ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

emin durduğu noktadan anlaşılması önemlidir. Betimleme araçlarını
betimlenen şeye yakınlaştırmaktan söz edilirken, betimlenen şeyin
başka bir özne (sen) değil, bir nesne olduğu düşünülür.
Bir şeyin betimlenmesi ve bir kişinin (özü bakımından konuşucunun)
betimlenmesi. Gerçekçilik insanı sık sık şeyleştirir, ama bu,
insan söz konusu olduğunda uygun bir yaklaşım değildir. Doğalcılık
ise, insanın edimleri ve düşüncelerinin nedensel açıklamasına
(dünyadaki anlamsal konumuna) yönelik eğilimiyle, insanı daha da
fazla şeyleştirir. Gerçekçilikte içkin olduğu varsayılan “tümevarım”
yaklaşımı özünde, insana dair şeyleştirici bir nedensel açıklamadır.
Dolayısıyla, sesler (şeyleştirilmiş toplumsal biçemler anlamında),
basitçe şeylerin göstergeleri (veya süreçlerin belirtileri) haline
gelir; böylece, onlara tepki verilmesi artık olanaksız olur, kişi
bundan böyle onlarla polemiğe giremez ve böyle seslerle kurulan
diyalojik ilişkiler kaybolur.
Betimlenen insanların nesneleştirilme ve özneleştirilme dereceleri
(yazar/yaratıcının betimlenen insanlarla olan ilişkilerinin diyalojik
doğası), edebiyatta önemli farklılıklar gösterir. Bu bakımdan,
Devuşkin imgesi temelde başka yazarların zavallı katiplere ilişkin
nesneleştirilmiş imgelerinden farklılaşır. Dolayısıyla, Devuşkin,
gerçekten diyalojik bir sen’in bulunmadığı bu diğer imgelerle polemik
bir mücadeleye sokulur. Romanlar genellikle, (herhangi bir argüman
mevcutsa şayet) yazarın bakış açısından özetlenmiş tamamen
nihai argümanlar sunar. Dostoyevski’nin yapıtları eksik ve tamamlanamayan
argümanların yazıya geçirilmesini içerir. Ama herhangi
bir roman genellikle diyalojik imalarla doludur (her zaman
kendi kahramanlarıyla giriştiği bir diyaloğa ilişkin olanlarla değil elbette).
Çokseslilik, Dostoyevski’nin ardından tüm dünya edebiyatında
güçlü bir etkiye sahip oldu.
Bir kişiyle ilgili olarak, aşk, nefret, yumuşak huyluluk ve genelde
de duygular daima bir ölçüde diyalojiktir.
Dostoyevski, (kahramanlarının özneleştirilmesi konusunda) diyalojik
ele alış biçimiyle belirli bir sınırdan geçer ve diyalojik işleyiş
tarzı yeni (daha yüksek) bir nitelik kazanır.
İnsan imgesinin nesneleşmesi saf tözsellik değildir. İnsan sevi­
347