ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

Sokratik diyalogla karşılaştırıldığında birdenbire değişmek zorunda
kalmıştı: Biraz olsun “akademik” olan (gnoseolojik* ve estetik
olan) tüm problemler terk edilir, karmaşık ve kapsamlı argümantasyon
tarzlarından da vazgeçilir, esas olarak yalnızca etik ve pratik
bir önyargı barındıran çıplak “nihai sorunlar” kalmıştır. Tam da bu
çıplaklaştırılmış “dünyadaki nihai konumlar”ın sinkrisisi (yani, bitişikliği)
menippea için tipiktir. Sözgelimi, Lucian’da “Vitarum
auctio”nun, yani nihai yaşam konumlarının satılışının karnavaleskyergisel
temsilini, Varro’da ideolojik denizlerde yapılan fantastik
yolculukları (Sesculixes [Bir-buçuk Ülis]), tüm felsefi okullara yapılan
gezileri (Bion’da çoktan belirgin olan) vb. buna örnek gösterebiliriz.
Her tarafta hayatın nihai sorunlarının parçalanmış pro et
contra’sına” rastlanır.
6. Menippea’nın felsefi evrenselciliğiyle bağlantılı olarak üçdüzlemli
bir yapı boy gösterir: Eylem ve diyalojik sinkrisis yeryüzünden
Olympos’a ve ölüler diyarına aktarılır. Bu üç-düzlemli
yapı, örneğin Seneca’nın Apocolocyntosis’inde son derece dışsal
bir görünürlükle sunulur; burada keza “eşikteki diyaloglar” da son
derece dışsal bir netlikle sunulmaktadır: (Claudius’un kabul edilmediği)
Olympos’un kapılarında ve ölüler dünyasının eşiğinde.
Menippeanın üç-düzlemli inşası, ortaçağın dini piyesleri ve dini
sahnelerinin yapısı üzerinde belirleyici bir etki yaratmıştır. “Eşikteki
diyalog” türü, Ortaçağ’da komik türlerde olduğu kadar ciddi türlerde
de son derece yaygındı (örneğin, cennetin kapılarında tartışan
köylünün ünlü manzum masalı) ve Reformasyon edebiyatında
özellikle iyi yansıtılmıştı -sözde “göksel kapılar edebiyatı” (Himmelspforten-Literatur).
Menippea ölüler diyarına da büyük önem
vermiştir: Burada özel bir tür, Rönesans ve on yedinci ve on sekizinci
yüzyıllar Avrupa edebiyatında yaygın olan “ölülerin diyalogları”
türü doğmuştur.
7. Menippea’da, antik epik ve trajediye tamamen yabancı olan
*Gnosis (Yun.): Bilgi; manevi gizemler konusunda özel bilgi ya da anlayış, V. Salman,
G. Varım, S. Keser, Ortak Kültür Sözlüğü, Tüm Zamanlar Yayıncılık, İstanbul,
1992, s. 50.
** Lehte ve aleyhte, (y.h.n.)
229