ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

nilenir. Geleneğin yaşamını bu oluşturur. Bizi ilgilendiren -burada
bir karşılaştırmaya başvuralım- bir dilin söylemidir, yinelenemez
olan belirli bir bağlamdaki bireysel kullanımı değil, kuşkusuz biri
olmadan diğeri var olamasa da. Tekil etkilerin, yani tekil bir yazarın
bir başka yazar üzerindeki etkisinin (örneğin, Balzac’ın Dostoyevski
üzerindeki etkisinin) incelenmesi de mümkündür pekâlâ,
ama bu zaten özel ve burada üstlenmediğimiz bir iş. Biz yalnızca
geleneğin kendisi üzerinde duruyoruz.
Dostoyevski’nin yapıtlarında da, karnaval geleneği kuşkusuz
yeni bir şekilde yeniden doğar: kendi anlamını kazanır, başka sanatsal
öğelerle birleşir, kendi belirli sanatsal amaçlarını geliştirir.
Karnavallaşma çok sesli (polifonik) romanın tüm diğer özellikleriyle
organik olarak birleşir.
Dostoyevski’de karnavallaşma öğelerini analiz etmeye koyulmadan
önce (ki yalnızca birkaç yapıt üzerinde yoğunlaşacağız), öncelikle
iki konuya daha değinmemiz gerekiyor.
Karnavallaşma sorununun doğru anlaşılabilmesi için, modern
dönemlerin maskeli balo çizgisinde bulunan aşırı basitleştirilmiş
karnaval anlayışından ve bundan da çok, kaba bohem karnaval anlayışından
vazgeçilmesi gerekir. Karnaval geçmiş bin yılların dünyayı
tek bir büyük komünal edim olarak duyumsama yoludur. İnsanı
korkudan kurtaran, dünyayı kişiye ve kişiyi de başka kişilere son
derece yaklaştıran (her şey bir teklifsiz temas mıntıkasına çekilir),
değişimden neşe duymayı sağlayan ve şen şakrak bir görelilik taşıyan
bu karnavalesk dünya duygusu, dogmatik nitelikli, evrime ve
değişime düşman, mevcut varoluş durumunu ya da toplumsal düzeni
mutlaklaştırmaya çalışan tek-yanlı ve kasvetli resmi ciddiyetin
tam karşıtıdır. Karnaval dünya duygusu insanı tam da bu tür bir ciddiyetten
kurtarmıştır. Ama içinde bir nebze olsun nihilizm, boş bir
uçarılık veya kaba bohem bireycilik yoktur.
Ayrıca, modern dönemlerin son derece tipik bir özelliği olan
dar, teatral-gösterişli karnaval anlayışının da terk edilmesi gerekir.
Karnavala ilişkin doğru bir anlayışa ulaşabilmek için, karnavalın
köken ve zirve noktalarına gitmek, yani karnavalı antikitedeki,
289