ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

sistemle, anlamaya çalışan birinin kavramsal sistemiyle bağdaştıran
bir anlama, sözcükle bir dizi karmaşık karşılıklı ilişki, uyum ve
uyumsuzluk tesis eder, sözcüğü yeni öğelerle zenginleştirir. Konuşucunun
beklediği tam da böylesi bir anlamadır. Bu nedenle, dinleyicisine
yönelimi, özgül bir kavramsal ufka, dinleyicinin özgül
dünyasına bir yönelimdir; söylemine tamamen yeni öğeler dahil
eder; sonuçta birçok farklı bakış açısı, muhtelif kavramsal ufuklar,
anlatımsal vurgular sağlayan sistemler, muhtelif toplumsal “diller”
bu yolla birbirleriyle etkileşime girer. Konuşucu, anlayan alımlayıcının
yabancı kavramsal sistemi içerisinde kendi sözüne ilişkin ve
bu sözü belirleyen kendi kavramsal sistemine ilişkin bir okumanın
yapılmasına çalışır; bu sistemin belli boyutlarıyla diyalojik ilişkilere
girer. Konuşucu, dinleyicinin yabancı kavramsal ufkunu yarıp
geçer; dinleyicinin tamalgısal artalanına göre, yabancı bölgede
kendi sözcesini kurar.
Sözcüğün iç diyalojizminin bu yeni biçimi, bizzat nesnenin
içinde yabancı bir sözcükle gerçekleşen karşılaşmanın belirlediği
biçimden farklıdır: Burada, karşılaşma arenası işlevi gören, nesne
değil, dinleyicinin öznel inanç sistemidir. Dolayısıyla, bu diyalojizm,
bazen safça iltifat eden bazen de kışkırtıcı biçimde polemik
olan daha öznel, psikolojik ve (çoğunlukla da) tesadüfi bir nitelik
taşır. Özellikle de retorik biçimlerde çoğunlukla dinleyiciye dönük
bu yönelim ve sözcüğün bununla ilgili iç diyalojizmi nesneyi gölgeleyebilir:
Herhangi somut bir dinleyicinin ileri sürdüğü güçlü bir
fikir, kendine yeterli bir ilgi odağı ve sözcüğün kendi göndergesi
üstünde icra ettiği yaratıcı çalışmanın önünü kesen bir odak haline
gelir.
Her ne kadar farklı temel niteliklere sahip olsalar, söylemde
farklı biçemsel etkiler doğursalar da, nesne içerisinde yabancı bir
sözcükle diyalojik ilişki ve dinleyicinin öndelenen yanıtındaki yabancı
bir sözcükle ilişki yine de sıkı bir biçimde içiçe geçip biçembilimsel
analiz sırasında neredeyse ayırt edilemez bir hale gelebilir.
Nitekim, Tolstoy’da söylem keskin bir iç diyalojizm özelliği taşır
ve bu söylem, nesnesi içinde olduğu kadar -kendine özgü anlamsal
ve anlatımsal karakteristikleri Tolstoy’ca kuvvetli bir biçim­
59