76.Sayı (2009/1) - Orman ve Su İşleri Bakanlığı
09.05.2014 • Views
Share Embed Flag

76.Sayı (2009/1) - Orman ve Su İşleri Bakanlığı

76.Sayı (2009/1) - Orman ve Su İşleri Bakanlığı

76.Sayı (2009/1) - Orman ve Su İşleri Bakanlığı

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
ormansu.gov.tr

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

Fotoğraf: Mehmet AKAR<br />

Ilıca Şelalesi / Pınarbaşı / Kastamonu

Değerli Çevre <strong>ve</strong> İnsan Dergisi Okuyucuları…<br />

<strong>2009</strong> yılının ilk sayısında tekrar birlikte olmanın<br />

mutluluğu içerisindeyim.<br />

<strong>Orman</strong> yangınları için büyük risk olan bir<br />

yaz mevsimine daha girmiş bulunmaktayız.<br />

<strong>Orman</strong> yangınlarıyla mücadele için<br />

her bölgemizde yangın söndürme<br />

ekiplerimizle, araç <strong>ve</strong> gereçlerimizle,<br />

havadan söndürme araçlarıyla<br />

günün 24 saati tetikte<br />

beklemekteyiz.<br />

Vatandaşlarımızdan en büyük beklentimiz<br />

daha duyarlı davranmaları… Zira<br />

orman yangınlarının çok büyük bölümünün<br />

insanlarımızın tedbirsizliği <strong>ve</strong> dikkatsizliği<br />

sonucu meydana geldiği, çıkan orman yangınlarının<br />

% 97’sinin insan kaynaklı olduğu<br />

unutulmamalıdır.<br />

Ülkemizin en önemli kaynaklarından olan<br />

ormanlarımızın korunması <strong>ve</strong> mevcut orman<br />

alanlarımızın artırılması konusunda herkesin<br />

gerekli hassasiyeti göstermesi gerekmektedir.<br />

En büyük temennimiz ormanlarımızda<br />

hiç yangın çıkmaması… Ancak<br />

bununla birlikte erken uyarı sistemlerimiz<br />

<strong>ve</strong> modern ekipmanlar<br />

sayesinde çıkabilecek yangınlara<br />

erken müdahale edilerek daha büyük<br />

kayıpların önüne geçmek için<br />

tüm personelimizle canla başla çalışacağımızın<br />

da bilinmesini isterim.<br />

Bütün gayretimiz daha temiz, daha yaşanabilir<br />

bir ” TÜRKİYE “ için…<br />

Prof. Dr. Hasan Zuhuri SARIKAYA<br />

Müsteşar<br />

T.C. Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanlığı<br />

Adına Sahibi <strong>ve</strong><br />

Genel Yayın Yönetmeni<br />

Prof. Dr. Hasan Z. SARIKAYA<br />

(Müsteşar)<br />

Yayın Koordinatörü<br />

Mustafa ARI<br />

Eğitim <strong>ve</strong> Yayın Dairesi Başkanı<br />

Yazı İşleri Müdürü<br />

Aycan SARGIN<br />

Haber Müdürü<br />

Sinan DELİDUMAN<br />

Redaksiyon<br />

Semih ŞEYDA<br />

İ. Ethem AVŞAR<br />

T.C. Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanlığı<br />

Eğitim <strong>ve</strong> Yayın Dairesi<br />

Başkanlığınca Hazırlanmıştır.<br />

Grafik Tasarım - Baskı<br />

Başak Matbaacılık<br />

Anadolu Bulvarı Meka Plaza No:5/15<br />

Gimat ANKARA<br />

T: (0312) 397 16 17 F: (0312) 397 03 07<br />

www.basakmatbaa.com<br />

e-mail:basaktanitim@gmail.com<br />

Yönetim Yeri <strong>ve</strong> Yazışma Adresi<br />

T.C. Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanlığı<br />

Eğitim <strong>ve</strong> Yayın Dairesi<br />

Başkanlığı<br />

Söğütözü Cad. No:14/E Kat:3<br />

Beştepe - ANKARA<br />

Tel: (0312) 207 51 91-92<br />

Faks: (0312) 207 51 09<br />

www.cevreorman.gov.tr<br />

e-posta: eyd@cevreorman.gov.tr<br />

Baskı Tarihi:<br />

03.07.<strong>2009</strong><br />

ISSN: 1302-0145<br />

Dergide yer alan yazılardan doğacak her türlü sorumluluk yazı sahiplerine aittir.

içindekiler<br />

04<br />

06<br />

08<br />

11<br />

14<br />

18<br />

24<br />

26<br />

27<br />

28<br />

Babakan Erdoan<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan<br />

Prof. Dr. Veysel Erolu<br />

5 Haziran Dünya Çevre Günü<br />

22 Mays Dünya Biyolojik<br />

Çeitlilik Günü<br />

Biyolojik Çeitlilik<br />

<strong>Su</strong> Forumunun Ardndan<br />

Uygulamal Çevre Eitiminin Ardndan<br />

<strong>Orman</strong> Tekilat 170 Yanda<br />

<strong>Orman</strong> Yangnlarna Dikkat<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl Çalmalar

Bakanlar Toplants<br />

Sürdürülebilir Tüketim <strong>ve</strong> Üretim<br />

Kamu Görevlileri Etik Davran lkeleri <strong>ve</strong><br />

Uygulamadaki Durumu<br />

Nene Hatun<br />

Türkiye ile Avusturalya Arasndaki<br />

Mutabakat Zapt<br />

Evde Hayvan Beslemek<br />

Gaziantep Doa Koruma Dernei<br />

Life Hawaman Projesi<br />

Çevreden...<br />

Bulmaca<br />

32<br />

34<br />

38<br />

45<br />

47<br />

48<br />

50<br />

54<br />

61<br />

64

Kayseri Kranard Kent<br />

<strong>Orman</strong>nda düzenlenen<br />

Dünya Çevre<br />

Günü Festivali’ne itirak<br />

eden Babakan Recep Tayyip<br />

Erdoan, burada yapt<br />

konumada, çevre kirliliine<br />

dikkati çekti. Bugün artk<br />

tüm dünyada çevre <strong>ve</strong> iklim<br />

konusunda ciddi tehditlerin<br />

eiinde bulunulduunu<br />

söyleyen Erdoan, ‘’Çevre<br />

konusunda eskiye dayanan<br />

hassasiyetlerimizi hatrlatmamz,<br />

hatrlatmakla kalmayp<br />

unuttuumuz bu vasflarmz<br />

yeniden hayata geçirmemiz<br />

artk kaçnlmaz bir hal ald’’<br />

diye konutu.<br />

Kayseri Büyükehir<br />

Belediyesi’nin giri-<br />

imleriyle Türkiye’nin<br />

ilk özel atk sterilizasyon<br />

tesisinin Kayseri’ye kurulduunu<br />

ifade eden Erdo-<br />

an, ‘’Bütün mesele bu ie<br />

inanmak. Türkiye’nin ilk<br />

özel tbbi atk sterilizasyon<br />

tesisinin açln <strong>ve</strong> lisans<br />

<strong>ve</strong>rme iini de burada gerçekletiriyoruz.<br />

Gayretlerimizin<br />

asla boa çkmayacana,<br />

çlklarmzn yank<br />

bulacana inanyorum’’<br />

diye konutu.<br />

4 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

Babakan Erdoan, Kzlderililere<br />

ait ‘’Son aaç kesildiinde,<br />

son nehir kirlendiinde<br />

<strong>ve</strong> son balk öldüünde o zaman<br />

parann yenmediini anlayacaksnz’’<br />

atasözünü hatrlatarak, ‘’buna<br />

yürekten katldn’’, çevreyi koruyarak<br />

sanayilemenin mümkün<br />

olduunu vurgulad. Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong><br />

Bakanl’nn daha önce ayr<br />

olduunu, bu bakanlklar kendilerinin<br />

birletirdiini söyleyen Erdoan,<br />

‘’<strong>Orman</strong>sz çevre, çevresiz orman<br />

olmaz’’ diye konutu.<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Erolu<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Prof. Dr.<br />

Veysel Erolu da burada yapt konumada,<br />

‘’Esasen çevreci olmak<br />

lafla olmuyor. Çevreci olmak icraatla<br />

oluyor’’ dedi.<br />

Babakan Erdoan’n talimatyla<br />

geçen yl ‘’Milli Aaçlandrma Seferberlii’’<br />

balattklarn söyleyen<br />

Erolu, unlar kaydetti:<br />

‘’Seferberlii balattmzda, hedefimiz<br />

1 ylda 420 bin hektarlk alan<br />

aaçlandrmakt. Ancak biz hedefimizi<br />

de aarak 463 bin hektarlk alan<br />

aaçlandrarak bu çalmay tamamladk.<br />

Çevre için 2003’ten bu yana<br />

çok eyler yapld. Öncelikle, hava<br />

kirlilii ölçüm istasyonlarnn saysn<br />

artrdk <strong>ve</strong> ülke geneline yaydk.<br />

Daha sonra ülkemizin denizlerini<br />

temizledik <strong>ve</strong> denizlerimizin temiz<br />

olduunu gösteren ‘Mavi Bayrak’<br />

uygulamasn balattk. u an mavi<br />

bayrakl 300 noktamz oldu.’’<br />

Babakan Recep Tayyip Erdoan’n,<br />

stanbul’a Belediye Bakan seçildii<br />

zaman, baz gazetelerin promosyon<br />

olarak gaz maskesi dattn, ancak<br />

yaplan çalmalarla, stanbul’un<br />

dünyann sayl temiz ehirlerinden<br />

birisi haline geldiini kaydeden<br />

Erolu, ‘’AK Parti iktidar döneminde<br />

balatlan çevre hareketleri sonucu,<br />

Türkiye’nin her taraf yeile boyand’’<br />

diye konutu.<br />

Bir Milyon Fidan Kampanyas<br />

Konumalarn ardndan, Babakan<br />

Erdoan video konferans sistemiyle<br />

Denizli, Erzurum Kocaeli, Malatya<br />

<strong>ve</strong> Samsun illerine balanarak ‘’1<br />

milyon kadn, bir milyon fidan’’ kampanyasn<br />

balatt. Erdoan, Kranard<br />

Kent <strong>Orman</strong>’nda fidan dikti.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 5

ÇEVRE VE ORMAN BAKANI PROF. DR. VEYSEL<br />

EROLU, YAYINLADII MESAJLA DÜNYA<br />

ÇEVRE GÜNÜ’NÜ KUTLADI…<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Prof. Dr. Veysel ERO-<br />

LU, mesaj yaynlayarak Dünya Çevre Günü’nü<br />

kutlad. Bakan Erolu’nun mesaj öyle;<br />

Çevre; insan <strong>ve</strong> tabiat varlklarnn birbirleriyle etkileim<br />

içinde bulunduu bir sistemdir.<br />

Hzl nüfus art <strong>ve</strong> sanayileme, çevrenin kirlenmesini<br />

gün geçtikçe arttrmaktadr. Bu sebeple çevre <strong>ve</strong> çevre<br />

meseleleri hzla deien dünyann ana gündem balklarndan<br />

birini oluturmaktadr.<br />

Çevrenin korunmas, gelitirilmesi <strong>ve</strong> iyiletirilmesi konularnda<br />

gösterilen çabalarn gayesi, insanlarn daha<br />

salkl <strong>ve</strong> gü<strong>ve</strong>nli bir çevrede yaamalarnn salanmasdr.<br />

Çevre, bir kurum ya da kuruluun deil bütün insanln<br />

sorumlu olduu yaam alandr. Gelecek nesillere iyi<br />

bir çevre brakmak için; kirlenmelerin önlenmesi, tabiatn<br />

korunarak tahribatnn engellenmesi, yeil alanlarn<br />

korunmas <strong>ve</strong> artrlmas ile kamuoyunun bilinçlendirilmesi<br />

önem arz etmektedir.<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl olarak çevreyi; havas, suyu<br />

<strong>ve</strong> toprayla bir bütün olarak ele alyoruz <strong>ve</strong> çalmalarmz<br />

bu bütünlük içerisinde uyumlu olarak yürütüyoruz.<br />

Maksadmz; daha yeil, daha güzel, daha temiz<br />

<strong>ve</strong> daha yaanabilir bir Türkiye hedefini gerçekletirmektir.<br />

Bu hedefe ulamak için var gücümüzle çalyoruz.<br />

“Küçük eyler, Dünyay yeniler” Çevre için yapacanz<br />

her faaliyet, gelecek nesillerin daha güzel bir ortamda<br />

yaayaca bir dünya ina edecektir.<br />

6 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 7

5 Haziran<br />

Çevre ile ilgili uluslararas politikalarn<br />

dönüm noktas olarak kabul<br />

edilen 5 Haziran 1972 tarihinde gerçekleen<br />

“Stockholm Konferans” 113<br />

ülkenin çevre konusunda yaygn bir<br />

platform oluturmasnn yannda sorunlara<br />

evrensel düzeyde sahip çklmas<br />

açsndan da son derece önemli<br />

olmu <strong>ve</strong> bu konferans sonucunda<br />

yaynlanan deklerasyonla 5 Haziran<br />

tarihi, “Dünya Çevre Günü” olarak<br />

ilan edilmitir. 34 yl önce bugün ilan<br />

edilen dünya çevre günü, ülkemizde<br />

<strong>ve</strong> dünyada çevre korumaclnn <strong>ve</strong><br />

bilinçli bir katlmn salanmas amacyla,<br />

küresel bilinçlendirme günü<br />

olarak kabul edilmektedir.<br />

Bu sebeple, 5 Haziran <strong>2009</strong> tarihinde<br />

Dünya Çevre Günü münasebetiyle stanbul<br />

Sütlüce Kongre <strong>ve</strong> Kültür Merkezinde<br />

düzenlenen merasim, çözüm<br />

önerileri <strong>ve</strong> Türkiye’de çevre konusunda<br />

yaplan çalmalarn anlatld-<br />

video gösterimiyle balad. Daha<br />

sonra merasim, srasyla Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong><br />

Bakanl Müstear Prof.Dr. Hasan<br />

Zuhuri SARIKA’nn konumalar,<br />

stanbul Büyükehir Belediye Bakan<br />

Kadir Topba’n <strong>ve</strong> Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong><br />

Bakan Prof. Dr. Veysel Erolu’nun<br />

konumalaryla devam etti.<br />

Bakan Erolu konumasnda:<br />

Gelecek nesillere daha iyi bir çevre<br />

braklmas için herkesin kendisini<br />

Haber - Fotoraf: Kemal Tark UYGUR<br />

muhasebeden geçirmesi gerektiini<br />

anlatt. Türkiye’nin son 15 ylda hava,<br />

su, toprak kirlilii <strong>ve</strong> erozyonla mücadelede<br />

çok iyi noktaya geldiinin<br />

altn çizdi.<br />

Konumalarn ardndan ödül merasimine<br />

geçildi, En Çevreci Televizyon<br />

Program, en Çevreci lk öretim Oku-<br />

8 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

lu, En Çevreci Organize Sanayi Bölgesi,<br />

<strong>ve</strong> En Çevreci Belediye dallarnda ödüller<br />

datld. Bu kapsamda; ‘’Medya Alannda<br />

Çevre Berat Ödülü’’ne layk görülen<br />

HaberTürk Gazetesi Genel Yayn Yönetmen<br />

Yardmcs Doan Satm <strong>ve</strong> Türkiye<br />

Gazetesi Çevre Koordinatörü Sinema Sanatçs<br />

Ediz Hun’a ödülünü Bakan Erolu<br />

<strong>ve</strong>rdi.<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl tarafndan<br />

ülke genelinde lköretim okullar arasnda<br />

“Uygulamal Çevre Eitimi Projesi”<br />

çalmalar sürdürülmektedir. Proje kapsamnda<br />

okullarmz; gerçekletirdikleri<br />

sosyal faaliyetler, çevre gezileri, atklar<br />

<strong>ve</strong> geri kazanm, hazrlanan çevre köeleri,<br />

aaçlandrma <strong>ve</strong> yeillendirme çalmalar,<br />

su <strong>ve</strong> enerji tasarrufu ile <strong>ve</strong>lilerin<br />

projeye yaptklar katklar göz önünde<br />

bulundurularak yaplan deerlendirme<br />

sonunda dereceye giren okullar belirlenmitir.<br />

Bu çerçe<strong>ve</strong>de; En Çevreci lköretim<br />

okullar kategorisinde birinci olan<br />

Aydn Çapahasan lköretim Okulu, ikinci<br />

olan Afyonkarahisar Ayazini lköretim<br />

Okulu <strong>ve</strong> üçüncü olan Burdur <strong>Su</strong>na Uzal<br />

lköretim Okulu’nun ödüllerini stanbul<br />

Büyükehir Belediye Bakan Kadir Topba<br />

takdim etti.<br />

Çevrenin korunmas, çevre kirliliinin önlenmesi<br />

<strong>ve</strong> çevre bilincinin arttrlmas için<br />

ülke genelinde çevre konusunda organize<br />

sanayi bölgelerini tevik etmek amacyla<br />

”Türkiye’nin En Çevreci Organize Sanayi<br />

Bölgesi” yarmas düzenlenmitir. Yarma<br />

kapsamnda, Organize Sanayi Bölgesi<br />

dosyalar Bakanlmza gönderilmi olup,<br />

Bakanlmzn ilgili teknik birimlerinden<br />

uzmanlar <strong>ve</strong> OSBÜK yetkililerinden olu-<br />

an juri tarafndan dosyalar üzerine yaplan<br />

deerlendirme <strong>ve</strong> yerinde inceleme<br />

sonucunda dört Organize Sanayi Bölgesi<br />

ödüle hak kazanmtr. Bu çerçe<strong>ve</strong>de<br />

‘‘En Çevreci‘’ Organize Sanayi Bölgeleri’’<br />

kategorisinde Eskiehir Organize Sanayi<br />

Bölgesi birinci oldu. Kocaeli Plastikçiler<br />

Organize Sanayi Bölgesi <strong>ve</strong> Bursa Demirta<br />

Organize Sanayi Bölgesi ikincilii paylarken,<br />

Kocaeli Taysad Organize Sanayi<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 9

Bölgesi de üçüncü oldu. Ödüllerini stanbul Vali<br />

Yardmcs Mehmet Fahri CAN <strong>ve</strong>rdi.<br />

Çevrenin korunmas, çevre kirliliinin önlenmesi<br />

<strong>ve</strong> çevre bilincinin arttrlmas için ülke<br />

genelinde çevre konusunda belediyelerimizi<br />

tevik etmek amacyla, ”Türkiye’nin En Çevreci<br />

Belediyesi” yarmas düzenlenmitir. Yarma<br />

kapsamnda her ilde yaplan deerlendirmeler<br />

sonucunda seçilen birincilere ait dosyalar Bakanlmza<br />

gönderilmi olup, Bakanlmzn<br />

ilgili teknik birimlerinden uzmanlardan oluturulan<br />

jüri tarafndan yaplan deerlendirme<br />

sonucunda dört belediye finale kalm, yaplan<br />

yerinde inceleme sonucunda dört belediye<br />

ödüle hak kazanmtr. Bu çerçe<strong>ve</strong>de En Çevreci<br />

Belediyeler kategorisinde; Denizli Belediyesi<br />

birinci, Yozgat Belediyesi ikinci olurken, Alanya<br />

<strong>ve</strong> Didim Belediyeleri üçüncülüü paylatlar.<br />

Ödüllerini Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Prof.Dr.<br />

Veysel EROLU takdim etti.<br />

Ödül töreninin ardndan Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl,<br />

Petrol Sanayi Dernei, Türk Eczaclar<br />

Birlii, Tanabilir Pil Üreticileri <strong>ve</strong> thalatçlar<br />

Dernei <strong>ve</strong> Lastik Sanayicileri Dernei arasnda<br />

Atklarn Kaynanda Ayr Toplanmas (AKAT)<br />

Platformu ile protokol imzaland. Protokol, Türkiye<br />

genelinde bütün atklarn çevreye <strong>ve</strong> insana<br />

olas zararlarn yok etmeyi <strong>ve</strong> atklar deerlendirme<br />

yoluyla ekonomiye <strong>ve</strong> tabiata yararl olacak<br />

ekilde geri kazanmay <strong>ve</strong> geri dönüümü<br />

salamay amaçlyor.<br />

Merasimin son bulmasndan sonra Bakan Erolu<br />

<strong>ve</strong> da<strong>ve</strong>tliler, eski Galata Köprüsü’ndeki çevre<br />

konulu serginin açlna itirak etti.<br />

10 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

22 Mays Dünya Biyolojik Çeitlilik Günü<br />

Dünya Biyoçeitlilik Günü<br />

“Biyolojik Çeitlilik <strong>ve</strong> stilac Yabanc Türler”<br />

Temasyla KUTLANDI<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl<br />

Doa Koruma <strong>ve</strong> Milli Parklar Genel Müdürlüü<br />

Biyolojik çeitlilik, canllarn<br />

farklln <strong>ve</strong> deikenliini,<br />

içinde bulunduklar karma-<br />

k ekolojik yaplarla, birbirleriyle <strong>ve</strong><br />

çevreleriyle karlkl etkileimlerini<br />

ifade etmektedir. nsanlarn bata<br />

gda olmak üzere temel ihtiyaçlarn<br />

karlamasnda vazgeçilmez bir yeri<br />

olan canl kaynaklarn temeli biyolojik<br />

çeitliliktir. Dier bir deyile biyolojik<br />

çeitlilik bir ülkenin biyolojik zenginliidir.<br />

Dünyann giderek azalan canl<br />

kaynaklar <strong>ve</strong> giderek kirlenen toprak<br />

<strong>ve</strong> su kaynaklar dikkate alndnda,<br />

ülkelerin sahip olduu biyolojik çeitlilik,<br />

stratejik bir güç durumuna gelmektedir.<br />

Dünyada biyolojik çeitlilik kuzeyden<br />

güneye <strong>ve</strong> batdan douya doru<br />

art gösterir. Ülkemiz ise, kuzey ile<br />

güney, bat ile dou arasndaki geçi<br />

noktas olarak, üç fark biyocorafik<br />

alan birletiren <strong>ve</strong> geçi formlar ile<br />

birlikte, Avrupa-Sibirya, ran-Turan <strong>ve</strong><br />

Akdeniz olmak üzere üç biyocorafik<br />

alan kapsayan bir ülkedir. Bu nedenle<br />

Türkiye hem tür, hem genetik hem<br />

de ekosistem seviyelerinde yüksek<br />

bir çeitlilie sahiptir.<br />

Birlemi Milletlere üye ülkeler tarafndan,<br />

dünyann kar karya olduu<br />

çevresel sorunlarla ba edebilmek için<br />

uluslar aras seviyede ibirlii salanmas<br />

gerektii kabul edilmi <strong>ve</strong> 1992<br />

ylnda Rio’da düzenlenen Dünya Zir<strong>ve</strong>sinde<br />

iklim deiiklii, çölleme <strong>ve</strong><br />

biyolojik çeitlilii konu alan üç temel<br />

çevre sözlemesi imzaya açlmtr.<br />

Bu üç sözlemeden biriside Biyolojik<br />

Çeitlilik Sözlemesidir.<br />

Ülkemiz Biyolojik Çeitlilik Sözlemesi’ni,<br />

imzaya açld 5 Haziran<br />

1992 tarihinde imzalamtr. Sözleme,<br />

TBMM tarafndan 29 Austos<br />

1996 tarihinde 4177 sayl Kanun ile<br />

onaylanm <strong>ve</strong> onay belgesinin Birlemi<br />

Miletlere tevdisi akabinde14 Mays<br />

1997 tarihinde yürürlüe girmitir.<br />

Sözlemeye bu güne kadar 191 ülke<br />

taraf olmutur.<br />

Biyolojik Çeitlilik Sözlemesi’nin üç<br />

temel amacn;<br />

•Biyolojik çeitliliin korunmas<br />

•Biyolojik kaynaklarn sürdürülebilir<br />

kullanm<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 11

•Genetik kaynaklarn kullanmndan<br />

kaynaklanan faydalarn adil <strong>ve</strong> hakkaniyete<br />

uygun paylam oluturmaktadr.<br />

Biyolojik çeitlilii en geni muhteviyatta<br />

ele alan BM Biyolojik Çeitlilik<br />

Sözlemesi’nin metninin kabul edildii<br />

“22 Mays” tarihi BM tarafndan<br />

“Dünya Biyolojik Çeitlilik Günü” olarak<br />

ilan edilmitir.<br />

Biyolojik Çeitlilik Sözlemesi Sekreteryas<br />

tarafndan her yl Dünya Biyolojik<br />

Çeitlilik Gününde ele alnacak<br />

bir konu belirlenmektedir. <strong>2009</strong> yl<br />

için Dünya Biyolojik Çeitlilik Gününün<br />

konusu “biyolojik çeitlilik <strong>ve</strong><br />

istilac yabanc türler” olarak kabul<br />

edilmitir. stilac yabanc türler, belli<br />

bir ekosistemde doal olarak bulunmayan<br />

ancak sonradan o ekosisteme<br />

sokulmu <strong>ve</strong> ar düzeyde yaylarak<br />

o ekosistemdeki doal türlerin yaama<br />

alanlarn daraltarak azalmalarna,<br />

bazen de yok olmalarna neden<br />

olan türlerdir. Sözleme kapsamnda<br />

biyolojik çeitliliin yabanc türler nedeniyle<br />

tehlikeye girmesini önlemek<br />

amacyla yabanc türlerin doal ekosistemlere<br />

yerletirilmeden önce tâbi<br />

tutulmas gereken deerlendirmeleri<br />

<strong>ve</strong> daha önceden ekosistemlere bir<br />

ekilde girmi olan istilac yabanc<br />

türlerin kontrol altna alnmasna yönelik<br />

tedbirleri içeren bir rehber onaylanmtr.<br />

22 Mays Dünya Biyolojik Çeitlilik<br />

Günü <strong>ve</strong>silesiyle düzenlenen etkinlikler<br />

ülkemizde <strong>ve</strong> tüm dünyada biyolojik<br />

çeitliliin önemi hakknda<br />

toplumsal bilincin güçlenmesine katk<br />

salayacaktr.<br />

Biyolojik Çeitlilik Sözlemesi Rio’da<br />

imzaya açld tarihte Türkiye Cumhuriyeti<br />

adna zamann Babakan tarafndan<br />

imzalanm, TBMM’de onay<br />

süreci tamamlanarak 27 Aralk 1996<br />

tarihinde Resmi Gazetede yaynlanarak,<br />

14 Mays 1997 tarihinde yürürlülüe<br />

girmitir.<br />

Biyolojik Çeitlilik Sözlemesinin<br />

amac; Biyolojik çeitliliin korunmas,<br />

biyolojik kaynaklarn sürdürülebilir<br />

kullanm ile genetik kaynaklarn kullanmndan<br />

doan faydalarn eit <strong>ve</strong><br />

adil paylamnn salanmasdr.<br />

Biyolojik Çeitlilik Sözlemesi, dünyada<br />

ilk kez biyolojik çeitlilii tüm<br />

yönleriyle bu kadar kapsaml olarak<br />

irdeleyen <strong>ve</strong> genetik kaynaklar uluslararas<br />

bir antlamada balayc yükümlülüklerle<br />

kapsayan <strong>ve</strong> biyolojik<br />

çeitlilii insanolunun ortak endiesi<br />

olarak ele alan bir sözlemedir.<br />

12 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

Biyolojik Çeitlilik Sözlemesinde biyolojik<br />

çeitlilii üç katagoride ele<br />

almaktadr; türlerin sahip olduu genetik<br />

çeitlilik, tür çeitlilii <strong>ve</strong> ekosistem<br />

çeitlilii. Biyolojik Çeitlilik Sözlemesi<br />

ülkelelere kendi snrlar içindeki<br />

biyolojik çeitlilik deerlerini <strong>ve</strong><br />

doal kaynaklarn belirleme, koruma<br />

<strong>ve</strong> sürdürülebilir bir ekilde kullanma<br />

sorumluluunu <strong>ve</strong>rmektedir.<br />

Birlemi Milletler Genel Kurulu, Sözlemenin<br />

dünyada yürürlülüe girme<br />

tarihi olan 29 Aralk gününü Dünya<br />

Biyolojik Çeitlilik Günü olarak kabul<br />

etmitir. Ancak tüm ülkelerde 29<br />

Aralk günü yl sonu olmas nedeniyle<br />

etkinlik yaplamamas üzerine Sözleme<br />

Sekreteryas, Sözleme metninin<br />

kabul günü olan 22 Mays gününü<br />

“Dünya Biyolojik Çeitlilik Günü” olarak<br />

kabul edilmitir.<br />

Bugünde; Biyolojik Çeitlilik Sözlemesinin<br />

taraf ülkelerce uygulanmas,<br />

karlalan sorunlarn tesbiti, ortak<br />

çözümlerin bulunmas, dünyada hzla<br />

azalan biyolojik çeitliliin korunmas,<br />

gelitirilmesi <strong>ve</strong> sürdürülebilir kullanmnn<br />

salanmas yönünde dikkatleri<br />

bir daha çekmektir.<br />

nsanlarn bata gda olmak üzere temel<br />

ihtiyaçlarn karlamasnda vazgeçilmez<br />

bir yeri olan canl kaynaklarn<br />

temeli biyolojik çeitliliktir. Tpta<br />

kullanlan ilaçlarn yarsnn kökenini<br />

yabani bitki <strong>ve</strong> hayvanlar oluturmaktadr.<br />

Üretimi yaplan tüm tarm çe-<br />

itlerinin, yani kültüre alnm bitki <strong>ve</strong><br />

hayvan türlerinin temeli doada bulunan<br />

yabani akrabalarna dayanr. Gda<br />

<strong>ve</strong> tarm için önem tayan <strong>ve</strong> giderek<br />

azalan canl kaynaklar, bugün bir ülkenin<br />

sahip olabilecei önemli avantajlar<br />

arasnda saylmaktadr. Dünyann<br />

tarm yaplabilecek nitelikteki alanlar<br />

<strong>ve</strong> su kaynaklar hzla kirlenmekte <strong>ve</strong><br />

yok olmaktadr. Bilim adamlar yakn<br />

gelecekte insanlarn ciddi bir gda <strong>ve</strong><br />

su sorunu ile kar karya kalaca<br />

görüündedir. Bu gelimeler nda,<br />

ülkelerin sahip olduu biyolojik<br />

çeitlilik, özellikle genetik kaynaklar<br />

anlamnda büyük bir güç durumuna<br />

gelmektedir. Dünya’nn her yerinde<br />

biyolojik çeitlilii azaltan <strong>ve</strong>ya onu<br />

olumsuz yönde etkileyen nedenlerin<br />

hemen hepsinde dorudan <strong>ve</strong>ya<br />

dolayl olarak insan faktörünün etkili<br />

olduu görülür. Biyolojik zenginlii<br />

azaltan nedenlerin kökeni ne olursa<br />

olsun; onu korumak, yönetmek <strong>ve</strong><br />

sürdürülebilir ekilde kullanmak yine<br />

biz insanlarn sorumluluudur. Ülkemiz<br />

insanlarn gda gü<strong>ve</strong>nlii için ya-<br />

amsal kaynaklarn sahibi bir ülke olarak<br />

dünyann ansl ülkelerinden birisidir<br />

<strong>ve</strong> bu önemli zenginlii gelecek<br />

nesillerin refah için aklc bir ekilde<br />

koruma <strong>ve</strong> kullanma sorumluluunu<br />

tamaktadr. Bu olaanüstü ekosistem<br />

<strong>ve</strong> habitat çeitlilii beraberinde<br />

önemli bir tür çeitliliini getirmitir.<br />

22 Mays Dünya Biyolojik Çeitlilik<br />

Günü <strong>ve</strong>silesiyle düzenlenen etkinlikler<br />

ülkemizde <strong>ve</strong> tüm dünyada biyolojik<br />

çeitliliin önemi hakknda<br />

toplumsal bilincin güçlenmesine katk<br />

salayacaktr.<br />

nsanlarn bata<br />

gda olmak<br />

üzere temel<br />

ihtiyaçlarn<br />

karlamasnda<br />

vazgeçilmez bir<br />

yeri olan canl<br />

kaynaklarn<br />

temeli biyolojik<br />

çeitliliktir.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 13

Biyolojik Çeitlilik <strong>ve</strong><br />

Doal Kaynak Yönetimi Projesi’nin Ardndan...<br />

Osman ÖZTÜRK<br />

Doa Koruma <strong>ve</strong> Milli Parklar<br />

Genel Müdür Yardmcs<br />

Erdoan ERTÜRK<br />

Biyolojik Çeitlilik <strong>ve</strong> Doal Kaynak Yönetimi<br />

Projesi Koordinatörü V.<br />

Dünya üzerindeki ilk resmî korunan<br />

alan çalmalar Amerika<br />

Birleik Devletleri tarafndan<br />

gerçekletirilmi <strong>ve</strong> sahip oldu-<br />

u doal güzellikler <strong>ve</strong> yaban hayat<br />

nedeniyle 1872 ylnda “Yellowstone<br />

Milli Park” ilan edilmitir.1933 ylnda<br />

Londra’da imzalan “Baz Bölgelerdeki<br />

<strong>ve</strong> Özellikle Afrika’daki Doal Flora <strong>ve</strong><br />

Fauna’nn Korunmas Sözlemesi “ile<br />

milli parklar, tabiat rezervleri <strong>ve</strong> dier<br />

rezervlerin oluturulmasna karar <strong>ve</strong>rilmi<br />

<strong>ve</strong> ilk biyolojik çeitlilik koruma<br />

çalmalar balatlmtr. Daha sonraki<br />

yllarda bu konularda birçok uluslar<br />

aras sözlemeler yaplmtr. Özellikle<br />

biyolojik çeitlilik üzerine odaklanan<br />

en önemli sözlemeler; 1971 tarihli<br />

“Özellikle <strong>Su</strong> Kular Yaama Ortam<br />

olan Uluslararas Öneme Sahip <strong>Su</strong>lak<br />

Alanlar Hakknda Sözleme (Ramsar<br />

Sözlemesi)”, 1972 tarihli “Dünya<br />

Kültürel <strong>ve</strong> Doal Mirasnn Korunmas<br />

Sözlemesi (Dünya Miras Sözlemesi)”,<br />

1975 tarihli “Nesli Tehlikede<br />

Olan Yabani Hayvan <strong>ve</strong> Bitki Türlerinin<br />

Uluslararas Ticaretine likin<br />

Sözleme (CITES Sözlemesi)”,1983<br />

tarihli “Yaban Hayvanlarn Göçmen<br />

Türlerinin Korunmasna likin Sözleme<br />

(Bonn Sözlemesi)” <strong>ve</strong> 1992<br />

tarihli “Biyolojik Çeitlilik Sözlemesi<br />

(Rio Sözlemesi)”dir.<br />

Rio Sözlemesini 1996 ylnda onaylayan<br />

Türkiye, sahip olduu biyolojik<br />

çeitliliin önemini kavram <strong>ve</strong> son<br />

yarm asrda artan nüfusun basksyla<br />

giderek arlaan <strong>ve</strong> ülkedeki ekosistemlerin<br />

<strong>ve</strong> doal kaynaklarn sürdürülebilir<br />

olmayan bir ekilde kullanlmasna<br />

neden olan tehditlerin farkna<br />

varmtr. Söz konusu bu tehditlerin<br />

belirlenerek ortadan kaldrlmas <strong>ve</strong>ya<br />

azaltlmasna yönelik birçok çalma<br />

gerçekletiren Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong><br />

Bakanl, Küresel Çevre Fonu’ndan<br />

(GEF) salad finansal destek ile<br />

biyolojik çeitliliin korunmasna yönelik<br />

ulusal düzeyde bir güçlendirme<br />

çalmas yapmak, Korunan alanlarn<br />

etkili <strong>ve</strong> sektörler aras bir yaklamla<br />

yönetimini salamak amacyla modeller<br />

gelitirmek <strong>ve</strong> bu çalmalar<br />

ülke düzeyine yaygnlatrmak üzere<br />

“Biyolojik Çeitlilik <strong>ve</strong> Doal Kaynak<br />

Yönetimi Projesi”ni balatmtr.<br />

12 Temmuz 2000 tarihinde Hazine<br />

Müstearl <strong>ve</strong> Dünya Bankas arasnda<br />

imzalanan “Hibe Anlamas”<br />

uyarnca yürürlüe giren <strong>ve</strong> Doa Koruma<br />

<strong>ve</strong> Milli Parklar Genel Müdürlü-<br />

14 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

ü tarafndan yürütülen söz konusu<br />

proje kapsamnda aadaki çktlar<br />

elde edilmitir:<br />

-Taslak Biyolojik Çeitlilik <strong>ve</strong> Doa<br />

Koruma Yasas<br />

-Ulusal Biyolojik Çeitlilik zleme Veri<br />

Taban (www.nuhungemisi.gov.tr)<br />

-Camili <strong>Su</strong>ltan Sazl, Köprülü Kanyon<br />

<strong>ve</strong> neada için Korunan Alan Yönetim<br />

Planlar (Camili Bölgesi 2005<br />

ylnda UNESCO tarafndan Biyosfer<br />

Rezerv olarak ilan edilmitir.)<br />

- Camili Biyosfer Rezervi, <strong>Su</strong>ltan Sazl<br />

<strong>ve</strong> neada Longoz <strong>Orman</strong>lar Milli<br />

Park dare <strong>ve</strong> Ziyaretçi Merkezleri <strong>ve</strong><br />

Dier Alt Yap Tesisleri<br />

-Ege <strong>ve</strong> Marmara Bölgelerinde Boluk<br />

Analizi Çalmalar<br />

-Biyolojik Çeitlilii çeren <strong>Orman</strong><br />

Amenajman Yönetmelii<br />

-<strong>Orman</strong> Amenajman Plan Yapm Revize<br />

Teknik artnamesi<br />

-neada Bölgesi ( Bulankdere <strong>ve</strong> neada<br />

<strong>Orman</strong> letme eflikleri) <strong>ve</strong><br />

Camili Bölgesi Biyolojik Çeitlilik çeren<br />

<strong>Orman</strong> Amenajman Planlar<br />

-Biyolojik Çeitlik Ulusal Bilinçlendirme<br />

Stratejisi <strong>ve</strong> Eylem Plan<br />

-Sivil Toplum Kurulular Kapasite Artrma<br />

<strong>ve</strong> Strateji <strong>ve</strong> Eylem Plan<br />

-Proje Sahalar <strong>ve</strong> Çevresinde Yaayan<br />

Yöre Halk Tarafndan Gerçekletirilen<br />

Küçük Hibe Projeleri<br />

Doa Koruma <strong>ve</strong> Milli Parklar Genel<br />

Müdürlüü’nün koordinasyonunda<br />

<strong>Orman</strong> Genel Müdürlüü, Kültür <strong>ve</strong><br />

Turizm Bakanl ile beraber 2000 ylndan<br />

beri devam eden <strong>ve</strong> 2006 yl<br />

sonunda bitirilmesi planlanan proje,<br />

neada, Camili <strong>ve</strong> <strong>Su</strong>ltan Sazl proje<br />

bölgelerinde yaplmas planlanan<br />

idare <strong>ve</strong> ziyaretçi merkezi inaatlarnn<br />

uzamasndan dolay, 30 Eylül<br />

2008 tarihinde tamamlanmtr.<br />

ÇIKARILAN DERSLER<br />

Ülkemizin biyolojik<br />

çeitliliine ait her<br />

türlü <strong>ve</strong>rinin (flora,<br />

fauna, habitatlar,<br />

ekosistemler vs.) kayt<br />

altna alnmas, biyolojik<br />

çeitlilie etki eden<br />

tehditlerin belirlenmesi<br />

<strong>ve</strong> biyolojik çeitliliin<br />

izlenmesi amacyla<br />

Bakanlmz bünyesinde<br />

“Ulusal Biyolojik<br />

Çeitlilik zleme Veri<br />

Taban” kurulmutur.<br />

Proje uygulamalar sonunda yukarda<br />

belirtilen çktlara ulalmas sürecinde<br />

baz dersler çkarlmtr. Bunlardan<br />

birisi, yöre halknn korunan alan<br />

planlamas <strong>ve</strong> yönetimi konusunda<br />

katlmnn salanmas olmutur. Herne<br />

kadar dört proje sahas için hazrlanan<br />

yönetim planlar tüm ilgi gruplarnn<br />

katlm ile meydana getirilmi <strong>ve</strong><br />

tüm bu gruplara yönetimde söz sahibi<br />

olma hakk tannmas düünülmü<br />

olsa da ülkemizdeki yasal mevzuatn<br />

bu tür bir yönetim yapsna müsaade<br />

etmemesinden dolay halkn katlmnn<br />

olduu bir yönetim modeli maalesef<br />

tesis edilememitir.<br />

u bir gerçek ki; ekosistemlerin, habitatlarn<br />

<strong>ve</strong> türlerin korunmas <strong>ve</strong><br />

sürdürülebilir yönetimi bu deerlerin<br />

çevresinde yaayan yöre halknn <strong>ve</strong><br />

sivil toplum kurulularnn katks <strong>ve</strong><br />

destei olmadan gerçekleemez. Söz<br />

konusu yöre halk <strong>ve</strong> sivil toplum kurulular,<br />

sosyal <strong>ve</strong> ekonomik açdan<br />

güçlendirilmedikçe <strong>ve</strong> çevre konusunda<br />

bilinçlendirilmedikçe doa koruma<br />

konusunda baarya ulalmas<br />

uzak bir ihtimaldir. Proje kapsamnda<br />

yerel düzeyde gerçekletirilen eitim<br />

<strong>ve</strong> bilinçlendirme çalmalarnn yan<br />

sra doal kaynaklara olan basky<br />

azaltmak amacyla yöre halk <strong>ve</strong> sivil<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 15

toplum kurulularna yönelik olarak<br />

hazrlanan “Küçük Hibe Programlar”<br />

baarl bir ekilde yürütülmü <strong>ve</strong> kurumumuz<br />

ile yöre halk arasnda bir<br />

gü<strong>ve</strong>n köprüsü kurulmutur.<br />

GELECEK ADIMLAR<br />

ster ülkenin mali kaynaklar kullanlarak<br />

isterse d kaynak destekli olarak<br />

yürütülsün bütün projelerin ana amac<br />

baarl çktlarn ülke geneline yaygnlatrlmas<br />

<strong>ve</strong> çkarlan derslerin<br />

iyice yorumlanarak gerekli tedbirlerin<br />

alnmas olmaldr.<br />

Proje ile Türkiye’de ilk defa korunan<br />

alanlarda, ilgi gruplarnn aktif katlm<br />

ile bir yönetim planlamas süreci balatlmtr.<br />

Bu sürecin dier korunan<br />

alanlarda uygulanmas için gerekli<br />

çalmalar Genel Müdürlüümüze<br />

bal Milli Parklar Dairesi Bakanl<br />

tarafndan yaplmakta <strong>ve</strong> buna ilikin<br />

artnameler <strong>ve</strong> i tanmlar hazrlanmaktadr.<br />

Bu tür planlama yaklamnda<br />

önemli olan husus, ilgi gruplarn<br />

planlamann balangcndan<br />

sonuna kadar sürece dahil etmektir.<br />

Günümüzdeki katlmclk süreçleri<br />

çok farkl düzeylerde olmaktadr. Örnein<br />

talya’da baz korunan alanlarn<br />

yönetimi sivil toplum kurulularna<br />

<strong>ve</strong>ya özel sektöre devredilebilmektedir.<br />

Ülkemizde ise böyle bir yönetim<br />

modeli yasal mevzuattan kaynaklanan<br />

nedenlerle mümkün olamamaktadr.<br />

Korunan alanlarn <strong>ve</strong> dolaysyla<br />

biyolojik çeitliliin etkin <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rimli bir<br />

ekilde yönetimi için yöre halknn sürece<br />

katlmas mutlaka gereklidir.<br />

Ülkemizin biyolojik çeitliliine ait her<br />

türlü <strong>ve</strong>rinin (flora, fauna, habitatlar,<br />

ekosistemler vs.) kayt altna alnmas,<br />

biyolojik çeitlilie etki eden tehditlerin<br />

belirlenmesi <strong>ve</strong> biyolojik çeitliliin<br />

izlenmesi amacyla Bakanlmz bünyesinde<br />

“Ulusal Biyolojik Çeitlilik zleme<br />

Veri Taban” kurulmutur. Genel<br />

Müdürlüümüze bal Doa Koruma<br />

Dairesi Bakanl içerisindeki Biyolojik<br />

Çeitlilik <strong>ve</strong> Gen Kaynaklar ube<br />

Müdürlüünün koordinasyonunda,<br />

Türkiye’nin dört bir tarafndan elde<br />

edilen biyolojik çeitlilik <strong>ve</strong>rileri belli<br />

bir denetim süzgecinden geçirelerek<br />

<strong>ve</strong>ri tabanndaki yerini alacaktr. Bu<br />

çalma ülkemizin doal kaynaklarn<br />

bir ölçüde izleme <strong>ve</strong> oluabilecek tehditleri<br />

yönetme frsat douracaktr.<br />

neada Longoz <strong>Orman</strong>lar Milli Park,<br />

Camili Biyosfer Rezervi <strong>ve</strong> <strong>Su</strong>ltan<br />

Sazl Milli Park ziyaretçi merkezleri,<br />

mimari projelerinin çiziminden<br />

malzeme seçimine kadar olan tüm<br />

süreçlerde profesyonel bir yaklamla<br />

meydana getirilmilerdir Doa Koruma<br />

<strong>ve</strong> Milli Parklar Genel Müdürlüü,<br />

Türkiye’deki dier korunan alanlarda<br />

idare <strong>ve</strong> ziyaretçi merkezi tesisi için<br />

gerekli yatrmlar salamaktadr. Söz<br />

konusu proje alanlarnda yaplan bu<br />

üç ziyaretçi merkezi, yaplmas planlanan<br />

dier tesisler için önemli bir<br />

tecrübe salayacaktr.<br />

Bilindii üzere milli park sahalar içerisinde<br />

yaayan köylüler snmalar<br />

için gerekli “yakacak odunu” <strong>ve</strong> ya-<br />

adklar mekan onarmak için gerekli<br />

“yapacak odunu” ihtiyacn milli park<br />

içerisinden salayamamaktadr.Daha<br />

önce de belirttiimiz gibi doal kaynaklarn<br />

<strong>ve</strong> biyolojik çeitliliin korunmas<br />

yörede yaayan insanlarn<br />

sosyo-ekonomik problemlerinin çözümü<br />

salanmadan mümkün görünmemektedir.<br />

Proje kapsamnda bu<br />

sorunu çözmek amacyla Türkiye’de<br />

ilk defa neada <strong>ve</strong> Camili bölgelerinde<br />

biyolojik çeitliliin entegre edildii<br />

orman amenajman planlar hazrlanmtr.<br />

Söz konusu planlarn bir<br />

benzeri Genel Müdürlüümüzün kendi<br />

imkanlar dorultusunda Köprülü<br />

Kanyon Milli Park’nda da meydana<br />

getirilmitir. Bu plan hem Genel Müdürlüümüz<br />

<strong>ve</strong> hem de <strong>Orman</strong> Genel<br />

Müdürlüü tarafndan onaylanmtr.<br />

Genel Müdürlüümüz bünyesindeki<br />

Milli Parklar Dairesi Bakanl söz<br />

konusu bu uygulamay bütün korunan<br />

alanlara yaygnlatrarak milli park<br />

içerisinde yaayan yöre insann odun<br />

ihtiyacnn karlamasn planlamaktadr.<br />

Korunan alanlarn ilgi gruplarnn destei<br />

<strong>ve</strong> katlm ile beraber planlanmas<br />

<strong>ve</strong> yönetimi için söz konusu bu<br />

gruplarn ekonomik <strong>ve</strong> sosyal açdan<br />

iyiletirilmesi gerekmektedir. Projenin<br />

tasarm aamasnda bu konunun<br />

önemi fark edilmi <strong>ve</strong> yörede yaayan<br />

insanlarn doa koruma hedefleri<br />

ile uyumlu olarak hazrlayaca küçük<br />

ölçekli projelerin desteklenmesi için<br />

16 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

proje içerisinde özel bir bütçe tahsis<br />

edilmitir. Küçük Hibe Programlar<br />

olarak isimlendirilen bu çalma ile<br />

yörede yaayan insanlarn proje çalmalarna<br />

<strong>ve</strong> yönetim plan hazrlanmas<br />

sürecine destei salanmtr.<br />

Bakanlmz bünyesinde kurulu<br />

olan <strong>Orman</strong> <strong>ve</strong> Köy likileri Genel<br />

Müdürlüü (ORKÖY) yllardan beri<br />

orman köylüsüne proje karl kredi<br />

salayan bir kurulutur. Bundan sonraki<br />

süreçte gerekli olabilecek mali<br />

destein bu kurum tarafndan salanmas<br />

düünülmektedir. Bu amaçla,<br />

Genel Müdürlüümüz <strong>ve</strong> ORKÖY<br />

Genel Müdürlüü arasnda yaklak<br />

bir yl önce balatlan bir ortak çalma<br />

ile ilk admlar atlm <strong>ve</strong> balangç<br />

toplantlar yaplmtr. Bundan<br />

sonraki temel strateji öncelikle plan<br />

yaplmas düünülen korunan alanlarn<br />

tespit edilmesi <strong>ve</strong> bu alanlarda<br />

yaayan insanlarn alternatif geçim<br />

kaynaklar üretmesi için gerekli kredi<br />

yada hibe kaynaklarnn ORKÖY’den<br />

salanmas eklinde olacaktr.<br />

Proje kapsamnda hazrlanan “Biyolojik<br />

Çeitlik Ulusal Bilinçlendirme Stratejisi<br />

<strong>ve</strong> Eylem Plan” ülke düzeyinde<br />

doa koruma bilincinin artrlmas için<br />

önemli bir rehberdir. Genel Müdürlü-<br />

ümüz bünyesinde kurulu olan “Eitim,<br />

Tantm <strong>ve</strong> Halkla liikler ube<br />

Müdürlüü”nün görev <strong>ve</strong> sorumluluklarnn<br />

tekrar gözden geçirilmesi<br />

<strong>ve</strong> söz konusu strateji <strong>ve</strong> eylem plan<br />

dorultusunda yeni bir i tanmna<br />

kavuturulmas gerekmektedir. Ayrca<br />

söz konusu ube müdürlüünün kapasitesinin<br />

arttrlmas için yeterli sayda<br />

kalifiye eleman ile takviye edilmesi <strong>ve</strong><br />

gerekirse Daire Bakanl yapsna<br />

dönütürülmesi ulusal <strong>ve</strong> uluslararas<br />

anlamda çok büyük görevler yüklenmi<br />

olan Genel Müdürlüümüzün<br />

tantm <strong>ve</strong> bilinçlendirme faaliyetleri<br />

açsndan çok faydal olacaktr.<br />

Doa koruma faaliyetleri, sivil toplum<br />

kurulularnn destei ile çok<br />

daha <strong>ve</strong>rimli <strong>ve</strong> etkili yaplabilecektir.<br />

Avrupa Birlii’ne giri sürecinde olan<br />

ülkemizde bu konuya son yllarda<br />

çok daha önem <strong>ve</strong>rilmektedir. Genel<br />

Müdürlüümüz, sivil toplum kurulular<br />

ile çok sk bir ibirlii halinde<br />

çalmaktadr.Bu ibirliinin sürdürülebilir<br />

olmas için çevre konusunda<br />

faaliyet gösteren sivil toplum kurulularnn<br />

kapasitelerinin arttrlmas<br />

<strong>ve</strong> desteklenmesi gerekmektedir.<br />

Proje kapsamnda hazrlanan “Sivil<br />

Toplum Kurulular Kapasite Artrma<br />

<strong>ve</strong> Strateji <strong>ve</strong> Eylem Plan”nn Genel<br />

Müdürlüümüz ilgili birimleri tarafndan<br />

çalma konusu kapsamna alnmas,<br />

gerekli protokollerin yaplmas<br />

<strong>ve</strong> uygulamalarn balatlmas önemli<br />

gelime olacaktr.<br />

Çok zengin bir biyolojik çeitlilie sahip<br />

olan ülkemizin korunan alanlarnn<br />

saysnn artrlmas amacyla proje<br />

kapsamnda balatlan <strong>ve</strong> Türkiye’deki<br />

korunmas gereken alanlarn tespit<br />

edilmesini amaçlayan “ Boluk Analizi”<br />

çalmalarnn Milli Parklar Dairesi<br />

Bakanl <strong>ve</strong> Doa Koruma Dairesi<br />

Bakanl’nn ortak çalmas ile sürdürülmesi<br />

önem arz etmektedir.Böyle<br />

bir çalma, korunan alanlarmzn<br />

doru, gü<strong>ve</strong>nilir <strong>ve</strong> kriterlere uygun<br />

bir ekilde belirlenerek artmasna <strong>ve</strong><br />

izlenmesine yardmc olacaktr.<br />

Proje sahalardan Camili, 2005 ylnda<br />

UNESCO nsan <strong>ve</strong> Biyosfer Program<br />

tarafndan “Uluslar aras önem<br />

tayan karasal <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya ky ekosistemlerine<br />

sahip,biyolojik çeitliliin<br />

korunmas ile kalknma <strong>ve</strong> kültürel<br />

deerlerin beraber yönetilerek çatmalarn<br />

önlenmesi amacyla belirlenen<br />

alanlar” kapsamnda deerlendirilerek<br />

”Biyosfer Rezerv” alan<br />

olarak ilan edilmitir. Camili Biyosfer<br />

Rezervi Taslak Yönetim Plan’nda<br />

belirlenen yönetim modelinin dier<br />

kurumlar aras ortak yönetim ihtiyac<br />

gerektiren korunan alanlarda<br />

yaygnlatrlmas faydal olacaktr.<br />

Bu sayede,Türkiye’deki korunan<br />

alanlarn <strong>ve</strong> bu alanlarn ekosistemlerini<br />

dorudan <strong>ve</strong>ya dolayl etkileyen<br />

tampon <strong>ve</strong> geliim bölgelerinin<br />

ortak bir yönetim çats altnda yönetilmesinin<br />

yolu açlacaktr.<br />

Sonuç olarak, Bakanlmz bünyesinde<br />

<strong>ve</strong> Genel Müdürlüümüz koordinatörlüünde<br />

Dünya Bankas<br />

ile ibirliinde yürütülen Biyolojik<br />

Çeitlilik <strong>ve</strong> Doal Kaynak Yönetimi<br />

Projesi hedeflenen sonuçlara memnun<br />

edici bir ekilde ulam <strong>ve</strong> gelecek<br />

projeler için tecrübe <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>riler<br />

salamtr.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 17

<strong>Su</strong> Forumunun Ardndan<br />

5. Dünya <strong>Su</strong> Forumu<br />

Bakanlar Konferans …<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Prof. Dr.<br />

Veysel Erolu, 5. Dünya <strong>Su</strong> Forumu<br />

kapsamnda düzenlenen, ‘’Bakanlar<br />

Konferans’’nn açlnda yapt konumada,<br />

konferansn devlet bakanlarnn<br />

bir araya gelmesinin ardndan<br />

gerçekletirilen, üst düzey siyasilerin<br />

katld ikinci toplant olduunu söyledi.<br />

Konferansa katlan siyasetçilere seslenen<br />

Erolu, ‘’Sizler bütün dünya<br />

ülkelerinin hayat hakk olarak deerlendirdiimiz<br />

sudan sorumlu insanlar<br />

olarak çok önemli bir görev ifa ediyorsunuz’’<br />

dedi.<br />

Dünyann hemen her ülkesinde sudan<br />

kaynakl sorunlar yaandna’’ dikkati<br />

çeken Erolu, ‘’<strong>Su</strong> aklldr, yaar.<br />

Eer onu korursanz o da sizi bereketli<br />

topraklar <strong>ve</strong> bol ürünle ödüllendirir.<br />

Ona hoyrat davranrsanz kuraklkla,<br />

afetlerle mücadele etmek zorunda<br />

kalrsnz. Çünkü su, insanlarn tabiata<br />

müdahalesinden en fazla etkilenen<br />

doal kaynaktr. Günümüzde birçok<br />

toplum suyun kötü yönetilmesi nedeniyle<br />

zarar görüyor’’ diye konutu.<br />

Türkiye’nin su kaynaklarn adil bir ekilde<br />

yönetmeye çaltklarn anlatan<br />

Erolu, öyle devam etti:<br />

‘’Ülkemiz su zengini deil. Bu sebeple<br />

suyun iyi yönetilmesi gerekiyor.<br />

Buradan hareketle, sulama, atk suyun<br />

artlmas <strong>ve</strong> içme suyu tesislerine<br />

ilikin uzun vadeli planlamalar yapld.<br />

Devlet <strong>Su</strong> leri, 2008 yl bandan<br />

itibaren yapt çalmalarla 636<br />

adet tesisi iletmeye ald. En fazla<br />

suyun tarma harcand bilgisinden<br />

hareketle damla sulama gibi modern<br />

sulama tekniklerini hayata geçirerek,<br />

daha az suyla daha fazla alan suluyoruz.<br />

<strong>Orman</strong> ile su iç içedir. Bu sebeple,<br />

ormanlarn yangnlarn zararlarndan<br />

korunmas maksadyla son teknoloji<br />

ürünleri kullanarak bir yangn erken<br />

uyar sistemi gelitirdik <strong>ve</strong> kullanyoruz.<br />

Nehir <strong>ve</strong> göllerde suyun kalitesini<br />

her dakika ölçüyoruz. Ülkemizin<br />

271 plaj <strong>ve</strong> marinasna mavi bayrak<br />

<strong>ve</strong>rildi.’’<br />

<strong>Su</strong>yun ayn zamanda temiz enerji<br />

kayna olduunu vurgulayan Bakan<br />

Erolu, u anda kurulu gücü 14 bin<br />

megavat olan hidroelektrik santrallerinin<br />

bu potansiyelini 5 yl içinde 40<br />

bin megavata tamay planladklarn<br />

anlatt.<br />

‘’Birçok insan için su, musluu açtnda<br />

akp giden bir eydir’’ diyen<br />

Erolu, suyun musluklara kadar getirilmesi<br />

sürecinde harcanan emein<br />

çok büyük olduunu söyledi.<br />

Erolu, Türkiye’nin su kültürünü en<br />

üst düzeye ulatrm bir ülke oldu-<br />

unu belirterek, ‘’Bunun en önemli<br />

göstergesi de Türk müteahhitlerinin<br />

yurt dnda bu alanda kazandklar<br />

baarlardr’’ dedi.<br />

BM Gda <strong>ve</strong> Tarm Organizasyonu<br />

Direktörü Jacques Diouf<br />

BM Gda <strong>ve</strong> Tarm Organizasyonu<br />

Direktörü Jacques Diouf da forumun<br />

ülkelerin su konusundaki bilgi <strong>ve</strong> becerilerini<br />

paylamalar adna önemli<br />

bir çalma olduunu ifade etti.<br />

Diouf, gelecekte su sknts yaanmasnn<br />

önüne geçilmesi için ülkelerin<br />

bir an önce suya yönelik alt yap<br />

çalmalarna hz <strong>ve</strong>rmesi gerektiini<br />

söyledi.<br />

18 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

Dünya <strong>Su</strong> Konseyi Bakan Loic Fauchon<br />

Dünya <strong>Su</strong> Konseyi Bakan Loic Fauchon<br />

da forumun suyu olmayan,<br />

suya ulaamayan insanlarn sesini<br />

duyurduu bir platform olduunu ifade<br />

etti.<br />

Forumun, devlet büyüklerinin katlmyla<br />

siyasi bir nitelik kazandn da<br />

vurgulayan Fauchon, ‘’nsan onurunu<br />

ilgilendiren suyu ayn zamanda bir insan<br />

hakk olarak da görüyoruz. Bireysel<br />

bir haktr, kolektif haktan farkldr’’<br />

diye konutu.<br />

5. Dünya <strong>Su</strong> Forumu Genel Sekreter<br />

Yardmcs Ahmet Mete Saatçi<br />

5. Dünya <strong>Su</strong> Forumu Genel Sekreter<br />

Yardmcs Ahmet Mete Saatçi, forumun<br />

imdiye kadar gayet baarl ilerlediini<br />

ifade etti.<br />

<strong>Su</strong>ya ilikin etkin kararlar alnmasn<br />

beklediklerini belirten Saatçi, ‘’Forumun<br />

suya ilikin sorunlarn çözümünde<br />

ciddi bir yolu açmasn temenni<br />

ediyoruz. Bu forumun ardndan dünyada<br />

yoksulluun önlenmesi <strong>ve</strong> su<br />

sorunlarnn çözümlenmesi için yol<br />

açlacak’’ diye konutu.<br />

5. Dünya <strong>Su</strong> Forumu Bakanlar<br />

Süreci Bakan <strong>Su</strong>mru Noyan<br />

5. Dünya <strong>Su</strong> Forumu Bakanlar Süreci<br />

Bakan <strong>Su</strong>mru Noyan da suyun tüm<br />

insanlarn <strong>ve</strong> medeniyetlerin hayat<br />

kayna olduunu vurgulayarak, ekosistemler<br />

için vazgeçilmez olduunu<br />

söyledi.<br />

Nüfus art, kontrolsüz kentleme <strong>ve</strong><br />

göç gibi unsurlarn su kaynaklar üzerinde<br />

bask yarattna iaret eden<br />

Noyan, suya ilikin tüm paydalarn<br />

uyum stratejileri gelitirmeleri gerektiini<br />

ifade etti.<br />

‘’5. Dünya <strong>Su</strong><br />

Forumu’’u Kapsamnda<br />

mzalanan ‘’Bakanlar<br />

Bildirisi’’<br />

5. Dünya <strong>Su</strong> Forumu kapsamnda düzenlenen<br />

Bakanlar Konferans sonunda<br />

imzalanan ‘‘Bakanlar Bildirisi’’<br />

açkland.<br />

Bildiride Bakanlar; Gündem 21 <strong>ve</strong><br />

Johannesburg Eylem Plan’ndakiler<br />

de dahil olmak üzere, su <strong>ve</strong> sanitasyon<br />

konusunda uluslararas düzeyde<br />

kabul edilmi hedeflere ulamada,<br />

ulusal hükümetlerin üstlendikleri önceki<br />

taahhütlerini bir kere daha teyit<br />

ettiklerini, Birlemi Milletler Sürdürülebilir<br />

Kalknma Komisyonu’nun kararlarn,<br />

su, su kullanm, sanitasyon<br />

<strong>ve</strong> salkla ilgili çok tarafl anlamalar<br />

kabul ettiklerini belirttiler.<br />

Bildiride, su gü<strong>ve</strong>nliinin salanmas<br />

ihtiyacn bildiklerini ifade eden bakanlar,<br />

bu hedefe varmak için tüm<br />

küresel deiikliklere su yönetiminin<br />

adaptasyonunu ilerletmek <strong>ve</strong> her seviyede<br />

ibirliini gelitirmenin hayati<br />

olduu kansnda olduklarn vurgulad.<br />

Bakanlar dünyann; nüfus art, göç,<br />

kentleme, iklim deiiklii, çölleme,<br />

kuraklk, çevresel bozulma <strong>ve</strong><br />

arazi kullanm ile ekonomik <strong>ve</strong> beslenme<br />

deiiklikleri gibi hzl <strong>ve</strong> daha<br />

önce örnei bulunmayan küresel<br />

deiikliklerle kar karya bulunulduunu<br />

hatrlattklar bildiride, Binyl<br />

Kalknma Hedeflerine erimekte <strong>ve</strong><br />

sosyo-ekonomik kalknma için uygun<br />

seviyedeki su gü<strong>ve</strong>nliine ulamakta<br />

özellikle Afrika gibi dünyann çeitli<br />

yerlerine özgü zorluklar bildiklerini<br />

ifade etti.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan<br />

19

‘’5. Dünya <strong>Su</strong> Forumu’’ Bakanlar<br />

Konferans’na katlan bakanlar <strong>ve</strong> heyet<br />

bakanlar, u görüleri paylatklarn<br />

kaydetti:<br />

‘’Binyl Kalknma Hedefleri gibi uluslararas<br />

düzeyde kabul görmü hedeflere<br />

ulamak <strong>ve</strong> gü<strong>ve</strong>nli <strong>ve</strong> temiz<br />

suya, sanitasyona eriimi, salkl <strong>ve</strong><br />

temiz ekosistemler için uygun politikalar<br />

<strong>ve</strong> her seviyede yeterli mali kaynaklar<br />

salayarak, mümkün olan en<br />

ksa sürede iyiletirme çabalarmz<br />

arttracaz. Sürdürülebilir kalknma<br />

çerçe<strong>ve</strong>sinde, su ile ilgili küresel zorluklar<br />

çözmeye kararlyz.<br />

Hzla artan nüfuslar <strong>ve</strong> deien tüketim<br />

kalplarn dikkate alarak, yeterli<br />

gdann sürdürülebilir üretimini gerçekletirmek,<br />

özellikle krsal alanlarda<br />

yaam standartlarn iyiletirmek<br />

<strong>ve</strong> uluslararas kabul görmü kalknma<br />

hedefleri <strong>ve</strong> dier ilgili uluslararas<br />

anlamalarla tutarl <strong>ve</strong> uyumlu<br />

olarak yoksulluk <strong>ve</strong> açl ortadan<br />

kaldrmak için, uygun ekilde, sulama<br />

ebekeleri kurma <strong>ve</strong> tarmda yamur<br />

suyundan yararlanma da dahil olmak<br />

üzere; su talep yönetimini <strong>ve</strong> tarm<br />

için su kullanmnn üretkenliini <strong>ve</strong><br />

etkinliini iyiletirmeye, bunlarn yan<br />

sra, tarmsal üretkenlii arttrmaya<br />

<strong>ve</strong> suyu korumaya gayret edeceiz.’’<br />

Küresel deiikliklerin su kaynaklar,<br />

doal hidrolojik süreçler <strong>ve</strong> ekosistemler<br />

üzerindeki etkileri konusundaki<br />

yaklamlarn <strong>ve</strong> tüm sektörlerin<br />

yüzey <strong>ve</strong> yer alt sularnda yaratt<br />

kirlilii önlemek için çabalarn güçlendireceklerini<br />

ifade eden bakanlar,<br />

su sknts çekilen bölgelerde, deniz<br />

suyunun artlmas <strong>ve</strong> atk sularn yeniden<br />

kullanm için temizlenmesi<br />

amacyla yatrm yapma <strong>ve</strong> bu yatrmlarn<br />

sürdürülebilir <strong>ve</strong> finanse edilebilir<br />

olmas için teknolojik destek <strong>ve</strong><br />

bilgi salama gereksinimini dikkate<br />

alacaklarn vurgulad.<br />

Silahl çatmalar zamannda su kaynaklarnn,<br />

su alt yaplarnn <strong>ve</strong> çevrenin<br />

korunmasn amaçlayan uluslararas<br />

hukuka sayg göstereceklerini<br />

<strong>ve</strong> gerekli olmas durumunda, bunu<br />

daha da gelitirmek için ibirlii yapacaklarn<br />

belirten bakanlar, küresel<br />

deiikliklerin olas etkilerini öngörmek<br />

<strong>ve</strong> ortadan kaldrmak için snr<br />

ötesi, ulusal <strong>ve</strong>ya bölgesel planlar <strong>ve</strong><br />

programlar gelitirmeye, uygulamaya<br />

<strong>ve</strong> daha da güçlendirmeye kararl<br />

olduklarn kaydetti.<br />

Taknlar <strong>ve</strong> kuraklk da dahil olmak<br />

üzere doal <strong>ve</strong> insan kaynakl afetleri<br />

önlemek <strong>ve</strong> karlk <strong>ve</strong>rebilmek<br />

için çalmaya kararl olduklarn ifade<br />

eden bakanlar, su izleme sistemlerini<br />

iyiletirmek <strong>ve</strong> yararl bilgilerin, kom-<br />

u ülkeler de dahil olmak üzere, tüm<br />

ilgili nüfuslarn serbest kullanmna<br />

açk olmasn salamak için çabalayacaklarn<br />

belirtti.<br />

5. Dünya <strong>Su</strong> Forumu<br />

Kapsamnda ‘’Enerji<br />

çin <strong>Su</strong>, <strong>Su</strong> çin Enerji’’<br />

Konulu Bakanlar<br />

Toplants Yapld<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Prof. Dr.<br />

Veysel Erolu, 5. Dünya <strong>Su</strong> Forumu<br />

çerçe<strong>ve</strong>sinde düzenlenen ‘’Enerji çin<br />

<strong>Su</strong>, <strong>Su</strong> çin Enerji’’ konulu Bakanlar<br />

Toplantsnn açlnda yapt konumada,<br />

su ile enerjinin birbirinden<br />

ayrlmaz yapk kardeler gibi oldu-<br />

unu dile getirerek, suyun sürdürülebilir<br />

gelime için son derece önemli<br />

olduunu söyledi.<br />

<strong>Su</strong>yun ayn zamanda gda <strong>ve</strong> enerji<br />

üretiminde önemli rol oynadn,<br />

tabii çevrenin bütünlük <strong>ve</strong> sürdürülebilirliini,<br />

hayat kalitesini belirlediini<br />

dile getiren Erolu, suyun toplumsal<br />

<strong>ve</strong> ekonomik geliimde de merkezi<br />

bir ilev gördüünü kaydetti.<br />

Bakan Erolu, yatrmlarda büyüme<br />

<strong>ve</strong> yoksulluun azaltlmas için öngörülen<br />

yerel, bölgesel <strong>ve</strong> ulusal hedeflerde<br />

suyun önemli bir öncelie sahip<br />

olduunu vurgulayarak, ‘’<strong>Su</strong> geliimi<br />

<strong>ve</strong> yönetimi, katlmc bir yaklamla<br />

ele alnmal <strong>ve</strong> kullanc, planlamac <strong>ve</strong><br />

karar <strong>ve</strong>rici birimler, çalmalarn her<br />

aamasna dahil edilmelidir. <strong>Su</strong>, temel<br />

bir insani haktr. <strong>Su</strong>yun yönetim,<br />

kullanm <strong>ve</strong> datm adalet, sürdürülebilirlik<br />

<strong>ve</strong> eitlik esaslar çerçe<strong>ve</strong>sinde<br />

yürütülmelidir’’ diye konutu.<br />

<strong>Su</strong> kaynaklarnn gelitirilmesinin,<br />

Türkiye’nin ekonomik büyümesinde<br />

de önemli bir paya sahip olduunu<br />

ifade eden Erolu, sulama projeleri<br />

sayesinde, sadece yamur suyu ile<br />

alnan ürünün neredeyse 7 kat fazlasnn<br />

elde edilebildiini anlatt.<br />

Erolu, ekilebilir arazilerin yüzde<br />

21’inden elde edilen zirai gelirin,<br />

20 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

gayrisafi yurt içi haslann neredeyse<br />

üçte birine karlk gelerek, ekonominin<br />

çok önemli bir parçasn oluturduuna<br />

dikkati çekerek, hidroelektrik<br />

projelerinden ylda 46 milyon kilovat<br />

saat yenilenebilir enerji elde edildiini<br />

bildirdi.<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Erolu, hedeflerinin,<br />

‘’Türkiye’nin su <strong>ve</strong> toprak<br />

kaynaklarn gelitirmek, ayn zamanda<br />

hidroelektrik potansiyeli kullanmak<br />

olduunu’’ ifade ederek, sözlerini<br />

öyle sürdürdü:<br />

‘’Türkiye’de 130 milyar kilovat saatlik<br />

bir hidroelektrik potansiyeli vardr.<br />

Ancak bugün için 46 milyar kilovat<br />

saatlik bir ksm kullanlmaktr. Bunu<br />

gelitirmek maksadyla 2003 ylnda<br />

<strong>Su</strong> Kullanm Anlamas Yönetmelii<br />

adyla bir yönetmelik hazrladk. Yani<br />

özel sektörün önünü açtk. Bu ekilde<br />

özel sektörden u ana kadar bin<br />

500’ü akn hidroelektrik santral kurulmas<br />

için müracaat var. Bunlarn<br />

bir ksmnn u anda projesi yaplyor,<br />

bir ksmnn inaat sürüyor. Bu ekilde<br />

yakn bir gelecekte potansiyelimizin<br />

büyük bir ksmn kullanacaz. Bin<br />

500 hidroelektrik santrali için yakla-<br />

k 23 bin 500 megavatlk bir kurulu<br />

güç ortaya çkacak, ayn zamanda 70<br />

milyar kilovat saatlik bir enerji üretilecektir.<br />

Türkiye için bu, gerçekten<br />

büyük açlm olmutur. Çünkü bunu<br />

özel sektör adeta yap-ilet-devret<br />

esasna göre yapacak, yani 49 yla<br />

kadar ina etmek suretiyle iletecek,<br />

elektriini serbest piyasada satabilecek<br />

<strong>ve</strong> böylece sudan enerji elde etmi<br />

olacaz.’’<br />

Bakan Erolu, geçmite Türkiye’de<br />

elektrik kullanmnn son derece snrl<br />

olduunu, bundan 10 yl önce ylda<br />

kii bana kullanlan elektrik enerji<br />

miktarnn bin 500 kilovat saat iken,<br />

bugün dünya ortalamas olan yaklak<br />

2 bin 500 kilovat saatin yakalandn<br />

kaydetti.<br />

Avrupa ortalamasnn 5 bin kilovat<br />

saat olduunu bildiren Erolu, ‘’Bu<br />

dikkate alnrsa Türkiye’de hala yaplacak<br />

çok enerji santrali olduu ortadadr’’<br />

dedi.<br />

Erolu, sözlerine öyle devam etti:<br />

‘’Maalesef enerjide ülkemiz büyük ölçüde<br />

da bamldr. Ülkemizin enerjisinin<br />

yüzde 57’si doal gaza baml<br />

doal gaz çevrim santralleri ile salanmaktadr.<br />

Yaklak yüzde 20-25’i<br />

ise suya baml olarak hidroelektrik<br />

enerjiden devredilmektedir. Geri kalanlar<br />

da normalde kömüre dayal<br />

santrallerden salanmaktadr. Ülkemizde<br />

u anda hiçbir nükleer santral<br />

mevcut deildir. Nükleer santral<br />

kurulmas yönünde bir ihale dosyas<br />

hazrlanmtr. Sadece tek bir firma<br />

müracaat etmi olup bu konuda çalmalar<br />

devam etmektedir.’’<br />

Fransa Çevre Bakan Borloo<br />

Fransa Çevre Bakan Jean Lois Borloo<br />

da dünyada son dönemlerde yerel<br />

enerji konusunun önem kazandn<br />

söyledi.<br />

Afrika gibi suyun yetersiz olduu ülkelerde<br />

enerjiye de ihtiyaç olduuna<br />

iaret eden Borloo, bu tür ülkelerde<br />

sivil toplum örgütleri, meslek kurulular,<br />

merkezi <strong>ve</strong> yerel yönetimler<br />

bir araya getirilerek su konusunda ortak<br />

çalma yapldn kaydetti.<br />

Kosova Çevre <strong>ve</strong> Alan Planlama Bakan<br />

Mahir Yaclar<br />

Kosova Çevre <strong>ve</strong> Alan Planlama Bakan<br />

Mahir Yaclar da su konusunda<br />

dünya ülkelerinin özellikle de komu<br />

ülkelerin i birliinin çok önemli oldu-<br />

unu söyledi.<br />

Enerji tasarrufu konusunun Kosova’da<br />

yeni yeni örenildiini <strong>ve</strong> projeler yaplmaya<br />

yeni balandn ifade ederek,<br />

rüzgar <strong>ve</strong> güne gibi alternatif<br />

enerjiler konusunda bir projeleri bulunmadn<br />

belirtti.<br />

Muhammed Quaseem<br />

Afganistan Üst Düzey <strong>Su</strong> Aratrmalar<br />

Danman Muhammed Quaseem<br />

de ülkesinde tarlalarn sava sebebiyle<br />

çok zarar gördüünü, buna bal<br />

olarak gda üretiminin yarya dütü-<br />

ünü anlatt.<br />

Quaseem, Afganistan’n kalknma<br />

stratejisinde suyun çok önemli olduunu,<br />

ülkenin hedeflerine ulaabilmesi<br />

için gerekli altyap kurma <strong>ve</strong><br />

yeterince su stoklamak zorunda bulunduklarn<br />

dile getirerek, konuda<br />

uluslararas destek <strong>ve</strong> i birliine ihtiyaçlar<br />

olduunu vurgulad.<br />

‘’Enerji için <strong>Su</strong>, <strong>Su</strong> için Enerji’’ Bakanlar<br />

Toplants Kapan<br />

‘’Enerji için <strong>Su</strong>, <strong>Su</strong> için Enerji’’ konu-<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan<br />

21

lu Bakanlar Toplantnsn kapannda<br />

konuan Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan<br />

Veysel Erolu, 5. Dünya <strong>Su</strong> Forumu<br />

çerçe<strong>ve</strong>sinde gerçekletirilen toplantnn<br />

yararl geçtiini söyledi.<br />

Erolu, suyun gücünden elde edilen<br />

hidroelektrik enerjinin temiz, yenilenebilir,<br />

küresel iklim deiikliinde<br />

kullanlabilecek en önemli enerji olduunu<br />

belirtti.<br />

Bakan Erolu, barajl hidroelektrik<br />

santrallerinin birçok faydas olduuna<br />

iaret ederek, elektrik sarfiyatnn<br />

belli mevsimlerde <strong>ve</strong> günün belli saatlerinde<br />

pik yaptn <strong>ve</strong> bu saatlerde<br />

hidroelektrik santrallerin hemen devreye<br />

girdiklerini vurgulad. Bu barajlarn<br />

çok amaçl kullanlabildiini, içme<br />

suyu, sulama suyu gibi çok büyük<br />

faydalarnn bulunduunu dile getiren<br />

Erolu, özellikle biriktirmeli olanlarn<br />

nehirlerdeki debileri dengelediini<br />

kaydetti.<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Erolu,<br />

Türkiye’de hidroelektrik santrallerin<br />

nehre brakt su konusunda tartmalar<br />

yaandn, hatta idari mahkemelere<br />

müracaatlar olduunu, baz<br />

hidroelektrik santrallerin iptalinin<br />

dahi gündeme geldiini belirterek,<br />

özellikle nehir santrallerinde, nehrin<br />

yatana braklacak su miktarnn<br />

ciddi ekilde ele alnmas gerektiini,<br />

oradaki ekolojik hayatn devam açsndan<br />

bunun bir zaruret olduunu<br />

bildirdi.<br />

Enerji Tasarrufu<br />

Enerji tasarrufuna önem <strong>ve</strong>rilmediini<br />

ifade eden Erolu, eski pompa istasyonlarnn<br />

<strong>ve</strong>rimliliinin çok düük olduunu,<br />

bunlarn mutlaka yenilenmesi<br />

gerektiini belirterek, Türkiye’de<br />

pek çok yere su iletmek için pompal<br />

sulama yapldn, pompalarn <strong>ve</strong>riminin<br />

düük olmas halinde enerji<br />

kaybnn meydana geldiini vurgulad.<br />

Erolu, ‘’<strong>Su</strong>lamada eer ileri teknolojiler<br />

kullanmazsak lüzumsuz bir maliyet<br />

<strong>ve</strong> enerji kaybna sebep olmaktadr.<br />

Bütün sulamalarda ileri teknolojilerini<br />

yani az su kullanan damlamal<br />

sulama sistemlerini tercih etmek<br />

gerekir. Bunu mecbur hale getirmek<br />

gerektii kanaatindeyim’’ dedi.<br />

stanbul’un engebeli bir ehir olmas<br />

sebebiyle baz tepelerine su iletmek<br />

için pompa kullanldn, bunun da<br />

büyük enerji kayplarna sebep oldu-<br />

una dikkati çeken Erolu, enerji tasarrufu<br />

salamak için yeni bir sistem<br />

kurduklarn söyledi.<br />

Erolu, enerjinin büyük ksmnn<br />

snmak için kullanldn, binalarn<br />

s izolasyonunun yaplmasnn<br />

çok önemli olduunu kaydederek,<br />

Türkiye’de orman köylerinde evlere<br />

güne kolektörleri koyduklarn, snmak<br />

<strong>ve</strong>ya scak su elde etmek için<br />

ormandan odun kesilmesinin engellendiini<br />

bildirdi.<br />

Bakan Erolu, konumasna öyle devam<br />

etti:<br />

‘’<strong>Su</strong> <strong>ve</strong> enerji konusunda atlmas<br />

gereken en önemli admlardan biri,<br />

kurumsal yapnn güçlendirilmesi <strong>ve</strong><br />

ayn zamanda bir takm salkl mevzuatn<br />

ortaya konulmasdr. Bunu<br />

yapmak gerekir ki i adamlar emin<br />

bir ekilde hidroelektrik santralleri<br />

alannda yatrm yapsn. Birçok ülke<br />

mevcut elektrik potansiyelini kullanamyor.<br />

Türkiye’de u anda yüzde<br />

40’lardayz. Baz ülkelerde su bol<br />

fakat kullandklar potansiyel yüzde<br />

20-25’lerde. Bunu artrmak için o<br />

ülkelerin hukuki yaplarn, mevzuat<br />

düzenlemeleri yapmalar gerekir ki i<br />

adamlar emin bir ekilde oraya yatrm<br />

yapsn. Genellikle suyu bol olan<br />

ülkelerde para az. Yeni finans modelleri<br />

ortaya konmal, yap-ilet-devret<br />

uygun sistemlerdendir.’’<br />

Türkiye’de bu konuda örnek bir uygulama<br />

yapldn, bu uygulamann<br />

özellikle Tacikistan, Afganistan <strong>ve</strong><br />

Kosova’da kullanlabileceini dile getiren<br />

Erolu, ‘’Çok büyük bir potansiyel<br />

geliti, 1500’den büyüklü küçüklü<br />

santrallere müracaat var. Özel sektörün<br />

potansiyelinin bu iin içine sokulmas,<br />

mevzuatta bir takm düzenlemeler,<br />

kurumsal yap güçlendirilmesi<br />

ile bu konuda hzl bir ekilde adm<br />

atabilirsiniz’’ dedi.<br />

Bakan Erolu, 5.<br />

Dünya <strong>Su</strong> Forumu<br />

Kapsamnda Konuk<br />

Bakanlarla kili<br />

Görümelerde Bulundu<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan prof. Dr.<br />

Veysel Erolu, 5. Dünya <strong>Su</strong> Forumu<br />

kapsamnda stanbul’da bulunan konuk<br />

bakanlarla ikili görümelerde bulundu.<br />

22 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

Bakan Erolu, srasyla ran Enerji Bakan<br />

Perviz Fattah, Singapur Çevre <strong>ve</strong><br />

<strong>Su</strong> Kaynaklar Bakan Yacoob brahim,<br />

Etiyopya <strong>Su</strong> Kaynaklar Bakan Aswaf<br />

Dingamo Kame, spanya Çevre Krsal<br />

<strong>ve</strong> Deniz Bakan Elena Espinosa Mangana<br />

<strong>ve</strong> Banglade <strong>Su</strong> Kaynaklar Bakan<br />

Chandra Sen ile görütü.<br />

Erolu, ikili görümelerle alakal<br />

yapt açklamada 5. Dünya <strong>Su</strong><br />

Forumu’nun çok büyük faydalar olduunu<br />

ifade ederek, ‘’u ana kadar<br />

yaplan su forumlarnn en büyüü<br />

oldu’’ dedi.<br />

stanbul’da yaplan forumda çocuk<br />

forumu, gençlik forumu ile kadnlarla<br />

ilgili oturumlar gibi yenilikler de yapldn<br />

anlatan Erolu, foruma 163’ü<br />

yabanc toplam 263 parlamenterin<br />

katldn bildirdi.<br />

Erolu, foruma 155 ülkeden üst seviyeden<br />

olmak üzere toplam 192 ülkeden<br />

katlmlar olduunu hatrlatarak,<br />

‘’Gerçekten bu muhteem bir forum<br />

oldu. Forum <strong>ve</strong> sergiye katlanlarn<br />

says 33 bin kiiyi geçti’’ diye konutu.<br />

Bundan önceki forumlara katlmn en<br />

fazla 18-20 bin civarnda gerçekleti-<br />

ini dile getiren Erolu, stanbul’daki<br />

foruma çou yabanc 1286 kaytl<br />

basn mensubunun itirak ettiini de<br />

söyledi.<br />

Bakan Erolu, forum kapsamnda<br />

parlamenterler oturumunun yan sra<br />

belediye bakanlar oturumunun da<br />

gerçekletirildiini, belediye bakanlar<br />

düzeyinde katlmn 200 civarnda<br />

olduunu bildirdi.<br />

Cumhurbakan Abdullah Gül’ün<br />

emirleriyle forumun açlnda mini<br />

bir ‘’Devlet <strong>ve</strong> Hükümet Bakanlar<br />

Zir<strong>ve</strong>si’’nin yapldn hatrlatan<br />

Erolu, yarn da Bakanlar<br />

Deklerasyonu’nun yaymlanacan,<br />

bununla ilgili hazrlklarn yapldn<br />

kaydetti.<br />

Erolu, ‘’stanbul Mutabakat’’nn da<br />

büyük ölçüde imzalandn, ehirlere<br />

salkl yeterli miktarda su teminine<br />

dair stanbul <strong>Su</strong> Mutabakat’nn su<br />

tarihine geçeceini ifade etti.<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Erolu, konuk<br />

ülkelerin bakanlarnn, su konusunda<br />

tecrübeli olduu için Türkiye<br />

ile ibirliini daha da gelitirmek istediklerini,<br />

yardm <strong>ve</strong> eitim konusunda<br />

karlkl ikili ibirlii anlamalar imzalanmasn<br />

talep ettiklerini söyledi.<br />

Uluslararas ibirliini gelitirmeye<br />

gayret ettiklerini ifade eden Erolu,<br />

bugün çok sayda yabanc bakanla ikili<br />

görümelerde bulunduunu anmsatarak,<br />

‘’Bu kadar çok yabanc bakann<br />

randevu talebinin olmasn, ülkemizin<br />

tannmas, kalknmas <strong>ve</strong> ibirliini<br />

gelimesi açsndan fevkalade önemli<br />

görüyorum’’ dedi.<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Prof. Dr.<br />

Veysel Erolu, Hrvatistan, Ukrayna,<br />

Katar, Msr, Moolistan <strong>ve</strong> Nijer’den<br />

gelen konuk bakanlarla yapt görümelerde<br />

ise ilgili bakanlklarla yaplacak<br />

ortak çalmalar <strong>ve</strong> ibirlii konular<br />

ile Türkiye’nin Devlet <strong>Su</strong> leri<br />

Genel Müdürlüü araclyla Afrika<br />

ülkelerine yapt yardm çalmalarnn<br />

ele alndn ifade etti.<br />

Türkiye, bu forumdan çok güzel istifade<br />

etti. stanbul’da 30, 40 hatta<br />

60 bin kiilik çok büyük bir organizasyonlarn<br />

baaryla yaplabileceini<br />

gösterdi’’ dedi.<br />

Foruma katlanlarn, ‘’bundan sonra<br />

forum düzenleyecek ülkelerin bu<br />

çtay amasnn zor olduunu’’ dile<br />

getirdiklerini anlatan Erolu, unlar<br />

kaydetti:<br />

‘’Görütüüm ülke bakanlar, Türkiye<br />

ile ikili ilikilerin gelitirilmesinin faydal<br />

olacan, Türkiye’nin çok büyük<br />

bir ülke olduunu, yldznn parlad-<br />

n çok açk bir ekilde dile getirdi.<br />

Forum, Türk müteahhitlerin gücünü<br />

de görmeleri açsndan çok önemli<br />

bir açlm olacak. Yeni potansiyel<br />

alanlar, yeni i alanlar douyor.<br />

Çünkü gelen insanlar karar <strong>ve</strong>riciler,<br />

bakanlar, müstearlar, belediye bakanlar.<br />

Örnein Ürdün’de bir Türk<br />

irketi 1 milyon dolarlk bir su temin<br />

ii ald. Nijer ile ilgili çalmalar yaplyor.<br />

Etiyopya, <strong>Su</strong>dan, Ukrayna, Hindistan,<br />

Endonezya taleplerde bulunuyor.<br />

imkanlar douyor. Forumun,<br />

stanbul’un tantmna da çok büyük<br />

katks oldu. Forumda çou yabanc<br />

bin 286 basn mensubu görev ald.<br />

Medya, forumdaki yüksek teknolojiyi<br />

bütün dünyaya yanstt. ‘’<br />

stanbul Büyükehir Belediyesi’nin<br />

çok büyük bir baarya imza attn<br />

ifade eden Bakan Erolu, forumun<br />

yapld kongre <strong>ve</strong> kültür merkezinin<br />

bitirilmesinde gösterdii gayretin takdir<br />

edildiini söyledi.<br />

Bakan Erolu, Avrupa’nn en büyükleri<br />

arasnda yer alan Sütlüce Kongre <strong>ve</strong><br />

Kültür Merkezi’nin stanbul için büyük<br />

bir kazanç olduunu dile getirdi.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan<br />

23

2008-<strong>2009</strong> ÖRETM YILI<br />

UYGULAMALI ÇEVRE ETM<br />

PROJESNN<br />

ARDINDAN…<br />

Haber: Semih EYDA Fotoraf: Kemal T. UYGUR<br />

Mülga Çevre Bakanl ile Milli<br />

Eitim Bakanl arasnda imzalanan<br />

çevre eitimi konularnda<br />

yaplacak ibirlii protokolü çerçe<strong>ve</strong>sinde<br />

1999-2000 öretim ylndan itibaren<br />

Ankara’da Uygulamal Çevre Eitimi Projesi<br />

balatlmtr.<br />

Söz konusu proje bu güne kadar Ankara<br />

merkez <strong>ve</strong> ilçelerinde 360 ilköretim okulunda;<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl Eitim<br />

<strong>ve</strong> Yayn Dairesi Bakanl koordinasyonunda,<br />

Ankara Valilii l Milli Eitim Müdürlüü,<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> l Müdürlüü <strong>ve</strong><br />

Ankara Büyükehir Belediyesi Çevre Koruma<br />

<strong>ve</strong> Kontrol Dairesi Bakanl ibirli-<br />

inde baarl ekilde uygulanmaktadr<br />

Bu kapsamda proje okullarnda öretmen<br />

<strong>ve</strong> örencilere çevrenin önemi, orman,<br />

bitki <strong>ve</strong> hayvan varlklarnn korunmas,<br />

çevre kirliliinin önlenmesi <strong>ve</strong> olumlu tüketim<br />

alkanlklarnn kazandrlmas konularnda<br />

görsel <strong>ve</strong> basl materyaller destei<br />

ile eitim çalmalar yaplmaktadr.<br />

Ayrca proje okullarnda geri kazanlabilir<br />

atklar deerlendirilmek üzere kaynanda<br />

ayr ayr toplanmakta, çevre köeleri<br />

hazrlanmakta, yeillendirme çalmalar<br />

yaplmakta <strong>ve</strong> çeitli yarmalar düzenlenmektedir.<br />

Ayrca her yl yaplan törenlerle<br />

dereceye giren okullar ödüllendirilmektedir.<br />

2008-<strong>2009</strong> Öretim yl“Uygulamal Çevre<br />

Eitimi Projesi” kapsamnda yer alan<br />

okullarda, 21 Mart Dünya <strong>Orman</strong>clk<br />

Günü etkinlikleri çerçe<strong>ve</strong>sinde “<strong>Orman</strong>larmz<br />

<strong>ve</strong> Faydalar, <strong>Orman</strong> Yangnlar,<br />

Erozyon <strong>ve</strong> Çölleme, Fidan Dikimi” konusunda<br />

eitim çalmalar ile fidan dikim<br />

uygulamalar, tiyatro enlikleri <strong>ve</strong> teknik<br />

geziler düzenlenmitir..<br />

2008-<strong>2009</strong> Uygulamal Çevre Eitimi<br />

Projesinde bulunan 20 lköretim okulu<br />

idareci <strong>ve</strong> öretmenleri ile Bakanlmz<br />

22. katnda yaplan toplantda Uygulamal<br />

Eitim Projesi tantlm <strong>ve</strong> çalmalara<br />

balanmtr. Belirli tarihlerde okullarmza<br />

yaplan ziyaretlerle proje devam etmitir.<br />

Proje kapsamnda Bu yl projeye alnan<br />

20 lköretim Okulu örencilerin bir ksm<br />

25-28 Kasm 2008 tarihlerinde Mamak’ta<br />

bulunan Kat Atk Depolama alanlarn<br />

gezme imkan buldu. Yaklak 600 örencimiz<br />

toplanan çöplerin nasl ülke ekonomisine<br />

geri kazandrldn uygulamal<br />

olarak görme imkan bulmulardr.<br />

Uygulama Çevre Eitimi Projesi balad-<br />

ndan itibaren devam eden okullarda<br />

uzman personellerce <strong>ve</strong>rilen eitimde<br />

2008 - <strong>2009</strong> ylnda 20 okulumuzdan<br />

yaklak 4.000 örenci eitime katlm<br />

<strong>ve</strong> ayrca proje dndan eitim talebinde<br />

bulunan 6 okulumuzdan yaklak 800 örencimize<br />

eitim <strong>ve</strong>rilmitir.<br />

Bilgilerini Yartrdlar……<br />

Uygulamal Çevre Projesi Eitimi projesi<br />

kapsamnda 2008-<strong>2009</strong> Öretim ylnda<br />

projeye dahil olan 20 lköretim okulu<br />

arasnda 08 Nisan <strong>2009</strong> tarihinde Çevre<br />

konulu ödüllü bilgi yarmas düzenlenmi<br />

<strong>ve</strong> finale 4 lköretim Okulumuz<br />

kalmtr.<br />

Finale kalan okullarmz; Aydnlkevler<br />

.Ö.O, Vildan Nurettin Demirer .Ö.O,<br />

Batkent .Ö.O, Kamil Ocak .Ö.O. olmutur.<br />

Final yarmas 23 Mays <strong>2009</strong><br />

Cumartesi günü TRT Ar Stüdyosunda<br />

GAP TV de saat : 10,30 da canl olarak<br />

yaynlanmtr. Yarma sonucunda yedek<br />

sorular dahil bütün sorulara doru yant<br />

24 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

<strong>ve</strong>ren Batkent .Ö.O <strong>ve</strong> Kamil Ocak<br />

.Ö. okullar arasnda kura çekmi <strong>ve</strong><br />

kura sonucunda Birinci Batkent .Ö.<br />

okulu olarak belirlenmitir, kinci Kamil<br />

Ocak .Ö.O, Üçüncü Vildan Nurettin<br />

Demirer .Ö.O <strong>ve</strong> Dördüncü<br />

Aydnlkevler .Ö.O oldu.<br />

Yarmaya katlan çevreci çocuklarmza<br />

ödülleri programda taktim<br />

edilmi olup, baarl çalmalarda<br />

bulunan idareci <strong>ve</strong> öretmenlere de<br />

baar plaketleri <strong>ve</strong>rilmitir.<br />

Projeye katlan okullarmza 23-27<br />

Mart <strong>2009</strong> tarihlerinde Panayr<br />

Sanat Merkezi Çocuk Tiyatrosunun<br />

“Akll Sincap” adl oyunu sergilenmi<br />

<strong>ve</strong> yaklak 2.000 örencimiz<br />

ücretsiz olarak izlemilerdir. Bunun<br />

dnda salon imkanlar bulunan baz<br />

okullara tiyatro grubu gönderilmitir.<br />

Ayrca proje okullarmza sedir,<br />

karaçam, m.servi, akasya, ide <strong>ve</strong><br />

hlamur aaçlar okullarmza kadar<br />

götürülüp teslim edilmitir. Belirli<br />

tarihlerde yaplan Fidan Dikme enlikleri<br />

ile de çevreci çocuklarmz<br />

aaç dikme mutluluuna ulamtr.<br />

BU ÇOKUNUN ADI ‘‘ÇEVRE’’<br />

2008 – <strong>2009</strong> öretim yl Uygulamal<br />

Çevre Eitimi Projesi kapsamnda<br />

bulunan okullarn çalmalar, oluturulan<br />

deerlendirme kurulunca<br />

incelenmi, ilk üçe giren okul ile<br />

mansiyon ödüllerinin <strong>ve</strong>rilecei üç<br />

okul tespit edilmitir. Ayrca en çok<br />

atk toplayan bir okul ödüllendirmeye<br />

layk bulunmutur. Ayrca proje<br />

kapsamnda “ <strong>Su</strong> Konulu Resim Yarmas”<br />

düzenlenmi <strong>ve</strong> dereceye<br />

giren örenciler de ödül kazanmaya<br />

hak kazanmtr.<br />

5 Haziran Dünya Çevre Günü kapsamnda,<br />

10 Haziran <strong>2009</strong> Çaramba<br />

günü projeye dahil okullarn katlm<br />

ile Söütözü <strong>Orman</strong> çi Dinlenme<br />

yeri Turan GÜNAY Toplant Salonunda<br />

bir ödül töreni düzenlenmitir.<br />

Tören sayg duruu <strong>ve</strong> stiklal Mar-<br />

nn ardndan T.C. Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong><br />

Bakanl Eitim <strong>ve</strong> Yayn Dairesi<br />

Bakan En<strong>ve</strong>r KURGUN açl<br />

konumas ile balad. Kamil Ocak<br />

.Ö.O örencisi Beyza ÖZAYDIN’n<br />

okuduu iirden sonra Kamil Ocak<br />

.Ö.O örencisi Sertaç YÜKSEL <strong>ve</strong><br />

Sincan Cumhuriyet .Ö.O Öretmenlerinden<br />

Saliha ÇÇEK’in konumalar<br />

ile program devam etti. Daha<br />

sonra Ankara Büyükehir Belediyesi<br />

Çev.Kor.Kont. Dairesi Bakan Hatice<br />

AKGÜL, l Çevre <strong>Orman</strong> Müdürü<br />

Haluk ÖZDER <strong>ve</strong> T.C Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong><br />

Bakanl Müstear Yardmcs<br />

Musa DEMRBA 5 Haziran Dünya<br />

Çevre gününün anlam <strong>ve</strong> önemi ile<br />

ilgili konumalarn yaptlar.<br />

Konumalarn ardndan Vildan Nurettin<br />

Demirer .Ö. Okulunun hazrlad<br />

Mardin Yöresi halk oyunu gösterisini<br />

sundular.<br />

2008-<strong>2009</strong> Uygulamal Çevre Eitim<br />

Projesi kapsamnda ödül alan okullarmzn<br />

açklanmas <strong>ve</strong> ödüllerinin<br />

<strong>ve</strong>rilmesi etkinlie katlan çevrecileri<br />

oldukça heyecanlandrd.<br />

UYGULAMALI ÇEVRE ETM PROJES KAPSAMINDA “<br />

SU KONULU RESM YARIMASI” SONUÇLARI;<br />

3. SINIFLAR<br />

1. RÜZGAR UÇAROLU (ABDÜLKADR YÜZBAIOLU<br />

.Ö.O ETMESGUT)<br />

2. AHMET ALKAÇ( NAZIM AKÇAN .Ö.O ALTINDA)<br />

3. TANYEL ORAMAN ( KARAPÜRÇEK .Ö.O ALTINDA)<br />

5. SINIFLAR<br />

1. DLARA AKBUNAR ( KEÇÖREN MECDYE .Ö.O)<br />

2.SARP YAIZ ÇELKEL( ZYAGÖLKALP .Ö.O<br />

YENMAHALLE)<br />

3. EYLÜL BANYOCU (ORAN PERHAN NAN .Ö.O<br />

ÇANKAYA)<br />

8. SINIFLAR<br />

1. SEMANUR KILIÇ (MALAZGRT .Ö.O SNCAN )<br />

2. GZEM TOPCUOLU (GÜLTEN KÖSEMEN .Ö.O<br />

ÇANKAYA)<br />

3. CANSU CAYMAZ (GÜLHANE .Ö.O KEÇÖREN )<br />

Ödül alan baarl okullarmz ise öyledir;<br />

ANKARA L EN ÇEVREC LKÖRETM OKULLARI<br />

YARIMASINDA;<br />

1.Sincan Cumhuriyet .Ö.O<br />

2.Sincan l Genel Meclisi .Ö.O<br />

3.Keçiören Kamil Ocak .Ö.O<br />

MANSYON ÖDÜLÜ ALAN OKULLARIMIZ;<br />

HAYMA HATUN .Ö.O (ALTINDA<br />

TEMEN KALMAZ .Ö.O (ÇANKAYA)<br />

EHT PY.ÇV. BRAHM ÇOBAN .Ö.O (YENMAHALLE)<br />

EN ÇOK ATIK TOPLAYAN OKUL YARIMASINDA;<br />

1.Köy Hizmetleri .Ö.O Çankaya<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan<br />

25

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Prof. Dr. Veysel Erolu, <strong>Orman</strong> tekilatnn kuruluunun<br />

170. yl dönümü dolaysyla, TOBB Ekonomi <strong>ve</strong> Teknoloji Üni<strong>ve</strong>rsitesi Konferans<br />

Salonu’nda düzenlenen merasime itirak etti.<br />

Bakan Erolu, merasimde yapt konumada tekilat görevlilerini çalkanlklar <strong>ve</strong><br />

fedakârlklarndan dolay kutlad.<br />

SK Genel Müdürlüü yapt dönemde, <strong>Orman</strong> Genel Müdürlüünün çalmalarn<br />

hayranlkla izlediini anlatan Erolu, ‘’naat fakültesini kazanmasaydm, orman<br />

mühendislii okumak istiyordum’’ dedi.<br />

“<strong>Orman</strong> alan azalyor” deniliyor.<br />

Türkiye, son 30 ylda orman varln<br />

çoaltan nadir ülkelerdendir’’ diyen<br />

Erolu, 30 yllk periyotta orman alannn<br />

yaklak 1 milyon hektara, orman<br />

varlnn ise 900 milyon metreküpten<br />

1 milyar 300 bin metre<br />

küpe yükseldiini ifade etti.<br />

<strong>Orman</strong> alan <strong>ve</strong> varlnn artrlmas<br />

konusunda çalmalarn sürdüünü<br />

belirten Erolu, <strong>Orman</strong> Genel Müdürlüünün<br />

teknolojinin kullanm<br />

anlamnda da dünyann önde gelen<br />

kurumlarndan biri olduunu belirtti.<br />

Yangnla mücadele, orman<br />

varlnn kontrolü gibi çalmalarda,<br />

<strong>Orman</strong> Genel<br />

Müdürlüünün teknolojinin<br />

en ileri imkânlarn kullandna<br />

dikkati çeken Erolu,<br />

teknoloji anlamnda komu<br />

ülkelere de yardmda bulunulduunu<br />

anlatt.<br />

<strong>Orman</strong>larn küresel snmayla<br />

mücadelede en<br />

önemli silah olduunu vurgulayan<br />

Erolu, öyle devam<br />

etti:<br />

‘’Bu sebeple, komu ülkelerdeki<br />

yangnlarn söndürülmesi noktasnda<br />

da biz varz. Gürcistan’da,<br />

Makedonya’da yangnlara müdahale<br />

edip, kontrol altna alnmasnda<br />

da biz varz. Kiraladmz hava<br />

araçlarnn buralarda da kullanlmasna<br />

ilikin sözlemelere maddeler<br />

koyduruyoruz. Tekilatmz, orman<br />

yangnlarnda baarldr. Ancak reha<strong>ve</strong>te<br />

kaplmak doru deil. Yanan<br />

alanlar 1 yl içerisinde aaçlandrmaya<br />

yönelik planlar yapyoruz. Bunun<br />

en güzel örnei, Antalya-Taal<br />

yangndr. Bu bölgeyi yangna dayankl<br />

aaçlarla aaçlandrdk.<br />

Geçen yl 420 bin hektarlk alanda<br />

aaçlandrma <strong>ve</strong> rehabilitasyon<br />

çalmas yapacaktk, bu çalmay<br />

rakam 463 bin hektara yükselterek<br />

tamamladk. Bu yl da hedefimiz,<br />

500 bin hektar. Ben orman tekilatnn<br />

bu rakam yakalayacana inanyorum.’’<br />

<strong>Orman</strong> Genel Müdürü Osman Kah<strong>ve</strong>ci<br />

de tekilatn, ‘’orman kaynaklarnn<br />

en etkin ekilde korunmas’’<br />

misyonuyla hareket ettiini<br />

söyledi.<br />

Kah<strong>ve</strong>ci, orman kaynaklarnn<br />

en salkl ekilde vatandan<br />

hizmetine sunulmasna<br />

yönelik çalmalara<br />

öncelik <strong>ve</strong>rdiklerini belirterek,<br />

‘’Bugün, Türk orman<br />

tekilat, Orta Asya’dan<br />

Orta Dou’ya <strong>ve</strong> Balkanlar’a<br />

kadar her yere tecrübesini<br />

aktaracak noktaya gelmitir<br />

<strong>ve</strong> aktarmaktadr’’ dedi.<br />

26 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

Yaz Scaklar Balyor...<br />

Dikkat!<br />

<strong>Orman</strong> Yangnlarna<br />

<strong>Orman</strong> yangnlar, Türkiye gibi<br />

Akdeniz iklim kuanda olan<br />

ülkelerde tabii bir olgudur.<br />

<strong>Orman</strong> yangnlarnda sadece aaçlar<br />

deil, biyolojik çeitlilik <strong>ve</strong> ekosistem<br />

de zarar görmektedir.<br />

Yangnla birlikte atmosfere salnan<br />

karbon gaz dolaysyla sera etkisi<br />

olumakta <strong>ve</strong> bu da küresel snma<br />

<strong>ve</strong> iklim deiikliini hzlandrc bir<br />

etken haline gelmektedir.<br />

Ülkemizin özellikle Kahramanmara’tan<br />

balayp Akdeniz <strong>ve</strong> Ege sahil bölgelerinden<br />

stanbul’a kadar uzanan 1.700<br />

km’lik ky bandnn 160 km’lik ksm<br />

yangnlar açsndan en riskli bölgeyi<br />

oluturmaktadr. Buna göre ormanlarmzn<br />

yaklak %60’na tekabül eden<br />

12 milyon hektarlk ksm yangna çok<br />

hassas bölgelerde yer almaktadr.<br />

Ülkemiz, orman yangnlar ile mücadelede;<br />

bölgesinde en baarl<br />

ülkedir. <strong>Orman</strong> yangnlarnda<br />

zarar gören alanlarn baka<br />

maksatlarla kullanmna kesinlikle<br />

izin <strong>ve</strong>rilmemekte, bu<br />

alanlar hzla yeniden ormanlatrlmaktadr.<br />

Ülkemizdeki orman yangnlar<br />

ile mücadele Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong><br />

Bakanl <strong>Orman</strong> Genel<br />

Müdürlüü’ndeki Yangn Harekat<br />

Merkezi’nden yürütülmektedir.<br />

<strong>Orman</strong> yangnlar ile hzl <strong>ve</strong> etkin<br />

mücadele kapsamnda ormanlar içerisinde<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanlnca<br />

gerçekletirilen çalmalar:<br />

• <strong>Orman</strong> yangnlar ile mücadelede<br />

hzl <strong>ve</strong> etkin müdahale etmek, yangna<br />

müdahale sürelerini ksaltmak için<br />

Yangn Yönetim Sistemi Kurulmutur.<br />

Bu sistem ile ülke genelinde hava <strong>ve</strong><br />

yer araçlar birimlerimizce ayn anda<br />

izlenip yönlendirilebilmektedir.<br />

• Ülkemizdeki orman yangnlarnn %<br />

79’u 0-400 m rakmdaki sahil kesiminde<br />

çkmaktadr. Bu alanlarda yerleim<br />

merkezlerinin <strong>ve</strong> yangn mevsiminde<br />

nüfus hareketlerinin youn<br />

olmas, ormanlar üzerindeki basky<br />

artrmakta <strong>ve</strong> yangn çkma ihtimalini<br />

yükseltmektedir. Bu alanlar gözetim<br />

<strong>ve</strong> denetim altna almak amacyla,<br />

Görmeye Dayal <strong>Orman</strong> Yangn Bulma<br />

<strong>ve</strong> zleme Sistemi Projesi uygulamaya<br />

konmutur. Bu proje ile duman<br />

balangcndan 10-25 saniye içinde<br />

bulunmakta, Yangn Yönetim Merkezlerine<br />

alarm gönderilmektedir. Bölgede<br />

havann kritik olduu günlerde<br />

ayn anda 7-8 yangn çkabilmektedir.<br />

Bu yangnlara müdahale etmedeki<br />

öncelik sras bu sistemle kolayca belirlenip,<br />

lüzumsuz hava <strong>ve</strong> yer arac<br />

gönderilmesi engellenmektedir.<br />

<strong>Orman</strong> yangnlar ile mücadelede en<br />

önemli öe, eitim <strong>ve</strong> bilinçlendirmedir.<br />

Çünkü yaplan istatistiklere göre<br />

yangnlarn çk sebeplerinin banda<br />

insanlarn ihmal <strong>ve</strong> dikkatsizlii gelmektedir.<br />

%5-9 orannda ise orman<br />

yangnlar tabii sebeplerden kaynaklanmaktadr.<br />

Özellikle scak yaz aylar<br />

orman yangnlar bakmndan büyük<br />

risk tamaktadr. Bu sebeple bütün<br />

kurum <strong>ve</strong> kurulular ile vatandalara<br />

önemli görevler dümektedir.<br />

Vatandalarn yapmas gerekenler:<br />

• Piknik yapmak için yaklan atein<br />

dikkatle <strong>ve</strong> tamamen söndürülmesi,<br />

• <strong>Orman</strong>a sönmemi sigara, izmarit<br />

<strong>ve</strong>ya kibrit atlmamas,<br />

• Anz yaklmamas,<br />

• Çocuklarn atele oynamasna<br />

izin <strong>ve</strong>rilmemesi,<br />

• <strong>Orman</strong> içinde ya da yaknnda<br />

çöp <strong>ve</strong>ya otlarn yaklmamas,<br />

• <strong>Orman</strong>da bir duman <strong>ve</strong>ya ate görüldüünde<br />

hemen, ücretsiz orman<br />

yangn ihbar hatt, 177’nin aranmas<br />

<strong>ve</strong> durumun bildirilmesi, gerekmektedir.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 27

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl<br />

Çalmalar (2003-2008)<br />

15 yl boyunca<br />

sürüncemede<br />

kalan Çevre<br />

Kanunu günümüz<br />

ihtiyaçlarn<br />

karlayacak<br />

ekilde yeniden<br />

düzenlenerek çevre<br />

hakk birçok gelimi<br />

ülkeden daha çada<br />

bir yaklamla<br />

ele alnmtr. lk<br />

defa “Çevreye<br />

Kar lenen<br />

<strong>Su</strong>çlar” Türk Ceza<br />

Kanunu kapsamna<br />

alnmtr.<br />

• 2003 ylndan itibaren çevre mevzuatnda<br />

%250’lik bir artla, 32<br />

olan düzenleme says 110’a çkarlmtr.<br />

• En önemli çevre problemlerinden<br />

biri olan kat atklarn düzenli depolanmas<br />

konusunda yaplan çalmalarla<br />

2003 ylnda sadece 15<br />

olan kat atk düzenli depolama<br />

tesisi says 2008 ylnda 34’e çkarlmtr.<br />

• Hazrlanan Kat Atk Eylem Plan ile<br />

2012 ylna kadar bu says 130’a<br />

yükseltilerek 50 milyon kiinin<br />

atklar düzenli ekilde bertaraf<br />

edilecektir.<br />

• Ambalaj Atklarnn Kontrollü Ayrtrlmas<br />

Yönetmelii hazrlanmtr.<br />

2003 ylnda 350 bin ton olan<br />

geri kazanlan ambalaj at miktar,<br />

2008 ylnda 2,5 milyon tona<br />

çkarlmtr. Toplama <strong>ve</strong> ayrma<br />

tesisi says ise 28’den 145’e yükseltilmitir.<br />

• Salk kurulularndan kaynaklanan<br />

atklarn sebep olabilecei tehlike<br />

risklerinin ortadan kaldrlmas<br />

için taplan çalmalar neticesinde<br />

2003 ylna kadar 4 adet olan düzenli<br />

bertaraf tesisi says 21’e yükselmitir.<br />

• <strong>Su</strong> kirliliinin önlenmesi maksadyla<br />

sanayi <strong>ve</strong> belediyelerde<br />

kanalizasyon <strong>ve</strong> atksu artma<br />

tesisi çalmalar hzlandrlmtr.<br />

2002 ylnda 145 atksu<br />

artma tesisi ile hizmet edilen belediye<br />

says 248 iken, 2008 yl itibariyle<br />

205 artma tesisi ile hizmet<br />

edilen belediye says 419’a ulamtr.<br />

Belediyelerin atksu artma<br />

tesislerinin ülke ihtiyaçlarna uygun<br />

önceliklerde yaplmasn salamak<br />

için bir Atksu Artma Eylem<br />

Plan hazrlanmtr. Yaplan planlamalarda<br />

atksu artma tesisi ile<br />

hizmet <strong>ve</strong>rilen nüfusun toplam belediye<br />

nüfusuna oran 2010 ylnda<br />

%73’e, 2012 ylnda ise %80’e<br />

ulamas hedeflenmektedir. Bu<br />

hedeflere ulaabilmek için atksu<br />

artma tesislerinin su havzalarna<br />

28<br />

Çevre<br />

<strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

göre planlanmasna balanm, bu<br />

çerçe<strong>ve</strong>de 6 havzada Havza Koruma<br />

Eylem Plan çalmalar tamamlanmtr.<br />

• Atk Yalarn Kontrolü Yönetmelii<br />

ile 2008 ylndan itibaren Belediyelere<br />

konutlardan kullanlm kzartmalk<br />

yalarn toplanmas yükümlülüünü<br />

getirilmitir.<br />

• AB müktesebat uyum çalmalar<br />

kapsamnda Tehlikeli Kimyasallarn<br />

thalat <strong>ve</strong> hracat Tüzüü ile Kalc<br />

Organik Kirleticiler Tüzüü’ne uyum<br />

çalmalar devam etmektedir.<br />

• Gürültü kirlilii konusunda 2008 yl<br />

itibaryla AB direktifi de dikkate alnarak<br />

yaymlanan Çevresel Gürültü<br />

Yönetmelii ile sorumlu kurum <strong>ve</strong><br />

kurulular net olarak belirlenmi,<br />

gürültü kontrolü için uluslararas<br />

çevre politikalaryla paralel bir<br />

strateji tespit edilmitir. Bu strateji<br />

dorultusunda öncelikle ehirlerde<br />

havaalan, otoyol, demiryolu gibi<br />

önemli gürültü kaynaklar civarnda<br />

gürültü haritalar çkarlacak,<br />

daha sonra gürültü eylem planlar<br />

hazrlanarak, gürültü paneli <strong>ve</strong><br />

benzeri uygulamalara geçilecektir.<br />

2014 ylna kadar nüfusu 250 binin<br />

üzerindeki yerleim alanlarnda<br />

gürültü haritalar <strong>ve</strong> eylem planlar<br />

tamamlanm olacaktr.<br />

• Atk yönetimi konusunda önem <strong>ve</strong>rilen<br />

bir baka balk ise hava kirlili-<br />

inin önlenmesidir. Hava kirliliinin<br />

önlenmesi <strong>ve</strong> solunabilir temiz bir<br />

hava için; 1986 ylndan beri uygulanmakta<br />

olan Hava Kalitesinin<br />

Korunmas Yönetmelii, Avrupa<br />

Birlii direktifleri de dikkate alnarak<br />

deitirilmi <strong>ve</strong> kirlilik kaynaklar<br />

(snma, sanayi, motorlu tatlar)<br />

<strong>ve</strong> yakt kalitesi dikkate alnarak<br />

2003-2008 yllar arasnda 4 adet<br />

yeni yönetmelik hazrlanm, projeler<br />

yaplm <strong>ve</strong> hava kalitesi ölçüm<br />

a sistemi kurulmutur. Bugün<br />

hava kalitesi sürekli takip edilen<br />

81 ilimize ait yaplan ölçümleri, internet<br />

üzerinden Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong><br />

Bakanl web sayfasnda 24 saat<br />

boyunca izlemek mümkündür.<br />

• Küresel iklim deiiklii ile mücadele<br />

çalmalarna ulusal <strong>ve</strong><br />

uluslararas ölçekte önem <strong>ve</strong>rilmitir.<br />

Küresel bir sorun olan iklim<br />

deiiklii ile mücadele balamnda<br />

ülkemiz 24 Mays 2004<br />

tarihinde Birlemi Milletler klim<br />

Deiiklii Çerçe<strong>ve</strong> Sözlemesi’ne<br />

(BMDÇS) taraf olmutur. BMDÇS<br />

kapsamndaki en önemli taahhütlerimizden<br />

birini yerine getirmek<br />

amacyla ilgili Bakanlklarla birlikte<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl klim<br />

Deiiklii I. Ulusal Bildiriminin<br />

hazrlanmasn koordine ederek<br />

UNDP <strong>ve</strong> GEF’in finansman desteiyle<br />

klim Deiiklii Birinci Ulusal<br />

Bildirim Raporu hazrlanm <strong>ve</strong><br />

Birlemi Milletler klim Deiiklii<br />

Çerçe<strong>ve</strong> Sözlemesi Sekretaryasna<br />

ubat 2007’de gönderilmitir.<br />

Kyoto Protokolü’ne taraf olunmas<br />

için Bakanlar Kurulu karar<br />

TBMM’ye gönderilmi, ilgili komisyonlarda<br />

görüüldükten sonra<br />

Genel Kurul gündemine alnmtr.<br />

Atk sektörüne yönelik olarak, öncelikle<br />

atklarn kaynanda azaltlmas,<br />

geri kazanlmas, düzenli depolanmas<br />

<strong>ve</strong> oluan depo gaznn<br />

enerjiye dönütürülmesi çalmalar<br />

yaygnlatrlmaktadr.<br />

• Çevre Düzeni Plan; dengeli <strong>ve</strong> sürekli<br />

kalknma amacna uygun olarak<br />

ekolojik <strong>ve</strong> ekonomik kararlarn<br />

bir arada deerlendirilmesini salamak<br />

üzere ekolojik, biyolojik, ekonomik,<br />

sosyal <strong>ve</strong> mekansal <strong>ve</strong>riler<br />

kullanlarak <strong>ve</strong> koruma-kullanma<br />

dengesi gözetilerek kirliliin olumadan<br />

önce önlenebilmesi <strong>ve</strong><br />

salkl çevrenin oluturulmasna<br />

yönelik; tarm, turizm, konut, sanayi,<br />

ulam <strong>ve</strong> benzeri genel arazi<br />

kullanm kararlarnn <strong>ve</strong> bu kararlara<br />

ilikin politika <strong>ve</strong> stratejilerini belirlendii<br />

<strong>ve</strong> alt ölçekli planlar yönlendiren<br />

üst ölçekli fiziki planlardr.<br />

• 2003 yl itibariyle ülkemizin<br />

%5’inde Çevre Düzeni Plan var-<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76<br />

Çevre <strong>ve</strong> İnsan<br />

29

ken, bugün ülkemizin yars Çevre<br />

Düzeni Planna kavumutur. 2012<br />

ylna kadar tamamlayacamz bu<br />

stratejik planlar, toprak kaynaklarmzn<br />

doru ekilde kullanmn hedeflemektedir.<br />

• Ülkemizin %27,2’si ormanlarla kapldr.<br />

Ancak bu ormanlarmzn %50’si<br />

iyiletirmeye muhtaçtr. Hedefimiz<br />

ormanlarmz en ksa sürede iyiletirmektir.<br />

• 2003 ylndan beri ormanlarn iyiletirilmesi<br />

ile aaçlandrma <strong>ve</strong><br />

erozyon kontrolü çalmalarnda<br />

büyük bir hamle gerçekletirilmektedir.<br />

2002 ylnda 79.000 hektar<br />

aaçlandrma, erozyon kontrolü,<br />

rehabilitasyon çalmas yaplrken<br />

2008 ylnda bu miktar 4,5 kat arttrlarak<br />

400.000 hektara çkarlmtr.<br />

• Uluslararas Gda <strong>ve</strong> Tarm Tekilat<br />

(FAO) raporlarna göre, aaçlandrma<br />

çalmalarmzla dünya genelinde<br />

en fazla aaçlandrma yapan ilk<br />

10 ülke içinde yer almay baarmtr.<br />

Ancak bununla yetinilmemi,<br />

2008-2012 yllarn kapsayacak<br />

ekilde “Aaçlandrma <strong>ve</strong> Erozyon<br />

Kontrolü Seferberlii Eylem Plan”<br />

hazrlanarak faaliyete balanmtr.<br />

Bu eylem plan kapsamnda 2008–<br />

2012 yllar arasnda 2 milyon 300<br />

bin hektar, dier bir ifade ile yaklak<br />

olarak Trakya büyüklüünde<br />

bir sahada aaçlandrma, erozyon<br />

kontrolü <strong>ve</strong> ormanlarn iyiletirilmesi<br />

çalmas yaplacaktr. Milli Aaçlandrma<br />

Seferberlii için Türk Silahl<br />

Kuv<strong>ve</strong>tleri, Milli Eitim, Ulatrma,<br />

Salk, Sanayi Bakanl gibi pek çok<br />

kurum <strong>ve</strong> kurulula protokoller imzalanmtr.<br />

• 2002 ylnda 117 milyon adet fidan<br />

üretilmekteyken, 2008 ylnda bu<br />

miktar 4 kat arttrlarak 400 milyon<br />

adede çkarlmtr.<br />

• 2002 ylnda 2.199 hektar olan özel<br />

aaçlandrma miktar yaplan tevik<br />

<strong>ve</strong> destekler neticesinde 5 kat arttrlarak<br />

2008 ylnda 11.500 hektara<br />

çkarlmtr.<br />

• Saylar her geçen gün artan Kent<br />

<strong>Orman</strong>lar da bir taraftan ehirlerde<br />

karbon yuta vazifesi görecek, di-<br />

er taraftan da insanmz yaad<br />

yerin yan banda yeille buluturacaktr.<br />

Bu kapsamda 2003-2008<br />

yllar arasnda 63 Kent <strong>Orman</strong> kurulmutur.<br />

• Dünyann her tarafnda ormanlar<br />

tehdit eden risklerin banda gelen<br />

orman yangnlar konusunda da<br />

büyük ilerleme kaydedilmitir. Son<br />

5 ylda yangna müdahale süresi 1<br />

saatten 15 dakikaya indirilmitir.<br />

<strong>Orman</strong> yangnlar ile mücadele için<br />

Kameral Yangn Takip Sistemi kurulmutur.<br />

Bu proje ile duman balangcndan<br />

10-25 saniye içinde<br />

bulunmakta, Yangn Yönetim Merkezine<br />

alarm gönderilmektedir. Yer<br />

ekibi güçlendirilerek 600 olan arazöz<br />

says ise 1100’e çkarlmtr.<br />

Son 3 ylda 600 adet havuz <strong>ve</strong> su<br />

toplama çukurlar oluturulmutur.<br />

• Bütün kta Avrupa’snda 12.000 bitki<br />

türü varken Türkiye’de 11.000 bitki<br />

türü vardr. Bu bitkilerin 4 binden<br />

fazlas endemiktir. Yine bütün kta<br />

Avrupa’snda 80.000 hayvan türü<br />

varken Türkiye’de 60.000 tür vardr.<br />

• Ülkemizin önemli doal <strong>ve</strong> kültürel<br />

kaynaklarnn korunmas maksadyla<br />

korunan alan ilan çalmalarna hz<br />

<strong>ve</strong>rilmitir. 2003 ylndan bugüne<br />

kadar 6 Milli Park, 16 Tabiat Ant,<br />

12 Tabiat Park ilan edilmitir.<br />

Bu sayede sadece 2873 sayl Milli<br />

Parklar Kanunu kapsamndaki korunan<br />

alanlarn toplam 1.026.218<br />

hektara ulamtr. 6 ylda, plan <strong>ve</strong><br />

çalmalar tamamlanan korunan<br />

alanlarn says, ilk Milli Parkn ilan<br />

edildii 1958 ylndan itibaren geçen<br />

45 yllk süredekinden tam 3<br />

kat fazladr.<br />

30 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

Küresel iklim<br />

deiikliinin en<br />

fazla etkiledii<br />

sektörlerden biri<br />

olan su kaynaklar<br />

konusunda<br />

bütün taraflarn<br />

ihtiyaçlarn dikkate<br />

alan entegre havza<br />

yönetimi anlayyla<br />

457 tesis hizmete<br />

alnmtr<br />

• 1958’den 2003 ylna kadar 44 ylda<br />

toplam 14 alan planlanmken;<br />

2003-2008 yllar arasnda 35 alan<br />

planlanm olup, 8 alanda da plan<br />

çalmalar devam etmektedir.<br />

• Ülkemizde ilk kez Deniz Kaplumbaalar<br />

Rehabilitasyon Merkezi<br />

2008 ylnda Mula Dalaman’da<br />

kurulmutur. Dünyada nesli tükenmi<br />

olan <strong>ve</strong> sadece 40 adet olan<br />

Kelaynaklar, Urfa Birecik’te çoaltlarak<br />

110 adete ulatrlm <strong>ve</strong> doal<br />

göçlerinin devamll salanmtr.<br />

Akdeniz kylarnda nesli tükenmekte<br />

olan Akdeniz Foku Koruma Program<br />

baar ile sürdürülmektedir.<br />

• Küresel iklim deiikliinin en fazla<br />

etkiledii sektörlerden biri olan su<br />

kaynaklar konusunda bütün taraflarn<br />

ihtiyaçlarn dikkate alan entegre<br />

havza yönetimi anlayyla 457 tesis<br />

hizmete alnmtr. 124 adeti baraj<br />

<strong>ve</strong> gölet, 21 adeti içme suyu projesi<br />

olan tesislerden 90’a yakn sulama<br />

tesisi olup, 600 bin hektar arazi sulu<br />

tarma kavuturulmutur.<br />

• çme <strong>Su</strong>yu Eylem Plan <strong>ve</strong> <strong>Su</strong>lama<br />

Eylem Plan ile bütün Türkiye’nin su<br />

ihtiyac il il planlanmtr.<br />

• Temiz bir enerji olan su kaynaklarnn<br />

enerji üretiminde kullanlmas<br />

için <strong>Su</strong> Kullanm Hakk Anlamas<br />

Yönetmelii yürürlüe girmitir.<br />

GAP Eylem Plan ile özellikle sulama<br />

yatrmlarna hz <strong>ve</strong>rilmi, ila<strong>ve</strong> kaynak<br />

aktarlmtr.<br />

• lk olarak 2002 ylnda çkarlan <strong>Su</strong>lak<br />

Alanlarn Korunmas Yönetmelii<br />

2005 ylnda revize edilerek AB<br />

Direktiflerine uyumlu hale getirilmitir.<br />

Etkin bir koruma kullanma<br />

dengesini kurmak maksadyla sulak<br />

alanlarmzda 25 adet koruma<br />

bölgesi belirlenmitir. 2003 ylna<br />

kadar 3 alanda yaplan sulak alan<br />

yönetim plan çalmalar 2008 yl<br />

itibaryla 15’e çkarlmtr.<br />

• Kirlilik nedeniyle kaybedilen AB Korunan<br />

Alan A Snf diplomas gerçekletirilen<br />

projeler sayesinde<br />

Manyas Ku Cenneti Milli Park’nn<br />

A Snf Diplomas ülkemize yeniden<br />

kazandrlmtr.<br />

• <strong>Su</strong> kaynaklarnn uluslararas ölçekte<br />

deerlendirilmesi için 5. Dünya<br />

<strong>Su</strong> Forumu, ülkemizde yaplmtr.<br />

16-22 Mart 2008 tarihleri<br />

arasnda stanbul’da düzenlenen<br />

5. Dünya <strong>Su</strong> Forumu, corafi snr<br />

tanmayan su problemlerine kar<br />

birlikte hareket etmek için iyi frsat<br />

salamtr. Dünyann en önemli su<br />

zir<strong>ve</strong>si olan Forum’da su kaynaklar<br />

<strong>ve</strong> iklim deiikliine uyum konusu<br />

da bütün yönleriyle bilimsel olarak<br />

ele alnmtr.<br />

• Ülke genelinde belirlenen 14 Özel<br />

Çevre Koruma Bölgesinde, 2002<br />

yllna kadar 76 adet proje gerçekletirilmiken,<br />

2008 yll itibaryla<br />

toplam 296 adet proje gerçekletirilmitir.<br />

6 ylda 3 adet kat atk<br />

düzenli depolama tesisi <strong>ve</strong> 6 adet<br />

transfer istasyonu tamamlanmtr.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76<br />

Çevre <strong>ve</strong> İnsan<br />

31

Bakanlar Toplants<br />

Karadeniz ekosisteminin korunmas çalmalarn uygulanabilir bir sistem çerçe<strong>ve</strong>sinde<br />

gelitirmek <strong>ve</strong> gerekli çalmalar Bükre Sözlemesi uyarnca yapmak amacyla<br />

Karadeniz’in Kirlilie Kar Korunmas Komisyonu (Karadeniz Komisyonu) Daimi Sekreteryas,<br />

Akit Taraflarn cra Organ niteliinde olup; her bir Karadeniz’e kyda ülkeden bir<br />

temsilcinin yer ald Karadeniz’in Kirlilie Kar Korunmas Komisyonu’na destek salamak<br />

üzere kurulmutur. Karadeniz ülkeleri arasndaki koordinasyon stanbul’da bulunan Daimi<br />

Sekretarya tarafndan yürütülmektedir.<br />

32 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

Bu balamda, 16 Nisan<br />

<strong>2009</strong> tarihinde Sofya -<br />

Bulgaristan’da Karadeniz<br />

Komisyonu 21. Komisyonerler Toplants,<br />

ardndan 17 Nisan <strong>2009</strong> tarihinde<br />

Bakanlar Toplants düzenlenmitir.<br />

Toplantya Karadeniz’e kys<br />

olan 6 ülkenin (Türkiye, Bulgaristan,<br />

Romanya, Ukrayna, Rusya <strong>ve</strong> Gürcistan)<br />

Çevre Bakanlar katlm salamtr.<br />

Komisyonerler Toplants’na<br />

Komisyoner sfatyla Müstearmz<br />

Sayn Prof. Dr. Hasan Z. SARIKAYA,<br />

temsilci olarak Deniz <strong>ve</strong> Ky Yönetimi<br />

Dairesi Bakanlndan Çevre<br />

Yüksek Mühendisi Tülay SALMAN<br />

<strong>ve</strong> Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Uzman Yardmcs<br />

Erol ÇAVU katlmtr. Bakanlar<br />

Toplants’na ayn heyetle beraber<br />

Sayn Bakanmz Prof. Dr Veysel<br />

EROLU katlm salamladr.<br />

Söz konusu toplantlarda; Merkez<br />

Anlamas, Karakökenli Kirleticiler<br />

Protokolü, Karadeniz Eylem Plan <strong>ve</strong><br />

Acil Müdahale Plan onaylanm <strong>ve</strong><br />

toplant sonunda Bakanlar Deklarasyonu<br />

yaynlanmtr.<br />

•Avrupa Komisyonu (EC) Genileme<br />

Genel Müdürlüü (DG<br />

Enlargement)’nün, “Teknik Yardm<br />

<strong>ve</strong> Bilgi Deiimi (Technical Assisstance<br />

Information Exchange Instrument)<br />

arac olan <strong>ve</strong> ülkelere Avrupa<br />

Birlii (AB) mevzuatn uyumlatrma,<br />

uygulama <strong>ve</strong> yaptrmnda yardmc<br />

olan TAIEX tarafndan, 6-8 Nisan<br />

<strong>2009</strong> tarihleri arasnda, talya’nn<br />

Roma kentinde düzenlenen, “Deniz<br />

<strong>ve</strong> Ky Kirliliinin zlenmesi” konulu<br />

TAIEX Eitimine, Çevre Yönetimi<br />

Genel Müdürlüü Deniz <strong>ve</strong> Ky Yönetimi<br />

Dairesi Bakanl’ndan Daire<br />

Bakan Veysel ASLAN, Ege <strong>ve</strong> Akdeniz<br />

ube Müdürlüü’nden Çevre <strong>ve</strong><br />

<strong>Orman</strong> Uzman Ahmet Rfat LHAN,<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Uzman Yardmcs<br />

Mehmet AKINER <strong>ve</strong> Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong><br />

Uzman Yardmcs Ömer ÖZ-<br />

TÜRK katlm salamlardr.<br />

•Barselona Sözlemesi Eki Protokollerinden<br />

“Gemilerden Kaynaklanan<br />

Kirliliinin Önlenmesi <strong>ve</strong> Acil<br />

Durumlarda Akdeniz’in Kirlenmesine<br />

Kar Mücadelede birlii Hakknda<br />

Protokol” (2002 Protokolü) Malta<br />

Hükümeti’nin desteiyle Malta’da<br />

kurulmu olan, Acil Müdahale Bölgesel<br />

Faaliyet Merkezi (Regional<br />

Marine Pollution Emergency Response<br />

Centre for the Mediterrenaen<br />

Sea) (REMPEC), tarafndan yürütülmektedir.<br />

Protokolün uygulanmas aamasnda<br />

her iki ylda bir düzenli olarak taraf<br />

ülkelerin katlm ile Odak Noktalar<br />

Toplantlar yaplmaktadr.<br />

9. REMPEC Odak Noktalar Toplants<br />

21-24 Nisan <strong>2009</strong> tarihleri arasnda<br />

Malta’da gerçekletirilmitir.<br />

Toplantnn balca çalma konular<br />

aadaki gibidir;<br />

-8. Odak Noktalarndan bugüne kadar<br />

yaplan çalmalarn tartlmas,<br />

-<strong>2009</strong>-2011 yllarnda yaplmas<br />

planlanan faaliyetlerin tartlmas,<br />

-Gemilerden kaynaklanan kirliliin<br />

önlenmesine yönelik ibirlii anlamalar,<br />

-Akdeniz Teknik Çalma Grubunun<br />

faaliyetleri,<br />

-MARPOL EK-I’in Akdeniz’de uygulanmasna<br />

yönelik iyiletirmeler,<br />

-EC/MEDA kaynakl Denizcilik Gü<strong>ve</strong>nlii<br />

<strong>ve</strong> Gemilerden Kaynaklanan Kirliliin<br />

Önlenmesi Projesi(SAFEMED)<br />

kapsamnda yaplan çalmalar,<br />

-Gemi Balast <strong>Su</strong>lar Yönetimine ilikin<br />

çalmalardr.<br />

Söz konusu toplantya Daire Bakanlmzda<br />

görevli REMPEC Odak<br />

Noktas Kimya Mühendisi Meryem<br />

ASLAN tarafndan katlm salanmtr.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 33

Sürdürülebilir Tüketim <strong>ve</strong> Üretim (STÜ)<br />

Ayen SATIR<br />

Çed <strong>ve</strong> Planlama Genel Müdürlüü<br />

Çevre Envanteri Dairesi Bakanl<br />

Çevre Ajans ubesi Müdürlüü<br />

Refah seviyesinin tüketimle ölçüldüü<br />

modern toplumlarn<br />

yol açt çevresel <strong>ve</strong> sosyal<br />

etkiler, ulalan boyutun ciddiyeti<br />

açsndan küresel düzeyde yeni politikalarn<br />

gelitirilmesi ihtiyacn ortaya<br />

çkarmtr.<br />

1992 ylnda Rio’da gerçekletirilen<br />

BM (Birlemi Milletler) Çevre<br />

<strong>ve</strong> Kalknma Konferans’nda sunulan<br />

raporda; sürdürülebilir kalknmann<br />

uygulanabilir olmas için gerekli tüketim<br />

<strong>ve</strong> üretim alkanlklar bakmndan<br />

ilgili deiimler öncelikli olarak<br />

ortaya konulmutur. 1997 ylnda<br />

Amsterdam Antlamas Avrupa Birlii<br />

bünyesinde Sürdürülebilir Kalknmay<br />

öncelikli hedeflerden biri haline getirmitir.<br />

2002 ylnda Johannesburg’ta<br />

gerçekletirilen Dünya Sürdürülebilir<br />

Kalknma Zir<strong>ve</strong>si’nde ise Sürdürülebilir<br />

Tüketim <strong>ve</strong> Üretim (STÜ) Sürdürülebilir<br />

Kalknma’nn ön koulu olarak<br />

kabul edilmitir<br />

Sürdürülebilirlik, yaam döngüsü zinciri,<br />

kaynaklarn etkin kullanm sürdürülebilir<br />

üretim <strong>ve</strong> tüketim yaklam<br />

içerisinde ele alnmtr.<br />

Sürdürülebilir Tüketim <strong>ve</strong> Üretim<br />

Yaklam<br />

STÜ yaklamnda, çevresel snrlar<br />

göz önüne alnarak, doal hayata <strong>ve</strong>rilen<br />

zarar en aza indiren yollar aranrken,<br />

dünyann kaynaklarn sürdürülebilir<br />

bir ekilde kullanan ekonomik<br />

büyümeyi salamak olgusu vardr.<br />

Tüketim, hem ürün <strong>ve</strong> hizmetlerin<br />

kullanmn hem de doal kaynaklarn;<br />

suyun, enerjinin, topran etkin<br />

kullanmn kapsamaktadr.<br />

Bölgesel Deerlendirmelerde; ekonomik<br />

alt yap, kaynak <strong>ve</strong> enerji tüketimi,<br />

sera gaz emisyonlar, ekonomik<br />

gelimeler, refah <strong>ve</strong> artan ekonomik<br />

eitsizlik, hane halk tüketim miktar,<br />

“tüketimin sosyo demografik eilimler<br />

ile olan ilikisi, çevresel basklar<br />

hatta ekolojik ayak izleri bile sürdürülebilir<br />

üretim <strong>ve</strong> tüketim bal altnda<br />

deerlendirilmektedir.<br />

Bu yaklam nedeniyle de STÜ, ekonomik<br />

kalknmaya engel oluturmamakta,<br />

tam aksine i dünyasna yeni<br />

frsatlar da sunmaktadr. Enerji <strong>ve</strong><br />

hammadde kullanm açsndan üretim<br />

süreçlerinin optimizasyonu, iletmelerde<br />

tasarruf salarken dier<br />

taraftan Avrupa Birlii (AB) içerisinde<br />

sürekli büyüyen bilinçli tüketici pazar<br />

açsndan da rekabete yönelik avantajlar<br />

salamaktadr.<br />

Sürdürülebilir bir gelimenin salanabilmesi<br />

için uygulamaya yönelik stratejilerin<br />

oluturulmas gerekmektedir.<br />

Uygulamaya yönelik gelitirilecek<br />

stratejiler; ekonomi, toplum <strong>ve</strong> çevre<br />

balklar ile birlikte dier çevresel<br />

faktörleri de içermektedir.<br />

Sürdürülebilir Üretim <strong>ve</strong> Tüketim konusu<br />

Avrupa Komisyonu Çevre Genileme<br />

Merkezinde de ülke ekonomilerine<br />

katk salayabilecek önemli<br />

frsatlar biçiminde deerlendirmektedir.<br />

Bu kavram etkin ekonomi yaklamnda<br />

enerji <strong>ve</strong> kaynak temininde<br />

önemli frsatlar yaratmakta olup gelien<br />

ekonomilerde çevresel basklarn<br />

azaltlmas, tüketim anlaynn<br />

deiimi, ekonomik geliimde hem<br />

çevresel hemde ekonomik boyutta<br />

önemli katklar salamaktadr.<br />

STÜ yaklam ile ekonomik faaliyetler;<br />

kaynak kullanm, enerji miktarlar<br />

<strong>ve</strong>ya yaymlanan kirlilik miktar ile<br />

Ham<br />

maddelerin<br />

Yönetimi <strong>ve</strong><br />

Kullanm<br />

Çevre yaklaml<br />

teknoloji<br />

sektöründe daha<br />

dayankl <strong>ve</strong> temiz<br />

üretim<br />

Daha iyi<br />

Üretim <strong>ve</strong><br />

Hizmetler<br />

Daha<br />

Bilinçli<br />

Hanehalk<br />

Tüketimi<br />

Daha Bilinçli<br />

Kamu<br />

Tüketimi<br />

ekil:1 Doal Kaynaklar Sürdürülebilir Tüketim <strong>ve</strong> Üretim: Daha iyi Ürünler<br />

34 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

Yeniden<br />

Kullanm<br />

Geri Dönüüm<br />

Geri Kazanm<br />

Doal<br />

Kaynaklar<br />

Plan<br />

malat /<br />

Üretim<br />

döngüsü zinciri ile paralellik tamaktadr.<br />

Avrupa Komisyonu’nun finanse<br />

ettii, Ortak Aratrma Merkezi’nin<br />

gerçekletirdii “Ürünlerin Çevresel<br />

Etkisi (EIPRO)” projesi, yaam döngülerinin<br />

tamamna göre deerlendirildiinde<br />

<strong>ve</strong> AB-25’e yönelik toplam<br />

tüketim içinde, en fazla çevresel<br />

etkiye sahip olan ürün <strong>ve</strong> hizmetleri<br />

belirlemitir. Avrupa Birlii çalmalarnn<br />

deerlendirmesi en yüksek<br />

yaam döngüsü etkisine sahip olarak<br />

tüketim kategorilerini barnma, gda<br />

<strong>ve</strong> içecekler; özel ulam biçiminde<br />

saptamtr.<br />

Toplama<br />

Datm<br />

Isnma <strong>ve</strong> scak su, elektrikli ev aletleri<br />

<strong>ve</strong> yap ileri dahil olmak üzere,<br />

tüketim alanlar hep birlikte çevresel<br />

etkilerin % 70 ila % 80’nine, tüketim<br />

harcamalarnn ise % 60’na karlk<br />

gelmektedir.<br />

karlatrlmakta, <strong>ve</strong>rimsizlik, ar<br />

kullanm örneklerinin olumsuz çevresel<br />

etkilerinin önemi ortaya konulmaktadr.<br />

STÜ konusunda oluturulabilecek<br />

politikalar ile yaam döngüsü zinciri<br />

aadaki yaklam ile ifade edilebilir.<br />

Yaam Döngüsü Zinciri<br />

Kullanm<br />

ekil 2: Eko-yenilik (Atk-Geri Dönüüm Mevzuat Döngüsü)<br />

Yaam döngüsü yaklam, sürdürülebilir<br />

üretim <strong>ve</strong> tüketim kavramlarnn<br />

temelini oluturmakta olup, tüm ya-<br />

am döngüsü içerisinde bir üretimin<br />

ekonomide brakt etkinin hem sosyal<br />

hem de çevresel etkilerini ortaya<br />

koymaktadr.<br />

Yaam döngüsel bir yaklam madde<br />

<strong>ve</strong> enerjinin ömürleri boyunca kullanmyla<br />

gerçekleen olumsuz çevresel<br />

etkileri saptar <strong>ve</strong> bunlarn önemini<br />

belirler.<br />

Doal Kaynaklarn Sürdürülebilir Kullanmna<br />

ilikin AB Tematik Stratejisi<br />

ise; bir ürünün tüm yaam döngü zinciri<br />

içerisinde etkilerinin, bir çevresel<br />

ortamdan bir baka ortama geçii ile<br />

olumsuz çevresel etkilerinin nasl önlenebilecei<br />

üzerinedir.<br />

Yaam döngüsü yaklamnda, bir<br />

üretim meteryalinin geri dönüümü,<br />

ham madde çkarm <strong>ve</strong> enerjinin<br />

elde edilmesi ile balamakta olup<br />

madde <strong>ve</strong> enerji üretimi, paketleme<br />

süreci ilem dalmnn bir parçasdr.<br />

Ekonomik göstergeler içerisinde<br />

ticari <strong>ve</strong> endüstriyel sektörler asl faaliyet<br />

alanlar içerisindedir.<br />

Tüketici tarafndan kullanlmak üzere<br />

ortaya konan mal <strong>ve</strong> hizmetler sürdürülebilirlii<br />

salayabildii müddetçe<br />

yaam döngüsünün bir parças<br />

haline gelmektedir. Bu düünce yeniden<br />

kullanm, geri kazanm <strong>ve</strong> yaam<br />

Sürdürülebilir Üretim <strong>ve</strong> Tüketim<br />

-Sürdürülebilir Endüstri Politikalar<br />

üzerine bir eylem plan, 4 Aralk 2008<br />

tarihinde Avrupa Komisyonu tarafndan<br />

onaylanm <strong>ve</strong> son halini almtr.<br />

Eylem plannda;<br />

•Daha iyi üretim<br />

•Daha akll tüketim<br />

•Daha dayankl üretim<br />

•Küresel boyutta eylem<br />

ile snflandrlmaktadr. Bunlarn bir<br />

ksm, üretimin geri dönüüm salamaya<br />

imkân <strong>ve</strong>recek boyutta planlanmas<br />

amacn tamaktadr.<br />

Ürünlerin yaam döngüsü zincirinde<br />

desteklenmesi, ürün geliimlerinde<br />

süreklilik, pazar çalmalarn da daha<br />

iyi üretim <strong>ve</strong> akll tüketim alkanlklar<br />

ile birlikte düünülmesi gereklilii<br />

ortaya konulmaktadr.<br />

Uygulama da yaam döngüsünün<br />

salanmas; ekonomik tevikler,<br />

standartlar, etiketleme mekanizmlarnn<br />

oluturulmas, yeil kamu ihalesi,<br />

gönüllü düzenlemeler <strong>ve</strong> paydalarn<br />

katlm ile gerçekleebilecektir.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 35

STÜ eylem plan bütüncül bir yakla-<br />

m gerektirmektedir. Eylem plan<br />

içerisinde ise; ekolojik plan, enerji<br />

snflamas <strong>ve</strong> ekolojik snflama direktifleri<br />

yer almaktadr. STÜ yakla-<br />

mndaki “daha iyi üretim” kavram<br />

Ekolojik planlama direktifi altnda<br />

incelenmektedir. Uygulama ölçütleri<br />

ise minimum gereksinimlerin belirlenmesi,<br />

çevresel performans kriterleri,<br />

ihtiyaçlarn <strong>ve</strong> ölçütlerin sürekli<br />

güncellenmesi biçimindedir.<br />

AB’de teknolojik ilerlemeler, ürün<br />

standartlarnn iyilemesi standart<br />

ev <strong>ve</strong> mutfak aletlerinin <strong>ve</strong>rimliliinde<br />

iyilemelere yol açmtr (ekil<br />

3). Yine de aydnlatma <strong>ve</strong> elektrikli<br />

ev aletleri için konut bana toplam<br />

elektrik tüketimi ylda % 1,5 orannda<br />

artmaktadr. Bunun balca sebebi<br />

ise, fazla standart ev aleti <strong>ve</strong> yeni<br />

elektrikli cihaz mülkiyetidir. Klima<br />

üniteleri balca sorundur. Toplam<br />

konut saysndaki ylda % 0,8’lik art,<br />

ev aletleri için elektrik kullanmnda<br />

2,3 orannda yllk bir arta yol açmaktadr.<br />

Sürdürülebilirlik<br />

Kaynaklarn sürdürülebilir kullanm<br />

için, kaynak gereksinimi <strong>ve</strong> ekosistemlerin<br />

üretken kapasitelerinin korunmas<br />

önemlidir.<br />

Üretimde sürdürülebilirliin artrlmas,<br />

üretim <strong>ve</strong>rimlilii açsndan iyileme<br />

yenilikçi teknik <strong>ve</strong> yönetimsel<br />

yaklamlar ile çevrenin daha iyi izlenmesi<br />

<strong>ve</strong> kontrolünü gerektirmektedir.<br />

Kaynaklarn sürdürülebilir yönetimine<br />

yönelik ihtiyaç, çevresel etkilerin<br />

ekonomik kalknma ile ilikisi bakmndan<br />

ayrlrken, üretimdeki eko<strong>ve</strong>rimliliinin<br />

artrlmas AB politika<br />

gündeminde önemli yer tutmaktadr.<br />

AB balamnda, bu radikal bir adm<br />

deil, sürmekte olan bir politika gelitirme<br />

sürecinin bir parçasdr. Politika,<br />

1980 yllarnda alt seviye teknolojilerden,<br />

1990’larda daha önleyici<br />

ekil 3 Doal kaynaklarn kullanmndan bu kaynaklarn yeniden kullanmn ortaya koyan yaam<br />

döngüsü zinciri.<br />

çevresel stratejilere günümüzde ise<br />

üretim <strong>ve</strong> hizmetlerin bütün bir ya-<br />

am döngüsü içerisinde etkilerinin<br />

azaltlmas aamasna kadar pozitif<br />

yönde bir deiim izlemektedir.<br />

Sürdürülebilir Üretim <strong>ve</strong> Tüketim<br />

kavram içerisinde endüstri, gda,<br />

konut, ulam önemli <strong>ve</strong> incelenmesi<br />

gereken balklardr.<br />

Bir çok ülkede kirlilik <strong>ve</strong> kaynak yo-<br />

unluu endüstriyel alt sektörlerde<br />

(ya, gaz , metal <strong>ve</strong> yiyecek gibi endüstrilerde)<br />

endüstriyel üretimin üstünlüünü<br />

ortaya koymaktadr.<br />

Öncelikli endüstriyel sektörler; çelik<br />

ile demir d metal imalat, kok kömürü<br />

imalat, rafine petrol ürünleri,<br />

nükleer yaktlar, kimyasallar, kimyasal<br />

ürünler, insan yapm elyaf ile çimento<br />

<strong>ve</strong> cam gibi metal d mineral<br />

ürünlerdir.<br />

Karlatrma amacyla, en büyük<br />

çevresel etkiye neden olan öncelikli<br />

tüketici ürünleri arasnda gda <strong>ve</strong> içecek<br />

(et <strong>ve</strong> et ürünleri ile bunlar takip<br />

eden süt ürünleri), özel ulam (ço-<br />

unlukla özel arabalar) <strong>ve</strong> barnma<br />

(inaat, enerji <strong>ve</strong> stma) gibi konular<br />

yer almakta olup bu balklarn kümalatif<br />

etkileri çevresel bozulmalara<br />

neden olmaktadr.<br />

Naturel Natural Resources: Doal<br />

Kaynaklar<br />

Incineration and<br />

Landlling: Landfilling: Atk Yakma <strong>ve</strong> <strong>ve</strong><br />

depolama<br />

Reco<strong>ve</strong>ry: Geri Kazanm<br />

Extraction of Raw Materials:<br />

Ham Materials: madde Ham çkartlmas madde<br />

Recycling çkartlmas of Materials and<br />

Components: Recycling of Materials Madde <strong>ve</strong> Bile- and<br />

iklerin Components: Geri Dönüümü Madde <strong>ve</strong><br />

Desing Bileiklerin and Portection: Geri Dönüümü<br />

Tasarm Design and <strong>ve</strong> Üretim Protection:<br />

Packaging<br />

Tasarm <strong>ve</strong><br />

and<br />

Üretim<br />

Distribution:<br />

Packaging and Distribution:<br />

Ambalajlama <strong>ve</strong> Datm<br />

Ambalajlama <strong>ve</strong> Datm<br />

Sonuç <strong>ve</strong> Deerlendirme:<br />

Sürdürülebilir Üretim <strong>ve</strong> Tüketim yaklam<br />

sürdürülebilir sosyal beklentiler<br />

ile paralellik göstermektedir. Bu konuda<br />

Avrupa ‘da bu yaklam destekleyen<br />

eylem planlar, göstergeler <strong>ve</strong><br />

hedefler ortaya konulmaktadr. Bu konuda<br />

Unep/Wuppertal Institute Collaborating<br />

Centre on <strong>Su</strong>stainable Consumption<br />

and Production merkezleri<br />

gibi enstitülerce küresel boyutta ortak<br />

planlar hedefler <strong>ve</strong> etkiler saptanmaya<br />

çallmaktadr. Bu enstitülerce birçok<br />

projeler balatlm yaplan projeler,<br />

yaam döngüsü zinciri içerisinde geri<br />

dönüüm <strong>ve</strong> ekonomik gelimeye<br />

pozitif katk salamak yaklam altnda<br />

yürütülmektedir.<br />

Endüstriyel tesislerde kaynak kullanm<br />

<strong>ve</strong> kirlilik konusundaki <strong>ve</strong>rilerin<br />

sistematik olarak ulusal düzeyde<br />

toplanamad gerçei ile karlalmaktadr<br />

Endüstriyel tesislerde gü<strong>ve</strong>nilir<br />

<strong>ve</strong>rilerin varl, çevresel yönetim<br />

açsndan politika salayc mekanizmalarda<br />

etkilidir.<br />

Ülkemiz, Avrupa Birliine giri sürecinde,<br />

1 Mays 2003 tarihinde Avrupa<br />

Çevre Ajansna tam üye olmutur.<br />

Avrupa Çevre Ajans, çevre politikasn<br />

gelitirme, benimseme, uygula-<br />

36 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

ma <strong>ve</strong> deerlendirme alannda, çalanlar<br />

<strong>ve</strong> kamu için önemli bir bilgi<br />

kaynadr Amac ise ; AB <strong>ve</strong> üye<br />

ülkelere çevreyi iyiletirmek, çevre<br />

konusunda yer alan ilgili hususlar<br />

ekonomik politikalarla bütünletirmek<br />

<strong>ve</strong> sürdürülebilirlik yönünde<br />

ilerlemelere yardmc olmaktr. Ayrca,<br />

Avrupa Çevre Bilgi <strong>ve</strong> Gözlem<br />

An (EIONET) koordine etmektir.<br />

Avrupa Çevre Ajans <strong>ve</strong> Avrupa Konu<br />

Merkezi Sürdürülebilir Üretim <strong>ve</strong> Tüketim<br />

konusunda <strong>2009</strong>-2013 yllar<br />

arasndaki çalma plannda, STÜ<br />

uygulamasnn desteklendii ulusal<br />

politika giriimlerini, stratejik eylem<br />

planlarn, kurumsal altyap <strong>ve</strong> uluslararas<br />

ibirliini salamaya yönelik<br />

hedefler ortaya koymutur.<br />

Bu kapsamda AÇA’nn <strong>2009</strong> çalma<br />

plan içerisinde yer alan STÜ konu<br />

bal, AÇA’na üye ülkelere de gerekli<br />

altyapnn salanarak; görev<br />

paylam, alnacak tedbirler <strong>ve</strong> giri-<br />

imlerin balatlmas yönünde zorlayc<br />

olacaktr.<br />

Bu yaklam ülkemiz için, ekonomik<br />

kalknma temelinde çevresel korumann<br />

salanmas, sosyal sorumluluk<br />

çerçe<strong>ve</strong>sinde ulusal giriimlere<br />

katk salayacak önemli bir adm<br />

olacaktr.<br />

Küresel <strong>ve</strong> kümülatif etkiler bir sebebsonuç<br />

zinciri olarak anlalrsa, hem<br />

çevre açsndan etkili hem de uygun<br />

maliyetli politikalar belirlemek açsndan<br />

pozitif katk salayacaktr.<br />

YYECEK<br />

VE ÇECEK<br />

KONAKLAMA<br />

Üretim sonras ürünün bir yerden<br />

baka bir yere tanmas (ktalararas,<br />

ülke, ehir) emisyona neden olmaktadr.<br />

Tüketim konusundaki insiyatifi,<br />

tüketiciye brakmamak gerekir.<br />

Ülkemiz için, Stratejik planlama <strong>ve</strong><br />

hedefler belirlenmeli, eitim <strong>ve</strong> farkndalk<br />

art salanmaldr. Çevreci<br />

kamu ihaleleri gibi artnameler hazrlanabilir.<br />

Bu konuda yaplacak çalmalar<br />

Ulusal STÜ stratejilerinin belirlenmesi<br />

açsndan balangç olabilir.<br />

Toplu tamalarda ulam bakmndan<br />

kolaylk salanmas, farkl KDV<br />

uygulamalar, çevreci olana daha az<br />

<strong>ve</strong>rgi uygulamas ile karbon ticaret<br />

sisteminin getirilmesi gibi uygulamalar<br />

da tevik edici nitelikteki uygulamalardr.<br />

Parakendecilerle çevresel<br />

performans etkileri artrlabilir.<br />

ehir planlamas çevreci yaklamlar<br />

gözönünde bulundurularak deerlendirilebilir.<br />

Ayrca tüketici bilgilendirme<br />

kampanyalar düzenlenebilir.<br />

Ortaya çkacak tablo ile eylem planlar<br />

konusunda ulusal stratejimizi ortaya<br />

koyacak eylem planlarndaki aktörler<br />

<strong>ve</strong> balatlacak projeleri deerlendirebilme<br />

imkan ortaya konabilir.<br />

Konu kapsamnda AÇA ulusal uzmanlar<br />

ile görümeler devam etmektedir.<br />

Ülkemizde 2010 ylnda STÜ konusunda<br />

ulusal bir çaltay düzenlenmesi<br />

planlanmaktadr. Bu konuda<br />

gerçekletirilecek çaltay’n Sürdürülebilir<br />

Üretim <strong>ve</strong> Tüketim yaklam<br />

konusunda altyapnn oluturulmas<br />

açsndan etkili olmas beklenmektedir.<br />

Ayrca STÜ konusunda ülkemiz<br />

ihtiyaçlar <strong>ve</strong> öncelikleri dikkate alndnda;<br />

kurumsal altyapnn güçlendirilmesi,<br />

sivil toplum kurulular <strong>ve</strong><br />

kurumlararas ibirliinin salanmas<br />

açsndan daönem tamaktadr.<br />

TAINIRLIK<br />

ARAÇLAR<br />

Üretim <strong>ve</strong> tüketim alanlarnda yüksek çevresel etki olarak nitelendirilen bileenler 4<br />

balk altnda snandrlmtr.<br />

REFERANSLAR<br />

1-Avrupa Çevre Ajans –Avrupa Konu<br />

Merkezi Sürdürülebilir Üretim <strong>ve</strong><br />

Tüketim Avrupa’nn Çevresi/ Dördüncü<br />

Deerlendirmesi<br />

2 -http://www.rec.org.tr/sayfa.<br />

asp?id=113<br />

3 -Dall vd., 2002; Nemry vd., 2002;<br />

Kok vd., 2003; Labouze vd., 2003;<br />

Nijdam <strong>ve</strong> Wilting, 2003; Moll vd.,<br />

2004; Weidema vd., 2005.<br />

4 -EEA;<strong>2009</strong> Work Plan, waste<br />

pre<strong>ve</strong>ntion and end-of-life waste<br />

management policies are co<strong>ve</strong>red in<br />

the EEA – ETC series of waste policy<br />

factsheets<br />

5 -Avrupa Çevre Ajans –Avrupa Konu<br />

Merkezi Sürdürülebilir Üretim <strong>ve</strong> Tüketim<br />

Avrupa’nn Çevresi/ Dördüncü<br />

Deerlendirmesi<br />

6 -http:// ec ec.europa.eu/eussd/<br />

escp_europa eu/environment/ eussd<br />

escp en.htm<br />

7-http://www.scp-centre.<br />

org/News_gesamter_<br />

Artikel.813+M565cd62158e.0.html<br />

8 -EEA, <strong>2009</strong> Work Plan ,”Waste<br />

Pre<strong>ve</strong>ntion and End-of-life Waste<br />

Management Policies Are Co<strong>ve</strong>red in<br />

the EEA – ETC Series of Waste Policy<br />

Factsheets”<br />

9-Department of the<br />

Environment,Transport,Energy and<br />

Communicatons,”Impacts of consumption<br />

in Switzerland and key<br />

decisions for environmentally sound<br />

consumption patterns”,2007<br />

10 -Kranj, Slo<strong>ve</strong>nia, ”10th Eionet<br />

workshop on Resource and Waste<br />

Management, Kaarina Huhtinen<br />

Finnish Environment Institute,<br />

26.9.2007<br />

11- <strong>Su</strong>stainable production and<br />

consumption in the European<br />

Union,European Communities, 2004,<br />

Belgium<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 37

KAMU GÖREVLLER<br />

ETK DAVRANI LKELER VE<br />

UYGULAMADAK DURUMU<br />

Ahmet SANDAL<br />

Kamu Yönetimi Uzman<br />

Etik Eiticisi Program Katlmcs<br />

Ülkemizde kamu<br />

görevlilerinin uymalar<br />

gereken etik davran<br />

ilke <strong>ve</strong> kurallar çeitli<br />

kanun <strong>ve</strong> yönetmelik içinde<br />

yllardan beri (dolayl bir<br />

ekilde) mevcut iken, 2004<br />

ylnda çkarlan 5176 sayl<br />

Kamu Görevlileri Etik Kurulu<br />

Kurulmas Hakknda Kanun<br />

ile bu kural <strong>ve</strong> ilkeler<br />

dorudan <strong>ve</strong> kapsaml bir<br />

ekilde bir mevzuatta toplanmtr.<br />

Bu tarihten sonra,<br />

etik konusu gündemde daha<br />

fazla yer tutmaya balamtr.<br />

Etik konusunun gündemi bu<br />

ekilde doldurduu bir zaman<br />

diliminde, kamu görevlilerinin<br />

etik davran ilke <strong>ve</strong> kurallar<br />

ile bunun uygulamadaki görünümü,<br />

uygulamada karlalan<br />

sorunlar üzerinde görü <strong>ve</strong> dü-<br />

ünceleri bu yaz ile aktarmak<br />

istedim. Hemen belirtmek gerekirse,<br />

etik kavram ile etik<br />

ilke <strong>ve</strong> kurallar ilk bakta basitmi<br />

gibi görünse de, esasnda anlalmas<br />

zor bir konudur. Bu zorlua ramen<br />

kamu yönetimimizin salkl ileyii<br />

<strong>ve</strong> kurumsal yönetimin gelitirilmesi<br />

açsndan çok çok önemli bir konudur.<br />

Yazmzda, kamu görevlileri etik davran<br />

ilkeleri konusunda önce mevzuat<br />

<strong>ve</strong> kurumsal yap hakknda bilgi<br />

<strong>ve</strong>rdikten sonra uygulamadaki duruma<br />

ilikin baz düünce <strong>ve</strong> görülerimizi<br />

sunacam.<br />

Önce etik kavramnn tanm <strong>ve</strong> açklamasndan<br />

balayalm.<br />

I–ETK KAVRAMININ TANIM VE<br />

AÇIKLAMASI:<br />

Etik kavram Yunanca “ethos’’ sözcüünden<br />

gelmekte olup “karakter,<br />

alkanlk, huy” gibi anlamlar bulunmaktadr.<br />

Etik, felsefenin bir dal<br />

olarak gelime göstermi <strong>ve</strong> insann<br />

ödev, yükümlülük, sorumluluk <strong>ve</strong><br />

erdem gibi özelliklerini analiz eden,<br />

doru <strong>ve</strong> yanl, iyi <strong>ve</strong> kötü, güzel <strong>ve</strong><br />

çirkin ayrmn öne çkaran, bu ayrmlardan<br />

sonra, toplumda doru, iyi <strong>ve</strong><br />

güzel davranlarn yaygnlk kazan-<br />

38 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

masna <strong>ve</strong> daha iyi bir hayatn yollarnn<br />

bulunmasna çalan bir bilim dal<br />

olarak kendisini göstermitir.<br />

Burada etik ile ahlak arasnda fark var<br />

m, yok mu hususu üzerinde durmak<br />

istiyorum. Çünkü, çou kimse, kamu<br />

görevlilerinin uymalar gereken davran<br />

ilke <strong>ve</strong> kurallar konusunda yabanc<br />

bir kelime olan etik kelimesinin<br />

kullanlp da neden ahlak kelimesinin<br />

kullanlmadn merak etmektedir.<br />

Esasnda, kökeni Yunanca’ya dayanan<br />

etik kelimesi ile dilimizdeki ahlak<br />

kelimesi birbirinden fark yoktur. (ki<br />

kelimenin anlam olarak birbirinden<br />

farkl olduunu iddia edenler, “ahlak<br />

bir olgu <strong>ve</strong> tarihi süreç içerisinde ya-<br />

anan bir ey olmasna karlk etik,<br />

bu olgunun kendisine yönelik aratrma,<br />

bir bilgi, bir felsefedir” demekte<br />

iseler de, buna katlmak mümkün<br />

deildir. Ahlakn esasta bir bilgi, bir<br />

felsefe yan bulunmaktadr) Ahlak,<br />

Arapça hulk sözcüünün çouludur.<br />

Hulk, huy, adet, alkanlk, yaradl,<br />

insann ruhsal-zihinsel-manevi halleri<br />

anlamna geldiine göre, yukardaki<br />

etik tanmndan fark bulunmamaktadr.<br />

II–KAMU GÖREVLLERNN ETK<br />

DAVRANI LKE VE KURALLARINI<br />

DÜZENLEYEN MEVZUAT:<br />

Ülkemizde Kamu Görevlilerinin uymalar<br />

gereken etik davran ilke <strong>ve</strong><br />

kurallar, Anayasa’dan balamak<br />

üzere, çeitli Kanun, Yönetmelik, Genelge<br />

<strong>ve</strong> benzeri hukuki metinlerde<br />

mevcut bulunmaktadr.<br />

1-Anayasamzda Etik Konusuna likin<br />

Hükümler:<br />

Anayasamzn 10’uncu maddesinde,<br />

“herkes, dil, rk, renk, cinsiyet, siyasi<br />

düünce, felsefi inanç, din, mezhep<br />

<strong>ve</strong> benzeri sebeplerle ayrm gözetilmeksizin<br />

kanun önünde eittir”,<br />

129’uncu maddesinde “memurlar<br />

<strong>ve</strong> dier kamu görevlileri Anayasa <strong>ve</strong><br />

kanunlara sadk kalarak faaliyette bulunmakla<br />

yükümlüdürler” <strong>ve</strong> 137’nci<br />

maddesinde “kamu hizmetlerinde<br />

herhangi bir sfat <strong>ve</strong> suretle çalmakta<br />

olan kimse, üstünden ald<br />

emri, yönetmelik, tüzük, kanun <strong>ve</strong>ya<br />

Anayasa hükümlerine aykr görürse,<br />

yerine getirmez <strong>ve</strong> bu aykrl o emri<br />

<strong>ve</strong>rene bildirir. Ancak, üstü emrinde<br />

srar eder <strong>ve</strong> bu emrini yaz ile yenilerse,<br />

emir yerine getirilir; bu halde,<br />

emri yerine getiren sorumlu olmaz.<br />

Konusu suç tekil eden emir, hiçbir<br />

suretle yerine getirilmez; yerine getiren<br />

kimse sorumluluktan kurtulamaz”<br />

eklinde belirlenen hükümler<br />

konumuzla yakndan ilgilidir.<br />

2-Kamu Görevlileri Etik Kurulu<br />

Kurulmas Hakknda Kanun<br />

Ülkemizde etik konusunu bal bana<br />

ela alan konuya ilikin dorudan<br />

<strong>ve</strong> kapsaml kurallar getirilmesi 2004<br />

ylnda çkarlan 5176 sayl Kamu<br />

Görevlileri Etik Kurulu Kurulmas<br />

Hakknda Kanun ile salanmtr. Bu<br />

tarihten sonra etik konusundaki çalmalar<br />

hz kazanm <strong>ve</strong> Kamu Görevlileri<br />

Etik Davran lkeleri ile Bavuru<br />

Usul <strong>ve</strong> Esaslar Hakknda Yönetmelik<br />

13.04.2005 tarih <strong>ve</strong> 25785<br />

sayl resmi Gazetede yaymlanarak<br />

yürürlüe girmitir. Kurumlarda üçer<br />

kiiden tekil edilen Etik Komisyonlar<br />

kurulmu, etik konusunda eitim<br />

çalmalar artrlmtr. Öte yandan,<br />

Babakanln 2004/27 sayl Babakanlk<br />

Etik Kurulu konulu, 2005/16<br />

sayl Babakan <strong>ve</strong> Bakanlarn Uurlanma<br />

<strong>ve</strong> Karlanmalar, Seyahatler<br />

<strong>ve</strong> Hediye Uygulamas konulu iki ayr<br />

genelgesini, ayrca Babakanlk Etik<br />

Kurulunun Hediye Alma Yasa hakkndaki<br />

2007/1, Kamu Konutlar Tahsis<br />

lemleri hakknda 2008/1 <strong>ve</strong> 24<br />

Kasm Öretmenler Günü hakknda<br />

2008/2 sayl genelgeleri, ayrca, Babakanlk<br />

Kamu Görevlileri Etik Kurulunun<br />

kendisine yaplan müracaatlar<br />

üzerine <strong>ve</strong>rdii kararlar uygulamada<br />

yer bulmutur.<br />

Ülkemizde etik<br />

konusunu bal bana<br />

ela alan konuya ilikin<br />

dorudan <strong>ve</strong> kapsaml<br />

kurallar getirilmesi<br />

2004 ylnda çkarlan<br />

5176 sayl Kamu<br />

Görevlileri Etik Kurulu<br />

Kurulmas Hakknda<br />

Kanun ile salanmtr.<br />

Bu tarihten sonra etik<br />

konusundaki çalmalar<br />

hz kazanm <strong>ve</strong> Kamu<br />

Görevlileri Etik Davran<br />

lkeleri ile Bavuru Usul<br />

<strong>ve</strong> Esaslar Hakknda<br />

Yönetmelik, 13.04.2005<br />

tarih <strong>ve</strong> 25785 sayl<br />

resmi Gazetede<br />

yaymlanarak yürürlüe<br />

girmitir.<br />

3- 657 sayl Devlet Memurlar<br />

Kanunundaki Etik Davran lke <strong>ve</strong><br />

Kurallar<br />

657 sayl Devlet Memurlar Kanunun<br />

3/C, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14,<br />

15, 16, 28, 29, 30 <strong>ve</strong> 31. maddeleri<br />

de etik davran ilke <strong>ve</strong> kurallaryla yakndan<br />

ilgilidir. Bu maddelerde geçen<br />

hükümleri uzun uzun yazmak yerine<br />

balklarn yazmak istiyorum. Bu balklardan<br />

bile anlamak mümkündür ki,<br />

ilgili hükümler etik konusuna ilikindir.<br />

657 sayl DMK’nun 3/C maddesi<br />

“liyakat”, 6. maddesi “sadakat”, 7.<br />

maddesi “tarafszlk <strong>ve</strong> Devlete ballk”,<br />

8. maddesi “davran <strong>ve</strong> ibirli-<br />

i”, 9. maddesi “yurtdnda davran”,<br />

10. maddesi “amir durumunda<br />

olan Devlet Memurlarnn görev <strong>ve</strong><br />

sorumluluklar”, 11. maddesi “Devlet<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 39

Memurlarnn görev <strong>ve</strong> sorumluluklar”,<br />

12. maddesi “kiisel sorumluluk<br />

<strong>ve</strong> zarar”, 13. maddesi “kiilerin<br />

uradklar zararlar”, 14. maddesi<br />

“mal bildirimi”, 15. maddesi “basna<br />

demeç <strong>ve</strong> bilgi <strong>ve</strong>rme”, 16. maddesi<br />

“resmi belge, araç <strong>ve</strong> gereçlerin yetki<br />

<strong>ve</strong>rilen mahaller dna çkarlmamas<br />

<strong>ve</strong> iadesi”, 28. maddesi “ticaret <strong>ve</strong><br />

dier kazanç getirici faaliyetlerde bulunma<br />

yasa”, 29. maddesi “hediye<br />

alma <strong>ve</strong> menfaat salama yasa”,<br />

30. maddesi “denetimindeki teebbüsten<br />

menfaat salama yasa”,<br />

31. maddesi “gizli bilgileri açklama<br />

yasa” hakkndadr.<br />

3-Dier Mevzuatta Etik Konusunu<br />

lgilendiren Hüküm <strong>ve</strong> Kararlar:<br />

Anayasamz, 657 sayl Devlet Memurlar<br />

Kanunundan baka, baz<br />

mevzuat içerisinde de etik davran<br />

ilke <strong>ve</strong> kurallarn ilgilendiren çokça<br />

hükme rastlamak mümkündür. Bu<br />

mevzuatlara ilikin isim <strong>ve</strong>rmek gerekirse,<br />

2531sayl Kamu Görevlerinden<br />

Ayrlanlarn Yapamayacaklar lere<br />

Dair Kanun, 3628 sayl Mal Bildiriminde<br />

Bulunulmas, Rü<strong>ve</strong>t <strong>ve</strong> Yolsuzluklarla<br />

Mücadele Kanunu, 5018<br />

sayl Kamu Mali Yönetimi <strong>ve</strong> Kontrol<br />

Kanunu, 4982 sayl Bilgi Edinme<br />

Hakk Kanunu, 5237 sayl Türk Ceza<br />

Kanunu gibi hukuksal metinlerde etik<br />

ilke <strong>ve</strong> kurallara rastlamak mümkündür.<br />

Bunlarla birlikte, Türkiye’nin taraf<br />

olduu baz Uluslararas Anlama <strong>ve</strong><br />

Kararlarda da etik konusunda düzenlemeler<br />

mevcuttur. Bu kapsamda,<br />

OECD Uluslararas Ticari lemlerde<br />

Yabanc Kamu Görevlilerine Verilen<br />

Rü<strong>ve</strong>tin Önlenmesi Sözlemesini,<br />

içeriinde yolsuzlukla mücadeleyle<br />

ilgili öncelikli hedeflerinde yer<br />

ald Avrupa Birlii Müktesebatnn<br />

Üstlenilmesine likin Türkiye Ulusal<br />

Programnn Uygulanmas, Koordinasyonu<br />

<strong>ve</strong> zlenmesine Dair Karar<br />

sayabiliriz. Öte yandan, 26.12.2007<br />

tarih <strong>ve</strong> 26738 sayl resmi Gazetede<br />

yaymlanarak yürürlüe giren Kamu<br />

ç Kontrol Standartlar Teblii de etik<br />

konusunda hükümler içermektedir.<br />

III- KAMU GÖREVLLERN<br />

UYMALARI GEREKEN ETK<br />

DAVRANI LKE VE KURALLARI:<br />

Kamu Görevlileri Etik Davran lkeleri<br />

ile Bavuru Usul <strong>ve</strong> Esaslar Hakknda<br />

Yönetmelikte, etik davran ilke<br />

<strong>ve</strong> kurallar aadaki ekilde belirlenmitir.<br />

1- Görevin Yerine Getirilmesinde<br />

Kamu Hizmeti Bilinci (md.5)<br />

2- Halka Hizmet Bilinci (md.6)<br />

3- Hizmet Standartlarna Uyma<br />

(md.7)<br />

4- Amaç <strong>ve</strong> Misyona Ballk (md. 8)<br />

5- Dürüstlük <strong>ve</strong> Tarafszlk (md.9)<br />

6- Saygnlk <strong>ve</strong> Gü<strong>ve</strong>nlik (md.10)<br />

7- Nezaket <strong>ve</strong> Sayg (md.11)<br />

8- Yetkili Makamlara Bildirim<br />

(md.12)<br />

9- Çkar Çatmasndan Kaçnma<br />

(md.13)<br />

10- Görev <strong>ve</strong> Yetkilerin Menfaat<br />

Salamak Amacyla Kullanlmamas<br />

(md.14)<br />

11- Hediye Alma <strong>ve</strong> Menfaat Salama<br />

Yasa (md.15)<br />

12- Kamu Mallar <strong>ve</strong> Kaynaklarnn<br />

Kullanm (md.16)<br />

13- Savurganlktan Kaçnma (md.17)<br />

14- Balayc Açklamalar <strong>ve</strong> Gerçek<br />

D Beyan (md.18)<br />

15- Bilgi Verme, Saydamlk <strong>ve</strong> Katlmclk<br />

(md.19)<br />

16- Yöneticilerin Hesap Verme Sorumluluu<br />

(md.20)<br />

17- Eski Kamu Görevlileriyle likiler<br />

(md.21)<br />

18- Mal Bildiriminde Bulunma<br />

(md.22)<br />

Kamu görevlileri, görevlerini yürütürken<br />

Yönetmelikte belirtilen bu etik<br />

davran ilke <strong>ve</strong> kurallarna uymakla<br />

yükümlüdürler. Kurum <strong>ve</strong> kurulularn<br />

yetkili sicil amirleri, personelin<br />

sicil <strong>ve</strong> performansn, Yönetmelikte<br />

düzenlenen sözkonusu bu etik davran<br />

ilkelerine uygunluk açsndan<br />

da deerlendirmek durumundadr.<br />

Yönetmelikle belirlenen etik davran<br />

ilkeleri, kapsama dahil tüm kurum<br />

<strong>ve</strong> kurulularda uygulanr. (Bu kapsama<br />

Cumhurbakan, TBMM Üyeleri,<br />

Bakanlar Kurulu Üyeleri, TSK <strong>ve</strong><br />

yarg mensuplar <strong>ve</strong> Üni<strong>ve</strong>rsitelerdeki<br />

kamu görevlileri hariç tüm kamu çal-<br />

anlar dahildir)<br />

5176 sayl Kanun kapsamndaki<br />

kamu görevlileri, etik ilke <strong>ve</strong> kurallara<br />

uyacana dair, ie girdii tarihten<br />

itibaren bir ay içerisinde “Etik Sözleme”<br />

belgesini imzalamakla yükümlüdürler.<br />

Bu belge, personelin özlük<br />

dosyasna konur. Kamu kurum <strong>ve</strong><br />

kurulularnda istihdam edilen her<br />

düzeydeki personel, istihdama ilikin<br />

koullarn bir parças olarak etik davran<br />

ilkeleri <strong>ve</strong> bu ilkelere ilikin sorumluluklar<br />

hakknda bilgilendirilir.<br />

IV- ETK MEVZUATININ<br />

UYGULAMASINDAN SORUMLU<br />

KURULU<br />

08.06.2004 tarih <strong>ve</strong> 25486 sayl<br />

Resmi Gazetede yaymlanarak yürürlüe<br />

giren 5176 sayl Kanun ile<br />

Babakanlk bünyesinde “Kamu Görevlileri<br />

Etik Kurulu”oluturulmutur.<br />

Kurulun sekretarya hizmetleri Babakanlk<br />

Personel <strong>ve</strong> Prensipler Genel<br />

Müdürlüü tarafndan yerine getirilmektedir.<br />

Kamu Görevlileri Etik Kurulu, 5176<br />

sayl Kanun kapsamndaki konularda<br />

her türlü kararlar almak <strong>ve</strong> uygulamak<br />

üzere Bakanlar Kurulu tarafndan<br />

atanan 11 üyeden olumaktadr.<br />

Kurul üyeleri, Bakanlk görevi yapm<br />

olanlar arasndan bir üye, l belediye<br />

40 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

akanl yapm olanlar arasndan<br />

bir üye, Yargtay, Dantay, Saytay<br />

üyelii görevlerinden emekliye ayrlanlar<br />

arasndan üç üye, Müstearlk,<br />

büyükelçilik, valilik, bamsz <strong>ve</strong><br />

düzenleyici kurul bakanl görevlerinde<br />

bulunmu <strong>ve</strong>ya bu görevlerden<br />

emekliye ayrlanlar arasndan üç<br />

üye, Üni<strong>ve</strong>rsitelerde rektörlük <strong>ve</strong>ya<br />

dekanlk görevlerinde bulunmu öretim<br />

üyeleri <strong>ve</strong>ya bunlarn emeklileri<br />

arasndan iki üye, kamu kurumu niteliindeki<br />

meslek kurulularnda en<br />

üst kademe yöneticilii yapm olanlar<br />

arasndan bir üyeden tekil olunmutur.<br />

Kurul, Bakann da<strong>ve</strong>ti üzerine en az<br />

alt üyeyle toplanr <strong>ve</strong> üye tam saysnn<br />

salt çounluunun ayn yöndeki<br />

oyu ile karar <strong>ve</strong>rir. Toplant kararlar<br />

ilgililere duyurulur. Bu Kurul, Türk<br />

kamu yönetiminde etik konusundaki<br />

en yetkili tekilat konumundadr.<br />

V- ETK DAVRANI LKE VE<br />

KURALLARININ UYGULAMA<br />

DURUMU:<br />

1- Kamu Görevlileri Etik Davran lkeleri<br />

ile Bavuru Usul <strong>ve</strong> Esaslar<br />

Hakknda Yönetmelikte belirtilen etik<br />

davran ilke <strong>ve</strong> kurallarnn hepsi ayn<br />

önem <strong>ve</strong> derecede deildir. Bu ilke<br />

<strong>ve</strong> kurallardan bir ksm, uyulmamas<br />

hâlinde neredeyse usulsüzlük <strong>ve</strong><br />

yolsuzluk derecesinde olup, bir ksm<br />

ise uyulmamas durumunda honutsuzlua<br />

<strong>ve</strong> uygulanmas durumunda<br />

Kamudaki hizmet kalitesinin yükseltilmesi<br />

<strong>ve</strong> Vatanda memnuniyetine<br />

neden olur. Örnek <strong>ve</strong>rmek gerekirse,<br />

bir kamu görevlisinin vatandaa nezaketsiz<br />

<strong>ve</strong> saygsz davranmas elbette<br />

ciddi bir hadisedir. Ancak, hediye<br />

alma <strong>ve</strong> menfaat salama yasana<br />

aykr hareket etme, kamu mallarn<br />

savurgan kullanma, çkar çatmasna<br />

neden olma hâlleri, daha ar <strong>ve</strong><br />

yolsuzlua, usulsüzlüe kadar varan<br />

sonuçlar olan hadiselerdir.<br />

2- Her etik d davran ayn zamanda<br />

yasa d davran demek de-<br />

ildir. Ancak, her yasa d davran<br />

ayn zamanda etik d davrantr.<br />

Bu duruma örnek <strong>ve</strong>rmek gerekirse,<br />

bir <strong>ve</strong>rgi denetmeninin einin çalt-<br />

bir fabrikada <strong>ve</strong>rgi incelemesinde<br />

bulunmas etik d davrantr, ancak<br />

yasa d deildir. Bu durum bir çkar<br />

çatmasdr. Bir memurun liyakate<br />

uymamas, Devlete kar sadakat d<br />

davranlarda bulunmas, görev <strong>ve</strong><br />

sorumluluklarn yerine getirmemesi,<br />

tarafszln ihlal etmesi, yurt içi <strong>ve</strong><br />

dnda memur vakarna aykr davranmas,<br />

görevi dolaysyla hediye<br />

<strong>ve</strong> benzeri menfaat salamas, kendisine<br />

teslim edilen bir resmi eyay<br />

özenle korumamas etik d davranlardr,<br />

bu davranlar ayn zamanda<br />

yasa d davranlardr. Bir davrann<br />

hem etik d hem de yasa d<br />

olmas durumunda, 657 sayl Devlet<br />

Memurlar Kanunun 125. maddesinde<br />

cezalar gündeme gelmektedir.<br />

Ancak, yukarda belirtildii ekilde,<br />

bir davran etik d olsa da, yasa<br />

d olmad müddetçe 657 sayl<br />

DMK’nun disiplin hükümleri yönünden<br />

takibi gerekmez. Ancak etik<br />

mevzuat açsndan takibi gerekir.<br />

3- Etik mevzuatnda etik d davran<br />

olarak görülen <strong>ve</strong> gerekli ekilde tedbir<br />

alnmadnda, usulsüzlüe, yolsuzlua<br />

kap aralayan bir kavram da<br />

çkar çatmasdr. Kamu Görevlileri<br />

Etik Davran lkeleri ile Bavuru Usul<br />

<strong>ve</strong> Esaslar Hakknda Yönetmeliin<br />

13. maddesinde bu kavram öyle tanmlanmtr:<br />

Çkar çatmas, kamu<br />

görevlilerinin görevlerini tarafsz <strong>ve</strong><br />

objektif ekilde icra etmelerini etkileyen<br />

ya da etkiliyormu gibi gözüken<br />

<strong>ve</strong> kendilerine, yaknlarna, arkadalarna<br />

ya da ilikide bulunduu kii<br />

ya da kurululara salanan her türlü<br />

menfaati <strong>ve</strong> onlarla ilgili mali ya da<br />

dier yükümlülükleri <strong>ve</strong> benzeri ahsi<br />

çkarlara sahip olmalar halini ifade<br />

eder. Çkar çatmas durumunda,<br />

kiisel menfaat ile kamu menfaati<br />

kar karya gelmektedir. ki menfaat<br />

çakmaktadr. Kamu görevlileri,<br />

çkar çatmasnda ahsi sorumlulua<br />

sahiptir <strong>ve</strong> çkar çatmasnn doabilecei<br />

durumu genellikle ahsen bilen<br />

kiiler olduklar için, herhangi bir potansiyel<br />

ya da gerçek çkar çatmas<br />

konusunda dikkatli davranr, çkar<br />

çatmasndan kaçnmak için gerekli<br />

admlar atar, çkar çatmasnn farkna<br />

varr varmaz durumu üstlerine<br />

bildirir <strong>ve</strong> çkar çatmas kapsamna<br />

giren menfaatlerden kendilerini uzak<br />

tutarlar.<br />

Konuya ilikin bir örnei yukarda<br />

<strong>ve</strong>rmitim. Birkaç örnek daha <strong>ve</strong>rmek<br />

istiyorum: Bir ihale komisyonu<br />

üyesinin bir arkadann da teklif <strong>ve</strong>rdii<br />

bir ihalede görev almasna disiplin<br />

mevzuat açsndan herhangi bir<br />

engel yoktur, ancak etik açdan engel<br />

bulunmaktadr. Tevik <strong>ve</strong> kredilerden<br />

sorumlu bir kamu görevlisinin, hisse<br />

sahibi olduu bir irketin tevik<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 41

<strong>ve</strong> kredi bavurusunu kabul etmesi<br />

<strong>ve</strong> bu ii bizzat icra etmesinde yasal<br />

açdan herhangi bir engel yoktur, ancak<br />

etik açdan bu davran doru bir<br />

davran olarak görülemez. Burada<br />

sralanan örnekler, etik mevzuatnda<br />

“çkar çatmas” olarak tanmlanarak<br />

etik d davran olarak görülmektedir.<br />

4- Etik d davranlar ileyenlere<br />

yönelik nasl bir takip yaplabilir? Bu<br />

fiilleri ileyenler hakknda, 5176 sayl<br />

Kanun kapsamnda müracaatta<br />

bulunabilir. Kamu kurum <strong>ve</strong> kurulularnda<br />

etik davran ilkelerine aykr<br />

uygulamalar bulunduu iddiasyla, en<br />

az genel müdür <strong>ve</strong>ya eiti seviyedeki<br />

kamu görevlileri hakknda Babakanlk<br />

Kamu Görevlileri Etik Kuruluna<br />

bavurmak mümkündür. 5176 sayl<br />

Kanun kapsamna girmeyen (en az<br />

Genel Müdür <strong>ve</strong> eiti seviyesi dndakiler)<br />

kamu görevlilerinin, etik davran<br />

ilkelerine aykr uygulamalar<br />

bulunduu iddiasyla yaplacak bavurular,<br />

ilgili kurumlarn yetkili disiplin<br />

kurullarna iletilmek üzere kurum<br />

amirliine yaplr. Bu müracaatlar,<br />

Babakanlk Etik Kurulu tarafndan<br />

çkarlan yönetmeliklerde belirlenen<br />

etik davran ilkelerine aykrlk olup<br />

olmad yönünden deerlendirilir.<br />

Deerlendirme sonucu alnan karar,<br />

ilgililere <strong>ve</strong> bavuru sahibine bildirilir.<br />

5- Kamu görevlilerinin uymalar gereken<br />

etik davran ilke <strong>ve</strong> kurallar içerisinde<br />

uygulamada en çok gündeme<br />

gelen <strong>ve</strong> tartlan hediye alma yasa-<br />

dr. Bu yasak konusunda kafalarda<br />

netlik olmad <strong>ve</strong> istifhamlar bulunduunu<br />

düünmekteyim. Bunun için<br />

bu hususu ayrntl olarak açklama<br />

gereini duydum.<br />

Kamu görevlisinin görevini yapma<br />

esnasnda tarafsz hareket etmesini,<br />

performansn, görevlerinde <strong>ve</strong>rdii<br />

kararn etkileyen <strong>ve</strong>ya etkileme ihtimali<br />

bulunan her türlü eya <strong>ve</strong> menfaat<br />

hediye kapsamna girmektedir.<br />

Bu eya <strong>ve</strong> menfaatin ekonomik de-<br />

eri olup olmamas önemli deildir.<br />

Bu nokta itibariyle, bir altn saat ya<br />

da tek ta yüzük de hediyedir, kamu<br />

görevlisinin masasna isminin yazld<br />

mermer isimlik de hediyedir. Bu<br />

nokta itibariyle, kamu görevlilerinin<br />

hediye almamas, kamu görevlisine<br />

hediye <strong>ve</strong>rilmemesi temel ilkedir.<br />

Buna ramen, görev yaplan kuruma<br />

katk anlamna gelen eyalar (makam<br />

arac <strong>ve</strong> belli bir kamu görevlisinin<br />

hizmetine tahsis edilmek üzere alnan<br />

eyalar hariç) kurumun demirba<br />

listesine kaydedilmek <strong>ve</strong> kamuoyuna<br />

açklanmak artyla hediye kapsamnda<br />

deildir. Bununla birlikte, kitap,<br />

dergi, makale, kaset, takvim, cd <strong>ve</strong>ya<br />

buna benzer nitelikte olanlar, halka<br />

açk yarmalarda, kampanyalarda<br />

<strong>ve</strong>ya etkinliklerde kazanlan ödüller,<br />

herkese açk konferans, sempozyum,<br />

forum, panel, yemek, resepsiyon<br />

<strong>ve</strong>ya buna benzer etkinliklerde<br />

<strong>ve</strong>rilen hatra niteliindeki eyalar,<br />

tantm amacna yönelik, herkese da-<br />

tlan <strong>ve</strong> sembolik deeri bulunan<br />

reklam <strong>ve</strong> el sanatlar ürünleri hediye<br />

kapsamnda deildir.<br />

Baz hediyelerin Babakanlk Kamu<br />

Görevlileri Etik Kuruluna bildirilmesi<br />

gerekmektedir. Yönetmelik Kapsamna<br />

giren en az Genel Müdür, eiti <strong>ve</strong><br />

üstü görevliler, uluslararas ilikilerde<br />

nezaket <strong>ve</strong> protokol kurallar gere-<br />

ince, yabanc kii <strong>ve</strong> kurulular tarafndan<br />

<strong>ve</strong>rilen hediyelerden, 3628<br />

sayl Kanunun 3. maddesi hükümleri<br />

sakl kalmakla birlikte, sözkonusu<br />

maddede belirtilen snrn altnda kalanlar<br />

ile görev yaplan kuruma katk<br />

42 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

anlamna gelen, kurum hizmetlerinin<br />

hukuka uygun yürütülmesini etkilemeyecek<br />

olan <strong>ve</strong> kamu hizmetine<br />

tahsis edilmek, kurumun demirba<br />

listesine kaydedilmek <strong>ve</strong> kamuoyuna<br />

açklanmak kouluyla alnanlar ile<br />

kurum <strong>ve</strong> kurululara yaplan balarn<br />

Babakanlk Kamu Görevlileri<br />

Etik Kuruluna bildirilmesi gerekmektedir.<br />

Bu durumda, uluslararas ilikilerde<br />

nezaket <strong>ve</strong> protokol kurallar<br />

dâhilinde, yabanc devlet, milletleraras<br />

kurulu ya da Türk uyruunda<br />

olmayan herhangi bir özel <strong>ve</strong>ya tüzel<br />

kii <strong>ve</strong>ya kurulu tarafndan <strong>ve</strong>rilen<br />

<strong>ve</strong> alnd tarihteki deeri on aylk<br />

net asgari ücret toplamn amayan<br />

hediyeler alnabilir. Bunun üzerindeki<br />

hediye <strong>ve</strong> hibe niteliindeki eyalarn<br />

alndklar tarihten itibaren bir<br />

ay içinde kuruma teslim zorunluluu<br />

bulunmaktadr.<br />

Hediye yasa kapsamnda olanlar<br />

sralamak gerekirse; görev yaplan<br />

kurumla i, hizmet <strong>ve</strong>ya çkar ilikisi<br />

içinde bulunanlardan alnan kar-<br />

lama, <strong>ve</strong>da <strong>ve</strong> kutlama hediyeleri,<br />

burs, seyahat, ücretsiz konaklama <strong>ve</strong><br />

hediye çekleri, tanr <strong>ve</strong>ya tanmaz<br />

mal <strong>ve</strong>ya hizmet satn alrken, satarken<br />

<strong>ve</strong>ya kiralarken piyasa fiyatna<br />

göre makul olmayan bedeller üzerinden<br />

yaplan ilemler, hizmetten yararlananlarn<br />

<strong>ve</strong>recei her türlü eya,<br />

giysi, tak <strong>ve</strong>ya gda türü hediyeler,<br />

görev yaplan kurumla i <strong>ve</strong>ya hizmet<br />

ilikisi içinde olanlardan alnan<br />

borç <strong>ve</strong> krediler. Bu tür hediyelerin<br />

kamu görevlisi tarafndan kabul edilmesi<br />

mümkün deildir.<br />

Hediye alma yasa konusunda zaaf<br />

olan baz kamu görevlilerinden u<br />

söz <strong>ve</strong> benzeri sözler duyulmaktadr.<br />

“ sahiplerinden bir dolmakalem<br />

<strong>ve</strong>ya bir çakmak ya da bir saat almaktan<br />

ne çkar? sahipleriyle birlikte<br />

bir yemek yemekten ne çkar?<br />

Bir kutu çikolata ya da bir kutu baklava<br />

almaktan ne çkar? sahipleriyle<br />

birlikte, maç biletlerini i sahiplerinin<br />

karlad bir futbol maçna gitmekten<br />

ne çkar? Sözler böyle devam<br />

eder gider. Bu tür sözler söyleyenler<br />

unu da ila<strong>ve</strong> ederler: “Bunlar sosyal<br />

ilikilerin <strong>ve</strong> geleneimizdeki hediyeleme<br />

adetinin birer sonuçlardr.<br />

Ben hediyemi alsam da yine kendi<br />

iimi yapyorum <strong>ve</strong> hiç etkilenmiyorum.”<br />

Öncelikle, bu tür söz <strong>ve</strong> söylemlerin<br />

hiçbir ehemmiyeti olmadn<br />

belirtmeliyim. Burada önemli olan<br />

hususlar unlardr: Bu tür hediye <strong>ve</strong><br />

ikramlar belirli ya da muhtemel beklentiler<br />

için mi <strong>ve</strong>rilmektedir? Kar<br />

tarafn yani hediye <strong>ve</strong>renin bir kamu<br />

i <strong>ve</strong> ileminin kendi lehine cereyan<br />

etmesi için plan <strong>ve</strong> hesab var mdr?<br />

Kamu görevlisinin o görevde (ya da<br />

o makamda) olmasyla o hediyenin<br />

gelmesi arasnda bir ba var mdr?<br />

Hediye alanlar <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>renler, bu sorularn<br />

cevaplar konusunda darya<br />

kar lisanen, bazen “hayr” kkn<br />

dile getirseler de, içlerinde seslendirdikleri<br />

k her zaman “e<strong>ve</strong>t” kkdr.<br />

unu açkça belirtmek gerekir, o görevli<br />

o makamda ya da görevde olmasayd<br />

o hediye gelmeyecekti. Öyleyse,<br />

kamu görevlisine hediye <strong>ve</strong>rilmesi<br />

büyük çounlukla bir beklentiye<br />

<strong>ve</strong> hesabi bir davrana dayanmaktadr.<br />

(Buna ramen az da olsa hiçbir<br />

beklenti olmadan, hasbi bir ekilde<br />

da hediye <strong>ve</strong>rilmesi <strong>ve</strong> ikramda bulunulmas<br />

ihtimal dâhilindedir. Bu<br />

karakterde olanlara hiçbir kimsenin<br />

söyleyecek sözü olamaz. Bu karakterde<br />

olanlara ancak sevgi <strong>ve</strong> sayg<br />

duyulur.)<br />

Hediye konusunda, son bir paragraf<br />

açp unu belirtmek istiyorum: Baz<br />

hediyelerin iyi niyete dayand batan<br />

belli olmaktadr. Bu hediyelerin<br />

niteliinde hiçbir kuku uyandrmayacak<br />

<strong>ve</strong> bir beklentiye (bir hesaba)<br />

dayanmayacak özellik bulunmaktadr.<br />

Örnek <strong>ve</strong>rmek gerekirse, hastanede<br />

yatan bir hastann kendisine<br />

güzel davranlarda bulunan hemirelere<br />

taburcu olduktan sonra getirdii<br />

bir kutu pasta buna örnek olarak<br />

<strong>ve</strong>rilebilir. Ancak, bu durumda bile<br />

ilgili hemirelerin “biz görevimizi<br />

yaptk <strong>ve</strong> hastaya güzel davranlarda<br />

bulunmak iimizin bir parças”<br />

demesi <strong>ve</strong> hediyeyi kabul etmemesi<br />

en etik olandr.<br />

6- Kamu görevlisinin günlük hayatta<br />

hiç düünmeden yapt <strong>ve</strong> kendi<br />

bak açsyla ehemmiyetsiz gördü-<br />

ü baz durumlar da etik ddr. Ne<br />

gibi durumlar diye soracak olursanz,<br />

öyle cevap <strong>ve</strong>rebilirim. Bir kamu<br />

görevlisinin sabah kahvaltsn iyerinde<br />

yapmay alkanlk hâline getirmesi,<br />

bir kamu görevlisinin iyerinde<br />

yüksek sesle müzik dinlemesi <strong>ve</strong> i<br />

sahiplerine <strong>ve</strong> i arkadalarna kar<br />

kaba <strong>ve</strong> nezaket d sözlerle (argo<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 43

terimlerle) hitap etmesi, bir kamu<br />

görevlisinin devaml surette cep telefonun<br />

arjn iyerinde doldurmas,<br />

sabah geç gelmeyi <strong>ve</strong> akam erken<br />

ayrlmay alkanlk hâline getirmesi,<br />

kamu görevlisinin gizli kapakl i<br />

yapyormucasna ya da yapt iin<br />

önemini kendince olduundan çok<br />

abartarak deiik tavr <strong>ve</strong> pozisyonlar<br />

içine girmesi, kamu mallarna kar<br />

hor bak açs sergileyecek davranlar<br />

içinde bulunmas bu durumlara<br />

birer örnektir. Bu örnekler çoaltlabilir.<br />

VI- ETK DAVRANILARDA BLNÇ<br />

VE VCDAN BALANTISI<br />

Etik davran ilke <strong>ve</strong> kurallarn, kamu<br />

görevlilerinde gerekli bilinci oluturmak<br />

için çokça anlatmak <strong>ve</strong> kiileri<br />

düünmeye sevketmek gerek. Ancak<br />

ne kadar anlatlrsa anlatlsn, sonuçta<br />

i kiinin vicdannda balayp orada<br />

bitiyor. Sözkonusu bu davran<br />

ilke <strong>ve</strong> kurallarn kamu görevlilerine<br />

anlattmzda <strong>ve</strong> geri plana çekilip<br />

i uygulamaya geldiinde, kii kendi<br />

nefsi ile kurallar arasnda skp<br />

kalyor. Nefsi diyor ki, “yap bunlar<br />

bir ey olmaz”, kurallar ise “yapma<br />

bunlar, uygun deil” diyor. Herkesin<br />

bana polis ya da denetim görevlisi<br />

dikmek mümkün olmadna göre,<br />

herkes sahip olduu bilinçle <strong>ve</strong> nefsiyle<br />

ba baa kalyor. Bilinç mi, nefis<br />

mi galip gelecek derseniz, “insanz <strong>ve</strong><br />

etten kemikteniz, nefis daha ar basyor”.<br />

te bu noktada, nefsi yenmenin<br />

yolu, bu bilinçle birlikte vicdanlar<br />

gelitirmektir. Yani, salt olarak, “bilgileri<br />

anlatp anlatp geçmenin, deyim<br />

yerindeyse, etik davran ilke <strong>ve</strong> kurallar<br />

kamu görevlisinin kafasna doldurmann<br />

tek bana faydas olmaz”.<br />

Ancak, bilinç ile vicdan arasnda salam<br />

bir balant kurulursa sonuç almak<br />

mümkündür. Zaten, bu balant<br />

kurulursa dardan hiçbir müdahaleye,<br />

polise, denetim elamanna gerek<br />

olmaz. Bunu <strong>ve</strong>ciz bir ekilde anlatmak<br />

için, “bilinç ile vicdan arasnda<br />

salam bir ba kurmaktr en büyük<br />

hadise, vicdanlara hükmedildiinde<br />

gerek olmaz hiçbir polise” diyorum.<br />

Bu durumda, bizim yapmamz gereken<br />

etik konusunu hem bilinç hem<br />

de vicdanlara yönelik olarak çokça<br />

anlatmaktr, ya da konuyla ilikili<br />

çokça nasihat <strong>ve</strong>rmektir. Bu noktada,<br />

etik konusunda bilinç oluturmada<br />

<strong>ve</strong> vicdanlara hitap etmede çok<br />

önemli gördüüm, bir nasihati aada<br />

sunuyorum. Bu nasihat görünüte<br />

bir Devlet Bakanna yönelik olsa da,<br />

kamu görevinde en yüksek ahlakî de-<br />

erlerin esaslarn göstermekte olup<br />

özde tüm Kamu Görevlilerine hitap<br />

etmektedir.<br />

eyh Edebali’nin Osman Bey’e Nasihati:<br />

Ey oul; Beysin! (Lidersin)<br />

Bundan sonra öfke bize, uysallk<br />

sana,<br />

Gücenirlik bize, gönül almak sana,<br />

<strong>Su</strong>çlamak bize, katlanmak sana,<br />

Acizlik bize, yanlg bize, ho görmek<br />

sana,<br />

Geçimsizlik, çatmalar, uyumsuzluklar,<br />

anlamazlklar bize, adalet sana,<br />

Kötü söz, om az, haksz yorum<br />

bize, balamak sana.<br />

Ey oul, bölmek bize, bütünlemek<br />

sana,<br />

Üengeçlik bize, uyarmak, gayretlendirmek,<br />

ekillendirmek sana.<br />

Ey oul,<br />

Sabretmesini bil, vaktinden önce çiçek<br />

açmaz.<br />

unu da unutma, insan yaat ki devlet<br />

yaasn.<br />

Ey oul, iin ar, iin çetin, gücün<br />

bal kla.<br />

Allah yardmcn olsun.<br />

Sonuç <strong>ve</strong> Deerlendirme:<br />

Babakanlk Kamu Görevlileri Etik<br />

Kurulunun organize ettii Türkiye’de<br />

Yolsuzluun Önlenmesi çin Etik Projesi<br />

ad altndaki bir çalmaya Etik<br />

Eiticisi yetitirilmek üzere (Mart –<br />

Nisan <strong>2009</strong> aylarnda devam eden<br />

bir eitime) katldm. Sözkonusu<br />

proje kapsamnda çeitli kamu kurum<br />

<strong>ve</strong> kurulularndan 100’e yakn<br />

kamu görevlisi mezkûr eitimi ikmal<br />

ederek Etik Eiticisi sertifikas almlardr.<br />

Etik Eiticileri bata kendi<br />

kurumlarnda çalan personele yönelik<br />

olmak üzere, etik konusundaki<br />

eitim çalmalarn balayacaklardr.<br />

Bu eitimlerle birlikte etik davran<br />

ilke <strong>ve</strong> kurallarna ilikin kamu görevlilerindeki<br />

bilinçlenme artarak devam<br />

edecektir.<br />

Kamu görevlilerine ilikin etik mevzuat<br />

<strong>ve</strong> etik davran ilke <strong>ve</strong> kurallar<br />

ile ilgim Mart <strong>2009</strong> ayndan itibaren<br />

farkl bir boyut kazand. Etik konusuna,<br />

bu tarihten önce, etik sözlemesini<br />

imzalam <strong>ve</strong> etik davran ilke <strong>ve</strong><br />

kurallarn farknda bir kamu görevlisi<br />

olarak bakarken, bu tarihten sonra<br />

farkl gözle bakmaya baladm. Etik<br />

davran ilke <strong>ve</strong> kurallar herkesi etkiler,<br />

yeter ki, bunlar sistematik bir<br />

ekilde anlatalm. Ancak, yukarda da<br />

belirttiim gibi bu bilincin vicdanlara<br />

hitap eden güzel sözlerle desteklenmesi<br />

gerektii de açk bir gerçektir.<br />

Etik konusundaki bu bilinçlenme <strong>ve</strong><br />

inanç, kamu yönetiminde dürüstlük,<br />

effaflk, tarafszlk, hesap <strong>ve</strong>rebilirlik,<br />

kamu yararn her zaman ön planda<br />

tutma, israftan kaçnma, nezaket<br />

<strong>ve</strong> sayg, çkar çatmasndan kaçnma,<br />

hediye alma <strong>ve</strong> menfaat salama<br />

yasana tam olarak uyma, halka<br />

hizmette kusur etmeme, saygnlk<br />

<strong>ve</strong> gü<strong>ve</strong>ni beraberinde getirecektir.<br />

Etik davran <strong>ve</strong> ilkeler, toplumda<br />

<strong>ve</strong> kamu yönetimindeki bozuma <strong>ve</strong><br />

yozlamaya kar en tesirli panzehirdir.<br />

Etik davran ilke <strong>ve</strong> kurallara<br />

uyulduunda, vatandan Devlete<br />

olan gü<strong>ve</strong>ni artar <strong>ve</strong> gelecee daha<br />

fazla umutla baklr.<br />

Yazm, Babakanlk Etik Kurulunun<br />

misyon sözü olan “Daha iyi bir gelecek<br />

için etik yönetim” diyerek sona<br />

erdiriyorum.<br />

44 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

KAHRAMAN TÜRK<br />

KADINI NENE HATUN<br />

ANISINA ERZURUM<br />

AZZYE VE MECDYE<br />

TABYALARI “NENE<br />

HATUN TARH MLL<br />

PARKI” OLARAK<br />

06.06.<strong>2009</strong> TARHL<br />

RESM GAZETEDE<br />

YAYINLANARAK LAN<br />

EDLD<br />

Mecidiye <strong>ve</strong> Aziziye Tabyalarnn<br />

Tad Tarihi <strong>ve</strong> Kültürel Kaynak<br />

Deerleri Sebebiyle Milli<br />

Park Statüsü le Koruma Altna Alnmas<br />

Çalmalar Doa Koruma <strong>ve</strong> Milli Parklar<br />

Genel Müdürlüünce Tamamland.<br />

Tarihimize 93 Harbi olarak geçen 1877–<br />

1878 Osmanl-Rus Savanda ehrin korunmasnda<br />

etkin rol üstlenen Mecidiye<br />

<strong>ve</strong> Aziziye tabyalar, Ruslarn kente daha<br />

fazla ilerlemesini engellemitir. Erzurum’u<br />

ele geçirmek isteyen Ruslar Ermenilerin<br />

de yardmyla Aziziye Tabyalarna saldrp,<br />

nöbetçileri ehit ederler. Bu haber<br />

üzerine Erzurum halk o zaman henüz 20<br />

yanda olan Nene Hatun’un önderliinde<br />

kadn-erkek ellerine ne geçirdiyseler<br />

Aziziye Tabyasna koarak büyük bir mücadele<br />

sonucunda tabyalar geri alrlar.<br />

Aziziye Tabyasnda gösterdii kahramanlkla<br />

adn tarihe yazdran Kahraman Türk<br />

Kadn Nene Hatun bir cesaret sembolü<br />

olarak tannm <strong>ve</strong> anlmtr. Ömrünün<br />

son demlerini “Üçüncü Ordu’nun Annesi”<br />

olarak geçiren <strong>ve</strong> 1955 ylnda “Yln<br />

Annesi” seçildikten sonra 22 Mays 1955<br />

günü Erzurum’da <strong>ve</strong>fat eden Nene Hatun,<br />

Aziziye Antnn yanna defnedilmitir.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 45

Erzurum li snrlar içerisinde kalan<br />

tabyalar <strong>ve</strong> yakn çevresi, tad tarihi<br />

<strong>ve</strong> kültürel ayn zamanda tabii kaynak<br />

deerleri sebebiyle Doa Koruma <strong>ve</strong> Milli<br />

Parklar Genel Müdürlüünce ilgili Kurum<br />

görüleri alnarak 2873 sayl Milli Parklar<br />

Kanunu gerei“Nene Hatun Tarihi Milli<br />

Park” olarak Milli Park statüsü ile koruma<br />

altna alnmtr.<br />

Sayn Bakanmz Prof. Dr. Veysel<br />

EROLU’nun onay ile ilan edilen “Nene<br />

Hatun Tarihi Milli Park” içerisinde<br />

Kahraman Türk Kadn Nene Hatun <strong>ve</strong><br />

Erzurum halknn esiz mücadelesini<br />

yaayan <strong>ve</strong> gelecek nesillere aktaracak,<br />

ziyaretçi-tantm <strong>ve</strong> simülasyon merkezi <strong>ve</strong><br />

milli park hizmet binas yer alacaktr.<br />

Aziz halkmza <strong>ve</strong> Erzurumlulara hayrl<br />

olmas dilei ile …<br />

46 Çevre <strong>ve</strong> İnsan<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76

Türkiye le Avusturya<br />

Arasnda Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong>clk<br />

Alannda birliini Öngören<br />

Mutabakat Zapt mzaland<br />

Resmi ziyaret için Viyana’ya giden Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Prof. Dr. Veysel Erolu;<br />

Avusturya Tarm, <strong>Orman</strong>clk, Çevre <strong>ve</strong> <strong>Su</strong> Bakan Nikolaus Berlakovich’ ile bir araya<br />

gelerek Türkiye, Avusturya arasnda çevre <strong>ve</strong> ormanclk alannda ibirliini öngören<br />

mutabakat zaptn imzalad.<br />

Mutabakat zapt, iki ülke arasnda,<br />

“iklim deiikliinin yol açt<br />

sorunlarla ortak mücadele, mevcut<br />

uygulamalarn AB mevzuatna<br />

uyarlanmas, çevrenin korunmasnda<br />

teknik ibirlii <strong>ve</strong> bilimsel<br />

aratrma sonuçlarnn mübadelesini”<br />

öngörüyor.<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Erolu,<br />

Türkiye’de iki ülke irketlerinin ortaklaa<br />

yaptklar çok sayda proje<br />

bulunduunu <strong>ve</strong> mevcut ibirliini<br />

daha da güçlendirmeyi arzu ettiklerini<br />

belirterek, Berlakovich’i<br />

Türkiye’ye da<strong>ve</strong>t etti.<br />

Almanya <strong>ve</strong> sviçre ile birlikte Ilsu<br />

Baraj’na kredi salayan Avusturya<br />

Maliye Bakanlnda Devlet Sekreteri<br />

Reinhold Lopatka ile de görü-<br />

en Bakan Erolu, baz çevrelerin<br />

aleyhte propagandalarna ramen<br />

hükümetin Ilsu Baraj’n ina etmekte<br />

kararl olduunu anlatt <strong>ve</strong><br />

barajn finansmanna ilikin görü<br />

al<strong>ve</strong>riinde bulundu.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 47

EVDE HAYVAN BESLEMEK<br />

Hazrlayan: Veteriner Hekim Hasan PAALI • Veteriner Hekim Dr. Ebru TONG<br />

zmir l Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Müdürlüü<br />

Doa Koruma <strong>ve</strong> Milli Parklar ube Müdürlüü<br />

Günümüz koullarnda youn<br />

çalma hayatnn içinde insanlar<br />

psikolojik açdan rahatlatan<br />

etkinliklerden biri de hayvan sahibi olmaktr.<br />

Hayvan besleyen, hayatn evcil<br />

bir hayvanla paylaan insanlarn daha<br />

huzurlu olabildikleri, özellikle kedi, köpek<br />

gibi birebir ilgi bekleyen hayvanlarla<br />

yaayan insanlarn daha çok sportif <strong>ve</strong><br />

sosyal etkinliklerde bulunduu bilinmektedir.<br />

Çünkü artk yeni bir sosyal<br />

yaam biçimi edinilmitir. Ancak ülkemizde<br />

bu sosyal yaam biçimi ne yazk<br />

ki henüz yeterince kabul görmemitir.<br />

Hayvan sahibi olmak, zaman zaman<br />

kiileri rahatlatmak yerine daha çok sorun<br />

yaanmasna neden olmaktadr.<br />

Evlerinde hayvan besleyen kiilerin<br />

komular ile yaadklar sorunlar oldu-<br />

unu ya da yaanan baz sorunlara dair<br />

faturann evde beslenen hatta artk o<br />

ailenin bireyi olmu hayvanlara çkarldn<br />

hepimiz duymaktayz. Bu noktada<br />

yaananlar, izlenmesi gereken yollar<br />

<strong>ve</strong> yasal düzenlemelere geçmeden<br />

önce, belki de sorunun temelinde olan<br />

bilinçli hayvan sahibi olma konusundan<br />

söz etmek gerekir.<br />

Kiiler hayvan sahibi olmadan önce<br />

olanaklarn, aile bireylerinin bak açlarn,<br />

hayvana ayrabilecekleri yeterli<br />

zamann olup olmadn iyi düünmeli<br />

<strong>ve</strong> ona göre karar <strong>ve</strong>rmelidir. Hayvan<br />

sahibi olmann sadece sevgi olmad<br />

ayn zamanda baz sorumluluklar getirdii<br />

<strong>ve</strong> sevginin emek istedii unutulmamaldr.<br />

Özellikle ev ortamnda beslenecek hayvanlara<br />

ilikin karar <strong>ve</strong>rirken tür seçimi<br />

önemlidir.Yeterli zaman olmayan bir<br />

kiinin kedi, köpek beslemek yerine<br />

ku, balk gibi hayvanlar tercih etmesi<br />

gerekmektedir. Ev ortamna dahil edilecek<br />

hayvann da bir canl olduunu<br />

unutmadan ona uygun yer ayrlabilmesi<br />

ya da yaam alanna göre küçük <strong>ve</strong>ya<br />

büyük rk seçiminin yaplmas yerinde<br />

olacaktr.<br />

Hayvann (kedi, köpek) alnaca yer ev<br />

<strong>ve</strong> süs hayvan sat yeri (petshop) ise;<br />

sat sözlemesinin talep edilmesi, hayvann<br />

mikroçipli olmas, yaban hayvan<br />

ise sat belgesinin düzenlenmesinin<br />

istenmesi <strong>ve</strong> halkal olmas, CTES Sözlemesi<br />

kapsamndaki bir tür ise CTES<br />

Belgelerinin istenmesi, hayvann geldii<br />

yerin, anne- babasnn salk durumunun<br />

<strong>ve</strong> kaytlarnn bilinmesi yararldr.<br />

Pitbull, Tosa, Dogo Argentino, Japenese<br />

Tosa, Fila Brezilaro rk <strong>ve</strong> melezi köpeklerin,<br />

maymun, pirena, ylan <strong>ve</strong> timsah<br />

gibi tehlike arz eden <strong>ve</strong> beslenmesi<br />

yasak olan türlerin seçilmemesine özen<br />

gösterilmelidir.<br />

Özellikle toplumsal bir soruna katk<br />

48 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

koymak adna hayvan bakmevleri de<br />

gezilerek buralardan hayvan edinmek<br />

ya da bir sokak hayvann sahiplenmek<br />

olasl da mutlaka deerlendirilmelidir.<br />

Hayvan edinildikten sonra belediye kaydnn<br />

yaptrlmas, hayvanlarn salklar<br />

ile ilgili bilgilerin yer ald salk karnelerinin<br />

bulunmas, alarnn <strong>ve</strong> paraziter<br />

tedavilerinin düzenli olarak yaptrlmas<br />

gerektii unutulmamaldr. Ayrca köpek<br />

sahibi iseniz köpeinizle darda dola-<br />

rken çevre kirlilii yaratmasn önleyici<br />

tedbirlerin alnmas, ksa sevk kaylaryla<br />

serbest braklmadan dolatrlmasnn<br />

salanmas gereklidir.<br />

Bir ekilde hayvan beslemeye karar <strong>ve</strong>ren<br />

kiilerin özellikle apartmanda hayvan<br />

beslenmesi ile ilgili ikayetler nedeni<br />

ile çou zaman apartman sakinleri<br />

arasnda büyük problemler yaanmaktadr.<br />

Bu konularla ilgili l Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong><br />

Müdürlükleri, l Tarm Müdürlükleri<br />

<strong>ve</strong> Mahkemelerde çok sayda bavuru<br />

bulunmaktadr.<br />

Yasal olarak apartmanlarda <strong>ve</strong> sitelerde<br />

kat sahipleri arasnda hayvan beslenmesi<br />

ile ilgili çkan uyumazlklar sonucu<br />

hayvann tahliyesi için Mahkemelerde<br />

açlan davalarda <strong>Su</strong>lh Hukuk Mahkemeleri<br />

<strong>ve</strong> Yargtay’dan standart hukuki<br />

kararlarn ortaya çkt görülmektedir.<br />

<strong>Su</strong>lh Hukuk Mahkemeleri konutlarda<br />

hayvan besleme konusunu Kat Mülkiyeti<br />

Kanunu açsndan deerlendirmektedir.<br />

Bu kanuna göre;<br />

1- Yönetim plannda köpek beslenmesi<br />

konusunda bir yasak bulunup bulunmadna<br />

2- Beslenen hayvann dier kat sahipleri,<br />

kiraclar <strong>ve</strong>ya kullanclarn rahatsz<br />

edip etmediine göre karar <strong>ve</strong>rilmektedir.<br />

Kat Mülkiyeti Kanununun ;<br />

28. Maddesinde “Yönetim plan yönetim<br />

tarzn, kullanma maksat <strong>ve</strong> eklini<br />

yönetici <strong>ve</strong> denetçilerin alacaklar ücreti<br />

<strong>ve</strong> yönetime ait dier hususlar düzenler.<br />

Yönetim plan, bütün kat maliklerini<br />

balyan bir sözleme hükmündedir.”<br />

18. Maddesinde “Yönetim Kat malikleri,<br />

gerek bamsz bölümlerini, gerek<br />

eklentileri <strong>ve</strong> ortak yerleri kullanrken<br />

doruluk kaidelerine uymak, özellikle<br />

birbirini rahatsz etmemek, birbirinin<br />

haklarn çinememek <strong>ve</strong> yönetim plan<br />

hükümlerine uymakla, karlkl olarak<br />

yükümlüdürler.” denilmektedir.<br />

Bu çerçe<strong>ve</strong>de dava konusu olan apartmann<br />

<strong>ve</strong>ya sitenin yönetim plannda<br />

“hayvan beslenmesi yasaktr” ibaresi<br />

bulunduu zaman mahkemeler; Hayvann<br />

komular rahatsz edip etmemesi,<br />

çevre kirlilii, gürültü kirlilii yaratp yaratmad,<br />

salk durumu, psikolojik durumu<br />

<strong>ve</strong> davransal özelliklerine bakmakszn<br />

çou kez keif yaplmadan<br />

dorudan apartmanda dava konusu<br />

hayvann beslenmesi yasaklanp baka<br />

bir adrese tahliye edilmesine karar <strong>ve</strong>rmektedir.<br />

Eer yönetim plannda hayvan beslenmesini<br />

yasaklayan bir madde yoksa <strong>ve</strong><br />

yukarda sözü edilen 18. madde kapsamnda<br />

komular rahatsz etmiyor ise<br />

davalarda Mahkemeler red karar <strong>ve</strong>rerek<br />

apartmanda hayvan beslenmesine<br />

izin <strong>ve</strong>rmektedir.<br />

Yönetim plannda hayvan beslenmesini<br />

yasaklayan bir maddenin olmad<br />

ancak beslenen hayvann apartman sakinlerini<br />

rahatsz ettii, tank ifadeleri<br />

<strong>ve</strong> Mahkemenin tayin ettii bilirkii raporlar<br />

ile tespit edildii durumlarda da<br />

yine apartmanda dava konusu hayvann<br />

beslemesi yasaklanp baka bir adrese<br />

tahliye edilmesine karar <strong>ve</strong>rilmektedir.<br />

Mahkemelerin atad bilirkiiler <strong>ve</strong>teriner<br />

hekimlerden olumakta <strong>ve</strong> hayvann<br />

rk özellikleri, davranlar, psikolojisi,<br />

salk durumu, alarnn <strong>ve</strong> paraziter<br />

tedavilerinin düzenli olarak yaplp yaplmad,<br />

temel itaat eitimlerinin <strong>ve</strong>rilip<br />

<strong>ve</strong>rilmedii, yaama ortam, sahibinin<br />

yeterli zaman ayrp ayrmad,<br />

çevre kirlilii, gürültü kirlilii yaratp yaratmad,<br />

saldrganlk durumuna baklarak<br />

rahatsz etme koulunun salanp<br />

salanmad konusunda raporlarn<br />

düzenleyip mahkemelere sunmaktadrlar.<br />

Mahkemelerimizin 634 sayl (5711 sayl<br />

yasa ile baz bölümler deitirildi)<br />

Kat Mülkiyeti Kanununa göre yönetim<br />

plannda “hayvan beslenmesi yasaktr”<br />

ibaresi bulunduu zaman “rahatsz<br />

etme” kouluna baklmakszn nesnel<br />

herhangi bir olguya dayanmayan tahliye<br />

kararlar Ülkemizin 2003 ylnda kabul<br />

ettii Ev Hayvanlarnn Korunmasna<br />

Dair Avrupa Sözlemesi <strong>ve</strong> 2004 ylnda<br />

yürürlüe giren 5199 sayl Hayvanlar<br />

Koruma Kanununu ile çelimektedir.<br />

Mahkemelerin bu konularda karar <strong>ve</strong>rirken<br />

Kat Mülkiyeti Kanununun yannda<br />

Ev Hayvanlarnn Korunmasna Dair Avrupa<br />

Sözlemesi <strong>ve</strong> Hayvanlar Koruma<br />

Kanunu çerçe<strong>ve</strong>sinde de konuyu irdelemesi<br />

yada Meclisimizin bu konuda yeni<br />

yasal düzenlemeler yapmas önem arz<br />

etmektedir.<br />

Hayatmza bir çok güzellik katan hayvanlarla<br />

bir arada yaamaya çalrken<br />

dier kiileri rahatsz etmemek en temel<br />

sorumluluklarmzdan biri olmaldr. Ancak<br />

toplumda da artk evcil hayvanlarla<br />

huzur içinde yaayabilme konusunda<br />

bilincin gelimesi, çevremizin yalnzca<br />

insanlarn yaam alan olamayacann<br />

kabul edilmesi kaçnlmaz bir gerçektir.<br />

Özellikle apartman <strong>ve</strong> sitelerde farkl<br />

nedenlerle anlamazlk yaayan insanlarn<br />

sorunlarnda evcil dostlarmzn<br />

kullanlmas hiçbir zaman çözüm yöntemi<br />

olmamaldr.<br />

Yasal düzenlemeler <strong>ve</strong> yaananlar açsndan<br />

deerlendirdiimizde insanlarn<br />

bilinç düzeylerinin artrlmasnn yan<br />

sra yasal düzenlemelerin bir an önce<br />

yaplmas gerei unutulmamaldr.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan<br />

49

Sivil Toplum Köesi<br />

GAZANTEP<br />

Endemik bitkilerin tantlmasna yönelik<br />

02/05/2007 tarihinde bir lköretim<br />

Okulunda endemik bitkilerin<br />

korunmas <strong>ve</strong> Çevre bilinci kazandrldoakoruma<br />

nature protection association<br />

Atila PEK<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl<br />

Eitim <strong>ve</strong> Yayn Dairesi Bakanl<br />

dernei<br />

Doa Koruma Dernei<br />

10.04.2006 tarihinde Çevre<br />

<strong>ve</strong> Doa Koruma sektöründe<br />

çalan 7 kii tarafndan kurulmu <strong>ve</strong><br />

amac; Doa <strong>ve</strong> doal kaynaklarn <strong>ve</strong><br />

kültürel mirasn korunmasna dorudan<br />

<strong>ve</strong>ya dolayl eitim, aratrma,<br />

inceleme, proje <strong>ve</strong> uygulama çalmalar<br />

yoluyla katkda bulunmaktr.<br />

Dernek bu amaca ulamak için doainsan<br />

ilikilerinin <strong>ve</strong> doal deerlerin<br />

tantlmas, sevdirilmesi, doay <strong>ve</strong><br />

kültür varlklarnn koruma bilincinin<br />

yaygnlamas, doayla ilgili sorunlara<br />

kamuoyunun dikkatinin çekilmesi için<br />

çalan bir Sivil Toplum Kuruluudur.<br />

Doa Koruma Dernei, birinci ylnda<br />

iki proje hazrlanm <strong>ve</strong> AB hibe fonlarndan<br />

yararlanmak üzere deerlendirmeye<br />

gönderilmitir. Dernek, dünyada<br />

sadece Gaziantep’te yetien<br />

endemik bir bitki türü olan Antepkayakekii<br />

(Satureja aintabensis P.H.<br />

Davis) bitkisini koruma projesi hazrlam<br />

<strong>ve</strong> bu bitkinin yöre halkna tantlmas<br />

<strong>ve</strong> korunmas için kampanya<br />

balatm, bu kapsamda Gaziantep<br />

ilinde Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl <strong>ve</strong><br />

dier ilgili Kurumlarn katlm ile bu<br />

endemik bitkimizin korunmasna yönelik<br />

toplant düzenlenmi, endemik<br />

bitkilerimizin yöre halkna tantlmas<br />

için broürler hazrlanmtr.Bu bro-<br />

ürler, okullarda yaplan eitim çalmalarnda<br />

örencilere, öretmenlere<br />

<strong>ve</strong> halka datlmtr.<br />

Antepkayakekii bitkisinin korunmas<br />

çalmalar kapsamnda Çevre <strong>ve</strong><br />

<strong>Orman</strong> Bakanlna müracaat edilmi<br />

<strong>ve</strong> 16.11.2006 tarihinde Gaziantep l<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> müdürlüünde konuyla<br />

ilgili kurum temsilcilerinin katld<br />

bir toplant düzenlenmi <strong>ve</strong> bitkinin<br />

yaam alannn korunmas gerektii<br />

karar alnm <strong>ve</strong> Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong><br />

Bakanl görüüne sunulmutur.<br />

Endemik bitkilerin tantlmasna yönelik<br />

deiik tarihlerde Gaziantep’teki<br />

lköretim Okullarnda endemik bitkilerin<br />

korunmas <strong>ve</strong> Çevre bilinci kazandrlmas<br />

konularnda seminerler<br />

düzenlenmitir. 02.05 2007 tarihinde<br />

Endemik bitkilerin Korunmas konulu<br />

derneimiz uzmanlarnn katld seminer<br />

düzenlenmitir.<br />

Ayrca, Gaziantep ilinde yaanan<br />

Çevre Sorunlarna insanlarn dikkatini<br />

çekmek <strong>ve</strong> yöre halknn bu konuda<br />

bilinçlendirilmesini salamak amacyla<br />

5 farkl konuda broürler hazrlanm,<br />

bir okulda çevre bilinci kazandrlmasna<br />

yönelik panel düzenlenmitir.<br />

Doa Koruma Dernei, her yl kutlanmakta<br />

olan 5 Haziran Dünya Çevre<br />

günü kutlamalarna katlm <strong>ve</strong> bu etkinlikler<br />

kapsamnda yaplan çevrenin<br />

korunmas konulu Resim Yarmasnda<br />

dereceye giren örencilere ödül<br />

<strong>ve</strong>rilmitir.<br />

50 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

mas konularnda seminerler düzenlenmitir.<br />

Dernek tarafndan biyolojik çeitlilik<br />

bakmndan son derece zengin <strong>ve</strong><br />

önemli olan sulak alanlarn korunmasna<br />

yönelik çalma balatlm <strong>ve</strong> bu<br />

kapsamda Güney Frat Havzas- Karkam<br />

<strong>Su</strong>lak Alan yönetim plan Gaziantep<br />

l Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Müdürlüü<br />

ile birlikte hazrlanm <strong>ve</strong> Çevre <strong>ve</strong><br />

<strong>Orman</strong> Bakanlna sunulmutur.<br />

l Dernekler Müdürlüü tarafnda 12<br />

Haziran 2007 tarihinde düzenlenen<br />

e- Dernek Kurumsal Yazl Projesi eitim<br />

programna katlm salanmtr.<br />

Ayrca, Gaziantep ilinde yaanan Çevre<br />

Sorunlarna halkn dikkatini çekmek<br />

<strong>ve</strong> yöre halknn bu konuda bilinçlendirilmesini<br />

salamak amacyla 5 farkl<br />

konuda broürler hazrlanm, bir<br />

okulda çevre bilinci kazandrlmasna<br />

yönelik panel düzenlenmitir.<br />

Doa Koruma Dernei, Gaziantep<br />

ilinde her yl kutlanmakta olan 5 Haziran<br />

Dünya Çevre günü kutlamalarna<br />

katlm <strong>ve</strong> bu etkinlikler kapsamnda<br />

yaplan çevrenin korunmas konulu<br />

Resim Yarmasnda dereceye giren<br />

örencilere ödül <strong>ve</strong>rilmitir.<br />

PROJELER<br />

1-SOF DAI/ YELCE (GAZANTEP/<br />

TÜRKYE) YÖRESNN ENDEMK<br />

BTKLERNN BELRLENMES VE<br />

KORUNMASI PROJES:<br />

Bu proje ile, Sof Da/Yeilce bölgesinin<br />

endemik bitkilerinin belirlenmesi,<br />

biyoçeitliliinin endemik bitkiler<br />

bakmndan ortaya çkarlmas, belirlenen<br />

endemik bitkilerin halka tantlmas,<br />

broür <strong>ve</strong> kitapçk hazrlanp tantm<br />

çalmalar yaplmas <strong>ve</strong> projede<br />

toplanacak olan canl materyallerin<br />

bir botanik bahçesinde sergilenmesi<br />

<strong>ve</strong> bu bitkilere yönelik koruma çalmalarnn<br />

balatlmas <strong>ve</strong> envanter<br />

oluturma, çevre <strong>ve</strong> doa koruma,<br />

aratrma faaliyetlerinin gelitirilmesi<br />

<strong>ve</strong> elde edilen <strong>ve</strong>rilerin halka ulatrlmas<br />

amaçlanmtr.<br />

2-GAZANTEP YÖRES ENDEMK<br />

BTKS ANTEPKAYAKEK’N<br />

KORUMA PROJES:<br />

Bu proje ile, Antepkayakekii’nin<br />

dünyada bilindii tek lokalite olan<br />

Dülükbaba orman içerisindeki alann<br />

<strong>ve</strong> bitkilerin koruma altna alnmas,<br />

bitkinin tohumlarnn alnarak çoaltlmas,<br />

gen kaynaklarnn korunmas,<br />

habitat özelliklerinin belirlenmesi, bitkinin<br />

yetitii alanda bitkinin korunmasna<br />

yönelik tedbirlerin alnmas<br />

<strong>ve</strong> Botanik Bahçesine introdüksiyonunun<br />

yaplmas amaçlanmtr.<br />

3-AVRUPA BIRLII GENÇLIK<br />

PROGRAMI EYLEM 1.2 GENÇLIK<br />

GIRIIMLERI<br />

“GENÇLER DOA ÇN EYLEMDE<br />

“PROJES<br />

Avrupa Birlii Gençlik Program Eylem<br />

1.2 Gençlik giriimleri kapsamnda<br />

Derneimizce ”Gençler Doa çin Eylemde”<br />

projesi Avrupa Birlii Eitim<br />

<strong>ve</strong> Gençlik Programlar Merkezi Bakanlnca<br />

kabul edilmi <strong>ve</strong> Mart 2008<br />

tarihinde balayan proje 26.02.<strong>2009</strong><br />

tarihinde sona ermitir.<br />

Projenin uyguland ahinbey <strong>ve</strong> ehitkamil<br />

ilçelerinde bulunan okullar,<br />

konutlar, iyerleri, kamu kurum <strong>ve</strong><br />

kurulularnda atk katlarn kayna-<br />

nda ayr toplanmas <strong>ve</strong> geri dönü-<br />

ümünün salanmas gerçekletirilmitir.<br />

Bu sayede doal kaynaklarmz<br />

korunmasna, enerji tasarrufuna, atk<br />

miktarnn azalmas ile ekonomiye<br />

katk salanarak, gençlerde <strong>ve</strong> kamuoyunda<br />

atk kâtlarn ayr toplanmas<br />

gerektii bilincinin yerlemesine katkda<br />

bulunmutur.<br />

Proje kapsamnda gençlere çevre <strong>ve</strong><br />

doa koruma, <strong>ve</strong> geri kazanm konularnda<br />

seminer, konferans <strong>ve</strong> eitimler<br />

düzenlenmi, atk katlarn geri<br />

kazanm konusunda broür <strong>ve</strong> afiler<br />

datlm, orman içi temizlik <strong>ve</strong> aaç<br />

dikme etkinlikleri gerçekletirilmitir.<br />

Atk katlarn geri kazanmnn yaygnlatrlmas<br />

projesi kapsamnda,<br />

5000 adet Atk Kat Toplama Kutusu<br />

2000 adet afi, 5000 adet broür<br />

bastrlm <strong>ve</strong> projemizi tantc faaliyetler<br />

gerçekletirilmitir. Projemiz<br />

kapsamnda web sitesi hazrlatlmtr.<br />

Web sitemiz (www.dogakorumadernegi.org)<br />

sadece Gaziantep deil,<br />

Ülke çapnda büyük ilgi görmütür.<br />

Projemiz kapsamnda bir yllk süre<br />

zarfnda 47.650 kg atk kat toplanarak<br />

geri kazanm salanmtr. Toplanan<br />

bu atk katlar ile; 807 adet<br />

yetikin aacn kesilmesi önlenmi,<br />

10 dekarlk ormanlk alann korunmas<br />

salanm, 195,160 kilovat/saat<br />

enerji tasarrufu salanm, 1846,8<br />

ton su israf önlenmitir.<br />

Çevreye kar duyarl <strong>ve</strong> gelecek nesillere<br />

yaanabilir bir çevre brakmak<br />

isteyen gençleri <strong>ve</strong> herkesi Doa Koruma<br />

Dernei faaliyetlerine destek<br />

<strong>ve</strong>rmeye da<strong>ve</strong>t ediyoruz.<br />

Ergün ÖZUSLU<br />

DOA KORUMA DERNE<br />

Yönetim Kurulu Bakan<br />

Adres :<br />

Karata 2. Bölge 392 Nolu Cad.<br />

Öümsöüt Sitesi Kat:3<br />

No:7 ahinbey/Gaziantep<br />

Web: www.dogakorumadernegi.org<br />

e-mail: ergunozuslu@gmail.com<br />

Tel: 0532 670 83 58<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 51

YEL HABER<br />

ÇEVRE OSKARLARI ’ODTÜ’<br />

NÜN OLDU<br />

Designnobis Tasarm Ekibi,<br />

en prestijli çevre ödüllerinden<br />

biri olarak gösterilen Gren Dot<br />

Awards 2008’de üç ödüle birden<br />

layk görüldü.<br />

ODTÜ Mimarlk Fakültesi Öretim<br />

Üyesi Dr. Hakan Gürsu bakanlndaki<br />

Designnobis Tasarm<br />

Ekibi. Geçen yl kazandklar tasarm<br />

oscar’nn ardndan, en frestijli<br />

çevre ödüllerinden biri olarak<br />

gösterilen Gren Dot Awards 2008<br />

de üç ödüle deer görüldü.<br />

Geçen yl tasarm oskar olarak bilinen<br />

IDA 2007 de en iyi ulam arac<br />

ödülünü “Volitan” isimli tenneleriyle<br />

kazanan ekip, 52 ülkeden binin üzerinde<br />

projenin katld “Gren Dot<br />

Awards 2008’de ayn projeleriyle en<br />

iyi çevreci ulam arac ödülüne layk<br />

görüldü.<br />

Volitan, güne <strong>ve</strong> rüzgâr enerjisi kullanarak<br />

hareket eden, deniz suyundan<br />

tatl su çevrimini gerçekletiren, karbondioksit<br />

atk üretmeyen, gelecein<br />

alternatif teknelerinden birisi olma iddiasyla<br />

tasarland.<br />

27 ayda 19 ödül<br />

Ekibin “<strong>Su</strong> Kapan” isimli tasarm, evreci<br />

ürün grubunda ikincilii kazanrken,<br />

“File Knight” isimli susuz orman yangn<br />

söndürme arac da kavramsal dalda<br />

mansiyon ödülüne layk görüldü.<br />

Fire Knight, elektrik enerjisiyle desteklenirken,<br />

yangn öncesi <strong>ve</strong> sonras<br />

hizmet edebilen bir araç olarak tasarland.<br />

Apua Trap ise sulama sorunuyla kar<br />

karya kalan yeni dikilmi aaçlarn<br />

destek sistemi olarak tasarland. Do-<br />

al ortamda kaybolan <strong>ve</strong> buharlaan<br />

su zerreciklerini toplamay <strong>ve</strong> aaç<br />

köklerine yönlendirmeyi amaçlayan<br />

ürünün aaçlandrmay da destekleyecei<br />

tahmin ediliyor.<br />

Haziran <strong>2009</strong>’da Miamide düzenlenecek<br />

büyük bir törenle ödüllerine kavuacak<br />

ekip, ayrca büyük bir baarya<br />

da imza atm oldu, son ödüllerle<br />

birlikte Designnobis tasarm ekibi,<br />

son 27 ayda 6 s uluslar aras olmak<br />

üzere toplam 19 ödül kazand.<br />

KOÇ’ TAN ÇEVRE KAMPANYASI<br />

Koç Topluluu’nun “Ülkem çin” <strong>ve</strong><br />

“Meslek Lisesi Memleket Meselesi”<br />

projeleri, Tema Vakf’nn da desteiyle<br />

ortak bir çalmada buluarak, etki<br />

alannn geniletti.<br />

Türkiye’nin en yaygn <strong>ve</strong> geni katlml<br />

sosyal sorumluluk projelerini hayata<br />

geçirmeyi hedefleyen topluluk,<br />

bu yl Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl <strong>ve</strong><br />

Tema vakfnn da desteiyle yürüttü-<br />

ü ülkem için projesiyle Türkiye’ nin<br />

7 farkl bölgesinde 7 adet ülkem için<br />

orman oluturdu.<br />

Projenin devam niteliindeki çalmayla<br />

mevcut yeil alanlarn korunmas<br />

için, ormanlarn bulunduu illerdeki<br />

çocuklara <strong>ve</strong> gençlere yönelik<br />

bilinçlendirme kampanyas düzenlenecek.<br />

18-30 Aralk 2008 tarihleri<br />

arasnda Ankara, Batman, Giresun,<br />

Kaman, Idr, stanbul, zmir, Kocaeli,<br />

Mersin <strong>ve</strong> Tekirda’daki bur siyerlerle<br />

daha önceki yllarda “ Ülkem<br />

çin” projeleri kapsamnda yenilenen<br />

okullardaki örencilere çevre eitimi<br />

<strong>ve</strong>rilecek.<br />

ÇEVECLER NÜKLEERC OLDU<br />

ngiltere’nin çevreci isimleri U dönüü<br />

yaparak nükleer santral istedi. Grenpeace<br />

eski bakan, fosil yaktlarn yol<br />

açt karbon salnmna dikkat çekerek<br />

nükleerin iklim deiikliinden iyi<br />

olduunu söyledi.<br />

ngiltere’nin önde gelen çevrecileri<br />

nükleer enerji konusundaki muhalif<br />

tavrlarndan kesin bir dönü sergileyerek<br />

nükleer enerjiye dönütürülmesi<br />

çars yapt.<br />

ngiliz ndependent gazetesi, “nükleer<br />

enerji mi e<strong>ve</strong>t, lütfen” balyla<br />

manetten <strong>ve</strong>rdii haberinde önde<br />

gelen çevreciler büyük bir U dönüü<br />

yapt. Diye yazd. Habere göre nükleer<br />

enerji konusundaki tutumlarn<br />

deitiren bu isimler arasnda uluslar<br />

aras çevre örgütü Greenpeace in eski<br />

bakan, Stephen Tindale, ngiliz Çevre<br />

Ajans Bakan Lord Chris Smith,<br />

ngiltere nin ulusal bilim akademisi<br />

RoyalSociety’nin, yln bilim kitab<br />

ödülünü kazanan Mark lynas <strong>ve</strong> yeil<br />

parti aktiviti <strong>ve</strong> millet<strong>ve</strong>kili aday Chris<br />

Goodall bulunuyor.<br />

Santral kurulmas desteklenmeli<br />

Kariyerleri boyunca nükleer enerjiye<br />

kar çkan bu isimler, fosil yaktlaryla<br />

elektrik elde edilmesinin yol açt<br />

karbon salm <strong>ve</strong> küresel iklim dei-<br />

ikliiyle mücadele edebilmek için<br />

nükleer santrallarn kurulmasnn desteklenmesi<br />

gerektiini söyledi.<br />

Eski Greenpeace bakan Stephen<br />

Tindale nükleer enerji konusundaki<br />

görülerinin nasl deitiini öyle<br />

açklad:<br />

52 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

“Nükleer santrallere ksmen çevre kirlilii<br />

<strong>ve</strong> nükleer atklar nedeniyle ama<br />

özelliklede nükleer silahlarn yaylmasndan<br />

duyduum korku yüzünden<br />

muhaliftim. Fikrimin deimesi de bir<br />

gecede olmad. Zaman içinde özellikle<br />

Sibirya’da donmu tabakann<br />

eriyerek metan gaznn atmosfere yaylmasna<br />

neden olmasyla sorun çok<br />

ciddi boyutlara ulat. Bu din deitirmek<br />

gibi nükleere kar olmak çevreci<br />

olmann önemli bir parçasyd,<br />

ama imdi çevrecilerle konutuumda<br />

nükleer enerjinin ideal olmamakla<br />

birlikte iklim deiikliinden çok daha<br />

iyi olduu konusunda giderek yaygnlaan<br />

bir kan olduunu görüyorum.”<br />

Çevre ajans bakan Lord Smith küresel<br />

snmayla savata rüzgâr güne<br />

gibi yenilebilir enerji kaynaklarnn da<br />

önemli olduunu ancak nükleer güç<br />

olmadan yüksek düzeyde karbon<br />

salmna neden olmayacak ekilde<br />

elektrik üretmenin çok zor olduunu<br />

söyledi.<br />

Mark Lynas ise gelecek 10-20 yl<br />

içinde küresel snmayla mücadele<br />

etme konusunda ciddiysek yeni nükleer<br />

santralar kurulmas üzerinde dü-<br />

ünmeliyiz dedi.<br />

KÖPEK DOSTU OTOMOBL<br />

JAPON otomobil firmas Honda, köpek<br />

besleyenler için özel bir otomobil<br />

üretti. Honda’nn Element isimli modelinin<br />

bagajnda köpekler için emniyet<br />

kemerli bir yatak, su kab <strong>ve</strong> köpe-<br />

in arabaya rahat bir ekilde binmesi<br />

için açlr rampa bulunuyor. Otomobil<br />

koltuk klflar da köpein kirletme ihtimaline<br />

kar leke tutmaz kumatan<br />

yaplyor. “Köpek Dostu” otomobilin,<br />

gelecek son baharda ABD’de satlmaya<br />

balanmas planlanyor.<br />

DUYURULAR<br />

*Çevre konusunda yerel <strong>ve</strong>ya<br />

ulusal düzeyde faaliyet gösteren<br />

sivil toplum kurulularmzn<br />

letiim bilgileri ile alakal<br />

deiikliklerini resmi yaz, telefon,<br />

faks <strong>ve</strong>ya mail yoluyla<br />

aadaki adrese bildirmeleri<br />

yararl olacaktr. Sivil Toplum<br />

Kurulularnn <strong>ve</strong> halkmzn<br />

çevreye yönelik her türlü çalmalar,<br />

plan <strong>ve</strong> projeleri, duyurular,<br />

istek <strong>ve</strong> önerileri, bizlere<br />

iletildii takdirde Dergimizin bu<br />

köesinde yaynlana bilecektir.<br />

letiim Adresi:<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl<br />

Eitim <strong>ve</strong> Yayn Daire Bakanl<br />

Söütözü Cad. No:14/E<br />

Betepe//ANKARA<br />

Ömer BAKAN<br />

K.STK.Halkla likiler ube Müdürü<br />

Tel:0312 207 51 81-51 82<br />

Faks:0312 207 51 09<br />

E-mail:<br />

obaskan@cevreorman.gov.tr<br />

KONUAN<br />

FOTORAF<br />

www.mumsema.com<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 53

‘’Türkiye’de<br />

Sanayiden<br />

Kaynaklanan Tehlikeli<br />

atk Yönetimin<br />

yiletirilmesi’’<br />

LIFE<br />

HAWAMAN<br />

PROJES<br />

Çevre Yönetimi Genel Müdürlüü<br />

Atk Yönetimi Dairesi Bakanl<br />

Türkiye ile Almanya arasnda gerçekletirilen<br />

bu projenin amac<br />

Türkiye’de tehlikeli atk anlayn<br />

gelitirmek <strong>ve</strong> tehlikeli atk yönetiminin<br />

optimizasyonunu salamaktr.<br />

LIFE HAWAMAN Projesi ‘’TR03/EN/IB-<br />

01 Waste’’ Twinning Projesinin devam<br />

Aralk 2008 olup Projenin kalitesi <strong>ve</strong><br />

sürdürülebilirlii açsndan Avrupa Komisyonu<br />

tarafndan dört aylk bir uzatma<br />

süresi <strong>ve</strong>rilerek biti tarihi 30 Nisan<br />

<strong>2009</strong> tarihine ötelenmitir.<br />

Projenin uzatlm olmas u olanaklar<br />

salamaktadr:<br />

-Envanterin <strong>2009</strong> yl <strong>ve</strong>ri toplama aamasna<br />

elik ederek görev C’ nin sürdürebilirliinin<br />

<strong>ve</strong> tekrarlanabilirliinin garanti<br />

altna alnmas,<br />

-Bakanln Atk Yönetimi Dairesi çal-<br />

anlarna özel olarak Görev B’ altnda<br />

bir eitim gerçekletirilmesi<br />

-Bir elektronik kontrol listesi sisteminin<br />

tesis kaytlaryla ilikilendirilerek Görev<br />

C3+D1 altnda programlanmas ,<br />

-Görev D1,D2 <strong>ve</strong> D4 balklar altnda ek<br />

teknik geziler düzenlemek.<br />

54 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

Görev A: Tehlikeli Atk Yönetimi<br />

için Konsept Gelitirilmesi<br />

Mevcut anlayn, dokümanlarn <strong>ve</strong><br />

bilgilerin gözden geçirilmesinin ardndan<br />

her iki taraf da LIFE Projesi<br />

teklifi ile hedeflenen kalitenin hayata<br />

geçirilmesi dorultusunda konseptin<br />

zeminini oldukça gelitirmeye karar<br />

<strong>ve</strong>rmilerdir. Ek çalma aamalar,<br />

örnein atk miktarnn ölçülmesi,<br />

gündeme getirilmitir.<br />

Konsept sonuçlarnn en ksa zamanda<br />

yatrma,artm <strong>ve</strong> bertaraf tesislerinin<br />

inasna dönütürülebilmesi için<br />

KfW tarafndan finanse edilen bir devam<br />

projesi balatlmtr.Bu da Görev<br />

A’nn projenin sonuna<br />

kadar uzatlmasn gerektirmitir.<br />

Türkiye’de tehlikeli atklarn<br />

ileniinin analizi <strong>ve</strong> ilgili<br />

paydalarn analizi Temmuz<br />

2007 tarihinden önce<br />

balatlarak, 2008 yl Nisan<br />

aynda, ODTÜ <strong>ve</strong> ÇOB<br />

tarafndan taslak çalmas<br />

yaplan tehlikeli atk yönetimi<br />

<strong>ve</strong> tehlikeli atk yönetimindeki<br />

problemlerin<br />

mevcut durum tanmlarnn<br />

gözden geçirilmesi ile tamamlanmtr.<br />

Tehlikeli atklarn yönetimi konusundaki<br />

taslak <strong>ve</strong> nihai konseptin detaylandrlmas<br />

<strong>ve</strong> gözden geçirilmesi<br />

için Türk uzman olarak Prof. Dr. Ülkü<br />

Yeti <strong>ve</strong> ekibi ile sözleme yaplm,<br />

GTZ uzman olarakta Alman üni<strong>ve</strong>rsite<br />

çalanlar (Prof. Dr.Thomanetz)<br />

ayn amaca katkda bulunmak üzere<br />

seçilmilerdir. Konseptin dökümantasyonu<br />

tehlikeli atk yönetiminin<br />

mevcut durumunun açklanmasyla<br />

balamtr.<br />

Konsept gelitirme çalmalar 2008<br />

yl Eylül aynda çalma grubunun bir<br />

toplantsyla balamtr. Burada konsept<br />

yaplandrlm be çalma grubu<br />

içerisinde görev <strong>ve</strong> sorumluluklarn<br />

dalm hususunda anlalmtr.<br />

Türkiye’deki Tehlikeli atklarn mevcut<br />

durumu GIS haritalar kullanlarak<br />

yanstlm; nufus, atk üretimi, sanayi<br />

dalmlar <strong>ve</strong> kapasiteleri vb. bilgiler<br />

birbiri ilikilendirilerek Türkiye’deki<br />

atk durumunu özetleyen haritalar<br />

elde edilmitir. Bu bilgiler ülkemizde<br />

u anda mevcut olan atk <strong>ve</strong>rileribe<br />

dayanarak girilmitir. Fakat Türkiye’de<br />

u an tehlikeli atk üretimine dair istatistiki<br />

bir <strong>ve</strong>ri taban bulunmad için<br />

atk istatistiine sahip ülkelerde aç-<br />

a çkan atk miktarn tahmin etmek<br />

için kullanlan yöntemler pek çok uygulamal<br />

çalmann sonucunda elde<br />

edilen düzeltme faktörleri kullanlarak<br />

Türkiye’ye uyarlanm,bunun sonucu<br />

olarak tahmini atk üretimi <strong>ve</strong>rileri<br />

elde edilnitir. HAWAMAN prjesinin<br />

bir dier ürünü olan elektronik atk<br />

<strong>ve</strong>ri tabannn tam performansl çalmasnn<br />

sonucunda elde edilecek<br />

olan atk üretim <strong>ve</strong>rileri sonraki yllar<br />

için daha iyi tahminler yaplmasnda<br />

kullanlacaktr. Bu bilgiler nda<br />

hazrlanan bir konsept rapor tasla<br />

Prof. Erwin Thomanetz <strong>ve</strong> istatistiki<br />

hesaplamalar yapan Wilfried Denz<br />

tarafndan bu görev altnda çalan<br />

ekibe sunulmutur. Konsept raporu<br />

üzerinde ilk çalmalar tamamlanm<br />

olup Nisan ay sonunda rapor son<br />

ekline getirilerek proje final raporuna<br />

katkda bulunmak üzere sunulacaktr<br />

Görev B: Tehlikeli Atklarn<br />

Snflandrlmas<br />

Görev B tehlikeli atklarn Avrupa Atk<br />

Listesine(AAL) göre snflandrlmasn<br />

temel alan bir çalmadr.Bu çalmann<br />

içeriinde atklarn snflandrlmas<br />

konusunda eiticilerin eitimi <strong>ve</strong><br />

tehlikeli atk snflandrlmas için kapsaml<br />

bir klavuz hazrlanmas yer almaktadr.<br />

Daha önce benzer bir konuda<br />

çalan TR04/IB/EN/01 Eletrime<br />

(Twinning) Projesi AAL’nin tüm atk<br />

türlerine uygulanmas hususunda eiticileri<br />

eitmitir. LIFE Projesi<br />

ise atk snflandrlmasnn<br />

detaylarna,muhtemel<br />

tehlikeli atk girilerine <strong>ve</strong><br />

tehlikelilik kriterlerinin uygulamasna<br />

odaklanmtr.<br />

Faaliyet <strong>ve</strong> planlar Twinning<br />

projesi ile uyumlatrmak<br />

için Görev B’nin geniletilmesi<br />

gerekmitir.<br />

Görev B’nin sonuçlarnn<br />

devamlln salamak<br />

için bilgi paylam yapmak<br />

amacyla ÇOB <strong>ve</strong> ilgili<br />

il müdürlükleri dört tane<br />

atk snflandrlmas eitimi<br />

organize etmitir; Mays<br />

2008’de Bursa’da, Haziran 2008’de<br />

Mersin’de, Ekim 2008de zmir’de<br />

<strong>ve</strong> Mart <strong>2009</strong>da Ankara’da yaplan<br />

bu eitimlerde tehlikeli atklarn üretiminden,<br />

bertarafna, analizinden,<br />

lisanslandrlmasna <strong>ve</strong> debetlenmesine<br />

sektörün içinde aktif rol alan<br />

kiiler daha sonra bubilgileri aktarabilecek<br />

kapsamda eitilerek atklarn<br />

snflandrlmas bilgisinin projenin<br />

sonuçlandrlmasn takiben de yaylmas<br />

hedeflenmitir. Bu eitimlerde<br />

gelecein eiticileri tehlikeli atklarn<br />

snflandrlmas konusunda detayl<br />

olarak bilgilendirilmi, seminerden<br />

sonra eitim program bir tartma <strong>ve</strong><br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 55

çaltay eklinde sürerek katlmclarn<br />

atk snflandrlmasnda aktif olarak<br />

rol almas salanmtr. Bu eitimlere<br />

olan youn katlm talebini karlama<br />

amacyla proje teklifinde önerilen saynn<br />

yaklak 2 kat kadar eitici eitimi<br />

yaplmtr.<br />

Tehlikeli Atk snflandrlmasna ilikin<br />

atk bilgi formlarn da içeren bir klavuz<br />

eitimleri yapan Alman uzman<br />

(Stefan Behrend) tarafndan hazrlanmtr.<br />

Bu klavuzun içerik kontrolü<br />

yaplarak ülkemiz ile uyumluluu<br />

kontrol edilmitir. u anda bu klavuzun<br />

ekil bakmndan son kontrolleri<br />

basma hazrlanmak üzere yaplmaktadr.<br />

Proje teklifinde yer alann aksine<br />

taraflar klavuzun uygulannn ilk<br />

olarak eiticilerin eitimi esnasnda<br />

denenmesine karar <strong>ve</strong>rmilerdir eitimler<br />

sonrasnda baklan istatistiklerde<br />

yer alan klavuz hakkndaki yorumlar,<br />

proje süresince klavuzun ekillendirilmesinde<br />

dikkate alnmtr.<br />

Görev B içerisine yaplan çalmalar,<br />

klavuz <strong>ve</strong> snflandrma yöntemleri<br />

ile eiticilerin eitiminin içerii,<br />

Almanya’ya yaplan bir gezide Çevre<br />

Genel Müdürlüü’ne tantlmtr.<br />

Görev C:Tehlikeli Atk Yönetiminin<br />

yiletirilmesi<br />

Görev C, yani tehlikeli atk yönetimi<br />

için detayl prosedürlerin tanmlanmas<br />

Görev A altnda hazrlanacak<br />

konsept ile yakn ilikilidir öyle ki her<br />

iki görevin içerii <strong>ve</strong> zaman çizelgesi<br />

paraleldir. Görev C’nin altyaps<br />

Türkiye’de Tehlikeli Atklarn Kontrolü<br />

Yönetmelii esas alnarak toplanm<br />

olan envanter’dir. Atk üreticileri<br />

Yönetmelik kapsamnda Tehlikeli Atk<br />

Beyan Formlarn doldurarak Bakanla<br />

göndermekle yükümlüdürler bu<br />

ilem her yl Ocak-Mart aylar arasnda<br />

bir önceki yln tehlikeli atk <strong>ve</strong>rileri<br />

için yaplmas zorunludur.<br />

Ekim-Aralk 2007 tarihleri arasnda<br />

TÜK, ÇOB arasnda ARGUS GmBH<br />

danmanl ile bir fizibilite çalmas<br />

yürütülmütür. Sonuç olarak TÜK’in<br />

Bilgi ilem Dairesi Bakanlnca,<br />

ÇOB’da kullanlmak üzere Oracle<br />

tabanl tehlikeli atk beyan sistemi<br />

(TABS) programlanmtr.<br />

TABS ilk olarak 2007 yl <strong>ve</strong>rilerini<br />

girmek üzere 2008 ylnda kullanma<br />

açlmtr.12 mart tarihinde 65.000<br />

firmay kapsayan i kaytlar TOBB’dan<br />

alnmtr. Çalan says 10’un altnda<br />

olan firmalar ile belirli ekonomik sektörler<br />

dnda tutulduu vakit toplam<br />

i yeri says 38.000’e indirildi. Sanayiciler<br />

<strong>ve</strong> l Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Müdürlüklerinin<br />

kullanmlarna göre detayl<br />

örnekler <strong>ve</strong> açklamalarn bulunduu<br />

iki adet kullanm klavuzu hazrlanarak<br />

hem Atk Yönetimi Dairesi Bakanlnn<br />

web sayfasnda hemde LIFE HA-<br />

WAMAN Projesinin web sayfasnda<br />

yaymlanmtr.14 Mart 2008 tarihinde<br />

ARGUS/ÇOB ibirliinde yaklak<br />

130 kiinin katlm salad payda<br />

(il müdürlükleri/sanayi birlikleri) toplants<br />

gerçekletirilerek TABS eitimi<br />

<strong>ve</strong>rilmitir. Her bir il için hazrlanm<br />

olan irketlerin adreslerini <strong>ve</strong> listesini,<br />

sistem kullanc bilgilerini <strong>ve</strong> ifrelerini<br />

içeren CD’ler il müdürlüklerine<br />

datlmtr. l Müdürlüü elemanlarnca<br />

bu kullanc adlar <strong>ve</strong> ifreler<br />

illerinde bulunan tesislere tek tek iletilmitir.<br />

Ardndan 20 Mart tarihinde<br />

atk üreticilerinin <strong>ve</strong>ri girii 1 Nisan<br />

ile 31 mays 2008 tarihleri arasnda<br />

salanmtr (balangcn gecikmesi<br />

sebebiyle bu süre uzatlmltr).Veriler<br />

( kaytlar <strong>ve</strong> atk <strong>ve</strong>ri tablolar)<br />

2 Haziran tarihinde TÜK tarafndan<br />

ARGUS’a gönderilmitir.<br />

Verilerin ilk deerlendirilmesinin ardndan<br />

firmalarn %35-40’nn kullanc<br />

bilgilerine ulaamadklar bunun<br />

sebebinin de il müdürlüklerinin TOBB<br />

<strong>ve</strong>ri tabanunda yer alan tüm firmalari<br />

zamannda haberdar edemedikleri<br />

olduu ortaya çkmtr. Bunun sebeplerinden<br />

bir tanesi stanbul <strong>ve</strong>ya<br />

Kocaeli gibi 10.000’den fazla firma<br />

adresinin bulunduu illerde i younluunun<br />

çok olmasdr.<br />

Ayrca;<br />

-irketler tehlikeli atk ürettiklerinin<br />

farknda olmadklar için <strong>ve</strong>ya ürettiklerini<br />

reddetikleri için gerekli <strong>ve</strong>rileri<br />

salayamadlar.<br />

-irketlerin büyük bir bölümü tehlikeli<br />

<strong>ve</strong> tehlikesiz atklar doru snflandramadlar.<br />

-Bazlar ise pozitif market deeri sayesinde<br />

sattklar atklarnn atk olarak<br />

snflandrlmasnn gereksiz oldu-<br />

unu iddia etmilerdir.<br />

Bütün bu sorunlarn üstesinden gelebilmek<br />

için ÇOB, firmalardan gelen<br />

çok sayda telefon aramalarna yant<br />

<strong>ve</strong>rmi, Görev D2 altnda irketlere<br />

kendi sanayi dallarndaki atk üretimi<br />

hakknda bilgi <strong>ve</strong>rmek amacyla klavuzlar<br />

hazrlamlar <strong>ve</strong>ya bu sorunla-<br />

56 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

a kendi deneyimlerinden yola çkarak<br />

cevap <strong>ve</strong>rmilerdir.<br />

kaytlarnn <strong>ve</strong> artk üretim <strong>ve</strong>rilerinin<br />

elde edildii zamanda ARGUS Görev<br />

C3 altnda yer alan <strong>ve</strong>ri transferi <strong>ve</strong><br />

yöntemi içersindeki ayn tip <strong>ve</strong>ri tabann<br />

gelitirmek üzerinde çalyordu.<br />

Görev C4, TABS araclyla toplanm<br />

olan <strong>ve</strong>rileri onaylamak,analiz<br />

etmek <strong>ve</strong> sunmak için <strong>ve</strong>ri toplama<br />

faaliyetinin ilk etabnn tamamlanmasnn<br />

ardndan balamtr. Tehlikeli<br />

atk izleme sisteminin (HAWA-<br />

MONIS) gelitirilmesi <strong>ve</strong> sunulmas<br />

esnasnda,onaylanan <strong>ve</strong>ri gidilerinin,<br />

hazrlanacak olan teknik özelliklere<br />

çok önemli katklar olmutur.Veri taban<br />

içerisinde envaterin ilk ksmnn<br />

sonlandrlmasnn ardndan ARGUs<br />

tarafndan aadaki çktlar elde edilmitir;<br />

firma cevap <strong>ve</strong>rme oranlar,<br />

her ilde toplanan atk miktarlar, AAL<br />

bölümü, geri kazanm/bertaraf <strong>ve</strong> dahili/harici<br />

bertaraf.<br />

Çalma Haziran 2008 tarihinde kapand<br />

zaman sistemde yaklak<br />

41.000 firma listelenmi <strong>ve</strong> bunlardan<br />

%16’s elektronik sisteme girmi<br />

<strong>ve</strong> firmalar hakknda <strong>ve</strong>ri salamtr.<br />

irketlerin 3.600 (%9) tanesi ürettikleri<br />

atk miktarn sistemde beyan etmilerdir.Elektronik<br />

sistem devreye<br />

girmeden önce sadece 600 firmaya<br />

ulalabildii düünülürse muhatap<br />

saysnn belirgin biçimde artt görülür.<br />

Her ne kadar irket says açsndan<br />

bakld zaman bu sonucun çok<br />

da tatmin edici olmad düünülürse<br />

çalan says göz önünde bulundurulursa<br />

sonuç etkileyicidir. Yant <strong>ve</strong>ren<br />

firmalarn oran %33 olup atk bilgilerini<br />

paylaanlarn oran %26’dr. Büyük<br />

firmalarn cevap <strong>ve</strong>rme oran küçük<br />

olanlara göre belirgin bir ekilde daha<br />

yüksektir dolaysyl da toplam çalan<br />

saysnn üçte biri kapsam dahilindedir.<br />

Bu çalma ayn zamanda i yeri<br />

kaytlarnn tamamlanmas anlamnda<br />

da etkili olmutur zira bu esnada<br />

3.200 firma (tüm firma saysnn %8’i)<br />

kayd eklenmitir.<br />

Dier bir balangç <strong>ve</strong>ri analizi atk<br />

miktarlarnn artma, geri kazanm/<br />

bertaraf noktalarnda toplanmas ile<br />

ilgilidir. Bu bilgi girilen toplam atk<br />

miktarlarnn (hacim <strong>ve</strong> kütle) yorumlanmas<br />

açsndan büyük önem<br />

tamaktadr. Elektronik <strong>ve</strong>ri toplama<br />

iinin ikinci deerlendirmeleri yaplmtr.<br />

Envanterin gelitirilmesi referans<br />

yl olan 2007 yl <strong>ve</strong>rilerinden<br />

hareketle olmaldr.<br />

Veri toplama çalmasnn en önemli<br />

etkisi firmalarn, tehlikeli atklarn<br />

kontrolü yönetmeliinin kendilerine<br />

getirdii sorumluluun farkna varmamalar<br />

<strong>ve</strong> yine tehlikeli atklarla ilgili<br />

olarak kendi durumlarnn farkna<br />

varmalar olmutur. Atk üreticileri ilk<br />

kez dorudan iaret edilmi <strong>ve</strong> otoritelerce<br />

atklarn snflandrmalar <strong>ve</strong><br />

kayt altna almalar konusunda uyarlmlardr.<br />

l müdürlükleri de envanteri <strong>ve</strong>ri girii<br />

yapmayanlara yönelik olarak kontrol<br />

etmek <strong>ve</strong> onlar uyarma yükümlülüklerinden<br />

dolay yeni bir role bürünmülerdir.Bu<br />

faaliyetlerin atk üreticilerine<br />

büyük bir etkisi vardr zira imdi<br />

herkesin anlad üzere bunlarn atklarn<br />

rapor etmemeleri otoritenin gözünden<br />

kaçmamaktadr.<br />

Tehlikeli Atk zleme <strong>ve</strong> Bilgi<br />

Sistemi (HAWAMONIS)<br />

Tehlikeli atk izleme <strong>ve</strong> Bilgi Sistem,<br />

(HAWAMONIS), Tehlikeli atk beyan<br />

sistemi (TABS) tarafndan toplanan<br />

<strong>ve</strong>rilerin derlenmesi, dorulanmas<br />

<strong>ve</strong> deerlendirilmesi amacyla uygulancaktr.<br />

Bu dorultuda hazrlanan<br />

program test aamasnda olup<br />

TABS’tan alnan <strong>ve</strong>rilerin dorulanmasn<br />

takiben yaklak 36 adet raporlama<br />

yapabilecek ablonlar hazrlanmtr.Bunlar<br />

Genel atk raporlar,<br />

karlatrmal raporlar, karlatrmal<br />

raporlar, kontrol raporlar <strong>ve</strong> GIS raporlar<br />

olarak 4 bölüme ayrlmtr.Bu<br />

dorultuda HAWAMONIS program<br />

ile geri kazanm <strong>ve</strong> bertaraf tesislerine<br />

ilikin <strong>ve</strong>riler konusundaki kullancya<br />

büyük katk salayacaktr.<br />

Geri kazanm <strong>ve</strong> Bertaraf Tesislerinin<br />

Kontrolü <strong>ve</strong> izlenmesi Sistemi (HA-<br />

WACON)<br />

HAWACON, Tehlikeli Atklarn Yönetimi<br />

ube Müdürlüü görevleri arasnda<br />

bulunan lisanslandrma ilemlerinin<br />

standardnn oluturulmas<br />

amacyla Task D altnda hazrlanan<br />

‘’Tehlikeli atk Tesislerinin zlenmesi<br />

Konsept Raporu’nda yer alan kontrol<br />

listelerinin <strong>ve</strong>ri tabanna dönütürülmesi<br />

amacyla tasarlanm olup henüz<br />

yapm aamasndadr.<br />

Görev D: Kapasite Oluturulmas<br />

Türkiye’de yer alan tehlikeli atk üreticileri,<br />

bertaraf <strong>ve</strong> artm tesislerine<br />

yönelik bir denetim sisteminin gelitirilmesi<br />

<strong>ve</strong> atk üreticilerinin de bu<br />

denetimlerde kendi rolünün farknda<br />

olmas amacyla tasarlanan görev D,<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 57

denetim için yetkili otorite <strong>ve</strong> bertaraf<br />

tesisinin oluturulmasn <strong>ve</strong> atk bertaraf<br />

tesisleri için kontrol esnasnda<br />

kullanlacak olan özel parametrelerin<br />

uygulanmasna yardmc olmay<br />

amaçlamtr. Bu amaca yönelik olarak<br />

denetimlerde kullanlacak kontrol<br />

listeleri oluturulmu,bu listelerin<br />

uyumluluunu denetlemek için farkl<br />

sektörlerden tehlikeli atk üretici <strong>ve</strong><br />

bertaraf firmalarna uygulama çalmalar<br />

düzenlenmitir. Ayrca, baz<br />

tehlikeli atk üreticileri için atk yönetimini<br />

kolaylatraca düünülerek<br />

klavuz kitapçklar hazrlanmtr.<br />

Denetim esnasnda kullanlacak olan<br />

belgeler kontrol listeleri eklinde hazrlanmtr.<br />

Bu belgeler denetim<br />

elemanna denetimler esnasnda<br />

standart <strong>ve</strong> tekrar edilebilir biçimde<br />

klavuzluk edeceklerdir. Ülkemizde<br />

mevcut olan kontrol dökümanlarnn<br />

incelenmesinin ardndan tesislerin<br />

kontrolüne yönelik genel bir kontrol<br />

listesi 2008 Nisan –Temmuz aylar<br />

arasnda hazrlanmtr. Austos<br />

aynda kontrol listelerinin uygulanabilirlii<br />

gelecekteki kullanclaryla/ÇOB<br />

<strong>ve</strong> l Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Müdürlükleri)<br />

birlikte test edilmitir.Kontrol ziyaretleri<br />

esnasnda <strong>ve</strong> sonrasnda deneyimlerin<br />

paylalmasyla baarl bir<br />

hizmet içi eitim salanmtr.<br />

Dökümhaneler, metal ileme, galvaniz,<br />

boyama <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rnikleme, Oto<br />

tamirhaneleri, boya üretimi <strong>ve</strong> deri<br />

üretimi sektörleri için hazrlanan tehlikeli<br />

atk yöntemi klavuzlarnn içerik<br />

çalmalar ubat <strong>2009</strong> tarihinde<br />

sonlandrlm olup basma gitmek<br />

üzere düzenleme çalmalar henüz<br />

tamamlanmamtr. Atk üreticileri<br />

için genel bir bilgi nitelii tayan bu<br />

klavuzlar, hem üreticilere yönelik yarar<br />

salayacak bilgiler içermekte hem<br />

de denetici olan ÇOB çalanlarna<br />

faydal bilgiler <strong>ve</strong>rmektedir.<br />

Tüm klavuz çalmalarna ek olarak<br />

atk tamaclnn kontrolü sistemin<br />

gelitirilmesi içinde çalmalar yaplmtr.<br />

AB <strong>ve</strong> AB d ülkelere snr<br />

ötesi atk tamacl klavuzu hazrlanarak<br />

basma hazr hale getirilmitir.<br />

Bu klavuzlar ilgili sektörlere sivil toplum<br />

kurulular aracl ile datlacak<br />

<strong>ve</strong> ayn zamanda birer kopyas LIFE<br />

HAWAMAN Projesinin web sayfasnda<br />

yer alacaktr.<br />

Görev D’nin izleme-denetim amacna<br />

bir baka ekilde hizmet etmek üzere<br />

tehlikeli atk <strong>ve</strong> hava emisyon dairelerinin<br />

çalanlar ile 2 Alman uzman,<br />

Görev D çalanlar birlikte ilk tesis gezilerini<br />

zmir’de gerçekletirmilerdir.<br />

(Petkim). Bu çalmadan edinen izlenimler<br />

<strong>ve</strong> gezi ekibinin de katlmyla<br />

yaplan bir çaltayn sonucunda özel<br />

<strong>ve</strong> genel parametreler içeren genel bir<br />

izleme raporu format hazrlanmtr.<br />

Bu izleme konseptinin bir soucu olarak;<br />

kamuya açk yakma tesislerinde<br />

denetim esnasnda hizmet içi eitim<br />

<strong>ve</strong>rilmesinin yetkili otoritenin denetim<br />

mekanizmasna ciddi ekilde destek<br />

<strong>ve</strong>rmesi beklenmektedir.Ayn zamanda<br />

özel parametrelerin izlenmesinde<br />

yetkili kurumlar arasnda bilgi al<strong>ve</strong>ri-<br />

i konusunda u an için TÜBTAK organize<br />

olmu durumdadr.<br />

58 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

HAWAMAN projesinin Nisan ayna<br />

kadar uzatma almas ile<br />

birlikte izleme raporunun<br />

içeriinin Türk<br />

mevzuatna uyumluluunu<br />

karlatrma<br />

frsat bulunmu ayn<br />

zamanda ÇOB referans<br />

laboratuarnn<br />

da katlmyla bir çaltay<br />

düzenlenerek<br />

hem özel parametrelerin<br />

analizi hem de<br />

izleme raporunun terminoloji<br />

bakmndan<br />

içerii kontrol edilerek<br />

bu konudaki çalmalar<br />

tamamlanmtr.<br />

GÖREV E: ETM<br />

Bu görev bal altndaki hedef ilk<br />

olarak ‘’Denetim esnasndaki kapasitenin<br />

arttrlmas <strong>ve</strong> yetkili kurumlarn<br />

güçlenmesi’’ olarak belirlenmi ancak<br />

sonradan paydalarn kapasitelerinin<br />

arttrlmas <strong>ve</strong> projenin çevresel etkisinin<br />

<strong>ve</strong> sürdürülebilirliinin gelitirilmesi<br />

olarak geniletilmitir.<br />

Alman üni<strong>ve</strong>rsitelerinden seçilmi uzmanlar,<br />

GTZ <strong>ve</strong> ÇOB çalanlar Ekim<br />

2007 tarihinden Nisan 2008 tarihine<br />

kadar eitim modülleri hazrlamlardr.Eitimlerin<br />

bal ‘’özel tehlikeli<br />

atk yönetimi’’ olarak belirlenmi <strong>ve</strong><br />

buna yönelik sunumlar Hakan Ünsal,<br />

Eckard Schultes <strong>ve</strong> Prof. Erwin<br />

Thomanetz tarafndan hazrlanmtr.<br />

Tehlikeli atk yönetimi konusunda<br />

transfer <strong>ve</strong> depolama istasyonlarndan,<br />

atklarn ileri teknoloji ile bertarafna<br />

kadar geni kapsaml ancak<br />

sistematik biçimde ilerleyen bu eitimlere<br />

sanayi kurulular <strong>ve</strong> il müdürlüklerinden<br />

katlm salanmtr.<br />

Eitimlerden sonra kullanlan eitim<br />

materyali bir eitim CD’sinde derlenerek<br />

bunlar her bir eitimin sonunda<br />

katlmclara birer sertifika eliinde<br />

takdim edilmitir.<br />

Toplamda 190 katlmc için Haziran<br />

2008 tarihinde Ankara’da Temmuz<br />

2008 tarihinde Kocaeli’nde <strong>ve</strong> Kasm<br />

2008 tarihinde Antalya’da üç eitim<br />

düzenlenmitir. Eitimin sonuçlar<br />

katlmclara uygulanan bir deerlendirme<br />

anketi ile ortaya koyulmutur.<br />

Görev E2 ÇOB’un 10 çalan için<br />

Temmuz 2008 tarihinde Almanya’ya<br />

gerçekletirilen bir gezi ile baarl bir<br />

ekle tamamlanmtr. Önce küçük<br />

bir delegasyon Bonn’da bulunan Çevre<br />

Genel Müdürlüü’nü Tehlikeli Atk<br />

Yönetimi konusunda fikir al<strong>ve</strong>riinde<br />

bulunmak <strong>ve</strong> LIFE HAWAMAN Projesinin<br />

faaliyetleri hakknda sunumlar<br />

yapmak üzere ziyaret etmitir. Bu<br />

grup gezinin ilk iki gününde Köln’de<br />

bulunan FKA tesisini gördüler.<br />

GÖREV F: Görev yönetimi <strong>ve</strong><br />

raporlama<br />

Çalma üniteleri <strong>ve</strong> çalma ekipleri<br />

kuruldu <strong>ve</strong> ilk raporlama safhasnda<br />

proje teklifi projenin uygulanmas için<br />

uyarland <strong>ve</strong> GTZ tarafndan projeye<br />

sürekli bir tercüman istihdam edildi.<br />

ÇOB’nn proje çalanlar tayin edildi<br />

<strong>ve</strong> tüm Türk <strong>ve</strong> Alman uzmanlar ie<br />

baladlar Ortaklk anlamas mevcut<br />

projenin finans <strong>ve</strong> teknik yönetimi için<br />

çalma düzenleri çözümlendi. Taraflar<br />

Brüksel’de Mart 2007 tarihinde<br />

gerçekletirilen Kick-off toplantsna<br />

<strong>ve</strong> Astrale (denetleyici firma) ile Mart<br />

Aralk 2007 tarihinde gerçekletirilen<br />

deerlendirme toplantlarna<br />

katlmlardr.<br />

Yönlendirme grubu oluturuldu<br />

<strong>ve</strong> ilk yönlendirme grubu<br />

toplants 3 temmuz 2007<br />

tarihinde yapld.ikinci yönlendirme<br />

grubu toplants Kasm<br />

2008 tarihine ötelenmitir. Birinci<br />

<strong>ve</strong> kinci ilerleme raporlar<br />

gecikmeyle beraber Ekim 2007<br />

tarihinde <strong>ve</strong> Mart 2008 tarihinde<br />

hazrlanmlardr.<br />

Proje yönetiminin olaan görevlerinden<br />

bir tanesi AB projesi içinde kapasite<br />

gelitirilmesidir.Buradaki aktivitelerin<br />

bir özetini sunmak gerekirse<br />

Kasm ay için GTZ <strong>ve</strong> COB arasnda<br />

deneyimlerin al<strong>ve</strong>rii planlanmaktadr<br />

<strong>ve</strong> bu da muhtemelen Çevre Genel<br />

Müdürlüünün izin <strong>ve</strong>rmesi durumunda<br />

GTZ Berlin tarafndan gerçekletirilecektir.<br />

GÖREV G: Görev dalm<br />

Projenin görsel kimlii için genel taslak<br />

oluturuldu <strong>ve</strong> tüm LIFE HAWA-<br />

MAN PROJE faaliyetleri için kullanlmtr.<br />

Proje sonuçlarnn duyurulabilmesi<br />

için baslm yüzey kaplamalarna<br />

sahip CD’ler üretildi. ngilizce <strong>ve</strong><br />

Türkçe proje broürleri bastrld <strong>ve</strong><br />

Temmuz 2007 tarihinde Projenin açl<br />

toplantsnda, eitimlerde, Görev<br />

C2 ile ilgili bilgilendirme toplantsnda<br />

datlmtr.<br />

Projenin web sayfas bir yüklenici tarafndan<br />

Ekim 2007 <strong>ve</strong> ubat 2008<br />

tarihleri arasnda programland <strong>ve</strong> internette<br />

mevcuttur.<br />

kinci <strong>ve</strong> ksa bir payda danma/<br />

bilgilendirme toplants artk beyan<br />

sisteminin 14 Mart 2008 tarihindeki<br />

eitimi ile balantl olarak gerçekletirilmitir.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan 59

Çevre <strong>ve</strong> Çocuk<br />

DOAYI KORUYALIM<br />

Dünyay koruyalm,<br />

Doaya zarar <strong>ve</strong>rmeyelim,<br />

O da <strong>ve</strong>rir gelecekte<br />

Çocuunuza hediye.<br />

Önemini sorarsanz doann<br />

Bozulunca alamazsnz cevab,<br />

Anlarsnz sonra<br />

Çoktan geçmi zaman.<br />

Geri dönmek <strong>ve</strong> düzeltmek<br />

stersiniz ama olmaz,<br />

Bararak “Neden?” dersiniz<br />

Cevap <strong>ve</strong>ren olmaz.<br />

Doann önemini,<br />

Bozmadan anlamal insan, n,<br />

Keyne varmal yaamann,<br />

Doayla iç içe insan.<br />

Selçuk YILMAZ<br />

Selçuk YILMAZ<br />

ÖRETMENME<br />

Öretmenim,<br />

Krmz güller gibi gönlümde yanyorsun,<br />

Bilgilerle dolu bir sandksnz öretmenim,<br />

Öretirsiniz bize onlar,<br />

Bir gün yanl yapsak ,<br />

Sayenizde dier gün yanlmz olmaz,<br />

Bir arkadam okuldan gidiyor<br />

Alyorsunuz öretmenim,<br />

Bir an söndü gönlümüzdeki ate<br />

Zor durumumuzda kollarnzla sardnz<br />

Hiç geçii olmayan bir hapis gibi,<br />

Ne olursa olsun öretmenim,<br />

Oyunlarmzda sorduk size<br />

Cevap <strong>ve</strong>rdiniz öretmenim,<br />

Örettiniz bize Matematii,Türkçe’yi<br />

Hayat Bilgisini öretmenim,<br />

Büyüdük bir anda büyüdük,<br />

Mektup dolu odam<br />

Hepsi size öretmenim.<br />

BLN BAKALIM NERES<br />

Tarih kokar her yan,<br />

Ürün <strong>ve</strong>rir topra,<br />

Renk renktir doas,<br />

Krmzdr bayra,<br />

nançldr insan,<br />

Yeili mavisi,<br />

Esizdir yaamas.<br />

Selçuk YILMAZ<br />

Selçuk YILMAZ<br />

60 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

Bakan Erolu,<br />

Afyonkarahisar Tantm<br />

Günleri’ne tirak Etti<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Prof. Dr.<br />

Veysel Erolu, Afyonkarahisarl Sanayici<br />

<strong>ve</strong> adamlar Dernei ile<br />

Egeliler Birlii tarafndan Taksim<br />

Metrosu’nda gerçekletirilen tantm<br />

günlerine itirak ederek, ehrin çe-<br />

itli sektörlerinin tantld stantlar<br />

gezdi.<br />

Bakan Erolu, stantlarda kendisine<br />

sunulan ikramlar tadarak, hemehrileriyle<br />

sohbet etti. Erolu, burada<br />

yapt konumada, etkinlikte emei<br />

geçenlere teekkür ederek, stantlar<br />

gezerken hatralarnn canlandn<br />

dile getirdi. Hükümet olarak Afyonkarahisar<br />

<strong>ve</strong> Ege için yaplmas gereken<br />

ne varsa yerine getirdiklerini <strong>ve</strong><br />

getireceklerini anlatan Erolu, Ege<br />

Bölgesi’ndeki Gediz Nehri’ni kurtarmak<br />

için bir plan yaptklarn kaydetti.<br />

Afyonkarahisar’da <strong>ve</strong> Türkiye’nin birçok<br />

ehrinde tabiat parklar oluturacaklarn<br />

ifade eden Erolu, memleketine<br />

yapt hizmetlere ilikin<br />

bilgi <strong>ve</strong>rdi.<br />

stanbul’un fethinin 556. yl dönümü<br />

olduunu hatrlatan Bakan Erolu,<br />

sözlerini öyle sürdürdü<br />

‘’Atalarmz, muhteem bir tarih<br />

yazmtr. Bir gecede, gemileri<br />

Kasmpaa’nn srtlarndan denize<br />

indirmilerdir. Bu topraklar, bizlere<br />

kazandran bütün ehitlerimize<br />

Allah’tan rahmet diliyorum. Birlik <strong>ve</strong><br />

beraberliimizin, bugünlerde daha<br />

da pekimesi gerekiyor. En büyük<br />

idealim Cumhuriyetin 100. ylnda<br />

Türkiye’nin dünyadaki gelimi 5<br />

devlet arasna girmesidir.’’<br />

Erolu’nun konumann ardndan<br />

Afyonkarahisar’n Bolvadin ilçesinin<br />

belediye halk oyunlar ekibi gösteri<br />

sundu. Etkinlie, Afyon Ticaret <strong>ve</strong><br />

Sanayi Odas Bakan Hüsnü Serteser,<br />

Egeliler Birlii Bakan Hüseyin<br />

Reit Öz de katld.<br />

Bakan Erolu<br />

arkikaraaaç’ta<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Prof. Dr.<br />

Veysel Erolu, inceleme <strong>ve</strong> temaslarda<br />

bulunmak üzere geldii<br />

Isparta’nn arkikaraaaç ilçesinde<br />

yaptklar <strong>ve</strong> yapacaklar çalmalar<br />

hakknda bilgi <strong>ve</strong>rdi.<br />

Bakan Erolu, ilçedeki Köprü Köyü<br />

Baraj inaat hakknda da bilgi <strong>ve</strong>rerek,<br />

22 Kasmda açln yapacaklar<br />

barajn 1480 hektar alan sulayaca-<br />

n bildirdi.<br />

arkikaraaaç’taki kanalizasyon sorununun<br />

da alacan vurgulayan<br />

Erolu, ilçeye yeni yaplacak hastane<br />

binas için çeitli spekülasyonlara sebep<br />

olan aaç kesimini de deerlendirdi.<br />

Bakan Erolu, kesilen 30 aacn<br />

yerine 30 bin aaç dikileceini<br />

kaydetti.<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakan Erolu,<br />

‘’Milletimize hizmet sevdalsyz.<br />

Hükümetimiz son 6 ylda ülkeye muazzam<br />

hizmetler getirdi. Yollar görüyoruz,<br />

bakn biz Ankara’dan buraya<br />

2.5 saatte geldik. Geçmite olsayd<br />

5-6 saatte gelemezdik. TOK devam<br />

ediyor, salk tesisleri, aaçlandrmalar,<br />

göletler, ulam hizmetleri,<br />

tarm hizmetlerinde devasa admlar<br />

atlyor.’’dedi.<br />

18 Yl Aradan Sonra ki<br />

Kelaynak Göçten Döndü<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl Doa<br />

Koruma <strong>ve</strong> Milli Parklar Genel Müdürlüü<br />

ile Doa Dernei’nin ortak<br />

çalmalar sonucunda 18 yl aradan<br />

sonra Frat <strong>ve</strong> Dicle isimli iki kelaynak<br />

geçtiimiz yl gönderildikleri<br />

göçten dönmeyi baard. Frat <strong>ve</strong><br />

Dicle’nin hayatta kalmas, 1990 ylnda<br />

Türkiye’de tükendii kabul edilen<br />

kelaynaklarn neslinin kurtulmas<br />

için büyük önem tayor. Yaplan çalmalarla<br />

saylar yüze ulaan kelaynaklar<br />

için vahi yaamlarn yeniden<br />

sürdürme umudu dodu.<br />

2007 ylnda Birecik üreme alanndan<br />

ayrlan kelaynaklardan ikisinin göçü<br />

baaryla tamamlayarak Birecik’e<br />

döndüü ispatland. Birecik’ten gelen<br />

haber, kelaynaklarn neslinin devam<br />

için çok önemli bir gelime. ki genç<br />

kelaynak Frat <strong>ve</strong> Dicle’nin bu göçü<br />

baarm olmas sadece Türkiye’de<br />

deil, uluslararas ölçekte de büyük<br />

heyecan uyandrd. Bu yl da iki kelaynaa<br />

<strong>ve</strong>rici takld. 2008’de toplam<br />

be kelayna uydudan takip<br />

edilecek. Bu be kelaynak sayesinde<br />

elde edilecek <strong>ve</strong>riler kelaynaklarn<br />

tabii yaamlarna devam edebilmesi<br />

için büyük önem tamaktadr. Bu yl<br />

göçe gönderilen Kelaynaklarn göçü<br />

internet üzerinden takip edilebilecektir.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan<br />

61

<strong>Orman</strong> yangnlarnn etkileri<br />

<strong>ve</strong> yangn sonras yönetim<br />

Bat Akdeniz <strong>Orman</strong>clk Aratrma<br />

Müdürlüü (Antalya)’nün Avrupa<br />

<strong>Orman</strong> Aratrma Enstitüsü, Akdeniz<br />

Çalma Ofisi (European Forest<br />

Research Institute, Mediterranean<br />

Regional Office -EFIMED) <strong>ve</strong> Avrupa<br />

Aratrma Fonlarndan COST<br />

(European Cooperation in Science<br />

and Tecnology) ile ortaklaa olarak<br />

organize ettii “<strong>Orman</strong> yangnlarnn<br />

etkileri <strong>ve</strong> yangn sonras yönetim<br />

- Course on forest fires: Impacts<br />

and post-fire management” konulu<br />

kurs 13-18 Nisan <strong>2009</strong> tarihlerinde<br />

Antalya’da yapld.<br />

Antalya / Belek’ te yaplan kursa<br />

<strong>Su</strong>riye, Fas, Tunus, talya, spanya,<br />

Portekiz, srail, Yunanistan <strong>ve</strong> Türkiye’<br />

den toplam 25 aratrmac <strong>ve</strong><br />

doktora örencisi katlmtr. Kursta<br />

eitici olarak ise Türkiye, Fransa,<br />

Portekiz, spanya <strong>ve</strong> Yunanistan’dan<br />

deiik üni<strong>ve</strong>rsite <strong>ve</strong> aratrma kurumlarndan<br />

toplam 9 eitici katlmtr.<br />

Eitim dilinin ngilizce<br />

olduu kursa ülkemizden Aratrma<br />

Müdürlükleri’nden, <strong>Orman</strong><br />

Fakülteleri’nden <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Genel<br />

Müdürlüü’nden toplam 9 kii katlmtr.<br />

Kursta; orman yangnlarnn orman<br />

ekosistemleri üzerine olan etkileri,<br />

Akdeniz havzasndaki <strong>ve</strong>jetasyon yaplar,<br />

iklim deiikliinin bitkiler üzerine<br />

olan etkileri <strong>ve</strong> bitkilerin gelitirdikleri<br />

uyum stratejileri, yanc yükü<br />

<strong>ve</strong> yangn davranlar ile simülasyon<br />

modellerinin gelitirilmei, yanc yükünün<br />

azaltlmas uygulamalar, yangn<br />

önleyici silvikültürel müdahaleler,<br />

yakt izolasyonlar, yangn sonras<br />

yönetim planlamalar çerçe<strong>ve</strong>sinde<br />

yaplacak ilemler, ekosistem yenilenmesi,<br />

rehabilitasyon çalmalar,<br />

yangn emniyet eritlerinin özellikleri,<br />

nerede <strong>ve</strong> hangi geniliklerde yaplmas<br />

gerektii konular ilenmitir.<br />

Kursun son günü 2008 ylnda yanan<br />

Serik-Taal yangn <strong>ve</strong> sonrasnda<br />

yaplan YARDOP projesi <strong>ve</strong> uygulamas<br />

ile ilgili incelemelerde bulunulmutur.<br />

Hükümetleraras klim<br />

Deiiklii Paneli (IPCC)<br />

30. Oturumu<br />

Hükümetler Aras klim Deiiklii<br />

Paneli (IPCC), Birlemi Milletler klim<br />

Deiiklii Çerçe<strong>ve</strong> Sözlemesi<br />

(BMDÇS) altnda, karar <strong>ve</strong>ricilere<br />

<strong>ve</strong> dier ilgili kiilere iklim deiiklii<br />

konusunda tarafsz bilgi salanmas<br />

amacyla kurulmutur. IPCC, insan<br />

kaynakl iklim deiiklii konusunda<br />

mevcut bilginin gelitirilmesine,bu<br />

bilginin yaylmasna <strong>ve</strong> söz konusu<br />

bu deiimin önlenmesi için yaplmas<br />

gereken çalmalarn temellerini<br />

belirlemesine yapm olduu<br />

katklardan dolay 2007 Nobel Bar<br />

Ödülüne layk görülmütür.<br />

IPCC ayrca, BMDÇS Taraflar Konferans<br />

<strong>ve</strong>ya Bilimsel <strong>ve</strong> Teknolojik<br />

Danma Yardmc Organ Tarafndan<br />

yönetilecek talepler üzerine<br />

belirli konularda özel rapor ya da<br />

teknik deerlendirmeler hazrlamaktadr.<br />

Panelin metodoloji alanndaki<br />

çalmalar, taraflarn sera gaz envanterlerinin<br />

oluturulmas için rehberler<br />

hazrlanmasnda önemli rol<br />

oynamtr. Raporlar müzakerelerde<br />

temel referans kaynaklar olarak kullanlmaktadr<br />

Dier taraftan, ihtiyaca<br />

göre belirli dönemlerde çalma<br />

gruplar oluturulabilmektedir.<br />

IPCC, be yl ara ile iklim deiikli-<br />

ini bilimsel oalrak ortaya koyan<br />

deerlendirme raporlar yaynlar.Bu<br />

raporlardan dördüncüsü (AR4) 2007<br />

ylnda yaymlanmtr. IPCC’nin<br />

2007 ylnda açklad Dördüncü<br />

Deerlendirme Raporunda 20. Yüzyln<br />

ortalarndan bu yana ortalama<br />

yüzey scaklklarnda gözlenen art-<br />

n büyük bölümünün kuv<strong>ve</strong>tli olaslkla<br />

(% 90 ) insan kaynakl sera gaz<br />

salmlarndaki arttan kaynakland<br />

<strong>ve</strong> bulgunun,bir önceki IPCC Deerlendirme<br />

Raporuna göre daha güçlü<br />

<strong>ve</strong> somut kantlara dayand belirtilmektedir.<br />

Türkiye, IPCC 4.deerlendirme raporunda<br />

iaret edildii üzere iklim<br />

deiikliinden en çok etkilenecek<br />

olan Akdeniz Havzasnda yer almaktadr.<br />

Ülkemiz, Birlemi Milletler<br />

klim Deiiklii Çerçe<strong>ve</strong> Sözlemesi<br />

kapsamnda yürütülen iklim deiikliine<br />

yönelik küresel mücadeleye;<br />

kendi imkanlar <strong>ve</strong> özel koullar da<br />

dikkate alnarak katk salamaya devam<br />

etmektedir.<br />

IPCC Ulusal Odak Noktas görevi<br />

Bakanlmz tarafndan yürütülmektedir.<br />

Daha önceki süreçte yaplan<br />

giriimler <strong>ve</strong> 2007 yl Kasm aynda<br />

spanya’da gerçekletirilen 27. Oturum<br />

srasnda Sekreterya ile yaplan<br />

ikili görümeler neticesinde, IPCC 30.<br />

Oturumunun Türkiye’de yaplmas ile<br />

ilgili karar 27. Oturumun toplant tutanaklarna<br />

geçmitir.Toplant 20-24<br />

Nisan <strong>2009</strong> tarihlerinde,Antalya’da<br />

gerçekletirilmitir.<br />

Toplant taslak gündeminde yer alan<br />

konular arasnda,gelecekteki IPCC<br />

faaliyetleri, IPCC 5. Deerlendirme<br />

Raporunun kapsam, ar doa<br />

olaylar <strong>ve</strong> felaketlere ilikin olas<br />

IPCC özel raporu, BMDÇS ile ilgili<br />

konular, IPCC’ nin alm olduu Nobel<br />

Bar Ödülü’nün iklim deiiklii<br />

aratrmalar için genç aratrmaclara<br />

burs olarak tahsisi konusu <strong>ve</strong> ilerleme<br />

raporlar yer almaktadr.<br />

Toplant,iklim deiiklii konusunda<br />

ülkemizin dier ülkelerle ibirlii faaliyetleri<br />

yapmasna <strong>ve</strong> uluslar aras<br />

çalmalara katk salamtr.ayrca<br />

farkl ülkelerden yüzlerce katlmcya<br />

62 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 0<br />

Sayı:76

profesyonel bir organizasyonla ev<br />

sahiplii yaplmas, ülkemizin tantlmasna<br />

da imkan salamtr.<br />

YEN YÖNETMELKLER<br />

YÜRÜRLÜKTE<br />

Kimyasallar Yönetimi Dairesi Bakanl<br />

tarafndan,ilgili kurum <strong>ve</strong> klurulular<br />

<strong>ve</strong> sanayi temsilcileriyle isti-<br />

are ile hazrlanan,<br />

1.Tehlikeli Maddelerin <strong>ve</strong> Müstahzarlarn<br />

Snflandrlmas,Ambalajlan<br />

mas <strong>ve</strong> Etiketlenmesi Hakknda<br />

Yönetmelik<br />

2.Tehlikeli Maddeler <strong>ve</strong> Müstahzarlara<br />

likin Gü<strong>ve</strong>nlik bilgi Formlarnn<br />

Hazrlanmas <strong>ve</strong> Datlmas Hakknda<br />

Yönetmelik<br />

3.Baz Tehlikeli Maddelerin,<br />

Müstahzarlarn <strong>ve</strong> Eyalarn<br />

Üretimine,Piyasaya Arzna <strong>ve</strong> Kullanmna<br />

likin Kstlamalar <strong>ve</strong> Kontrolü<br />

Hakknda Yönetmelik<br />

4.Kimyasallarn Envanteri <strong>ve</strong> Kontrolü<br />

Hakknda Yönetmelik<br />

26 Aralk 2008 tarih <strong>ve</strong> 27092 sayl<br />

Mükerrer resmi Gazete’de yaymlanmtr.Bu<br />

yönetmelikler ile<br />

ilgili 3 eitim semineri düzenlenmi<br />

olup,snflandrmann nasl yaplmas<br />

gerektii ile ilgili bilgi <strong>ve</strong>rilmitir.Sanayinin<br />

talebi olmas durumunda seminerlerin<br />

düzenlenmesine devam<br />

edilecektir.<br />

Avrupa Birlii ‘’Kimyasallarn Kayd,<br />

Deerlendirmesi, izni <strong>ve</strong> kstlamalar<br />

Tüzüü’nü (REACH Tüzüü ) ile ilgili<br />

bilgilendirme seminerleri.Düzenlenmitir.Ayrca<br />

bu konuda ,Avrupa Kimyasallar<br />

Ajans tarafndan yaymlanan<br />

baz önemli broürlerin <strong>ve</strong> rehberlerin<br />

tercümeleri yaplarak hem yazl<br />

hemde elektronik ortamda(www.<br />

kimyasallar.cevreorman.gov.tr adresinde)<br />

yaymlanmtr.<br />

5871 sayl kalc Organik kirleticilere<br />

likin Stockholm Sözlemesinin<br />

Onaylanmasnn Uygun Bulunduuna<br />

Dair Kanun 14 Nisan <strong>2009</strong> tarih<br />

<strong>ve</strong> 27200 sayl Resmi Gazete’de yaymlanmtr.<br />

TUTUKLU HÜKÜMLÜ<br />

ÇOCUK VE GENÇLERN<br />

ÇEVRE HAFTASI<br />

ETKNLKLER<br />

Çevre <strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl Eitim <strong>ve</strong><br />

Yayn Dairesi Bakanl <strong>ve</strong> Ankara<br />

Çocuk <strong>ve</strong> Gençlik Kapal Ceza nfaz<br />

Kurumu ibirlii ile çevre haftas<br />

nedeniyle “Her Çocua Bir Fidan”<br />

kampanyas balatlmtr. Projenin<br />

amac Ankara Çocuk <strong>ve</strong> Gençlik Kapal<br />

Ceza nfaz Kurumunda kalmakta<br />

olan çocuk <strong>ve</strong> gençlere doay, yeili<br />

sevdirmek, çevre konusunda duyarl<br />

birer birey olmalarna yardmc olmay<br />

içermektedir.<br />

Proje kapsamnda, 02/06/<strong>2009</strong><br />

günü düzenlenen törenle, Eitim <strong>ve</strong><br />

Yayn Dairesi Bakan sayn En<strong>ve</strong>r<br />

KURGUN <strong>ve</strong> Eitim Dairesi çalanlar,<br />

Ankara Çocuk <strong>ve</strong> Gençlik Kapal<br />

Ceza nfaz Kurumu Müdürü sayn<br />

Muammer SEYTOLU, Kurum Çalanlar<br />

<strong>ve</strong> Kurumda kalmakta olan<br />

çocuk <strong>ve</strong> gençlerin katlm ile Çevre<br />

<strong>ve</strong> <strong>Orman</strong> Bakanl Eitim <strong>ve</strong> Yayn<br />

Dairesi Bakanl tarafndan salanan<br />

fidanlar dikilmitir. Sayn Daire<br />

Bakan En<strong>ve</strong>r KURGUN Kurumda<br />

kalmakta olan çocuk <strong>ve</strong> gençlere<br />

fidan dikimi, bakm <strong>ve</strong> korunmas<br />

konularnda bilgiler <strong>ve</strong>rmi, çocuk <strong>ve</strong><br />

gençlere yeili <strong>ve</strong> doay sevmelerinin<br />

vatan sevgisi ile edeer olduunu<br />

örnekler <strong>ve</strong>rerek anlatmtr.<br />

Düzenlenen tören <strong>ve</strong> fidan dikiminin<br />

ardndan Çevre <strong>Orman</strong> Bakanl<br />

Eitim <strong>ve</strong> Yayn Dairesi Bakan Sayn<br />

En<strong>ve</strong>r KURGUN <strong>ve</strong> ekibine, Ankara<br />

Çocuk <strong>ve</strong> Gençlik Kapal Ceza<br />

nfaz Kurumda kalmakta olan çocuk<br />

<strong>ve</strong> gençlerin toplu yaam alanlar,<br />

hobi bahçeleri <strong>ve</strong> atölyeler gezdirilerek,<br />

Kurumda <strong>ve</strong>rilen eitimler,<br />

sertifikal <strong>ve</strong> sertifikasz kurslar, eitim<br />

amaçl i atölyeleri tantlmtr.<br />

Eitim <strong>ve</strong> Yayn Dairesi Bakan sayn<br />

En<strong>ve</strong>r KURGUN; Kurumda yürütülen<br />

I. <strong>ve</strong> II. Kademe Okuma Yazma Kurslarnn,<br />

Örgün Eitimin, AÖF <strong>ve</strong> ÖSS<br />

hazrlk kurslarnn, sertifikal i <strong>ve</strong><br />

meslek kurslarnn, Tiyatro, Konser,<br />

Konferans <strong>ve</strong> Sinema gibi etkinliklerin<br />

Ankara Çocuk <strong>ve</strong> Gençlik Kapal<br />

Ceza nfaz Kurumunu adeta çok<br />

amaçl bir okul haline getirmi oldu-<br />

unu görmekten mutluluk duyduunu<br />

belirterek, çalmalarndan dolay<br />

Kurum idarecilerine <strong>ve</strong> çalanlarna<br />

teekkürlerini iletmilerdir.<br />

HÜSEYN AVN ÇATAL YILIN<br />

BÜROKRATI SEÇLD<br />

TIME Dergisi <strong>ve</strong> Meclis Haber Dergisi<br />

Yln Bürokratlarn seçti. Ankara<br />

<strong>Orman</strong> Bölge Müdürü Hüseyin Avni<br />

ÇATAL’a “YILIN BÜROKRATI” ödülü<br />

<strong>ve</strong>rildi. Siyaset, Bürokrasi, Sivil Toplum<br />

Örgütleri, Çalma Hayat <strong>ve</strong><br />

Medya dünyasna yönelik haberleri<br />

ile Türkiye’de gündem oluturan<br />

TIME DERGS <strong>ve</strong> MECLS HABER<br />

DERGS Türkiye’ye hizmet edenleri<br />

ödüllendirdi.<br />

Time Dergisi <strong>ve</strong> Meclis Haber<br />

Dergisi’nin geleneksel hale getirdii<br />

ödül töreninde Türkiye’ye hizmet<br />

edenler unutulmad. Yaplan oylama<br />

sonucunda, Babakanmz Sayn<br />

Recep Tayyib Erdoan Yln Devlet<br />

Adam seçilirken, Yln Bakan Devlet<br />

Bakan <strong>ve</strong> Babakan Yardmcs Sayn<br />

Cemil Çiçek ödüle layk görüldü.<br />

Tme Dergisi <strong>ve</strong> Meclis Haber Dergisinin<br />

6. ylnda ortaklaa düzenledikleri<br />

“Yln Enleri” seçiminde Ankara<br />

<strong>Orman</strong> Bölge Müdürü Hüseyin Avni<br />

ÇATAL’a “YILIN BÜROKRATI” ödülü<br />

<strong>ve</strong>rildi.<br />

<strong>2009</strong>/1 Sayı:76 Çevre <strong>ve</strong> İnsan<br />

63

BULMACA<br />

Ömer BAŞKAN / Eğit.<strong>ve</strong> Yay. Dairesi Bşk.lığı K.STK.Halk İliş.Şube Müdürü<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />

1 12 15 11<br />

2 13<br />

3 17 7<br />

4 8 6 16<br />

5 10 1<br />

6<br />

7 4 2<br />

8 5<br />

9<br />

10 14 3<br />

ANAHTAR g SLOGAN<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17<br />

SOLDAN SAA:<br />

1. Çevre eitiminin ele alnd ilk konferans -Üzüm çekirdeinde bulunan <strong>ve</strong> kalp damarlarnda ya birikimini önleyen çok güçlü<br />

antioksidan madde. 2.(tersi)Uluslararas Çalma Örgütü –<strong>Su</strong>lak alanlar sözlemesi 3.Hafif metal grubundan bir element –(tersi)<br />

Mesken, barnak 4. AB’nin çevresel bilgi ihtiyacn karlayan bamsz kurumlarndan biri –nsan yaps su depolama tesisi 5.(tersi)<br />

Sebze <strong>ve</strong> mey<strong>ve</strong>lerin toptan satld büyük pazar –(tersi)Enerjiyi kimyasal konumda depolayan elektro kimyasal bir cihaz. 6.Kemik<br />

ucu 7.(tersi)Kat halde bulunan bir element –Uzak mesafeye yaylm baca zerreciklerini bulmaya yarayan hava kirliliiyle ilgili teknik<br />

8.Avrupa Birlii Çevre Yönetimi <strong>ve</strong> Denetimi Sistemi –Bozulmam. 9.Basamak biçiminde yeryüzü ekli –(tersi)Petrol ürünleri datm<br />

yapan bir kurulu. 10.Doa olaylarnn sebep olduu ykm, felaket –Sera gaz salnmlarna snrlama getiren <strong>ve</strong> 05.02.<strong>2009</strong> tarihinde<br />

Türkiye’nin de taraf olduu uluslararas sözleme.<br />

YUKARIDAN AAIYA:<br />

1. Petrol sahiplerinin petrol kirliliine ilikin sorumluluklar konusundaki gönüllü<br />

sözleme –(tersi)Satranç oyununda dikey <strong>ve</strong> yatay olarak (L) biçiminde hareket<br />

edebilen ta. 2.Devlet tekilatmzn bir yerel yönetim birimi –ne yaprakl reçineli bir<br />

orman aac –(tersi)Uluslararas Çevre Eitim Vakf. 3.(tersi)Allah bir bilen, batldan<br />

holanmayan –Türk milletinin yetitirdii en büyük tasavvuf erlerinden birinin soyad.<br />

4.Zaman birimi. 5.Bir element –Güzellik <strong>ve</strong>ren, güzelletiren ey -Hitler’in kiisel<br />

muhafzln yapmak üzere kurulan birlikler. 6.Artma tesislerinin çknda suya sabit<br />

bir debi salamak üzere konulan dikey engel. 7. Otlar seyrek <strong>ve</strong> ksa boylu, biçilmeye<br />

uygun olmayan engebeli arazi –(tersi)nsanda bulunan bir eyi yapabilme gücü. 8.Bir<br />

element –<strong>Su</strong> kenarlarnda kavak ekimine uygun düz arazi, kaman. 9.Ispanakgillerden<br />

bir bitki –Atmosferde en yüksek oranda bulunan gaz. 10.Bir element –(tersi)Karn tok<br />

olmayan –Bir gecelik faiz uygulamas.<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />

1 K U<br />

2 A<br />

3 R<br />

24<br />

R<br />

19<br />

R S A K S E T<br />

20<br />

I G E B E<br />

1<br />

O K A S<br />

4 A K A T<br />

5 B Y A<br />

6 U P A T<br />

7<br />

8<br />

R<br />

O<br />

8 U L<br />

9<br />

10<br />

5<br />

3<br />

2<br />

R<br />

ANAHTAR SÖZCÜK<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24<br />

E<br />

13<br />

A M U R<br />

17<br />

L<br />

18<br />

A<br />

M A Ç <br />

14<br />

N<br />

16<br />

I<br />

15<br />

L S E K <br />

4<br />

A<br />

N E K S E<br />

9<br />

T<br />

K<br />

S<br />

23<br />

I<br />

Ç<br />

6<br />

L A M<br />

11<br />

M M A<br />

21<br />

N E S E K M<br />

O R M A N L A R T Ü M C A N L I L A R I N D I R<br />

7<br />

A<br />

Ç<br />

64 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2009</strong>/1 Sayı:76

Fotoğraf: Zarif NUHUT

logo

Ürünler

Kaynaklar

Şirketler

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!