ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

sözünün en kesin ve eksiksiz betimi bile -bu betim, dil ve söz öğelerinin
anlatımsallığını ele almayı seçse de-, bu öğeler bir dil sistemiyle
veya bir söz sistemiyle, yani dil ve sözün dilbilimsel sistemlerini
yönetenlerden tamamen farklı bir kurallar sistemince yönetilen
sanatsal yapıt sistemiyle değil de, muhtelif dilsel birimlerle ilişki
kurduklarından, yapıta ilişkin biçembilimsel bir analiz sayılamaz.
Ama -bir kez daha yineleyelim- şiirsel türlerin büyük bir bölümünde
dil sisteminin bütünlüğü ve şairin kendi dilinde ve sözünde
yansıyan bütünlüğü (ve benzersizliği) [şairin sözü de doğrudan
doğruya bu bütünde gerçekleşir zaten] şiirsel biçemin vazgeçilmez
önkoşullarıdır. Ne var ki, roman, yalnızca bu koşullan gerektirmemekle
kalmayıp, (daha önce belirttiğimiz gibi) dilin iç tabakalanmasını,
toplumsal heteroglossiası’nı ve onun içindeki bireysel seslerin
çeşitliliğini sahici romansı düzyazının önkoşulu haline getirir.
Dolayısıyla, romancının bireyselleşmiş dilinin (bu dil romanın
“söz” ve “dil” sistemlerinden ayrılarak ele geçirilebildiği ölçüde)
bizzat romanın biçemi yerine koyulması iki açıdan muğlaktır: Roman
biçembiliminin özünü çarpıtır. Böylesi bir ikame kaçınılmaz
olarak romandan yalnızca tek bir dil sisteminin çerçevesi içinde uygun
olabilecek ve hiçbir dolayım olmaksızın doğrudan doğruya yazarsal
bir bireyselliği ifade eden öğelerin seçilmesine yol açar. Romanın
bütünü ve heteroglot, çok-sesli, çok-biçemli ve genellikle de
çok-dilli öğelerden hareketle bu bütünün inşa edilmesi için
yapılması gerekenler, böylesi bir incelemenin sınırları dışında kalır.
Romanın biçembilimsel analizinde incelemenin doğru nesnesi
yerine yapılan ikamelerin birinci tipi böyle bir şeydir. Bu ikame tipinin,
“söz bütünü”, “dil sistemi”, “yazarın dilinin ve sözünün bireyselliği”
kavramlarının farklı kavranma şekillerince ve biçem ile
dil arasındaki ilişkinin (keza biçembilim ve dilbilim arasındaki ilişkinin
de) kavranışındaki farklılıkça belirlenen muhtelif çeşitlemelerini
daha fazla irdelemeyeceğiz. Yalnızca tek bir dil ve kendisini
doğrudan bu dilde ifade eden tek bir yazarsal bireysellik kabul eden
bu analiz biçiminin tüm çeşitlemelerinde, romanın biçemsel mahiyeti
araştırmacının elinden kaçar.
40