00SSM Dergi Nisan 2008 - Savunma Sanayii Müsteşarlığı

›, Direktif yada Yönerge fleklinde yay›nlanan bu
dokümanlar›n sonuncusu, 14 fiubat 2007 tarihinde
yay›nlanan “Sanayi Kat›l›m›/Offset Uygulamalar›
Yönergesi”dir. Söz konusu Yönerge önceki rehber
dokümanlara göre önemli de¤ifliklikler içermekte
olup, karfl›l›kl› ticaret ve offset uygulamalar› alan›nda
yeni bir dönemin bafllang›c›n› teflkil etmektedir.
Sonuç ve Öneriler
Türkiye’de karfl›l›kl› ticaret konusundaki sorunlar›
iki ana bafll›k alt›nda toplamak mümkündür. Birinci
bafll›k alt›nda, karfl›l›kl› ticaret uygulamalar›na
yer verilen tek sektör olan savunma sektörü ile ilgili
uygulamalar yer almaktad›r. ‹kinci bafll›kta ise sivil
al›mlarla ilgili uygulamalar bulunmaktad›r.
Yukar›da belirtildi¤i üzere Türkiye’de savunma
sanayinde offset 1985 y›l›ndan beri sistemli
olarak uygulanmaktad›r. SSM’nin yürüttü¤ü
offset programlar› sayesinde
bu alanda çok önemli
kazan›mlar elde edilmifltir.
Özellikle 2007 y›l›nda yürürlü¤e
giren Sanayi Kat›-
l›m›/Offset uygulamalar›
Yönergesi bu alanda
önemli aç›l›mlar getirmifltir.
Ancak yine de söz konusu
Yönerge’de üzerinde durmaya
de¤er baz› eksiklikler söz konusudur.
Yönerge’de yerli katk› faaliyetleri offset uygulamalar›na
dahil edilmifltir. Offset tekliflerinde yerli
katk› faaliyetleri ve savunma ürünleri ihracat› ayn›
bazda de¤erlendirilmektedir. Ancak uygulama aflamas›na
geçildi¤inde, yerli katk› ve savunma ihracat›
aras›nda önemli farkl›l›klar söz konusudur. Savunma
ürünleri ihracat› yüksek katsay›larla teflvik
edilirken, yerli katk› için herhangi bir teflvik mekanizmas›
bulunmamaktad›r. Bu nedenle yüklenici
firmalar aç›s›ndan offset taahhütlerini ihracat yoluyla
kapatmak, yerli katk› faaliyetleri yoluyla kapatmaya
göre daha cazip hale gelmektedir. Zira firmalar,
ayn› ürünü yerli katk› mahiyetinde SSM projesinde
kullanmak yerine, yurtd›fl›na ihraç etme yolunu
seçmeleri halinde, ürünün niteli¤ine göre, katsay›
mekanizmas›ndan yararlanarak, 4 kata kadar
avantaj sa¤layabilmektedirler.
Ayr›ca yine Yönerge’ye göre, yerli katk› faaliyetleri
Yurt ‹çi Katma De¤er baz›nda hesaplan›rken,
savunma ürünleri ihracat›nda Yurt ‹çi Katma De¤er
oran›n›n %50’den fazla olmas› durumunda ilgili fatura
tutar›n›n tamam› yüklenicinin taahhüdünden
düflülmektedir. Bu durum da yerli katk› faaliyetleri
aç›s›ndan ikinci bir dezavantaj oluflturmaktad›r.
Yerli katk› faaliyetleri ile ilgili sözü edilen dezavantajlar›n
ortadan kald›r›labilmesi için, savunma
ürünleri ihracat›na tan›nan teflvikler yerli katk› faaliyetlerine
de tan›nmal›d›r. Zira yap›lan ifller aras›nda
nitelik olarak hiçbir fark bulunmamaktad›r. Aradaki
tek fark birinde ürünün SSM projesinde kullan›lmas›,
di¤erinde ise yurt d›fl›na sat›lmas›d›r.
Savunma sanayinin bir ülkede derinlik kazanabilmesi
için gerekli olan unsurlardan
biri, belli bafll› ana yüklenici
firmalar yan›nda, savunma
projelerinde bu ana
yüklenicileri destekleyebilecek
küçük ve orta boy
iflletmelerin varl›¤›d›r. Bu
aç›dan savunma sanayinin
Küçük ve Orta Boy ‹flletmeler
(KOB‹)’i bünyesinde
içerecek flekilde yap›lanmas›
son derece önemlidir. Bu
ise KOB‹’leri destekleyecek özel teflvik
mekanizmalar› sayesinde mümkündür. 2007 Yönergesine
bak›ld›¤›nda KOB‹’ler için sa¤lanan yegane
teflvik, savunma ürünlerinin bu firmalardan
ihraç edilmesi durumunda ilave 1 katsay› verilmesidir.
Bu teflvik olumlu olmakla birlikte son derece
yetersizdir. Ayn› teflvikin KOB‹’lerin yerli katk› faaliyetlerinde
yer almalar› durumunda da sa¤lanmas›
gerekmektedir. Di¤er taraftan, KOB‹’lerin desteklenmesi
amac›yla, sanayi kat›l›m›/offset sözleflmelerine
özel hükümler konularak, taahhütlerin belirli
bir oran›n›n KOB‹’ler yoluyla gerçeklefltirilmesi taahhüt
alt›na al›nmal› ve bu taahhüdün yerine getirilmemesi
durumunda cezai yapt›r›m uygulanmal›-
d›r.
SSM offset uygulamalar› ile ilgili olarak vurgulanmas›nda
yarar olan bir di¤er husus da offset
41