Tüberoz sklerozda beyin tutulumunun difüzyon ağırlıklı MR bulguları

Diagn Interv Radiol 2006; 12:57-60
Bu makale Diagnostic and Interventional Radiology’de yer alan İngilizce makalenin
Türkçesi olup kaynak gösterme ve dizinleme amacı ile kullanılamaz.
Diffusion weighted MR findings of brain involvement in tuberous sclerosis.
A. K. Fırat, H. M. Karakaş, G. Erdem, C. Yakıncı, U. Bıçak
NÖRORADYOLOJİ
ARAŞTIRMA YAZISI
Tüberoz sklerozda beyin tutulumunun difüzyon
ağırlıklı MR bulguları
Ahmet Kemal Fırat, Hakkı Muammer Karakaş, Gülnur Erdem, Cengiz Yakıncı, Uğur Bıçak
AMAÇ
Difüzyon ağırlıklı görüntüler (DAG) mikroyapısal
parenkimal değişikliklerin gösterilmesinde kullanılmaktadır.
Tüberoz sklerozlu olgularda hamartomların
ve normal izlenen beyaz cevherin difüzyon
özelliklerini araştırdık.
GEREÇ VE YÖNTEM
MR görüntüleme için merkemize sevkedilmiş altı
tüberoz skleroz olgusunun (3-15 yaş, Ort: 9.0, SS.
4.4) difüzyon ağırlıklı görüntüleri retrospektif olarak
değerlendirilmiştir. Bu hastalara ait toplam 56
non-kalsifiye hamartoma ek olarak frontal, paryetal
normal beyaz cevherden ve bazal gangliyonlardan
ölçülen ADC değerleri 9 normal denekten (1-13 yaş,
Ort: 8.9, SS: 3.4) elde edilen ölçümlerle karşılaştırılmıştır.
Hamartomlar yerleşimlerine göre 3 ayrı alt
gruba ayrılarak bu gruplardan elde edilen ADC değerleri
karşılaştırılmıştır.
BULGULAR
Tüm hamartomların ADC değerleri 838-2230 ortalaması
1408 mm 2 /sn x 10 -3 (SS: 273.2), normal deneklerin
beyaz cevherlerinin ADC değerleri 695-857 ortalama
776.1 m 2 /sn x 10 -3 (SS: 44.23)’dir (p

a
b
Şekil 1. a, b. Tüberoz skleroz olgusuna ait T2A transvers kesitler (a) ve bu kesitlere ait ADC haritaları (b) ile bu
haritalar üzerindeki farklı hamartomlardan yapılan ADC ölçümleri izlenmekte.
lan yöntemlerle saptanamayan mikrokalsifikasyonların
bulunması olasılığı
ortadan kaldırılamadı. Yukarıda belirtilen
kalsifiye olmamış hamartomlar
yerleşimlerine göre kortikal (41 adet),
beyaz cevher (7 adet) ve subepandimal
yerleşimli (8 adet) olmak üzere üç
alt gruba ayrıldı. Bu lezyonların ADC
değerleri en az 20 piksel içeren ilgi
alanları (ROI’ler) kullanılarak ölçüldü.
Kortikal hamartomlardan yapılan
ADC ölçümlerinde, beyin omurilik
sıvısına (BOS) ait artifaktları engellemek
için magnifiye edilmiş konvansiyonel
görüntülerden yararlanıldı (Şekil
1a). Ölçümün gerçekleştirileceği
alanlar (ROI) bu görüntüler üzerinde
oluşturuldu ve daha sonra ADC haritaları
üzerine otomatik olarak kopyalandı
(Şekil 1b). Ölçümler her lezyon
için 3 kere tekrar edildi ve istatistiksel
analizde, belirtilen üç ölçümün ortalaması
kullanıldı. Ayrıca, konvansiyonel
MR görüntülemede normal olarak
izlenen frontal ve paryetal beyaz cevherden
ve bazal gangliyonlardan, her
iki hemisferden 3’er kez olmak üzere,
toplam 6’şar ADC ölçümü yapıldı. Bu
6 ölçümün ortalaması ilgili analizlerde
kullanıldı.
Kontrol grubu, yaş eşleştirilmiş (1-
13 yaş, Ort: 8.9, SS: 3.4) 9 normal
denekten (5 erkek ve 4 kız) oluşturuldu.
Bu grup TS olgularında kullanılan
protokolle incelendi. Bu gruptaki deneklerin
frontal ve paryetal beyaz cevherleri
ile bazal gangliyonlarından, her
iki hemisferden 3’er kez olmak üzere
toplam 6’şar ADC ölçümü yapıldı. Bu
6 ölçümün ortalaması ilgili analizlerde
kullanıldı.
İstatistiksel değerlendirmede SPSS
(statistical package for social sciences)
sürüm 10.0 kullanıldı.
Olgu ve kontrol gruplarındaki deneklerin,
normal görünümlü beyaz ve
derin gri cevherlerinden elde edilen
ortalama ADC değerleri arasındaki
farklılık ile olgu grubundaki hamartomların
ve kontrol grubundaki normal
beyaz cevherlerin ADC değerleri arasındaki
farklılık bağımsız değişkenler
t testi ile araştırıldı. Olgu grubundaki
değişik yerleşimli hamartomların ADC
değerleri arasındaki farklılık ise varyans
analizi (ANOVA) ile test edildi.
Belirtilen analizlerde p

a
b
Şekil 2. a, b. Sağ lateral ventrikül korpusu posterior komşuluğunda derin beyaz cevher yerleşimli ve sol frontal subkortikal alanda transvers T2A görüntüde (a) hiperintens,
transvers T1A görüntüde (b) ise gri cevher ile karşılaştırıldığında izointens izlenen hamartomlar görülmekte.
tomlar ile kontrol grubundaki normal
beyaz cevherlerin ADC değerleri arasında
istatistiksel açıdan anlamlı farklılık
bulundu (p

lamlı farklılık tanımsal olarak rastgele
moleküler hareketlerin artışından kaynaklanmaktadır.
Bu artış, kısmen glia
ve nöronlardaki değişikliklere, kısmen
de dismiyelinizan sürece bağlı olmalıdır
(3, 8). Belirtilen iki çalışmanın sonuçları
arasındaki rakamsal farklılıklar
ise büyük olasılıkla tarayıcı ve sekans
farklılıklarından kaynaklanmaktadır.
Çalışmanın başında, konvansiyonel
görüntüleme yöntemleriyle saptanamamakla
birlikte, histolojik olarak tanımlanan
displastik hücre grupları ve
myelinizasyon bozukluklarının difüzyon
ölçümlerinde değişikliğe neden
olabileceği belirtilmişti. Bu nedenle,
literatürde ilk kez, bu çalışmada, konvansiyonel
görüntüleme yöntemleri ile
normal olarak değerlendirilen beyaz
cevher alanlarının difüzyon özellikleri
incelenmiştir. Bununla birlikte, TS’li
olgulara ait beyaz cevher ADC ölçümleri
kontrol deneklere ait ölçümlerle
benzerlik göstermiştir. Bu sonuç, olgularda
diffüz değişikliklerin olmaması
ile açıklanmaktadır. Bu sonuç, ayrıca,
DAG’nin konvansiyonel görüntülemede
saptanmayan lezyonlarda ek katkı
sağlayamayacağını göstermektedir.
Şener ve arkadaşları (3, 5) yukarıda
belirtilen çalışmalarında hamartomları
toplu olarak değerlendirmiş ve dev
hücreli astrositomların ADC değerlerinin
hamartomlara göre beyaz cevhere
daha yakın değerlerde olduğunu
bulmuştur. Burada sunulan çalışmanın
farklılığı ise subepandimal, beyaz cevher
ve kortikal hamartomların ayrı ayrı
gruplandırılmış olmasıdır. Bu gruplandırmanın
yapılmasındaki temel çıkış
DIFFUSION WEIGHTED MR FINDINGS OF BRAIN INVOLVEMENT IN TUBEROUS SCLEROSIS
PURPOSE: Diffusion Weighted Imaging (DWI) is effective in identifying microstructural
cerebral parenchymal changes. We studied the diffusion characteristics of hamartomas
and normal white matter in cases with tuberous sclerosis (TS).
MATERIALS AND METHODS: Diffusion weighted images of 6 TS cases (ages between
3 – 15 years, mean 9.0 years, SD 4.4 years) that presented to our center for magnetic
resonance (MR) imaging have been retrospectively evaluated. In addition to 56
non-calcified hamartomas of TS patients, apparent diffusion coefficient (ADC) values
measured from frontal, parietal normal white matter, and basal ganglions of TS patients
were compared with values obtained from 9 normal subjects (ages 1 – 13 years,
mean 8.9 years, SD 3.4 years). Hamartomas were divided into 3 subgroups based on
their locations, and the ADC values measured in these groups were compared.
RESULTS: ADC values of all hamartomas were between 838 and 2230, with a mean
value of 1408 mm 2 /sec x 10 -3 (SD: 273.2); ADC values of the white matter of normal
subjects were between 695 and 857, with a mean value of 776.1 mm 2 /sec x 10 -3 (SD:
44.23) (p < 0.0001). ADC values of subependymal nodules, white matter hamartomas,
and subcortical tubers were 838–2230 (mean: 1440.5 mm 2 /sec x 10 -3 ; SD: 526.46),
1046–1622 (mean: 1328.6 mm 2 /sec x 10 -3 ; SD: 189.4), and 981–1973 (mean: 1417.4
mm 2 /sec x 10 -3 ; SD: 219.5), respectively (p = 0.666).
CONCLUSION: Diffusion characteristics of white matter hamartomas resulting from
TS clearly differ from those of normal white matter, but no significant difference was
observed in ADC values of these lesions based on their locations. Moreover, the ADC
measurements of normal white matter in these cases did not differ from those of the
control group, indicating that the disease does not cause a common explicit damage
in white matter and central gray matter, other than hamartomas, which can be
detected by DWI. DWI may only be used in the differential diagnosis of hamartomas
from secondary lesions with T1 and T2W signal intensities similar to those of hamartomas
and with different diffusion characteristics.
Key words: • diffusion magnetic resonance imaging • tuberous sclerosis • brain
Diagn Interv Radiol 2006; 12:57-60
noktası, subepandimal hamartomların
diğer hamartomlara göre farklı histolojik
özellikler gösterdiğinin bilinmesidir
(8). Bununla birlikte, farklı yerleşimli
hamartomların ADC değerleri arasında
istatistiksel olarak anlamlı fark saptanamamıştır.
Bu sonuç hamartomların
normal beyaz cevherden ayrımında
DAG’nin işe yaradığını ancak hamartomlar
arasındaki histopatolojik farklılıkları
ayırt etmede kullanılamayacağını
göstermektedir.
Sonuç olarak, DAG TS olgularının
değerlendirilmesinde konvansiyonel
MR bulgularına ek katkı sağlamamaktadır.
Bu yöntem, hamartomlarla
benzer T1 ve T2A sinyal intensitesine
sahip, difüzyon karakteri farklı ikincil
lezyonların hamartomlardan ayrıcı tanısında
kullanım alanı bulabilir.
Kaynaklar
1. Hart BL, Depper MH, Clercuzio CL.
Neurocutaneus Syndromes. In: Orrison
WW, ed. Neuroimaging. Philedelphia: W.B.
Saunders, 2000; 1717-1759.
2. Fırat AK, Karakaş HM, Fırat Y, Yakıncı C.
Quantitative evaluation of brain involvement
in ataxia telengiectasia by diffusion
weighted imaging. Eur J Radiol 2005 (in
press).
3. Sener RN. Tuberous sclerosis: diffusion
MRI findings in the brain. Eur Radiol 2002;
12:138-143.
4. Jansen FE, Braun KPJ, Nieuwenhuizen O,
et al. Diffusion weighted magnetic resonance
imaging and identification of the
epileptogenic tubers in patients with tuberous
sclerosis. Arch Neurol 2003; 60:1580-
1584.
A22 • Haziran 2006
5. Sener RN. Diffusion MR imaging of giant
cell tumors in tuberous sclerosis. J Comput
Assist Tomogr 2003; 27:431-433.
6. Roach ES, Smith M, Huttenlocher P, et
al. Report of diagnostic criteria of national
tuberous sclerosis association. J Child
Neurol 1992; 9:221-224.
7. Christophe C, Sekhara T, Rypens F,
Ziereisen F, Chirstiaens F, Dan B. MRI
spectrum of cortical malformations in
tuberous sclerosis complex. Brain Dev
2000; 22:487-493.
8. Barkowich AJ. Pediatric Neuroimaging. 3 rd
ed. Philedelphia: Lippincott Williams &
Wilkins, 2000; 404-405.
9. Nabbout R, Santos M, Rolland Y, Delalande
O, Dulac O, Chiron O. Early diagnosis of
subependymal giant cell astrocytoma in
children with tuberous sclerosis. J Neurol
Neurosurg Psychiatry 1999; 66:370-375.
10. Mukonoweshuro W, Wilkinson ID, Griffiths
PD. Proton MR spectroscopy of cortical
tubers in adults with tuberous sclerosis
complex. Am J Neuroradiol 2001; 22:1920-
1925.
11. Rowley HA, Grant PE, Roberts TP.
Diffusion MR imaging. Theory and appplicatios.
Neuroimaging Clin North Am 1999;
9:343-361.
12. Chang L, Ernst T. MR spectroscopy and
diffusion weighted MR imaging in focal
brain lesions in AIDS. Neuroimaging Clin
North Am 1997; 7:409-426.