Dinamik kontrastlı MR görüntülemesinin kanser tanı ve tedavisindeki ...
Dinamik kontrastlı MR görüntülemesinin kanser tanı ve tedavisindeki ...
Dinamik kontrastlı MR görüntülemesinin kanser tanı ve tedavisindeki ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Diagn Interv Radiol 2010; 16:186–192<br />
© Türk Radyoloji Derneği 2010<br />
Bu makale Diagnostic and Inter<strong>ve</strong>ntional Radiology’de yer alan İngilizce makalenin<br />
Türkçesi olup kaynak gösterme <strong>ve</strong> dizinleme amacı ile kullanılamaz.<br />
The role of dynamic contrast-enhanced <strong>MR</strong>I in cancer<br />
diagnosis and treatment<br />
GENEL RADYOLOJİ<br />
GENEL BAKIŞ<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı <strong>MR</strong> görüntülemesinin <strong>kanser</strong> tanı <strong>ve</strong><br />
<strong>tedavisindeki</strong> yeri<br />
Barış Türkbey, David Thomasson, Yuxi Pang, Marcelino Bernardo, Peter L. Choyke<br />
ÖZET<br />
Tümör büyümesi <strong>ve</strong> metastatik yayılımı fizyopatolojisinin<br />
anahtar aşaması anjiyogenezdir. <strong>Dinamik</strong> kontrastlı manyetik<br />
rezonans görüntülemesi hem başlangıçtaki tanı, hem de antianjiyogenetik<br />
tedavilerin takibi aşamasında anjiyogenezin değerlendirilmesi<br />
için etkin bir yöntem olarak ortaya çıkmıştır. Bu<br />
gözden geçirme çalışmasında görüntü elde etme <strong>ve</strong> analitik<br />
yöntemler vurgulanarak klinik pratikte dinamik kontrastlı <strong>MR</strong><br />
görüntülemesi uygulamasının teknik yönleri tartışılmıştır.<br />
Anah tar söz cük ler: • patolojik anjiyogenez • anjiyogenik<br />
inhibitörler • manyetik rezonans görüntüleme<br />
Molecular Imaging Program, National Cancer Institute (B.T. <br />
bturkbey@yahoo.com, M.B., P.L.C.), National Institutes of Health,<br />
Bethesda, Maryland, ABD; Clinical Center (D.T.), Radiology<br />
and Imaging Sciences, National Institutes of Health, Bethesda,<br />
Maryland, ABD; <strong>ve</strong> Philips Healthcare (Y.P.), Cle<strong>ve</strong>land, Ohio,<br />
ABD.<br />
Gelişi 24 Aralık 2008; revizyon isteği 17 Şubat 2009; revizyon gelişi 17<br />
Şubat 2009; kabulü 3 Mart 2009.<br />
E-yayın tarihi: 2 Kasım 2009<br />
DOI 10.4261/1305-3825.DIR.2537-08.1<br />
Anjiyogenez var olan konakçı damar yapılardan yeni damar oluşumu<br />
sürecidir <strong>ve</strong> embriyogenez, yara iyileşmesi <strong>ve</strong> menstrüasyon<br />
sırasında sıkı kurallara bağlı kalmak kaydı ile fizyolojik<br />
olarak görülür. Düzen dışına çıkarak diyabetik retinopati, romatoid artrit,<br />
psöriyazis, kardiyovasküler duyarlı plaklar, enfeksiyonlar <strong>ve</strong> <strong>kanser</strong><br />
gibi patolojik durumlarda da rol oynar. Anjiyogenez tümör büyümesi<br />
<strong>ve</strong> metastaz oluşumunda önemli bir aşamadır; tümörler doku içinde<br />
O 2<br />
difüzyonunun sınırları dahilinde ancak 2–3 mm boyutuna ulaşabilir<br />
(1). Dokulardaki mikro dolaşım normal homeostazı sürdürmek üzere<br />
yeterli besin sağlayacak şekilde arteriyol, kapiller <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>nüllerden oluşan<br />
hiyerarşik bir düzen içinde organize olmuştur. Tümör büyüdükçe besin<br />
talebi artar <strong>ve</strong> yeni damarlar oluşur. Yeni oluşan tümör mikro dolaşımında<br />
hiyerarşi kaybolur <strong>ve</strong> ileri derecede geçirgen olan düzensiz, kıvrımlı,<br />
kırılgan damarlardan oluşan bir dezorganizasyon hakim olur (Şek.<br />
1). Geçirgenlik endotel hücrelerinin içinde <strong>ve</strong> arasında büyük boşluk <strong>ve</strong><br />
kanallar bulunması, bazal membranın devamlılık göstermemesi <strong>ve</strong> perisitlerin<br />
gevşek olarak bağlanması nedeniyle artar <strong>ve</strong> büyük proteinler<br />
sızabilir. Üstüne üstlük bu damarlar akti<strong>ve</strong> olmaları nedeniyle bir çok<br />
yüzey belirteçini eksprese eder. Tümör anjiyogenezinde vasküler endotelyal<br />
büyüme faktörü (VEGF), VEGF reseptörleri, integrinler, matriks<br />
metallo-proteinazlar, tirozin kinazlar <strong>ve</strong> G-protein eşli reseptörler gibi<br />
pek çok mediyatör rol oynar.<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı manyetik rezonans görüntüleme<br />
Konvansiyonel kontrastlı manyetik rezonans görüntülemede kontrast<br />
madde <strong>ve</strong>rildikten sonra tümörün boyanmasının tek bir enstantanesi<br />
yakalanır; bu görüntülerden elde edilen anatomik bilgiler yararlıdır.<br />
Gadoliniyum (Gd) bazlı kontrast maddenin hızla damar içine <strong>ve</strong>rilmesi<br />
öncesi, sırası <strong>ve</strong> sonrasında hızlı <strong>MR</strong> görüntülerinin elde edilmesine dayalı<br />
dinamik kontrastlı <strong>MR</strong> görüntüleme bir film gibidir <strong>ve</strong> tümör anjiyogenezinin<br />
değerlendirmesinde ön plana geçen yöntem haline gelmiştir.<br />
Bu yöntemle hem fizyolojik oynamalar, hem de morfolojik değişiklikler<br />
saptanır. Gerek konvasiyonel, gerekse dinamik <strong>MR</strong> incelemeler<br />
için kullanılan kontrast maddeler düşük molekül ağırlıklıdır (örneğin,<br />
Gd-DTPA; molekül ağırlığı, 567 Dalton). Tümörler dinamik kontrastlı<br />
<strong>MR</strong> görüntülemede normal dokulara göre hızlı <strong>ve</strong> yoğun biçimde boyanır<br />
<strong>ve</strong> gene hızlı biçimde temizlenir (2).<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı <strong>MR</strong> incelemede görüntü elde edilmesi <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>ri analizi<br />
Birleşik Devletler Ulusal Kanser Enstitüsü kılavuzları tümör vaskülaritesinin<br />
değerlendirilebilmesi için en az üç kesitin tümörü içermesini<br />
<strong>ve</strong> normalle karşılaştırma için tümör dışı kas <strong>ve</strong>ya damar bölgelerinin<br />
bulunmasını şart koşmaktadır (3). Kontrast maddenin miktarı hastanın<br />
kilosuna göre standardize edilmiş olmalı <strong>ve</strong> tercihen otomatik bir en-<br />
186
Şekil 1. Tümör damarlarının anarşik <strong>ve</strong> dezorganize yapısını gösteren çizim.<br />
jektörle sabit bir dozda <strong>ve</strong>rilmelidir. Biz<br />
kurumumuzda dinamik kontrastlı <strong>MR</strong><br />
inceleme için 1.5 T (prostat <strong>ve</strong> beyin<br />
için 3 T) bir cihazla üç boyutlu bozuk<br />
gradyan eko sekanslar kullanıyoruz.<br />
Vücudun değişik bölgeleri için kullanılan<br />
görüntüleme parametreleri tabloda<br />
özetlenmiştir. Enjeksiyondan 5–10 dakika<br />
sonrasına kadar 2–15 saniye arasında<br />
değişen zaman çözünürlüklerinde<br />
seri görüntü setleri elde edilmiştir.<br />
T1 ağırlıklı görüntülerdeki sinyal<br />
yoğunluğu (SI) iki farklı yöntemle değerlendirilebilir.<br />
Yarı nicel yöntemde<br />
zaman eğrisine göre SI şekli, başlan-<br />
gıç zamanı, kontrastlanma eğrilerinin<br />
yukarı doğru eğimlerinin gradyanı,<br />
maksimum SI <strong>ve</strong> temizlenme gradyanları<br />
tarif edilir. Yarı nicel yöntem kolay<br />
uygulanma <strong>ve</strong> SI değişikliklerinin ileri<br />
doğru hesaplanmasına olanak sağlama<br />
avantajlarına sahiptir. Ancak bu yöntem<br />
<strong>MR</strong> cihazı, atım sekansı <strong>ve</strong> ölçekleme<br />
gibi tarama şartlarına belirgin derecede<br />
bağımlıdır. Bu bağımlılığı ortadan<br />
kaldırmak üzere kontrast öncesi tümör<br />
görüntülerine T1 haritası uygulanarak<br />
SI değerleri Gd konsantrasyonuna çevrilir.<br />
Ayrıca yarı nicel yöntemlerin içsel<br />
fizyolojik anlamı yoktur. Nicel teknikler<br />
zamana göre Gd konsantrasyonlarına<br />
dayalıdır <strong>ve</strong> geçirgenlik sabitlerini<br />
hesaplamak için farmakokinetik<br />
modelleri kullanır. <strong>Dinamik</strong> kontrastlı<br />
<strong>MR</strong> görüntülerinden elde edilen <strong>ve</strong>riler<br />
matematik olarak iki kompartmanlı<br />
farmakokinetik modellere uyan eğriler<br />
oluşturabilir. Tofts <strong>ve</strong> akadaşları tümör<br />
<strong>ve</strong> doku geçirgenliklerini tarif etmek<br />
üzere K trans (kontrast maddenin damar<br />
kompartmanından tümör intersitisiyumuna<br />
transendotelyal taşınması), k cp<br />
(kontrast maddenin damar boşluğuna<br />
geri geçişi), fpV (tüm doku volümü ile<br />
karşılaştırılan plazma volüm fraksiyonu)<br />
<strong>ve</strong> V e<br />
(tümörün ekstravasküler,<br />
ekstraselüler volüm fraksiyonu; tümör<br />
volümünün ekstravasküler ekstraselüler<br />
boşluk tarafından doldurulan<br />
fraksiyonu) kinetik parametrelerini<br />
önermiştir (Şek. 2) (4). Fizyolojik olarak<br />
K trans değeri doku bağımlıdır; K trans<br />
dokunun kontrast tutması akım ile<br />
sınırlıysa birim volüm başına doku<br />
perfüzyonunu, geçirgenlik ile sınırlıysa<br />
doku geçirgenliğini gösterecektir.<br />
Tümörlerin çoğunda K trans her ikisini<br />
birden gösterir <strong>ve</strong> dokunun geçirgenlik<br />
özellikleri ile yüksek K trans değerleri<br />
genellikle hem yüksek geçirgenlik,<br />
hem de yüksek perfüzyon anlamına<br />
gelir. Oluşturduğu parametrelerin fizyolojik<br />
anlamlılığı belirsiz olduğundan<br />
bu durum dinamik kontrastlı <strong>MR</strong><br />
görüntülemenin temel sınırlılığıdır.<br />
Tablo. Ulusal Kanser Enstitüsü’nün vücudun çeşitli bölgeler için tanımladığı dinamik kontrastlı <strong>MR</strong> incelemesi parametreleri<br />
Organ/bölge<br />
TR/TE<br />
(ms)<br />
Kesit<br />
kalınlığı<br />
(mm)<br />
Görüntü<br />
matriksi<br />
Çevirme<br />
açısı<br />
(°)<br />
Kesit<br />
sayısı<br />
Görüntü<br />
seti sayısı<br />
Kontrast<br />
enjeksiyon zamanı<br />
<strong>ve</strong> hızı<br />
Yorumlar<br />
Beyin Kontrastsız T1 haritası 6/2 5 256 x 256 5 28 - - -<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı<br />
<strong>MR</strong>G<br />
6/2 5 256 x 256 15 840 30<br />
KM öncesi<br />
10 set elde edilir Sürekli tarama<br />
Abdomen,<br />
göğüs,<br />
pelvis<br />
Kontrastsız T1 haritası 9/4 5 264 x 288 5 54 - - -<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı<br />
<strong>MR</strong>G<br />
9/4 5 264 x 288 15 1242 23<br />
KM öncesi<br />
3 set elde edilir<br />
Soluk tutularak<br />
her 30 saniyede bir<br />
görüntü elde edilir<br />
Prostat Kontrastsız T1 haritası 6/2 6 256 x 256 5 10 - - -<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı<br />
<strong>MR</strong>G<br />
6/2 6 256 x 256 15 1000 100<br />
KM öncesi<br />
3 set elde edilir Sürekli tarama<br />
Meme Kontrastsız T1 haritası 6/4 5 264 x 288 5 34 - - -<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı<br />
<strong>MR</strong>G<br />
6/4 5 264 x 288 15 510 15<br />
KM öncesi<br />
3 set elde edilir Sürekli tarama<br />
<strong>MR</strong>G, mayetik rezonans görüntülemesi; TR, terarlama zamanı; TE, eko zamanı; KM, kontrast madde<br />
Cilt 16 • Sayı 3<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı <strong>MR</strong> görüntülemesinin <strong>kanser</strong> tanı <strong>ve</strong> <strong>tedavisindeki</strong> yeri • 187
Şekil 2. Kontrastın plazma <strong>ve</strong> ekstravasküler ekstraselüler boşluk arasında değişimini gösteren<br />
iki kompartman modelinin çizimi.<br />
Kullanılan kontrast maddenin boyutları<br />
da K trans değerini etkiler; albümin-<br />
Gd-DTPA, dekstran-Gd kompleksleri,<br />
Gd-viral partiküller, Gd-lipozomlar,<br />
Gd-dendrimerler gibi makromoleküler<br />
maddelerde bu maddelerin dokuya geçişini<br />
yansıtacak şekilde K trans azalır (5).<br />
Tümör damarlarının delikleri normal<br />
damarlara göre daha geniş olduğundan<br />
makromoleküler kontrast maddelele<br />
yapılan dinamik <strong>MR</strong> incelemeleri tümörler<br />
için inflamasyon gibi durumlara<br />
göre daha belirleyici olabilir. Ancak<br />
toplam kontrastlanma daha az olacağından<br />
sinyal gürültü oranı (SNR) azalır.<br />
Parametrelerin kontrast maddenin<br />
<strong>ve</strong>rilme hızı <strong>ve</strong>ya hastanın kardiyovasküler<br />
durumundan etkilenmemesi için<br />
iki kompartmanlı bir modelle birlikte<br />
arteriyel girdi işlevi (AIF) kullanılabilir.<br />
AIF tümör yakınındaki bir arterde sinyali<br />
ölçerek <strong>ve</strong> kalitesine göre sonuçların<br />
ayarlanmasını sağlayarak kinetik<br />
analizi optimize eder. Ancak eğer AIF<br />
elde edilme aşamasında artefaktlar varsa<br />
analiz hataları daha da artabilir (Şek.<br />
3) (6).<br />
Klinik uygulamalar<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı <strong>MR</strong> görüntülemesi<br />
tümörlerin başlangıç tanısı <strong>ve</strong><br />
evrelendirmesi de dahil olmak üzere<br />
pek çok klinik durum için kullanılmıştır<br />
(7–9). Ayrıca son zamanlarda<br />
meme, prostat, kolon <strong>ve</strong> jinekolojik<br />
melignensiler gibi değişik <strong>kanser</strong> türlerinin<br />
konvansiyonel kemoterapi <strong>ve</strong>/<br />
<strong>ve</strong>ya antianjiyogenik terapi, radyote-<br />
a<br />
b<br />
c<br />
d<br />
Şekil 3. Prostatın dinamik kontrastlı <strong>MR</strong> incelemelerinin (Philips Healthcare, Cle<strong>ve</strong>land, Ohio, ABD) nicel analizlerinin ekran görüntüleri.<br />
Birincisinde sol femoral arter (kırmızı halka) (ok) kullanılarak tarif edilen arteriyel girdi işlevi (sarı grafik) (a); ikincisinde tümörü içeren bir ilgi alanı<br />
(ok başı) seçilmiş <strong>ve</strong> kontrast tutulumundaki gecikme zamanı hesaplanmıştır (kesikli yeşil grafik) (b); daha sonra kinetik parametre haritaları elde<br />
edilmiş (c) <strong>ve</strong> T2 ağırlıklı görüntülerin üzerine bindirilmiştir (d): üst üste bindirilmiş renk kodlu K trans haritası <strong>ve</strong> T2 ağırlıklı görüntüde prostatın<br />
sağ periferik zonundaki tümör görülmektedir (kısa ok, d).<br />
188 • Eylül 2010 • Diagnostic and Inter<strong>ve</strong>ntional Radiology<br />
Türkbey <strong>ve</strong> ark.
a<br />
b<br />
c<br />
d<br />
Şekil 4. a–d. Prostat <strong>kanser</strong>li 69 yaşında erkek hasta. Aksiyal T2 ağırlıklı <strong>MR</strong> görüntüsünde sağ orta periferik zonda düşük sinyal yoğunluğunda<br />
odak görülmektedir (ok) (a). Lezyon aksiyal T1 ağırlıklı dinamik kontrastlı <strong>MR</strong> görüntüsünde boyanmıştır (b); renk kodlu K trans (c) <strong>ve</strong> K ep<br />
(d)<br />
haritalarının birleştirilmesi tümör lezyonunun belirlenmesini sağlamıştır (oklar).<br />
rapi <strong>ve</strong> emboloterapiye yanıtlarının<br />
izlenmesini sağlayan bir belirteç olarak<br />
kullanılmaya başlanmıştır (10–18). Bu<br />
çalışmalarda dinamik kontrastlı <strong>MR</strong><br />
görüntülemenin tümör anjiyogenezini<br />
girişimsel olmayan bir yöntemle belirleme<br />
konusundaki potansiyelinin altı<br />
çizilmekle beraber geçerliliğinin ortaya<br />
konması için daha geniş hasta gruplarında<br />
yapılan ileri çalışmalar gerek vardır<br />
(Şek. 4–6).<br />
Zorluklar<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı <strong>MR</strong> incelemesini<br />
klinik görüntüleme protokollerine<br />
eklemenin pek çok zorluğu vardır.<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı <strong>MR</strong> incelemeler<br />
beş yıl öncesine göre çok daha yaygın<br />
kullanılmaktadır, ancak halen<br />
hangi protokolün kullanılacağı konusunda<br />
bir görüş birliği yoktur. Ayrıca<br />
kurumlar <strong>ve</strong>rilerini değerlendirmek<br />
için genellikle kendi analiz cihazlarını<br />
kullanmaktadır <strong>ve</strong> nicel ölçümlerin<br />
daha fazla standardizasyonuna<br />
ihtiyaç vardır. Etkinin büyüklüğünün<br />
ölçülebilmesi için tekrarlanabilirlik <strong>ve</strong><br />
çoğaltılabilirlik çalışmaları gereklidir.<br />
Örneğin, iki dinamik kontrastlı <strong>MR</strong><br />
incelemesinin ölçümleri arasında %20<br />
’lik bir fark olması nadir değildir. Bu<br />
durumda tedaviden sonra kan akımı<br />
<strong>ve</strong>ya geçirgenlikteki farkı ölçebilmek<br />
için %40 düzeyinde bir ilaç etkisi olması<br />
gereklidir. <strong>Dinamik</strong> kontrastlı <strong>MR</strong><br />
incelemesi fizyolojik olarak hareketli<br />
olan akciğer ya da karaciğer gibi organlarda<br />
kısıtlıdır <strong>ve</strong> bu kısıtlılığı ortadan<br />
kaldırmak için soluk tutma, deformasyon<br />
kaydı ya da navigatör atımlar gerekebilir<br />
(19, 20). <strong>Dinamik</strong> kontrastlı<br />
<strong>MR</strong> görüntülemesinin “yaşayan” bir<br />
fizyolojik incelme olmasına karşın in<br />
vitro ölçümlerin çoğu (yani ortalama<br />
vasküler yoğunluk [MVD]) “durağan”<br />
olduğundan, özellikle anti-anjiyogenik<br />
tedaviye yanıtın değerlendirilmesi açısından<br />
yeterli bir geçerlilik metodolojisi<br />
yoktur. Sınırlılıklarına rağmen<br />
dinamik kontrastlı <strong>MR</strong> incelemesinin<br />
geçerliliğinin saptanması için faktör<br />
Cilt 16 • Sayı 3<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı <strong>MR</strong> görüntülemesinin <strong>kanser</strong> tanı <strong>ve</strong> <strong>tedavisindeki</strong> yeri • 189
a<br />
b<br />
c<br />
d<br />
Şekil 5. a–d. Meme <strong>kanser</strong>li 43 yaşında kadın hasta. Aksiyal T1 ağırlıklı dinamik kontrastlı <strong>MR</strong> görüntüsünde sol memede kontrastlanan lezyon<br />
görülmektedir (ok) (a). Renk kodlu K trans (b), K ep<br />
(c) <strong>ve</strong> V e<br />
(d) haritalarında tümör sınırları belirlenmektedir (oklar).<br />
VIII, CD34 boyanması, vasküler olgunluk<br />
endeksi, serum <strong>ve</strong> tümör VEGF<br />
değerleri <strong>ve</strong> diğer anjiyogenik mediyatörlere<br />
bağımlı MVD kullanılmıştır.<br />
Tümör damarlanmasının kendi içinde<br />
heterojen olması nedeniyle bütün tümörün<br />
ilgi alanları (ROI) bir bölümündeki<br />
antianjiyogenik tedavi yanıtlarını<br />
gösteriyorken, diğer bölümlerindekini<br />
yansıtmıyor olabilir (6). Son olarak,<br />
dinamik kontrastlı <strong>MR</strong> görüntülemesi<br />
böbrek yetmezliği bulunan (nefrojenik<br />
sistemik fibrozis riski nedeniyle), metalik<br />
implantları bulunan (kalp pili, kapak<br />
protezi, kafa içi anevrizma klipleri,<br />
şarapnel yarası) <strong>ve</strong> klostrofobisi olan<br />
hastalarda kullanılamaz.<br />
Gelecek yönelimler<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı <strong>MR</strong> görüntülemesi<br />
her ne kadar anjiyogenezin<br />
gösterilmesi için mükemmel bir test<br />
değilse de, anjiyogenik inhibitör tedavilere<br />
yanıtın izlenmesi için kullanılabilecek<br />
umut vadeden bir yöntemdir.<br />
Düşük moleküler ağırlıklı<br />
kontrast maddeler kullanılarak klinik<br />
iş akışı ile kolaylıkla birleştirilebilir <strong>ve</strong><br />
“rafta hazır bulunan” bir yöntem olarak<br />
kabul edilebilir. Ancak farklı merkezlerin<br />
bulgularının birbiriyle karşılaştırılması<br />
sorunlu olabilir. Diğer<br />
yandan, yüksek molekül ağırlığında<br />
kontrast maddelerle yapılması tümör<br />
anjiyogenezi, dolayısıyla antianjiyogenik<br />
tedavinin değerlendirilmesi<br />
için daha özgün olabilir. Özellikle<br />
anjiyogenez bölgelerindeki epitelde<br />
eksprese edilen epitopları hedef alan<br />
daha seçici incelemeler yapılabilir.<br />
Bunlar arasında üzerinde en fazla çalışma<br />
yapılanı integrinlerdir <strong>ve</strong> nispeten<br />
yeni bir yaklaşım olmasına rağmen<br />
bu alana odaklanan çok sayıda<br />
klinik öncesi çalışma vardır.<br />
Sonuç<br />
Anjiyogenez tümör büyümesi <strong>ve</strong> metastatik<br />
yayılım için anahtar bir aşamadır.<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı manyetik<br />
rezonans görüntüleme hem başlangıçtaki<br />
tanı, hem de anti-anjiyogenetik<br />
190 • Eylül 2010 • Diagnostic and Inter<strong>ve</strong>ntional Radiology<br />
Türkbey <strong>ve</strong> ark.
a<br />
b<br />
c<br />
d<br />
Şekil 6. a–d. Retroperitoneal lenf düğümlerine metastaz yapmış prostat <strong>kanser</strong>i bulunan 57 yaşında erkek hasta. Anti-anjiyogenik tedaviden<br />
önce (a, c) <strong>ve</strong> sonra (b, d) çekilen dinamik kontrastlı <strong>MR</strong> görüntüleri. T1 ağırlıklı görüntülerde (üst sıra) lezyon içerisinde küçük değişiklikler<br />
görülmektedir. Renkli K trans haritalarında (alt sıra) anti-anjiyogenik tedaviye <strong>ve</strong>rilen yanıta bağlı olarak değerlerde belirgin azalma görülmektedir<br />
(oklar).<br />
tedavilerin takibi aşamasında anjiyogenezin<br />
değerlendirilmesi için etkin<br />
bir yöntem olarak ortaya çıkmıştır.<br />
Görüntü elde etme <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>ri analizi yöntemleri<br />
ile birlikte daha iyi geçerlilik<br />
stratejilerinin uygulanması dinamik<br />
kontrastlı <strong>MR</strong> incelemesinin işlevsel<br />
bir görüntüleme yöntemi olarak değerini<br />
arttıracaktır.<br />
Kaynaklar<br />
1. Folkman J. Tumor angiogenesis: therapeutic<br />
implications. N Engl J Med 1971;<br />
285:1182–1186.<br />
2. Choyke PL, Dwyer AJ, Knopp MV.<br />
Functional tumor imaging with dynamic<br />
contrast-enhanced magnetic resonance<br />
imaging. J Magn Reson Imaging 2003;<br />
17:509–520.<br />
3. NCI, CIP guidelines: http://imaging.cancer.gov/clinicaltrials/guideline.<br />
4. Tofts PS, Brix G, Buckley DL, et al.<br />
Estimating kinetic parameters from dynamic<br />
contrast-enhanced T1-weighted<br />
<strong>MR</strong>I of a diffusable tracer: standardized<br />
quantities and symbols. J Magn Reson<br />
Imaging 1999; 10:223–232.<br />
5. De Lussanet QG, Langereis S, Beets-Tan<br />
RG, et al. Dynamic contrast-enhanced <strong>MR</strong><br />
imaging: kinetic parameters and molecular<br />
weight of dendritic contrast agents in tumor<br />
angiogenesis in mice. Radiology 2005;<br />
235:65–72.<br />
6. Padhani AR, Leach MO. Antivascular cancer<br />
treatments: functional assessments<br />
by dynamic contrast-enhanced magnetic<br />
resonance imaging. Abdom Imaging 2005;<br />
30:324–341.<br />
7. Liu PF, Krestin GP, Huch RA, Göhde SC,<br />
Caduff RF, Debatin JF. <strong>MR</strong>I of the uterus,<br />
uterine cervix, and vagina: diagnostic performance<br />
of dynamic contrast-enhanced<br />
fast multiplanar gradient-echo imaging<br />
in comparison with fast spin-echo T2-<br />
weighted pulse imaging. Eur Radiol 1998;<br />
8:1433–1440.<br />
8. Jager GJ, Ruijter ET, van de Kaa CA, et al.<br />
Dynamic TurboFLASH subtraction technique<br />
for contrast-enhanced <strong>MR</strong> imaging<br />
of the prostate: correlation with histopathologic<br />
results. Radiology 1997; 203:645–<br />
652.<br />
9. Ocak I, Bernardo M, Metzger G, et al.<br />
Dynamic contrast-enhanced <strong>MR</strong>I of prostate<br />
cancer at 3 T: a study of pharmacokinetic<br />
parameters. AJR Am J Roentgenol<br />
2007; 189:849.<br />
Cilt 16 • Sayı 3<br />
<strong>Dinamik</strong> kontrastlı <strong>MR</strong> görüntülemesinin <strong>kanser</strong> tanı <strong>ve</strong> <strong>tedavisindeki</strong> yeri • 191
10. Barentsz JO, Berger-Hartog O, Witjes JA,<br />
et al. Evaluation of chemotherapy in advanced<br />
urinary bladder cancer with fast<br />
dynamic contrast-enhanced <strong>MR</strong> imaging.<br />
Radiology 1998; 207:791–797.<br />
11. Reddick WE, Taylor JS, Fletcher BD.<br />
Dynamic <strong>MR</strong> imaging (DE<strong>MR</strong>I) of microcirculation<br />
in bone sarcoma. J Magn Reson<br />
Imaging 1999; 10:277–285.<br />
12. Devries AF, Griebel J, Kremser C, et al.<br />
Tumor microcirculation evaluated by dynamic<br />
magnetic resonance imaging predicts<br />
therapy outcome for primary rectal<br />
carcinoma. Cancer Res 2001; 61:2513–<br />
2516.<br />
13. Hayes C, Padhani AR, Leach MO. Assessing<br />
changes in tumour vascular function using<br />
dynamic contrast-enhanced magnetic<br />
resonance imaging. N<strong>MR</strong> Biomed 2002;<br />
15:154–163.<br />
14. Mayr NA, Yuh WT, Arnholt JC, et al. Pixel<br />
analysis of <strong>MR</strong> perfusion imaging in predicting<br />
radiation therapy outcome in cervical<br />
cancer. J Magn Reson Imaging 2000;<br />
12:1027–1033.<br />
15. Thukral A, Thomasson DM, Chow CK, et<br />
al. Inflammatory breast cancer: dynamic<br />
contrast-enhanced <strong>MR</strong> in patients receiving<br />
bevacizumab--initial experience.<br />
Radiology 2007; 244:727–735.<br />
16. Wedam SB, Low JA, Yang SX, et al.<br />
Antiangiogenic and antitumor effects of<br />
bevacizumab in patients with inflammatory<br />
and locally advanced breast cancer. J<br />
Clin Oncol 2006; 24:769–777.<br />
17. Kosaka N, Uematsu H, Kimura H, et al.<br />
Assessment of the vascularity of uterine<br />
leiomyomas using double-echo dynamic<br />
perfusion-weighted <strong>MR</strong>I with the firstpass<br />
pharmacokinetic model: correlation<br />
with histopathology. In<strong>ve</strong>st Radiol 2007;<br />
42:629–635.<br />
18. Hoskin PJ, Saunders MI, Goodchild<br />
K, Powell ME, Taylor NJ, Baddeley H.<br />
Dynamic contrast enhanced magnetic resonance<br />
scanning as a predictor of response<br />
to accelerated radiotherapy for advanced<br />
head and neck cancer. Br J Radiol 1999;<br />
72:1093–1098.<br />
19. Taylor NJ, Lankester KJ, Stirling JJ, et al.<br />
Application, of navigator techniques to<br />
breath-hold DCE-<strong>MR</strong>I studies of the li<strong>ve</strong>r.<br />
In: Proceedings of the International Society<br />
of Magnetic Resonance in Medicine, 11th<br />
Scientific Meeting. Toronto, Canada, 2003,<br />
1306.<br />
20. Castro MA, Yao J, Turkbey B, Pang Y,<br />
Choyke PL, Thomasson D. Impro<strong>ve</strong>ment<br />
of DCE-<strong>MR</strong> images to study li<strong>ve</strong>r cancer by<br />
means of a deformable registration algorithm.<br />
RSNA, Chicago, USA, 2008, 691.<br />
192 • Eylül 2010 • Diagnostic and Inter<strong>ve</strong>ntional Radiology<br />
Türkbey <strong>ve</strong> ark.
Change language