ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

ve sefil bir ortamda okunan İnciller. Raskolnikov’un düşleri de, tıpkı
Svidrigailov’un intihar etmeden önceki düşü gibi, menippea’dır.
Budala'da, Ippolit’in itirafı (“Temel Bir açıklama”) Prens
Mişkin’in terasında geçen ve Ippolit’in intihar girişimiyle son bulan
karnavallaşmış bir diyalog sahnesiyle çerçevelenmiş bir menippea’dır.
Ecinniler'de çerçeveyi çizen Stavrogin ve Tikhon arasındaki
diyalogla birlikte (bu diyaloğun çerçevelediği) Stavrogin’in itirafıdır
(bir menippea’dır). Delikanlı'da ise, Versilov’un düşüdür.
Karamazov Kardeşler'de (tanrının terk ettiği) ücra bir taşra kasabasının
pazar meydanındaki “Metropolis” meyhanesinde Ivan ve
Alyoşa arasında geçen konuşmada kayda değer bir menippea’ya
rastlarız. Burada, meyhane orgunun, birbirine çarpan bilardo toplarının
ve tokuşturulan bira şişelerinin sesleri arasında keşiş ile ateist
nihai evrensel sorunları çözerler. Bu Menippos yergisine bir ikinci
yergi yerleştirilmiştir -kendi bağımsız önemine sahip olan ve
İncil’de İsa ile Şeytan arasındaki sinkrisis temelinde inşa edilen
“Büyük Engizisyoncu Efsanesi”. 35 Birbiriyle karşılıklı bağlantılı
olan bu Menippos yergisinin her ikisi de, tüm dünya edebiyatının
en derin sanatsal ve felsefi yapıtları arasında bulunmaktadır. Son
olarak bir de, Ivan Karamazov ve şeytan arasındaki konuşmada aynı
ölçüde esaslı bir menippea’ya rastlarız (“Şeytan: Ivan Fyodorovich’in
Kâbusu” başlıklı bölüm).
Kuşkusuz, tüm bu menippea’lar kendilerini kuşatan romansı bütünün
çoksesli tasarımına tabidir, onun tarafından belirlenir ve ondan
koparılamaz.
Ama ne var ki, bu görece bağımsız ve görece kesinlik kazanmış
menippea’lara ilaveten Dostoyevski’nin tüm romanlarına, menippea
öğeler ve keza menippea’yla bağlantılı türlerin öğeleri sızmaktadır
-Sokratik diyalog, yergi, kendi kendine konuşma, itiraf. Elbette,
bu türlerin hepsi de Dostoyevski’ye binlerce yıllık yoğun bir
gelişim sürecinin ardından ulaşmışlardır, ama geçirdikleri tüm değişimler
boyunca tür özlerini korumuşlardır. Keskin diyalojik
35. “Büyük Engizisyoncu Efsanesinin (Voltaire'in Histoire de Jenni, ou L’Athee
et le Sage’i, Victor Hugo’nun Le Christe au Vatican’ı) jenerik ve tematik kaynakları
konusunda bkz. L. P. Grossman’ın çalışmaları.
284