ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

kamusal alanın varlığını kaydeder. Bakhtin’in romanın karşıtı olarak
gördüğü türler ise daha önceki aşamaları belleklerine kaydetmiş
olan türlerdir. Örneğin epikte tek bir dilin ideolojik bütünlüğü kendini
gösterir. Dar anlamda şiirsel türler kendilerininkinden farklı biçemleri,
örneğin kahramanların konuşmalarını, ancak birer nesne
olarak, kahramanın betimlenmesini tamamlayan bir öğe olarak, yapıtın
kendi diliyle aynı düzleme taşımadan, dile içkin bir çeşitlilik
olarak göstermeden içerebilirler. Tarih içinde yaşayan bir birey olarak
şair, dildeki katmanlaşma ve ayrışmaların elbette farkındadır
ama bu olgu, “yapıtının şiirsel biçemini yoketmeden, bu biçemi bir
düzyazıya çevirip böylece şairi de düzyazı yazarına dönüştürmeden,
yapıtın biçeminin bir parçası olamaz.” 10 Örneğin Puşkin’in
Yevgeni Onegin'inden Bakhtin hep bir şiir değil roman örneği olarak
sözeder.
Bakhtin’in düşüncesini Mikhail Bakhtin:Diyalojik İlke başlıklı
kitabında bütün yönleriyle tanıtan Tzvetan Todorov, romanla diğer
türler arasında kurulan bu karşıtlığın çeşitli sorunlarına değinir.
Bakhtin’e göre roman,
metinlerarası oyunun en üst düzeyde somutlanmasıdır ve dildeki toplumsal
katmanlaşmaya en geniş eylem alanını tanır. Ama katmanlaşma
ve metinlerarasılık zamana bağlı olmayan kategorilerdir ve tarihin herhangi
bir dönemine uygulanabilir; bu güçlerin her yerde her zaman varoluşlarıyla
türün zorunlu tarihsel niteliği nasıl bağdaştırılabilir? ...
Bakhtin’in en çok sevdiği örnekler -yazılarında sürekli yinelenen ve
roman türünün özgüllüğünü tanımlamasını sağlayanlar- normal olarak
roman türüyle bağlantılı görülenler değil, (Bakhtin’in yazılarında çok
ender olarak sözü geçen Fielding, Balzac, ya da Tolstoy’un yapıtları
böyledir), Xenophon, Menippos, Petronius ve Apuleius’un yapıtlarıdır.
Eğer roman metinlerarasılık ve katmanlaşmaya indirgenecekse, bu yapıtlar
kesinlikle temsil edici örneklerdir; ama öte yandan, antik dönemde
romandan sözederek yapılan tek şey, metinlerarası oyunun ve katmanlaşmış
çoğulluğun o dönemde de varolduğunu belirtmiş olmaktır.
Bu yeni adlandırmayla kazanılan nedir?"
10. “Discourse in the Novel", s. 285. Bu derleme içinde s. 62
11. Tzvetan Todorov, Mikhail Bakhtin: The Dialogical Principle , çeviren Wlad
Godzich (Minneapolis, Minnesota, 1984), s. 85.
18