ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

ölümle, ruhun özgürlüğü ve konuşma özgürlüğüyle bağlantısını
vurgulayalım.
Rabelaisci gülme felsefesinin en yaygın üç antik kaynağıdır
bunlar. Yalnızca Joubert’in incelemesini etkilemekle kalmayıp,
zamanın edebiyat ve hümanist çevrelerinde gülmenin anlamı ve erdemiyle
ilgili fikirleri de etkilemişlerdi. Bu üç kaynağın hepsi de,
gülmeyi şifa ve hayat veren evrensel felsefi bir ilke olarak tanımlar;
onlara göre gülme, Montaigne’in sadece ciddi şekillerde yorumladığı,
“yaşamın düzenlenmesi” ile ilgili temel felsefi sorunlarla
bağlantılıdır.
Rabelais ve çağdaşları kuşkusuz, başka kaynaklarda dile gelen
-Athenaeus, Macrobius ve diğerleri- antik gülme anlayışından da
haberdardı. Homeros’un tanrıların yıkılmaz, yani ezeli ebedi gülmesine
dair ünlü sözlerini biliyorlardı. Saturnalia törenlerinde gülmenin
özgürlüğüne dayanan Roma geleneğinden, zafer marşları ve
önemli kimselerin cenaze törenlerinde gülmenin oynadığı rolden
haberdarlardı. 18 Özellikle Rabelais bu kaynakları sık sık zikreder.
Bu noktada, Rönesans için (tıpkı yukarıda sözü edilen antik
kaynaklar için olduğu gibi) gülmenin tipik özelliğinin tam da,
olumlu, hayat verici, yaratıcı anlamının kabul edilmesi olduğunu
18. H. Reich, özellikle de pantomimlerdeki, antik özgürlük ve alay geleneğiyle ilgili
olarak kayda değer malzeme sunar. Ovid’in Tristia'sından ilgili dizeleri alıntılar.
Ovid, pantomime özgü özgürlük geleneğine ve pantomimde müsamaha gösterilen
uygunsuzluklara atıfta bulunarak uçarı dizelerini mazur gösterir; nükteli kısa
şiirlerinde kuraldışılıklarım zafer resmigeçitleri sırasında imparator ve generallerle
alay edilmesi geleneğini anımsatarak mazur gösteren Martial’dan alıntılar yapar.
Reich, altıncı yüzyıl retorikçisi Choricius'un Rönesans’ın gülme savunusuna
koşut, ilginç pantomim savunusunu analiz eder. Choricius’un pantomimi savunurken,
her şeyden önce gülmeyi savunması gerekmişti. Choricius, Hıristiyanların,
pantomimin yol açtığı gülmenin şeytana ait olduğu yollu suçlamalarını tartışır ve
insanın konuşma ve gülme becerisiyle hayvanlardan farklılaştığı sonucuna ulaşır.
Homeros’ta tanrılar güler ve Afrodit “tatlı tatlı gülümser". Havari Lycurgus gülmeye
adanmış bir heykel yapıp ona tanrıların armağanı adını verdi. Choricius bir örnek
aktarır: pantomim yardımıyla bir sakatın iyileşmesi ve yol açtığı gülme. Choricius'un
savunusu, birçok açıdan on altıncı yüzyıldaki gülme savunusuna, özellikle
de bu savununun Rabelais'ci çeşidine benzer. Choricius şöyle der: Gülme anlayışının
evrensel karakterini vurgulayalım bir kez daha; gülme, insanı hayvandan
ayırır, ilahi kökenlidir ve bir de, tıbbi tedavi ile, şifa bulmayla bağlantılıdır. (Bkz. H.
Reich, Der Mimus, ein literarentwicklungsgeschichtlicher Versuch, Berlin, 1903, s.
52-55, 185. ve 207. d.n.).
91