ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

“Türün biçembilimi” üzerindeki vurgumuzu güdüleyen de işte
bu fikirdir. Biçem ve dilin tür sorunundan koparılması, büyük ölçüde,
bir biçemin yalnızca tekil ve dönem-sınırlı izleri ayrıcalıklı inceleme
konuları olurken, temel toplumsal tınısının göz ardı edilmesine
yol açmıştır. Türlerin büyük tarihsel yazgıları, sonuçta tek tek
sanatçılara ve sanatsal akımlara bağlanan biçemsel değişikliklerin
önemsiz iniş çıkışlarının gölgesinde kalır. Bu nedenle, biçembilim
sorunlara yönelik sahici bir felsefi ve sosyolojik yaklaşımdan mahrum
kalmakta; uyduruk biçemsel ayrıntılar bataklığına saplanıp
kalmakta; tekil ve dönem-sınırlı değişikliklerin arkasındaki sanatsal
söylemin büyük ve anonim yazgılarını duyumsayamamaktadır.
Biçembilim çoğu zaman kendisini bir “özel zanaatkârlık” biçembilimi
olarak tanımlamakta ve söylemin sanatçının çalışma odası dışındaki
toplumsal yaşamını, kamusal alanların, sokakların, kentlerin
ve köylerin, toplumsal grupların, nesillerin ve dönemlerin açık
uzamlarında barınan söylemi göz ardı etmektedir. Biçembilim yaşayan
söylemle ilgilenmek yerine bu söylemden yaratılan dokubilimsel
(histological) bir numuneyle, bir sanatçının bireysel yaratıcı
güçlerinin hizmetindeki soyut söylemle ilgilenir. Ama söylemin
içinde yaşadığı asli toplumsal kiplerden kopartılmış olan biçemin
bu bireysel ve taraflı tınıları, böylesi bir formülleştirimde kaçınılmaz
olarak yavan ve soyut bir görünüme bürünür ve bu nedenle, bir
yapıtın anlamsal bileşenleriyle oluşturdukları organik bütünlükte
incelenemez.
Modern biçembilim ve roman
Yirminci yüzyıldan önce, bir roman biçembilimiyle bağlantılı sorunlar
kesin bir biçimde formülleştirilmemişti -böylesi bir formülleştirim,
roman (sanatsal düzyazı) söyleminin biçemsel benzersizliğinin
kabul edilmesinden doğabilirdi ancak.
Romanın ele alınması uzun bir süre, önemsiz sayılabilecek soyut
ideolojik incelemeyle ve tanıtım amaçlı yorumlarla kısıtlı kaldı.
Biçembilimin somut soruları ya hiç ele alınmıyordu ya da gelişigüzel
ve keyfi bir şekilde ele alınıyordu: Sanatsal düzyazı söyle­
34