ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

mesi Lessing’in yapıtında değinilen bir sorun olmakla beraber, aslında
Lessing tarafından ortaya atılmamıştır.
Yukarıda tartıştığımız, tür açısından tipik olan olay örgüsü üreten
zaman-uzamların ayırıcı özellikleri, zamansal sanatın bir imgesi
olarak, uzamsal olarak algılanabilen fenomenleri devinimleriyle
ve gelişimleriyle temsil eden sanatın bir imgesi olarak kavranan şiirsel
imgelerin genel (biçimsel ve maddi) zaman-uzamsallık artalanı
çerçevesinde belirginleşir. Edimli zamansal gerçekliğin (tarihsel
gerçeklik dahil) temellük edilmesine hizmet eden, bu gerçekliğin
zaruri boyutlarının romanın sanatsal uzamında yansıtılmasına ve
bu uzamla bütünleştirilmesine izin veren özgün roman-epik kronotopları
bunlardır.
* * *
Buraya kadar, yalnızca belli başlı zaman-uzamlardan, en temel ve
en yaygın olanlarından söz ettik. Ama bu tür zaman-uzamların her
biri, kendi içinde sınırsız sayıda küçük zaman-uzamlar barındırabilir;
aslında, daha önce belirttiğimiz üzere, herhangi bir motif kendine
ait özel bir zaman-uzama da sahip olabilir.
Tek bir yapıtın sınırları içinde ve tek bir yazarın tüm edebi ürünleri
kapsamında, söz konusu yapıta veya yazara özgü birtakım farklı
zaman-uzamlar ve bu zaman-uzamlar arasında da karmaşık etkileşimler
bulunduğunu fark edebiliriz; ayrıca, bu zaman-uzamlardan
birinin diğerlerini kuşatması veya diğerlerine baskın çıkması da
yaygın bir durumdur (burada analiz ettiğimiz zaman-uzamları buna
örnek gösterebiliriz). Zaman-uzamlar karşılıklı olarak kapsayıcıdır;
bir arada var olur, iç içe geçebilir, birbirlerinin yerini alabilir ya da
birbirlerine ters düşebilirler; birbirleriyle çelişir, çatışır veya kendilerini
daha da karmaşık etkileşimler içinde bulabilirler. Zamanuzamlar
arasında var olan ilişkilerin kendileri, zaman-uzamlar içerisinde
barınan ilişkilerin herhangi birine dahil olamaz. Bu etkileşimlerin
genel özelliği (sözcüğün en geniş kullanımıyla) diyalojik
olmalarıdır. Ama bu diyalog yapıtta temsil edilen dünyaya veya bu
dünyada temsil edilen zaman-uzamlardan herhangi birine dahil olamaz;
bir bütün olarak yapıtın dışında olmasa da, temsil edilen dün­
326