ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

dan şimdilik gevşemiştir) ve insan ruhları çırılçıplaktır, ister ölüler
diyarındaki berbat ruhlar ister başka yerlerdeki parlak ve arı ruhlar
olsun. İnsanlar karnaval meydanında veya ölüler diyarında bir anlığına
yaşamlarının alışıldık koşullarının dışında görünürler ve kendilerine
ve birbirleriyle olan ilişkilerine dair başka bir anlayış -daha
sahici bir anlayış- açılır önlerinde.
Örneğin, Nastasya Filippovna’nın isim yortusundaki ünlü sahne
(Budala) bu türden bir sahnedir. Ayrıca, burada “Bobok”la olan dışsal
etkileşimlere rastlarız: Ferdyshchenko (küçük bir dini piyes iblisi)
bir petit-jeu önerir -herkes yaşamının en kötü eylemini anlatacaktır
(karş. Klinevich’in teklifi: “Hepimiz öykülerimizi yüksek
sesle anlatacağız ve hiçbir şeyden utanmayacağız, hiçbir şey saklamayacağız”).
Kuşkusuz, anlatılan öyküler Ferdyshchenko’nun beklentilerini
karşılamaz, ama bu petit-jeu, insanların yazgılarında ve
görünüşlerinde ani karnavalesk değişikliklerin gerçekleşebileceği,
sinik hesapların ortaya döküldüğü, Nastasya Filippovna’nın açık
sözlü ve alaşağı edici konuşmasının karnaval alanı tonuna bürünebildiği
karnaval alanı atmosferine giden yolu açar. Ama burada, bu
sahnenin geniş ahlâki-psikolojik ve toplumsal anlamıyla ilgilenmiyoruz
kesinlikle -burada bizim için önem taşıyan, tam da sahnenin
türe ilişkin boyutu, neredeyse her imgede ve sözde (ne denli gerçekçi
ve kışkırtıcı olursa olsun) tınlayan karnaval çağrışımları ve
adeta sahnenin gerçek dokusu arkasından ışığı sızan ikinci bir
düzlem olarak karnaval meydanıdır (ve karnavallaşmış ölüler diyarıdır).
Marmeladov’un (Suç ve Ceza'da) cenaze ziyafetindeki keskin
biçimde karnavallaşmış skandal ve alaşağı etme sahnelerinden söz
edilebilir. Ya da, Ecinniler'de Varvara Petrovna Stavrogina’nın büyük
oturma odasındaki daha karmaşık sahnesinden, deli topal kızın
oynadığı rolden, kızın erkek kardeşi Kaptan Lebyadkin’in ortaya
çıkışından, “kötü kalpli” Pyotr Verkhovensky’nin ilk ortaya çıkışından,
Varvara Petrovna’nın muzafferane tuhaflığından, Stephan
Trofimovich’in teşhiri ve sürgün edilmesinden, Liza’nın histerisi
ve bayılma krizlerinden, Shatov’un Stavrogin’e attığı tokattan vb.
söz edilebilir. Burada, her şey beklenmediktir, yersizdir, yaşamın
270