MW - Dokuz Eylül Üniversitesi

ÖZET 

2. Ulusal ktisat Kongresi / 20–22 ubat 2008 / DEÜ BF ktisat Bölümü / zmir -Türkiye 

TÜRK YE’N N ATIL ENERJ KAYNA I: RÜZGÂR ENERJ S 

1 

Ümit Ça lar 1 

Cansel Cengiz 2 

Esra Çakan 3 

Mehmet Turan Onan 4 

,eyma Kocao lu 5 

Günümüzde ülkelerin ekonomik kalk3nmalar3n3n, küresel ekonomide rekabet gücü elde 

edebilmelerinin ve toplumsal geli8me sa layabilmelerinin önemli unsurlar3ndan biri; enerjidir. Enerji 

ve özellikle elektrik enerjisi, uzun y3llar boyunca Türkiye’nin önemli sorunlar3ndan biri olmu8tur ve 

bugün Türkiye’nin içinde bulundu u enerji sorununun gelecekte de devam edece i tahmin 

edilmektedir. Türkiye enerji ihtiyac3n3 petrol, do al gaz ve kömür gibi birincil enerji kaynaklar3ndan 

sa lamaktad3r. Bu kaynaklardan özellikle petrol ve do al gazda tam bir d38a ba 3ml3l3k söz 

konusudur. Öyle ki; 2006 y3l3nda ithal edilen 28 milyar $’l3k enerji, Türkiye’nin yine ayn3 y3lki d38 

ticaret aç3 3n3n yar3s3 kadard3r. 

Yenilenebilir enerji kaynaklar3 aras3nda yer alan, dünyada ve özellikle Avrupa’da büyük bir 

geli8me içerisinde olan rüzgâr enerjisinin Türkiye’de kullan3m3 yok denecek kadar azd3r. Türkiye’nin 

teorik olarak rüzgâr enerjisi potansiyeli 83,000MW’d3r ve bu potansiyel teorik olarak elektrik 

üretiminin tamam3n3 kar83layabilecek yeterliliktedir. Artan nüfus, 8ehirle8me ve sanayile8me 

çabalar3, Türkiye’nin enerji üretimi ile tüketimi aras3ndaki aç3 3 gün geçtikçe daha da artt3rmaktad3r. 

Enerji kaynaklar3n3n yak3n gelecekte tükenmesi olas3l3 3 da göz önünde bulundurulursa, Türkiye; 

çevreye zarar3 olmayan, ekonomik bir kaynak olan, teknolojik geli8imi h3zl3 olmas3n3n yan3 s3ra 

istihdam yaratabilme özelli i olan, d38 ülkelere ba 3ml3 kalmayaca 3, yüksek potansiyele sahip 

oldu u rüzgâr enerjisine gereken te8vik ve yat3r3mlar3 yapmal3d3r. 

Çal38mam3z3n amac3; dünyada önemi giderek artan yenilenebilir enerji kaynaklar3ndan biri 

olan rüzgâr enerjisini, SWOT analizi yard3m3yla iç ve d38 etkenleri aç3s3ndan de erlendirerek, 

dünyada rüzgâr enerjisinin kullan3m3na yap3lan te8vikleri de baz alarak, Türkiye’ye ya8ad3 3 enerji 

sorununda öneriler sunmakt3r. 

Anahtar Kelimeler: Yenilenebilir Enerji Kaynaklar3, Türkiye’nin Rüzgâr Enerjisi Potansiyeli, 

Dünya ve AB’de Rüzgâr Enerjisi 

JEL KODLARI: Q42, Q43, Q48 

ABSTRACT 

Today, one of the most important factors enabling countries to develop economically, to 

compete in global economy and to make social progress is energy. Energy, especially electric 

energy has been one of the most crucial problems of Turkey for many years and the energy 

problem that Turkey is now experiencing is expected to be continuing in the future. Turkey meets 

its energy need from primary energy sources such as petroleum, coal and natural gas. From these 

sources, Turkey has an absolute import dependency especially for petroleum and natural gas. 

1 Eski ehir Osmangazi Üniversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi, ktisat 4, umitcaglr@hotmail.com 

2 Eski ehir Osmangazi Üniversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi, ktisat 4, cansel.cengiz@hotmail.com 

3 Eski ehir Osmangazi Üniversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi, ktisat 4, ca_esra@hotmail.com 

4 

Eski ehir Osmangazi Üniversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi, ktisat 4, 

mehmetturanonan@hotmail.com 

5 Eski ehir Osmangazi Üniversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi, ktisat 4, seyma.kocaoglu@hotmail.com

Türkiye’nin At'l Enerji Kayna)': Rüzgâr Enerjisi 

Energy that was imported and worthed 28 billion $ was equal to the deficit in foreign trade at the 

same year. 

Among renewable energy sources wind power has been developing considerably in the 

world, especially in Europe. However, it has been barely used in Turkey. Theorically, Turkey has 

the potential of producing 83,000 MW energy from wind power and this potential is enough to meet 

the electricity production of Turkey. Growing population, urbanization and efforts for 

industrialization is widening the gap between the production and the consumption of energy. 

Considering the fact that energy sources may be consumed away in near future, Turkey should 

make the necessary investments and should encourage wind power because it doesn’t harm 

nature, it is economic, it creates employment besides having a rapid technological development, it 

enables Turkey to be self sufficient and it has a high energy potential. 

The aim of our studies is to make suggestions for Turkey’s energy problem by examining 

wind power, a renewable energy source whose importance is increasing in terms of internal and 

external factors with the help of SWOT analysis and considering the encouragements for 

application of wind power in the world. 

1. Giri 

Günümüzde ülkelerin ekonomik ve sosyal geli8imlerinin en temel unsuru, enerjidir. 

Enerji; sürdürülebilir bir kalk3nma için önemli olmas3n3n yan3 s3ra, 1970’li y3llarda ya8anan 

petrol krizleriyle ne kadar önemli bir girdi oldu unu kan3tlam38t3r. Küreselle8menin 

etkisiyle birlikte enerjinin önemi daha da artm38 ve ülkelerin enerjiye olan talepleri 

yükselmi8tir. Ya8anan bu süreç ülkeleri artan enerji talepleri do rultusunda yenilenebilir 

enerji kaynaklar3na yöneltmi8tir. 

Enerjiyi üretebilmek için kullan3labilecek kaynaklar; fosil, yenilenebilir ve nükleer 

kaynaklard3r. Ülkeler enerji taleplerini kar83lamada kullanacaklar3 enerji kaynaklar3n3 

de erlendirirken bu kaynaklar3n fiyatlar3n3, ba8ka ülkelere olan ba 3ml3l3 3n3, çevreye ve 

insan sa l3 3na etkilerini göz önünde bulundurmal3d3rlar. Dünya enerji ihtiyac3n3n büyük 

bir bölümünü kar83layan fosil yak3t kaynaklar3n3n kullan3m sürelerinin k3s3tl3 olmas3 ve 

çevreye verdikleri zararlar dü8ünülünce yenilenebilir enerji kaynaklar3n3n önemi daha da 

iyi anla83lmaktad3r. Bu kapsamda dünyada ve özellikle Avrupa’da büyük bir geli8im 

içerisinde olan yenilenebilir enerji kayna 3 rüzgâr enerjisidir. Rüzgâr enerjisi yerli, d38a 

ba 3ml3 olmayan, do al, gelecekte de ayn3 oranda temin edilebilecek, do al bitki örtüsü 

ve insan sa l3 3na olumsuz etkisi bulunmayan, fosil yak3t tasarrufu sa layan, teknolojik 

geli8imi h3zl3, istihdam yaratan, döviz kazand3r3c3 bir kaynakt3r. Ayr3ca dünyada ortalama 

%25 geli8im h3z3yla rüzgâr endüstrisi dikkat çekici bir potansiyele sahiptir. 

Türkiye’nin ya8ad3 3 en önemli sorunlar3n ba83nda enerji gelmektedir. Türkiye 

enerji gereksinimini petrol, do al gaz ve kömür gibi birincil enerji kaynaklar3ndan 

kar83lamakta, özellikle petrol ve do al gaz da tam bir d38a ba 3ml3l3k ya8amaktad3r. 

Mevcut fosil kaynakl3 enerji rezervlerinin gelecekte tükenecek olmas3, bu kaynaklar3 ithal 

eden bir ülke olan Türkiye’yi artacak fiyatlardan ve teminindeki problemlerden dolay3 zora 

sokabilecektir. Dolay3s3yla enerji sektöründe ya8anan sorunlar gelecekte de devam 

edebilir. GSMH, hracat, thalat gibi makro ekonomik de i8kenlerde ilerleme gösteren 

Türkiye’nin cari aç3k sorunu ile kar83 kar83ya oldu u bilinmektedir. 2006 y3l3nda 28 milyar 

$’l3k tahmini toplam enerji ithalat3, 33 milyar $’l3k cari i8lemler aç3 3n3n %85’i ve yakla83k 

olarak 50 milyar $’l3k d38 ticaret aç3 3n3n yar3s3 kadard3r. Fiyat enflasyonuna neden olan, 

d38 ticaret ve cari aç3 3n büyük k3sm3n3 olu8turan enerji ithalat3n3n önüne geçilmesinde 

Türkiye’nin üretebilece i en iyi çözümlerden birisi, enerji üretiminde yerli kaynaklar3n 

daha etkin kullan3lmas3na yönelik politikalar benimsemek ve bunlar3 h3zla uygulamaktan 

geçmektedir. 

Bu çal38man3n amac3; dünyada önemi giderek artan rüzgâr enerjisini Avrupa Birli i 

ülkelerinde rüzgâr enerjisine yap3lan te8vik ve yat3r3mlar3da göz önünde bulundurarak 

sahip oldu u rüzgâr enerjisi potansiyelini kullanmayan Türkiye’ye, ya8ad3 3 enerji 

sorununda öneriler sunmakt3r. 

2


2. Yenilenebilir Enerji Kayna$%: Rüzgâr Enerjisi ve SWOT Analizi 

Enerji, ekonomik kalk3nman3n ve toplumsal geli8menin kayna 3d3r. Buna göre 

dengeli ve ileri kalk3nmada enerji, insanlar3n refah3 ve ülke ekonomisinin geli8mesinde 

belirleyici unsur olmaktad3r. Enerji talebinin; her dönemde yeterince, verimli, güvenilir, 

ekonomik, devaml3 ve çevreye dost ko8ullarda sa lanmas3 temel hedefler aras3nda olmas3 

gerekmektedir (At3lgan, 2000: 43). 

1973 dünya petrol krizi, alternatif ve yenilenebilir enerji kaynaklar3na gösterilen 

ilginin artmas3na sebep olmu8tur. Dünya enerji ihtiyac3n3n önemli bir bölümünü kar83layan 

fosil yak3tlar3n k3s3tl3 kullan3m sürelerinin olmas3, enerjinin elde edilmesi s3ras3nda çevreye 

yap3lan tahribat ve gelecek nesillerin de enerji ihtiyac3 dikkate al3nd3 3nda, yenilenebilir 

enerji kaynaklar3n3n önemi daha iyi anla83lmaktad3r. Bu kaynaklar3n yayg3n ve geni8 

ölçekli kullan3m3, teknolojik geli8melere ve potansiyeli belirleyecek ulusal ve uluslararas3 

bilgi a 3n3n olu8turulmas3na ba l3d3r. lk etapta göz önünde bulundurulmas3 gereken 

yenilenebilir enerji kaynaklar3ndan birisi rüzgâr enerjisidir (Dündar, 2003: 433). 

Tablo 1: Enerji Üretim Sistemlerinin Çevresel Etkileri 

klim De i8ikli i Asit Ya muru Su Kirlili i Toprak Kirlili i Gürültü Radyasyon 

Petrol X X X X X - 

Kömür X X X X X X 

Do algaz X X X - X - 

Nükleer - - X X - X 

Hidrolik X - X X - - 

Rüzgâr - - - - X - 

Güne8 - - - - - - 

Jeotermal - - X X - - 

Kaynak: Devlet Meteoroloji 8leri Genel Müdürlü ü, 2003 

Ülkeler enerji politikalar3n3 belirlerken kaynaklar3n çevreye olan etkilerinin yan3 s3ra 

göz önünde bulundurulmas3 gereken di er hususlar ise; enerji kayna 3n3n d38a ba 3ml3 

olup olmamas3, kayna 3n ömrü, yat3r3m ve üretim maliyetleridir. 

Tablo 2: Enerji Kaynaklar3n3n Kar83la8t3r3lmas3 

D38a Ba 3ml3 / Yerel Kalan Ömür* (Y3l) Yat3r3m Maliyeti** 

($/kWh) 

3 

Üretim Maliyeti** 

(cent/kWh) 

Petrol D38 40–45 1500–2000 6,0 

Kömür Yerel/D38 200–250 1400–1600 2,5–3,0 

Do algaz D38 60–65 600–700 3,0 

Nükleer D38 3000–4000 7,5 

Hidrolik Yerel - 750–1200 0,5–2,0 

Rüzgâr Yerel - 1000–1200 3,5–4,5 

Güne8 Yerel - Yüksek 10,0–20,0 

Jeotermal Yerel - 1500–2000 3,0–4,0 

Kaynak: Devlet Meteoroloji 8leri Genel Müdürlü ü, 2003


Rüzgâr enerjisi üretim maliyetlerini di er enerji üretim yöntemleri ile do rudan 

kar83la8t3rmak yan3lt3c3 olmaktad3r. Çünkü nükleer ve fosil yak3tlar3n kullan3lmas3ndan 

dolay3 ortaya ç3kan toplumsal ve çevresel maliyetler hesaplamalara ilave edilmemektedir. 

80.000 

70.000 

60.000 

50.000 

40.000 

30.000 

20.000 

10.000 

,ekil 1: Küresel kümülâtif rüzgâr enerjisi kurulu güç kapasitesi 1995–2006 

0 

1995 

4.800 

1996 

6.100 

1997 

7.600 

Kaynak: GWEC, 2007 

1998 

10.200 

1999 

13.600 

2000 

17.400 

4 

2001 

23.900 

2002 

31.100 

2003 

39.431 

2004 

47.620 

2005 

59.091 

2006 

74.223 

MW 

Enerji arz güvenilirli i ve iklim de i8ikli i konular3n3n daha s3k tart383lmaya ve 

dikkate al3nmaya ba8lamas3yla beraber rüzgâr enerjisi sektörü her geçen y3l rekor 

büyüme h3zlar3 yakalayarak geli8mesine devam etmektedir. Dünyada son on be8 y3lda 

ortalama yüzde 25 büyüme h3z3 göstermi8tir. Son iki y3ll3k büyüme h3zlar3 ise s3ras3yla 

yüzde 41 ve 32 seviyelerine ula8m38t3r. Sadece 2006 y3l3nda 13 milyar Euro’yu a8an 

yat3r3m gerçekle8tirilmi8tir. Rüzgâr sanayisinin oldu u ülkelerde 200 binden fazla insan bu 

sektörde istihdam edilmektedir. 1995 y3l3nda küresel rüzgâr enerjisi kurulu gücü 4 bin 

800 megavat iken 2006 y3l3n3n sonuna gelindi inde bu rakam on dört kattan daha fazla 

artarak 74 bin 223 megavata ula8m38t3r. Avrupa, rüzgâr enerjisi kurulu gücünde en 

yüksek kapasiteye sahip olmakla beraber, Kuzey Amerika ve Asya ülkeleri de kurulu 

güçlerini h3zla artt3rmaktad3rlar (Malkoç, 2007: 45).


2.1. Rüzgâr Enerjisinin SWOT Analizi 

Tablo 3: Rüzgâr Enerjisinin SWOT Analizi 

S (Güçlü Yönler) W (Zay%f Yönler) 

1. Temiz bir enerji kayna 3d3r. 

2. D38a ba 3ml3 olmayan bir kaynakt3r 

3. Çevreye zararl3 emisyonlara, 

atmosferik 3s3nmaya, asit 

ya murlar3na, do al bitki örtüsü ve 

insan sa l3 3na olumsuz bir etkisi 

bulunmaz. 

4. spatlanm38 bir emniyet kayd3na 

sahiptir. 

5. Rüzgâr3n enerji içeri i rüzgâr h3z3n3n 

küpü ile de i8ir. Rüzgâr3n h3z3 iki 

kat3na ç3kt3 3nda enerjisi 8 kat3na 

ç3kmaktad3r. 

6. Do al bir kaynakt3r. 

7. K3sa sürede devreye al3n3p, k3sa 

sürede sökülebilmektedir. 

8. Rüzgâr tribünleri için yak3t maliyeti 

yoktur ve rüzgâr bedavad3r. 

5 

1. Rüzgâr enerjisinin en zay3f yönü 

de i8kenli idir. 

2. Gürültüye neden olur. 

3. Görsel ve estetik kirlilik yaratabilir. 

4. Ku8 ölümlerine sebep olabilir. 

5. 2–3 km’lik alan içerisinde radyo ve 

TV al3c3lar3nda parazitlere neden 

olur. 

O (F%rsatlar) T (Tehditler) 

1. Rüzgâr enerjisi sektörü küresel 

piyasada di er yenilenebilir enerji 

kaynaklar3ndan çok daha h3zl3 

büyümektedir. 1995 y3l3nda 4,800 

MW olan dünya toplam kapasitesi 

15 kattan daha fazla artarak 2006 

sonunda 74,223 MW’a ula8m38t3r. 

2. Endüstrinin ba8ar3s3 büyük 8irketleri 

ve di er enerji sektörlerinden 

yat3r3mc3lar3 kendine çekmektedir. 

3. Teknolojik geli8imi h3zl3d3r. 

4. Döviz kazand3r3c3 bir kaynakt3r. 

5. stihdam yaratabilme özelli ine 

sahiptir. 

6. Fiyat artma riski yoktur. 

7. Toplumsal maliyetler göz önüne 

al3nd3 3nda devletin yapmas3 

gereken sürekli bir mali deste in 

olmad3 3 görülmektedir. 

1. Gerekli kredi ve teknolojiyi ülke 

d383ndan edinmeyi gerektirebilir. 

2. Rüzgâr h3z3 ölçümlerinde 

yap3labilecek hatalar rüzgâr enerjisi 

potansiyelinin kullan3labilirli ini 

etkileyebilir.

SWOT Analizinden ç3kar3lan sonuçlar: 


Rüzgâr enerjisi dünya enerji sorunlar3n3n çözümünde alternatif ve en önemli 

çözüm yollar3ndan birisidir. Nihai ürünün en az maliyetle üretimini sa layan, 

kesintisiz, güvenilir bir kaynak olan rüzgâr enerjisi dünya üzerindeki mevcut fosil 

yak3tlar3n çevreye olan olumsuz etkilerinin yan3nda tükenme olas3l3klar3n3n 

bulunmas3, ülkeleri d38a ba 3ml3 olmamalar3 ad3na yenilenebilir enerji 

kaynaklar3ndan birisi olan rüzgâr enerjisine götürmektedir. 

Küresel piyasa geli8irken, rüzgâr gücü maliyeti çarp3c3 bir dü8ü8 ya8am38t3r. 

Modern bir rüzgâr türbini 20 y3l öncesi ile kar83la8t3r3l3nca y3ll3k bazda 180 kat daha 

fazla elektri i yar3 fiyat3na üretmektedir. Rüzgâr3 iyi olan yerlerde, rüzgâr enerjisi 

hem kömür hem de gaz yakmal3 santrallerle maliyet aç3s3ndan rekabet edebilir 

durumdad3r. Rüzgâr gücünün rekabet gücü fosil yak3t fiyat3ndaki son art38larla 

daha da büyümü8tür. E er fosil yak3t ve nükleer üretimden kaynaklanan kirlenme 

ve sa l3k etkileriyle ba lant3l3 olan “d38sal maliyetler” hesaba kat3l3rsa, rüzgâr gücü 

daha da ucuza ç3kmaktad3r. Rüzgâr enerjisi ayr3ca endüstrinin yaratt3 3 i8 

imkânlar3 ile ekonomik fayda da sa lar. Geli8mekte olan dünyada, 8ebeke d383 

rüzgâr gücü da 3n3k yerle8imler için ekonomik f3rsatlar sa lamaktad3r (Küresel 

Rüzgâr Enerjisine Bak38, 2006: 3–4). 

Rüzgâr enerjisi, temiz enerji kaynaklar3ndand3r ve ya8ad3 3m3z çevre üzerinde 

olumlu etkileri gözlemlenmektedir. BTM Consult taraf3ndan geli8tirilen senaryolara 

göre de, 8ayet dünya genelinin elektrik ihtiyac3n3n %10’u 2025 y3l3na kadar rüzgâr 

enerjisinden sa lanabilirse, y3lda 1,41 Gton CO2 emisyonu azalt3labilecektir. Bu 

de ere ula83labilmesi için baz3 kabuller yap3lm38 olup, bunlar 2002 y3l3 sonuna 

kadar 20,000 MW kümülativ tesis, 2012 y3l3na kadar büyüme ilk on y3lda her y3l 

%25 ve sonras3nda büyüme %20 ve %15 oldu u takdirde, kümülativ kapasite 

2028 y3l3nda 1,07 milyon MW’a ula8abilecektir. Avrupa Birli i çal38malar3na göre 

ise, elektrik enerjisinin %10’l3k k3sm3 rüzgâr enerjisinden sa lanabildi i takdirde, 

Avrupa k3tas3 170 milyon ton CO2 ve ayr3ca 2 milyon ton da kükürt ve azot 

oksitlerinin atmosfere at3lmas3ndan kurtulabilecektir. Bunun h3rsl3 fakat 

gerçekle8ebilecek bir hedef oldu u ilgililerce belirtilmektedir (Sülün, 2007: 15). 

Uluslararas3 Enerji Ajans3 (IEA), günümüz enerji ihtiyac3n3n 2030 y3l3na kadar %60 

artaca 3n3 tahmin etmektedir. Fosil yak3t kaynaklar3n3n azalmas3 olas3l3 3 da göz 

önünde bulundurulunca enerji ihtiyaçlar3n3 ithal yöntemiyle kar83layan ülkelerin 

enerji arz güvenli i tehlikeye girebilecektir. Rüzgâr enerjisi; yerel, yak3t masraf3 

olmayan bir kaynakt3r. 

klim de i8ikli i dünyam3z3n kar83 kar83ya oldu u en önemli sorunlardan bir 

di eridir. Ülkeler enerji ihtiyaçlar3n3 kar83lamak için rüzgâr enerjisine yapacaklar3 

yat3r3mlar ile bu soruna kar83 önemli bir mücadele vereceklerdir. 

Rüzgâr enerjisi geli8mi8 bir teknolojidir. 1980 ile 2001 y3llar3 aras3nda sa lanan 

2 

teknolojik geli8meler sayesinde, her m için y3ll3k enerji üretiminde %5’lik bir art38 

sa lanm38t3r. 

Rüzgâr enerjisi güvenilir bir kaynakt3r, meydana gelebilecek kazalar sadece 

kurulma ve bak3m i8leriyle ilgilidir. 

Rüzgâr enerjisinin olumlu etkilerinin yan3 s3ra birtak3m olumsuz yönleri de vard3r. 

Bunlar; gürültü, görsel ve estetik kirlili i, ku8 ölümleri, 2–3 km’lik alan içerisinde 

radyo ve TV al3c3lar3nda parazitlere neden olmas3d3r. Ancak bu olumsuz etkileri 

geli8en teknoloji sayesinde son derece azalt3lm38 ya da ortadan kald3r3lm38 

durumdad3r. 

6


Nükleer enerji ve fosil yak3t santrallerine göre daha fazla istihdam yaratan rüzgâr 

endüstrisi, 2020 y3l3nda dünya elektri inin %12’sinin rüzgârdan üretilmesi halinde 

o y3la kadar toplam 1,475,000,000 ki8iye i8 olana 3 sa layacakt3r (Greenpeace, 

2002: 1). 

Rüzgâr türbini in8aat ve i8letme maliyetleri geli8en teknoloji ile birlikte önemli 

ölçüde azalm38t3r. Bu durum rüzgâr enerjisini, di er enerji üretim teknolojileri ile 

rekabet edebilir hale getirmektedir. 

Çal38man3n bu bölümünde yap3lan rüzgâr enerjisinin SWOT analizi sayesinde elde 

etti imiz bulgular ve dünyadaki enerji rezervlerinin durumu göz önünde 

bulunduruldu unda, rüzgâr enerjisinden yararlanman3n hem çevresel hem de kaynak 

varl3 3 aç3s3ndan önemli oldu u anla83lmaktad3r. 

3. Avrupa Birli$i Ülkelerinde Rüzgâr Enerjisine Verilen Te vikler 

Çevreye ve insan sa l3 3na son derece olumsuz etkileri bulunan geleneksel enerji 

üretim yöntemleri, geçti imiz as3r boyunca ülkeler taraf3ndan desteklenmi8tir. 

Yenilenebilir enerji kaynaklar3n3n önemi son y3llarda daha iyi anla83lm38 ve ülkeler bir dizi 

uygulama ile bu kaynaklar3 devreye sokma çal38mas3 içerisine girmi8lerdir. 

Yenilenebilir kaynaklar konusunda yasal ve ba lay3c3 ve hedeflerin tesisi çok 

önemlidir. Bu konuyu çok iyi kavrayan Avrupa Birli i, “Yenilenebilir Kaynakl3 Enerji 

Yönergesi”ni kabul etmi8 ve 2010 y3l3nda Yenilenebilir kaynak kullan3m oran3n3 %22,1’e 

ç3karm38 (bu oran rüzgâr için %12) ve bunu RES-E 2010 direktifi ile yay3nlam38t3r. Ancak 

bu hedeflere ula8abilmek için Avrupa Birli i’nin de mevcut ve yeni olu8mu8, tam 

dengelendi ini söylemenin zor oldu u elektrik piyasas3nda baz3 politik düzenlemelere 

gitme zorunlulu u ortaya ç3km38t3r. Bu zorunluluklar baz3 ülkeler taraf3ndan yasal 

düzenlemeler ile a83lm38 baz3lar3n da ise çal38malar sürmektedir. Almanya, spanya ve 

Danimarka bu uygulamalardan en ba8ar3l3s3 olan sabit fiyat tarifesini uygulam38lard3r. Bu 

konuda sabit fiyat yan3nda al3m garantileri getirilmi8tir. Bu piyasa 8artlar3nda oldukça zor 

bir uygulama Almanya’da 1999’da ç3kar3lan Elektrik Besleme Yasas3 ile halledilmi8tir. 

ngiltere gibi ülkeler ise Ye8il Sertifika uygulamas3na gitmi8lerdir (Avrupa Rüzgâr Atlas3, 

2005: 3). 

Bu direktif çerçevesinde iç pazar3n do ru çal38mas3n3 ve di er topluluk 

politikalar3n3n hedeflerinin gerçekle8tirilmesini sa lamak amac3yla elektrik, do al gaz ve 

kömürün de dâhil oldu u enerji ürünlerine topluluk baz3nda minimum vergiler 

düzenlenmi8tir. Direktifin on be8inci maddesi üye ülkelere belli enerji kullan3mlar3 ve 

türlerinin vergilerine k3smi veya toplam muafiyetler veya indirimler sa lanmas3na izin 

verir (Altunta8o lu, 2006: 256). 

7


Tablo 4: Avrupa Birli i Ülkelerinin Yenilenebilir Enerji Kaynaklar3 Kullan3m Hedefleri 

Ülke 1997 (%) 2010 Hedefi (%) 

Almanya 4,5 12,5 

Avusturya 70,0 78,1 

Belçika 1,1 6,0 

Danimarka 8,7 29,0 

Finlandiya 24,7 31,5 

Fransa 15,0 21,0 

Hollanda 3,5 9,0 

ngiltere 1,7 10,0 

rlanda 3,6 13,2 

spanya 19,9 29,4 

sveç 49,1 60,0 

talya 16,0 25,0 

Luxembourg 2,1 5,7 

Portekiz 38,5 39,0 

Yunanistan 8,6 20,1 

Ortalama 13,9 22,0 

Kaynak: Durak ve Çalda , 2003: 6 

Avrupa Birli i ülkeleri yenilenebilir enerji kaynaklar3n3n kullan3m3na yönelik 

hedeflerine ula8abilmek ve bu yönde yat3r3mlar3n3 artt3rabilmek için, üreticilere çe8itli 

te8vik ve destek politikalar3 uygulamakla beraber, kullan3c3lar için de vergi muafiyeti ve 

sübvansiyon gibi uygulamalarda bulunmaktad3rlar. 

Avrupa Birli i ülkeleri yenilenebilir enerji kaynaklar3na farkl3 te8vikler vermektedir. 

Bunlar; mali, vergi muafiyetleri ve üretim te8vikleridir. 

1. Mali Te8vikler: Genel olarak yat3r3m te8vikleri ve hükümet destekli krediler olmak 

üzere ikiye ayr3l3r: 

Yat3r3m Te8vikleri: Devlet bu te8vik türünde %20 ile %40 aras3nda de i8en 

oranlarda toplam yat3r3m tutar3na katk3da bulunmaktad3r. 

Hükümet Destekli Kredi: Baz3 devletler veya uluslararas3 kurulu8larda, yat3r3mlar3n 

finanse edilmesi için normal ticari kredilerden daha cazip krediler vermektedir. Bu 

te8vik türünün en iyi uyguland3 3 ülkelerden birisi Almanya’d3r. 

2. Vergi Te8vikleri: Vergi muafiyetleri ve gümrük muafiyetleri olmak üzere iki ayr3 

ba8l3kta incelenebilir: 

Vergi Muafiyetleri: Hollanda gibi baz3 ülkeler 1–5 y3l aras3nda santralden elde 

edilen gelirden kurumlar ve/veya gelir vergisi almamaktad3rlar. 

Gümrük Muafiyetleri: Rüzgâr türbini ihracat3nda önemli bir paya sahip olan 

Danimarka’da uygulanmaktad3r. Devletler, rüzgâr türbini, solar paneli gibi 

ekipman ithalat ve ihracat3nda dü8ük oranda veya bütünü ile gümrük vergi 

muafiyeti getirmektedir. 

8


3. Üretim Te8vikleri: Yenilenebilir portföy standard3, üretilen elektri e te8vik ve sabit 

tarife uygulamas3 olmak üzere üç ayr3 ba8l3k alt3nda incelenebilir: 

Yenilenebilir Portföy Standard3: Bu te8vik türünde elektrik da 3t3m 8irketleri, 

da 3t3m3n3 yapt3klar3 elektri in belli bir yüzdesini belirli bir zaman aral3 3nda 

yenilenebilir enerji kaynaklar3ndan kar83lamak zorundad3r. 

Üretilen Elektri e Te8vik: Yenilenebilir enerji kaynaklar3 ile üretilen elektri in birim 

fiyat3na verilen te8vik türüdür. 

Sabit Tarife Uygulamas3: Bu te8vik türünde ise üretilen elektrik için belli bir zaman 

aral3 3nda belli bir fiyat tarifesi uygulanmaktad3r. Yayg3n olarak kullan3lan bir 

te8vik türüdür. 

Direktifler çerçevesinde haz3rlanan Komisyon Raporu’nda mevcut durum ve 

uygulanan enerji politikalar3yla ulusal hedeflerini gerçekle8tirme olas3l3 3na göre Avrupa 

Birli i ülkeleri üç ayr3 s3n3fa ayr3lm38t3r: 

Birinci Grup Ülkeler: Almanya, spanya, Danimarka ve Finlandiya olup, bu gruptaki 

ülkeler ulusal hedeflerine ula8mak üzeredirler. 

kinci Grup Ülkeler: Belçika, rlanda, Hollanda, sveç, ngiltere ve Fransa. 

Üçüncü Grup Ülkeler: Yunanistan, Portekiz (Altunta8o lu, 2006: 253). 

Üç Avrupa Birli i ülkesinde; Almanya, Danimarka ve spanya, yenilenebilir enerji 

kaynaklar3ndan üretilen elektri in azami ücretlerle 8ebekelere girmesi için ulusal yasalar 

ç3kart3lmaktad3r. Bu ulusal yasalar ile Avrupa Birli i, bugün dünya piyasas3na en yeni 

teknolojileri sunan rüzgâr türbini üretim endüstrisinin ortaya ç3k383na 8ahit olmu8tur. Bu 

ayn3 zamanda asgari fiyat sisteminin üretimi sekteye u rataca 3 yönündeki 

dü8üncelerinde yanl38 oldu unu kan3tlam38t3r. Çünkü bu üç ülkede rüzgâr enerjisi 

dönü8türücülerinin tan3t3m3 yasayla garanti edilen asgari fiyatlar üzerine kurulmu8tur. Bu 

tür piyasa kalk3nmas3n3 te8vik etmi8tir. Özellikle rüzgâr enerjisi sektöründe ve bu da 

sadece Almanya’da 20,000’den fazla insana i8 imkân3 sunan ve ciddi ihracat f3rsatlar3 olan 

etkin bir endüstri ortaya ç3karm38t3r. Birle8ik ölçekli ekonomilerin ve rüzgâr enerjisi 

dönü8türücüsü üreticileri aras3ndaki küresel rekabet sonucunda reel kar83l3k bedellerinin 

yan3 s3ra üretim maliyetleri de 1991 y3l3ndan bu yana %50 oran3nda ba8ar3l3 8ekilde 

dü8ürülmü8tür. Teknolojik ilerleme sayesinde dünya piyasas3nda gittikçe büyüyen bir 

talep vard3r ve önümüzdeki on y3l içerisinde tek ba83na rüzgâr enerjisi dönü8türücülerine 

yönelik talep 100,000 MW’3n üzerine ç3kabilir. Bu geçmi8e ra men yenilenebilir enerji 

kaynaklar3n3n piyasaya giri8im endüstri politikas3 yönünden ta83d3 3 önem 

küçümsenmemelidir. Çünkü küresel iklim sorunlar3 aç3s3ndan bak3ld3 3nda, tüm dünyada 

gittikçe büyüyen bir talep olaca 3n3 dü8ünmek yanl38 olmaz. Yenilenebilir enerji 

kaynaklar3n3n kullan3ld3 3 di er sektörler üzerindeki etkisi, rüzgâr enerjisi sektörü 

üzerinde yarataca 3 etki ile benzer olacakt3r (Almanya Yenilenebilir Enerji Yasas3 

Gerekçesi, 2004: 2). 

Birinci grup ülkelerden biri olan Almanya, hem yenilenebilir enerji kaynaklar3n3n 

ekonomik ve stratejik önemini kavrayan bir ülke hem de rüzgâr enerjisi kaynaklar3n3 en 

etkin kullanan ülke olmas3 ile önemli bir konuma sahiptir. Sahip oldu u rüzgâr enerjisi 

kaynaklar3n3 etkin kullanan Almanya rüzgâr enerjisi projeleri sayesinde 20,000’den fazla 

ki8iye istihdam sa lam38 ve böylece yeni i8 alanlar3n3n olu8turulmas3n3 sa lam38t3r. 

Almanya kaynak kullan3m hedeflerinin artt3r3lmas3 için sabit fiyat tarifesi ile al3m 

garantileri getirmi8tir. Uygulanan bu politika zor bir politika olmakla beraber Almanya bu 

sorunu 1999 y3l3nda ç3kard3 3 Elektrik Besleme Yasas3 ile çözmü8tür. 

Almanya 2000 y3l3nda ç3kard3 3 “Yenilenebilir Enerji Kaynaklar3na Öncelik 

Verilmesine Dair Kanun” ile toplam elektrik içindeki yenilenebilir enerji kaynaklar3n3n 

pay3n3 2010 y3l3na kadar iki kat3na ç3karmay3 hedeflemi8 ve rüzgâr, güne8, hidroelektrik, 

jeotermal, biomass gibi yenilenebilir enerji kaynaklar3ndan elde edilecek elektri in asgari 

9


fiyat3n3, iletim ve da 3t3m3n3 düzenlemi8tir. Bu kanunda rüzgâr santrallerinin te8vik 

nedenleri aç3klan3rken, rüzgâr türbinlerinin yeni bir teknoloji oldu u ve bu konudaki 

te8vikin Almanya’da rüzgâr türbini teknolojisinin geli8tirilmesine, bu alanda 20,000 ki8ilik 

ilave istihdam yarat3ld3 3na, imalat sektörüne ve ihracata önemli katk3lar yap3ld3 3na 

dikkat çekilmi8tir. Almanya bu tür te8vik uygulamalar3 ile 2010 y3l3na kadar tüm sera 

gazlar3 emisyonunu %20 oran3nda azaltmay3 hedeflemektedir. 

Birinci grup ülkelerden bir di eri olan Danimarka, yenilenebilir enerji tan3m3nda 

Rüzgâr Gülü Kanunu’na göre, yenilenebilir enerji kaynaklar3 olarak rüzgâr3, güne8i, 

dalgay3, hidro ve biomass’3 kabul etmektedir. Özellikle rüzgâr türbini üretim piyasas3na 

hâkim olan Danimarkal3 türbin üreticileri, dünya türbin üretiminin %60’3n3 

gerçekle8tirmektedir. Danimarka’da uygulanan Rüzgâr Gülü kanunuyla, rüzgâr türbini 

ihraç kolayl3klar3 ve baz3 vergi ve gümrük muafiyetleri sa lanmaktad3r. 

Danimarka 2005 y3l3na kadar tüketilen enerjinin %10’luk k3sm3n3n yenilenebilir 

enerji kaynaklar3ndan kar83lanaca 3n3 planlad3 3ndan her y3l 100 MW’l3k bir kapasite 

art3r3m3 yapmaktad3r. Danimarka Enerji Ajans3 1995–1999 y3llar3 aras3nda yenilenebilir 

enerji kaynaklar3 için 36 milyon Euro’luk yat3r3m sübvansesi ay3rm38t3r. Rüzgâr enerjisi 

projeleri için ise, 5,76 Euro cent/kWh tutar3nda standart tarife uygulanmaktad3r (Durak 

ve Çalda , 2002: 450). 

Danimarka, elektrik enerjisi ihtiyac3n3n yakla83k %20’sini rüzgâr enerjisi dönü8üm 

sistemlerinden elde etmekte olup 2030 y3l3nda bu oran3 %50 seviyelerine ç3karmay3 

amaçlamaktad3r (Atl3han, 2006: 6). Danimarka, yenilenebilir enerji kaynaklar3 için 

oldukça özel bir uygulama olan ye8il sertifika sistemini uygulamaktad3r. 

Yenilenebilir enerji yat3r3mlar3nda %30’a kadar devlet yard3m3 yapan ve bu amaçla 

1998 y3l3nda 22 milyon Euro sübvanse veren Finlandiya, 1995–1998 y3llar3 aras3nda 

yenilenebilir enerji kaynaklar3 için 18 milyon Euro’luk Ar-Ge harcamas3 yapm38t3r. 

Son 20 y3lda 8ebekeye elektrik verme kanunlar3 Almanya, Danimarka, talya ve 

spanya’da ba8ar3yla uygulanmaktad3r. Devlet, garantisi verdi i fiyattan elektri i çift 

tarafl3 sayaçlarla almaktad3r. En ba8ar3l3 örnek olan Almanya’da rüzgâr enerjisi 0,09 Euro 

kWh/s’tan elektrik al3nmaktad3r (TEMA Enerji Raporu, 2007: 4). 

kinci grup ülkelerden sveç, rüzgâr ve küçük hidroelektrik santrallerde üretilen 

elektri e 1,54 cent/kWh sübvansiyon vermektedir. Ayr3ca rüzgâr enerjisi yat3r3mlar3na 

%15 yat3r3m hibesi ile rüzgâr enerjisi kullan3c3lar3na kWh saat ba83na 2,77 cent çevre 

iskontosu uygulamaktad3r. 

kinci grup ülkelerden biri olan Fransa’da yay3nlanan Eole 2005 program3 

çerçevesinde, rüzgâr enerjisi kurulu gücü 2010 hedefi 10,000 MW olarak 

planlanmaktad3r. Kurulu gücü 12 MW’3 geçmeyen santrallerin i8letildi i ilk 5 y3l elektrik 

sat38 fiyat3 8,38 cent/kWh olarak belirlenmi8tir. Fransa’da rüzgâr enerjisinden elde edilen 

elektri in sat38 fiyat3 ise ortalama 6 cent/kWh’d3r. 

Belçika’da bütün yenilenebilir enerji kaynaklar3nda %15’e kadar devlet yard3m3 

yap3lmakta ve buna ek olarak rüzgâr enerjisi projeleri için 7,68 cent/kWh tarife 

uygulanmaktad3r. 

Üçüncü grup ülkelerden Yunanistan’da ise devlet rüzgâr santrallerinin yat3r3m 

tutarlar3na %30’a kadar sübvanse vermektedir. Ayr3ca rüzgâr enerjisi projeleri için 6,10 

cent/kWh tarife uygulanmaktad3r. 

Ye8il sertifika sistemi 8u an be8 Avrupa Birli i ülkesi olan rlanda, Fransa, talya, 

Hollanda ve Danimarka’da uygulanmakta olup, yenilenebilir elektrik enerjisinin geleneksel 

elektrik piyasas3 fiyatlar3 ile sat3lmas3 anlam3na gelmektedir. Ye8il elektrik enerjisi 

üretilmesinden do al ilave maliyetin finanse edilebilmesi ve istenilen ye8il elektri in 

üretilmesinin sa lanmas3 için tüm tüketicilerin ya da baz3 ülkelerde üreticilerin sabit bir 

yüzde ya da kotaya göre toplam elektrik enerjisi tüketimlerinin veya üretimlerinin belli bir 

10


miktar3 için ye8il sertifika almalar3 gerekmektedir 

(http://www.ruzgarenerjisibirligi.org.tr/yayinlar-wind-avrupa.htm, Eri8im Tarihi: 

10.11.2007). 

Artan teknolojik geli8meler sayesinde, yenilenebilir enerji kaynaklar3 aras3nda en 

rekabet edebilir durumda olan rüzgâr enerjisi, özellikle Danimarka, Almanya ve son 

y3llarda spanya’da uygulanan te8vik politikalar3 ile h3zl3 bir geli8im göstermi8tir. 

Tablo 4: Avrupa Birli i Ülkelerinde Kurulu Rüzgâr Enerjisi Gücü 

S3ra Ülke 2004 (MW) 2005 (MW) 2006 (MW) 

1 Almanya 16,629 18,428 20,621 

2 spanya 8,263 10,028 11,615 

3 ABD 6,740 9,149 11,603 

4 Hindistan 2,985 4,43 6,27 

5 Danimarka 3,118 3,132 3,136 

6 talya 1,265 1,718 2,123 

7 ngiltere 1,332 1,963 

8 Portekiz 522 1,022 1,716 

9 Fransa 390 757 1,567 

10 Hollanda 1,078 1,219 1,56 

11 Yunanistan 473 573 746 

12 sveç 510 572 

13 Norveç 160 267 314 

14 Türkiye 21 21 51 

Kaynak: Sülün, 2007: 18 ve Ertürk, 2005: 9 

Avrupa Birli i ülkeleri aras3nda Almanya ve spanya rüzgâr enerjisinde kurulu güç 

kapasitesi olarak liderliklerini korumaktad3rlar. Fransa ve Portekiz gibi ülkeler ise en 

yüksek büyüme h3z3na sahip ülkelerdir. 

Avrupa Birli i ülkeleri enerji ihtiyaçlar3n3n %50’sini d38ar3dan kar83lamaktad3r. Bu 

d38a ba 3ml3l3 3n 2010 y3l3nda %70 olmas3 beklenmektedir. Bu durumda yenilenebilir 

kaynaklar3n3n, dolay3s3yla da rüzgâr enerjisinin önemi artmaktad3r. Avrupa Birli i’nin 

yenilenebilir enerjiler için belirledi i hedefler rüzgâr enerjisinin Avrupa Birli i enerji 

sistemindeki pay3n3n hiç de az3msanmayacak ölçüde oldu unu gösteriyor. Avrupa Rüzgâr 

Enerjisi Birli i (EWEA), Uluslararas3 Enerji Ajans3 (IEA) ve Avrupa Komisyonunun (EC) 

taraf3ndan her y3l düzenli olarak haz3rlanan hedeflere bak3ld3 3nda ç3tan3n devaml3 

yükseldi i görülmektedir. EWEA’n3n her y3l revize etti i senaryosunda 2010 y3l3nda 75 

GW, 2020 y3l3nda 180 GW ve 2030 y3l3nda 300 GW kurulu rüzgâr gücüne ula8acakt3r. 

Avrupa’da bugün yakla83k olarak 47.000 türbinle 83 milyar kWh elektrik enerjisi 

üretilmektedir. Üretilen bu miktar Avrupa’n3n yakla83k %3 elektrik tüketimini 

kar83lamaktad3r. Günümüzdeki geli8meler do rultusunda 2030 y3l3nda 90,000 türbinle 

yakla83k 1 trilyon kWh enerji üretimi sa lanarak Avrupa’da tüketilen elektri in %23’ünü 

rüzgâr santralleri ile kar83lanmas3 öngörülmektedir. Avrupa’n3n bu hedeflerine 

ula8abilmesi hiçte zor de ildir. Bugün Danimarka’n3n tüketti i elektri in %20’sini rüzgâr 

santrallerinden sa lanmaktad3r. Almanya’da ise Schieswig-Holstein eyaletin %30 elektri i 

rüzgârdan sa lanmaktad3r (http://www.melikedemir.com/rekd.htm, Eri8im Tarihi: 

05.12.2007). 

11


Avrupa Birli i ülkeleri, 2010 y3l3na dair ürettikleri enerjinin ortalama %22’sini 

yenilenebilir enerji kaynaklar3ndan sa layacaklar3n3 taahhüt ederek en büyük te8viki bir 

anlamda vermi8 ve yenilenebilir enerji kaynaklar3na verdikleri önemi ortaya koymu8lard3r. 

Bütün bu bilgilerden ortaya ç3kan tek bir gerçek vard3r; Avrupa Birli i, yenilenebilir enerji 

kaynaklar3n3n kullan3m3 için büyük bir gayret göstermekte ve bu yönde te8vikler 

vermektedir. 

4. Türkiye’nin Rüzgâr Enerjisi Potansiyeli De$erlendirmesi ve 

Öneriler 

Genel olarak bak3ld3 3nda, Türkiye’nin ulusal bir enerji politikas3ndan söz edilemez 

ve bu sektörde önemli sorunlar ya8anmaktad3r. Öncelikle Türkiye’de enerji talebindeki 

art38 bugüne kadar isabetli olarak öngörülememi8 ve üretim planlamas3 yap3lamam38t3r. 

Enerji yat3r3mlar3nda ya8anan istikrars3zl3k nedeniyle baz3 dönemlerde a83r3 at3l kapasite 

baz3 dönemlerde ise ciddi enerji aç3klar3 ile kar83 kar83ya kal3nmaktad3r. Üretimin talebi 

kar83lamad3 3 enerji türleri ithalat yoluyla sa lanmaktad3r. D38ardan ithal edilen kaynaklar 

içinde en büyük pay3 petrol ve do al gaz almaktad3r. Türkiye’nin enerji üretiminde d38 

kaynaklara ba 3ml3l3 3, özellikle yüksek fiyatl3 do al gaz al3m anla8malar3 ile artm38t3r. 

Do al gaz çevrim santrallerinde yüksek maliyetle enerji üretilmekte ve bu enerji 

tüketicilerin taraf3nda yüksek fiyatta sat3n al3nmaktad3r. Sonuç olarak Türkiye, di er 

geli8mi8 ülkelerden çok daha yüksek fiyatlarda enerji tüketmektedir (Maç, 2006: 4). 

E E-DM i8birli i ile ortak proje olarak haz3rlanan Türkiye rüzgâr atlas3, rüzgâr 

enerji kayna 3n3n de erlendirilmesinde ön referans3 olu8turmaktad3r. Ülkemiz rüzgâr 

enerjisi teknik potansiyeli aç3s3ndan Avrupa’da birinci s3radad3r. Öncelik verilerek 

desteklendi i takdirde rüzgâr türbinleri ülkemizde yerel olarak imal edilebilecek, yerli i8 

imkânlar3 ve ekonomik bir potansiyel yaratacakt3r (Akgün, 2006: 38). 

Türkiye’nin teknik rüzgâr enerjisi potansiyeli 83,000 MW’d3r. Bu potansiyel teorik 

olarak Türkiye’nin elektrik ihtiyac3n3n tamam3n3 kar83layabilecek yeterlilikte olmakla 

birlikte, bir an önce kullan3lmas3 gereken önemli bir de er oldu unu da göstermektedir. 

Rüzgâr potansiyeli bak3m3ndan zengin olan bölgelerimiz Ege, Marmara ve Do u 

Akdeniz k3y3lar3d3r. Elektrik 8leri Etüd daresi taraf3ndan haz3rlanan “Türkiye Rüzgâr 

Atlas3”na göre yerle8im alanlar3 d383nda 50m yükseklikteki rüzgâr h3zlar3, Marmara, Bat3 

Karadeniz, Do u Karadeniz k3y3lar3nda 6,0–7,0 m/sn, iç kesimlerde ise 5,5–6,5 m/sn 

civar3nda, Bat3 Akdeniz k3y3lar3nda 5,0–6,0 m/sn iç kesimlerde 4,5–5,5 m/sn, Kuzey-Bat3 

Ege de ise k3y3larda 7,0–8,5 m/sn, iç kesimlerde ise 6,5–7,0 m/sn’dir. ABD’nin uzay 

çal38malar3 ile saptad3 3 meteorolojik veriler, Türkiye’nin rüzgâr enerjisi bak3m3ndan 

zengin oldu unu göstermektedir. Türkiye’nin bulundu u co rafi yöreye ba l3 olarak 

kom8u ülkelerde ve bölge ülkelerinde yap3lm38 ölçüm verileri de bu bulguyu 

desteklemektedir (Sekizinci Be8 Y3ll3k Kalk3nma Plan3, 2001: 4–33). 

Türkiye’de 2004 y3l3 verilerine göre 20,6 MW olan ve tahmin edilen ekonomik 

potansiyelin sadece %0,21’ine kar83l3k gelen kurulu rüzgâr gücü, lisans alm38 projeler 

bitirildi inde %14,28’e ula8acak ve bugünkü toplam elektrik üretiminin %3,3’ü rüzgârdan 

sa lanabilecektir (Güler, 2005: 214). 

Bu çal38mada; rüzgâr enerjisini di er yenilenebilir enerji kaynaklar3ndan ay3ran 

özellikleri SWOT analizi yard3m3yla ortaya konmu8, elde edilen bilgiler ve Avrupa Birli i 

ülkelerinin rüzgâr enerjisinin kullan3m3 için verdikleri te8vikler incelenerek Türkiye’nin 

sahip oldu u rüzgâr enerjisi potansiyelini kullanmas3 gereklili i savunulmu8tur. 

Çal38man3n ortaya koydu u bulgular 8u 8ekilde özetlenebilir: 

Türkiye, sahip oldu u rüzgâr enerjisi potansiyelini verimli kullanabilmesi için uzun 

vadeli hedefler koymal3, rüzgâr enerjisi kapasite art3r3m3na yönelik sa l3kl3 planlar 

yapmal3d3r. Ancak olu8turulan hedefler mutlaka tutarl3 ve gerçekçi olmal3d3r. 

12


Artan nüfus, 8ehirle8me çabalar3 ve geli8en sanayinin enerji gereksinimi Türkiye’yi 

enerji darbo az3na itmektedir. Bunun sonucu olarak da enerji üretimi ile tüketimi 

aras3nda aç3k h3zla büyümektedir. Türkiye enerji gereksinimini sa lad3 3 birincil 

enerji kaynaklar3n3n tükenme olas3l3 3n3 da göz önünde bulundurarak rüzgâr 

enerjisine yönelik kullan3m3 özendirmeli ve özel sektör bu alanda te8vik 

edilmelidir. Türkiye, rüzgâr enerjisi endüstrisinin sa lam bir alt yap3 ile ülkede 

kurulabilmesi için özel sektörün bu alanda rekabet edebilmesini sa lamal3d3r. 

Rüzgâr enerjisi, 8ebekeye ba l3 sistemlerde yüksek verim ve elektrik enerjisine 

sahip bir enerji türüdür. Türkiye’de kurulu olan rüzgâr enerjisi gücü, dünya ve 

Avrupa Birli i ülkelerindeki kurulu gücün çok alt3ndad3r. Türkiye sahip oldu u 

potansiyeli en verimli 8ekilde de erlendirmeli, bunun için de somut ad3mlar 

atmal3d3r. 

Avrupa Birli i’nin üye ülkelere vermi8 oldu u te8vikler do rultusunda Türkiye’de 

de; devlet gerekli yat3r3m te8vikinde bulunarak üreticilerin önünü açmal3, vergi 

muafiyeti uygulamas3 ile belli oranlarda vergi indirimi yap3lmal3 veya ba8lang3çta 

vergi al3m3 durdurulmal3, üretilen enerji art3r3m3n3 te8vik amac3yla üretilen enerjinin 

birim fiyat3nda indirim yoluna gidilmelidir. 

Türkiye sahip oldu u rüzgâr enerjisi kaynaklar3n3 özellikle elektrik enerjisi 

üretiminde kullan3m3n3 özendirecek 8ekilde te8vikler vermelidir. Bunun en etkili 

yöntemlerinden biri üretilecek elektri e özendirici bir fiyat garantisi vermek 

olabilir. 

Birincil enerji kaynaklar3na yönelik var olan te8vik ve sübvansiyonlar kald3r3lmal3, 

böylece yenilenebilir enerji kaynaklar3n3n kullan3m3 özendirilmelidir. 

Enerji üretim sistemleri aras3nda yat3r3m karar3 al3nd3 3nda sadece yat3r3m ve 

üretim maliyetleri göz önünde bulundurulmamal3, mutlaka toplumsal maliyetlerde 

hesaba kat3lmal3d3r. 

Üniversiteler, özel sektör ve sanayi i8birli i sa lanarak yenilenebilir enerji 

kaynaklar3na yönelik Ar-Ge çal38malar3 yap3lmal3d3r. Ayr3ca kurulacak olan bu 

i8birli i sayesinde toplumun her kesimine rüzgâr enerjisinin önemini ve ülkeye 

sa layabilece i getirileri aç3kça anlatacak projeler yap3lmal3d3r. 

Türkiye, rüzgâr enerjisi endüstrisinin sa lam bir alt yap3 ile ülkede kurulabilmesi 

için özel sektörün bu alanda rekabet edebilmesini sa lamal3d3r. 

Ayr3ca fosil yak3t kullan3m3 sonucu, ba8ta karbondioksit olmak üzere sera 

gazlar3n3n atmosfere sal3n3mlar3 artmas3, dünyay3 çok ciddi bir sorun olan küresel 

3s3nmayla kar83 kar83ya b3rakm38t3r. Küresel 3s3nmayla beraber dünya enerji 

sorunun daha da önemli hale gelece i dü8ünülürse hem küresel 3s3nmayla 

mücadelede hem de enerji sorunun çözümünde en etkin yollardan birisi ku8kusuz 

yenilenebilir enerji kaynaklar3n3n, enerji üretimi pay3ndaki oran3n3n artmas3nda 

yatmaktad3r. Yenilenebilir enerji kaynaklar3na yap3lacak her yat3r3m gelece e 

yat3r3m yapmak demektir. 

Türkiye’de enerji sektörü, finansman ve teknoloji alanlar3nda zaten var olan 

ba 3ml3l3k ili8kileri ile birlikte, yeni düzenlemelerle, niteliksel bir dönü8üm geçirerek, 

do rudan çok uluslu sermayeye tümüyle ba 3ml3 hale gelme durumu ile kar83 kar83yad3r. 

Yap- 8let-Devret, Yap- 8let gibi finansman modelleri ve i8letme hakk3 devirleriyle yap3lan 

özelle8tirmeler ile tahkim yasas3yla, bir kamu hizmeti olan enerji alan3 yarg3n3n denetimi 

d383na ç3kar3lmakta, çok uluslu sermayenin insaf3na terk edilmektedir. Dünya Bankas3’n3n 

dayatt3 3 yap3sal uyum düzenlemeleri, bölgedeki enerji kaynaklar3na yak3nl3k, AB ile 

ili8kiler, enerji sektöründe uluslararas3 unsurlar3n a 3rl3 3n3 artt3r3rken, bu d38 faktörler 

kar83s3nda ülkenin ve ülke insan3n3n ihtiyaçlar3n3 öne ç3karan politika ve programlar daha 

da önem kazanmaktad3r (TMMOB Enerji Raporu, 2006: 5). 

13


Ülkelerin gelecek birkaç on y3l içerisinde alacaklar3 kararlar dünyan3n çevresel ve 

ekonomik durumunu belirleyecektir. Geli8mi8 ülkeler enerji stratejisini gözden geçirmeli, 

geli8mekte olan ülkeler ise geçmi8ten ders alarak kendi ekonomilerini sürdürülebilir enerji 

arz3 ile güçlü bir temele dayand3rmal3d3rlar. Unutulmamal3d3r ki; kendi ulusal kaynaklar3n3 

en iyi 8ekilde kullanabilen ülkeler gelecekte küresel ekonomide söz sahibi olacaklard3r. 

Türkiye’nin sürdürülebilir bir kalk3nma sa layabilmesi için, enerjide d38a ba 3ml3 

kalmamal3, teknolojisi geli8mi8, istihdam yaratma potansiyeline sahip, ucuz, güvenli ve 

sürdürülebilir enerji sa layabilece i rüzgâr enerjisine gerekli yat3r3mlar3 ve te8vikleri 

yapmal3d3r. 

KAYNAKÇA 

“Avrupa Rüzgâr Atlas%”; Eri8im Tarihi: 01.11.2007, 

http://www.ruzgarenerjisibirligi.org.tr/yayinlar/bilimsel/tureb/ABdeRuzgar-Enj- 

Kaynak-Potansiyeli.pdf 

AKALIN, Atilla; “Dünya’da Rüzgâr Enerjisi Kaynak Potansiyeli”, Eri8im Tarihi: 

01.11.2007, http://www.ruzgarenerjisibirligi.org.tr/yayinlar/bilimsel/tureb/Ruz- 

Enj-PotansiyeliveKullanimHedefleri.pdf 

AKGÜN, Nezihe (2006); “Rüzgâr Enerjisi”, Devlet Meteoroloji 8leri Genel Müdürlü ü, 

ss.36–38 

AKGÜN, Nezihe; “Rüzgâr Enerjisi Hakk%nda Rehber”, Eri8im Tarihi: 02.11.2007, 

http://www.alternaturk.org/ruzgarenerjisihakkindarehber.php 

ALTA,, H. smail (1998); “Yenilenebilir Enerji Kaynaklar% ve Türkiye’deki 

Potansiyel”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisli i 

Bölümü, Say3 45 ss.58–63 

ALTUNTA,O LU, Zerrin Taç (2006); “Yenilenebilir Enerji Avrupa Birli$i ve Türkiye 

Müktesebat%”, Elektrik Mühendisleri Odas3, ss.249–261 

ATILGAN, brahim (2000); “Türkiye’nin Enerji Potansiyeline Bak% ”, Gazi Üniversitesi 

Müh. Mim. Fakültesi Dergisi, Cilt 15 No 1 ss.31–47, Ankara 

BAKIR, N.Nadi; “AB Perspektifinden Türkiye’nin Elektrik Üretim Politikalar%na 

Bak% ”,Eri8im Tarihi:03.11.2007, 


BAYRAKÇI, H.Cenk ve DEL KANLI, Kamil (2007); “Türkiye’de Rüzgâr Enerjisi ve 

Potansiyel Belirleme Çal% malar%”, Eri8im Tarihi: 01.11.2007, 


ÇOLAK, lhami ve di erleri; “Alternatif Enerji Kaynaklar%n%n Kullan%m%”, Eri8im 

Tarihi: 02.11.2007, http://w3.gazi.edu.tr/~icolak/folders/B-05.pdf 

DPT (2001); “Elektrik Enerjisi Özel Mhtisas Komisyonu Raporu, Sekizinci Be8 Y3ll3k 

Kalk3nma Plan3, Ankara 

DPT (2006); “Genel Enerji Özel Mhtisas Komisyonu Raporu”, IX. Kalk3nma Plan3, 

Ankara 

DURAK, Murat ve ÇALDA , Bar38 (2003); “Avrupa Ülkelerinde Rüzgâr Enerjisi 

Yat%r%mlar%na Verilen Te vikler ve Türkiye Mçin Öneriler”, Eri8im Tarihi: 

01.11.2007, http://www.atmosfer.itu.edu.tr/atmos2003/bildiriler/448.pdf 

DÜNDAR, Cihan (2003); “Rüzgâr Enerjisi ve Türkiye Rüzgâr Atlas%”, Devlet 

Meteoroloji 8leri Genel Müdürlü ü, ss.431–439 

Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi (2006); “Türkiye 10. Enerji Kongresi Sonuç 

Bildirgesi”, stanbul 

ERTÜRK, Ercan; “Rüzgâr Enerjisi”, Eri8im Tarihi: 02.11.2007, 

http://web.gyte.edu.tr/enerji/Ruzgarenerji/wind_yildiz.pdf 

“Federal Almanya Yenilenebilir Enerjiler Yasas% Gerekçesi (2004)”, Eri8im Tarihi: 

01.11.2007, http://www.albiyobir.org.tr/files/byakit/eeg_gerekcesi.pdf 

F DAN, Abdulvahit (2006); “Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme 

Mli kisi”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi ktisat Teorisi Bilim Dal3, 

Master Tezi, Ankara 

14


GÖLTA,, Cengiz (2003); “Yenilenebilir Enerji Kaynaklar%m%z%n Ülkemiz Enerji 

Politikalar%nda Yeri ve Önemi”, EMO Yönetim Kurulu Ba8kan3, zmir 

Greenpeace Akdeniz Ofisi (2002); “Dünya’n%n En H%zl% Büyüyen Enerji Kayna$% 

Rüzgâr Enerjisi” 

Greenpeace ve GWEC (2006); “Küresel Rüzgâr Enerjisine Bak% ” 

GÜLER, Önder (2005); Dünya’da ve Türkiye’de Rüzgâr Enerjisi”, stanbul Teknik 

Üniversitesi Enerji Enstitüsü, ss.209–215 

HAKTANIR, Do an (2002); “Rüzgâr Enerjisi Gelece$in Enerji Kayna$% Olabilir Mi?”, 

Lefko8a 2020 Sempozyumu LTB-YDÜ s36, Lefko8a 

TÜ Görü8ü (2007); “Türkiye’de Enerji ve Gelece$i”, stanbul Teknik Üniversitesi, 

stanbul 

KARAGÖL, Erdal ve di erleri (2007); “Türkiye’de Ekonomik Büyüme ile Elektrik 

Tüketimi Mli kisi: S%n%r Testi Yakla %m%”, Do u8 Üniversitesi Dergisi, Say3 8–1 

ss.72–80 

MAÇ, Nazl3 (2006); “Türkiye’de Enerji Sektörü”, Konya Ticaret Odas3 Etüd-Ara8t3rma 

Servisi Ara8t3rma Raporu, Say3 42/39 

MALKOÇ, Yüksel (2007); “Türkiye Elektrik Enerjisi Mhtiyac%n%n Kar %lanmas%nda 

Rüzgâr Enerjisinin Yeri”, E E daresi Genel Müdürlü ü, Say3 3 ss.45–50 

ÖZERDEM, Bar38 (2003); “Türkiye’de Rüzgâr Enerjisi Uygulamalar%n%n Geli imi ve 

Gelece$i”, zmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Makine Mühendisli i Bölümü, Makine 

Mühendisleri Odas3, zmir 

ÖZGENER, Önder (2002); “Türkiye’de ve Dünya’da Rüzgâr Enerjisi Kullan%m%”, 

Dokuz Eylül Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, Cilt 4 Say3 3 ss.159–173 

PAM R, A.Necdet (2003); “Dünya’da ve Türkiye’de Enerji, Türkiye’nin Enerji 

Kaynaklar% ve Enerji Politikalar%”, Eri8im Tarihi: 01.11.2007, 

http://www.metalurji.org.tr/dergi/dergi134/d134_73100.pdf 

PAM R, A.Necdet (2007); “Enerji Arz ve Güvenli$i”, Stratejik Analiz, ss.14–24 

SATMAN, Abdurrahman (2007); “Türkiye’de Enerji ve Gelece$i”, TÜ Enerji 

Enstitüsü&PDGMB, Ankara 

SEL C , Tülay ve di erleri; “Enerji Kullan%m%n%n Çevresel Etkileri ve Sürdürülebilir 

Geli me Aç%s%ndan De$erlendirilmesi”, Eri8im Tarihi: 03.11.2007, 

http://www.emo.org.tr/resimler/ekler/f096d0e005a8c79_ek.pdf 

SÜLÜN, Mehmet (2007); “Rüzgâr Enerjisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik 

Fakültesi Makine Mühendisli i Bölümü, Bitirme Projesi, zmir 

TE A, (2005); “Yenilenebilir Kaynaklardan De$i ken Üretim Yapan Santrallerin 

Elektrik Üretim-Mletim Sistemine Teknik ve Ekonomik Etkileri ve AB 

Uygulamalar%”, Ankara 

TEMA (2007); “Do$a Dostu Enerji Kullan%m% Mçin Yeni F%rsatlar”, TEMA Vakf3 Raporu, 

stanbul 

TMMOB (2006); “Enerji Raporu”, Ankara 

TÜB TAK (2003); “Enerji ve Do$al Kaynaklar Paneli Raporu”, Vizyon 2023 Teknoloji 

Öngörü Projesi, Ankara 

TÜREB (2007); “Rüzgâr Enerjisi Sektör Raporu”, Ankara 

U UZ, Seyfullah (2005); “Rüzgâr Enerjisi ile Elektrik Üretimi”, Gazi Üniversitesi Fen 

Bilimleri Enstitüsü, Elektrik Elektronik Mühendisli i Yüksek Lisans Tezi, Ankara 

UYAR, T.S3dk3 (1999); “Türkiye Enerji Sektöründe Karar Verme ve Rüzgâr 

Enerjisinin Entegrasyonu”, Kocaeli Üniversitesi Teknik E itim Fakültesi Yeni ve 

Yenilenebilir Enerji Kaynak ve Teknolojileri Ara8t3rma Birimi, Kocaeli 

YALKI, Hasan (2007); “Türkiye’deki Güne ve Rüzgâr Enerjisi Potansiyelinin 

Mncelenmesi ve Bu Enerjilerden Faydalan%lmas%”, Y3ld3z Teknik Üniversitesi 

Makine Mühendisli i Bölümü, stanbul 

“Yerli, Yenilenebilir ve Nükleer Enerji, Türkiye’nin Enerji Gelece$i”, Eri8im Tarihi: 

02.11.2007, 

http://yunus.hacettepe.edu.tr/~aydinalp/TEACHING/CEV502/cengel_presentation 

_Energ 

15


YILMAZ, Levent; “Yenilenebilir Enerji Kaynaklar% Aç%s%ndan Rüzgâr Enerjisinin 

Türkiye’deki Kapasitesi”, Eri8im Tarihi: 03.11.2007, 

http://www.emo.org.tr/resimler/ekler/3019767b1b23f82_ek.pdf 

16

MW - Dokuz Eylül Üniversitesi

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?