konuşabilmeleri için Safa tepesinin 

yakınlarında ki Erkam bin Ebi Erkam’ın evini 

merkez olarak belirledi. Gizliliğin halen devam 

ettiği bu dönemde dikkat çekmeyecek bir konumda 

olan bu ev Daru’n Nedve’nin de görülebildiği 

Mekke’ye hakim bir konumdaydı. Burada 

yeni yürekler islama davet ediliyor hem de gelen 

ayetler üzerinde sahabeye şahsiyet eğitimi 

veriliyordu. İnsanlar bu evde hür- köle, zenginfakir, 

güçlü- zayıf gibi dünyalık sıfatlarla sınıflandırılmıyorlardı. 

Allah Rasulü (sav)’in önünde 

omuz omuza vermiş, rızayı gözeten karakterli bir 

Kur’an nesli doğuyordu. Gelen vahiyleri adeta 

yudum yudum öğreniyor, öğrendiklerini yaşantılarına 

geçirdikçe yükseliyorlardı. Erkam’ın evi 

Müslümanlar için hem ibadet ve ilim merkezi, 

hem de karargah ve davet yeriydi. Allah-u Teala 

bizlerin evlerini de öğretmeni Muhammed Mustafa 

(sav), kitabı Kur’an, nesli iman dolu olan çağın 

sahabeleriyle doldursun inşallah. 

Akrabayı davet.. 

“Önce en yakın akrabanı uyar.”11 

Bu ayetlerin içinde bulunduğu sure daha önceki 

peygamberlerin tevhid mücadelesini anla- 

10 Siret-i İbn-i Hişam tercemesi 1/350 

11 Şuara, 214. 

tıyordu. Adeta bu şekilde 

Efendimiz (sav) ve 

yanındaki Müslümanlara 

Mevla katından bir 

kuvvet geliyordu. 

Kabullenmeleri için 

geçen üç yıllık gizli tebliğ 

döneminde Kureyş 

müşrikleri bu son din 

hakkında kısmen bilgi 

sahibi olmuşlardı. Henüz 

kendilerine davet 

gelmediği için tepkilerini 

açığa çıkarmıyorlardı. 

Gelen yeni emirle Allah Rasulü (sav) endişe 

ve telaşa düşmeden, reddedilme korkusuna sığınmadan 

davetçi ruhunu gösterecek şekilde 

hemen işe koyulmuştur. Efendimiz (sav) bu yakın 

daveti gerçekleştirebileceği bir ortam hazırlayarak 

akrabalara ziyafet vermeyi uygun görmüştür. 

İnsan ihsanın kölesidir, sözünde olduğu 

gibi önce ikramlarla akrabalarına seslenmek istemiştir. 

Ziyafete yaklaşık kırk- kırk beş kişi katılmış, 

davet edilmediği halde gelen amca Ebu 

Leheb12 Rasulullah (sav)’in konuşmasına fırsat 

dahi vermeden; 

“Bunlar senin amcaların ve amcalarının oğullarıdır. 

Konuş hadi! Bırak bu sapıklığı artık. Atalarına 

muhalefet etmekten vazgeç. Şunu iyi bil 

ki kavminin, senin yüzünden tüm Arapları karşısına 

alacak bir gücü yok. Aslında Kureyş kabileleri 

ve diğer Araplar sana saldırmadan önce, 

akrabalarının seni yakalayıp hapsetmeleri gerekir. 

Tüm Araplara karşı gelmektense bu çok daha 

uygun olur. Ey kardeşimin oğlu! Kabilesinin, amcalarının 

başına senin getirdiğinden daha büyük 

bir felaket ve musibet getiren bir kimse daha 

görmedim.” 

Bu öfkeli sözler üzerine maksat hasıl olamamış, 

topluluk dağılmıştır. En yakınları tarafından 

dahi anlaşılamamak Efendimiz (sav)’i epey üzmüş, 

mahzun etmiştir. Buna rağmen davasından 

vazgeçmeyen Allah Rasulü (sav) vakit kaybetmeden 

yeni bir davet düzenlemiş ve kavmi 

geldiğinde; 

12 Asıl adı Abdu’l Uzza bin Abdülmuttalib idi. Fakat kırmızı yüzü 

sebebiyle kendisine ateş suratlı manasında Ebu Leheb denmiştir. 

İbn- i Sad. 


21

“Hamd Allah’a mahsustur. 

Ben O’na hamd 

eder, sadece O’ndan 

yardım dilerim. O’na 

iman eder ve O’na güvenirim. 

Allah’tan başka 

ilah bulunmadığına 

şehadet ederim. O birdir, 

eşi ve ortağı yoktur. 

Bir önder kendi halkına 

yalan söylemez. Allah’a 

yemin olsun ki bütün 

insanlara yalan söylemiş 

olsam, size yalan 

söylemem. Bütün insanları 

aldatmış olsam sizi aldatmam. Kendisinden 

başka hiçbir ilah bulunmayan Allah’a yemin 

ederim ki ben Allah’ın bütün insanlara ve özellikle 

sizlere gönderdiği peygamberiyim. 

Sizler uykuya dalar gibi ölecek, uykudan uyanırcasına 

dirilecek ve tüm yaptıklarınızdan hesaba 

çekileceksiniz. Ya ebedi cennete ya da ebedi 

cehenneme gireceksiniz. İnsanlar içinde uyardığım 

ilk kimseler sizlersiniz. Benimle sizin misaliniz; 

düşmanı görünce halkını uyarmak için 

önden koşarak gelen, düşmanın kendisini geçmesinden 

korkarak; ‘Koşun ey insanlar!’ diye feryat 

eden kimsenin durumuna benzer.13 

Ey Abdülmuttaliboğulları! Allah’a yemin ederim 

ki Araplar içerisinde, dünya ve ahiretiniz için, 

benim size getirdiğim şeyden daha hayırlısını, 

daha üstününü kavmine getirmiş bir genç bilmiyorum. 

Ben sizi dile kolay gelen, mizanda ağır 

basacak olan iki söze davet ediyorum ki bu da 

Allah’tan başka ilah bulunmadığına ve benim de 

O’nun kulu ve Rasulü olduğuma şehadet etmenizdir. 

Rabbim sizi buna davet etmemi emretti.14 

Hanginiz bu yolda, kardeşim ve yardımcım olmayı 

kabul eder?” 

Nebiyyi Muhterem (sav)’in bu sözlerinden 

sonra kalabalığın sessizliğini bozan henüz çocuk 

sayılabilecek kadar genç bir delikanlı olan Hz. Ali 

(kr) olur; 

“Ya Rasulallah, ben Senin kardeşin ve yardımcın 

olacağım.”15 

Buna karşılık böyle 

bir yiğitliğe sahip olamadıklarından 

olsa 

gerek toplulukta Hz. 

Ali (kr)’in yaşından 

dolayı bir gülüşme 

oluştu. 

Bu gülüşmelerden 

sonra Hz. Ali (kr)’in 

babası Ebu Talib yiğenine 

kendisini destekleyeceğini 

bildirir; 

“Yiğenim, Sana 

yardımcı olmak bizim 

için bir şereftir. Sana emredilen şeyi yapmaya 

devam et. Seni koruyup kollamaktan bir an bile 

geri kalmayacağım. Bana gelince, Abdülmuttalib’in 

dinini terk etmeye gönlüm razı olmuyor.”16 

Diğer amca Ebu Leheb ise öfkeyle bu durumun 

kötü bir hal olduğunu, Muhammed (sav)’i 

durdurmaları gerektiğini yoksa zillete maruz kalacakları 

hatta Muhammedi (sav)’i korurlarsa öldürüleceklerini 

söylediğinde ortam iyice gerginleşti. 

Ebu Talib’in tekrar söz alıp, hayatta oldukları 

sürece O (sav)’i koruyacaklarını17 bildirmesinden 

sonra dağıldılar. 

Bu toplantıdan yalnızca Efendimiz (sav)’in 

amca çocuklarından Cafer b. Ebi Talib ile Ubeyde 

b.Haris islamı kabul ettiler.18 

Necip Fazıl’ın adeta Hz. Ali (kr)’de ki bu islam 

şuurunu gençlere hitap ettiği nasihatlerinde olduğu 

gibi islam sancağı gençlerin eliyle yükselecek, 

tevhid davası gençlikle güç bulacaktır. 

“‘Kim var? ‘ diye seslenilince, sağına ve soluna 

bakmadan fert fert ‘ben varım! ‘ cevabını verici, 

her ferdi ‘benim olmadığım yerde kimse yoktur! 

‘ fikrini besleyici bir dava ahlakına kaynak bir 

gençlik...”19 

13 Muhammed Salih eş-Şami, Sübülü’l-Hüda ,II,432. 

14 Halebi,İnsanu’l-Uyun,I,283. 

15 İbn Sa’d, Tabakat,I,187; Ahmed,Müsned,I,111. 

16 Belazuri,Ensabu’l-Eşraf,I,119. 

17 Muhammed Salih eş-Şami, Sübülü’l-Hüda ,II,432-433. 

18 İsmail Sarıçam, İlk Dönem İslam Tarihi, s.74. 

19 N.f.k, Gençliğe Hitabe. 


22

TASAVVUF 

Z.BİLMEN 

Makam, Mevki, 

Rütbe, Şan. 

Saadet Odur 

ki; kula Allah 

Vermeli Nişan… 

Abdullah Murad ŞÜKRÜOĞLU (k.s) 

Hindistan’da nesnas diye bir hayvan varmış. 

Bu hayvanın özelliği konuşabiliyormuş. Hindular 

bunu avlayıp, yermiş. Bir gün dört tane nesnas, 

avlanmamak için insanlardan kaçıyorlar, çalıların 

arkasına saklanıyorlar. İnsanlar bunları dört yandan 

sıkıştırıyor. Birisi diyor ki; 

-İyi saklan, kafanı görürler. İnsan hemen onu 

duyuyor. Bir ok atıp vuruyor. Öbürü; 

-Akılsız! Sana kim dedi ses çıkart diye, diyor, 

onu da vuruyorlar. Üçüncüsü; 

-E diyor, gördün mü bak konuştu, ikisi de vuruldu, 

diyor. Üçüncüsünü de vuruyorlar. Dördüncüsü 

oradan sesleniyor; 

-Çok şükür ben ses çıkartmadım. Tabi onu da 

vuruyorlar. 

Bugün Müslüman toplulukların hali böyle değil 

mi? Pek çok cemaat birbiri hakkında konuşuyor 

ve birbirini vuruyor. Senin şeyhinin icazeti 

var mı, bizim şeyhimizin babası icazet verdi sözleri. 

Halbuki çoğu, cemaat topluma mal oldu, dağılasın, 

diye ayakta tutuluyor. Biz de dördüncüsü 

olmayalım, bizi de vururlar sonra değil mi? 

Biz dördüncüsü olmamak için ağzımızı kapattıkça, 

aynası sırlanmayanlar cam olup karşıyı 

gördükleri için ağızlarını tutmuyorlar, ne gelirse 

söylüyorlar. Din diye, dinsizlik satıyorlar sokaklarda. 

Biz dördüncüsü olmayalım tamam ama siz 

de ikincisi, üçüncüsü olmayın. Birincisinden ibret 

alın, hiç olmazsa biraz susun da fitneye, fücura, 

bölücülüğe, ayrımcılığa sebep olmayın. 

Habib-i Kibriya Muhammed Mustafa (s.a.v), 

Ebubekir Sıddık (r.a)’ı işaret yoluyla yerine halife 

bıraktı. Eğer Habib-i Kibriya deseydi ki; “Ebubekir’e 

bey’at edin” muhakkak ki buna iman 

farz olurdu. Bugünkü alimlerin, bizim icazetimiz 

var, bizim silsilemiz var dediklerine Rasulullah 

(s.a.v)’in kavliyle ve hareket metoduyla, yok diyorum. 

Vardır bir icazeti, belki bina okutabilirsin, 

sarf okutabilirsin. Vardır belki bir silsilesi diyeceğim 

ama altına kendi ismini yazdığı için. Allah 

katında yazılmış bir silsile bakın nasıl olur? 

Ahmet Rufai (r.h)’in aleyhinde; ‘Bunun silsilesi 

yoktur’,Ahmet Rufai (r.h) şeyh değildir, diyorlar. 

Bu sözler, talebelerinin çok zoruna gidiyor, çok 

ağırına gidiyor, çok üzülüyorlar. Ahmet Rufai (r.h) 

elini açıyor ve diyor ki; 

-Ya Rabbi! Sözümüze inanmıyorlar, icazet 

istiyorlar. 

Gündüz vakti gökten kar beyazlığında sayfalar 

yağıyor, talebelerin ellerine düşüyor. Bakıyor- 


23

lar ki üstünde hiçbir şey yazmıyor, bomboş. Bu 

seferde; bunlar boş, bir şey yazmıyor işte, diye 

söz ediyorlar. Talebeler sayfaları Ahmet Rufai 

(r.h)’e verince, üzerinde yazılar beliriyor, Hak katından 

gelen silsile okunuyor. 

Ya hu keramet istediğimiz yok da, gücü olan 

da gücünü gösterir. Dillerinde ki sattıkları çok, 

elleriyle yaptıkları hiç yok. Kur’an’a ve sünnete 

tabiyiz diyenler, Kur’an ve sünnete uyacağız diyenler 

suçlandılar, dışlandılar. İftiralara başlayıp, 

iftira kampanyalarıyla insanların sesini soluğunu 

kesip bir köşeye tıktılar. Çünkü onların beklediği 

kusursuz alim. Sene 92-93’lerde başlamış bir çığır 

vardı. Geliyordu adam; 

-Ben İbni Kesir’den şunu okudum, deyince 

diğeri; 

-İbni Kesir’i kabul etmiyorum kardaş, sahih 

değil diyordu. 

-E peki efendim ben Ramuze’l-Ehadis 

okuyorum. 

-Ben kabul etmiyorum kardaş, onda da zayıf, 

garip, mevzu hadisler vardır. 

-Kütüb-ü Sitte’den.. 

-Onu da kabul etmiyorum, israiliyat var. Bana 

Kur’an’dan delil getir. 

İslam’da ayrılık ilk böyle başladı. Fakat eğriyi 

önce öğrenenler, doğruyu görmek ve bilmek istemediler. 

Kur’an’ı lisan zannettiler. Kur’an’ı hayattan 

uzaklaştırmak için yine Kur’an’ı seçtiler. 

Nebiler de kendi öz çocuğundan ayırt edilemeyecek 

kadar anlatılıyordu kitaplarda. Onun 

için iman isteniyordu geldiği zaman. Ve Rasul-i 

Zişan Efendimiz işaret buyurdu, “Ebu Bekir Sıddık 

(r.a)’ı benden sonra ona tabi olun, halife olarak 

Ebu Bekir (r.a)’ı getiriyorum” demedi. Veyahut 

şimdikiler gibi beşik meşayihleri tayin edilmedi. 

Yani dededen babaya, babadan oğula geçen bir 

din haline gelmedi İslam. Veyahut diplomasını 

tekkeden, türbeden, zaviyeden almadı, Allah’tan 

aldı Allah’ın kulları. 

Allah’ın vermediği nişanı, kuldan almaya gerek 

yok. Vallahi, billahi gerek yok. Allah’tan başka 

kim verir Allah’ın veliliğini. Bir Milli Eğitim Bakanlığı 

verir öğretmene diplomayı veyahut öğretmenlik 

belgesini. Veyahut bir hocalık belgesini 

Diyanet İşleri verir değil mi? Pekiyi Allah’ın belgesini, 

kim kimden verir, kim kimden ister ki? 

Ahmed’ül-Bedevi (rh)’e diyorlar ki; 

“Gelsin de ona doğu kapısını verelim.” 

Ahmedü’l-Bedevi (rh) gülüyor; 

“Onlara veren kim ki, onlar bana versinler?” 

Diplomaya, icazete muhtaçlar. Allah’ın verdiğinden 

ne icazeti istenir. Sanki ceplerinden veriyorlar. 

Allah’ın dinini bilirler. Kap değişse de 

suyun aynı aktığını bilirler. Merhum Necip Fazıl 

Kısakürek’in söylediği gibi, ‘oluklar çift, birinden 

kir akar, birinden nur’. Nuru da bilir, kiri de, lakin 

Hakka, hakikate eğridir gönülleri, batılla, haramla 

doludur mideleri. Allah-u Teala kulaklarını, dillerini, 

ağızlarını bağlar. 

صُ‏ مٌّ‏ بُكْمٌ‏ عُمْيٌ‏ فَهُمْ‏ لاَ‏ يَرْجِ‏ عُونَ‏ 

“Onlar, sağırdırlar, dilsizdirler, kördürler. Artık 

(hakka) dönmezler.” 1 

Onlar bağlıdır gelemezler, kulakları da tıkalı, 

gönülleri de ağırlıklarla doludur. 

وَجَ‏ عَلْنَا مِنْ‏ بَيْنِ‏ ‏أيْدِيهِمْ‏ سَ‏ دًّا وَمِنْ‏ خَ‏ لْفِهِمْ‏ سَ‏ دًّا 

فَاأغْشَ‏ يْنَاهُمْ‏ فَهُمْ‏ لاَ‏ يُبْصِ‏ رُونَ‏ 

“Biz, onların önlerine bir set, arkalarına da bir 

set çekip gözlerini perdeledik. Artık görmezler.” 2 

Bunların önünde ve arkalarında setler var kardeşim. 

Makam setti, şöhret setti, gurur setti, kibir 

setti var nasıl gelebilir, nasıl geçebilir ki? Hakkı, 

hakikati nasıl söyleyebilir ki? Söyleyemezler tabi. 

Vallahi dini iyi bilirler, gelecek olan veliyi işaretle 

gelmeseydi iman olduğunu da bilirler. Öyle bilirler 

ki, kendi öz çocuklarını bildikleri gibi bilirler. 

Şüpheye düşer, ayrılır, inkar ederler biraz daha 

uzaklaşır, araştırmaya giderler. ‘Euzü’yü söyler de 

sığınılacak bir Allah’ın olduğunu bilmezler. Sığınmayı 

bilmeyen, sığınacağını ne bilsin? Vallahi bilirler, 

Allah’ın velisini. 

Bu masalar boş kalmaz, gidenin yeri dolar. 

Vazolar değişmez amma çiçeklerin rengi solar. 

Çiçekler solar kardeşim, vazolara ne olacak? 

Bak insan bedeni aynı, su farklı. Bir yerden solar, 

bir yerden açar. Eğer ki bilgisi verilseydi velilerin, 

onlara intisap farz olurdu. Muhyiddin-i Arabi 

(k.s)’ya soruyorlar; 

“Efendim kıyamete kadar gelecek olan velilerin 

bilgisi hakkında bir bilginiz var mıdır?” 

1 (Bakara/18) 

2 (Bakara/ 9) 


24

“Vardır lakin ümmete vebal olur. Anasının babasının 

adıyla, yetmiş yedi silsile sayar dökerdim, 

farklı farklı beldelerden geleceğini söylerdim, lakin 

ümmete vebal olur. Bilirlerse iman olur, bilirlerse 

iman olur,” diyor. 

Haktan gelenin suyu hep aynı akar. Kimi celalin 

içinde rahmetiyle kaynar. Kimi zaman görürsünüz 

çocuk gibi cemalini onunla saklar Allah, 

kimi zaman heybetli-vakarlı olur, sinir- öfke sanırsınız 

celalini onunla saklar Allah. 

وَمَكَرُوا وَمَكَرَ‏ اللَّهُ‏ وَاللَّهُ‏ خَ‏ يْرُ‏ الْمَاكِرِينَ‏ 

“Onlar tuzak kurdular. Allah da tuzak kurdu. 

Allah, tuzak kuranların en hayırlısıdır.” 3 

Su koyarsınız bir testiye onu sızdırır dışına, hiç 

su testisinin bal sızdırdığını gördünüz mü siz? 

Toprak testi de ne varsa onu sızdırır kardaş. Sizde 

ki de belli, şüphecilik. İmanda şüphe imansızlıktır, 

denir. Allah-u Teala’nın sebeplerine tevessül 

tevekküle mani değildir. Allah-u Teala hikmetiyle 

güzellikleri ilhak edecek. Kur’an’ı ve sünneti tanıyan 

insana velilikte bir işaret yeter, bir kifayet 

eder. Veliye diplomayı Allah’ın verdiğini unutuyorlar. 

Bunlar bilmezler mi, Allah velilik verirken 

kimseye danışmaz. Ayeti celile de; 

اَللَُّ‏ يَصْ‏ طَفِي مِنَ‏ الَْلَ‏ ئِكَ‏ ةِ‏ رُسُلً‏ وَمِنَ‏ النَّاسِ‏ 

إِنَّ‏ اللََّ‏ سَِيعٌ‏ بَصِ‏ ريٌ‏ 

Savm-ü salat, hac ile sanma biter zahit işin, 

İnsan-ı kamil olmaya lazım olan irfan imiş. 

Sen irfanı almadan, imanı arzularsın. Ya iman 

nedir? Sen ayetle hadislerle Allah rızası için Hakka 

ve hakikate koşacaksın. Ayet ve hadislerle ben 

oldum deyip haktan uzaklaşmayacaksın. Benlik 

ateşiyle, gurur, kibir ateşi, büyüklenme ateşi yakıyor 

sizi. Allah-u Teala’dan af dileyin. Allah rızası 

için az ye, az uyu, az konuş hakkı bulursun ama 

az yerken ne olur yediğin helal olsun. Giydiğin 

çamaşır helal olsun, elbise helal olsun. O zaman 

Hakkı ve hakikati, muhabbeti yine bizde bulursun. 

Gel hakikate gel, Allah için gel, Rasulullah 

için gel. Lakin biz; 

-Gelme, gelme, gelme, gelenin malı gider, gidenin 

canı gider, dedik, boşuna demedik ki. Ama 

malın haramsa gider, helal ise birine bin verir Allah, 

korkma. Canı giden ölmez korkma. Cananını 

bulur sonunda. 

Allah-u Teala gönül saadeti ihsan eylesin, 

Hakka ve hakikate kavuştursun, gören göz ihsan 

eylesin. 

(Bu yazı Abdullah Murad Şükrüoğlu Hocaefendi’nin 

On hafta Sohbetleri kitabından alıntıdır.) 

فى امان الله 

“Allah, meleklerden de resuller seçer, insanlardan 

da. Şüphesiz Allah, hakkıyla işitendir, hakkıyla 

görendir.” 4 

Allah-u Teala, elçilerini kendi seçer. Ayet-i celilenin 

hayat olduğunu unuttunuz, hayata tatbik 

olduğunu unuttunuz, zikri hak hazım için geviş 

değildir diyen arife kulak asmadınız kaçtınız. 

Esma sıfattır kardeş, sıfatta kalma! Ey nefsin esiri, 

Allah’ın kovmuş olduğu şeytanın iğvasıyla Hakkı 

duyduğu zaman iman edip, duyduğunu dışarı 

çıkınca inkar eden olma! İslam, şeriat seni camiye 

götürür, namaz kılmanı, dua etmeni öğretir, 

namazda Allah’ı bulmayı, Allah’a vuslatı, Rasulullah 

(s.a.v)’in; “namaz miracıdır müminin”, dediğini 

ancak tarikat hatırlatır. Siz bunları unuttunuz. 

Allah’ın laneti, 

gazabı ve ateşi 

ile birbirinize 

beddua etmeyin” 


3 (Al-i İmran/ 54) 

4 (Hacc/ 75) 


25

Sizin düşmanınız insan mıdır? 

Yoksa içinizdeki şeytan mıdır? 

Bunu bilmeyen ahmak, 

Müslümana düşman olur ancak. 

Varisün-Nebi 

Abdullah Murad Şükrüoğlu

Ayın 

Sohbeti 

VarisÜn-Nebi 

Abdullah Murad ŞÜKRÜOĞLU (k.s) Hocamızın sohbetinden... 

اَعُوذُ‏ بِاللهِ‏ مِنَ‏ الشَّيْطَانِ‏ الرَّجِ‏ يمِ‏ 

بِسْ‏ مِ‏ اللهِ‏ الرَّحْ‏ مَنِ‏ الرَّحِ‏ يمِ‏ 

صُ‏ مٌّ‏ بُكْ‏ مٌ‏ عُمْيٌ‏ فَهُمْ‏ الَ‏ يَرْجِ‏ عُونَ‏ 

“Onlar, sağırdırlar, dilsizdirler, kördürler. Artık (hakka) dönmezler.” 1 

1 Bakara/18 

Müslüman namaz kılıyor fakat şirke, bidatlere, 

hurafelere tutulmuş. Öyle ki Her tarafı bidat olmuş. 

Bidat nedir? İslam’da olmayanı İslam’danmış 

gibi göstermek. Muhammed Mustafa (s.a.v)’in 

hükmettiğiyle hükmetmeyip, O’na ait olmayan 

söz ve davranışları O’na atfetmek. Bidat her tarafı 

kaplamışken İslam’ın takvasını kuşananlar, tasavvuf 

çatısı altında birleşip tarikat ismini alanlar ne 

hikmeti hüda ise bir türlü körlükten, sağırlıktan 

vazgeçmiyorlar. Müslümana soruyorum; duyduğun 

halde niçin tepkisiz kalıyorsun? Gördüğün 

halde niçin görmezden geliyorsun be müslüman? 

Biliyorsun hakkı ve hakikati örtene kafir 

denir. Hakkı batılla örtene kafir denir. Sen hakkı 

bildiğin halde batılı hakmış gibi gösterirsen sana 

ne isim verilir? 

Rasulallah (s.a.v) huzurunda bir sahabe yüksek 

sesle bağırıyordu. Rasulallah (s.a.v) soruyor; 

-Nedir bu? 

-Cezbedir ya Rasulallah. Elimde olmadan Allah’ın 

şevkiyle bağırdım, diyor. Rasulullah (s.a.v) 

buyuruyor; 

-Bu şeytandandır. 

Cezbeli ama rahmani değil, şeytani. Habib-i 

Kibriya Muhammed Mustafa (s.a.v) diyor ki; 

“Felakette saçlarını yolan, elbisesini yırtan 

yüksek sesle ağlayan bizden değildir.” 2 

Bir cenazede veyahut bir felakette dahi çırpınmayı, 

bağırmayı men ederken Kur’an okunurken 

yahut zikir esnasında bağırmaya izin verilir mi? 

Dua ettiğimiz bir insanın sakal koyduğunu, abdest 

alıp namaz kılmaya başladığını gördüm. Bir 

gün musafahalaşmak için elimize geldi acayip 

bir hareket yaptı. Euzubillahimineşşeytanirracim 

Bismillahirrahmanirrahim 

La havle vela kuvvete illah billah 

2 Nesai 


27

Rabbi euzu bike min hamazatişşeyatini ve 

euzu bike rabbi en yehderunallahi huvessemiulalim, 

dedim Allah’a sığındım. Tabi adam gülüyor, 

ne dediğimizden habersiz. Dedim ki; 

-Bu rahmani bir hal değil sendeki. Biz kardeşlerimizle, 

müslümanlarla musafaha yaparken en 

fazla içimiz ürperiyor, aşkımız ve şevkimiz artıyor. 

Cebrail (a.s.)’ın Muhammed Mustafa (s.a.v.)’i sıkması 

gibi bizde sıkıyoruz ama gel gör ki gönüllerimizde 

Allah’a karşı aşk, muhabbet, hurafeye 

ve bidat şirke karşı da nefret oluşuyor. Sizde niye 

böyle zahiri riya hali oluyor? 

Bir başka yerde Müslüman namaz kılıyor, cezbeye 

geliyor bağırıyor. Bu bağıran, çağıranların 

şeyhinin vekillerine bizatihi sordurdum, ikisi de 

vefat etti Allah-u Teala rahmet etsin. Namazda 

cezbe şeytandandır, lakin talebelerin hepsine 

sözümüz geçmiyor, elimizden bir şey gelmiyor, 

dediler. 

Cezbe nedir öyleyse? Tasavvufi bir deyim olan 

cezbe lugatta kendine çekmek, bir şeyi sürüklemek 

manasında olup, tasavvufta Allah sevgisiyle 

istiğrak olup, kendinden geçen bir hale gelmek 

demektir. Cezbe kulun Hak teala’ya külfetsiz olarak 

yaklaşması ve rahmani tecellilere muhatap 

olmasıdır yani Allah-u Teala’nın kulunu kendisiyle 

meşgul etmesidir. Bir talebenin 99 kelimesinde 

99 esmaü’l hüsna olacağına şeyhinin ismi varsa 

bu adamda bir sıkıntı var, Allah aşkı değil de 

dünya ve dünyalık isteği ve arzusu var demektir. 

Cezbe, Allah’ın kula bir ihsanı olduğundan kulun 

elinde değildir. Allah’ın, sevdiği kulunun kalbinden 

perdeyi kaldırıp çalışma ve gayreti olmadan 

yakîn nuru ile kolayca manevî makamlara 

yükseltmesidir. 

Cezbenin sahabe zamanında olduğuna delil 

olarak şunu anlatırlar. 

Hz. Hanzala, Rasûlullah (s.a.v) yanında iken 

bulunduğu ruh haliyle, ondan ayrı olduğu zamanki 

ruh halinin farklı olmasından rahatsızlık 

duyar… Ve bu durumun bir münafıklık alameti 

olabileceğinden endişe eder. Böyle bir halet-i ruhiye 

içerisinde evinden dışarı çıkar, Hz. Ebu Bekir 

(r.a.) ile karşılaşır… Ona, 

- “Hanzala münafık oldu” demeye başlar. Meseleyi 

açıklayınca da, Hz. Ebu Bekir aynı şeylerin 

kendisi için de söz konusu olduğunu söyler. Nihayet 

birlikte Rasulullah Efendimizin (s.a.v) huzuruna 

giderler ve Hanzala aynı şeyleri orda da 

tekrarlar. Gerekçe olarak da; 


28

- “Ya Rasulallah! Sizin huzurunuzda olduğumuz 

zaman bize Cennet ve Cehennemi hatırlatıyorsunuz, 

biz de her şeyi gözle görür gibi oluyoruz. 

Yanınızdan çıkıp gittiğimizde, çoluk çocuğa, 

dünyaya karışıyor da çok şeyleri unutuveriyoruz” 

der. Bunun üzerine Nebî (s.a.v.) şöyle buyurur: 

- “Nefsim kudret elinde olan Allah’a (c.c.) yemin 

ederim ki, eğer yanımda iken içinde bulunduğunuz 

ruh haletinizi ve zikri dışarıda da devam 

ettirseydiniz, muhakkak ki melekler, yataklarınızda 

ve yollarınızda sizinle musâfaha ederlerdi…” 

(Müslim, Sahih, Tevbe) 

Sahabenin cezbe hali, bugünkü cezbe haline 

benziyor mu? Bağırma, çağırma hali yoktur. Çünkü 

cezbenin aslı şudur; 

Cezbe hali üçtür: 

1- Evveli aşk’tır. Mürid bir cezbede aşka düşer. 

Onunla yüreği yanar, yürektedir. Sevdiğinde 

mahvoluncaya kadar… 

2- Muhabbettir: Mürid muhabbete düşer, 

muhabbet cümle vücudu yakar, tepeden tırnağa 

kadar cezbe halinde bütün vücud yanar. 

3- Cezbe halidir. Vücutta eser yok. Bütün cezbe 

olur. Varlığından soyunur. Tıpkı Ali (k.r) gibi. 

Hz. Ali (k.r)’nin üç aylar boyunca dilsiz, ayaksız, 

elsiz, dudaksız yattığı rivayet edilir. Sesinizi 

çıkartmadan, hiç kimsenin olmadığı yerde gözünüzden 

yaş geliyor, ağlıyorsanız bu Hak ve hakikat 

cezbe. İnsanlar içerisinde ağlamak mı? Sessiz, 

kendi halinde olur. Lakin namazda olmaz. 

Körler değil mi şimdi? Sözde kalp gözleri açıklar, 

Allah hidayet versin. Allah-u Teala akıl, fikir, feraset 

versin. 

Bunun için Şâh-ı Nakşibend (k.s) diyor ki: 

Cezbenin de rahmanisi ve şeytanisi vardır. 

Şer’a muhalif iş, hal, hareketler ile veya sünnete 

muhalif hareketler ile olan cezbe şeytandandır. 

Rahman’ın câzibelerinden bir cezbe, ins ve 

cinlerin yararlı amellerinden daha üstündür. 

Avamın zannettikleri gibi ins ve cinlerin ameline 

muadil cezbeler, nara çekmek, bağırmak, 

zıplamak değil, bilakis latifelerin, ruh ve kalbin, 

a’lâi illiyyîndeki nebî ve rasullerin ruhlarının huzuruna 

çekilişidir. (Saadet-i Ebediyye) 

Vecd ve cezbe arasındaki fark nedir? Vecd, 

hüznü gerektiren keder, aşk ve iştiyak sarhoşluğu 

içinde kendinden geçmek ve yüksek heyecan 

demektir. Hakk’ın binbir tecellîsini müşahede 

eden kimsenin muhabbet sonucu içinin ferahlaması 

ve o halin verdiği zevk ile kendinden geçmesidir. 

Hakîkî vecd, ileri derecedeki Allah sevgisi, 

irade sağlamlığı ve Allah aşkından meydana 

gelir. Kur’an okunurken vecde gelmeyip başka 

şeylerle vecde gelenler Hakk’a değil, halka tutkun 

sayılmıştır. 

Kur’an okurken hayret verici ayette ‘Subhanallah’ 

demek, azap ayetinde Allah’a sığınmak ‘Euzü 

billah’ demek, müjde ayetinde Allah’a hamd ‘Elhamdülillah’ 

demek vecd ile okumaktır. etmek. 

Kur’anı şuurla okumak cezbedir. 

Çünkü Kur’an, Rablerinden korkanların kendisini 

derileri ürpererek vecdle okuyacaklarını haber 

vermektedir. 

اللَّهُ‏ نَزَّلَ‏ ‏أحْ‏ سَ‏ نَ‏ الْحَ‏ دِيثِ‏ كِتَابًا مُّتَشَ‏ ابِهًا مَّثَانِيَ‏ 

تَقْشَ‏ عِرُّ‏ مِنْهُ‏ جُ‏ لُودُ‏ الَّذِينَ‏ يَخْ‏ شَ‏ وْنَ‏ رَبَّهُ‏ مْ‏ ثُمَّ‏ تَلِينُ‏ 

جُ‏ لُودُهُمْ‏ وَ‏ قُلُوبُهُ‏ مْ‏ ‏إِلَى ذِكْرِ‏ اللَّهِ‏ ذَلِكَ‏ هُدَى اللَّهِ‏ 

يَهْ‏ دِي بِهِ‏ مَنْ‏ يَشَ‏ اء وَ‏ مَن يُضْ‏ لِلْ‏ اللَّهُ‏ فَمَا لَهُ‏ مِنْ‏ هَادٍ‏ 

“Allah, sözün en güzelini; âyetleri, (güzellikte) 

birbirine benzeyen ve (hükümleri, öğütleri, kıssaları) 

tekrarlanan bir kitap olarak indirmiştir. Rablerinden 

korkanların derileri (vücutları) ondan 

dolayı gerginleşir. Sonra derileri de (vücutları da) 

kalpleri de Allah’ın zikrine karşı yumuşar. İşte bu 

Kur’an Allah’ın hidayet rehberidir. Onunla dilediğini 

doğru yola iletir. Allah, kimi saptırırsa artık 

onun için hiçbir yol gösterici yoktur.” 3 

Rasulullah (sav) ve ashabının hayatında vecd 

halinin örnekleri pek çoktur. Nitekim Abdullah 

b. Mes’ûd bir gün kendisine Kur’an okurken “Her 

ümmetten bir şahid getirdiğimiz, seni de onların 

üzerine şahid tuttuğumuz zaman halleri ne olacak?” 

(en-Nisa, 4/41) ayetine geldiğinde Rasulullah’ın 

gözleri doldu ve “Yeter ya Abdullah!” dedi. 

Vecd ile cezbe birbirine yakın anlamlıdır. Vecdde 

kulun gayretinin de payı vardır. Cezbe ise vecde 

göre daha güçlü ve tamamen Allah vergisidir. 

Kur’an’daki “Allah dilediğini kendine çeker.” (eş- 

Şûrâ,42/13) ayeti ile bazı kaynaklarda hadis olarak 

nakledilen “Allah’ın kuluna olan cezbesi, ins 

3 Zümer, 39/23 


29

ve cinnin amellerine denktir.”(Keşfu’l-hafâ, I, 352, 

hadis: 1069) 

فَاذْكُرُونِي ‏أذْكُرْكُمْ‏ 

“Öyleyse yalnız beni anın ki ben de sizi 

anayım.”4 

Allah’ın zikretmesi muhakkak ki kulun helal 

ve haram çizgileri içerisinde kendini düzeltmesi 

halidir. Gayri bir hal değil. Kur’an’a ve sünnete 

göre insanın ahvalini düzenlemesi, yaşam kalitesini 

arttırmasıdır. Aksi takdirde şeytani boyutta 

onlar bunu yapıyorsa biz bunu yapalım demek 

değildir. Yav adam futbol oynuyor ozaman bizde 

amerkian futbolu oynayalım diyceksiniz. Alternatif 

geliştirmenin bir manaı yoktur. Yahudi ve 

hıristiynlar. Hiristiyanlar bunu bilhasasa daha evvelden 

yaptılar. Hıristiyanlığa ısındırmak amaçlı 

raksa rak popsa pop yapmadıkları kalmadı. Yapmadıkları 

kalmadı ama kiliseleri satmaktan ve hıristiyanlığın 

sapmasından kurtulamadılar. Siz insanları 

rahmana çağırırken rahmanı yül Celal’in 

kovuş olan şeytanına yem edemezsinin. Akıllı 

olur müslüman feraset sahibi olur müslüman 

yaptığı işin şirk olmadığını bilir müslüamn yaptığı 

işinde şirk olduğunu bilir. Şöyle bakar yahu 

eğer cahiller çalgılı çengili karagözlğm diye hoplarken 

öbürkide muhammedin o gözleri sürmeli 

diye zıplarsa cahilden farkı ne diye sorarlar adama 

allah’ın rasulü men edecek bakın daha var 

hadis şeriflerde bunlar efendim. 

Mutasavvıflara göre Rasulullah (sav)’i öldürmeye 

giderken eniştesinin evinde duyduğu 

Kur’an sesiyle imana gelen Hz. Ömer’in haliyle; 

avlandığı bir sırada üç defa peşpeşe hâtiften 

duyduğu: “Sen bunun için yaratılmadın” sesiyle 

sultanlığı bırakan İbrahim b. Edhem’in tevbesi, 

cezbeye örnek sayılmıştır. 

Hira’da Muhammed Mustafa (s.a.v)’in titremesi 

de bir örnektir. Cezbe, halk arasında aklın baştan 

gitmesi anlamında kullanılırsa da yanlıştır. 

Cezbe cinnet hali değildir. Meczub ile mecnun 

da ayrı ayrı şeylerdir. Halk arasında sohbet, zikir 

ve sema meclislerinde kalbinde meydana gelen 

varidata dayanamayarak kendinden geçen, bağıran, 

gayr-ı ihtiyarî sıçrayıp nara atan kişilerin 

davranışlarına da cezbe adı verilmektedir. Aslında 

klasik kaynakların verdiği bilgilere göre bunlara 

cezbe yerine vecd denilmesi belki daha uygundur. 

Nara ve taşkınlık türü vecd ve cezbeler 

4 Bakara/152 

hep zaaf alameti olarak görülmüştür. Yani zayıflık 

olarak görülmüştür. 

Nasıl tazyikli akan bir çeşmenin altında bir küçük 

bardak tutulduğunda su bardağın içine girmeden 

dışarı taşarsa, gönlü dar olanlara gelen 

varidat da öyle taşar ve vecd meydana gelir. Şöyle 

sorular geliyor; 

- Sohbetlerde derviş, şeyhinin adı geçince 

hopluyor zıplıyor. Ama Allah’ın, Nebisinin ismi 

yüz kere geçtiği halde salat-u selam bile getirmiyor. 

Mürid için buradaki ölçü ne olmalıdır? 

Kur’an okurken vecde gelmeyip başka şeylerle 

vecde gelenlerin Hakk’a değil, halka tutkun 

olduklarını belirmiştik. Şeyhinin adı geçtiğinde 

vecd ve cezbe eseri tavırlar gösteren kimse, henüz 

fena fi’ş-şeyh konumundadır. 

Amr b. Abdillah b. Zübeyr rivayet ediyor; 

Babamın yanına geldim, bana nerdeydin diye 

sordu. Ben de kendilerinden daha hayırlı görmediğim 

Kur’anı Kerimi okuyan bir grup buldum. 

Onlardan birini Allah korkusu o kadar kaplamıştı 

ki cezbeye geliyordu. Onlarla birlikte oturdum 

dedim. Bunun üzerine babam; bundan sonra 

onlarla beraber oturma dikkat et onlar sapıktır. 

İnsanları saptırıyorlar. Ben Rasulu Ekrem (s.a.v)’i 

Kur’an okurken gördüm. Ebu bekir ve Ömer 

(r.ma)’yı Kur’an okurken gördüm. Hiçbirini cezbe 

halinde görmedim. Sen bu grubun Allah’tan 

Muhammed (s.a.v) Ebubekir ve Ömer (r.ma) dan 

daha fazla korktuğunu mu zan ediyorsun? Babamın 

dediklerinin doğru olduğunu fark ettim ve 

onları terk ettim. 

İbni Ömer’in ağladığını gördüm Muaz b. Cebel’e 

“Ey Muaz niçin ağlıyorsun diye sordu oda 

şunları söyledi “ Hatırıma Hz. Rasul’den işittiğim 

şu hadisi şerif geldi de onun için ağlıyorum “Riya’nın 

en azı dahi şirk’tir.Allah katında kulların 

en sevimlisi gizli takva sahipleridir. Böyleleri ortalıkta 

bulunmadığı zaman kimse tarafından 

aranmaz,bir yerde bulundukları zamanda tanınmazlar; 

yani şöhretleri yoktur.işte asıl hidayet 

mumları ilim çıraları böyle kimselerdir.” 

Allah’ın Rasulu (s.a.v) salatu selam sonsuz kere 

yaratılmışın nefesi adedince zerrelerin adedince 

salat-u selam Allah’ın Rasulu ve Onun ali, ashabına 

olsun. 

İlahi aşkın en büyük tezahürü Allah (c.c.) ve 

Rasulünün emrettiği hayatın yani tevhidin yaşanmasıdır. 

İslami yaşayışın son derece zorlaştığı 

helal ve haramın karıştığı, insanların imanının 


30

tehlikede olduğu bir zamanda Kuran ve sünnete 

uymak Allah (c.c.) yolunda her türlü acılara sıkıntılara 

katlanmak, bu yolda fedakarlıklar göstermek 

en büyük cezbedir. Şayet böyle bir hayatı 

olmadığı halde garip davranışlarla bağıran cemaatin 

hali İslam’a uygun değildir. Bu kimselerin 

yanında Allah’ın ve Rasulünün adı anılınca kendilerini 

kaybediyor ama tevhitten uzak bir hayat 

yaşıyorsa bilinmelidir ki; o kimse yalancı ve gösterişçidir. 

Bu konu günümüz tasavvuf çevrelerinde 

çok önem teşkil eden ve insanlar tarafından 

maneviyatta ulaşılan makamların ölçüsü olarak 

görülen bir davranış haline gelmiştir. Tasavvufi 

terbiye yoluna giren insanlar bu tip davranışları 

sergileyenleri ilahi cezbeye ulaşmış, nefsini terbiye 

ederek Allah’a kullukta bazı makamlar kazanmış 

kişiler olarak gördüğünden bu tür hallerin 

kendisinde de olmasını arzu etmektedir. Böyle 

hallerin, bütün çabalara rağmen kendisinde 

oluşmadığını düşünen insanlar kendisinde bir 

eksiklik olduğu düşüncesine kapılmışlardır. 

Tasavvuf çevrelerinde cezbe sahibi insanlar 

hep saygı görmüş ve maneviyatta daha hızlı bir 

şekilde yol kat etmiştir. Yalnız cezbe hali istenildiği 

zaman geliyorsa riyadır. Habib-i Kibriya Muhammed 

(s.a.v.); 

“Riyanın en küçüğü şirktir” buyurmuştur. 

Şunu ifade edelim ki; Bazı insanlar tarafından 

ilginç etkileşimler, kendinden geçmeler, ağlamalar, 

gayri ihtiyari davranışlar ve refleksler gerçektende 

yaşanmaktadır. Ancak bu husus şeytan 

tarafından kullanılarak insanlar dalalete sürüklenmekte 

hatta şirke düşmektedir. Örneğin cahil 

bir müslüman değişik şekillerde görünen ve ona 

seslenerek gelen şeytanı tanıyacak ilmi olmadığı 

için kendisinin maneviyattaki kazandığı makamlar 

neticesi ile kazanılmış bir hal olduğunu 

zannetmektedir. Ya da insanın içerisine girip, damarlarında 

dahi hareket edebilen şeytanın bazı 

refleksler yaptırma olasılığı bulunmaktadır. 

Allah-u Teala’nın kovmuş olduğu şeytanın 

vesvesesidir kanında dolaşan. Bunu iyi anlayın. 

O vesvese dolaşıyor gönlünüzde her bir damarınızda, 

her bir zerrenizde dolaşıyor . Peki Allah’ın 

kovmuş olduğu şeytan ademe yani insana yanaşamayınca 

ne yapar? 


31

Yanaşamayınca iğva verir, sure-i insan olan askerlerini 

o ademe musallat eder. Haktan ve hakikatten 

çevirmeye uğraşır. O adem Allah’ın haramlarından 

ateşten kaçar gibi kaçar. İşte hakiki 

yol, hakiki şeriat, hakiki tarikat budur. Allah’a ve 

Rasulü (s.a.v)’e koşar. Haramdan kaçar, helallere 

kucak açar. İşte Allah-u Teala’nın en büyük, en 

güzel, en salih kulu bu kuldur. Sen keramet mi 

görmek istiyorsun? Etini kesenler, derisini biçenler, 

ateş üstünde yürüyenler, git Hindistan’da gör. 

Yoga yapan yogiler havada oturuyorlar. Lakin harama 

haram, helale helal demiyorlar. Kur’an’dan 

ve sünnetten uzaklar. Biz körlüğe, sağırlığa talip 

olmayalım. Ya Rabbi! Hakka gözümüzü açık, harama 

kapalı eyle diye dua edip, yalvaralım. Müminlere 

karşı dili kısa, kafirlere karşı keskin eyle, 

diyelim. Suç kaftan olmuş üzerine giyecek kimse 

bulunmamış. Kaftan giyilmez mi! Giyilir amma 

suçu kabul etmek erdemdir, o hatayı tamir etmek 

ikinci bir erdemdir. Hatasını kabul etmeyen 

bir kimseye hatasını düzeltme imkanı verilmez. 

Hatasını kabul etmeyen, Allah’ın kovmuş olduğu 

şeytan gibi hep karşı, hep karşı diyen, hatasını 

görmez. Benlik ateşinde yürüdüğü müddetçe, 

çevresindekileri gururla, kibirle yakıp yıkacak? 

O öfke içinde bir yanardağ gibi büyüyecek. Bize 

değil nefsine sürdür öfkeni. Nefsinle cenk etmek, 

kardeşinle cenk etmekten iyi. Bir tane düşmanınız 

var, o da Allah’ın kovmuş olduğu şeytan. 

Bir meclis düşünün talebelerin hepsi edepli, 

hepsi sükut içerisinde. Bu mu helalleri kuşanmış, 

haramlardan uzaklaşmış, huzura çıkmış bir 

meclis; yoksa ses, bağırtı ayyuka çıkmış, ne dediği 

belli olmayan bir topluluk mu? Elbette Kur’an 

ve sünnete yapışmış, edeb içerisinde, sükut içerisinde 

olan topluluk, Hakka ve hakikate gönüllerini 

bağlamış, Allah’a ve Rasulü (s.a.v)’e iltica etmiş 

olur. Başlarında bir Anka var da kıpırdarlarsa 

uçacakmış edası ile sohbeti ve muhabbeti dinleyenler 

elbette sohbetten ve muhabbetten hisse 

alacaklar. Sohbeti ve muhabbeti benliğiyle, nefsiyle, 

gururuyla, kibriyle dinleyenler elbette karşılarındaki 

insanları suçlu sanacaklar. Kişinin hikmet-i 

Huda’dan anladığı yok ki, Allah-u Teala’ya 

karşı bir adım attığı yok ki. 

Bakın dervişliğin ne olduğunu Rıza Tevfik’e ait 

aşağıdaki beyitlerden dinleyelim; 

Dervişlik özüne hakim olmaktır, 

Esîr-i nefs olan derviş değildir. 

Aşkı rehber edip Hakk’ı bulmaktır, 

Keşkül, teber, asâ, tığ, şiş değildir. 

İbadet namına dalgın oturma! 

Bağırma, tepinme, göğsüne vurma! 

“Yâ Hû”, “yâ Hay” diye köpürüp durma, 

Zikr-i Hak hazm için geviş değildir. 

Sırr-ı Hakk’ı gönlünden öğren, 

Gönüldür aşk ile dîdârı gören; 

Ârif-i âgâha o zevki veren, 

Benk ü bâde, afyon, haşhaş değildir. 

Keramet umma hiç Necef taşından, 

Ayrılma insandan öz kardaşından; 

Hakk’ı göremezsin bağlar başından, 

Gerçek er sultandır, keşiş değildir. 

Ham ervah her yanda var yığın yığın, 

Nedir onlarla verip aldığın! 

Uzlete mail olan gönlüne sığın! 

Cihan gönül kadar geniş değildir. 

(Bu sohbet Abdullah Murad Şükrüoğlu Hocaefendinin 

14.12.2013 tarihli sohbetinden alıntıdır. 

Allah kendilerinden ebeden razı olsun, razı etsin. 

Amin ) 


32

SENSİN 

İçimde arzun, 

Gözümde nurun, 

Kabrimde dostum, 

Sensin Allah’ım (c.c.). 

Aldığım nefes, 

Isıtan güneş, 

Kulağımdaki ses, 


Dilimde ismin, 

Gönlümde sevgin, 

Kabrimde sevgilim, 


Sensin Allah’ım (c.c.), 

Sensin Allah’ım (c.c.), 

Seni sevenlere dost, 


Abdullah Murad Şükrüoğlu 


33

Unutulan Hasene: 

KARZ-I HASEN 

M. EMİN DOĞAN 

Kamu İç Denetçisi 

İslam’ın temel taşlarından bir tanesi de 

“yardımlaşma”dır. 

“Kim, bir Müslümanın, dünya sıkıntılarından birini 

giderirse, Allah (cc) da kıyamet gününde onun 

sıkıntılarından birini giderir. Kul, kardeşinin yardımında 

olduğu sürece, Allah (cc) da onun yardımcısı 

olur.” 1 hadis-i şerifi de bu meyanda hayatımıza düstur 

olması gereken bir temel ilkedir. 

Karz-ı Hasen, İslamın öngördüğü ve tavsiye ettiği 

yardımlaşma müesseselerinden bir tanesidir. Lügatta, 

“güzel ödüç verme” anlamına gelen bu kavram, 

dini terminolojide “nakit para veya ölçülebilir, 

tartılabilir bir malı, bir misli olarak (aynı miktarda) 

geri almak üzere bir şahsa vermek” anlamına gelir. 

Karz-ı Hasen, Kur’an-ı Kerim ve Hadis-i Şeriflerle 

övülmüş ve tavsiye edilmiştir. 

Ayeti kerimelerde “Allah’a güzel bir borç vermek” 

olarak nitelendirilmiş, mükafatının Allah (c.c.) tarafından 

kat kat verileceği müjdelenmiştir. 2 

Enes Bin Mâlik (radiyallahuanh)’den rivayet edilen 

bir hadis-i şerifte Hz. Muhammed Mustafa (sav) 

Efendimiz şöyle buyurmuştur: “Miraç Gecesi bana, 

cennet kapısında şöyle bir yazı gösterildi: “Sadaka 

için on katı, karz-ı hasen için 18 kat sevap vardır.” 

Cebrail’e karz-ı hasen’in niçin sadakadan daha üstün 

olduğunu sorduğumda şu cevabı verdi: “Şüphesiz 

dilenci (çoğu zaman) yanında varken de ister. 

Ödünç isteyen ise ancak ihtiyaç sebebiyle ister.” 3 

1 Buhari 

2 Hadid/11, Hadid/18, Bakara/245, Maide/12, Tegabün/17, Müzzemmil/20 

3 İbn-i Mace Sadakat, 19) 

Bir başka hadisi şerifte ise Efendimiz (sav); 

borç vermenin, sadakadan daha hayırlı olduğunu 

buyurmuştur. 4 

Ayet-i Celile ve Hadis-i Şerifler izah gerektirmeyecek 

kadar açıktır. 

İslam yaşam dinidir. Müslümana yakışan bildiği 

ile amel etmektir. İlmini ameline aktarmak mü’münin 

şiarı olmalıdır. Amelsiz ilimin ve ilimsiz amelin 

şerrinden Allah’a (cc) sığınırız. 

Karz-ı Hasen, bir akitleşmedir. Her akitleşmenin 

kendine özgü prensipleri ve taraflara getirdiği sorumluluklar 

vardır. 

Bu akitleşme, İslamın temel esaslarına uygun 

olmalı ki, salih amel kapsamında olsun. Öncelikle 

bu akitleşmenin yazılı kayıt altına alınması esasına 

riayet edilmesi gerekir. 5 Faiz, haram, yalan, aldatma, 

istismar gibi kötü hasletlerden arındırılmış 

sahih bir akitleşme olmalıdır. Allah rızası için, ihlas 

ile yapılmalıdır. Gönül hoşnutluğu olmalıdır. Sevabı 

Allah’dan (cc) umulmalıdır. Ardından başa kakma, 

eziyet etme, dünya menfaati temin etme, alacaklıyı 

rencide etme gibi kötü davranışlardan uzak 

kalınmalıdır. 

Borç veren bilmelidir ki, borcu Allah’a vermiştir. 

Borç verdiği para Allah’ın ona bir emanetidir 

ve o parada fakirinde hakkı vardır. 6 Yine mü’minler 

bilmelidirler ki, aralarındaki fakirler hürmtine 

rızıklandırılmaktadırlar. 7 

Alacaklı, alacağını isteme hakkına sahiptir. Lakin, 

borçlu ödeyemeyecek duruma düşmüş ise yeni- 

4 Câmiu’s-Sağîr, 2/86 

5 Bakara/282 

6 Zariyat/19, Mearic/27 

7 Ebû Dâvûd, Cihâd 70 


36

den süre vermeli ve hatta imkanlar 

dahilinde borcun bir kısmını 

veya tamamını sadaka niyeti ile 

bağışlayabilmelidir. 8 

Borç veren, Hz. Muhammed 

Mustafa (sav) Efendimizin “Borcunu 

ödemekte zorluk çeken birisine 

mühlet veren veya borcunun 

bir kısmını bağışlayan kimseyi 

Yüce Allah(cc), cehennem ateşinden 

korur.” hadis-i şerifini örnek 

alabilecek imani ve ameli kuvvette 

olmalıdır. 

Borçlu, alacaklının haklarını 

gözetmelidir. Kendisine borç veren 

müslümanın iyi niyetini istismar 

etmemeli, bulduğu ilk fırsatta 

borcunu ödemeye gayret etmelidir. 

Ve hatta bunun için normal hayatının fevkinde 

gayret göstermelidir. Rasululllah (sav) Efendimizin 

“En hayırlınız, borcunu en güzel şekilde ödeyeninizdir.” 

hadis-i şerifini kendisine şiar edinmelidir. Bilmelidir 

ki, Allah’ın Rasulu (sav) “Allah nazarında, Allah’ın 

nehyettiği kebairden sonraki günahların en 

büyüğü, karşılık bırakmadan borçlu ölmüş olmaktır. 

(-ki varisi de ödeyemiyor)” buyurmuştur. 

Burada şunu da ilave etmek gerekir ki, islam 

borçlanma hukukuna ilişkin ilkeleri belirlemiş ancak 

gereksiz yere borçlanmaktan da men etmiştir. 

Kişi devamlı borç istemeyi adet haline getirmiş ise, 

bu adeti onu harama, israfa, savurganlığa, tembelliğe 

ve insanların iyi niyetini istismara sevk ediyor ise 

bu kişiye de borç vermemek evladır. 

Borçlanmada ki temel sebep Allah rızasına uygun 

olmalıdır. Temel gaye ise ödemek olmalıdır. 

Hadis-i şeriflerde, ödeme niyeti ile yapılan borca Allah’ın 

kefil olduğu, borç ödeninceye kadar Allah’ın 

(cc) borçlunun yanında olduğu, imkanı olduğu halde 

borcun geciktirilmesinin zulum olduğu, borçlusunu 

kapısına getirtene Allah’ın meleklerinin lanet 

edeceği de ifade edilmiştir. 

Karz-ı Hasen, bireysel ve toplumsal faydaları ile 

tam bir sosyo-ekonomik uygulamadır. 

*Müslümanı faiz belasından korur. 

*Toplumda yardımlaşma kültürünü canlandırır. 

Birlik ve beraberlik duygularını geliştirir. 

*Mü’minler arasında ülfet ve muhabbeti artırır. 

*İnsanların birbirlerine karşı 

güven duygularını geliştirir. 

*Yoksulluğun, fakirliğin ve iflasların 

önüne geçer. 

*Ekonomik kaygılarla bozulmaya 

meyleden aile birlikteliğini 

korur. 

*Hırsızlık, gasp, rüşvet, zina, fuhuş 

gibi kötülüklerden bireyleri 

ve toplumları korur. 

*Ekonomik hayatı canlandırır. 

Hayattan çıkarılan her helalin 

yerini haramlar doldurur. 

İslami hayatın egemen olduğu 

toplumlarda karz-ı hasen uygulaması 

etkin devam etmiştir. 

Lakin kredi kartları, bankacılık, 

faiz, tefecilik gibi haram ve haram kazanca dayanan 

iştigaller arttıkça insanlarda bu güzel hasletten 

uzaklaşmıştır. 

İslam kardeşliğinin yerini “banka/finans kurumu” 

kardeşliği almış, artık bir Müslüman kendisinden 

borç isteyene bankanın/finans kuruluşunun yolunu 

rahatça gösterebilir hale gelmiştir. Kazançlara haramın 

bulaştığı ölçüde helallerden uzaklaşılır olmuştur. 

Her koyun kendi bacağından asılmaya başlamış 

lakin kokusu bütün islam sarmıştır. 

Hayatımızdaki haramlardan kurtulmamız için 

helallere yönelmemiz gerekir. 

Mü’mine ve mü’minlerden oluşan birlikteliklere 

(vakıf, dernek, şirket vs) düşen görevlerden bir tanesi 

de burada karşımıza çıkıyor. Aramızdaki ihtiyaç 

sahiplerini, sıkıntısı olanları tespit ederek hal çaresi 

bulmamız üzerimize sorumluluktur. Karz-ı Hasen 

sandıkları oluşturarak “islami esaslara göre borç 

verme” güzelliğini hayata geçirmemiz gerekiyor. 

Toplumun üzerine karabasanlar gibi tebelleş olan 

faiz/tefecilik/kredi kartı belalarından kurtulmanın 

en güzel yolu mü’minin mü’mince yaşamasıdır. 

Mü’min, bir diğer mü’min için kredi kartından 

daha iyi bir dost(!!!) olamıyorsa akşamlara kadar düşünmeli 

sabahlara kadar göz yaşı dökmelidir. 

Cenab-ı Hak gerçek kardeşliklerin yaşandığı, muhabbetin, 

yardımlaşmanın ve itimadın yaygınlaştığı 

bir toplumun fertleri olmayı nasip eylesin. 

Hakla kalalım, aşkta daim olalım, Allah’a emanet 

olalım. 

8 Bakara/280 


37

SAHABE-İ GÜZİN 

Burak Çınar 

(Edb.Fak. Tarih Böl. 3. Sınıf) 

Hazreti Hüseyin Bin Ali 

Resûlullahın ( aleyhisselâm ) torunu, Hazreti 

Ali’nin ikinci oğlu. Oniki imâmın üçüncüsü ve 

Ehl-i Beytin beşincisidir. Hicretin altıncı yılında 

(m. 626) doğdu. Hazreti Hüseyin’in nesebi; Hüseyin 

bin Ali bin Ebî Tâlib bin Abd’ül-Muttalib 

bin Haşim, el-Kureyşi, el-Hâşimî’dir. Hüseyin 

adı, ona Resûlullah efendimiz (.a.v.) tarafından 

verildi. Künyesi, Ebâ Abdullah’dır. Lakabı Seyyid 

ve Şehîddir. 

Ümmü Haris ( radıyallahü anha ) anlatır: “Bir 

gün Resûlullahın ( aleyhisselâm ) huzûruna 

vardım. “Bir rüya gördüm, çok korkdum” diye 

arz ettiğimde “Ne gördün?” buyurdular. “Sizin 

vücûdunuzdan bir parça kesdiler, benim yanıma 

eklediler” dedim, “İyi görmüşsün, Fâtıma’nın 

bir oğlu olacak ve senin yanında kalacakdır” 

buyurdular. Bir müddet sonra Hazreti 

Hüseyin dünyâya geldi, İbni Abbas’dan ( radıyallahü 

anh ) gelen rivâyete göre: Resûlullah 

( aleyhisselâm ) her sabah namazını kıldıktan 

sonra mübârek yüzünü Eshâb-ı kirama çevirirlerdi. 

Üzüntülü kimseler yüzünü görseler 

mesrûr (sevinçli) olurlardı. Bir gün sabah namazından 

sonra yüzlerini döndürmeden Hazreti 

Ali’yi çağırdılar. Beraber mescidden çıktılar. 

Eshâb-ı kiram (aleyhimürrıdvan) nereye 

niçin gittiklerini anlıyamadılar. Tekrar dönerler 

diye oturdular, ikisi Hazreti Fâtıma’nın evine 

gittiler. Peygamberimiz Hazreti Ali’ye kapıda 

durup, kimseyi içeri sokmamasını emretmişlerdi. 

Hazreti Hüseyin doğmuş, melekler tebrik 

etmek için gelmişlerdi. Hazreti Ebû Bekir 

duramayıp, Hazreti Ali’nin evine gitti. Sonra 

Ömer ( radıyallahü anh ) sonra Osman ( radıyallahü 

anh ) ve bütün Eshâb-ı kiram, Hazreti 

Ali’nin evine gittiler. Ebû Bekir ( radıyallahü 

anh ), Hazreti Ali’den Resûlullahın ( aleyhisselâm 

) nerede olduğunu sordu. Hazreti Ali 

“İçerde” dedi. “İzin verirsen ben de göreyim” 

dedi. Hazreti Ali, “Allah’ın Resûlü meşgûldür” 

dedi. Benim içeri girmememi sana emir etti 

mi? deyince “Hayır, yalnız dörtyüzyirmidörtbin 

melek geldi” dedi. Ebû Bekir ( radıyallahü 

anh ) sözünden taaccüb (hayret) edip durdu. 

Ali ( radıyallahü anh ), Hazreti Ömer, Hazreti 

Osman ve bütün Eshâb-ı kirama aynı şeyleri 

söyledi. Bir ara Resûlullah ( aleyhisselâm ) dışarı 

çıkıp, herkesin içeri girmesini emr ettiler. 

Önce Ebû Bekir ( radıyallahü anh ) sonra bütün 

Eshâb-ı kiram içeri girdiler. Resûlullah’a ( aleyhisselâm 

) selâm verdiler. Hazreti Ali’nin meleklerin 

sayısındaki sözü söylendi. Resûlullah ( 

aleyhisselâm ) Hazreti Ali’ye meleklerin sayısını 

nasıl bildin? diye sordular. Hazreti Ali. “Melekler 

grup grup geliyorlardı. Her biri bir dil ile 

konuşurlardı ve sayılarını bildirirlerdi” dedi. 

Bunun üzerine Resûlullah ( aleyhisselâm ):“Allah 

aklını ziyade etsin yâ Ali” buyurdular. 

Resûlullah efendimiz ( aleyhisselâm ), Hüseyin 

doğduğu zaman, kulağına: “O Cennet 

çocuklarının efendisi (seyyidi)’dir.” diye seslenmişti. 

Üsâme bin Zeyd, bir gece Peygamber 

aleyhisselâmı gördüğünü ve onun: “Bunlar 

benim oğullarımdır, kızımın oğullarıdır; Allahım, 

ben onları seviyorum, sen de onları sev 

ve onları sevenleri de sev” dediğini rivâyet 


38

etmektedir. Bir defasında da “Hüseyin benden, 

ben Hüseyindenim. Allahü teâlâ Hüseyin’i seveni 

sever” buyurmuştu. Hazreti Hüseyin, daha bir 

çok hadîs-i şeriflerle medh edildi. 

Allahü teâlâ Kur’ân-ı kerîm’de, Ehl-i beyte, buyuruyor 

ki: “Allahü teâlâ, sizlerden ricsi, ya’nî her 

kusur ve kirleri gidermek istiyor ve sizi tam bir taharet 

ile temizlemek irâde ediyor.” Eshâb-ı kiram 

sordular. Yâ Resûlallah! Ehl-i beyt kimlerdir? O esnada, 

İmâm-ı Ail geldi. Mübârek hırkasının altına 

aldılar, Fâtıma-tüz-Zehrâ da geldi. Onu da yanına 

aldılar. İmâm-ı Hasan geldi. Onu da bir yanına, 

İmâm-ı Hüseyin geldi. Onu da öbür tarafına alarak, 

“İşte bunlar, benim Ehl-i beytim” buyurdular. 

Bu âyet-i kerîme ve ilgili hadîs-i şerîfler, Resûlullahın 

iki mübârek torununu sevmenin şart olduğunu 

belirtmektedir. 

Hazreti Hüseyin buyurdu ki: Birgün yüksek 

dedemin huzûruna varmıştım. Ubeyy bin Kâ’b 

da huzûrunda idi. Bana: “Merhaba, ey Ebû Abdullah, 

ey göklerin ve yerin süsü!”diye hitâb etti. 

Ubeyy bin Kâ’b hazretleri, yâ Resûlallah! Göklere 

ve yere senden başka süs var mıdır? dedi; Resûlullah: 

“Beni insanlara Peygamber olarak gönderen 

Allahü teâlânın hakkı için Hüseyin bin Ali, 

yeryüzünün merkezinin süsüdür. Ondan ziyâde 

süs, göklerin tabakalarıdır” buyurdu. 

Birgün Hazreti Hüseyin, Resûlullah efendimizin 

yanında idi. Annesine gitmek istiyordu. Hava 

yağmurlu idi. Resûlullah duâ buyurdu. Hüseyin 

( radıyallahü anh ) eve gidinceye kadar, yağmur 

ara verdi. Birgün Resûlullah efendimiz, Hazreti 

Hüseyin’i sağ dizine, oğlu İbrâhîm’i sol dizine 

aldı. Cebrâil aleyhisselâm gelip, Hakteâlâ, bu ikisinden 

birini alacaktır. Sen birini seç dedi. Eğer 

Hüseyin vefât ederse, benim canım yandığı gibi, 

Ali’nin ve Fâtıma’nın da canları yanar. Eğer İbrâhîm 

giderse, en çok ben üzülürüm. Benim 

üzüntümü, onların üzüntüsüne tercih ediyorum 

buyurdular. Üç gün sonra oğulları İbrâhîm vefât 

etti. 

Hüseyin ( radıyallahü anh ), Resûlullahın yanına 

her gelişinde onu öper ve “Selâmet ve 

se’âdet o kimseye ki, oğlum İbrâhîm’i ona feda 

ettim” buyururdu. Hazreti Hüseyin’in ilk çocukluğu 

Resûlullah efendimizin derin sevgi ve şefkati 

içinde geçti. Ancak bu hâl, çok sürmedi. Hüseyin 

( radıyallahü anh ), bundan sonra ilmini ve edebini 

babasının yanında tamamladı. Beş çocuğu 

oldu. Sırası ile, Ali Ekber, Ali Asgar, Ca’fer, Fâtıma 

ve Sekîne. 

İmâm-ı Hasan ve Hüseyin ile Abdullah bin 

Ca’fer (r.anhüm) Medine-i Münevvere’ye giderlerken 

yiyecekleri kalmadı. Sahrada oldukların- 


39

dan yiyecek bir şey alınacak yerde olmayıp açlık 

ve susuzluktan iyice bunaldılar. Sonra “Allaha, tevekkül 

ettik” diyerek yoldan saptılar. Biraz ilerlemişlerdi 

ki, ovanın ortasında bir karartı gördüler. 

Ona doğru gittiler. Siyah bir çadır, içinde ise, bir 

kadın vardı. Kadına selâm verdiler. Kadın selâmlarını 

aldı. İyi karşıladı. Bu üç zatın dünyâya rağbetleri 

olmadığını anladı. Kadına: “hiç yiyeceğin 

var mı? diye sordular. Bir keçim var. Kendiniz sağın 

için” dedi. Birisi sağdı. Her biri birer çanak içtiler. 

Sonra kadına: “Başka yiyeceğin var mı? diye 

sordular. Kadın: “Keçiyi kesin yiyin” dedi. Abdullah 

bin Ca’fer ( radıyallahü anh ) kesti pişirdi. Üçü 

beraber yediler. Allahü teâlâya hamd ettiler. Atlarına 

bindiler. Kadına “Medine-i Münevvereye 

geldiğinde muhakkak bize uğra. Biz seyyidlerdeniz. 

Hâşimîlerdeniz” diyerek yola koyuldular. Bir 

zaman sonra kadının kocası geldi. Keçiyi göremeyince 

ne oldu diye sordu. Kadın olup biteni 

anlattı. Kocası üzüldü. “Biliyorsun o keçiden başka 

bir şeyimiz yok. Şimdi ne yapacağız?” diyerek 

kadını azarladı. Kadın: “Allahü teâlâ rahîmdir, kullarını 

aç bırakmaz. Böyle güzel yiğitler gelip te, 

onları misâfir etmeden göndermek insafa sığmaz” 

dedi, Daha sonra kadın, kocası ile Medinei 

Münevvereye birşeyler alıp satmak için gittiler. 

Hikmet-i ilâhi Hazreti Hasan’a, Bâb-ı selâm önünden 

geçerken rastladılar. Hasan ( radıyallahü anh 

) kadını ve kocasını huzûruna çağırttı. Kadına: 

“Beni tanıdın mı?” dedi. Kadın: “Hayır” dedi. “Bir 

zamanlar senin evine üç kişi gelmiştik. Bize süt 

ikram etmiştin. Bir de keçini kesmiştik. Onlardan 

biri benim” dedi. Bunlara çok ikram da bulundu: 

Yanında fazla bir şeyi olmadığından, Beyt-ül-mâl 

emînine adam gönderip, bin dirhem gümüş ve 

yüz koyun borç istedi. Getirdiler. Bunların hepsini 

kadına bağışladı. “Bizi mazur görün” buyurdu. 

Bu karı-kocanın yanlarına adam vererek, Hüseyin’e 

( radıyallahü anh ) gönderdi. Hazreti Hüseyin 

de bunları iyi karşılayıp, yanında bulunduğu 

kadar ikram etti. Fazla olmadığından Beyt-ül-mal 

emîninden bin dirhem gümüş ve ikiyüz koyun 

borç istedi. Hepsini kadına verip özür diledi. Yanlarına 

adam verip, Abdullah bin Cafer’e ( radıyallahü 

anh ) gönderdi. Abdullah ( radıyallahü anh 

): “İki İmâm’a uğradınız mı?” buyurdu. “Evet” dediler. 

“Keşke daha önce bana uğrasaydınız. Onların 

yanında dünyâ malı bulunmaz, belki sıkıntı 

çekmişlerdir” dedi. Bunlar imamların yaptıkları 

ikramları söylediler. Abdullah ( radıyallahü anh ) 

da ikibin dirhem gümüş ve dörtyüz koyun verdi. 

Mezkûr karı-koca yediyüz koyun ve dörtbin dirhemi 

alıp sevinerek evlerine döndüler. 

Eshâb-ı kiramdan Dıhye ( radıyallahü anh ) devamlı 

ticâret için sefere gider gelirdi. Çok güzel 

yüzlü idi. Cebrâil (aleyhisselâm) çok defa Resûlullahın 

( aleyhisselâm ) huzûruna Dıhye ( radıyallahü 

anh ) şeklinde gelirdi. Bir gün Cebrâil (aleyhisselâm) 

Fahri âlem ( aleyhisselâm ) hazretlerinin 

huzûrunda bulunuyordu. O zaman henüz küçük 

olan Hasan ve Hüseyin ( radıyallahü anh )’dan 

biri Cebrâil aleyhisselâmı gördü. Hemen kardeşinin 

yanına koşarak: “Dıhye ( radıyallahü anh ) dedemizin 

yanında oturuyor, haydi gidelim” dedi. 

Koşup mescide girdiler. Cebrâil aleyhisselâmın 

dizlerine oturdular. Ellerini Cebrâil aleyhisselâmın 

koynuna soktular. Resûlullah ( aleyhisselâm 

) torunlarının bu hareketini görünce hicâb edip, 

mani olmak istedi. Cebrâil (aleyhisselâm), Resûlullahın 

mahcûb olduğunu görünce dedi ki: “Ya 

Resûlallah! Niçin sıkılıyorsunuz? Fâtıma ( radıyallahü 

anha ) teheccüd namazını kılarken Hak 

teâlâ beni gönderir, bunların beşiklerini sallardım. 

Fâtıma ( radıyallahü anha ) rahatça namazını 

kılardı. Çocukların bu hareketini bana karşı 

edebsizlik saymayın. Bazan da bunların anneleri 

namazdan sonra uyurken, bunlar ağlardı. Hak 

teâlâ yine beni gönderir, anneleri uyanmasın 

diye beşiklerini sallardım, ağlamazlardı. Bunların 

yanıma gelip, ellerini koynuma sokmalarında bir 

mahzur yoktur.” dedi. 

Resûlullah ( aleyhisselâm ) “Ey kardeşim Cebrâil! 

Şimdi bir şey yapmadılar. Daha ileri giderler 

endişesiyle mâni oldum. Çünkü, Eshâbımdan 

Dıhye ( radıyallahü anh ) isminde birisi vardır. Çok 

kerre sefere çıkar. Her dönüşünde bunlara hediyye 

getirir. Sizi Dıhye ( radıyallahü anh ) zannedip, 

ellerini koynunuza soktular” buyurdu. Cebrâil 

aleyhisselâm: 

“Yâ Rabbi! Beni Habîbinin ( aleyhisselâm ) yanında 

utandırma” diye duâ etti. “Oturduğun yerde 

gözlerini kapa, elini Cennete sok, eline ne gelirse 

al.” diye hitap geldi. Cebrâil (aleyhisselâm) 

ellerini Cennete saldı. Bir yeşil salkım üzüm, bir 

kırmızı nar eline geldi. Hazreti Hasan üzümü, 

Hazreti Hüseyin de narı aldı. Bunları yerlerken 

bir dilenci geldi. “Ey Ehl-i beyt! O üzüm ve nardan 

bana da verir misiniz?” dedi. Resûlullah’ın ( 

aleyhisselâm ) yüksek yaratılışlı torunları vermek 

istediğinde Cebrâil (aleyhisselâm) mâni oldu. “Yâ 

Resûlallah! O dilenci şeytandır. Cennet meyvaları 

ona haram iken hile ile yemek istedi.” 


40

Hazreti Hüseyin’in yüzü, karanlık gecede etrâfını 

aydınlatırdı. Yaya olarak yirmibeş defa hacca 

gitti. Beraberindekiler bineklere binse de, kendisi 

binmezdi. 

Buyurdular ki: “Cömerd efendi olur, cimri hor 

olur. Bu âlemde bir mü’min kardeşinin iyiliğini, 

kendinden önce düşünen, öbür âlemde daha 

iyisini bulur.” 

Hüseyin ( radıyallahü anh ), hep babasının yanında 

idi. Babası şehîd olunca, Medine’ye geldi. 

Hazreti Muâviye’nin vefâtında Yezîd’e bi’at etmedi. 

Kûfeliler kendisini çağırıp halife yapmak 

istedi. Kardeşi Muhammed bin Hânefiyye, İbni 

Ömer, İbni Abbâs ve daha nice Eshâb-ı kiram ( 

radıyallahü anh ) mâni oldular ise de, nasihatlerini 

dinlemeyip, yetmişiki kişi ile Mekke’den Irak’a 

yola çıktı. Yezîd, Şam’dan bunu haber alınca, Irak 

vâlisi Ubeydullah bin Ziyâd’a emir gönderip, Kûfe’ye 

sokma dedi. Bu da, Sa’d İbni Ebî Vakkâs’ın 

oğlu Ömer’in kumandasında bir ordu gönderdi. 

İbni Ömer, geri dönmesini bildirdi ise de, imâm 

kabûl etmeyip harp etti. Yanında bulunanlara da 

tekrar tekrar teslim olun denildi ise de, 72’si de 

şehîd oluncaya kadar savaşa devam etti. 

Sinân bin Enes Nehaî, Hazreti Hüseyin’i, Hicret’in 

61 (m. 681) yılında Muharremin onuncu 

günü Kerbelâ’da şehîd etti. Mübârek oğlu Zeynel’âbidin 

küçük olduğu için öldürülmedi. Kadınlar 

ve imâmın mübârek başı ile Şam’a gönderildi. 

Mübârek başı, Mısır’da Karâfe kabristanında 

medfûndur. Peygamberimizden bizzat işiterek 

rivâyet ettiği hadîs-i şeriflerden bazıları: 

“Kişinin İslâmının güzelliği mâlâyaniyi terk 

etmesidir.” 

“Resûlullah ( aleyhisselâm ) yoldan geçen bir 

yahudinin cenâzesi için ayağa kalktı ve buyurdu 

ki: “Kokusu beni rahatsız etti.” 

“Bahil (cimri) o kimsedir ki yanında ismim anıldığında 

bana salat ve selâm getirmez.” 

Yine İbnî Abbâs ( radıyallahü anh ) anlatmıştır. 

Bir gün Hazreti Hasan ile Hazreti Hüseyin’i 

güreştirdiler. Güreşmeye başlayınca, Resûlullah 

( aleyhisselâm ) tut yâ Hasan ( radıyallahü anh ) 

derdi. Hazret-i Fâtıma yâ Resûlallah! Yalnız Hasan’a 

mı diyorsun? Resûlullah ( aleyhisselâm 

) “İşte Cebrâil (aleyhisselâm) tut yâ Hüseyin! 

diyor”, buyurdular. 

Hazret-i Hüseyin ile ilgili olarak Peygamberimiz 

( aleyhisselâm ) buyurdular ki: 

“Ben bir ağaca benzerim. Fâtıma, bunun kökü, 

Ali gövdesi, Hasan ve Hüseyin meyvesidir.” 

“Genç olarak Cennete girenlerin seyyidi Hasan 

ve Hüseyin’dir.” 

“Hüseyin benden, ben de Hüseyin’denim. Hüseyin’i 

seveni Allahü teâlâ sever. Hüseyin torunlardan 

bir torundur.” 

“Hüseyin’i seveni Allahü teâlâ sever.” 

Sahibinin 

ağzından lanet 

çıktığı zaman 

bakar; eğer 

yöneltildiği 

kimsede 

kendisine yol 

bulursa ona 

gider. Aksi halde 

kendisinden 

çıktığı kişiye 

döner. 


Yararlanılan Kaynaklar 

1) El-İstiâb cild-1 

2) Üsûd-ül-gâbe cild-2 

3) Taberî, Târîh cild-2, 

4) Tam İlmihâl Se’âdet-i Ebediyye 

5) Eshâb-ı Kirâm, 

6) Kısâs-ı Enbiya cüz-7, 

7) Refakat-ı Hüseyn 

8) İkd-ül-ferîd cild-2, 

9) Ensâb-ül-eşrâf cild-4, 

10) El-Kâmil fi’t-Târîh cild-4, 

11) Müsned-i Ahmed bin Hanbel cild-4, 

12) Sahîh-i Müslim cild-7, 


41

MÜSLÜMAN 

BİLİMADAMLARI 

Hüseyin Tevfik Paşa 

FARUK KUL 

“1878 yılında II. Abdülhamit 

tarafından Mühendishane-i Berrî-i 

Hümâyûn’un başına Mühendishane 

Nazırı olarak atandı. Bu 

görevde kısa bir süre kaldı. 1883- 

1886 yılları arasında Osmanlı Devleti’nin 

Washington Büyükelçiliği 

görevini sürdürdü. 1889 yılında 

Ticaret ve Nafia Nazırı görevine 

atandı. Ölümüne kadar padişah II. 

Albdülhamit’in yaveri olarak görev 

yaptı. “ 

Vidinli Hüseyin Tevfik Paşa, bir Osmanlı paşası 

ve bilim adamıdır. İstanbul’da 1892 yılında İngilizce 

olarak yazdığı özgün bir eser olan “Linear 

Algebra” (Lineer Cebir) adlı eseri dünya çapında 

çağın en önemli Matematik kitaplarından biridir. 

Kitabının ilk baskısı 1882 de 69 sayfa, ikinci 

baskısı 1892 de genişletilmiş ve düzeltilmiş olarak 

188 sayfa olarak İstanbul’da basılmıştır. Bu 

nedenle H.T. Paşa bütün Osmanlı tarihinde temel 

bilimler alanında orijinal çalışma yapan ve 

yayınlayan ilk bilim insanımızdır. H. T. Paşa “Linear 

Algebra” kitabıyla Dünya’da ilkler arasında yer 

alan önder araştırmacı olma unvanına sahiptir 

Hüseyin Tevfik Paşa 1832 yılında günümüzde 

Bulgaristan sınırları içinde olan, o zamanlar 

Osmanlı Devleti’ne bağlı Vidin kentinde doğdu. 

Babası Hasan Tahsin Efendi’ydi. Ailesi İmamzadeler 

olarak tanınırdı. İlköğrenimini Vidin’de tamamladıktan 

sonra 14-15 yaşlarında İstanbul’a 

gitti ve Maçka’da bulunan Mekteb-i İdadi-i Askeriye’de 

okudu. Daha sonra Harbiye Mektebi’ni bitirdi 

ve Erkan-ı Harbiye’ye kabul edildi. 

Harbiye Mektebi’nde matematik derslerindeki 

yeteneğiyle Cambridge Üniversitesi’nden mezun 

olmuş olan matematik hocası Tahir Paşa’nın 

dikkatini çekmiş ve Tahir Paşa kendisine özel 

dersler vermiştir. Mezun olduktan sonra kendisi 

de Harbiye’de cebir cebir dersleri vermeye başladı, 

Tahir Paşa ölünce onun matematik dersleri de 

Hüseyin Tevfik Paşa’ya kaldı. Harbiye’deki hocalığı 

devam ederken, Tophâne Tecrübe ve Muayene 

Komisyonu’na da getirildi. 1868’de Paris’teki 

Mekteb-î Osmanî’ye müdür muavini olarak gönderildi 

ve aynı zamanda balistik ve tüfek imalatı 

üzerine incelemelerde bulunmakla görevlendirildi. 

Bu arada matematik bilgisini geliştirmek 

için Paris’te üniversiteye devam etti ve Paris’te 

kaldığı iki yıl boyunca makaleler yayımladı ve bilimsel 

toplantılara katıldı. 

Gazi Ahmed Muhtar Paşa ve Yusuf Ziya Paşa 

ile birlikte 1865 yılında kurduğu Cemiyet-i Tedrisiyye-i 

İslâmiye sonradan Darüşşafaka Lisesi’ne 

dönüşmüştür.Hüseyin Tevfik Paşa, 1872’de 

Osmanlı Devleti’nin Amerikan silah fabrikalarına 

ısmarladığı tüfeklerin imalatını ve şartnâmeye 

uyulup uyulmadığını kontrol etme göreviyle 

ABD’ye gönderildi. 1878 yılına kadar ABD’nin 

Rhode Island eyaletinde kaldı ve bu süre içinde 

matematikle uğraştı; Lineer Cebir adlı İngilizce 

kitabını bu sırada yazmış ve Argand’ın kompleks 


42

sayılarla ilgili teorisinde ileri 

sürdüğü çarpımı üç boyutlu 

uzaya uygulamanın bir yolunu 

bulmuştur. 

1878 yılında II. Abdülhamit 

tarafından Mühendishane-i 

Berrî-i Hümâyûn’un başına Mühendishane 

Nazırı olarak atandı. 

Bu görevde kısa bir süre kaldı. 

1883-1886 yılları arasında 

Osmanlı Devleti’nin Washington 

Büyükelçiliği görevini sürdürdü. 

1889 yılında Ticaret ve 

Nafia Nazırı görevine atandı. 

Ölümüne kadar padişah II. Albdülhamit’in 

yaveri olarak görev 

yaptı. 

Gazi Ahmed Muhtar Paşa ve 

Yusuf Ziya Paşa ile birlikte 1865 yılında kurduğu 

Cemiyet-i Tedrisiyye-i İslâmiye sonradan Darüşşafaka 

Lisesi’ne dönüşmüştür. 

Lineer Cebir eserinin önsözünde Hüseyin Tevfik 

Paşa söyle yazmıştır: “Bu kitapta incelenen lineer 

cebir, dünyanın Sir William Hamilton’a borçlu 

olduğu quaterniyonlara çok benzer. Lineer cebir, 

quaterniyonların bütün potansiyellerine sahiptir 

ve güçlüğü daha azdır. Quaterniyonlar üniversitelerde 

öğretilmektedir ve kabul görmüş bir bilgidir. 

Lineer cebirin de aynı kabulü görüp görmeyeceğini, 

hattâ quaterniyonların yerini alıp almayacağını 

şimdiden bilmiyorum”. Kendi sisteminin üstünlüğünü 

ise şöyle ifade etmiştir: “Quaterniyonların 

çarpımı, isim olarak bile düzlem geometride ele 

alındığında, bizi üç boyutlu uzayda çalışmaya zorlamaktadır; 

hâlbuki lineer cebirde 

yalnızca iki boyut ele alındığı 

zaman bir üçüncü boyutu 

düşünme durumunda değiliz”. 

Hüseyin Tevfik Paşa’nın bu eseri 

tercüme değildir ve konuya 

özgün katkı yapması açısından 

çok önemlidir. 

Tevfik Paşa’nın başka pek 

çok görevleri olmuş, Fransa ve 

ABD’de kaldığı sıralarda Fransızca 

ve İngilizce’yi, bu dillerde 

kitap yazabilecek kadar iyi 

öğrenmiştir. Burada matematik 

dersleri vermiş, yine bu sıralarda 

arkadaşlarıyla çıkarttığı 

Mebâhis-i İlmiyye adlı aylık 

dergiye makaleler yazmıştır. Bu 

dergide yayımladığı makaleleri 

arasında “Mahsûsât ve Gayr-ı 

Mahsûsât” isimli felsefî bir yazısı, 

ayrıca türev ve fonksiyonlar 

üzerine yazıları bulunur. 

Hüseyin Tevfik Paşa, daima 

devlet memuriyetiyle görevli 

olmasına rağmen, matematik 

bilimlerle ilgilenmeye zaman 

ayırabilmiş, zengin bir kütüphane 

oluşturmuş, çevresindeki 

Sâlih Zekî gibi yetenekli gençlere 

vakit ayırmış, periyodik 

yayınlarla entellektüel bir ortamın 

oluşmasına gayret sarf 

etmiştir.Gelecek nesillere katkıda 

bulunmuştur. 16 Haziran 

1901 tarihinde vefat etti. Mezarı 

Eyüp semtinde bulunmaktadır. 

Eserleri 

Hüseyin Tevfik Paşa’nın eserleri şunlardır: 

* Zeyl-i usul-i Cebir 

* Cebr-i Âlâ 

* Fenn-i Makina 

* Mebahis-i İlmiye Mecuasmda yazdığı makaleler 

(Hesab-ı Müsenna = Dual Aritmetique) 

* Tahir Paşa’nın Usul-i Cebir adlı eserine yazdığı 

ek 

* Usul-i llm-i Hesap 

* Astronomi 

* Mahsusat ve Gayrı 

Mahsusat 

* Linear Algebra 

http://www.yasamoykusu. 

com/biyografi-3585-Huseyin_ 

Tevfik_Pasa 

http://www.muslimheritage.com/topics/default. 

cfm?ArticleID=1028 

http://tr.wikipedia.org/ 

wiki/H%C3%BCseyin_Tevfik_ 

Pa%C5%9Fa 

http://turkoloji.cu.edu.tr/ 

GENEL/akdeniz_tevfik_pasa. 

pdf 

http://www.yasamoykusu. 

com/biyografi-3585-Huseyin_ 

Tevfik_Pasa 


43

ŞEHRİN GÖRÜNMEYEN YÜZÜ 

Helal Lokma 

Ümmü HARAM 

Euzübillahiminneşşeytanirracim 

Bismillahirrahmanirrahim 

Mübarek şehri Ramazan’ın başlarındaydık. 

Kavurucu bir yaz günüydü. İkindiyle akşam arası 

ihtiyaç sahibi aileleri ziyaret için çıktık. Mahalle 

muhtarının belirlediği adresleri ziyarete başladık. 

Ramazan-ı Şerif’te Allah-u Teâlâ’nın kovmuş 

olduğu şeytan bağlanır. Yürekler yumuşar, hassaslaşır. 

Allah-u Teâlâ’nın rahmeti kaplar kullarını. 

Rahmet ve bereket 

ayıdır, onbir ayın sultanıdır 

Şehr-i Ramazan. 

Bu mübarek günlerin 

manevi hazzı içerisinde 

oruca henüz alışamamış 

vücutlarımızın 

halsizliğini, ağızlarımızın 

kuruluğunu bile 

hissetmiyorduk. Bir 

kapıdan öbür kapıya 

bazen yaya bazen 

araçla ziyaretlerimizi 

yapıyorduk. O gün 

hep dert içinde kıvranan 

hanım kardeşlerimiz 

açtı kapıları. 

Pek çok kapıda karşılaştığımız 

manzara ve 

duyduğumuz sözleri 

o gün de işittik. “ Sizi 

bana Allah gönderdi.” 

Çaldığımız kapının 

birini, boşanma 

ilamı henüz eline ulaşmış bir hanım kardeşimiz 

açtı. Hem iki gözü iki çeşme ağlıyor hem bizlere 

sarılıyor, hem halini arz ediyordu. Yıllardır eve 

doğru dürüst bakmayan, hatta uğramayan uğradığı 

zaman da türlü eziyetler eden kocasından 

boşanmış, mahkeme sonucu da az evvel eline 

ulaşmış. “Ne zamandır çatırdıyordu ama yıkılması 

çok zoruma gitti. Rabbim biliyor, çok çaba sarf 

ettim ama kurtaramadım.” diyor. Biz de dilimizin 

döndüğünce hakkı ve sabrı tavsiye etmeye gayret 

sarf ediyoruz. Oradan çok üzgün ayrılıyoruz. 

Fakat bu hadise ne ilk ne de son. Hele son zamanlarda 

boşanmalar o kadar artmış ki, her hafta 

çaldığımız kapıların yarısı boşanmış veya terk 

edilmiş hanımlar tarafından açılıyor. Pek çoğunun 

sebebi de internet. Allah Ümmet-i Muhammed’i 

muhafaza eylesin.(âmin) 

Yine o gün çok acı 

bir hadise yaşadık. 

Rabbimizden böyle 

bir olaydan bütün 

Ümmet-i Muhammed’i 

ve nesillerini 

korumasını niyaz ediyoruz. 

Allah başımıza 

vermesin. Verdiklerini 

de temizlesin.(Âmin) 

Araçlarımız harap 

bir bahçenin kenarında 

durdu. Duvarları 

yıkık, kapısı kırık, içinde 

ki otlar sararmış, 

ağaçları kurumuş bir 

bahçe içinde metruk 

görünümlü bir ev var. 

Bahçenin içinde ama 

yola mesafesi bayağı 

var. Kırık dökük bir ev. 

Kapı girişi bile gözükmüyor. 

İçerisinde insan 

yaşadığına dair bir 

emare de yok. Evin kapısını bulup çalıyoruz. Kapıyı 

20 yaşlarında ya var ya yok bir hanım açıyor. 

Arkasında iki üç yaşlarında bir oğlan çocuğu var. 

Kadının kapıyı açmasıyla ağlamaya başlaması bir 

oluyor. Ama ne ağlama. Sarsıla sarsıla ağlıyor, ağlamaktan 

konuşamıyor. Çocuk şaşkına dönmüş 


44

durumda. Annesinin eteğinden tutmuş içler acısı 

bir halde. Kızcağızı sakinleştirdik. Çocuğun başını 

okşayıp, getirdiğimiz hediyelerden verdik. 

Biraz rahatlayınca başladı anlatmaya. 

“Aslında kocam kötü bir insan değildi. Ailesi 

ölünce kötü arkadaşlar edindi. Kötü arkadaş 

kurbanı oldu.” diyor. Aslında önce durumları fena 

değilmiş. Bunlar evlendikten bir süre sonra eşinin 

anne babası vefat etmiş. Kocası ailesinden 

kalanları kısa bir sürede kötü arkadaşlarıyla har 

vurup harman savurmuş. O harap bahçe ile oturdukları 

bu kötü evden başka bir şeyleri kalmamış. 

Kızın asıl üzüldüğü olay ise kocasının gasp 

ve adam öldürmeye teşebbüs suçlarından hapse 

girmiş olması. Kocasıyla bir arkadaşı, yeni evli bir 

çifti alışveriş merkezinden evlerine kadar takip 

etmişler. Fırsatını buldukları bir anda da karı-kocayı 

darp edip kadının altınlarını alıp kaçmışlar. 

Adamın durumu ağırmış, hala yoğun bakımdaymış. 

Gaspçılar aradan biraz zaman geçince polis 

tarafından yakalanmışlar ve suçları sabit görülmüş. 

Şu anda cezaevindelermiş, muhtemelen 

müebbet hapis cezası alacaklarmış. 

Genç kadın hem ağladı, hem anlattı. “Benim 

kimim kimsem yok, şimdi ben ne yapacağım. 

Çocuğuma bunu nasıl izah edeceğim. Ortada 

kaldığıma mı yanayım böyle yüz kızartıcı bir suç 

işleyen bir adamın karısı olduğuma mı yanayım. 

Şimdi az önce eşimden mektup aldım. Aslında 

hiç kötü birisi değildi. Arkadaş kurbanı oldu.” diyor. 

O, o anda olaya çok farklı bir açıdan bakıyor. 

“Yapayalnız kaldım.” diyor. Biz de daha farklı bir 

açı getiriyoruz. En azından o haramın midelerine 

girmemesinden dolayı şükretmesi gerektiğini 

söylüyoruz. 

“Öyle bir zaman gelecek ki insanoğlu yedi 

şeyin helalden mi haramdan mı olduğuna hiç 

aldırmayacak. Böylelerinin hiç bir duası kabul 

olmaz.”(Buhari büyü 7/23, Nesei 7/243) Hadis-i şerifini 

hatırlatıyoruz. Zaten kendisi de abdestinde 

namazında örtülü bir hanım olarak helal rızkın 

önemini mutlaka biliyordu. Allah’ın Resulü Muhammed 

Mustafa (s.a.v)’in “Allahümme ekfini bi 

halalike an haramike ve ağnini bi fadlike ammen 

sivak.” ,”Allah’ım bana helal rızık nasip ederek haramlardan 

koru. Lütfünle beni senden başkasına 

muhtaç etme.”(Tirmizi Deavat 111). Duasını bolca 

okumasını tavsiye ediyoruz. Kendisine hediye 

ettiğimiz Abdullah Murad Şükrüoğlu hocamızın 

sohbet kitaplarını ve dua hizbi kitabımızı 

okumasının ona ciddi manada destek olacağını 

söylüyoruz. 

Ayrılmamızı hiç istemiyor ama yapacak hiç bir 

şey yok. Evladını ve kendisini Allah’a emanet ediyor 

ve başka bir adrese doğru yola koyuluyoruz. 


45

SURELERDEN 

Amenerrasulü 

S.GÜLSOY 

RAHMAN VE RAHİM OLAN ALLAH’IN ADIYLA 

285-Peygamber, Rabbi’nden kendisine ne indirildiyse 

ona iman etti. Müminlerin de hepsi Allah’a, 

meleklerine, kitaplarına ve peygamberlerine iman 

ettiler. “Biz Allah’ın peygamberleri arasında ayırım 

yapmayız, duyduk ve itaat ettik. Ey Rabbimiz, bağışlamanı 

dileriz, dönüş ancak sanadır.” dediler. 

286 - Allah hiç kimseye gücünün yeteceğinden 

başka yük yüklemez. Herkesin kazandığı hayır kendisine, 

yaptığı kötülüğün zararı yine kendisinedir. 

Ey Rabbimiz, eğer unuttuk ya da yanıldıysak bizi 

tutup sorguya çekme! Ey Rabbimiz, bize bizden 

öncekilere yüklediğin gibi ağır yük yükleme! Ey 

Rabbimiz, bize gücümüzün yetmeyeceği yükü de 

yükleme! Bağışla bizi, mağfiret et bizi, rahmet et 

bize! Sensin bizim Mevlamız, kâfir kavimlere karşı 

yardım et bize. 1 

Kuran-ı Kerim de Bakara Suresinin son iki ayeti 

olan ve Amenerrasulu olarak bilinen ve pek çok 

hikmek ve faydası olan bu önemli iki ayet Mekke 

döneminde Muhammed Mustafa (sav)’ın miraç 

dönüşünde ümmetine hak katından getirdiği bir 

hediyedir. 

1 Elmalılı Hamdi Yazır (Hak dini Kur’an dili) 

Amenerrasulü’nin Faziletine dair bazı Hadisi Şerifler 

şunlardır: 

1. Ebu Zer (R.anh)’den rivayet edildiğine göre, 

Resulullah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: 

“Allah’ü Teala Bakara suresini iki âyetle sona erdirdi 

ki, bunları bana Arş’ın altındaki bir hazineden 

verdi. Bunları öğreniniz, kadınlarınıza, oğullarınıza 

öğrettini, talim ediniz. Çünkü bu iki ayet: hem bir 

salât (namazda okunan Kuran) hem bir Kuran (ayetleri), 

hem de bir duadırlar.” 2 

2. “Dört şey Arş’ı Azâm altındaki hazinelerden 

indirildi: Fâtiha, Ayete’l-Kürsi, Âmenerrasûlü, Kevser 

Suresi.” 3 

3. “Bana Arşın altındaki hazineden Ben’den önce 

hiçbir peygambere verilmeyen Bakara Suresinin 

son âyetleri (Âmenerrasûlü) verildi.” 4 

4. “Her kim bir gece içerisinde Bakara suresinin 

iki âyeti (Amenerrrasûlü) okursa, artık o iki âyet ona 

(ibadet etmek ve belalardan korunmak bakımdan) 

kâfi gelirler.” 5 

5. “Kuran’da iki ayet vardır ki, müminler için şifadır 

ve Allah’ın sevdiği şeylerdendir. O iki ayet Bakara 

suresinin son iki ayeti (olan Amenerrasülü)‘dür. 6 

6.”Şüphesiz Allah’u Teala, gökleri ve yeri yaratmadan 

2000 yıl önce bir kitap yazdı ve o kitaptan 

iki ayet indirerek Bakara suresini bu iki ayetle bitirdi. 

Bu iki ayet, bir evde 3 gece okunursa, şeytan o 

eve yaklaşamaz.” 7 

7. “Her kim Ayetle’l-Kürsi’yi ve Bakara suresinin 

sonunu sıkıntılı (kederli) anında okursa, Allah’u Teala 

ona yardım eder.” 8 

8. “Her kim Bakara suresinin başından dört ayet, 

Ayete’l-Kürsi ve ondan sonraki iki ayet, surenin sonundan 

da 3 ayet olmak üzere, bir gece içinde bakara 

suresinden 10 ayet okursa, o gece o eve şeytan 

giremez.” 9 

2. Dârimi, Fedailül-Kuran 

3 Suyuti, Cami’ussağir, 927 

4 Ahmed bin Hanbel, Müsned, 5/151 

5 Buhari, Fedailül-Kuran, 10, 27 

6 Suyuti, Cami’ussağir, 1/64 

7 Tirmizi, Fedailül-Kuran, 4 

8 Suyuti, Dürru’l-Mensür, 2/11 

9 Heysemi, Mecme’uzzevaid 


46

ARAPÇA RABCA’YA 

GÖTÜRÜR 

‏أقْرَبُ‏ مَا يَكُونُ‏ الْعَبْدُ‏ مِنْ‏ رَبِّهِ‏ وَهُوَ‏ سَ‏ اجِ‏ دٌ،‏ فاأكْثِرُوا الدُّعَاءَ‏ 

“Kul Rabbine en ziyade secdede iken yakın olur, öyle ise (secdede) duayı çok yapın.” 

Müslim 

فَبِاأيِّ‏ ‏آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ‏ 

O halde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? 

Rahman diye isimlendirilen süre-13. Ayet 

N. HADRA 

FİİL 

Zamana bağlı olarak bir işin, bir halin veya bir hareketin oluşunu belirten kelimelere fiil denir. Arapça’da 

iki temel fiil çekimi vardır. Diğer kalıplar bu ikisinden türetilir. Bunlar fiil-i mazi (geçmiş zaman) ve 

fiil-i muzari (geniş zaman, şimdiki zamanın karşılığı)dır. 

FİİL-İ MAZİ 

Türkçe’mizdeki –di’li geçmiş zamana denir. Geçmişte daha önce yapılmış bir işi bildirir. (Türkçe’deki 

…di-dı, dü-du, ti-tı, tü-tu eklerini sağlar). Örnek; 

Okudu- yazdı- yedi-içti… 

Fiili mazi çekimi; 

نَصَ‏ رُوا 

Onlar yardım 

ettiler. 

نَصَ‏ رْنَ‏ 

Onlar yardım 

ettiler 

نَصَ‏ رْتُمْ‏ 

sizler yardım 

ettiniz. 

نَصَ‏ رْتُنَّ‏ 

Sizler yardım 

ettiniz. 

نَصَ‏ راَ‏ 

O ikisi yardım 

etti 

نَصَ‏ رَتَا 

O ikisi yardım 

etti 

نَصَ‏ رْتُمَا 

Siz ikiniz yardım 

ettiniz 

نَصَ‏ رْتُمَا 

Siz ikiniz yardım 

ettiniz 

نَصَ‏ ْ نَ‏ 

Biz yardım ettik 

نَصَ‏ رَ‏ 

gaib 

O, yardım etti 

نَصَ‏ رَتْ‏ 

gaibe 

O, yardım etti 

نَصَ‏ رْتَ‏ 

muhatab 

Sen yardım ettin 

نَصَ‏ ‏ْتِ‏ 

muhataba 

Sen yardım ettin 

نَصَ‏ ‏ْتُ‏ 

mütekellim 

Ben yardım ettim 

Örnek cümleler; 

ذَهَبَ‏ عَليٌ‏ اِلىَ‏ الْمَ‏ دْ‏ رَسَ‏ ةِ‏ 

قَرَأتْ‏ عَائِشَ‏ ةٌ‏ اَلْكِ‏ تَابَ‏ 

فَهِمَ‏ اَلطَ‏ الِبُ‏ اَلدَّرِسَ‏ 

قَطَ‏ فَ‏ مُحَ‏ مَّدٌ‏ وَرْدَةً‏ kopardı. Muhammed bir gül 

حَ‏ سَ‏ دَ‏ اَلْفَلَّاحُ‏ اَلْقَمِح ekti. Çiftçi buğday 

Ali okula gitti 

Ayşe kitap okudu 

Öğrenci dersi anladı. 


47

HAYDAR 

Ahmet NAVRUZ 

Haydarın içinde bir sıkıntı vardı. Ne olduğunu bilmiyordu ama nefes alması bile zorlaşıyordu 

bazen.Birden odaya hışımla bir çoçuk girdi; 

-Peçeli abi beni Yasir amca yolladı çabuk yetiş evini bastılar karını kaçırdılar.diyordu. 

Haydar hemen ayağa fırladı besmele ile ama aklına öyle şeyler geliyordu ki sol tarafı tutmadı 

bir an.Yatağa tutundu ve Ayetel Kürsiyi okuyup dua etmeye başladı.Kendine gelmişti 

hemen koşar adımlarla eve doğru yola çıktı.. 

............ 

Haydarın eşi ile çoçugunu üstlerine getiren israil askerleri işkenceye başlamışlardı.Kadıncağızı 

sandalyeye bağlamış elektrik verip kahkaha atarken içeri büyük komutan Samuel 

girdi. 

-Hala peçeliyi ele geçiremediniz mi.diye askerlere hakaretler ediyordu.Haydarın bebeği 

ile karısının ellerinde olduğunu öğrenince yüzünde oluşan şeytani gülümseme Haydarın 

karısını korkutmuştu.’’Şimdi Peçeli ayağımıza gelecek’’diye kahkaha atmaya başladı. 

Çığlık çığlığa ağlayan ufacık yavruyu aldı ve elinden ayağından bağlattı.Videoya çekilmesini 

söyledi.Anne hem ağlıyor hem de dua ediyordu.’’Çoçuğumu bırakın ne olur bana 

yapın ne yapacaksanız’’ diye ağlıyordu. 

Ama samuel emri verdi ve dört taraftan calışan çarklar çoçuğun elleri ve ayaklarını 

koparttı.Çoçuk bu dünyadan ebedi dünyaya masum bir şekilde gidip cenneti kazanırken 

zalimlerde cehennemi kazanıyordu.Acılı anne gördükleri karşısında dondu kaldı hiç 

tepki veremiyordu.Zalım komutan samuel ve askerleri kahkaha atıyordu videoyu durdurup 

kasetin Peçeliye yollanmasını ve eğer karısını kurtarmak istiyorsa teslim olmasını 

söylüyordu.. 

............. 

Haydar eve gelmişti evde heryer dağılmış ve kanlar vardı.Haydar hemen kıbleye yönelip 

iki rekat namaz kıldı ve ellerini açıp; 

‘’Ey Rabbim muhakkak ki bunların hepsini imtihanımız sana şükürler olsun.Muhakkak hayırda 

şerde senden.Ey Rabbim bu zalimler karşısında gücümü kuvvetimi alma.Ben aciz bir kulunum 

sen bana kuvvet ver ki ben onlara engel olayım.Ey rabbim beni saidler olarak yaşat ve ruhumu 

şehit olarak kabz eyle’’diye dua etti.O arada eve elinde kasetle mahallenin imamı girdi., 


48

Faydalı Bilgiler 

Hazırlayan Ahmet NAVRUZ 

Buz kalıplarınızı su ile doldurmadan önce 

bölmelere portakal,limon ve dilediğiniz meyve 

parçacıkları yerleştirirseniz dekoratif buzlar 

elde etmiş olursunuz. 

Pamuklu giysilerinizin çekmemesi için ilk 

yıkamada bir gece soğuk suyun içerisinde 

bekletin,sonra yıkayın,çekmeyeceklerdir. 

Dirsek ve topuklarınızın sertleşmesini 

istemiyorsanız,bir dilim limon ile ovun.Böylece 

yumuşacık olacaklardır. 

Yeni bir tava satın aldığınızda ilk önce içinde 

bir miktar sirke kaynatın.Bu işlem ilerde 

kızartmalarınızın tavaya yapışmasını 

önleyecektir. 

Eğer ayaklarınız çok ısınıp şişiyorsa onları 

saatlerce sıcak suda bekletmeyin,aksine kolonya 

ile ovalayın. Bilekleriniz ve ayaklarınız 

şişmeyecektir. 

Eğer ayaklarınız çok hassas ise,sıcak havalarda 

şikayetleriniz artıyorsa,her sabah bir kaç 

damla zeytinyağı ile ovalayın. 

Cevizle dost olun.İçindeki yağ beyin hücreleri 

için çok yararlıdır.Kan şekerini düşürdüğü 

için şeker 

hastalarına 

da uzmanlar 

tarafından 

tavsiye 

edilir. 


49

Çocuk 

HİCRET NEDİR? 

‘ YIL 622 ……. YER MEKKE.’ 

MEKKEDE YAŞAYAN MÜSLÜMANLAR ALLAHA İNANMAYANLAR TA- 

RAFINDAN İŞKENCE VE BASKI GÖRÜYORLAR. BU YÜZDEN DE MÜS- 

LÜMANLAR GİZLİCE İBADET EDİYORLARDI. BUNUN ÜZERİNE AL- 

LAH (C.C) MÜSLÜMANLARA MEKKEDEN MEDİNEYE GÖÇ (HİCRET) 

ETMELERİ İÇİN İZİN VERDİ. MÜSLÜMANLAR BÜTÜN EŞYALARINI BI- 

RAKIP YANLARINA BİRAZ YİYECEK ALIP YOLLARA DÜŞTÜLER. YAK- 

LAŞIK 13 GÜNDÜR YOLDAYDILAR SONUNDA MEKKE`YE ULAŞTILAR! 

MÜSLÜMANLAR DİNLERİNİ DAHA İYİ YAŞAMAK İÇİN YAPTIKLARI BU 

GÖÇ OLAYINA HİCRET DENİR. MEDİNELİLER GELEN MÜSLÜMANLA- 

RI BÜYÜK BİR SEVİNÇLE KARŞILADILAR VE ARALARINDA KARDEŞLİK 

BAŞLADI. 

PEYGAMBER EFENDİMİZİN İNCİ GİBİ HADİSLERİNDEN BİR KAÇI 

’KÜÇÜKLERİNE MERHAMET ETMEYEN BİZDEN DEĞİLDİR.’ 

’BİZİ ALDATAN BİZDEN DEĞİLDİR.’ 

’BÜYÜKLERİNE HÜRMET ETMEYEN BİZDEN DEĞİLDİR.’ 


50

KELİME AVI 

BULMACADA Kİ KELİMELER AŞAĞIDAN YUKARIYA,YUKARIDAN AŞAĞIYA ,ÇAPRAZLAMAMA, DİK VE 

DÜZ VERİLMİŞTİR! 

F K I R L A N G I Ç L İ F K E L E B E K 

G E Y İ K N A Ğ O D R A K U N K E Ş E A 

Z Ü R A F A L A T R A K T A V Ş A N P N 

K N V A Ş A K Ş A H İ N Ç E G N E Y A G 

A I K Ö P E K A K A P L A N K E Ç İ R U 

P C K A R G A M A L Z O G N A Y L A S R 

L R P T A C N I R A K T A V U S K U Ş U 

U I O İ D N İ H K E K L İ K L E O P A R 

M D L M P A C N İ S E K U R B A Ğ A K R 

B L İ S K O Y U N İ C K İ R P İ P N E A 

A I T A K U V A T D M E D E V E U A L N 

Ğ B N H İ K L İ T E Ü E Y K A Z M L Y İ 

A B A B K A T R U K R Y I L A N A S E L 

M A Y M U N K E D R Ö A Y I A K O A L A 

I T R A M Z E B R A K I L A B N F O K B 

KELİMELER: KAPLUMBAĞA, BILDIRCIN, KIRLANGIÇ, SALYANGOZ, TAVUSKUSU, GÜVERCİN, ANTİLOP, 

KANGURU, KARINCA, KELEBEK, KURBAĞA, ÖRÜMCEK, AKBABA, BALİNA, CEYLAN, KAPLAN, KARTAL, KEK- 

LİK, LEOPAR, LEYLEK, MAYMUN ,SİNCAP, TAVŞAN, YENGEÇ, ZÜRAFA, TİMSAH, ASLAN, BALIK,DOĞAN,GEYİK, 

GORİL,HİNDİ,KARGA,KİRPİ,KOALA,KOYUN,KÖPEK,MARTI,ÖRDEK,RAKUN, ŞAHİN,TAVUK,TİLKİ,VAŞAK,YILA 

N,ZEBRA,DEVE,EŞEK,KEÇİ,KEDİ,KURT,LAMA,PARS,PUMA,AYI,FİL, FOK,KAZ 

BİLMECELER 

1-)ANNEMİN KARDEŞİ DAYIN OLMAZSA NEYİN OLUR ? (…..TEYZEN…..) 

2-)HERKESİN GÖRDÜĞÜ AMA BİR DAHA GÖREMEDİĞİ ŞEY?(…..DÜN…..) 

3-)KİMİN DİŞLERİ HİÇ ACIMAZ? (……TARAĞIN…… ) 

ÖĞRETMEN ÖĞRENCİSİNİN ÖDEVİNİ İNCELİYORDU. ÖDEVİ ÖĞ- 

RENCİNİN YAPTIĞINDAN KUŞKULANAN ÖĞRETMEN SORDU: ’KEMAL, 

BU YAZI BABANIN KALEMİNDEN ÇIKMIŞ OLMASIN ! 

ÇOCUK PİŞKİN PİŞKİN CEVAP VERİR ‘EVET ÖĞRETMENİM . YAZAR- 

KEN BABAMIN KALEMİNİ KULLANDIM. 


51

Tarih’te Aralık 

Hazırlayan Abdulkadir AYDIN 

1 

2 

3 

4 

5 

7 

9 

1 Aralık Türk Askerlerinin Kore`de 

Kunuri Zaferi(1950). 

2 Aralık Namık Kemalìn ölümü 

(1888). 

2 Aralık Marsà ilk vasıta indi 

(1974) 

3 Aralık Kıyafet Kanunu`nun kabulü 

(1934). 

3 Aralık BM Kuvvetleri`nin 

Kore`den çekilmeye başlaması 

(1950). 

3 Aralık Hasan Basri Çantay`ın vefatı 

(1967) 

3 Aralık Pakistan-Hindistan 

Savaşı(1971). 

4 Aralık İnönü, Churchill ve 

Rooseveltìn Kahire Konferansı 

(1934). 

5 Aralık Nuruosmaniye Camii ibadete 

açıldı (1755) 

5 Aralık Türk Kadınına seçme 

ve seçilme hakkının tanınması 

(1934). 

6 Aralık Ali Kuşçu`nun vefatı 

(1474) 

6 Aralık Fransa kralının 

Kanuni`den yardım istemesi 

(1525) 

7 Aralık 2. Dünya Savaşı`nda 

Japonlar`ın Pearl Harbour baskını 

(1941). 

8 Aralık Amerika`nın, Japonya`ya 

harp ilan etmesi (1941). 

9 Aralık Kudüs`ün elimizden çıkışı 

(1917). 

10 

11 

12 

13 

14 

16 

17 

10 Aralık İnsan Hakları Evrensel 

Beyannamesi`nin yayınlanması 

(1948). 

10 Aralık Türkiye Cumhuriyeti İle 

Arnavutluk Hükümeti arasında 

Ankara`da `Dostluk Antlaşması` 

imzalandı (1923). 

11 Aralık Türkiye`nin Bağdat Büyükelçiliği 

İdare Ataşesi Çağlar 

Yücel, arabasında uğradığı silahlı 

saldırı sonucu öldürüldü (1993). 

11 Aralık Rusların Çeçenistan`ı 

işgali (1994) 

12 Aralık Etiyopya ile Eritre arasında 

2 yıl süren savaşa son veren 

barış anlaşması, Eritre Devlet 

Başkanı İssaias Afevorki ve Etiyopya 

Devlet Başkanı Meles Zenavi 

tarafından Cezayiride imzalandı 

(2000). 

13 Aralık Türkiye`nin Gümrük 

Birliği`ne katılması (1995) 

14 Aralık Bosna Barış 

Anlaşması(1995) 

14 Aralık George Washingtonùn 

ölümü (1799). 

14 Aralık Şili`de ilk demokratik 

seçimler (1989). 

15 Aralık 2. Sultan Selimìn ölümü 

(1574). 

16 Aralık BM`nin Musulù Irakà 

vermesi (1925) 

16 Aralık Londra Konferansı, dört 

büyükler Almanya konusunda 

uzlaşamadılar (1947). 

17 Aralık Mevlana`nın irtihali 

(1273) 


52

Tüm Müslümanların Kaderi Aynı

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?