ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

lirgin biçimde tezahür eder), karnavala özgü uygunsuz birleştirimler
(köle-kral), saygısızlık (yüksek otorite simgeleriyle oynanması)
vb.
Her ne kadar son derece ilginç olsalar da, tahta çıkarma/tahttan
indirme ritüelinin ayrıntılarına burada girmeyeceğiz, keza bu ritüelin
dönemden döneme ve karnaval tarzında muhtelif şenliklerde
sergilenen farklı çeşitlemelerini de ele almayacağız. Ayrıca, karnavalın
çeşitli aksesuar ritüellerini, örneğin kılık değiştirmeyi -yani,
kıyafet ve yaşamdaki konum ve yazgıların karnavalesk değişimlerini-
analiz etmeyeceğiz; aynı şekilde, karnavalesk gizemleştirmeleri,
kansız karnaval savaşlarını, söz agon’larını 12 ve söz düellolarını,
armağan alıp vermeleri (karnavalesk ütopyanın bir boyutu olarak
bolluk) vb. de irdelemeyeceğiz. Keza bu ritüeller de, tekabül
eden olay örgüleri ve olay örgüsü durumlarına simgesel derinlik ve
ikirciklilik kazandırarak, neşeli bir görelilik, karnaval hafifliği ve
değişim hızı kazandırarak edebiyata aktarılmıştır.
Ama kuşkusuz tahta çıkarma/tahttan indirme ritüeli, edebi-sanatsal
düşünme biçimi üzerinde son derece büyük ve önemli bir etki
sahibi olmuştur. Bu ritüel, sanatsal imgeler ve tüm yapıtlar için
bir tahttan indirme tipinde özel bir yapıyı, tahttan indirmenin temelde
ikircikli (zıt değerler barındıran) ve iki düzeyli olduğu bir
yapıyı belirlemiştir. Şayet karnavala özgü ikirciklilik, bu tahttan indirme
imgelerinden kazınacak olursa, bu imgeler bozularak ahlâki
veya sosyo-politik türde tümüyle negatif bir ifşaya dönüşüyor, tek
düzeyli bir hal alıp, sanatsal niteliklerini yitiriyor ve çıplak, sıradan
bir haberciliğe dönüşüyorlardı.
Karnaval imgelerinin ikircikli mahiyetini bir kez daha ayrıntısıyla
ele almamız gerekiyor. Tüm karnaval imgeleri ikicidir; kendilerinde
değişim ve krizin her iki kutbunu da birleştirirler: doğum ve
ölüm (hamile ölü imgesi), hayır duası ve beddua (ölüm ve yeniden
doğumu eşanlı olarak dileyen kutsayıcı karnaval bedduaları), övgü
ve yergi, gençlik ve yaşlılık, üst ve alt, bir şeyin dışyüzü ve içyüzü,
aptallık ve bilgelik. Tezatlıkları nedeniyle (yüksek/alçak, kalın/ince
12. Agon: Yunanca “yarışma’’. Agon, Yunan piyesinde, her biri koronun yarısınca
desteklenen iki baş kahramanın söz düellosuna girdiği kısımdır.
242