ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

liği olarak tanımlanabilir. Herhangi tekil bir ulusal dil, içsel olarak,
toplumsal lehçelere, tipik grup davranışlarına, mesleki jargonlara,
tür dillerine, nesillerin ve yaş gruplarının dillerine, taraflı dillere,
otoritelerin, çeşitli çevrelerin ve geçici modaların dillerine, günün
hatta saatin özel sosyopolitik amaçlarına hizmet eden dillere (her
günün kendi sloganı, kendi sözcük dağarcığı, kendi vurguları vardır)
bölünecek şekilde katmanlaşır -tarihsel varoluşunun herhangi
verili bir uğrağında her dilde mevcut olan bu iç katmanlaşma, bir
tür olarak roman için vazgeçilmez bir önkoşuldur. Roman, söz tiplerinin
[raznorecie] toplumsal çeşitliliği aracılığıyla ve böylesi koşullar
altında serpilen farklı bireysel sesler aracılığıyla temalarının
tümünü, kendisinde betimlenen ve ifade edilen konuların ve fikirlerin
dünyasının tümünü orkestralar.* Yazar kaynaklı anlatım, anlatıcıların
sözleri, araya yerleştirilmiş türler, karakterlerin sözleri, sayelerinde
heteroglossia’nın [raznorecie] romana dahil olabileceği
temel kompozisyonal bütünlüklerdir yalnızca; her biri, toplumsal
seslerin çokluğuna ve (hep az çok diyalojikleşmiş) bağlantılarının
ve karşılıklı ilişkilerinin geniş çeşitliliğine olanak tanır. Sözceler ve
diller arasındaki bu ayırt edici bağlantılar ve karşılıklı ilişkiler, temanın
bu şekilde farklı diller ve söz tipleri kanalıyla ilerlemesi,
toplumsal heteroglossia’nın dereciklerine ve damlacıklarına dağılması,
diyalojikleşmesi -romanın biçembiliminin temel ayırıcı özelliğidir
bu.
Dillerin ve biçemlerin bu şekilde bileşerek daha yüksek bir bütünlük
oluşturması geleneksel biçembilime yabancıdır; romanda
* Orkestralama: Bakhtin'in müzik terminolojisinden ödünç aldığı en ünlü terim
“polifonik” romandır, ama bunu başarma aracı orkestralamadır. Müzik [“roman bir
dönemin yaşamının ansiklopedisidir” tanımında içerildiği şekliyle] görme ediminden
[Bakhtin’in “roman dönemin tüm toplumsal seslerinin azami ölçüde eksiksiz
kaydıdır” diyerek yaptığı yeniden tanımlamayla] işitme edimine geçme metaforudur.
Bakhtin'e göre bu çok önemli bir değişikliktir. Sözel/işitsel sanatlarda bir iletişim
edimine tekillik kazandıran, bu edimin “armonik sesleri”dir. Bir müzik parçasının
partisyonu olarak kavranan roman içerisinde, tek bir “yatay” mesaj [melodi]
birçok şekilde dikey olarak armonileştirilebilir ve kendi sabit ses perdelerine sahip
olan bu partisyonların her biri de, notaların farklı enstrümanlar arasında dağıtılmasıyla
başkalaştırılabilir. Orkestralamanın olanakları, metnin herhangi bir
parçasına [segment] neredeyse sonsuz bir değişkenlik kazandırır, (ç.n., kaynak:
M. M. Bakhtin, The Dialogic Imagination'ın sözlükçesinden)
38