Dinamik kontrastlÄ± MR gÃ¶rÃ¼ntÃ¼lemenin eksternal Ä±ÅÄ±n ...

More documents

Recommendations

Info

a b c Şekil 3. a–c. Prostat kanseri için radyoterapi gören bir hastanın 18 ay sonraki takip transrektal ultrasonografisi (a) ve MR görüntüleri (b, c). Aksiyal TRUS görüntüsünde (a) santral ve periferik zonlar ayırt edilememektedir (oklar). Aksiyal T2 ağırlıklı MR görüntüsünde (b) periferik zonun tamamının hipointens olduğu (oklar) görülmektedir. Bu durum nüks açısından şüphe oluşturmaz, ancak yaygın tümör infiltrasyonu ekarte edilemez. Dinamik kontrastlı T1 ağırlıklı MR görüntüsünde (c) periferik zonda kontrastlanma yoktur (oklar). Biyopsi tümör nüksü açısından negatiftir. R, rektum; C, santral zon. nükslerin belirlenmesinde TRUS bulgularına güvenmek doğru bir yaklaşım değildir (7). Bu çalışmada MR görüntülemelerinde pelvik aralıklı sıralı sarmal kullanılmıştır. Önceki yayınlarda prostat kanserli hastalarda MR görüntüleme sırasında endorektal pelvik aralıklı sıralı sarmal kullanılmasının anatomik detayları ve ekstrakapsüler yayılımı daha iyi ve daha özgün olarak gösterilmesini sağladığı bildirilmiştir (10). Endorektal sarmallar daha düşük gürültü düzeyinde daha iyi sinyaller sağlamaktadır, ancak pahalıdır ve hastaya rahatsızlık vermektedir. Ayrıca EBRT görmüş prostat kanserli hastalarda rektit, fistül ve fibroz gibi komplikasyonlar daha sık görüldüğünden, endorektal sarmalların kullanımı bu hastalarda daha da fazla sıkıntı yaratmaktadır. Prostat kanseri T1 ağırlıklı görüntülerde izointens veya hipointens, T2 ağırlıklı görüntülerde ise hipointens lezyonlar şeklinde görülür. Alternatif olarak, prostat kanseri T2 ağırlıklı görüntülerde periferik zonda tekli, çoklu ya da yaygın hipointens lezyonlar şeklinde görülebilir (11); ancak T2 ağırlıklı görüntülerde periferik zonda saptanan hipointens lezyonlar kanser dışında kanama, hiperplastik nodüller, inflamasyon ya da radyasyon sonrası değişikliklere bağlı da olabilir (12). Dolayısıyla hipointens görünüm prostat kanserine özgü değildir. T2 ağırlıklı MR görüntülemenin EBRT görmüş hastalarda prostat kanseri nüksünü gösterme doğruluğu düşük gibi görünmektedir (13, 14). Prostatik atrofi gibi radyasyon sonrası gelişen değişiklikler, yaygın ve düşük T2 sinyal intensitesinin gelişmesi (Şek. 4 ve 5) ve normal zon anatomisinin ayırt edilememesi T2 ağırlıklı MR görüntülemenin doğruluk oranını düşürmektedir (15). Radyoterapi görmüş prostat kanserli 35 hastayı inceleyen Coakley ve arkadaşları, biri dışında tümünde T2 sinyal yoğunluğunun azalmasına bağlı olarak zon anatomisinin ayırt edilemediğini bildirmiştir (16). Biz dinamik kontrastlı T1 ağırlıklı MR görüntülemenin nüksü belirlemedeki doğruluk oranının T2 ağırlıklı MR görüntülemeden anlamlı derecede yüksek olduğunu saptadık (ki-kare, p=0.002). Fütterer ve arkadaşları prostat kanseri tanısı konmasında dinamik kontrastlı T1 ağırlıklı MR görüntüleme ile T2 ağırlıklı MR görüntüsünü karşılaştırmış, DCE T1 ağırlıklı MR görüntülemenin duyarlık ve özgünlüğünün sırasıyla %69 ve %97, T2 ağırlıklı MR görüntülemenin ise %60 ve %97 olduğunu göstermişlerdir (17). DCE T1 ağırlıklı ve T2 ağırlıklı MR görüntülemeleri arasındaki farklar istatistiksel açıdan anlamlı değildir; ancak daha az deneyimli bir radyolog tarafından DCE T1 ağırlıklı MR görüntüleme ile tümör tanısı konması açısından anlamlı bir Cilt 17 • Sayı 1 Eksternal ışın radyoterapisinden sonra nüks eden prostat kanserinin saptanmasında MR görüntüleme • 41
a b Şekil 4. a, b. Patolojik olarak kanıtlanmış prostat tümörü. Aksiyal T2 ağırlıklı MR görüntüsünde (a) periferik zon radyoterapiye bağlı olarak hipointenstir (oklar), ancak yaygın tümör infiltrasyonu ekarte edilemez. Dinamik kontrastlı T1 ağırlıklı MR görüntüsünde (b) periferik zon ve kapsülde arteryal fazda kontrastlanma vardır (oklar). Bu durum yaygın tümöral infiltrasyonla uyumludur. R, rektum; C, santral zon. a b Şekil 5. a, b. Patolojik olarak kanıtlanmış prostat tümörü. Aksiyal T2 ağırlıklı MR görüntüsünde (a) periferik zonda radyoterapi ya da kanser nüksüne bağlı hipointens alanlar görülmektedir (oklar). Dinamik kontrastlı T1 ağırlıklı MR görüntüsünde (b) periferik zon ve kapsülde arteryal fazda patolojik kontrastlanma vardır (oklar). R, rektum; C, santral zon. fark vardır. Rouvière ve arkadaşları EBRT görmüş prostat kanserli 22 hastada DCE T1 ağırlıklı MR görüntülemenin tümör nükslerini göstermedeki yerini değerlendirmiştir (18). DCE T1 ağırlıklı MR görüntüleme T2 ağırlıklı MR görüntülemeden daha duyarlı iken, her iki yöntemin özgüllüğünün benzer olduğunu bulmuşlardır; duyarlık açısından yöntemler arasındaki fark istatistiksel anlamlılık taşırken, özgüllük açısından anlamlı değildir. Bizim bulgularımız da dinamik kontrastlı T1 ağırlıklı MR görüntülemenin EBRT görmüş hastalarda tümör nükslerinin gösterilmesinde yararlı olduğu yolundaki yayınlarla uyumludur. Ancak bulgularımızın daha fazla sayıda hasta ile yapılacak çalışmalarla doğrulanması gereklidir. Prostat kanserli hastalarda MR görüntülemenin tanısal performansını arttırmak üzere başka bazı teknikler uygulanmıştır. Bunlar arasında difüzyon ağırlıklı görüntüleme ve manyetik rezonans spektroskopisi sayılabilir. Işın almış bir prostat T2 ağırlıklı görüntülerde genellikle küçük ve tamamen hipointens göründüğünden, anormal anatomiden çok anormal metabolizmayı gösteren MR spektroskopisinin lokal tümör nüksü ve metabolik atrofinin saptanması için daha iyi bir yöntem olduğu gösterilmiştir (1). MR spektroskopisi ile kolin+kreatin/sitrat oranının artması temelinde tümörler normal bez dokusundan ayrılır (19). Histopatoloji bulguları ile MRS arasındaki bağlantının incelendiği çalışmalarda MR spektroskopisinin duyarlığının %29-89, özgüllüğünün ise %62-95 arasında değiştiği, duyarlığın Gleason skoruna bağlı olduğu saptanmıştır (20). Örneğin, Gleason skoru 6 olan olgularda MR spektroskopinin tümör saptamadaki duyarlığı %44’ten %56’ya, Gleason skoru 8 ve yukarı olanlarda %89’a yükselmiştir (21). Bizim hasta grubumuzda MRS analizi için gerekli olan sitrat ve kolin düzeyleri ışın tedavisinden sonra ölçülemez düzeylere düşer (1). Dahası, sitrat düzeylerinde düşme ve/ veya kolin düzeylerinde artma prostatın değişik şekillerdeki strese (örneğin 42 • Mart 2011 • Diagnostic and Interventional Radiology Kara ve ark.
Page 1 and 2: Diagn Interv Radiol 2011; 17:38-43
Page 3: a b Şekil 2. a-c. Patolojik olarak

Dinamik kontrastlÄ± MR gÃ¶rÃ¼ntÃ¼lemenin eksternal Ä±ÅÄ±n ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Dinamik kontrastlÄ± MR gÃ¶rÃ¼ntÃ¼lemenin eksternal Ä±ÅÄ±n ...